archief & geschiedenis Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward drs. K.A.M. Engbers MA

archief & geschiedenis

Inventaris van het archief

van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward 1592-2005

drs. K.A.M. Engbers MA

Deze heruitgave is tot stand gekomen bij de bewerking van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward in het najaar van 2006. De bewerking is uitgevoerd door het bedrijf Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Tekstredactie: Grafische verzorging: Druk- en bindwerk: Omslagillustraties voorzijde:

Kim Alders te Gronignen Sagittarius Graphic Design te Groningen. Huisdrukkerij van de Provincie Fryslân. Liber magistratus Daventriensis in quo scribentur concordata magistratus et comunitatis: Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer, Inventaris van het archief der stad Deventer, 1e afdeling (tot 1591), inv. nr. MA 2b, fol. 25v., 28 augustus 1566. Omslagillustraties achterzijde: 1. Getijdenboek, Parijs?, 1490-1500: Koninklijke (v.l.n.r.) Bibliotheek te ‘s-Gravenhage, 76 F 14, fol. 116v. 2. Getijdenboek, Zuidelijk Holland en Utrecht, 1440-1460 en 1490-1500: Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 133 E 17, fol. 174r. 3. Getijdenboek, Delft, 1460-1480: Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 135 E 18, fol. 108r. 4. Getijdenboek van ‘Catharina van Aragon’, Zuidelijke Nederlanden, illustrator: Willem Vrelant, ca. 1460: Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 76 F 7, fol. 55r. 5. Gebedenboek, Maastricht - Convent van Maagdendriesch, ca. 1500 (1500-1600): Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 134 C 53, fol. 1r.

CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage: Engbers, Karel Albertus Maria Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward 1592-2005 Groningen: Laurentius Archief & Geschiedenis: Laurentius Archief & Geschiedenis I Tweede, herziene druk, 2010 ISBN: 978-94-90279-10-3 ISSN: 1877-9263

Copyright © 2010: K.A.M. Engbers, Laurentius Archief & Geschiedenis Laurentius Archief & Geschiedenis I Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt in welke vorm en/of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende.

Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward 1592-2005


drs. K.A.M. Engbers MA Laurentius Archief & Geschiedenis Groningen, 2010

Laurentius Archief & Geschiedenis I

4

Deze heruitgave is tot stand gekomen bij de bewerking van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward in het najaar van 2006. De bewerking is uitgevoerd door het bedrijf Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt in welke vorm en/of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende. Tweede, herziene druk. Copyright © 2010: K.A.M. Engbers, Laurentius Archief & Geschiedenis Laurentius Archief & Geschiedenis I

Sint Anthony Gasthuis

5

Woord vooraf Het bewerken van een archief is bepaald geen sinecure. Het gaat gepaard met veel uitzoeken, archiefbescheiden op volgorde leggen en verwijzingen maken. Na het vele uitzoeken heb ik het archief beschreven en vervolgens verpakt in zuurvrije verpakkingsmaterialen. De bewerking van het archief heb ik niet kunnen uitvoeren zonder de hulp van een aantal mensen. Bij deze wil ik hen dan ook dank zeggen. De guardiaan van het Sint Anthony Gasthuis en zijn vrouw hebben mij elke dag voorzien van thee en andere versnaperingen. Ook beantwoorde hij veelvuldig mijn vragen met betrekking tot het Sint Anthony Gasthuis. Het bestuur van het Sint Anthony Gasthuis heeft handen spandiensten verricht gedurende de fase van het (her)verpakken van het archief, waarvoor mijn dank groot is. Mijn dank gaat ook uit naar mijn partner in zaken en in leven, mevr. drs. M. Schuur. Zij heeft tal van ondersteunende zaken uitgevoerd. Door haar ondersteuning is het bewerkingsproject soepel verlopen en mijn dank daarvoor is groot.

Groningen, St. Trudo van Haspengouw, 2006 Groningen, St. Isidorius, 2010 Karel Albertus Maria Engbers Laurentius Archief & Geschiedenis Camphuysenstraat 82 9721 KH Groningen Sinds 01-07-2008: Fongersplaats 180 9725 LL Groningen

Woord vooraf

6


7

Inhoudsopgave WOORD VOORAF

5

HET SINT ANTHONY GASTHUIS TE BOLSWARD I Historisch overzicht I.1 Sint Antonius de Grote van Egypte I.2 Een korte historische schets I.3 De bezittingen van het Sint Anthony Gasthuis II Organisatie III Geschiedenis van het archief III.1 Registratuur en berging van het archief III.2 Voorgaande bewerkingsmomenten IV Verantwoording van de inventarisatie V Aanwijzingen voor de gebruiker V.1 Onderzoek doen in het archief V.2 Citeerwijze

9 9 9 9 13 15 17 17 18 19 21 21 22

INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET SINT ANTHONY GASTHUIS TE BOLSWARD 1 Algemeen bestuur 1.1 Notulen 1.2 Correspondentie 1.3 Reglementen en instructies 1.4 Voogden c.q. bestuur en functionarissen 1.5 Stukken betreffende de proveniers 1.6 Geschillen 1.7 Collatierecht, bestuurlijke invloed en personeel 1.8 Archief en geschiedenis

23 23 23 24 27 28 29 29 30 30

2

Beheer van goederen en gelden 2.1 Algemeen 2.2 Rekeningen en dergelijke 2.3 Beheer van de bezittingen 2.3.1 Algemeen 2.3.2 Landerijen, boerderijen en woningen 2.3.3 Materieel beheer c.q. onderhoud

32 32 33 38 38 39 45

Inhoudsopgave

8

2.4 2.5 2.6 2.7

Obligaties, schuldbekentenissen en lijfrenten Stukken betreffende subsidieverleningen door het Sint Anthony Gasthuis Verzekeringen Supplement c.q. diversen

47 48 49 49

GEDEPONEERDE ARCHIEVEN Het ‘Separate fonds’ Het ‘Fonds voor Dienstbaren’ Het ‘Gasthuispotje’ De Bewaarschool of Kleuterschool De Naaischool De ‘Spijscommssie’ Commissie voor de ‘Centrale keuken’ De Parkcommissie De Rijkszuivelschool Diversen

53 53 54 54 55 56 57 58 58 58 58

CONCORDANS

60

BIJLAGEN Bijlage I Lijst der voogden / bestuursleden

61 63

Bijlage II

Lijst der guardianen

65

Bijlage III Lijst der overige personeelsleden

67

LIJSTEN Lijst met afkortingen Lijst met geraadpleegde archivalia Lijst met geraadpleegde literatuur

69


71 72

9

Het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward I Historisch overzicht

H

et Sint Anthony Gasthuis is het oudste van de drie gasthuizen die Bolsward vandaag de dag kent.1 Het Gasthuis is in de late middeleeuwen gesticht als instelling die zorg aan hulpbehoevenden verschafte, niet alleen aan armen en bejaarden maar ook aan passanten. Het exacte stichtingsjaar is onbekend. Dit kan worden verklaard door het simpele feit dat er uit de beginperiode van het Gasthuis slechts weinig bronnen zijn overgeleverd. Pas vanaf de zeventiende eeuw zijn er structureel bronnen overgeleverd.

I.1 Sint Antonius de Grote van Egypte Zoals de naam van het Gasthuis doet vermoeden is de patroonheilige Sint Antonius de Grote van Egypte (ca. 251 - 17 januari 356). Het Sint Anthony Gasthuis heeft net als veel andere middeleeuwse gasthuizen een beschermheilige. Sint Antonius heeft diverse bijnamen, maar het meest bekend is Antonius Abt.2 Hij was de eerste van de woestijnvaders die het wereldse leven verlieten om in de woestijn dichter bij God te komen. De Heilige was de eerste christen die in afzondering leefde en kreeg zodoende vele volgelingen. Sint Antonius is de patroon van onder andere pachters, het vee, slachters, veeboeren, handelaren in gerookte vleeswaren en armen. Hij behoort ook tot de zogenoemde pestheiligen en is één van de drie vriesheiligen. Sint Antonius wordt vaak afgebeeld in een augustijner habijt en met een varken aan zijn zijde. Het varken staat symbool voor de duivel. In de gedaante van een varken verleidde de duivel Sint Antonius. Zijn feestdag wordt gevierd op 17 januari.3 Jaarlijks viert het Sint Anthony Gasthuis op deze datum de stichtingsdag.

I.2 Een korte historische schets De stichtingsgeschiedenis van het Sint Anthony Gasthuis is in nevelen gehuld. We moeten het slechts doen met een paar historische gegevens en aannames. De exacte 1 In het onderstaande wordt Sint Anthony Gasthuis mogelijk verkort weergegeven in de volgende vormen: ‘SAG’ of ‘het Gasthuis’. 2 Overige bijnamen van Sint Antonius zijn: ‘Antonius de Kluizenaar’ en ‘Antonius met het varken’. 3 S. van der Linden, De Heiligen (Amsterdam en Antwerpen 1999) 79.

Inleiding

10

stichtingsdatum van het Sint Anthony Gasthuis is niet na te gaan. Vermoedelijk is het Gasthuis rond 1450 gesticht.4 De eerste vermelding van een Bolswarder gasthuis dateert van 1452, zijnde een testament van Bawk Hessels wyff, waarin vier Rijnse guldens nagelaten wordt voor ‘timmeringe [van, KE] dat gasthuys’.5 In de Bolswarder stad-boeken van 1455 en 1479 vinden we twee verwijzigingen naar een gasthuis te Bolsward.6 Deze bepalingen resulteren erin dat alle armen die bedelen of laten bedelen voor voedsel hun bezittingen na hun dood na te laten aan overige armen of aan ‘onsse gasthuyse’.7 In een negental Friese testamenten wordt een gasthuis te Bolsward genoemd.8 Bij een viertal testamenten is het onduidelijk of het hier het Sint Anthony Gasthuis betreft.9 In het testament van Wiba Thierxma uit 1456 bijvoorbeeld worden slechts een viertal gasthuizen te Sneek, Bolsward, Workum en Leeuwarden bedeeld.10 Het blijft onduidelijk welk gasthuis in Bolsward wordt gedoteerd. Meer duidelijkheid hebben we over de andere vijf testamenten. In deze testamenten wordt het Sint Anthony Gasthuis expliciet genoemd.11 Zo wordt in het testament van Hera Jelbits zoen’s aan het Sint Anthony Gasthuis een halve goud gulden gedoteerd.12 Janken, weduwe van Douwe Feddes schenkt aan het Sint Anthony Gasthuis één goudgulden.13 Toch mogen we aannemen dat de verwijzingen naar het Bolswarder gasthuis eigenlijk verwijzen naar het Sint Anthony Gasthuis, aangezien zij tot 1522 het enige gasthuis was in Bolsward. Bij testament, daterend van 1511, wijzen Hendrick Nannes en

4 W.H. Keikes, ‘Het ‘rijcke’ gasthuis van Bolsward, It Beaken 17 (1955) 108-111, aldaar 109. In J.W. Spaans, Armenzorg in Friesland 1500-1800. Publieke zorg en particuliere liefdadigheid in zes Friese steden; Leeuwarden, Bolsward, Franeker, Sneek, Dokkum en Harlingen (Leeuwarden en Hilversum 1997) 35 lezen we dat het Sint Anthony Gasthuis allereerst gevestigd was aan de Hoog(straat). Rond 1500 komen de norbertijnen van Het Zand onder Pingjum naar Bolsward en vestigen zich in dit complex. Het Sint Anthony Gasthuis verhuist naar de Nieuwmarkt. 5 ‘Item thy timmeringe dat gasthuys fyoyer rinsgoune’. Uit: Testament van Bawck Hessels wyff d.d. 4 oktober 1452. Het testament is opgenomen in: G. Verhoeven en J.A. Mol, ed., Friese testamenten tot 1550 (Leeuwarden 1994), testament nr. 15, 23. 6 Stadboek 1455, cap. 123: ‘Jnt eerst alle armeluijden daer in onsse stad wonen ende daer steruen, daer hoer lijff foedinghe bij den huijsen haelen off haelen laeten, wat gueden dat zij affter laeten off eruen, dat zall comen ende blijuen toe behoeff der armen ende onsse gasthuijse’ en Stadboek 1479, cap. 142: ‘Van arme leuden die steruen. Jtem alle aerme leuden die in onse stadt woenen ende hier steruen, die hore lijfuoedinghe biden huusen haelen of laeten haelen, wat gueden dat sie aefter laeten of aruen, dat sal comen ende bliuen to behoef der aermen in onse gasthuus’. Uit: H. van Engen, ed., ‘Editie. De stadboeken van Bolsward (1455 en 1479)’ in V. Robijn, Het recht van een vrije Friese stad. De stadboeken van Bolsward (1455-1479) (Leeuwarden en Hilversum 2005) 113-153, aldaar 132 (1455) en 153 (1479). 7 Robijn, Het recht van een vrije Friese stad, 50. Zie ook Spaans, Armenzorg in Friesland 1500-1800, 35. 8 Verhoeven en Mol, Friese testamenten tot 1550, passim zijnde: Bawck Hessels wyff d.d. 4 oktober 1452 (testament nr. 15); Wiba Thierxma, d.d. 5 juni 1456 (testament nr. 19); Altger Douwes zoen Houkama, d.d. 13 augustus 1478 (testament nr. 38); Yde Bocka dochter Harinxma, d.d. 20 december 1483 (testament nr. 44); Hera Jelbits zoen, d.d. [2] 3 mei 1504 (testament nr. 66); Janken, weduwe van Douwe Feddes, d.d. 17 oktober 1516 (testament nr. 91, deels in het Latijn gesteld); Magister Johannes Sextinus, d.d. 24 maart 1519 (testament nr. 95, in het Latijn gesteld); Fokel Gerlefs, d.d. 1 februari 1525 (testament nr. 110) en Schelte Andla Latzema, d.d. 21 december 1549 (testament nr. 206). Voor een interpretatie van de Friese testamenten zie: J.A. Mol, ed., Zorgen voor zekerheid. Studies over Friese testamenten in de vijftiende en zestiende eeuw (Leeuwarden 1994).


11

Kartyn Epes de Bolswarder armenvoogden aan als hun erfgenamen. Dit resulteerde in het gegeven dat in 1522 het Armhuis of het Hendrick Nanneshof testamentair gesticht werd.14 Het Hendrick Nanneshof bestaat vandaag de dag als de Hendrick Nannesen Catrijn Epesstichting te Bolsward. In de late middeleeuwen kende Bolsward nog een derde charitatieve instelling, welke vandaag de dag nog steeds bestaat, namelijk het Weeshuis. In 1553 wordt het Weeshuis gesticht door Hid, Hero Jelbethsdochter, de weduwe van Nanne Reyns.15 Het Sint Anthony Gasthuis is ontstaan ten tijde van een hausse aan stichtingen van gasthuizen in de eerste helft van de vijftiende eeuw. Rond 1450 zijn er gasthuizen in Leeuwarden, Harlingen, Bolsward, Sneek, Franeker, Dokkum en Workum. Al deze gasthuizen, met uitzondering van Harlingen – gewijd aan Sint Gertrudis – hebben Sint Antonius als patroonheilige. In ca. 1464 werd de kapel van het Sint Anthony Gasthuis gewijd. Deze kapel was gelegen op de hoek van de huidige Nieuwmarkt en Het Skilwijk. Vandaag de dag bestaat deze kapel echter niet meer. Met enkele uitzonderingen begint het archief van het Sint Anthony Gasthuis vanaf het midden van de zeventiende eeuw vorm te krijgen. Rond deze periode komt het Gasthuis ook in de financiële problemen terecht. Het Gasthuis bestond feitelijk uit twee huizen, namelijk het proveniershuis en ‘De Beijer’. In het proveniershuis konden bejaarde inwoners van Bolsward zich inkopen en zich zodoende verzekeren van kost en inwoning tot aan hun dood. Proveniers genieten een prove, zijnde een jaarlijkse toelage in geld of goederen van bewoners van een stift, een hofje of een gebedshuis, om zo in hun levensonderhoud te voorzien. Passanten werden opgevangen in ‘De Beijer’.

