ARR 2007 BWK Noëmi Vos

ARR 2007 BWK 4031

Noëmi Vos

2

Hoffelijk ontdekken - een woongebouw voor een diverse, dynamische ouderengroep

Verslag bij het afstuderen van Noëmi Vos (s497913) aan de Technische Universiteit Eindhoven, faculteit bouwkunde, capaciteitsgroep architectuur afstudeerdatum: 8 november 2007

leden examencommissie: prof. ir. B. Molenaar; dr. J. Voorthuis ir. M. van der Poll Arch. dplg. S.S.S. Rousseau Mw. A. van der Meer

asa

Hoffelijk ontdekken - een woongebouw voor een diverse. dynamische ouderengroep

Voorwoord Voor u ligt het verslag van het project waar ik tijdens mijn afstuderen aan gewerkt heb. In het afstudeerproces zijn er veel thema's aan bod gekomen, is er gesprongen van de ene naar de andere uithoek en is er uiteindelijk ingezoomd op het thema waar al die tijd omheen gedraaid werd. Het is een periode geweest waarin ik mezelf tot het uiterste heb moeten drijven om keuzes te maken over onderwerpen waarvan lastig in te schatten is of er wel een juiste keuze bestaat. Uiteindelijk heeft het hele proces geleid tot een eindresultaat, waarvan de kern is verwerkt in het verslag wat u nu voor zich heeft liggen. Natuurlijk geen afstuderen zonder de mensen om mij heen en ik wil dan ook graag een aantal mensen bedanken: Mark, bedankt voor jouw eeuwige enthousiasme in het project en voor je flexibiliteit. Bijzonder dat ik op elk moment voor begeleiding bij je aan kon kloppen. Bas Molenaar, fijn om begeleid te worden door iemand die dagelijks met de praktijk te maken heeft. De nuchtere houding heeft mij veelvuldig geholpen niet te verzanden in details. Jacob, van jou heb ik ontzettend veel geleerd tijdens voorwoord

dit afstudeerproject. Geweldige referenties en gedachtengangen. Sophie, jouw kritische houding ten opzichte van functionaliteit en beleving heeft ervoor gezorgd dat het een 'echt' gebouw is geworden. Ank, bedankt dat je mij in je spaarzame vrije uurtjes op vrijwillige basis hebt willen begeleiden. Het was zeer inspirerend verder te kijken dan het gebouwen in te zoomen op het terrein van interieur. GreyPowerrangers, elke bijeenkomst jullie kritische kijk en enthousiasme, bedankt daarvoor. Wanda, voor de gedeelde stress tijdens de laatste loodjes en gezelligheid tijdens het klussen aan het project. De meiden uit Eindhoven voor het ondersteunen van het nomadenbestaan tijdens mijn afstuderen en de TUthee uurtjes. Pap, mam en !\lick, bedankt voor de onvoorwaardelijke steun tijdens mijn gehele studie. Sander, superbedankt voor je geduld, stimulatie (om knopen te hakken), relativering en het opofferen van de eettafel voor het eeuwigdurende maquetteproces. Zonder jou was er waarschijnlijk nooit een gebouw gekomen ....... Je bent top!

6


Samenvatting In dit project is een woongebouw ontworpen voor de steeds pluriformer wordende ouderengroep. Door het spanningsveld tussen openbare en private zones als uitgangspunt te nemen wordt er ingespeeld op de wens van ouderen om met gelijkgestemden samen te wonen, zonder terug te vallen op de doorgaans gebruikte categorisering in bijvoorbeeld zorgbehoefte of afkomst. Het resultaat is een woongebouw wat in staat is om veranderingen in de samenleving in zich op te nemen en daardoor ook in de toekomst (na de piek van de vergrijzing) zijn waarde behoudt. Binnen het woongebouw is op kleinere schaal op verschillende manieren omgegaan met de relatie tussen openbare en private zones, waardoor elk gedeelte van het gebouw zijn eigen karakteristiek heeft gekregen. De hoofd routing door het gebouw verbindt deze verschillende omsloten ruimten, waardoor de bewoners kunnen reizen tussen de verschillende sferen: een hoffelijke ontdekkingstocht. samenvatting

7

8


Inhoudsopgave Voorwoord samenvatting Inhoudsopgave 1.

inleiding

7 9 11

2. de diversiteit onder de loep uitgangspunten

13

3.

woonvormen voor ouderen

19

4.

stedenbouwkundige analyse locatiekeuze ouderen in de stad stedenbouwkundige context stedenbouwkundig kader programma van eisen Ontwerp a. vormmanipulatie b. gevel c. functioneel systeem d. omsloten ruimten i. bruisende omsloten ii. eigenzinnige omsloten ruimte iii. stedelijke oase e. literatuur

21 21 23

5.

Inhoudsopgave

25 41 43 45 47 49 57 63 75 83

9

10


Inleiding Hip, ouderwets, graag op zichzelf, spil van een sociaal actief leven, met kinderen, zonder kinderen, slecht ter been, sportief: Ouderen zijn er in alle soorten en maten. De groep 55-plussers van nu is diverser dan ooit tevoren, heeft van de wereld geproefd, weet wat zij wil en is booming: De verwachting is dat het aantal 55-plussers in Nederland zal toenemen tot 5,8 miljoen in 2020. Het aanbod van woningen blijft achter bij de steeds diverser wordende vraag . Kortom: Er valt nog te weinig te kiezen en daar moet verandering in komen. We worden uitgedaagd op zoek te gaan naar nieuwe woonvormen die inspelen op de diversiteit van de wensen van de 55-plusser van nu. De ontwerpuitdaging ligt hierbij in het tegenstrijdige inleiding

van het enerzijds willen inspelen op trends, zodat de woningen aantrekkelijk zijn in deze tijd , en anderzijds ook een hoge kwaliteit op lange termijn willen bieden, zodat de woningen na de piek van de vergrijzing hun waarde behouden en aantrekkelijk blijven om te bewonen. Voor dit afstudeerproject heb ik mij ten doel gesteld een woongebouw te ontwerpen voor een steeds veranderende, diverse ouderengroep. Als nevendoel heb ik mijzelf gesteld ook in te spelen op de toekomst, zodat het gebouw ook geschikt kan zijn voor andere toekomstige doelgroepen. In dit verslag wordt in eerste instantie de ouderengroep onder de loep genomen. Haar samenstelling en wensen worden hier besproken . Vervolgens wordt als gevolg hiervan een stelling ingenomen met betrekking tot het ontwerpuitgangspunt en worden de kenmerken van een ideale woonlocatie voor ouderen uiteengezet. Op basis van deze eisen is er een locatie gekozen. De stedenbouwkundige analyse heeft geresulteerd in een masterplan, wat het stedenbouwkundige kader vormt voor het ontwerp. Tijdens het ontwerpproces is er vaak in- en uitgezoomd en heeft er een wisselwerking tussen de verschillende schalen plaatsgevonden om het ontwerp zo goed mogelijk te kunnen laten integreren in zijn omgeving. 11

