Artikel zestigers inschakelen in werkervaring met een Vlaamse omkaderingspremie moet mogelijk blijven
Inleiding Artikel zestigers zijn werknemers van het OCMW die vandaag in hun hoedanigheid van artikel zestiger
ingeschakeld
kunnen
worden
in
werkervaring.
1
Tot
2008
ontving
de
werkervaringspromotor hiervoor jaarlijks 9.000 euro omkaderingspremie per voltijdse artikel zestiger. Vanaf 2008 werd dit bedrag verminderd naar 4.300 euro. Deze subsidie werd via een gesloten oproep door ESF Vlaanderen aan het Vlaams Subsidieagentschap toegekend, dat het verdeelde over de promotoren. In 2009 en 2010 werd de maatregel verlengd. Voor 2011 worden deze middelen niet meer voorzien. In 2010 is voor 308 voltijdse artikel zestigers op die middelen ingediend (in bijlage 1 is een tabel opgenomen met de toegekende VTE‟s voor de SLN-leden). Dit kost de Vlaamse overheid 1.378.300 euro. Oorspronkelijk was een kleine 1.800.000 euro voorzien, goed voor 418 voltijdse artikel zestigers. Omdat de duurzaamheid van de maatregel onzeker was en de financiering meer dan gehalveerd werd, waren de middelen onderbenut. Het bedrag van onderbenutting werd zowel in 2009 als 2010 in mindering gebracht van de totaal beschikbare financiële middelen. 2
De leerwerkbedrijven/werkervaringspromotoren die ingediend hebben op deze middelen, hebben een structurele vorm van begeleiding voor deze zeer specifieke doelgroep opgebouwd, ook al waren zij er zich van bewust dat voormelde middelen niet verankerd waren. Aan deze realiteit van het werkveld kan het beleid niet zomaar voorbijgaan. Ook voor de OCMW‟s die de artikel zestigers ter beschikking stellen en voor de artikel zestigers zelf zou het wegvallen van voormelde middelen een verlies betekenen. Hieronder zetten wij uiteen waarom.
Inhoudelijke motieven
Waardevolle begeleiding op de werkvloer in samenwerking met het OCMW OCMW‟s stellen artikel zestigers ter beschikking van werkervaringspromotoren omdat een intensieve begeleiding op de werkvloer verzekerd is. Artikel zestig is een belangrijk instrument omdat hierdoor mensen met een leefloon bereikt kunnen worden die nood hebben aan een werkervaringstraject, maar die niet tot de formele doelgroepcriteria behoren van het besluit Werkervaring.
1
Verder verwijzen wij in bijlage 2 kort naar het wettelijk kader Waar wij verder in de tekst werkervaringspromotoren vermelden, bedoelen wij hiermee eveneens de leerwerkbedrijven. 2
De werkervaringspromotoren zijn pioniers met betrekking tot de opleiding en begeleiding van kwetsbare doelgroepen. De complexiteit van hun problematieken kent heel wat raakvlakken met het aanbod van hulpverleners en welzijnsdiensten. Vanuit die raakvlakken werden heel wat samenwerkingsverbanden opgezet met OCMW‟s die de basis vormen voor een gezamenlijke, integrale en complementaire begeleiding naar werk. De artikel zestigers worden continu en met kennis van zaken door ervaren begeleiders omkaderd. Hierdoor leren zij zowel bij op vlak van arbeidsattitudes als op vlak van technische vaardigheden. Zij leren ook van hun collega‟s deelnemers in werkervaring. Daarnaast kunnen de artikel zestigers tijdens de werkuren bijkomende opleidingen volgen zoals NT2, VCA, hef- en tiltechnieken of sollicitatietraining. OCMW‟s kiezen daarom bewust om personen, die het verst van de arbeidsmarkt verwijderd zijn en grote randproblematieken kennen, door te verwijzen naar de ervaren werkervaringspromotoren. Artikel zestigers worden ook begeleid door maatschappelijk werkers van de OCMWwerkgever. Dit is echter geen begeleiding op de werkvloer. Deze begeleiding is er eerder één op persoonlijk vlak die zich focust op andere problematieken waarmee de artikel zestiger kampt. Ook de nazorg wordt opgenomen door het OCMW. In die samenwerking komen de