9 Het betreft de volgende testamenten, alle opgenomen in: Ibidem: Bawck Hessels wyff, d.d. 4 oktober 1452 (testament nr. 15); Wiba Thierxma, d.d. 5 juni 1456 (testament nr. 19); Altger Douwes zoen Houkama, d.d. 13 augustus 1478 (testament nr. 38) en Schelte Andla Latzema, d.d. 21 december 1549 (testament nr. 206). Opvallend is dat in de teksteditie van de Friese testamenten (Ibidem) in het register deze testamenten wel worden gerekend tot het Sint Anthony Gasthuis. 10 ‘Item voertmeer besprecke ic, Wiba, die wintmolen dien vier gasthusen, als to Sneke, to Bolswert, to Workum, ende [Lew]erden, alsoe dat die vogeden dier armen dese molen vors. vercopen sullen, ende dat ghelt ghelike deilen totter armen behoef ende daer renten mede te cop[en]e’. Uit: Testament Wiba Thierxma, d.d. 5 juni 1456. Opgenomen in : Ibidem, testament nr. 19, 33-34 regels 37-38 en regel 1-2. 11 Zeer waarschijnlijk het testament van Yde Bocka dochter Harinxma d.d. 20 december 1483 (testament nr. 44), immers St. Antonius, de beschermheilige van de armen, wordt genoemd; Hera Jelbits zoen, d.d. [2] 3 mei 1504 (testament nr. 66); Janken, weduwe van Douwe Feddes, d.d. 17 oktober 1516 (testament nr. 91, deels in het Latijn gesteld); Magister Johannes Sextinus, d.d. 24 maart 1519 (testament nr. 95, in het Latijn gesteld) en Fokel Gerlefs, d.d. 1 februari 1525 (testament nr. 110). Alle testamenten zijn opgenomen in: Ibidem, passim. 12 ‘Item hy bisprect Sinte Antonius (…) een half g.g.’. Uit: Testament van Hera Jelbits zoen in: Ibidem, testament nr. 66, 127 regel 20-21. 13 ‘Sunte Anthonius gasthuys bespreke ick enen golden g.’. Uit: Testament van Janken, weduwe van Douwe Feddes in: Ibidem, testament nr. 91, 174 regels 33-34. 14 Het testament van Henrick Nanne soen en zijn vrouw Katryn Epes is opgenomen in: Ibidem: testament nr. 84. Zie ook: Spaans, Armenzorg in Friesland 1500-1800, 34 en passim. 15 Meer gegevens omtrent het Weeshuis te Bolsward: Ibidem, passim en A. Hallema, Vier eeuwen Weeshuisgeschiedenis 1553-1953. Een overzicht van de geschiedenis van het weeshuis te Bolsward (Bolsward 1953) passim.

Inleiding

12

Het is onduidelijk of er een strikte scheiding bestond. In de rekeningboeken van het Sint Anthony Gasthuis (inv. nrs. 166-182-III) komen we herhaaldelijk uitgaven tegen voor de proveniers. Zo worden er onder andere mout, bier, erwten en bonen gekocht voor de proveniers. Uit de rekeningboeken blijkt ook dat het Gasthuis een boerenbedrijf had. Immers er worden vaak ‘rode boter’, ‘groene kaas’ en kalfs- en koeienhuiden verkocht door het Sint Anthony Gasthuis. Naast de verkoop van zuivelproducten werden ook zuivelproducten ingekocht, wat impliceert dat het gasthuis niet zelfvoorzienend was. Er zijn aanwijzingen dat voor diegene die de inkoopsom niet kon betalen middels het verlenen van handen spandiensten toch een plaats kon worden verkregen in het Sint Anthony Gasthuis. Een voorbeeld van een provenier is Jacob Gysberts, oud Bolswarder burgermeester, die in 1647 werd opgenomen als provenier. Hij betaalde een inkoopsom van 300 Caroligulden om zodoende ‘sijn leven lanck sal hebbem ende genieten in voorschr. convente (het Sint Anthony Gasthuis, KE) den inwoning van dien, ende beneffens dien oock werden onderholden in cost ende dranck in gelijckheijt andere proeveniers…’.16 Halverwege de zeventiende eeuw verkeert echter het Gasthuis in zwaar weer, vooral op het gebied van de financiën. Door grote schulden kon men de verplichtingen aan de proveniers niet meer aan. De magistraat van Bolsward stelde orde op zaken. Het Sint Anthony Gasthuis verkocht in de jaren vanaf 1655 geleidelijk diverse bezittingen en obligaties om de verplichtingen aan de proveniers na te komen. De proveniers, die via een inkoopsom zich hadden ingekocht, werden schadeloos gesteld. Zij mochten in het huis blijven wonen en ze kregen een maandelijkse bijdrage voor hun levensonderhoud, als lijfrente op de door hen betaalde inkoopsom. Het aantal proveniers daalde gestaag in de tweede helft van de zeventiende eeuw tot nul. Had men in 1655 nog 27 proveniers, in 1663 waren het er nog 23 en in 1684 waren het er nul.17 In 1684 werd door de Bolswarder magistraat besloten om weer proveniers toe te laten, daar alle schulden waren betaald.18 Ditmaal werden echter de proveniers op een geheel andere grondslag toegelaten, namelijk middels het systeem van lijfrenten. De eerste was Zwaantje Jansdoschter die in 1684 400 gulden aan inkoopsom betaalde en vervolgens een woonruimte en 13¾ % rente kreeg toegewezen.19 Het bleef sindsdien gebruikelijk om middels lijfrenten zichzelf in te kopen in het Sint Anthony Gasthuis, hetgeen het Gasthuis geen (financiële) windeieren legde. De financiële situatie kwam volledig tot bloei, hetgeen gestimuleerd werd door personen die

16 Inv. nr. 167, akte d.d. 23 augustus 1647. Gedrukt in W.H. Keikes, Sint Anthoon te Bolsward. Uit de rijke historie van het “rijcke” gasthuis (Emmeloord 1997) 74-75, aldaar 74. 17 Het contract met de proveniers uit 1655 is opgenomen in: Inv. nr. 167 d.d. 31 oktober 1655 en gedrukt in Ibidem, 75-77. Daarnaast is het contract ook te vinden in het oud archief der stad Bolsward: Gemeentearchief Bolsward (voortaan aangehaald als: GAB), oud archief, inv. nr. 21 fol. 41-42 (d.d. 25 en 31 oktober 1655). Voor de aantallen proveniers zie: Spaans, Armenzorg in Friesland 1500-1800, 137 n. 23. 18 GAB, oud archief stad, inv. nr. 2 (25 februari 1684). 19 Keikes, Sint Anthoon te Bolsward, 27.


13

lijfrenten kochten, maar nooit gebruik maakten van de mogelijkheid om de jaarlijkse renten te ontvangen. In het reglement op het beheer van de Tweede Afdeling van het Sint Anthony Gasthuis uit 1937 zien we dat de proveniers wekelijks uit handen van de guardiaan een prove krijgen van 2,5 gulden (inv. nr. 149).20 De grootte van de te betalen lijfrentesom is inmiddels leeftijdsafhankelijk. Zo betalen 35-plussers een som van 350 gulden, 60-plussers 300 gulden, 65-plussers 250 gulden en 75-plussers een bedrag van 200 gulden. De logica is als volgt: als de provenier zich op jongere leeftijd inkocht resulteerde dit in hogere uitgaven voor te betalen proven. Immers de provenier geniet tot aan zijn dood van de prove. Tot ver in de twintigste eeuw werden er wekelijks proven uitbetaald door de guardiaan aan de proveniers.

I.3 De bezittingen van het Sint Anthony Gasthuis Het Sint Anthony Gasthuis bezit vandaag de dag een groot aantal gebouwen en landerijen. Het is hier niet gepast om een totale reconstructie te geven van het onroerend goederen bezit van het Gasthuis (zie onder andere inv. nrs. 165, 167 en 256-I). Sinds de stichting van het Sint Anthony Gasthuis heeft het veel onroerend goed in eigendom gehad. Niet alleen gebouwen van het Gasthuis zelf, maar ook diverse landerijen in en om Bolsward. Deze landerijen werden aangekocht en verpacht aan boeren in de omgeving. Het onroerend goedbezit is niet constant, maar varieert door de jaren heen daar er landerijen worden gekocht, verkocht of geruild. Dit wordt ook ingegeven door ruilverkavelingsprojecten zoals Wommels of Wonseradeel-Zuid (beide eind 20e eeuw). Tot in de jaren tachtig van de twintigste eeuw pachtten de pachters landerijen en de bijbehorende boerderij, zijnde het woonhuis en eventuele opstallen. Daar de onderhouds- en assurantiekosten van deze oude Friese boerderijen groter werden dan de pachtopbrengsten werden de boerderijen aan de pachters verkocht. De landerijen werden en worden vandaag de dag gepacht door de pachters. Hierdoor is het mogelijk dat een pachter een voorheen gepachte boerderij bezit, maar de landerijen nog steeds pacht. Gemiddeld kent het Sint Anthony Gasthuis een tiental pachters, die elk gemiddeld 36 hectare pachten, zodat een goede agrarische bedrijfsvoering mogelijk is. Conform de Pachtwet (Staatsblad 1958) hebben zij het ‘eeuwigdurend pachtrecht’. Vaak gaat het pachtrecht over van generatie op generatie. Hierdoor is het mogelijk dat reeds generaties lang dezelfde familie het bezit pacht. De familie Postma is hier een voorbeeld van. Voor een goed beeld van het verpachte bezit kunt u gebruik maken van inv. nr. 256-I. Naast landerijen bezit het Sint Anthony Gasthuis een groot aantal onroerende goederen in de Bolswarder binnenstad. Deze bezittingen liggen in de direct omgeving van 20

Zie ook: Ibidem, 28, n. 34.

Inleiding

14

het Gasthuis aan de Nieuwmarkt en vormen zodoende eigelijk een gasthuiscomplex. Zoals reeds vermeld, werd in 1464 de kapel behorend tot het gasthuiscomplex gewijd.21 Op een tweetal stadsplattegronden uit de zestiende eeuw is het gasthuiscomplex afgebeeld op de huidige locatie aan de Nieuwmarkt.22 In 1683 is een gedeelte van het Gasthuis in een dusdanig slechte staat dat na een advies van een tweetal timmerlieden de Bolswarder magistraat besluit om dit gedeelte te slopen.23 In de jaren 1778-1781 wordt er een nieuw hoofdgebouw gebouwd. Inv. nr. 251 omvat een dossier betreffende de verbouwing van 1778-1784. Het hoofdgebouw is ontworpen door de Leeuwarder stadsbouwmeester Jan Noteboom. De bouw en inrichting koste meer dan 40.000 gulden. Voor de nieuwe voogdenkamer werden een zevental schilderijen geschilderd door Christoffel Frederick Franck (17551816). De schilderijen zijn allegorisch van aard en hebben betrekking op ‘diverse thema’s uit het menselijke leven, zoals ‘de ouderdom’ of ‘de vrede’.24 De Voogdenkamer is gedecoreerd in een zuivere Lodewijk XVI-stijl, terwijl deze is ingericht is met meubels in de neo-Lodewijk XVI-stijl. De voogdenkamer is in 1895 getroffen door bliksem hetgeen een restauratie in 1920 tot gevolg had. Daarnaast is de voogdenkamer in de jaren negentig van de twintigste eeuw nogmaals gerestaureerd (zie inv. nr. 279-XVII). Het Sint Anthony Gasthuis bestond vroeger uit twee afdelingen. De Eerste Afdeling bestond uit het hoofdgebouw en de tuinkamers. In de loop van de twintigste eeuw kwam de Tweede Afdeling tot stand. Deze afdeling bestond uit het zogenoemde Kleine Gasthuis en het zogenoemde Streekje. Het Kleine Gasthuis ligt direct achter het hoofdgebouw aan het Laag Bolwerk. Het Streekje ligt recht tegenover het hoofdgebouw aan de overzijde van de Nieuwmarkt. Het Kleine Gasthuis dateert van 1869, toen veertien woningen in een klein hofje werden gebouwd. In 1921 werden er nog een tiental woningen gebouwd. Aan het eind van de jaren 1970 is het Kleine Gasthuis aan de eisen van de tijd aangepast en zijn vele woningen gesloopt en/of vernieuwd (zie inv. nr., 279XII). De woningen aan het Streekje werden in 1906 aangekocht en direct gesloopt om nieuwbouw mogelijk te maken. In 1907 werd dan ook begonnen met de nieuwbouw. Rond 1980 zijn deze woningen gerenoveerd (zie inv. nr. 279-X).25 Naast de Voogdenkamer bevat het hoofdgebouw ook kamers voor huurders. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw zijn deze kamers verbouwd tot een aantal appartementen en aangepast aan de eisen van de tijd (zie inv. nr. 279-XIII).

21 Keikes, Sint Anthoon te Bolsward, 10. 22 Plattegrond van Bolsward door Jacob van Deventer (vóór 1572) en een plattegrond uit het Civitates Orbis terrarum van Braun en Hogenberg uit 1572. 23 Resolutie d.d. 8 mei 1683. Ibidem, 15. Zie ook Spaans, Armenzorg in Friesland 1500-1800, 137. 24 S. ten Hoeve, De liefdesgestichten van Bolsward. Gebouwen voor wezen en weduwen, behoeftigen en bejaarden. Monument van de maand 5 (1990) nr. 7 (Leeuwarden 1990), passim. Voor een beschrijving van de schilderijen zie: Ibidem, 28-33 en inv. nr. 304. 25 Ibidem, 35-36.


15

II Organisatie Zoals reeds is vermeld, is het jaartal van oprichting van het Sint Anthony Gasthuis niet bekend, maar de organisatie ervan is wel bekend. Vanaf de stichting tot het heden is het Sint Anthony Gasthuis een autonome instelling in Bolsward. Het voogdencollege verzorgde het reilen en zeilen van de instelling, geassisteerd door de guardiaan. Het lidmaatschap van het voogdencollege was gedurende lange tijd voorbehouden aan alleen de welgestelde Bolswarder families. Vaak werden de voogden ‘gerekruteerd’ uit die families die ook magistraatleden leverden. Zodoende was er een grote verwevenheid met het Bolswarder gemeentebestuur en de twee overige gasthuizen. Bij de twee overige gasthuizen bestaat eenzelfde situatie. In 1979 zijn de statuten van de Stichting Sint Anthony Gasthuis voor het eerst vastgelegd (zie inv. nr. 153-I). Het Sint Anthony Gasthuis bestaat feitelijk uit een bestuur, voorheen de voogden, en een guardiaan. Het bestuur draagt zorg voor het bestuurlijke reilen en zeilen van de stichting en het Gasthuis. De guardiaan is feitelijk een ‘huismeester’ die onder andere kleine onderhoudswerkzaamheden uitvoert, de tuin verzorgt en een aanspreekpunt vormt voor de bewoners van het Sint Anthony Gasthuis. In bijlage I is een overzicht opgenomen van de voogden c.q. bestuursleden van het Sint Anthony Gasthuis vanaf begin negentiende eeuw. In Bijlage II is een overzicht opgenomen van de guardianen van het Sint Anthony Gasthuis van na de Tweede Wereldoorlog. Bij beide bijlagen moet worden opgemerkt dat deze zijn samengesteld uit gegevens die gedurende de bewerking zijn opgedaan. Beide bijlagen zijn daarom zeker niet volledig. De stichting Sint Anthony Gasthuis heeft een drietal doelen. Ten eerste verschaft zij passende woonruimte aan Bolswarder burgers van zestig jaar of ouder of derden als in deze eerste categorie geen geschikte kandidaten zijn te vinden. Ten tweede heeft zij ten doel om zoveel mogelijk instellingen, commissies en verenigingen die op het gebied van het ‘(open) bejaardenwerk in de stad Bolsward werkzaam zijn’ te ondersteunen. Het derde doel is ‘het verlenen van subsidies, voor zover haar middelen het toelaten, aan instellingen of verenigingen, die voor de stad Bolsward van bijzondere betekenis zijn’.26 De stichting probeert haar doelstellingen te verwezenlijken ‘door het verhuren van kamers en woningen tegen een door haar bestuur redelijk geachte vergoeding en het aanwenden van alle andere wettige middelen die aan het doel bevorderlijk kunnen zijn’ (art. 2 lid 2 Statuten SAG 2003, zie inv. nr. 153-I).