•

Wat doe je? a ls j e wee t dat h e t aa nta l 6 5 - plusse rs bijna ga a t ve rd u bb el en

De diversiteit van de ouderengroep onder de loep

In dit project is gezocht naar een manier om voor een diverse oudergroep te ontwerpen. Wat deze diversiteit karakteriseert wordt in dit hoofdstuk nader bekeken. De conclusies die hieruit getrokken zijn hebben geleid tot de uitgangspunten met betrekking tot het wonen van ouderen en zijn uiteindelijk vertaald in een ontwerp voor een woongebouw voor ouderen. Er blijken een aantal ontwikkelingen gaande binnen de ouderengroep die van invloed zijn op de diversiteit binnen de ouderengroep. De meest kenmerkende ontwikkelingen op een rijtje: 1. Binnen de Nederlandse ouderenpopulatie is een interessante verandering gaande betreffende de afDe diversiteit onder de loep

komst. De groep niet-westerse allochtone ouderen in l\Jederland zal de komende jaren flink groter worden. 1 2. Het leeftijdsverschil tussen de jonge en oude ouderen neemt toe doordat mensen steeds ouder worden. Hier speelt over het algemeen het verschil tussen de jonge, dynamische ouderen en de zorgafhankelijke oudere. 3. De positie van de ouderen is veranderd ten opzichte van vroeger. De ouderenmarkt is verschoven van een aanbodgerichte naar een vraaggerichte markt. Waar ouderen vroeger genoegen namen met wat hen aangeboden werd, spelen zij nu de rol van marktleider. Hierdoor zijn zij zich er bewuster van geworden dat zij in veel gevallen kunnen kiezen. 2 4. Een grote groep ouderen wordt steeds koopkrachtiger. Dat betekent dat het verschil in koopkracht tussen de laagste en hoogste inkomensgroep is vergroot en er meer diversiteit op gebied van bestedingspatroon is ontstaan. Dit vertaalt zich in verschillende woonvormen voor ouderen en een groter verschil in mogelijkheid tot inkopen van zorg. Bovenstaande ontwikkelingen betreffen samengevat twee thema's: cultuur en zorgvraag. Deze worden overkoepeld door punt 3 en 4 die gaan over de mate waarin

13

je je kunt uiten in het wonen, ofwel in welke mate je een eigen leefstijl kunt ontwikkelen en nastreven. Deze ontwikkelingen binnen de ouderengroep hebben invloed gehad op de ontwikkeling van woonconcepten. Want ook al is ieder individu uniek, er zijn altijd een aantal overeenkomsten tussen mensen aan te wijzen. Mensen blijken dan ook graag met gelijkgestemden te willen wonen 3 en dit heeft geleid tot een groot aantal woonprojecten die gericht zijn op één of meer gemeenschappelijke karakteristieken. Op gebied van ouderenwoningen is deze gelijkgestemdheid in veel gevallen gezocht in de zorgbehoefte, culturele achtergrond, of leefstijl. Positief aan een indeling naar zorgbehoefte is dat mensen die in een bepaald zorgstadium verkeren verzekerd zijn van specialistische zorg. Een nadelig effect kan zijn dat mensen onvrijwillig ge"isoleerd raken, bijvoorbeeld wanneer iemand genoodzaakt is naar een verzorgingshuis aan de andere kant van de stad te verhu izen. Bovendien blijken ouderen niet graag continu geconfronteerd te willen worden met hun 'mankementen', waardoor het wonen in een verzorgings-, of verpleeghuis niet aantrekkelijk is voor veel mensen. Indeling naar culturele achtergrond kan erg goed werken voor mensen die van oorsprong nauw verbonden

14

zijn aan een bepaalde cultuur. Opvallend is dat volgende generaties die hier in Nederland geboren zijn veel minder vast blijken te houden aan culturele tradities in het wonen dan de eerste generatie. 4 Doordat ouderen tegenwoordig mobieler zijn dan vroeger zijn zij in staat zich over de wereld te verplaatsen en met andere culturen in contact te komen . Deze culturele kruisbestuiving heeft als gevolg dat er ontzettend veel subculturen ontstaan, waardoor cultuurspecifiek bouwen op de lange termijn steeds minder van toegevoegde waarde zal zijn. Om de diversiteit in het aanbod van woningen voor ouderen te vergroten lijkt het zinvol te kijken naar andere uitgangspunten dan culturele achtergrond . Indeling in leefstijlen heeft veel voorstanders, maar krijgt ook veel kritiek. Leefstijlen worden bepaald aan de hand van de 'softe', ofwel subjectieve kenmerken van de mens . Het voordeel van een indeling in leefstijlen is dat het zich in het gebied bevindt tussen massaproductie en hyperindividualisering. 5 Op gebied van woningbouw was het voorheen gebruikelijk om de doelgroep te bepalen aan de hand van 'harde' kenmerken, zoals gezinssamenstelling, leeftijd en inkomen. Het nadeel hiervan is dat deze gegevens niet zoveel zeggen over de manier waarop iemand in het leven staat, waardoor er binnen de doelgroep wrijving kan ontstaan


omdat de waarden, normen en verwachtingen erg van elkaar kunnen verschillen. Een indeling op basis van leefstijl ondervangt dit probleem door in te spelen op subjectieve kenmerken. Nadelig is echter de ondefinieerbaarheid van het begrip 'leefstijl' waardoor het onhandelbaar dreigt te worden. Er bestaat dan ook geen vastomlijnde definitie van wat een leefstijl is, maar over het algemeen gaat het altijd om hoe mensen in het leven staan en wat zij belangrijk vinden .5 Volgens het woordenboek Van Dale betekent leefstijl: 'persoonlijke manier van leven'. Een aantal onderzoeksbureaus zijn al jaren bezig om de verschillende leefstijlen in kaart te brengen. Motivaction gaat daarbij bijvoorbeeld uit van een achttal te onderscheiden mentaliteiten, die samen kunnen worden gevat in een drietal waardenorientaties. 6 De karakteristieken van deze indelingen zeggen wel iets over hoe mensen in het leven staan, maar niet zo zeer over hoe mensen willen wonen. De indelingen blijken zich tot nu toe lastig te laten vertalen in een tastbaar concept voor de bebouwde omgeving. Bovendien bljjken de indelingen van Motivaction vooral gericht op de autochtone Nederlandse bevolking en is de groep Nieuwe Nederlanders erg ondervertegenwoordigd. Ook blijkt uit onderzoek van Motivaction dat er een verschuiving in leefstijl optreedt in de ouderengroep, waardoor het met oog op de toekomstige waarde niet verstandig lijkt diversiteit onder de loep