begeleider werkervaring en de maatschappelijk werker tot een volwaardige en waardevolle begeleiding. De sterke binding en betrokkenheid tussen het OCMW en de werkervaringspromotor betekent een grote meerwaarde voor de begeleiding van de artikel zestigers. Niet alleen de werkervaringspromotoren en OCMW‟s erkennen het belang van dit instrument. Dit werd eveneens opgetekend in de Beleidsnota Werk 2009-2014 en in het SERV-advies naar aanleiding van het ontwerpbesluit Werkervaring. In de Beleidsnota is opgenomen dat OCMW‟s beschikken over specifieke expertise rond welzijnsondersteuning die ingezet kan worden bij de begeleiding van een groep van (langdurig) werkzoekenden die zonder dergelijke ondersteuning niet naar de arbeidsmarkt kunnen toegeleid worden. Daartegenover staat dat VDAB en derdenorganisaties inzake toeleiding naar de arbeidsmarkt de trajectbegeleiding vanuit OCMW‟s kan versterken. Via de tewerkstelling van artikel zestigers treedt een OCMW op als werkgever om de betrokkene te laten doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Samenwerkingen met OCMW‟s bevinden zich vaak op het snijvlak tussen werk en zorg en met alle betrokken spelers moeten belangrijke stappen gezet worden om tot een sterk gemeenschappelijk verhaal tussen werk en welzijn te komen zodat alle werkzoekenden een aangepaste begeleiding kunnen krijgen. Het SERV-advies rond het Ontwerpbesluit Werkervaring is voorstander om de doelgroep van artikel zestigers mee te nemen binnen de doelgroep van de
leerwerkbedrijven en dit bovenop de 10% afwijking omdat in het kader van de ESFwerkervaring deze personen wel formeel in het werkervaringsprogramma konden meestappen. Zo zou rekening gehouden worden met de realiteit op het werkveld.
Dichter bij een volwaardige job door een ruimere waaier jobs in werkervaring Doordat de werkvloer van werkervaringspromotoren voor artikel zestigers openstaat, worden zij ook ingeschakeld in andere beroepen dan in de voor de hand liggende klusjesdiensten en poetsjobs bij de lokale overheden en besturen. Hierdoor komt de artikel zestiger veel dichter bij de realiteit van een echte (zelfs reguliere) tewerkstelling. Bovendien wordt hij op die werkvloer minder als „artikel zestiger‟ bekeken dan elders en krijgt hij enkel daardoor al meer kansen.
Ook artikel zestigers zijn in staat uit te stromen in het NEC Met het instrument artikel zestig staan twee doelen voorop binnen de ESFprojectoproep. Enerzijds wil men de doelgroep meer kans op tewerkstelling bieden. Het werkervaringstraject voor artikel zestigers vormt voor de mensen een brug tussen een periode van werkloosheid en een nieuwe periode van tewerkstelling binnen de reguliere economie. Dit gebeurt door de betrokkenen voldoende bagage mee te geven om (opnieuw) de stap te zetten naar het NEC. Het tweede doel is het opbouwen van de sociale zekerheidsrechten. Binnen het besluit Werkervaring is opgenomen dat de werknemer na het werkervaringstraject dient uit te stromen in het NEC. De federale regelgeving rond artikel zestigers stelt enkel dat een artikel zestiger recht moet hebben op maatschappelijke integratie onder de vorm van leefloon of financiële steun gelijk aan leefloon én dat hij geen volledige sociale zekerheidsrechten heeft opgebouwd. Op de vaardigheden
en
uit-
of
doorstroommogelijkheden staan
geen
beperkingen.
Momenteel is het nog niet mogelijk om de uitstroom van de artikel zestigers in kaart te brengen. Aan de arbeidsregisseur werd gevraagd om dit in de nabije toekomst wel mogelijk te maken. Elke werkervaringspromotor streeft naar een duurzame uitstroom in het reguliere circuit voor elke doelgroepmedewerker die begeleid wordt (dus ook de artikel zestigers), waarbij men instaat voor een begeleiding op maat gedurende het volledige traject.