26

Art. 2 lid 1 Statuten SAG 2003, zie inv. nr. 153-I.

Inleiding

16

Het bestuur van het Sint Anthony Gasthuis bestaat uit vijf personen die worden benoemd voor vijf jaar. De benoeming geschiedt door de gemeenteraad van Bolsward door middel van een bindende voordracht van twee personen door het bestuur van het Gasthuis zelf (art. 6 lid 1 Statuten SAG 2003, zie inv. nr. 153-I). Het bestuur is bevoegd om een guardiaan aan te stellen. De rechtspositie van de gemeente Bolsward is van toepassing op de dienstbetrekking van de guardiaan (art. 9 lid 4 Statuten SAG 1996, zie inv. nr. 153-I). Voorheen was de kerkelijke achtergrond van de bestuursleden bepalend voor het lidmaatschap. Het bestuur probeerde zoveel mogelijk een natuurgetrouwe afspiegeling te zijn van de Bolswarder bevolking op het kerkelijke vlak. Vandaag de dag is dit gegeven minder belangrijk. Het bestuur probeert zoveel mogelijk zaken zelfstandig af te ronden, maar bij zeer specialistische zaken worden vaak deskundigen van buiten ingehuurd. Het boekjaar van de stichting is gelijk aan het kalenderjaar. De gelijkstelling van het boekjaar met het kalenderjaar was ook al het geval ten tijde van het Sint Anthony Gasthuis, vóór de stichting. Jaarlijks wordt het boekjaar afgesloten en worden de jaarstukken opgemaakt. De jaarstukken worden conform de statuten vastgesteld door het bestuur (art. 12 lid 3 Statuten SAG 2003, zie inv. nr. 153-I). Op de zogenoemde Rekendag, meestal in mei, kunnen derden kennis nemen van het gevoerde (financiële) beleid van het Gasthuis. Op deze dag legt de stichting rekenschap af van het afgelopen boekjaar ten overstaan van een aantal notabelen. Onder hen bevindt zich het college van Burgermeester en Wethouders van de gemeente Bolsward alsmede een drietal raadsleden, aan te wijzen door het college, en de voorgangers van alle christelijke kerkgenootschappen te Bolsward (art. 12 lid 4 statuten SAG 2003, zie inv. nr. 153-I). Naast de Rekendag houdt het bestuur ook jaarlijks een stichtingsdag, meestal rond 17 januari. Zoals reeds vermeld is 17 januari de feestdag van Sint Antonius, de beschermheilige van het Sint Anthony Gasthuis. Op de stichtingsdag worden jaarlijks de pachters, huurders en een breed scala aan derden, waaronder de gemeente Bolsward, uitgenodigd. Met de invoering van de Armenwet in 1854 probeerde de Bolswarder magistraat invloed te krijgen in het Sint Anthony Gasthuis. Immers het verzorgde ook armen. Er volgde een juridisch steekspel (zie inv. nr. 159). De gasthuisvoogden stichtten in 1854 een Bewaarschool en in 1865 een Naaischool. Naast de Naaischool en de Bewaarschool had het Sint Anthony Gasthuis in een aantal andere instellingen en organisaties een vinger in de pap. Dit blijkt vooral uit de grote hoeveelheid gedeponeerde archieven die deel uit maken van het archief van het Sint Anthony Gasthuis en deze inventaris.


17

III Geschiedenis van het archief III.1

Registratuur en berging van het archief

Deze inventaris behelst alleen het archief van het Sint Anthony Gasthuis uit de periode 1592-2005. Een gedeelte van de archiefbescheiden van het Sint Anthony Gasthuis worden niet bewaard door het Sint Anthony Gasthuis zelf, maar liggen in de gemeentelijke archiefbewaarplaats van de gemeente Bolsward. In de Inventaris der archieven van Bolsward van W.H. Keikes uit 1952 is het archief van het Sint Anthony Gasthuis als gedeponeerd archief opgenomen.27 Het betreft hier archivalia uit de periode 1544-1803. Van een viertal charters aangaande het Sint Anthony Gasthuis zijn regesten opgenomen.28 Daar deze archivalia in een openbare archiefbewaarplaats berusten, kunnen deze door eenieder worden ingezien. Archiefvorming verandert door de jaren heen. Vaak zien we dat voor de ordening van de archiefbescheiden een registratuur wordt toegepast. Het archief van het Sint Anthony Gasthuis is hierop geen uitzondering. Door de lange geschiedenis van archiefvorming, vanaf de late Middeleeuwen, zien we dan ook meerdere archiefsystemen. Tot eind jaren zeventig van de twintigste eeuw is het archief strikt chronologisch geborgen. Rond 1980 is men overgestapt op de zaaksgewijze berging van de archiefbescheiden. Het bestuur heeft de zogenoemde BasisArchiefCode (BAC) gebruikt van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De berging van het dynamische archief op basis van de BAC is echter niet consequent volgehouden en zodoende zijn er veel hiaten. Vooral vanaf het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw heeft men de ordening volgens de BAC niet strikt nageleefd. De archiefbescheiden werden chronologische geborgen op een stapel in een kast. Juist deze berging kwam de raadpleging van het dynamische archief niet ten goede. Gedurende de bewerking is er geprobeerd om dit archiefblok te combineren met de archiefbescheiden die zijn geordend volgens de BAC, hetgeen geen problemen hebben opgeleverd. Voor het nieuwe dynamische archief dat vanaf 1 januari 2006 wordt gevormd heeft ondergetekende een nieuw registratuurplan ontwikkeld dat geënt is op de BAC. Een onderdeel van dit registratuurplan is een selectiebeleid dat gericht is op de selectie ter vernietiging van archiefbescheiden. Het bestuur van het Gasthuis heeft de intentie om dit vol te houden.

27 W.H. Keikes, Inventaris der archieven van Bolsward (Bolsward 1952) 88-90. Het betreft inv. nrs. 797-810. 28 Het betreft de volgende regesten: (1544 mei 30); 104 (1553 juli 27); 112 (1560 mei 11) en 113 (1566 mei 17). De regesten zijn resp. opgenomen in: Ibidem, 165, 168 en 172.

Inleiding

18

Het statische archief van het Sint Anthony Gasthuis is altijd geborgen in een afsluitbare archiefkluis. Het dynamische archief wordt geborgen in hangmappen in een afsluitbare ladekast en in losse stapels in een kast. Het semi-statische archiefgedeelte wordt ook in de afsluitbare archiefkluis bewaard. Het geïnventariseerde archief, 15922005, is geborgen in zuur- en weekmaakvrije verpakkingsmaterialen en geborgen in dezelfde afsluitbare archiefkluis. Het klimaat in deze archiefkluis is anno 2006 voldoende om een goede bewaring mogelijk te maken.

III.2 Voorgaande bewerkingsmomenten In het verleden is het archief van het Sint Anthony Gasthuis een viertal keren bewerkt. In de wintermaanden van 1866-1867 heeft J. De La Lande Cremer het archief bewerkt. De door hem gemaakte inventaris is opgenomen in inv. nr. 164. Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1942) is er ook een toegang gemaakt op het archief van het Sint Anthony Gasthuis. De ordening zoals die door De La Lande Cremer in 1866/1867 is aangebracht is aangehouden. Als toevoeging op de inventaris uit 1866/1867 is er een lijst van akten opgenomen. Deze toegang is opgenomen in inv. nr. 164-V. In 1969 heeft W.H. Keikes het archief ook bewerkt. Deze bewerking heeft geleid tot een tweede toegang op het archief van het Sint Anthony Gasthuis. De inventaris is onder andere gepubliceerd in de Monumenta Frisica.29 De door Keikes opgestelde inventaris is opgenomen onder inv. nr. 164-I. In een eerder stadium heeft Keikes in 1954 een begin gemaakt met deze inventaris (zie inv. nr. 164-IV). De inventaris van Keikes is in 1982 bewerkt door L. Oldersma van het Rijksarchief Friesland.30 De door Oldersma opgestelde inventaris is niet gedrukt, maar alleen in een kleine oplage verspreid. Oldersma heeft het gehele archief opnieuw bewerkt en heeft ook het archiefschema veranderd. De oude inventaris van Keikes uit 1969 is in zijn geheel door Oldersma gewijzigd. Dit heeft erin geresulteerd dat er een concordans door Oldersma is opgesteld om vergelijking tussen de inventaris van Keikes en Oldersma mogelijk te maken. De door Oldersma opgestelde inventaris is opgenomen onder inv. nr. 164-II. Oldersma heeft in 1982 ook het dynamische archief voorzien van een nieuwe registratuur, zijnde de BAC. Hierbij heeft hij te gelijkertijd vernietigingstermijnen aangegeven. Aan de afzonderlijke dossiers heeft hij telkens een tijdelijke bewaartermijn toegekend en als deze verlopen was mocht het bestuur over gaan tot vernietiging. Na 1982 heeft er geen daadwerkelijke vernietiging plaatsgevonden.

29 30

W.H. Keikes, Inventaris van het archief van het St. Anthony Gasthuis te Bolsward (Leeuwarden 1969). - en L. Oldersma, Inventaris van het archief van het St. Anthony Gasthuis te Bolsward. (Leeuwarden 1982).


19

IV Verantwoording van de inventarisatie Formeel hoeft een stichting zich niet te houden aan de Archiefwet 1995 (Staatsblad 1995, nr. 276 en 277), maar we kunnen de uitgangspunten wel als leidraad nemen. Zo ook bij de waardering, selectie en vernietiging van archiefbescheiden. Als stichting heeft het Sint Anthony Gasthuis zich te houden aan de bewaartermijnen voor (financiële) administraties zoals bedoeld in art. 52 lid 4 van de Algemene wet inzake Rijksbelastingen (Staatsblad 1994, nr. 499). Financiële gegevens dienen minimaal zeven jaar bewaard te worden. Alleen de ‘eindproducten’, beleidsstukken of overkoepelende archiefbescheiden zoals (meerjaren)begrotingen, vastgestelde jaarrekeningen en financiële beleidsplannen worden blijvend bewaard. Als uitgangspunt bij de bewerking van het archief is de inventaris van (Keikes en) Oldersma genomen. De opzet van deze inventaris is overgenomen in de huidige toegang. Er is gekozen om de bestaande inventaris aan te vullen. Archiefbescheiden van na de bewerking uit 1982 zijn op een logische plek in de inventaris toegevoegd. Na de bewerking is er voor gekozen om het archief niet in zijn geheel om te nummeren om zodoende een doorlopende nummering aan te brengen. Dit terwijl dit wel gebruikelijk is het archiefwezen.31 Er zijn twee redenen waarom voor deze methode is gekozen. Ten eerste is het huidige bestuur gewend aan de ordening van het archief op basis van de door Oldersma opgestelde inventaris. Het leek mij niet opportuun om de inventaris op een andere leest te schoeien. Immers, zij zijn de hoofdgebruikers van het archief. Ten tweede, en voor mij het meest belangrijk, is dat ik van mening ben dat een archief niet voor een tweede keer een concordantielijst kan gebruiken. De raadpleegbaarheid van een archief en ook de controleerbaarheid van bevindingen op basis van archiefonderzoek wegen voor mij zwaar. Door een concordantielijst op een concordantielijst toe te passen is het vrij complex om stukken weer te lokaliseren. Daarnaast is er voor gekozen om de aanvullingen niet achter het laatste bestaande nummer van Oldersma te plaatsen, maar op een logische plaats tussen de bestaande inventarisnummers. De archiefonderzoeker is hier mijns inziens zeker bij gebaat. Uit de inhoudsopgave blijkt dat het archief van het Sint Anthony Gasthuis een tweetal ‘verzamelonderwerpen’ kent, namelijk ‘supplement c.q. diversen’ en ‘diversen’. In deze twee onderdelen zijn een aantal archiefbescheiden opgenomen die een relatie hebben met andere archiefbescheiden elders in de inventaris. Door middel van pro memorie-beschrijvingen worden er verwijzingen gemaakt naar archiefbescheiden die aan elkaar zijn gerelateerd. Ditzelfde geldt voor het dynamische archief (ca. 1980-2006). Door middel van deze pro memorie-beschrijvingen is het mogelijk om

31 H. Coppens, De ontsluiting van archieven. Richtlijnen en aanbevelingen voor de ordening en beschrijving van archieven in het Rijksarchief (Brussel 1997) 291.

Inleiding

20

archiefbescheiden op een logische plaats in de inventaris te plaatsen terwijl zij mogelijk pas veel later worden genoemd. Dit komt de archiefonderzoeker ten goede. Door de bestaande inventaris aan te vullen is het niet noodzakelijk geweest om een tweede concordans te maken, hetgeen de bruikbaarheid ten goede komt. Voor de volledigheid is de door Oldersma gemaakte concordantielijst op de inventaris van Keikes als bijlage opgenomen in deze inventaris (zie Concordans op blz. 60). Uit het reeds geïnventariseerde archief heeft zo min mogelijk vernietiging plaatsgevonden. Dit omdat een herbewerking, waaronder een herselectie en vernietiging, van een reeds geïnventariseerd archief de archiefonderzoeker niet ten goede komt. Immers, het is mogelijk dat historici reeds onderzoek hebben verricht aan de hand van de inventaris van Keikes en Oldersma. Als we nu reeds geïnventariseerde archiefbescheiden welke zijn opgenomen in de inventaris van Keikes en Oldersma vernietigen, kan het reeds uitgevoerde onderzoek niet worden gecontroleerd. De eis van controleerbaarheid van het historisch onderzoek weegt voor een wetenschapper, maar vooral voor een historicus, zwaar. Om deze reden is er voor gekozen om alleen te vernietigen uit het niet-geïnventariseerde gedeelte van het archief, zijnde het dynamische archief (ca. 1980-2005). Op het bovenstaande moet een drietal uitzonderingen worden gemaakt. Aanwezige dubbelen c.q. kopieën zijn als vernietigingbaar aangemerkt (inv. nrs. 292 en 377). Financiële bescheiden, zijnde bijlagen bij de rekeningen, van na 1900 zijn ook vernietigd (inv. nrs. 371 en 372). De correspondentie inzake de pacht met de pachters en de Grondkamer voor Friesland zijn ook vernietigd, vanaf 1900 (diverse pachtdossiers). Tijdens de bewerking zijn de archiefbescheiden die voor vernietiging in aanmerking kwamen apart geborgen. Voor een stichting als het Sint Anthony Gasthuis bestaat geen selectie-instrument. Zodoende is er geen vernietigings- of selectielijst beschikbaar. De door Oldersma aangebrachte tijdelijke bewaartermijnen zijn overgenomen. Daarnaast is er gebruik gemaakt van de gemeentelijke selectiemiddelen omdat het dynamische archief, vanaf ca. 1980, geordend is op BAC. Voor archiefbescheiden tot en met 1995 is gebruik gemaakt van de gemeentelijke vernietigingslijst uit 1983.32 Voor archiefbescheiden daterend vanaf 1 januari 1996 is gebruik gemaakt van de selectielijst voor gemeenten.33 Strikt genomen is dit niet geoorloofd. Immers het betreft hier geen archief van een gemeentelijke instelling. De aard van de bewaar- en vernietigingstermijnen zijn echter wel overgenomen. Het proces van waardering en selectie heeft geresulteerd in het gegeven dat er 6,5 meter archief is vernietigd.34 In het dynamische archief van het Sint Anthony Gasthuis is een verklaring van vernietiging opgenomen

32 Lijst voor vernietiging in aanmerking komende archiefbescheiden uit de archieven van gemeentelijke en intergemeentelijke organen, dagtekende van na 1850, Staatscourant 1983, nr. 247 d.d. 20 december 1983. 33 Selectielijst voor archiefbescheiden van gemeentelijke en intergemeentelijke organen opgemaakt of ontvangen na 1 januari 1996, Staatscourant 2005, nr. 247 d.d. 20 december 2005. 34 De omvang van de archiefbescheiden is als volgt: 3 meter standaard Amsterdamse archiefdozen en 3,5 meter ordners.