té specifiek voor een bepaalde leefstijl te ontwerpen. 7 'een van de meest onveranderlijke eigenschappen van de samenleving is veranderlijkheid' 4 Alleen wanneer een gebouw in staat is om veranderingen in de samenleving in zich op te kunnen nemen, behoudt het zijn waarde in de toekomst. Wanneer we kijken naar een woongebouw voor ouderen is het dus van belang dat het gebouw ook zijn waarde blijft behouden na de piek van de vergrijzing . Het gebouw zou dus ook interessant moeten kunnen zijn voor andere leeftijdsgroepen. In de wetenschap dat vrijwel alle mensen een aantal universele basisvoorwaarden voor een fijne woonomgeving delen, zoals bijvoorbeeld een nette, veilige en rustige buurt 8, lijkt het interessant te kijken of er niet meer van zulke universeel gewaardeerde elementen bestaan die garant staan voor de beleving van een fijne woonomgeving. Een woonomgeving waar mensen zich mee kunnen identificeren, waar mensen zich thuis voelen . Zo'n universele basisvoorwaarde zou dan op zo'n manier gekozen kunnen worden dat het dicht bij het 'menszijn' ligt en daardoor alle andere categorieseringen (zoals op basis van cultuur, hobby's, zorgbehoefte) kan doorbreken. Op deze manier zullen mensen die waarde hechten aan deze basis voorwaarden kunnen kiezen voor een woning in 15

een gebouw wat daaraan voldoet en dat snijdt door afkomst en religie heen. Door publiek- private beleving als uitgangspunt te nemen , zou een aangenaam woongebouw kunnen worden ontwikkeld voor een diverse groep bewoners, ongeacht leefstijl, cultuur of afkomst. Datgene wat de mens karakteriseert is dat zij waarde hecht aan een bepaalde afstand tot eenander. Deze menselijke eigenschap een bepaalde afstand te bewaren tot iemand anders is duidelijk af te lezen in de verschillende manieren waarop woningen aan de straat verbonden zijn. De wijze waarop de woning in relatie tot haar omgeving staat bepaalt in grote mate haar beleving. In feite kunnen we de gewenste relatie tussen private en openbare ruimte ook zien als een bepaalde stijl van leven. Het zegt iets over de mens die zijn voorkeur uitspreekt voor een bepaalde relatie. Als op basis van deze universele beleving herkenbare condities kunnen worden geschapen in een woongebouw dan kunnen bewoners door zelfselectie, op basis van een positieve voorkeur een woongebied binnen het gebouw bewonen, omdat ze zich ermee kunnen identificeren. In veel culturen speelt bijvoorbeeld de 'spontane' ontmoeting een grote rol. Door private en openbare gebieden binnen het gebouw af te wisselen kunnen verschillende condities kunnen worden gecreëerd met

16

betrekking tot ontmoeting : Een integraal ontwerp waar interieur en exterieur samengaan op een manier dat beiden elkaar uitnodigen kan wellicht mensen met elkaar in contact brengen. Dit contact kan voor een deel van de ouderen erg belangrijk zijn in de samenleving die steeds individueler wordt en waar eenzaamheid onder ouderen een steeds belangrijkere zaak wordt. Op zich zal ook deze vraag naar een specifieke relatie tussen openbare- en private ruimten individueel zijn, iedereen zal iets anders willen, toch zal er onderscheid moeten worden gemaakt naar groepen. Er is gekozen voor een viertal van elkaar te onderscheiden relaties tussen woning en openbare ruimte: 1. maximale integratie tussen private en openbare ruimte; 2. een vertrouwde afstand tussen private en openbare ruimte; 3. visuele openheid tussen private en openbare ruimte, maar een zekere fysieke afstand; 4. maximale afstand tussen private en openbare ruimte ; Deze verschillende gradaties in ontmoeting zijn vertaald in leefruimten die allemaal zijn geïntegreerd in het architectonisch ontwerp. Per 'sfeer' zijn er een aantal randvoorwaarden opgesteld waaraan het ontwerp zou


moeten voldoen . Deze randvoorwaarden worden in het hoofdstuk 'Ontwerp' besproken. Samen met de randvoorwaarden die vanuit de stedenbouwkundige context zijn ontstaan vormen deze randvoorwaarden met betrekking tot de relatie tussen openbare en publieke ruimte het kader waarbinnen ontworpen is.

diversiteit onder de loep

17

...... /

/

/

woo~rviceWijk levensbestendige woningen I een wijk met goede voorzieningen

18

/

......

......


/

sen~encomplex

/

seniorendorp

.......

seniorenstad

woonvoorbeelden van Heren 5 architecten yresentatie sev

Woonvormen voor ouderen

Er bestaan verschillende soorten woonvormen voor ouderen. Deze vormen hebben ook te maken met de relatie tot een bepaalde groep bewoners. Sommige ouderen zullen er voor kiezen om zelfstandig te wonen in een buurt met goede voorzieningen, terwijl anderen elkaar graag op zoeken in het wonen. Wanneer we bovenstaande woonvormen projecteren op woonvormen

de uitgangspunten van dit project zoals in het vorige hoofdstuk beschreven, zien we dat we een dergelijk gebouw zouden kunnen beschrijven als een seniorencomplex als grootste schaal, waarbinnen verschillende schaalniveaus in relaties aanwezig zijn. Deze kleinere schalen binnen het grotere geheel zijn dan de woongemeenschap, duowonen en zelfstandig wonen in een servicerijke omgeving.

19

Locatiekeuze Als locatie voor het ontwerp is er gekozen voor een herontwikkelingsgebied nabij het oude stadscentrum van Den Haag. Dit voormalig terrein van de elektriciteitscentrale en vuilverbranding ondervindt momenteel een metamorfose tot een woongebied voor een zeer diverse doelgroep. In het centrum van het gebied is er onlangs een park aangelegd wat een aantal sportvoorzieningen als voetbalvelden en een ponyclub herbergt. De aanpak van het gebied is onderdeel van het masterplan 2020 "Den Haag, Wereldstad aan Zee" en wordt daarmee goed op de kaart gezet. De geplande aanleg van de Randstadrail zal ervoor zorgen dat de bewoners zich razendsnel naar de oude binnenstad, het station Holland Spoor en het strand kunnen verplaatsen. Welke 55-plusser wil er nu niet op een markante plaats in de stad wonen in de nabijheid van voorzieningen en recreatie? In dit gedeelte van het verslag wordt de locatie en het omringende gebied onder de loep genomen. Wat is er zo kenmerkend voor deze plek en op welke manier kan er het beste ontworpen worden om goed aan te sluiten op de stedenbouwkundige context zijn vragen die hierbij behandeld worden. figuur linker pagina: Plangebied in stedelijke context figuur boven: Plangebied en haar omgeving

stedenbouwkundige context

21

..........

'.

.

'

.. r

.

..

thé~terj sp0rtYelden

----.t-~~:_G"'.....r

: park -----+·-\f-',,""'>c~-··b._:_-l'

..

tra n'j halte --------'11--,.,0;.