Via deze integrale begeleiding wil men elke doelgroepmedewerker de
technische kennis en vaardigheden en sociale vaardigheden bijbrengen nodig voor het uitoefenen van een job en werken aan de randvoorwaarden die het mogelijk maken dat deze doelgroepmedewerker zijn job zo goed mogelijk kan uitoefenen. Werkervaringspromotoren en OCMW‟s geven aan dat deze zinvolle extra begeleiding voor artikel zestigers een hefboom betekent naar een tewerkstelling in het reguliere
circuit, wat voor deze doelgroep een beter „resultaat‟ is dan wat in de wetgeving werd opgenomen. Beleid en maatschappij
Europees jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting In het kader van de strijd tegen armoede is werkervaring een machtig wapen. Doelgroepen die net iets tekort komen om het op de reguliere arbeidsmarkt goed te doen, worden begeleid en gecoacht tot zij hiertoe wel in staat zijn. Elke deelnemer aan werkervaring die aldus wordt geholpen, is één persoon die op weg is naar een beter leven met een volwaardige job en met meer kansen. Waarom kan dat niet evengoed een artikel zestiger zijn? De realiteit op het werkveld toont aan dat het instrument van werkervaring ook voor deze laatste groep een meerwaarde heeft. Deze doelgroep uitsluiten is niet aanvaardbaar in deze economisch zware tijden. Indien er geen extra budget meer voorzien wordt voor deze artikel zestigers, kan deze persoon momenteel enkel
worden
ondergebracht
(afwijkmogelijkheden
van
de
binnen
de
initieel
vastgelegde
10%
uitbreidingsmogelijkheden doelgroep)
van
het
Werkervaringsbesluit. Elk instrument dat deze mensen uit een spiraal van (kans)armoede en werkloosheid kan halen en houden, moet zo breed mogelijk worden ingezet. Financieel
Promotoren hebben de omkaderingspremie voor deze artikel zestigers hard nodig Door het niet continueren van de ESF-oproep en het verdwijnen van deze middelen zullen ongeveer twee derde van de reeds gestarte begeleidingen met artikel zestigers noodgedwongen afgebouwd of zelfs stopgezet worden in 2011. In elk scenario verliezen zowel promotoren als artikel zestigers als OCMW‟s. OCMW‟s zijn overtuigd van de duidelijke meerwaarde van de extra begeleiding van de artikel zestigers, maar beschikken niet over andere financieringsbronnen om in deze extra begeleidingen te blijven investeren. Anderzijds zullen opnieuw waardevolle projecten voor een belangrijke en kwetsbare doelgroep sneuvelen.
Vlaamse investering voor een kwetsbare doelgroep Een artikel zestiger wordt enkel gesubsidieerd in zijn loonkosten. Het OCMW ontvangt van de federale overheid een toelage die deze loonkost meestal gedeeltelijk (ongeveer 1/3 van de bruto loonkost) dan wel volledig dekt (geplafonneerd bedrag bij terbeschikkingstelling aan sociale economie-initiatieven). Daarnaast is het OCMW vrijgesteld om patronale sociale zekerheidsbijdragen te betalen. Met die besparing moeten de OCMW‟s een omkaderings- en opleidingsaanbod voor de artikel zestigers uitwerken. Dit volstaat echter niet. Voor begeleiding moeten zij uit eigen middelen
putten of rekenen op omkadering op de plaats van tewerkstelling. Heel wat OCMW‟s met een positieve en ambitieuze visie op activering, hebben daar heel wat middelen voor over. Vandaag echter zien OCMW‟s de toevloed aan cliënten groeien terwijl hun middelen helaas dezelfde blijven. De artikel zestigers hebben nood aan een intensieve begeleiding en kennen een laag rendement. Deze begeleiding vraagt een financiële inspanning van de promotoren die kan verholpen worden via een investering van de Vlaamse overheid. Deze extra begeleiding kan voor de artikel zestigers een belangrijke hefboom betekenen naar een tewerkstelling in het reguliere circuit, zodat deze kwetsbare doelgroep blijvend kan geactiveerd worden.