21

waarin precies is opgenomen welke archiefbescheiden er zijn vernietigd. Het voert te ver om hier een uitvoerige uitwijding over te geven. Vernietigd zijn vooral bijlagen bij de rekeningen, ter kennisgeving ontvangen en verstuurde correspondentie, correspondentie inzake subsidieverzoeken, stukken betreffende regulier onderhoud en dubbelen c.q. kopieën. De daadwerkelijke vernietiging van deze archiefbescheiden heeft eind november 2006 plaatsgevonden. Vóór de bewerking had het archief van het Sint Anthony Gasthuis een omvang van vijftig meter losse berging c.q. niet verpakt. Zoals reeds aangegeven is er 6,5 meter archiefbescheiden vernietigd. Het geïnventariseerde archief beslaat nu 16,25 meter in standaard archiefdozen. Het gehele archief is ontdaan van metalen voorwerpen en plastics. Zoals gebruikelijk is het archief in zijn geheel verpakt in zuur- en weekmaakvrije verpakkingsmaterialen. Om een goede reconstructie mogelijk te maken van de financiële handel en wandel van het Sint Anthony Gasthuis is er voor gekozen om vanaf 1900 de zogenoemde nuljaren te bewaren. De boekhouding van deze jaren wordt in zijn geheel bewaard. Dit resulteert in het gegeven dat de boekhouding, zijnde de bijlagen bij de jaarrekeningen, over de jaren 1900, 1910, 1920 etc. in zijn geheel is te onderzoeken. Er is gekozen om alleen de nuljaren te bewaren daar meer jaren integraal te bewaren relatief veel plankruimte kost. De vraag is echter waarom er is gekozen om alleen de nuljaren te bewaren. Het antwoord op deze vraag is simpel. De voorgaande bewerkers, Keikes en Oldersma hebben reeds vanaf 1900 alleen de nuljaren bewaard. Om deze reden zet ik deze keuze voort. Bij de bewerking en beschrijving van het archief van het Sint Anthony Gasthuis is gebruik gemaakt van De ontsluiting van archieven van H. Coppens.35 De hierin vermelde gegevens zijn echter enigszins aangepast aan hetgeen in het Nederlandse archiefwezen gebruikelijk is.

V Aanwijzingen voor de gebruiker De volgende aanwijzingen voor de gebruiker worden geadviseerd.

V.1 Onderzoek doen in het archief Het archief van het Sint Anthony Gasthuis wordt vandaag de dag bewaard in de archiefruimte van het Sint Anthony Gasthuis. Onderzoekers dienen toestemming te 35

Coppens, De ontsluiting van archieven.

Inleiding

22

vragen aan het bestuur van de Stichting Sint Anthony Gasthuis om archiefonderzoek te mogen verrichten in het archief. Het verzoek kan worden gericht aan het bestuur van de Stichting Sint Anthony Gasthuis, Nieuwmarkt 26, 8701 KL Bolsward. In het verleden heeft het archief reeds een aantal bewerkingsmomenten ondergaan. De archiefonderzoeker moet hierbij stil staan. Zo is het mogelijk dat in de literatuur wordt verwezen naar de inventaris van Keikes uit 1969 of inventaris van Keikes en Oldersma, zijnde de aanvulling uit 1982.36 In laatstgenoemde is een concordans opgenomen tussen de inventaris van Keikes uit 1969 en de aangevulde versie door Oldersma in 1982. Deze concordantielijst kan mogelijk van toepassing zijn en is voor de volledigheid opgenomen als bijlage in deze inventaris (zie Concordans).

V.2 Citeerwijze De archiefonderzoeker kan het archief van het Sint Anthony Gasthuis op de volgende manier citeren in zijn/haar onderzoek: Sint Anthony Gasthuis Bolsward, Archief Sint Anthony Gasthuis 1592-2005, inventaris nummer xx.37 Bij een volgende verwijzing kan gebruik worden gemaakt van een verkorte verwijzing, zijnde: SAG Bolsward, Archief SAG, inv. nr. xx. De toegang op het archief van het Sint Anthony Gasthuis, zijnde deze inventaris, kan op de volgende manier worden geciteerd: Engbers, K.A.M. Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis 1592-2005. Laurentius Archief & Geschiedenis I (2e herz. druk, Groningen 2010). Bij een volgende verwijzing kan gebruik worden gemaakt van een verkorte verwijzing, zijnde: Engbers, Inventaris archief Sint Anthony Gasthuis, xx.38

36 Respectievelijk: Keikes, Inventaris archief St. Antony Gasthuis en Keikes en Oldersma, Inventaris archief St. Anthony Gasthuis. 37 De ‘xx’ staat voor een inventarisnummer. 38 de ‘xx’ staat voor een bladzijdennummer.


23

Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward 1 Algemeen bestuur 1.1 Notulen 1-12-IX

Notulenboeken van het voogdencollege c.q. het bestuur, 1855-1991. 18 delen en 3 omslagen NB Van vóór 1855 zijn geen resolutie- of notulenboeken in het archief van het Sint Anthony Gasthuis aangetroffen. Waarschijnlijk werden vroeger van de vergaderingen van het voogdencollege geen aantekening (bij) gehouden. NB De ingekomen en uitgaande correspondentie wordt ook, zij het kort en bondig, vermeld in de notulen. De agendapunten ‘ingekomen correspondentie’ en ‘uitgaande correspondentie’ kunnen dienen als nadere toegang op de serie correspondentie. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12-I 12-II 12-III 12-IV 12-V 12-VI 12-VII 12-VIII 12-IX

Mrt 1855 - febr 1859. Febr 1859 - 1864. 1865-1969. 1870-1878. 1879-1889. 1890-1901. 1902-1916. 1917-1927. 1928-1936. 1937 - 4 apr 1944. 18 apr 1944 - 21 okt 1947. 11 nov 1947 - 1956. 1957-1967. 1968-1976. 1977-1978. 1979-1983. 1984-1991. 1992-1996. 1997-2000. 2001-2003. 2004-2005.

1 omslag 1 omslag 1 omslag

Inventaris

24

1.2 Correspondentie NB De ingekomen en uitgaande correspondentie wordt ook, zij het kort en bondig, vermeld in de notulen. De agendapunten ‘ingekomen correspondentie’ en ‘uitgaande correspondentie’ kunnen dienen als nadere toegang op de serie correspondentie. 13-112

Ingekomen correspondentie, (1810) 1824-1954. 100 omslagen NB De jaren 1810-1940 zijn geordend op nummer zoals vermeld in het register van ingekomen correspondentie (zie inv. nr. 113-119). De jaren 1941-1954 zijn alfabetisch geordend. NB Het hoeft niet zo te zijn dat de stukken opeenvolgend zijn geordend van laag naar hoog, het kan ook zijn dat ze van hoog naar laag zijn geordend. 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40


(1810) 1824-1855. 1856. 1857. 1858. 1859. 1860. 1861. 1862. 1863. 1864. 1865. 1866. 1867. 1868. 1869. 1870. 1871. 1872. 1873. 1874. 1875. 1876. 1877. 1878. 1879. 1880. 1881. 1882.

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

1883. 1884. 1885. 1886. 1887. 1888. 1889. 1890. 1891. 1892. 1893. 1894. 1895. 1896. 1897. 1898. 1899. 1900. 1901. 1902. 1903. 1904. 1905. 1906. 1907. 1908. 1909. 1910.

25

69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 112I-XXV

1911. 1912. 1913. 1914. 1915. 1916. 1917. 1918. 1919. 1920. 1921. 1922. 1923. 1924. 1925. 1926. 1927. 1928. 1929. 1930. 1931. 1932.

91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112

1933. 1934. 1935. 1936. 1937. 1938. 1939. 1940. 1941. 1942. 1943. 1944. 1945. 1946. 1947. 1948. 1949. 1950. dec 1950 - 1951. 1952. 1953. 1954.

Ingekomen correspondentie, 1955-1979. 25 omslagen NB De jaren 1955-1963 zijn chronologisch geordend. Het is mogelijk dat het jaar loopt van januari tot december of van december tot januari. NB De jaren 1964-1979 zijn alfabetisch geordend. 112-I 112-II 112-III 112-IV 112-V 112-VI 112-VII 112-VIII 112-IX 112-X 112-XI 112-XII 112-XIII

1955. 1956. 1957. 1958. 1959. 1960. 1961. 1962. 1963. 1964. 1965. 1966. 1967.

112-XIV 112-XV 112-XVI 112-XVII 112-XVIII 112-XIX 112-XX 112-XXI 112-XXII 112-XXIII 112-XXIV 112-XXV

1968. 1969. 1970. 1971. 1972. 1973. 1974. 1975. 1976. 1977. 1978. 1979.

Inventaris

26

113-119

Register- c.q. agendaboeken van ingekomen en uitgaande correspondentie, 1855-1941. 7 delen NB Deze registers zijn tevens gebruikt om de uitgaande correspondentie in te registreren. NB Deze registers zijn te gebruiken als een nadere toegang op de ingekomen en uitgaande correspondentie. 113 114 115 116 117 118 119

120-143

Afschriften van uitgaande correspondentie, 1931-1954. 20 omslagen NB Van de jaren 1855-1941 werden de afschriften, eigenlijk excerpten van de uitgaande stukken, geregistreerd in de registerboeken, zie hierboven (inv. nrs. 113-119). NB De jaren 1931-1943 zijn alfabetisch geordend. De jaren 1944-1954 zijn chronologisch geordend. NB N.B. De jaren 1944-1945 zitten in één omslag, net als de jaren 1947-1948, 19491950 en 1951-1953. 132 1943. 120 1931. 133 1944. 121 1932. 134 1945. 122 1933. 135 1946. 123 1934. 136 1947. 124 1935. 137 1948. 125 1936. 138 1949. 126 1937. 139 1950. 127 1938. 140 1951. 128 1939. 141 1952. 129 1940. 142 1953. 130 1941. 143 1954. 131 1942.

143-I-XXV


1855-1865. 1866-1878. 1879-1893. 1894-1905. 1906-1920. 1921-1930. 1931-1941.

Afschriften van uitgaande correspondentie, 1955-1979. 5 omslagen NB De jaren 1955-1962 zijn chronologisch geordend. De jaren 1963-1979 zijn alfabetisch geordend. N.B. De jaren 1955-1957 zitten in één omslag, net als de jaren 1958-1965, 1966-1972, 1973-1977 en 1978-1979.

27

143-I 143-II 143-III 143-IV 143-V 143-VI 143-VII 143-VIII 143-IX 143-X 143-XI 143-XII 143-XIII

1955. 1956. 1957. 1958. 1959. 1960. 1961. 1962. 1963. 1964. 1965. 1966. 1967.

143-XIV 143-XV 143-XVI 143-XVII 143-XVIII 143-XIX 143-XX 143-XXI 143-XXII 143-XXIII 143-XXIV 143-XXV

1968. 1969. 1970. 1971. 1972. 1973. 1974. 1975. 1976. 1977. 1978. 1979.

1.3 Reglementen en instructies 144

Reglement van orde voor de proveniers van het Sint Anthony Gasthuis en voorbereidende stukken betreffende de opstelling ervan, 1831. 1 omslag NB Hierin wordt onder meer melding gemaakt van een, in het gasthuisarchief niet meer aanwezig, reglement d.d. 23 nov 1799. Het reglement van 1831, dat zowel gedrukt als in handschrift aanwezig is, werd vastgesteld in de voogdenvergadering d.d. 27 sep. 1831.

144-I

Reglement op het beheer van het Sint Anthony Gasthuis, 1895. NB Dit reglement is gedrukt.

145

Reglementen op het beheer van het Sint Anthony Gasthuis, 1924 en 1977. 1 omslag NB De reglementen zijn gedrukt. Van het reglement van 1924 is ook een getypt exemplaar aanwezig.

146

Reglement en bepalingen van orde voor de ‘Eerste afdeling’ van het Sint Anthony Gasthuis, 1934. 1 omslag NB Dit reglement is gedrukt. Vastgesteld in de voogdenvergadering d.d. 2 okt 1934. Onder de ‘Eerste afdeling’ van het Gasthuis wordt verstaan het hoofdgebouw en de woningen die bekend staan onder de naam ‘Tuinkamers’.

146-I

Reglement en bepalingen van orde voor de ‘Eerste afdeling’ van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward, 1962. 1 omslag NB Dit reglement is gedrukt.

1 omslag

Inventaris

28

147-149

Reglementen en bepalingen van orde voor proveniers van de ‘Tweede afdeling’ van het Sint Anthony Gasthuis, 1904, 1922 en 1937. 3 omslagen NB Dit reglement is gedrukt. Onder de ‘Tweede afdeling’ van het Gasthuis wordt verstaan de acht woningen aan de Nieuw- of Koemarkt, het zogenoemde Streekje, tegenover het hoofdgebouw en het zogenoemde ‘Kleine Gasthuis’. 147 1904. 148 1922. 149 1937.

150

Stukken betreffende de samenstelling van een instructie voor de guardiaan, 1838. 1 omslag NB Zie ook inv. nrs. 151-152 en 306.

151-152

Instructies voor de guardiaan, 1910 en 1930. 1 omslag NB Inv. nr. 151 is niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. NB Zie ook inv. nrs. 150 en 306. 151 1910. 152 1930 en een herzien exemplaar zonder datum.

153

Instructie voor de opzichter der landerijen van het Sint Anthony Gasthuis, 1945. 1 katern NB Bovenbedoelde opzichter was tevens belast met het toezicht op de landerijen van het weeshuis te Bolsward en van het Old Burger Weeshuis te Sneek, overeenkomstig een gemeenschappelijke regeling van deze drie instellingen d.d. 17 sept 1945.

153-I

Stukken betreffende de totstandkoming van nieuwe statuten en de nieuwe statuten zelf van de Stichting Sint Anthony Gasthuis d.d. 1979, 1996 en 2003, 1976-2003. 1 omslag NB De statuten van 1979 zijn de eerste statuten van de Stichting Sint Anthony Gasthuis als zodanig.

1.4 Voogden c.q. bestuur en functionarissen -


Voor een overzicht van het personeel in dienst van het Sint Anthony Gasthuis, zie inv. nr. 303.

29

154

Stukken betreffende de benoeming van voogden, 1819-1848.

1 omslag

155

Ingekomen voorstellen van de gasthuisvoogd, P. Mullier, 1833-1858. 1 omslag

156

Stukken betreffende klachten van de guardiaan Van Zandbergen e.a., z.j. 1 omslag

156-I

Uittreksels van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Friesland, 19801996. 1 omslag

156-II

Dossier inzake een onderzoek naar een lid van het voogdencollege ten tijde van de zuiveringen na de Tweede Wereldoorlog, z.j. [1940?]-1945. 1 omslag NB Het betreft hier voogd H.J. Bachofner.

1.5 Stukken betreffende de proveniers 157

Correspondentie betreffende opname en inwoning van proveniers in het Sint Anthony Gasthuis, 1838-1850. 1 omslag NB Hierbij een staat van bewoners van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward opgemaakt ca. 1834 in verband met personele belasting.

1.6 Geschillen 158

Stukken betreffende een procedure van de voogden van het Sint Anthony Gasthuis tegen L.J. Polstra en R.M. Aukema, 1844-1845. 2 omslagen NB De stukken zijn als volgt verpakt: Omslag 1: Processtukken en Omslag 2: Correspondentie.

159

Stukken betreffende de zogenoemde ‘Gasthuiskwestie’, 1852-1859. 3 dozen NB De Gasthuiskwestie had betrekking op de omvorming van het Sint Anthony Gasthuis naar een instelling van weldadigheid. ‘Beschrijvende lijst van stukken, betrekking hebbende tot de geschillen en den gevoerden strijd voor het doel, den aard, en de bestemming der inkomsten van Het St. Anthony Gasthuis, te onderworpenheid zijner administratie van het burgerlijke gezag, en door is onze lijn op de inrichting al of niet eis, eene instelling van liefdadigheid in de zin des eet van den 28 juny 1854’.39 Hetgeen behelst de Armenwet van 1854 (Staatsblad 1854, nr. 100).

39

Inv. nr. 159, omslag 1, blz. 1.