,

-·

.

. .,: . . .. . L____________ -------- tramhalte ,. , .,. :

À

.---- mediscli centrum

-;'~___

haagse markt

"

actieradius geprojecteerd op pIangebied. Er is een gevarieerd voorzieningenaanbod in de buurt binnen een bereikbare straal voor ouderen. Dit maakt deze locatie zeer geschikt als levendig woongebied voor deze doelgroep

22

,'

- .......... -......... - , ' schaal = 1:2000

o.n Hoog Hs

Ouderen in de stad Wanneer je ouder wordt, neemt de actieradius waarbinnen je leeft in omvang af. Het is dan ook van belang dat de directe omgeving van de woning minstens interesstedenbouwkundige context

sant en levendig is. Wonen in een levendige omgeving kan bijdragen aan het actief blijven functioneren in de maatschappij en het gevoel vergroten 'erbij te horen', doordat je je in de buurt van de dynamiek bevindt. De locatie die is gekozen voor dit ontwerp bevindt zich aan de rand van het oude stadscentrum van Den Haag. Het is een herontwikkelingsgebied waar gebouwd wordt voor verschillende leeftijdsgroepen. Doordat de dag ritmes en bezigheden van de bewoners erg zullen verschillen, zal de levendigheid door deze leeftijdmix toenemen . De locatie is uitstekend ontsloten door middel van wegen, fietspaden, wandelpaden, bus- en tramlijnen, waardoor bereikbaarheid wordt gegarandeerd. Bovendien bevinden de benodigde voorzieningen zich op steenworpafstand . Het gebied wordt goed op de kaart gezet door deel uit te maken van het Masterplan 2020 van Den Haag: 'Wereldstad aan Zee'. Dat betekent onder andere dat de tramlijn vervangen zal worden door de Randstadrail, wat de verbinding met Scheveningen en station HS enorm zal verbeteren . Het is een enorm geschikte plek voor een woongebouw voor ouderen. Door de situering op een markante plek in Den Haag voelen zij zich gewaardeerd . Bovendien zullen oudere mensen een relatief groot gedeelte van de dag thuis zijn, wat de levendigheid van het gebied versterkt. 23

Stedenbouwkundige context Het plangebied is te beschouwen als een 'enclave'. Het is een terrein dat niet is opgenomen in de opbouw van het stedelijk weefsel en is daardoor niet als onlosmakelijk onderdeel van de omgeving te zien. Het lijkt een eiland op zichzelf met haar eigen karakter. Het gehele gebied is met uitzondering van het oorspronkelijke fabrieksgebouw geheel herbestemd. Er heeft een metamorfose plaatsgevonden van een extreem vuil gebied naar een extreem schoon gebied. Helaas is er bijna niets van het oorspronkelijke karakter bewaard gebleven. Alleen de pijpen van de elektriciteitscentrale die als herkenningpunt in de stad functioneren refereert nog aan het oorspronkelijke industriële karakter. Het ruwe industriêle vindt nauwelijks terugkeer in het stedenbouwkundige context

gebied. Bovendien zijn de omwonenden van het wijkpark De Verademing niet tevreden met het resultaat, Het gebied blijkt niet op die manier te gebruiken als zij in gedachten hadden en functioneert als sportpark met strikte scheidingen en regels in plaats van als buurtpark. Om inzicht te krijgen in de wijze waarop het beste met het plangebied zou kunnen worden omgegaan is eerst het gebied rond 'De Verademing' onder de loep genomen door middel van fotobeelden . Er is gekeken naar de kansen en bedreigingen van het woongebied wat het plangebied omringt en vervolgens zij er een aantal stedenbouwkundige elementen waar op ingezoomd wordt. De resultaten zijn samengevat in een enkel beeld.

25

~iefst

zelfde boel opblazen

Wethouder Noordanus trots ()p stadspark De Verademing

panora


Energiecentrale

Werken (ontwerpbureaus )

Kantoor gemeente

Werken in de plint Boven wonen Carré

Nieuwbouw Kantoorwoningen

-=.u..... ., - e. -...... .um:::." . ~ ,

'0'

,

monumentaal 32

...

1-0

L

!f;

.

_

•

-

.,

monumentaal

achterkant

dichte plint

Hoffelijk ontdekken - een woongebouw voor een diverse , dynamische ouderengroep

De scheiding tussen zand en veen Van oudsher bestaat er in Den Haag de scheiding tussen het zand en het veen. De scheidslijn ligt ongeveer ter hoogte van de Laan van Meerdervoort en heeft betrekking op de verschillende bewoners in de stad . Van oudsher woonde de gegoede burgerij op de zandgronden, terwijl de arbeiders hun woonplaats vonden op de veengronden. Deze scheiding wordt van oudsher ook wel aangeduid als de scheiding tussen de petten en de pruiken. De gemeente Den Haag heeft altijd gestreden tegen deze tegenstelling, maar tot op de dag van vandaag is deze scheiding nog steeds duidelijk terug te vinden in de samenstelling van de bewoners in Den Haag. [bron: Den Haag - geschiedenis van de stad - negentiende en twintigste eeuw - waanders uitgevers, Zwolle - 2005J

Het plangebied heeft de interessante eigenschap dat het zich nagenoeg bevindt op deze scheidslijn tussen het zand en het veen. Bij uitstek de locatie om iets te doen aan de grensvervaging . Aangezien het gebied rond de Verademing een gebied vol potentie is en grenst aan de veen- en zandgronden heeft het de potentie om als overgangsgebied te fungeren. Aansluitend bij de redenen genoemd in het hoofdstuk' diversiteit onder de loep' is het ook met betrekking tot deze

Op bovenstaande afbeelding is de scheiding tussen de zand- en veengronden nog duidelijk af te lezen in de samenstelling van de bewoners van Den Haag. De rode lijn geeft de Laan van MeerdeNoorl aan. Bron: gemeente De Haag, 2004

overgangsfunctie noodzakelijk om te ontwerpen voor een brede groep bewoners,

33

stenen wand om het park. Er is weinig zicht op deze route vanuit de wijk, wat de veiligheid niet ten goede komt. Door voorzieningen in de parkwand onder te brengen en de relatie tussen de oostzijde en de westzijde van de route te vergroten verandert het karakter van transitieruimte in verblijfsruimte wat beter is voor de belevingswaarde van het gebied . Door de openingstijden van de verschillende functies te spreiden wordt de levendigheid in deze zöne meer verspreid over de dag en zal het gebied 's avonds ook veiliger worden . Beleving van het gebied