Bijlage 1: Overzicht werkervaringspromotoren artikel zestigers en SLN-lid ESF-promotor Art. 60 en SLN-lid
Aantal toegekende VTE’s 2010
Werkvorm
25
IGO Leuven
30
(IGO leuven, Wonen en Werken Leuven, Velo, De Vlaspit, Job-Link, Kringwinkel Spit, Kringwinkel Hageland) Sociale Werkplaats De Sleutel
30
Groep Intro Vlaams-Brabant
20
Groep Intro Oost-Vlaanderen
20
Alternatief
24
(Alternatief, De Sluis, De Wroeter) Educar
16
Levanto
17
BLM
12
(BLM, De Winning) Grijkoort – Begeleid Werk
10
Kringloopcentrum Teleshop
10
Velo
14
De poort, sociaal verhuurkantoor
24
Werkperspectief
10
(Werkperspectief, Argos) Televil Sociale Tewerkstelling
22
(Televil, De Strijkwinkel, Mikst) Web
12
Totaal
296
Bijlage 2: Wettelijk kader Tekst van de ESF-oproep ESF Vlaanderen “Operationeel Programma 2007-2013 Prioriteit 2: bevorderen van sociale inclusie van kansengroepen via maatgericht werken Thema (Lissaboncode) 71: trajecten voor integratie en herintreding in het arbeidsproces van kansarmen; bestrijding van discriminatie bij het betreden van de arbeidsmarkt en het vooruitkomen en de bevordering van de aanvaarding van diversiteit op de werkplek. Focus: opleiding en begeleiding op de werkvloer Doelgroep Artikel 60 § 7 OCMW-wet
personen die vanaf 2009 in artikel 60 § 7 aan het werk zullen gaan;
personen die al in 2008 als artikel zestiger in een werkervaringsproject van ESFVlaanderen dat in 2009 doorloopt, ingeschakeld zijn;
personen die deel uitmaken van één van de 4 prioritaire kansengroepen (labeling door VDAB: kortgeschoolden, allochtonen, personen met een arbeidshandicap en 50+-ers.
Voornaamste doelstelling De optimale aansluiting van kansengroepen die ondervertegenwoordigd zijn in het arbeidsproces. Er is voor kansengroepen die ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt en voor wie een regulier traject geen voldoende oplossing biedt, doorgedreven begeleiding en aangepaste opleiding of ondersteuning op maat nodig waaronder het in kaart brengen en valideren van hun competenties en verworven vaardigheden. Er wordt voor de moeilijk te plaatsen werkzoekenden aldus de mogelijkheid geboden tot werkplekleren en werkervaring. Globaal doel: arbeidsdeelname van de kansengroepen verhogen Specifiek doel: de finale doelgroep heeft meer kansen op tewerkstelling Operationeel doel: 400 VTE bereiken door de finale doelgroep de technische kennis en vaardigheden voor het uitoefenen van een job mee te geven; de sociale vaardigheden voor het uitoefenen van een job aan te leren; de randvoorwaarden voor het uitoefenen van een job zo goed als mogelijk te vervullen.”
Werkervaring en artikel 60 § 7 OCMW-wet Een persoon die in artikel 60 § 7 is tewerkgesteld bij het OCMW kan daarbij ingeschakeld worden in een werkervaringsproject. In het BVR wordt geen verwijzing naar artikel 60 § 7 gedaan. Belangrijk is dat in dat geval de artikel zestiger artikel zestiger blijft en dus blijft
opbouwen in het kader van zijn sociale zekerheidsrechten. De artikel zestiger die via de uitbreiding van de formele doelgroep in werkervaring terechtkomt, bouwt zijn rechten trager op, m.n. zoals in de doorstromingsprogramma‟s (zie hierboven). Aangezien de tewerkstelling van een OCMW-cliënt in artikel 60 § 7 voor het loon betoelaagd wordt door de federale overheid (het hoogste leefloonbedrag of bij terbeschikkingstelling in de sociale economie de verhoogde toelage – zie fiche artikel zestig), kan er geen loonpremie uit werkervaring
worden
toegekend
bij
deelname
van
de
artikel
zestiger
aan
een
werkervaringstraject. Wel zal bovenop de federale betoelaging aan de promotor de omkaderingspremie worden toegekend, nl. 25% van de loonpremie. OCMW‟s kunnen niet indienen als promotor maar kunnen wel in een partnerschap toetreden. Een OCMW dat een werkervaringsproject heeft in het kader van het BVR zal dus geen project voor artikel zestigers kunnen indienen maar zal wel (eventueel als partner) zijn artikel zestigers in een werkervaringsproject voor artikel zestigers van een andere promotor kunnen inschakelen.