Inventaris

30

NB De ordening van dit inventarisnummers is intact gelaten, zoals deze door de eerste bewerker van het archief van het Sint Anthony Gasthuis, J. De La Lande Cremer in de winter van 1866-1867, is aangelegd. De ordening valt uiteen in een drietal zaken: ‘Doos A’: ‘Houdt in eene zo veel mogelijke volledige verzameling des stukken betrekkelijk de Gasthuiskwestie benevens de beschrijvende lijst der 87 stukken daar in opgenomen. 3 november 1852 - 30 september 1859’.40 Met index der stukken, geborgen in inv. nr. 159 omslag 1. 88 omslagen. ‘Doos B’: ‘Houdt in eene zo veel mogelijke volledige verzameling des stukken, betrekkelijk het gevoerde proces en de daarbij behorende aangelegde stukken. 6 december 1855 tot 27 mei 1857’. Met index der stukken, geborgen in inv. nr. 159 omslag 1. 38 omslagen. ‘Doos C’: ‘Houdt in eene verzameling van stukken betrekking hebbende tot de Gasthuiskwestie en het gevoerde proces’. Met index der stukken, geborgen in inv. nr. 159 omslag 1. 10 omslagen. NB De nummers C2, C5, C7, C10 en C12 zijn niet aangetroffen bij de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. NB Inv. nr. 159-C4 is opgenomen als inv. nr. 163. NB De ordening is als volgt: Omslag 1: nadere toegangen op doos A, B, C en H; Omslag 2: 159, nrs. A 1-19; Omslag 3: 159, nrs. A 20-39; Omslag 4: 159, nrs. 4059; Omslag 5: 159, nrs. A 60-79; Omslag 6: 159, nrs. A 80-87; Omslag 7: 159, nrs. B 1-19; Omslag 8: 159, nrs. B 20-31; Omslag 9: 159, nrs. B 32-37 en Omslag 10: 159, nrs. C 1-19.

1.7 Collatierecht, bestuurlijke invloed en personeel 160

Stukken betreffende het beroepen van predikanten te Exmorra en Allingawier, 1846-1847. 1 omslag NB Wegens het bezit van stemgerechtigde onroerende goederen in deze dorpen hadden de gasthuisvoogden hier aanvankelijk invloed op het beroepen van predikanten.

161

Rondschrijven van de gasthuisvoogden aan ‘administratoren’ van armenfondsen te Bolsward betreffende hoge muren van arbeiderswoningen enz., 1849. 1 stuk

1.8 Archief en geschiedenis 162-163

40

Geschiedkundige aantekeningen betreffende het Gasthuis, 19e eeuw. 1 deel en 1 omslag

Inv. nr. 164, fol. 6.


31

NB Inv nr. 163 hoort oorspronkelijk thuis in de serie betreffende de ‘Gasthuiskwestie’, zie inv. nr 159. Gedurende de voorgaande bewerking zijn de stukken uit elkaar gehaald. 1 deel en 1 omslag. 164

Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis. Opgesteld door J. De La Lande Cremer, winter 1866-1867. 1 deel

164-I

Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis. Opgesteld door W.H. Keikes, 1969. 1 omslag 41 NB De inventaris is gedrukt.

164-II

Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis. Opgesteld door L. Oldersma, 1982. 1 omslag

164-III

Overdruk van het door W.H. Keikes gepubliceerde artikel over het Sint Anthony Gasthuis in het tijdschrift De Vrije Fries42, z.j. [195?-196?]. 1 omslag

164-IV

Getypt exemplaar van W.H. Keikes, Het Sint Anthony of ‘rijcke’ Gasthuis te Bolsward. Historische schets en inventaris van het archief (Bolsward 1954), 1954. 1 omslag

164-V

Lijst van stukken betreffende het archief van Sint Anthony Gasthuis, 1942. 1 deel NB Het betreft hier een: ‘Register van acten in het Sint Anthoni-Gasthuis binnen Bolsward. Februari 1942’. 1 deel. NB Het register is feitelijk een archiefinventaris.

164-VI

Stukken betreffende de raadpleging en bewerking in 1982 door L. Oldersma van het archief van het Sint Anthony Gasthuis (BAC: 07.353.2), 1982-2004. 1 omslag

164-VII

Stukken betreffende de viering van het 525-jarige bestaan in 1988, 1987-1988. 1 omslag

164-VIII Lesprogramma ‘De liefdesgestichten van Bolsward’, okt 1990.

1 omslag

164-IX

1 omslag

Beschrijvingen van de schilderijen in de voogdenkamer, 19e eeuw. NB Deels bestaande uit stukken afkomstig uit inv. nr. 304.

41 Keikes, Inventaris archief Sint Anthony Gasthuis. 42 W.H. Keikes, ‘Sint Anthoon te Bolsward. Uit de rijke historie van het “rijcke” gasthuis’, De Vrije Fries Mengelingen 47 (1966) 40-92.

Inventaris

32

2 Beheer van goederen en gelden 2.1 Algemeen 165

Staat van bezittingen en inkomsten van het Sint Anthony Gasthuis opgemaakt in 1820, met supplement. 1 omslag NB In inv. nr. 167 bevindt zich een staat van de onroerende goederen van het Gasthuis opgemaakt 1609/1610 en mede gebaseerd op een ‘Inventarium ofte register’ uit 1598.43

165-I

Mededelingen aan het bestuur van de guardiaan, 1980-2004. 3 omslagen NB Het betreft hier mededelingen die het karakter hebben van een rapportage van de dagelijkse gang van zaken. Het geheel is een schriftelijk verslag van de uitgevoerde of laten uitvoeren (onderhouds)werkzaamheden door de guardiaan. NB De ordening is als volgt: Omslag 1: 1980-1998, guardiaan Atsma; Omslag 2: 1998-2001, guardiaan B. Ziengs en Omslag 3: 2002-2004, guardiaan B. Ziengs.

165-II

Overzicht van leveranciers van goederen en diensten ten bate van het Sint Anthony Gasthuis, 1968-1986. 1 deel NB Het betreft hier een overzicht van welke leveranciers, zoals schilders of loodgieters, in welke jaren zijn ingezet ten bate van het Sint Anthony Gasthuis.

165-III

Stukken betreffende de schriftelijke neerslag van de boerenbezoekdagen van het bestuur van het Sint Anthony Gasthuis aan de pachters van de landerijen en boerderijen, 1979-1994. 1 omslag NB De Boerenbezoekdagen worden jaarlijks in de zomermaanden op locatie gehouden. Hiervoor nodigt het Bestuur de pachters uit. Deze correspondentie als zodanig is vernietigd, alleen de neerslag van het bezoek is bewaard gebleven.

165-IV

Stukken betreffende kadastrale kaarten van eigendommen van het Sint Anthony Gasthuis, 2003. 1 omslag

165-V

Stukken betreffende waterschapsaangelegenheden, 1980-2005. 1 omslag NB Het betreft de volgende waterschappen: Waterschap der vijfdeelen zeekdijken buitendijks, Waterschap It Marnelân, Wetterskip Marne-Middelsee en Wetterskip Fryslân.

43 De staat van goederen uit 1609/1610 is in zijn geheel overgenomen in: Keikes, Sint Anthoon te Bolsward, 71-74.


33

165-VI

Stukken betreffende het ruilverkavelingproject Wommels, 1995-2002. 1 omslag

165-VII

Stukken betreffende het landinrichtingsproject Wonseradeel-Zuid, 19902005. 1 omslag

165-VIII Notariële akten betreffende de ver- en aankoop van onroerende goederen door het Sint Anthony Gasthuis van derden, 1967-2002. 1 omslag NB Verkoop aan: de Staat der Nederlanden (1967); de Gemeente Bolsward (1974), Gereformeerde Kerk te Exmorra (1977); de Provincie Friesland (1978) en de Gemeente Bolsward (2002). NB Aankoop van: J. Veldman (1967); Gemeente Bolsward (1967); Woningstichting de Friese Greiden en H.E. Wijbenga (1997) en de Gemeente Bolsward (1997). -

Voor de Registers van kadastrale bezittingen en belegde gelden, van het Sint Anthony Gasthuis, zie inv. nr. 299.

165-IX

Stukken betreffende de toekenning van de monumentstatus voor Nieuwmarkt 35-49 oneven, 1999. 1 omslag

2.2 Rekeningen en dergelijke NB De begrotingen en kwartaalcijfers zijn opgenomen in inv. nrs. 287 en 287-I. NB De kasboeken zijn opgenomen in inv. nrs. 297-298 en 313. 166-182-III

Rekeningboeken van het Sint Anthony Gasthuis, 1592-2005 (vnl. 16322005). 19 delen en 1 omslag NB Het betreft hier de feitelijke neerslag van de jaarlijkse Rekendag in het begin van het jaar. NB Deze rekeningboeken zijn tevens gebruikt als registers van ontvangsten en uitgaven. NB In inv. nr. 167 treffen we ook inschrijvingen aan van vóór 1665, de oudste inschrijving dateert van 1592. NB De bijlagen bij de rekeningen voor de jaren 1890-1900 en de nuljaren tussen 1900-1960 zijn opgenomen in inv. nrs. 183-199, de inv. nrs. 180-182 vormen een nadere toegang op de bijlagen bij de jaarrekeningen. NB Vanaf 1914 wordt er jaarlijks een separate jaarrekening opgesteld, zijnde een exacte kopie van het exemplaar dat in de rekeningboeken is opgenomen (zie inv. nrs. 200-205-I en 208-I).

Inventaris

34

166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 183-193

1890. 1891. 1892. 1893. 1894. 1895.

1826-1832. 1833-1842. 1842-1853. 1854-1871. 1872-1896. 1897-1939. 1940-1981. 1982-1991. 1992-2002. 2002-2005.

189 190 191 192 193

1896. 1897. 1898. 1899. 1900.

Bijlagen bij de jaarrekeningen, 1910 - 1960. 6 pakken NB Na 1900 worden alleen de ‘nuljaren’ bewaard. NB Er ontbreekt eenzelfde nummering als bij de inv. nrs. 183-193. Dit terwijl in de jaarrekening wel wordt gewerkt met nummers. NB In de serie bijlagen zijn enkele hiaten aanwezig. NB Inv. nr. 195 bevat een jaarrekening over 1920. 194 1910. 195 1920. 196 1930.


176 177 178 179 180 181 182 182-I 182-II 182-III

Bijlagen bij de jaarrekeningen, 1890-1900. 11 pakken NB De bijlagen, zijnde de feitelijke facturen, ontvangstbewijzen etc. zijn soms genummerd. De nummering verwijst naar de desbetreffende inschrijving in de rekeningboeken bij het desbetreffende jaar. De nummers staan meestal vermeld op de achterzijde van de factuur of het ontvangstbewijs. Hetgeen resulteert in het gegeven dat de inv. nrs. 180 en 181 een nadere toegang vormen op de bijlagen bij de jaarrekeningen. NB In de serie bijlagen zijn hiaten aanwezig. 183 184 185 186 187 188

194-199

1632-1665. 1665-1684. 1684-1708. 1708-1731. 1732-1746. 1747-1766. 1767-1783. 1784-1797. 1798-1810. 1811-1825.

197 1940. 198 1950. 199 1960.

35

200

Jaarrekeningen, 1914-1919. 6 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nr. 181. NB Bij de jaarrekening 1915 staat op de omslag expliciet vermeldt dat het kladversie van de jaarrekening betreft. NB Er zijn ook proefrekeningen c.q. kladrekeningen en alleen overzichten van ontvangsten en uitgaven aangetroffen. Dit wordt expliciet op de kaft vermeld. Daarnaast zijn er ook delen die meerdere rekeningen bevatten.

201

Jaarrekeningen, 1920-1929. 12 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nr. 181. NB De jaarrekeningen over jaren 1926-1929 zijn elk afzonderlijk opgenomen in een deel en ook gezamenlijk in één deel. NB Het jaartal 1928 is in duplo opgenomen. Eén deel betreft de jaarrekening en een ander deel betreft een overzicht van de betaalde proven over 1928.

202

Jaarrekeningen, 1930-1939. 12 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nr. 181. NB De jaarrekening van 1939 is opgenomen in drie delen, respectievelijk 1939 - 7 okt, vanaf 7 okt 1939 en geheel 1939. NB Er zijn ook proefrekeningen c.q. kladrekeningen en alleen overzichten van ontvangsten en uitgaven aangetroffen. Dit wordt expliciet op de kaft vermeld. Daarnaast zijn er ook delen die meerdere rekeningen bevatten

203

Jaarrekeningen, 1940-1949. 15 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nr. 182. NB Er zijn ook proefrekeningen c.q. kladrekeningen en alleen overzichten van ontvangsten en uitgaven aangetroffen over de jaren: 1941, 1943-1946. Dit staat expliciet op de kaft vermeld. Deze delen zijn als eerste opgenomen.

204

Jaarrekeningen, 1950-1959. 10 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nr. 182.

205

Jaarrekeningen, 1960-1964. 5 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nr. 182.

Inventaris

36

-

De jaarrekeningen van 1965-1969 en 1971-1974 zijn niet aangetroffen. De rapporten betreffende de verificatie (zie inv. nr. 208) van deze jaren kunnen echter ook dienen als de jaarrekening.

205-I

Jaarrekeningen, 1975-1982. 10 delen in 1 omslag NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nrs. 182 en 182-I. NB De jaarrekeningen zijn inclusief de verificatierapporten. NB De jaarrekeningen van het Sint Anthony Gasthuis werden in de periode tot de jaarrekening van 1989 gecontroleerd door het Centraal Bureau voor Verificatie en Financiële Adviezen der VNG. Het Sint Anthony Gasthuis heeft hier jaarlijks opdracht toe verleend. De jaarrekeningen vanaf 1989 worden door een extern bureau gecontroleerd. Feitelijk behelst het verificatierapport een aanzet tot een accountantsverklaring.

206

Bijlagen bij de jaarrekening 1970. 2 pakken NB De bijlagen zijn afzonderlijk per onderwerp verpakt in enveloppen. NB De jaarrekening over 1970, zie inv. nr. 182, geldt als nadere toegang op de bijlagen bij de jaarrekening.

207

Bijlagen bij de jaarrekening 1980. 1 pak en 5 omslagen NB De bijlagen zijn voorzien van bijbehorende bankafschriften. Het betreft hier een rekening-courant van het Sint Anthony Gasthuis bij de Kingma Bank N.V. (rekening nr.: 21.53.02.125) en de Postbank (rekening nr.: 928256).

207-I

Bijlagen bij de jaarrekening 1990. 3 omslagen NB De bijlagen zijn als volgt verpakt: Omslag 1: jan - apr, Omslag 2: mei - aug en Omslag 3: sept - dec NB De bijlagen zijn voorzien van bijbehorende bankafschriften. Het betreft hier een rekening-courant van het Sint Anthony Gasthuis bij de ABN Bank (voorheen de Kingma Bank N.V.) (rekening nr.: 21.53.02.125) en de Postbank (rekening nr.: 928256).

208

Verificatierapporten, 1944-1985 en bijbehorende correspondentie, 19442004. 3 omslagen NB De rapporten zijn als volgt verpakt: Omslag 1: 1944-1960, Omslag 2: 1961-1974 en Omslag 3: 1979-1985 en ingekomen en uitgaande correspondentie. NB De jaarrekeningen van het Sint Anthony Gasthuis werden tot de jaarrekening van 1989 gecontroleerd door het Centraal Bureau voor Verificatie en Financiële Adviezen der VNG. Het Sint Anthony Gasthuis heeft hier jaarlijks opdracht toe verleend.


37

De jaarrekeningen vanaf 1989 worden door een extern bureau gecontroleerd. Feitelijk behelst het verificatierapport een accountantsverklaring. NB De verificatierapporten over de jaren 1949, 1951 en 1975-1978 zijn niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. 208-I

Jaarrekeningen 1983-2005. 3 pakken NB Feitelijk betreft het hier dubbelen van de jaarrekeningen die zijn opgenomen in inv. nrs. 182-I - 182-III. NB De jaarrekeningen zijn als volgt verpakt: Pak 1: 1983-1991, Pak 2: 1992-1997 en Pak 3: 1998-2005. NB Bij de jaarrekeningen 1984-2005 is ook een accountantsverklaring en/of een samenstellingverklaring opgenomen. NB Bij een aantal jaarrekeningen is ook de bijbehorende correspondentie gestoken.

208-II

Jaarverslagen 1986-2005. 2 omslagen NB De jaarverslagen zijn als volgt verpakt: Omslag 1: 1986-1989 en Omslag 2: 19892005.