Het plangebied bevindt zich aan tramlijn 11. Veel noemenswaardige functies grenzen aan deze tramlijn, waardoor het als een 'belevingslijn' kan worden gezien. Ingezoomd op en rond het plangebied zien we dat juist dit gebied vol met mogelijkheden zit wat betreft voorzieningen en beleving, maar dat daar wat betreft toegankelijkheid en routing nog niet het maximale uitgehaald is. Aan de route langs het verversingskanaal liggen de entrees van het wijkpark De Verademing . Verder wordt het gebied alleen gebruikt als doorsteekroute en als gebied om honden uit te laten. De route wordt aan de oostzijde ingesloten door het verversingskanaal en de elektriciteitscentrale en ten westen door de gesloten stedenbouwkundige context

... 35

Water Water heeft altijd een belangrijk onderdeel uitgemaakt in de structuur en aangezicht van het centrum van Den Haag. Het verversingskanaal wat langs het plangebied loopt stond oorspronkelijk in open verbinding met zee. Onderdeel van het Masterplan 2020, 'Wereldstad aan Zee, is de planvorming voor een aantal hotspots in

woningbouw langs het verversingskanaal. Het water neemt daardoor in betekenis toe en biedt tal van ontwikkelmogelijkheden. Bovenstaand artikel wat onlangs is verschenen bevestigt deze kans. De recreatiewaarde van het gebied zou waarschijnlijk enorm toenemen wanneer de mogelijkheid zou bestaan aan te leggen.


36


Stedenbouwkundig kader De stedenbouwkundige analyse heeft geleid tot een aantal randvoorwaarden waar het ontwerp aan moet voldoen om voldoende aan te kunnen sluiten op haar omgeving: functies voor de buurt Om de levendigheid op straat te garanderen is het van belang dat het gebouw een aantal functies herbergt die ook van toegevoegde waarde zijn voor de omwonenden.

Gebouw voor diverse bewonersgroep Gebied bevindt zich op scheidslijn zand en veen en vraagt daarmee om een gebouw wat zich richt op verschillende bevolkingsgroepen. Het bevindt zich op de scheidslijn van zand en veen. Het ontwerp zou goed kunnen functioneren als intermediair tussen het ene en het andere gebied . Bouwhoogte conform omgeving Voor de eenheid van de gebouwde wand langs de tramlijn en het kunnen behouden van de pijpen van de elektriciteitscentrale als herkenningspunt, is het van belang dat de gebouwhoogten nagenoeg gelijk zijn.

entreegebouw gebied 'De Verademing' De locatie bevindt zich op een markante plek aan het begin van het gebied rond 'De Verademing'. Het gebouw zal goed functioneren als entreegebouw voor bezoekers die aan de oostzijde het gebied benaderen. openbaar toegankelijk Het gebouw moet zich openstellen naar zijn omgeving en de hekkencultuur die in het gebied heerst doorbreken. De binnenruimte van het gebouw moet openbaar toegankelijk zijn en zo de bewoners het gevoel geven dat ze betrokken worden bij de omgeving.

39

d b urt Een huiskamer voor e u. . . 'n..-..

· I n SS-plussers zich niet meer on Nu de bUurtl
_do ...

_ - -- - -

.. ... r .t ...

Lo ......

_'*' In~'" Ort,n~ ~

ottdf'rc'n

v,anult

ck

neG

Programma van Eisen Om het project realiteitswaarde te geven ben ik voor een groot gedeelte van de functies in het Programma van Eisen uitgegaan van het PvE wat er ligt voor het ontwerp van een woongebouw wat momenteel op deze locatie gerealiseerd wordt. Daar heb ik nog een aantal functies aan toegevoegd die van toegevoegde waarde zijn op deze plek in een woongebouw voor ouderen . Ook de woontypologie heb ik aangepast op de thema's in de verschillende gedeelten van het ontwerp. Ook zijn de woningen ontworpen aan de hand van de eisen die er worden gesteld aan aanpasbaar bouwen. Dit heeft geleid tot het volgende PvE:

galerie huisarts fysiothera peut buurtwinkel wijksteunpunt eetcafe I koffiehuis buurtkamer af te schrijven ruimten voor de bewoners

wonen: huurwoningen koopwoningen verpleegunits functies: zwembad

41

42


aan het ontwerp. ontwerpbeslissingen die teindelijk ontwerp worden uitlende stappen. Als uitgangspunt als geheel binnen de stedelijke waarna steeds verder wordt inged. Achtereenvolgens zullen de gevel, het functionele systeem en de verschillende omsloten ruimten aan bod komen. "'_<.I'''\AI'lCl

vormmanipulatie

o

44


o

Om eenheid in het gebied te creëren is ervoor gekozen om de gebouwhoogte aan te laten sluiten bij de hoogte van de omringende bestaande bebouwing en nieuwbouwplannen. Om de kern van het stedelijke gebied te benadrukken en richting aan het gebouw te geven wordt er aan de zijde van de elektriciteitscentrale een

accent aangebracht in de vorm van een overhellend en hoog gebouwdeel. Er is optimaal gebruik gemaakt van de grootte van de kavel. Belangrijke punten als routing en kleinschaligheid zijn afgeleid uit de stedenbouwkundige analyse en hebben invloed gehad op de vorm

45

gevel

46


Gevel

Om een eenduidige uitstraling te creëren is er voor een uniform gevel materiaal gekozen. De keuze is gevallen op het gebruik van beton en baksteen om te refereren aan het oorspronkelijk ruwe en ambachtelijke karakter van het gebied. Bovendien sluit deze materiaalkeuze goed aan bij de omringende bebouwing. Omdat het een grootschalig gebouw betreft en de beleving van dichtbij minstens zo belangrijk is als die van een afstand, zijn er een tweetal schaalsprongen in de gevel verwerkt. 1. De schaal van de verdieping wordt geaccentueerd door middel van uitstekende horizontale betonnen banden. Deze banden geven richting aan het gebouw, verlevendigen de gevel en doen daar waar nodig dienst

47

als doorvalbeveiliging; 2. Een kleinere schaal binnen de schaal van de verdiepingen wordt gevormd door die van de individuele steen. Van een afstand gezien oogt het gevelbeeld evenwichtig en herkenbaar, maar zodra je dichterbij komt blijkt het formaat en de verlopende kleur van de stenen bijzonder. De kleur van de betonnen banden en de voegen van de baksteenwand zijn op elkaar afgestemd, zodat er een evenwichtig gevelbeeld ontstaat. De ramen in de gevel zijn iets getint, licht spiegelend en lopen door in het gevelvlak, waardoor het gevelbeeld strak blijft. De gevel is geïnspireerd door het ontwerp van Peter Zumthor. De stenen zijn langgerekt en gemêleerd wat betreft kleur. Door in de steen zowel de rode kleur van het tegenoverliggende nieuwbouwproject te verwerken als de donkere kleur van het oude elektriciteitsgebouw werkt de gevel van het gebouw als een verbindend element. Kolumba formaten: lengte: 290-530 mm o breedte: 90-240 mmo hoogte: 38-40 mmo

48

Hoffelijk on

50


51

52


functioneel systeem

entree sportpark en aanlegsteiger

parkeren

entree wijkpark 'De Verademing' en scholen

doorstroming

54


\ c::::::---~~

ontmoetingsfuncties aan binnenzijde centrale omsloten ruimte

functies die niet direct gerelateerd zijn aan senioren en wel van betekenis voor de buurt zijn worden in de gebouwschil ondergebracht. Intermediair tussen buurt en bewoners van het gebouw 55

56


_~

Î

/

Routing Door het gebouw loopt een centrale route die de verschillende omsloten ruimten en functies met elkaar verbindt. Doel van deze routing is dat ook mensen die slechter ter been zijn en gebonden zijn aan een rollator of rolstoel zich zelfstandig kunnen verplaatsen naar de meest interessante plekken in het gebouw. Om zekerheid en afwisseling te bieden kan er op verschillende punten voor gekozen worden om een stuk van de route per trap of lift af te leggen . De route beweegt op een dusdanige manier door het gebouw dat er altijd iets interessants van het gebouw of de omgeving te zien is. De route start op maaiveldniveau ter plaatse van het zwembad en eindigt in de bovenste omsloten ruimte .

5.9

omsloten ruimten en de rol van buitenkamers Voor ouderen wordt de betekenis van de directe omgeving belangrijker naarmate de actieradius en daarmee hun bewegingsvrijheid afneemt. Mijns inziens is het van belang dat je je binnen een gebouw kunt identificeren met de plek waar jouw woning zich bevindt. Het herkennen en herkend worden speelt hierbij een belangrijke rol. In dit ontwerp is ervoor gekozen om het geheel op te bouwen uit verschillende omsloten ruimten . Bij elke omsloten ruimte komen de grootste en kleinste schaal samen. In eerste instantie is er vanuit stedenbouwkundig oogpunt gekeken naar de locatie van de desbetreffende omsloten ruimte. Hierbij spelen onderwerpen als interactie met de omgeving , uitzicht en zonlicht een belangrijke rol. Als uitgangspunt voor het ontwerp van iedere omsloten ruimte is de kleinste eenheid , de woning, als uitgangspunt genomen . In elke omsloten ruimte is de relatie tussen het meeste private domein (de woning) en het openbare domein (de omsloten ruimte) op een andere manier vormgegeven. Woningtype, vorm van de openbare ruimte en gebruik van materiaal zorgen ervoor dat elke ruimte op een andere manier ervaren wordt. Hierdoor krijgt het wonen steeds een andere dimensie. Door dit verschil in overgang tussen privaat en openbaar veranderen ook de omsloten ruimten in buitenkamers met elk hun

eigen sfeer en kwaliteit. Hiermee ontstaat er diversiteit in de vrij toegankelijke plekken in het gebouw, waardoor het interessant wordt je door het gebouw te bewegen: Hoffelijk ontdekken . In het volgende deel van het verslag zal verder worden ingezoomd op de verschillende omsloten ruimten in volgorde van de hoofdrouting door het gebouw, zoals behandeld in het voorgaande deel. Het beoogde effect zal worden besproken, gevolgd door de middelen om het beoogde effect te bereiken en tot slot een overzicht van het resultaat.

buiten buiten

00

o

buiten binnen

0 0

00 De woning als kleinste eenheid in de ruimte

61

---------.

~I

---------~ --------_.

r----------~

I

.-

- - - - -

..

Bruisende omsloten ruimte

_ _ _ _ _ _ _ _ _ .J I

------

-----"I I----------.I I I

I

I

I

~----~ ._--------~ Relatie tussen de verschillende woningen

Het doel van deze omsloten ruimte is een plek te bieden die mensen de mogelijkheid geeft elkaar op te zoeken en op een vanzelfsprekende manier contact met elkaar te maken . Mensen die een levendig contact met hun buren op prijs stellen en zich tevens aangetrokken voelen tot de beschutte sfeer van een omsloten ruimte , zullen hier een prachtige woontijd tegemoet gaan . De sfeer van deze omsloten ruimte zal vergeleken met je in de andere delen in het gebouw het meest lijken op het hofjestype zoals we die kennen van vroeger als woonvorm voor ouderen . Daar waren de bewoonsters van het hof ook erg bij elkaar betrokken en speelde het sociale aspect een belangrijke rol.

63

toegang tot de omsloten ruimte De omsloten ruimte is gesitueerd aan de zuidwestzijde van het gebouw. Deze hoek van het gebouw bevindt zich in het verlengde van de asfaltbaan die het wijkpark omringt. Als 'natuurlijke' voortzetting van een route die al aanwezig is, is een van de hoofdentrees aan deze zijde gesitueerd. Twee bouwlagen boven deze entree bevindt zich de bruisende omsloten ruimte. Zij is opgetild van het maaiveld om het 'veilige' gevoel te geven. Door de sparing in het dek van dit hof kunnen bezoekers vanaf het maaiveld wel al een glimp opvangen van het bovenliggende hof. Vanaf de centrale buitenrtJimte-in-het-geootlw is ook te zien dat er boven iets bijzonders gebeurt door de licht hellende gevel. In dit hellende gedeelte bevinden zich een aantal functies die door alle bewoners van het gebouw gebruikt kunnen worden. Hierdoor straalt deze zijde een bepaalde levendigheid uit, wekt zij nieuwsgierigheid op en motiveert zij mensen zich naar deze plek te begeven. De functies werken als intermediair tussen het besloten karakter van de omsloten ruimte en de centrale buitenruimte in het gebouw.

65

trap naar bovengelegen verdieping

lift gemeenschappelijke keuken

•

centrale routing + algemene functies

D terrein bewoners

plattegrond bruisende omsloten ruimte

66


... •

.

vanzelf in de ruimte geleid door de continuerende routing en overhellende vlakken . Het gedeelte wat bij de bewoners van de omsloten ruimte hoort is iets hoger gelegen dan het vloervlak van het algemene gedeelte. Hierdoor wordt de scheiding tussen het algemene gedeelte van de omsloten ruimte en het deel van de bewoners van elkaar gescheiden. Dit maakt het voor de bewoners mogelijk een 'eigen plekje' te creëren .

I

: ..

tfunctieSS

.. :

,,

"

.,, •

.......

. . . ot •

~

,"

".'

• • • 10 . . . . . .

....

~

hoofd route

functioneel systeem

Structuur van de omsloten ruimte De omsloten ruimte wordt het best ervaren via de hoofd routing door het gebouw. Deze helling bereikt via een relatief smalle opening de omsloten ruimte . Daar wordt je overweldigd door de grootte van de ruimte, om vervolgens eveneens via een padbrede uitgang je weg te vervolgen . De omsloten ruimte maakt deel uit van de vaste infrastructuur van het gebouw. Je wordt als

Om ervoor te zorgen dat ook andere mensen dan de bewoners zich uitgenodigd voelen tot de omsloten ruimte maakt zij deel uit van de centrale routing door het gebouw. Grenzend aan deze routing is er een gemeenschappelijke keuken geplaatst waar alle bewoners van het gebouw gebruik van kunnen maken . (zie figuur hiernaast) Deze functie zorgt voor een actieve bijdrage aan de levendigheid van de omsloten ruimte en biedt tevens de mogelijkheid om met groepen gezamelijk te eten en te koken. Door de functie transparant te maken en een volledig te openen wand aan hofzijde te plaatsen wordt de binding tussen de funtie en het hof versterkt en contactmogelijkheden met passanten vergroot.