209249-III

Jaarrekening en verantwoording c.q. kasboeken van de guardiaan, 1913-1983 en 1991-1998. 44 delen NB De delen van de jaren 1914-1918, 1920, 1924, 1928, 1965-1967 en 1984-1990 zijn niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. NB Inv. nr. 249-I betreft de kladversie van het kasboek. De netversie van de jaarrekening en verantwoording is niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221

1913. 1919. 1921. 1922. 1923. 1925. 1926. 1927. 1929. 1930. 1931. 1932. 1933.

222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234

1934. 1935. 1936. 1937. 1938. 1939. 1940. 1941. 1942. 1943. 1944. 1945. 1946.

Inventaris

38

235 236 237 238 239 240 241 242 243

1947. 1948. 1949. 1950. 1951. 1952. 1953. 1954. 1955.

244 1956. 245 1957. 246 1958. 247 1959. 248 1960. 249 1961-1964. 249-I 1968-1983. 249-II 1969-1983. 249-III 1991-1998.

250

Stukken betreffende de financiële administratie, 1822-1839.

1 omslag

-

Voor de begrotingen en kwartaalcijfers van het Sint Anthony Gasthuis, zie inv. nrs. 287 en 287-I.

2.3 Beheer van de bezittingen NB Het betreft hier onder andere notariële akten betrekking hebbend op aan- c.q. verkoop en pachtovereenkomsten tussen het Sint Anthony Gasthuis en derden. De bijbehorende correspondentie betrekking hebbend op de hoogte van de pacht, de notaris, het kadaster en eventuele bancaire partners is ook opgenomen. NB Stukken betreffende de verhuur van woningen en/of landerijen door het Sint Anthony Gasthuis zijn opgenomen in inv. nrs. 272-276, 279-XVIII, 289-290, 293 en 307. 2.3.1 Algemeen 251 Staat van onkosten betreffende nieuwbouw van het Sint Anthony Gasthuis, 1778. 1 stuk NB Het stuk is waarschijnlijk na 1778 opgemaakt. 252

Stukken betreffende vernieuwing van de stoep van het Sint Anthony Gasthuis, 1838. 1 omslag

253

Stukken betreffende onderhoudswerkzaamheden aan het Gasthuis, 1850. 1 omslag

254-255

Legger betreffende onroerende goederen van het Sint Anthony Gasthuis, aangelegd 1849 en 1924. 2 delen NB Kadastraal opgemaakt. Hierbij kaarten, straten enz. betreffende onroerende goederen van het Gasthuis in verband met het kadaster 1820-1847. NB Inv. nr. 254 is niet aangetroffen bij de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006.


39

254 1849. 255 1924. 255-I

Register van bezittingen van het Sint Anthony Gasthuis, 1900.

1 deel

256

Stukken betreffende eigendom, pachtcontracten en daaraan gerelateerde stukken betreffende de ‘Tweede afdeling’ van het Gasthuis, 1850-1906. 1 omslag

-

Inv. nr. 308 bevat een onderhoudsboek van onroerende goederen van het Sint Anthony Gasthuis, zijnde de ‘Eerste afdeling’.

2.3.2 Landerijen, boerderijen en woningen NB Sinds het ontstaan van het Sint Anthony Gasthuis heeft het boerderijen en losse landerijen in zijn bezit gehad. Reconstructie van het onroerend goed bezit gaat buiten deze inventaris. NB In inv. nrs. 288-290 zijn ook gegevens te vinden betreffende verpachting van landerijen c.q. boerderijen. NB In inv. nr. 376 zijn gegevens te vinden betreffende de verpachting van het jachtrecht op de landerijen van het Sint Anthony Gasthuis. NB Zie ook inv. nr. 300 en 300-I. 256-I

Korte geschiedenis per boerderij en losse landerijen betrekking hebbend op het eigendom, pachter, grootte, kadastrale ligging en verzekering, samengesteld eind jaren zeventig van de 20e eeuw. 1 omslag

257

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe ‘Vierhuis’ of Vierzhuizen, bij Allingawier, 1826-1952. 1 pak NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 257-I.

257-I

Stukken betreffende de zathe Vierhuizen bij Allingawier, 1931-1997. 3 omslagen NB De omslagen zijn als volgt: Omslag 1: Correspondentie; Omslag 2: Verbouwing jaren ’70 van de 20e eeuwen en Omslag 3: Diversen. NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

Inventaris

40

-

Voor stukken aangaande de schadeclaim van J. Postma aan zijn boerderij te Allingawier door laag overvliegende jachtvliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht, zie inv. nr. 373.

258

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe te Arum, 1761-1952. 1 omslag NB Dit inv. nr. is niet aangetroffen tijdens de bewerking van 1982, d.d. 16 jun 1982, en die van 2006, d.d. 15 nov 2006.

259

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe ‘Groot (A)Equard’ of Eekwerd nabij Bolsward, 1705-1952. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nrs. 259-I en 259-II.

259-I

Stukken betreffende de zathe ‘Groot (A)Equard’ of Eekwerd nabij Bolsward, 1946-1997. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.). NB Het dossier inzake de pachtontbinding van pachter R. Hoekstra is opgenomen in inv. nr. 259-III.

259-II

Dossier inzake de rechtszaak inzake de ontbinding van het pachtcontract tussen pachter R. Hoekstra en het Sint Anthony Gasthuis, 1996-2001. 3 pakken en 1 omslag NB De gemeente Bolsward is ook een partij in dit proces. De gemeente Bolsward was koper van het door R. Hoekstra gepachte land van het Sint Anthony Gasthuis. De gemeente Bolsward heeft de grond gekocht om de aanleg van de rondweg rondom Bolsward mogelijk te maken.

260

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe ‘Roohel’ gelegen aan de Hichtumerweg 8 te Bolsward, 1839-1985. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 260-I.

260-I

Stukken betreffende de zathe ‘Roohel’ gelegen aan de Hichtumerweg 8 te Bolsward, 1926-2004. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aan-


41

gelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.). 261

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe gelegen aan de Paaldijk 4 te Burgwerd, 1848-1989. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nrs. 261-I en 261-II.

261-I

Stukken betreffende de zathe gelegen aan de Paaldijk 4 te Burgwerd, 19301998. 1 pak NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

261-II

Stukken betreffende verkoop van de boerderij gelegen aan de Paaldijk 4 te Burgwerd aan W.A.M. Hettinga en de verhuur van land aan dezelfde persoon, 1997-2005. 1 omslag

261-III

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende weilanden te Tjalhuizen, voorheen eigendom van de maatschap Draijer, zijnde nu de pachters, 1997-2005. 1 omslag

262

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe gelegen aan de Bolswarderweg 2 te Exmorra, 1839-1976. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 262-I.

262-I

Stukken betreffende de zathe gelegen aan de Bolswarderweg 2 te Exmorra, 1946-2004. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

263

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe gelegen aan de Bonjeterperweg 19 te Exmorra, 1822-1976. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 263-I.

Inventaris

42

263-I

Stukken betreffende de zathe gelegen aan de Bonjeterperweg 19 te Exmorra, 1946-2005. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

264

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe te Ferwoude, 1904-1980. 1 omslag NB De correspondentie inzake is opgenomen in inv. nr. 264-I.

264-I

Stukken betreffende de zathe gelegen aan de Wonnebuursterweg 6 te Ferwoude, 1931-1987. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

265

Stukken betreffende eigendom, akte van scheiding, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe te Kubaard, 1760-1952. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 265-I.

265-I

Stukken betreffende de zathe te Kubaard, 1978-2005. 1 pak NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

266

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe te Pingjum, 1884-1952. 1 omslag

266-I

Pachtdossier van Molenlaan 52 te Pingjum van pachter J.C. Witteveen, 19651980. 1 omslag

. 267


Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe ‘Baburen’ onder Tjerkwerd, 1927-1952. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 267-I.

43

267-I

Stukken betreffende de zathe ‘Baburen’ te Tjerkwerd, 1946-2003. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.).

268

Stukken betreffende de aankoop door de voogden van het Sint Anthony Gasthuis van een halve zathe op ‘Weakens’ onder Winsum, 1836. 1 omslag

269

Specificatie van onkosten, bij de verkoop van een huis aan de Nieuwmarkt te Bolsward gemaakt door de voogden van het Sint Anthony Gasthuis die het hadden aangekocht, 1723. 1 stuk NB Niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006.

270

Koop- en huurcontracten, polissen en andere stukken betreffende de Sociëteit De Doele(n) te Bolsward en de daarbij behorende percelen tuin, 1894-1954. 1 omslag NB Door deze aankoop werden de voogden van het Gasthuis in 1920 eigenaren van deze sociëteit. Verkoper in 1920 was dhr. Harke Gabes Wiersema, sociëteitshouder.

271

Koopbrieven, overeenkomsten en andere stukken betreffende onroerende goederen, in eigendom toebehorende aan het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward, 1607-1868. 4 pakken in 3 dozen NB De stukken zijn afhankelijk van de omvang van de archiefbescheiden afzonderlijk per jaar verpakt of als er slechts één stuk per jaar is bij een ander jaartal geplaatst. De stukken zijn per vijftig jaar gebonden middels een stuk keperband, hetgeen het volgende oplevert: Keperband 1: 1607-1695; Keperband 2: 1710-1750; Keperband 3: 17511799 en Keperband 4: 1802-1868. Op de omslagen zijn de jaren aangegeven.

272-273

Huurovereenkomsten van het Sint Anthony Gasthuis, 1682-1907. 7 pakken in 3 dozen NB De stukken zijn afhankelijk van de omvang van de archiefbescheiden afzonderlijk per jaar verpakt of als er slechts één stuk per jaar is bij een ander jaartal geplaatst. De stukken zijn per vijftig jaar gebonden middels een stuk keperband, hetgeen het volgende oplevert voor inv. nr. 272: Keperband 1: 1682-1697, Keperband 2: 1706-1732, Keperband 3: 1765-1799 en Keperband 4: 1802-1834, hetgeen het volgende oplevert voor inv. nr. 273: Keperband 1: 1836-1850, Keperband 2: 1852-1884 en Keperband 3: 1886-1907. 272 1682-1834. 273 1836-1907.

Inventaris

44

274-276

Registers betreffende huurovereenkomsten, 1725-1861. 3 delen NB In inv. nr. 274 een beknopte inventaris van onder andere koopbrieven. NB Inv. nr. 276: ‘Huurboek der vastigheden behorende aan het St. Anthony Gasthuis te Bolsward’. 274 1725-1805. 275 1822-1848. 276 1848-1861.

277

Stukken betreffende de bouw van een nieuwe ‘stelphuizinge’ buiten de Blauwpoort te Bolsward, 1826. NB Blijkens een aantekening ‘op verzoek van de heer P. Mulier’.

278

Stukken betreffende vernieuwing van de boerenplaats ‘De Bleek’ onder Bolsward, 1834. 1 omslag

279

Stukken betreffende herstel van een schuur onder Bolsward, 1834. 1 omslag NB Deze schuur was gemeenschappelijk eigendom van het Sint Anthony Gasthuis en het Weeshuis te Bolsward.

279-I

Stukken betreffende de mogelijke verkoop door het Sint Anthony Gasthuis van de woningen aan de Nieuwmarkt 35-49 oneven ten bate van de verbouw van architectenbureau Grunstra B.V. te Bolsward, 1994. 1 omslag

279-II

Stukken betreffende eigendom, pachtcontracten en daaraan gerelateerde stukken betreffende twee weilanden gelegen aan de Workumertrekvaart te Tjerkwerd, 1976-2002. 1 omslag

279-III

Stukken betreffende eigendom, verpachting en daaraan gerelateerde stukken betreffende vier weilanden gelegen aan de Workumertrekvaart te Tjerkwerd, 1979-2002. 1 omslag

279-IV

Stukken betreffende eigendom, verpachting en daaraan gerelateerde stukken betreffende drie weilanden gelegen aan de Workumertrekvaart te Tjerkwerd, 1841-2002. 1 omslag

279-V

Stukken betreffende eigendom, verpachting daaraan gerelateerde stukken betreffende een zathe Akkerhorst, Barsumerpad 6 te Lollum, 1995-2004. 1 omslag.


45

279-VI

Stukken betreffende de pacht van een weiland, kadastraal bekend als gemeente Tjerkwerd, sectie C, nr. 449, door A. Siemesma van het Sint Anthony Gasthuis, 1953-1990. 1 omslag

279-VII

Stukken betreffende eigendom, verpachting en daaraan gerelateerde stukken betreffende de zathe te Hieslum, 1992-2005. 1 pak

279-VIII Stukken betreffende zakelijke rechten, 1968-2005. 1 omslag NB Het heeft hier betrekking op een viertal dossiers: Gasleiding van de Gasunie N.V. door landerijen te Burgwerd, 1968. Het betreft hier een leiding die door het land van pachter Agricola gaat. Waterleiding van de Waterleidingsmaatschappij Friesland N.V., in perceel kadastraal bekend als gemeente Burgwerd, Sectie B, nrs. 139 en 741, 1980. Rioolpersleiding van Provinciale Waterstaat van Friesland, Makkum - Bolsward en Nijland - Bolsward, 1982. Ibidem, Parrega - Bolsward, 1982. Laagspanningskabel van Provinciaal Energiebedrijf Friesland te Exmorra, 1993. Gasleiding van de Gasunie N.V., Grijpskerk - Workum, 2005. Het betreft hier een leiding die door het land van pachters Draijer en Stremler gaat. 279-IX

Stukken betreffende de verhuur van woningen aan de Nieuwmarkt, 19791997. 1 omslag

2.3.3 Materieel beheer c.q. onderhoud NB In inv. nrs. 294 en 296 zijn ook gegevens te vinden omtrent materieel beheer c.q. onderhoud van bezittingen van het Sint Anthony Gasthuis. 279-X

Stukken betreffende de renovatie van acht woningen aan de Nieuwmarkt 3549 oneven, 1977-1979. 1 omslag NB Met diverse bouwtekeningen.

279-XI

Stukken betreffende de restauratie van vier dakkapellen en twee hekwerken aan de Nieuwmarkt, 1981-1989. 1 omslag

279-XII

Stukken betreffende de nieuwbouw van veertien en verbouw van zes woningen van het Kleine Gasthuis, 1979-1982. 1 omslag NB Het betreft hier de woningen aan het Laag Bolwerk van het Sint Anthony Gasthuis. NB Zie ook inv. nr. 370. NB Met diverse bouwtekeningen.

Inventaris

46

279-XIII Stukken betreffende de verbouw van zestien woningen tot acht woningen in het hoofdgebouw van het Sint Anthony Gasthuis, 1981-1987. 2 omslagen NB Het betreft hier woningen gelegen aan Nieuwmarkt 28. NB Zie ook inv. nr. 375. NB Met diverse bouwtekeningen. 279-XIV Bouwtekeningen van de verbouw van drie woningen aan de Nieuwmarkt 3236 even, 1986-1990. 1 omslag NB Het betreft hier de zogenoemde Tuinkamerwoningen van het Sint Anthony Gasthuis. NB Met diverse bouwtekeningen. 279-XV

Stukken betreffende de restauratie van kozijnen, ramen en deuren van Nieuwmarkt 38, 1990-1992. 1 omslag NB Met diverse bouwtekeningen.

279-XVI Stukken betreffende twee verbouwing van de woning van de guardiaan, 19661967 en 1993-1994. 1 omslag NB Met diverse bouwtekeningen. 279-XVII Stukken betreffende de restauratie van de Voogdenkamer, 1989-1997. 1 omslag. NB Met diverse bouwtekeningen 279-XVIII Ontvangen huren per pondenmaat van de diverse zathen en landerijen, 1921-1942. 1 deel 279-XIX Bouwtekeningen meubilair voogdenkamer Nieuwmarkt 28, z.j. 1 omslag.

2.4 Obligaties, schuldbekentenissen en lijfrenten 280


Staat van effecten, obligaties, schuldbekentenissen en andere stukken betreffende de overdracht van aansprakelijkheid voor het bezit van het Sint Anthony Gasthuis van B&W namens de gemeente aan het voogdencollege van het Gasthuis, 1860. 1 omslag

47

281

Schuldbekentenissen, obligaties enz. ten voordele van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward, 1805 en 1859-1943. 1 omslag

282

Stukken betreffende de gefailleerde boedel van de zeepzieder Ladenius te Workum en de nagelaten boedel van J.Z. Tadema, fabrikant te Bolsward, 1835-1836. 1 omslag NB Het Gasthuis was in beide boedels (financieel) geïnteresseerd.