67

Vorm Om het gevoel van verbondenheid tussen de bewoners te bevorderen is het van belang dat de ruimte een eenheid vormt. Naast de relatie tussen de woningen in horizontale richting is er ook in verticale richting gestreefd naar overzicht door een gedeelte van de ruimte getrapt op te bouwen. Door deze getrapte vorm wordt het mogelijk om gebeurtenissen op onderliggende en bovenliggende verdieping waar te nemen . Er is voor gekozen om de verspringende verdieping zo toe te passen dat een groot gedeelte van de buitenruimten op het zuiden komt te liggen. Door de getrapte vorm neemt de grootte van de omsloten ruimte per verdieping toe en wordt een benauwd gevoel voorkomen .

getrapte vorm van de omsloten ruimte

68


vloerveld met plaats van de lift

Secundaire Infrastructuur aansluiting met hoofdrouting

woonlaag 4

woonlaag 3

woonlaag 2

woonlaag 1

Om het contact tussen de bewoners te stimuleren is het van belang dat er een aparte infrastructuur aangelegd wordt die de verschillende verdiepingen met elkaar verbindt. Op deze manier wordt de bewoners een alternatief geboden voor het centrale trappenhuis en de lift. De verschillende trappen worden verbonden door kleine afsluitbare buitenruimten . Deze subplekken geven een beschermd gevoel waardoor mensen sneller buiten zullen gaan zitten . Afsluitbaarheid is van belang om de sfeer ook bij slechter weer te kunnen handhaven. De woningen worden aan de binnenzijde van de omsloten ruimte ontsloten. De lift speelt een belangrijke rol in deze omsloten ruimte. omdat het een plek is waar mensen vaak moeten wachten en daardoor de kans op toevallige ontmoetingen toeneemt. De lift is op een dusdanige plek gesitueerd dat hij voor alle bewoner makkelijk toegankelijk is en zich altijd op beloopbare afstand bevindt. De wachtruimte voor de lift grenst aan de algemene functies waardoor de kans op een contactmoment toeneemt.

opbouw van de omsloten ruimte in verdiepingen

69

woningtypen

type 1 - 92 m2

ek

~-~

"

\(

sk

I,

lX l

r

sk

In tegenstelling tot de buitengevel van het gebouw is aan de binnenzijde van de omsloten ruimte gestreefd naar een gevarieerd gevelbeeld waarin het individu tot zijn recht komt. Hiertoe zijn er een aantal verschillende woontypologiën ontworpen. Om de levendigheid in de omsloten ruimte te kunnen waarborgen wordt er gestreefd naar een wat leeftijd betreft gemêleerde bewonersgroep. Hiertoe zijn er zowel appartementen als tweelaagswoningen ontworpen voor deze omsloten ruimte. De leefruimten in de verschillende woningtypen zijn op de hofzijde gericht zodat de levendigheid zich aan deze zijde bevindt. De eetkamer en woonkamer zijn hierbij inwisselbaar.

ek

IJ

l

;" ~i I,

wk

type2-107m

type 3 - 78 m2

schaa/1:200 71

materiaal Om het gebruik van bankjes en andere plekken om neer te strijken te bevorderen is het materiaal in eerste instantie van cruciaal belang. Hout heeft de prettige eigenschap dat het altijd aangenaam aanvoelt, aangezien het extreme warmte en koude van de buitenlucht nooit volledig in zich opneemt. De galerijen en buitenruimten zijn bekleed met hout. Hout is in deze omsloten ruimte ingezet als activator voor het gebruik van de omsloten buitenruimte. Daarbij is er wel gekozen voor een onderhoudsvriendelijke houtsoort, aangezien de doelgroep het niet op prijs zal stellen als er jaarlijks intensief geschuurd en gelakt zalmoeten worden.

72


De rol van zintuigen Om het contact tussen de bewoners te stimuleren is er aandacht besteed aan zintuiglijke prikkelingen. Zo zijn vanaf het dak van de gemeenschappelijke keuken de klaargemaakte gerechten te zien en te ruiken, bevinden de ramen zich op een dusdanige hoogte dat de bewoners visueel met elkaar in contact komen en beschikken de woningen allemaal over een te openen wand, waardoor de dynamiek van de omsloten ruimte

naar binnen kan vloeien; de omsloten ruimte wordt een verlengstuk van de woning, de woning wordt een verlengstuk van de omsloten ruimte.

73

,~:

:_--------~ ---------. ,----------

I

,

- - - - - - - - - -

, '

Eigenzinnige omsloten ruimte Deze omsloten ruimte straalt rust en sereniteit uit. Het is een plek in het gebouw waar je tot rust kunt komen. De omsloten ruimte bevindt zich op eigenzinnige hoogte en biedt een daverend uitzicht over de omgeving. Mensen die gesteld zijn op hun privacy, maar die wel in een bruisende omgeving temidden van voorzieningen willen wonen, zullen zich tot deze omsloten ruimte aangetrokken voelen.

'- - - - - - - - -

Relatie tussen de verschillende woningen

75

toegang tot de omsloten ruimte De omsloten ruimte bevindt zich aan de noordwest zijde van het gebouw. De ruimte is opgetild van het maaiveld en vormt hiermee de hoofdentree tot de centrale openbare ruimte in het gebouw. Zelf biedt de omsloten ruimte een prachtig uitzicht op de omgeving in het verlengde van het Verversingskanaal. Deze plaats is in stedenbouwkundig opzicht het meest geschikt voor een omsloten ruimte met een dergelijke sfeer, aangezien het zich op het hoogste punt van het gebouw bevindt en hiermee al een afstand ten opzichte van het maaiveld schept. Het is een ruimte van waaruit je de omgeving goed kunt aanschouwen en door de vorm van de omsloten ruimte wordt er een directe relatie tussen de ruimte buiten het gebouwen de centrale omsloten ruimte in het gebouw gelegd. 77

omsloten ruimte

transitieruimte

woning

(entree woning)

78


structuur en vorm De omsloten ruimte bevindt zich aan het einde van de hoofd routing door het gebouwen vormt met zijn daverende uitzicht een climax. De omsloten ruimte wordt door middel van een hellingbaan verbonden met de bruisende omsloten ruimte. De wand met de lamellen buigt af in de richting van de hellingbaan zodat je geleidelijk in de ruimte geleid wordt. Deze lamellen wijzen in de richting van het uitzicht en vormen de omkadering van het blikveld. De omsloten ruimte heeft de vorm van een verrekijker die op de horizon georiënteerd is. De afwerking van de vloer van de omsloten ruimte legt een relatie met de kunstmatigheid van het nieuw aangelegde park waar op uitgekeken wordt. In het dakvlak van deze omsloten ruimte zijn sparingen aangebracht

ten behoeve van daglichttoetreding. De omsloten ruimte is afgesloten, zodat zij ook in de winter gebruikt kan worden als huiskamer. De woningen zijn niet direct waar te nemen vanuit de omsloten ruimte, doordat ze worden gescheiden door een wand van horizontale lamellen. Deze lamellen werken als filter tussen openbaar en privé en hebben daardoor een sluiereffect. De bewoners kunnen vanachter deze wand zien wat er in de omsloten ruimte gebeurt, terwijl hun aanwezigheid nauwelijks op te merken is door degene die zich in de omsloten ruimte bevindt. In tegenstelling tot de grote scheiding tussen openbaar en privé bij de woningen, zijn de functies juist direct verbonden met de omsloten ruimte. De lamellen vormen kaders daar waar functies geplaatst zijn.

79

:1--}-

+ -

-

"1"--

-- -

\_---

}-

g, ~'\

\

-'

L-

!

-,

-t--

- - "1

-

80

-

- 11--+--1

schaal 1:500


woningtypen De woningen in dit gedeelte van het gebouw zijn in zichzelf gekeerd ontworpen. Hier is dan ook juist de aandacht gefocust op de scheiding tussen privé en openbaar. Tijdens de studie naar een geschikte woontypologie stuitte ik op de typologie van de patiowoning die in veel oosterse landen wordt toegepast. Afgezien van het feit dat deze typologie in deze landen ook wordt toegepast om bescherming te bieden tegen het warme weer (wat geen rol speelt in Nederland) wordt de houding met betrekking tot de relatie tussen openbaar en privé op een interessante wijze vormgegeven. In tegenstelling tot de woningen in Nederland, waar de ruimte buiten de woning juist belangrijk is, wordt in de patiowoning de buitenruimte omsloten door de woning . De verschillende ruimten waaruit de woning bestaat omringen deze omsloten buitenruimte, waardoor deze de kem van het huiselijke leven vormt. Geïnspireerd door deze typologie is er gekeken naar een versie die in deze context zou passen . In een woongebouw heb je te maken met een relatief hoge dichtheid en meerdere woonlagen. De patiowoning is als typologie overgenomen en ontworpen tot een gestapelde versie. Op deze manier blijft het in zichzelf gekeerde karakter van de typologie behouden , maar

verschilt de plattegrond per verdieping. Het voordeel hiervan is dat er woningen met verschillende oppervlakten ontstaan en deze ruimte daardoor voor een grotere doelgroep geschikt is.

verdieping 2

verdieping 1

81

/

I _________ ~

,~,

I I 1- _ _ _ _ _ _ _ _ -.

Stedelijke oase In tegenstelling tot de vorige beschreven omsloten ruimten richt dit gedeelte van het gebouw zich niet op extreme individualiteit, of collectiviteit, maar op de

binding tussen een kleinere groep mensen, zoals familieleden en vrienden . Dit gedeelte van het gebouw is gericht op mensen die graag in een gemêleerd gezelschap leven; jong en oud door elkaar. De woningopbouw biedt uitkomst voor ouderen die graag in de nabijheid van jongere familieleden willen wonen en geeft een antwoord op het probleem van de gemiddeld te kleine woonoppervlakte per woning in Nederland om aan deze wens te kunnen voldoen . Bovendien biedt dit gedeelte van het gebouw uitkomst voor mensen die niet alleen tussen leeftijdsgenoten willen wonen, maar wel graag in een beschermde woonomgeving met service en diensten in het centrum van een bruisende stad willen wonen. Hiermee zijn ze verzekerd van een verzorgde toekomst.

83

84


groen

...

infrastructuur

woningen als omkadering

toegang tot de omsloten ruimte De omsloten ruimte is bereikbaar via de hellingbaan van de centrale routing door het gebouw, via de lift en het trappenhuis. Omsloten ruimte is aan de noordoostzijde van het gebouw gelegen . Het grootste gedeelte van het dek is op het zuiden georiënteerd. In dit gedeelte van het gebouw is een enorm contrast zichtbaar tussen groene binnenzijde en de harde en ruw vormgegeven stedelijke buitenruimte. Hier is de naam stedelijke oase aan ontleend .

85

plattegronden woningen

I

·1

f

L --1

BG

86

V1

V2


woningtypen Type 1: appartement Beganegrond appartementen met nog één slaapkamer op de eerste verdieping (mooi uitzicht op de haven). De woning biedt de mogelijkheid om bij het slechter ter been worden de slaapkamer naar de benedenverdieping te verplaatsen . Om het contact met de het ontmoetingsdek te vergroten is de woonkamer aan de buitenruimte gesitueerd. Deze is door middel van een schuifdeur ook onder te verdelen in een winterkamer en een woonkamer. De openslaande deuren zorgen ervoor dat het dek tussen de woning en het groen als een verlengstuk van de woning werkt.

Doordat de ouderenwoning ook een slaapkamer op de eerste verdieping heeft bestaat de mogelijkheid om op een eenvoudige manier de woningen intern met elkaar te verbinden wanneer daar behoefte aan is.

Type 2: eengezinswoning Boven het appartement bevindt zich een eengezinswoning die zich uitstrekt over de eerste en de tweede verdieping. Door de ruimte aan de hofzijde groter te maken dan de ruimte grenzend aan de kant van het water wordt de nadruk op de hofzijde gelegd. De entree en de buitenruimte van deze woning bevinden zich op de beganegrond . Wanneer senioren beneden wonen en hun familieleden boven, zou er naar eigen inzicht gekozen kunnen worden voor collectief gebruik van de twee buitenruimten.

87

88


Literatuurlijst

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Gezondheid en Welzijn van allochtone ouderen - Sociaal Cultureel Planbureau - november 2004 Van ouwe taart tot trendsetter - de Gelderlander, 30 september 2003 VHP advies - Multicultureel bouwen en wonen, juni 2003 Demografische en maatschappelijke ontwikkelingen - Inspiratiepapers Woonwijken van de toekomst deel 2 Vitale Stad #1- Vakblad voor stedelijke vernieuwing een leefbaarheid - Thema: leefstijlen Bron : Gemeente Den Haag - Burgerschapsstijlen Den Haag. Rapport opgesteld door Motivation International SmartAgent Company- Woon beleving allochtonen - Amersfoort - 1 oktober 2001 court yard housing - past, present & future - p.78 (spreuk)

89

ARR 2007 BWK Noëmi Vos

Recommend Documents