283-284

Register van lijfrenten ten behoeve van en ten laste van het Sint Anthony Gasthuis, 1783-1954. 2 delen NB Inv. nr. 284 is niet aangetroffen bij de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. Vermoedelijk is inv. nr. 284 gelijk aan inv. nr. 284-I. 283 1781-1831. 284 [?].

284-I284-II

Register van lijfrenten ten behoeve van en ten laste van het Sint Anthony Gasthuis, 1786-1974 en 1973-1975. 2 delen NB Vermoedelijk is inv. nr. 284-I gelijk aan inv. nr. 284. NB Inv. nr. 284-I vormt de nadere toegang voor twaalf lijfrenten zoals opgenomen in inv. nr. 285. 284-I 1786-1974. 284-II 1973-1975.

285

Lijfrenten ten laste van het Sint Anthony Gasthuis en stukken betreffende de berekening van lijfrenten ten behoeve van het Gasthuis, respectievelijk 1937-1974 en 19e eeuw. 1 omslag NB Op de desbetreffende lijfrenten staat een verwijzing naar het register, zijnde inv. nr. 284-I.

2.5 Stukken betreffende subsidieverleningen door het Sint Anthony Gasthuis NB Het Sint Anthony Gasthuis vergeeft jaarlijks vele subsidies aan stichtingen, instellingen, verenigingen, particuliere initiatieven en derden. De schriftelijke neerslag van deze subsidies bestaat uit ingekomen correspondentie met daarin een verzoek tot subsidieverstrekking. Het bestuur van het Sint Anthony Gasthuis beschikt in haar bestuursvergadering over de aard en omvang van het subsidieverzoek. De afweging wordt mede ingegeven door de statuten van de stichting. De stichting Sint Anthony

Inventaris

48

Gasthuis heeft onder andere ten doel ‘het verlenen van subsidies, voor zover haar middelen het toelaten, aan instellingen of verenigingen, die voor de stad Bolsward van bijzondere betekenis zijn’ (art. 2 lid 1 sub c Statuten SAG 2003, zie inv. nr. 153-I). Het verzoek wordt middels een uitgaande beschikking gehonoreerd of afgewezen. De verleende subsidies worden verantwoord in de jaarverslagen van het Gasthuis. Bij de bewerking van 1982 is gesteld dat deze archiefbescheiden na vijf jaar kunnen worden vernietigd. Deze tijdelijke bewaartermijn is bij de bewerking anno 2006 verlengd tot veertien jaar. Zie de afzonderlijke jaarverslagen voor de verleende subsidies. 286

Rekesten, beschikkingen en andere correspondentie betreffende het verlenen van geldelijke steun door het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward aan verschillende commissies en instellingen voor diverse doeleinden, 1817-1854. 11 omslagen in 2 dozen NB De stukken zijn per onderwerp verpakt in de volgende omslagen: Omslag A: Subsidieverlening aan de diaconie der N.H. Gemeente, 1817-1854. Omslag B: Ibidem aan de R.K.-armvoogdij, 1834-1853. Omslag C: Ibidem aan de Doopsgezinde Gemeente c.q. armvoogdij, 1842-1849. Omslag D: Ibidem aan de Israëlische Gemeente c.q. armenzorg, 1834-1854. Omslag E: Ibidem aan het Stads Armenhuis, 1838-1849. Omslag F: Ibidem aan de ‘Spijscommissie’, 1839-1845. Omslag G: Ibidem aan de Stads Werkhuis of -inrichting, 1833-1850. Omslag H: Afgewezen subsidieverlening ten bate van de nieuwbouw van de R.K. Kerk, 1843. Omslag I: Subsidieverlening aan de Maatschappij Tot Nut van het Algemeen, departement Bolsward, 1834-1849. Omslag J: Ibidem aan de plaatselijke Schoolcommissie, 1819-1846. Omslag K: Renteloos voorschot aan de gemeente Bolsward, 1820-1845. NB Niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. Omslag L: Voorschot aan J.A. Smit van de Vegt te Groningen, NB Niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. Omslag M: Diverse stukken betreffende de subsidieverleningen. NB Op sommige omslagen is nog de oude signatuur zichtbaar zoals deze door De La Lande Cremer is aangebracht.

2.6 Verzekeringen -

Zie ook inv. nr. 314.

286-I

Taxatierapporten betreffende kunstobjecten in het Sint Anthony Gasthuis, 1989-2004. 1 omslag


49

NB Het betreft hier taxatierapporten van Nieuwmarkt 28 te Bolsward: Kunst, antiek, kostbaarheden en inventaris, 1 nov 1989. Inboedel, 11 mei 1995. Behangschilderijen en schoorsteenstuk, 11 mei 1995. De kunst, het antiek, de kostbaarheden en inventaris, 8 jun 1998. Collectie Familie Van de Velde: Antiek en gebruiksvoorwerpen 19e en begin 20e eeuw, 28 mei 2001. Kunst, antiek, kostbaarheden en inventaris, 28 mei 2001. Plafond- en wandschilderingen in de voogdenkamer in het Sint Anthony Gasthuis, 17 mei 2004. Kunst, antiek, kostbaarheden en inventaris, 17 mei 2004. NB De taxatierapporten houden verband met de door het Sint Anthony Gasthuis afgesloten opstal- c.q. inventarisverzekering bij Delta Lloyd, polisnummer: 144-9256094. 286-II

Afgesloten assurantiepolissen afgesloten door het Sint Anthony Gasthuis, 1851-1890. 1 omslag

2.7 Supplement c.q. diversen NB Dit supplement is toegevoegd door Keikes bij zijn bewerking in 1969 en door ondergetekende aangevuld. De opgenomen archiefbescheiden zijn voor zover van toepassing door middel van pro memorie-beschrijvingen gerelateerd aan overige archiefbescheiden in deze inventaris. 287

Begrotingen, 1905-2005. 3 omslagen. NB De begrotingen van 1906-1911, 1912-1918 en 2005 zijn niet aangetroffen bij de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006. NB De begrotingen zijn als volgt verpakt: Omslag 1: 1904-1940, Omslag 2: 19411960 en Omslag 3: 1961-2005. NB Behoort bij pro memorie-beschrijving na inv. nr. 250.

287-I

Kwartaalcijfers, 1979-2005. NB Met hiaten. NB Behoort bij pro memorie-beschrijving na inv. nr. 250.

288

Stukken betreffende eigendom, pachtcontracten en daaraan gerelateerde stukken betreffende diverse losse landerijen en boerderijen, 1847-1971. 2 omslagen NB De stukken zijn niet geordend.

1 omslag

Inventaris

50

289-290

Huurcontracten betreffende landerijen van het Sint Anthony Gasthuis, 18771940. 7 pakken NB De stukken zijn op pachter geordend (inv. nr. 289) en op contractdatum (inv. nr. 290, Pak 1: 1877-1914 en Pak 2: 1915). 289 1880-1940, 5 pakken 290 1877-1915, 2 pakken

291

Stukken van financiële aard. 1950-1970. 1 omslag

292

Diverse reglementen. 1 pak NB De archiefbescheiden, zijnde de reglementen zijn ook aangetroffen in inv. nr. 146 en zijn zodoende in duplo aanwezig. Inv. nr. 292 is dan ook vernietigd.

293

Huurcontracten betreffende landerijen van het Sint Anthony Gasthuis, ca. 1930-1940. 1 pak NB De huurcontracten zijn geordend op pachter met vermelding van de boerderij. Op elke omslag zijn deze gegevens vermeld.

294

Stukken betreffende (ver)bouw van eigendommen van het Gasthuis te Arum, Exmorra en Pingjum, 1926-1957. 1 omslag

295

Diverse losse stukken, 1777-1911. 1 pak NB Het betreft hier onder andere stukken betreffende: Attestatie van Sjoerd Pieten te Arum, 1775; bouw nieuw gasthuis, 1777; memorie van de commissie tot het toezicht op de financiën van de Hervormde gemeente te Bolsward, 1822; rekening ten laste van het Sint Anthony Gasthuis, 1836; de molen te Allingawier, 1820-1825 en een tweetal ‘Inventaris van koopakten’, 1607-1818 en 1823-1859.

296

Stukken betreffende (ver)bouw van eigendommen, 20e eeuw.

297-298

Kasboeken, 1939-1970. 11 delen NB Het betreft kasboeken van de Naaischool, de Postbankrekening, de Kingma Bank, de Bewaarschool en de Eerste en Tweede Afdeling van het Sint Anthony Gasthuis. De samenhang tussen de diverse kasboeken is moeilijk te bepalen. Veelal werkt men per jaar en per organisatie. Hierdoor is er geen eenduidige lijn te trekken in de aanwezige jaartallen. NB De delen zijn afzonderlijk verpakt:


1 pak

51

297 Omslag 1: 1939-1946, Omslag 2: febr 1946-1954, Omslag 3: 1944- mei 1954, Omslag 4: 1954-1964, Omslag 5: 1963- aug 1970 en Omslag 6: aug 1970-dec 1970. 298 Omslag 1: 1930-1966, Omslag 2: 1940-1943, Omslag 3: 1954 - jan 1963, Omslag 4: 1955-1958 en Omslag 5: 1962-1970. 299

Registers van kadastrale bezittingen en belegde gelden, 20e eeuw. 1 deel en 1 omslag NB Behoort bij pro memorie-beschrijving na inv. nr. 165-IX.

300

Stukken betreffende eigendom, verpachting, (ver)bouw en daaraan gerelateerde stukken betreffende een zathe te Lollum, 1914-2005. 1 omslag NB De correspondentie inzake de zathe is opgenomen in inv. nr. 300-I.

300-I

Stukken betreffende de zathe te Lollum, [2e helft 20e eeuw]-2005. 1 omslag NB Het betreft vooral correspondentie tussen of over de pachter van de boerderij en het Sint Anthony Gasthuis. De correspondentie heeft betrekking op diverse agrarische aangelegenheden (mogelijkheden zijn: het melkquotum, de bouw van nieuwe opstallen, pachtcontracten etc.). NB De stukken betreffende het eigendom etc. zijn opgenomen in inv. nr. 300.

301

Diverse losse stukken, 20e eeuw.

1 pak

302

Register van proveniers. NB Niet aangetroffen bij de bewerking in 2006, d.d. 15 nov 2006.

1 deel

303

Overzicht van het personeel in dienst van het Sint Anthony Gasthuis, 1e helft 20e eeuw. 1 deel NB Het betreft hier de guardiaan en de directrices van de Naai- en Bewaarschool. NB Behoort bij pro memorie-beschrijving na 156-I.

304

Beschrijvingen van de schilderijen in de voogdenkamer, 19e eeuw. 1 omslag NB Opgenomen in inv. nr. 164-IX.

305

‘Stukken van minder belang’, zijnde vooral contracten van koop, bemaling en aflossing van leningen, en bestekken van verbouwingen van onroerende goederen van het Sint Anthony Gasthuis, 19e eeuw. 1 pak

306

Instructie van de guardiaan, 1920. NB Zie ook inv. nrs. 150-152.

1 omslag

Inventaris

52

307

Aanvraagregister voor plaatsing in het Sint Anthony Gasthuis, ca. 1905-1968. 1 deel NB De materiële staat van het archiefstuk is slecht.

308

Onderhoudsboek van onroerende goederen van de ‘Eerste Afdeling’ van het Sint Anthony Gasthuis, 1931-1932. 1 deel

309

Losse contracten betrekking hebbend op ruiling en dading en de ‘Eerste Afdeling’ van het Sint Anthony Gasthuis, 19e eeuw. 1 omslag

310

Receptieboeken ter gelegenheid van het 500-jarig bestaan, 1962. NB Niet aangetroffen tijdens de bewerking van 2006, d.d. 15 nov 2006.

311-312

Kaarten en prenten, z.j. 2 mappen NB Deze kaarten en prenten zijn nog niet beschreven. Op termijn worden deze beschreven in een nadere toegang.

313

Kasboek, 1959-1966. 1 deel.

314

Polisboekje betreffende alle verzekeringen van het Sint Anthony Gasthuis, begin 20e eeuw. 1 deel NB Hierin staan alle afgesloten polissen. Alle genoemde polissen zijn reeds verlopen. De polissen als zodanig zijn vernietigd.

315

Staten betreffende de grondbelasting, 1851-1886. 1 omslag.

De inv. nrs. 316-319 zijn open gelaten.


2 delen

53

Gedeponeerde archieven Het ‘Separate fonds’ NB Het zogenoemde ‘Separate fonds’ was een afzonderlijke kas, beheerd door de voogden van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward. In 1822 was nog een bedrag ad Hfl 1.501,90 overgebleven. Deze gelden werden door de voogden bij schrijven d.d. 10 oktober 1821 als subsidie aangeboden aan de commissie tot oprichting van een gedenksteen voor Gysbert Japiks en gaarne door laatstgenoemde commissie aanvaard. Hiermee kwam een einde aan het bestaan van het ‘Seperate fonds’. 320

Administratie van het zogenoemde ‘Seperate fonds’ van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward, 1811-1823. 1 omslag

321

Correspondentie tussen de voogden van het Sint Anthony Gasthuis en de commissie tot oprichting van een monument voor Gysbert Japiks te Bolsward, 1821-1822. 1 omslag

322

Verslagen betreffende de voorgeschiedenis en de feestelijke overdracht van het monument voor Gysbert Japiks, 1822-1823. 1 omslag

323

Schetsen en opschriften (concept) betreffende het monument voor Gysbert Japiks, 1822-1823. 1 omslag

324

Rekeningen met bijlagen betreffende de oprichting van een monument voor Gysbert Japiks, 1823. 1 omslag

325

Stukken betreffende de feestviering ter gelegenheid van de onthulling van het borstbeeld voor Gysbert Japiks in de Martinikerk te Bolsward, 1823. 1 omslag

326

Briefwisseling inzake een geschenk van de voogden van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward aan ds. J.H. Halbertsma te Deventer, 1824. 1 omslag

327

Correspondentie van ds. J.H. Halbertsma, drukker Brandenburg en uitgever Schetsberg, in hoofdzaak betrekking hebbende op de uitgave van het tweedelige boekwerk van eerstgenoemde, getiteld Hulde aan Gysbert Japiks bewezen (Bolsward 1824-1827), 1824-1831. 1 omslag

Inventaris

54

328

Staat van onkosten en andere stukken betreffende het bal, gehouden ter gelegenheid van de feestelijkheden in verband met de onthulling van het monument voor Gysbert Japiks, 1823. 1 omslag

Het ‘Fonds voor dienstbaren’ NB Op initiatief van de voogden van het Stads Armenhuis te Bolsward werd in 1822 een plan ontworpen ten einde ‘Het geluk van onze verarmde natuurgenoten te bevorderen en dezelfde tot nuttige en werkzame lieden der maatschappij op te leiden (zie inv. nr. 329). Daar de vrij hoge kosten, verbonden aan de uitvoering van dit voorstel, niet uit de ‘uitgemergelde’ armenkas konden worden bestreden, riepen de voogden van het Stadsarmenhuis de financiële hulp in van het Sint Anthony Gasthuis. 329

Resolutie (extract) van burgemeesters van Bolsward, plan (concept) en andere stukken betreffende de instelling van een ‘Fonds voor Dienstbaren’ te Bolsward door het Stads Armenhuis en het Sint Anthony Gasthuis, 1822. 1 omslag.

330

Administratieboek, 1822-1836.

331

Rekeningen met bijlagen, 1822-1836. NB Zeer onvolledig.

332

Verslagen betreffende personen die door het ‘Fonds voor Dienstbaren’ te Bolsward zijn gesteund, 1834-1836. 1 stuk

1 deel 1 omslag

Het ‘Gasthuispotje’ NB Het zogenoemde ‘Gasthuispotje’, ook wel aangeduid als het ‘huishoudelijk potje van de voogden van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward’, werd aangelegd door de administrerend voogd P. Mulier op 25 juni 1822. Het saldo werd meestal aangesproken ten behoeve van de traditionele diners op de Rekendag of in verband met ‘reiskosten der voogden in officio’. 333

Register van ontvangsten en uitgaven, 22 jun 1822 - 24 mei 1852.

334

Kwijtbrieven, 1839-1852.


1 deel 1 omslag

55

De Bewaarschool of Kleuterschool NB Tijdens de vergadering van het voogdencollege d.d. 2 mei 1854 besloot het voogdencollege om een Bewaarschool op te richten uit de eigen financiële middelen. Dit omdat ‘het zich eene aangenamen pligt achtte de poging die door de Regering en de plaatselijke schoolcommissie tot verbetering en uitbreiding van opvoeding en onderwijs werden beraamd, zo veel mogelijk te bevorderen en door geldelijke bijdragen te ondersteunen’. NB In Bijlage III is een overzicht opgenomen van de personeelsleden van de Bewaarschool. NB Zie inv. nrs. 297-298 en 303. 335

Register betreffende de oprichting van een Bewaarschool door de voogden van het Sint Anthony Gasthuis, 1854-1856. 1 deel NB Hierin resoluties, afschriften van gevoerde correspondentie, ontwerptekening van de school enz.

336

Correspondentie betreffende de oprichting van de Bewaarschool, 1854-1855. 1 omslag

337-340

Reglementen van de Bewaarschool, 1856-1941. 4 delen NB Inv. nr. 337 is in tweevoud aanwezig. Beide zijn gedrukte versies, maar één exemplaar is een kladversie van het reglement van 1881. NB De inv. nrs. 337-340 zijn elk afzonderlijk verpakt, maar door middel van keperband bij elkaar gevoegd. 337 338 339 340

341-345

1856. 1881. 1926. 1941.

Notulen van het bestuur van de Bewaarschool, 1856-1940. 5 delen NB In inv. nr. 344 wordt gesproken over het college van ‘Directeuren’ van de Bewaarschool. 341 342 343 344 345

1856-1862. 1863 - sept 1993. nov 1893 - 1919. 24 febr 1921 - 28 febr 1927. 17 mrt 1927 - 5 nov 1940.

Inventaris

56

346

Rekeningboek van de Bewaarschool, 1856-1889.

1 deel

347

Acte van eigendomsoverdracht van het zogenoemde ‘Jongemaerf’ achter de Bewaarschool van het Sint Anthony Gasthuis, 1875. 1 stuk

De Naaischool NB De Naaischool werd in 1865 opgericht. Volgens art. 1 van het reglement uit 1881 was de Naaischool oorspronkelijk ‘gesticht en bij voortduring te onderhouden door het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward’. De docenten van de Naaischool leerden leerlingen de kunst van het naaien, breien, haken etc. De leerlingen van de Naaischool voerden ook werkzaamheden van derden in opdracht uit. Een andere benaming voor de Naaischool is de Brei(d)school. NB In Bijlage III is een overzicht opgenomen van de personeelsleden van de Naaischool. NB Zie ook inv. nrs. 297-298, 303 en 374. 348-349

Reglementen voor de Naaischool, 1881, 1882, 1884, 1924 en 1941. 6 delen NB De reglementen van 1881 en 1924 zijn gedrukt, die van 1882 en 1884 zijn handgeschreven. NB De reglementen van 1924 (inv. nr. 349). zijn gewijzigd in 1941. 348 1881, 1882 en 1884, 3 delen 349 1924, met wijziging van 1941 (in duplo aanwezig), 3 delen

349-I

Diverse stukken betreffende de Naaischool, 1870-1957. 17 delen in 6 omslagen NB De stukken hebben betrekking op: Uitgevoerde werken, 1870-1898; Kasboeken, 1881-1954 met hiaten; Inschrijvingen, 1881-1891 en 1892-1911; Presentielijsten, 1917-1919; ‘Trekking’, 1917-1919; Boetes, 1919-1924 en Schoolgeld 1954-1957.

349-II

Overzichten van personeel en leerlingen, 1893-1939.

1 omslag

349-III

Ingekomen en uitgaande correspondentie, 1895-1955.

1omslag


57

De ‘Spijscommssie’ 350-359

Notulenboeken van de ‘Spijscommissie’, 1838-1946. 10 delen NB Over de periode 1841-1852 en 1947-1952 zijn geen notulenboeken aanwezig. 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359

360-363

1838-1840. 1853-1874. 1875 - dec 1898. dec 1898 - dec 1907. 13 dec 1907 - okt 1914. 2 okt 1914 - 24 jan 1919. 13 nov 1919 - 30 jan 1925. 6 febr 1925 - apr 1929. 16 dec 1929 - 28 mrt 1941. 23 apr 1941 - 14 jan 1946.

Rekeningboeken van de ‘Spijscommissie’, 1826-1952. 4 delen NB De oudste benaming van de ‘Spijscommissie’ luidde volgens het rekeningenboek 1826-1838: “Eetens commissie’. 360 361 362 363

1826-1838. 1839-1860. 1861-1890. 1891-1952.

364

Register van personen, aan wie spijzen zijn uitgereikt, 1842-1856.

1 deel

365

Staat van verstrekte porties aan personen, 1934-1942.

1 deel

366

Stukken betreffende bij de ‘Spijscommissie’ in gebruik zijnde opslagruimte, 1841-1842. 1 omslag

366-I

Beknopt overzicht van de werkzaamheden van de ‘Spijscommissie’, 1933. 1 deel NB Het overzicht is samengesteld door L. Zelle en is samengesteld volgens de gegevens in het ‘archief der commissie aanwezig’. NB Op de omslag: ‘Overzicht Spijscommissie 1830-1930’.

Inventaris

58

Commissie voor de ‘Centrale keuken’ NB Deze commissie werd op 23 april 1917 ten stadhuize geïnstalleerd door de burgemeester van Bolsward en werkte met subsidie van het Sint Anthony Gasthuis. 367

Notulenboek, 1917-1919.

1 deel

De Parkcommissie 368

Stukken betreffende het Stadspark, zijnde het Julianapark, 1948-1954. 1 omslag

De Rijkszuivelschool 369

Stukken betreffende de Rijkszuivelschool, 1950-1957. NB Deze stukken zijn hoofdzakelijk van financiële aard.

1 pak in 3 omslagen

Diversen NB Dit supplement is toegevoegd door Oldersma bij zijn bewerking in 1969 en door ondergetekende aangevuld. De opgenomen archiefbescheiden zijn voor zover van toepassing door middel van pro memorie-beschrijvingen gerelateerd aan overige archiefbescheiden in deze inventaris. 370

Contract Sint Anthony Gasthuis - woningstichting Kleine Gasthuis. Besteken voorwaarden, 1979-1982. 1 omslag NB Zie ook inv. nr. 279-XII.

371

Bijlagen bij de rekeningen, 1981 2e en 3e kwartaal. 2 pakken NB Het betreft hier bijlagen bij de rekeningen. Aangezien het hier geen zogenoemde nuljaren betreft komen zij voor vernietiging in aanmerking. De stukken zijn dan ook vernietigd.

372

Bijlagen bij de rekeningen, 1980 en 1981 1e kwartaal. 2 pakken NB De bijlagen van het jaar 1980 zijn zogenoemde ‘nuljaren’, welke bewaard dienen te worden. Deze bijlagen zijn dan ook opgenomen in inv. nr. 207. De bijlagen van 1981 zijn dan ook vernietigd.


59

373

Schadeclaim van J. Postma met betrekking tot schade aan zijn boerderij te Allingawier door laag overvliegende jachtvliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht, 1982-1983. 1 omslag. NB Behoort bij pro memorie-beschrijving na 257-I.

374

Stukken betreffende de Naaischool, 1856-1952. 1 omslag NB Het betreft hier begrotingen, 1936-1951, met hiaten; rekening en verantwoording 1930, 1931 en 1951; overzichten van de gedane arbeid per maand, 1947-1952 met hiaten en correspondentie 1856-1952.

375

Stukken betreffende de renovatie van het hoofdgebouw in 1983 en tekeningen, riolering en bestek, 1983. 1 omslag NB Zie ook inv. nr. 279-XIII.

376

Stukken betreffende de verpachting van het jachtrecht, 1965-z.j. [1970?]. 1 omslag. NB Het betreft hier dossiers, zijnde de huurovereenkomsten en de daarbij behorende correspondentie, inzake de verhuur van het recht tot het genot op de jacht, overeenkomstig art. 33 van de Flora- en Faunawet. Het Sint Anthony Gasthuis treedt op als verhuurder en derden treden op als huurder. NB De verhuur van de jachtrechten verloopt meestal via contracten met een looptijd van zes jaar. Het is mogelijk dat meerdere huurders het genot van de jacht op meerdere percelen huren. In de huurovereenkomst staat precies vermeld wie welke kadastrale percelen huurt.

377

Reglementen van het Sint Anthony Gasthuis, 1979. 1 omslag NB Het betreft hier de statuten van 1979. De statuten van 1979 zijn reeds opgenomen in inv. nr. 153-I en zijn zodoende in duplo aanwezig. Inv. nr. 377 is dan ook vernietigd.

Inventaris

60

Concordans De opmerkingen in de derde kolom zijn van mijn hand (aangeduid met: KE). Oude nummering, zoals door Keikes in 1969 gehanteerd. 183-248

Nieuwe nummering, zoals door Oldersma is aangebracht in 1982 183-207

249-282 283 284 285 286 287-288 289 290 291 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305-306 307-309 310 311 312 313 314 315 316-317 318 319 n.v.t.

209-249 250 251 252 253 254-255 256 257 258 259 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272-273 274-276 277 278 279 280 281 282 283-284 285 286 287-314


Opmerkingen

Oldersma heeft alleen de nuljaren van de bijlagen bij de rekeningen bewaard (KE).

Nieuw ingebrachte archivalia door Oldersma. De nrs. 314-319 zijn blanco gelaten door Oldersma (KE).

61

Bijlagen

Bijlagen

62


63

Bijlage I Lijst der voogden / bestuursleden De onderstaande lijst geeft de namen weer van de voogden c.q. bestuursleden van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward weer. De lijst begint aan het begin van de 19e eeuw en loopt tot op heden door. Telkens is aangegeven wanneer de voogden in ‘dienst’ zijn getreden en wanneer zij zijn ‘uitgetreden’. Veel van de voogden van het Sint Anthony Gasthuis waren ook lid van de magistraat van Bolsward of behoorden anderszins tot het stedelijke patriciaat. Het onderstaande overzicht is niet volledig. Het is samengesteld met kennis die tijdens de bewerking is opgedaan. Naam L. R. Fockens T. Canter Visscher B. Braaksma S. Menalda D. van der Velde H. Braunius Oeberius P. Mulier M. Steensma D. Brouwer F. Romkes H. Brouwer P. de Vries J. De La Lande Cremer S. Braunius Oeberius S. Lycklema à Nijeholt J. Binkes J. B. van den Oever J. Brouwer Dirkz B. J. de Kok J. Ysbrands Galama G. H. Schoonhoff R. F. Feenstra D. van de Werf R. Smits J. H. Kingma T. van der Wey P. J. de Boer

Datum aanvang ? ? ? ? ? ? 5 jul 1819 14 jan 1822 21 okt 1822 26 jun 1826 11 mrt 1831 21 dec 1833 28 febr 1839 25 febr 1843 18 mrt 1848 5 nov 1859 ? sept 1866 dec 1869 mei 1874 24 dec 1880 3 jul 1882 dec 1885 8 dec 1887 23 jan 1894 ? ?

Datum beëindiging † 26 aug 1821 † 16 apr 1830 Vertrokken † 15 mei 1822 † 2 jun 1819 † 2 okt 1838 † 9 jul 1866 † 9 jan 1843 † 21 dec 1825 † 16 jun 1833 † 3 jan 1848 † 20 mrt 1855 † 16 apr 1874 † 11 jan 1855 † 13 okt 1887 † 2 okt 1885 1896 (bedankt) 1896 (bedankt) † 14 mei 1882 † 5 nov 1880 1897 (bedankt) 1910 (bedankt) † 30 nov 1893 † 26 dec 1916 1931 (bedankt) † 17 dec 1898 † 15 nov 1905

Bijlage I

64

Naam A. Banning G. Schoonhoff T. Y. de Boer H. J. de Visser S. J. de Boer D. J. op ’t Holt O. B. Eerdmans J. de Haan H. C. Eisma D. Banning H. J. Bachofner T. de Jong P. J. Lunter H. A. J. Alma E. Oldenziel S. W. de Jong T. J. Menger J. E. H. Hilgers J. Visser S. Burggraef W. Ziengs M. C. M. Lotstra-Eg F. Stoel-Hoekstra J. Lageweg M. S. Mulder-Hiemstra J.H. Terra H.R. de Boer


Datum aanvang 9 febr 1899 28 dec 1905 dec 1909 11 mrt 1917 16 mrt 1920 2 mei 1920 6 mrt 1928 27 nov 1928 1 apr 1931 3 sept 1935 3 sept 1935 21 mei 1945 31 dec 1945 30 nov 1948 28 jun 1949 1 jan 1958 1 jan 1961 18 febr 1971 1 jan 1979 1 jan 1986 1 jan 1986 1 jan 1987 26 mrt 1991 1 okt 1999 1 jan 2001 27 jan 2004 1 jan 2005

Datum beëindiging † 29 jan 1920 19 dec 1939 † 23 apr 1920 1 okt 1928 † 13 aug 1935 18 jan 1958 (bedankt) † 1949 † 5 okt 1958 2 jul 1935 † 1948 1945 (niet herbenoemd) † 12 jan 1979 † 1971 31 dec 1960 31 dec 1985 31 dec 1985 † 1991 31 dec 1985 31 dec 2003 31 dec 2004 1 sept 1999 31 dec 2000 Zittend bestuurslid Zittend bestuurslid Zittend bestuurslid Zittend bestuurslid Zittend bestuurslid

65

Bijlage II Lijst der guardianen De onderstaande lijst is samengesteld gedurende de bewerking van het archief. Het geeft de namen weer van de guardianen die het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward in het verleden in dienst heeft gehad. Telkens is aangegeven wanneer de guardianen in dienst zijn getreden en wanneer zij zijn uitgetreden. Het onderstaande overzicht is niet volledig. Het is samengesteld met kennis die tijdens de bewerking is opgedaan. Naam A. de Jong C. de Jong J. Batstra G.J.Atsma J. Koning B. Ziengs

Datum aanvang 12 nov 1930 1 mei 1948 16 jan 1967 ? 1 juni 1993 1 juli 1998

Datum beëindiging 1 mei 1948 16 jan 1967 1 mrt 1977 ? 1 juli 1993 1 febr 1998 Zittende guardiaan

Bijlage II

66


67

Bijlage III Lijst der overige personeelsleden De onderstaande lijst is samengesteld gedurende de bewerking van het archief. Het geeft de namen weer van de verschillende personeelsleden van de Bewaarschool en de Naaischool die het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward in het verleden in dienst hebben gehad. Telkens is aangegeven wanneer de verschillende personeelsleden in dienst zijn getreden en wanneer zij zijn uitgetreden. Het onderstaande overzicht is niet volledig. Het is samengesteld met gegevens die tijdens de bewerking zijn opgedaan. Naam Bewaarschool Mevr. M. Wiersma- Vlagsma Mevr. J. Vink Mevr. G. IJpsma

Datum aanvang

Datum beëindiging

Mevr. p. Elzinga Mevr. J. (Van der Meulen-) Zijsling Mevr. C.P. van den Meulen

7 dec 1925 1 mei 1930 1) 3 sept 1928 2) 1 nov 1930 18 mei 1937 15 okt 1930 1 jun 1949

? ? 1) 1 mei 1930 2) ? ? 1 jul 1948 1 jan 1953

Naaischool Mevr. A.C.R. Brems

1 jan 1911

15 sept 1947

Bijlage III

68


69

Lijsten

Lijsten

70


71

Lijst met afkortingen art. blz. d. d. inv. n. nr./nrs. GAB SAG

artikel bladzijde de datum inventaris noot nummer(s) Gemeentearchief Boslward Sint Anthony Gasthuis

Lijsten

72


73

Lijst met geraadpleegde archivalia Gemeentearchief Bolsward Stadsbestuur tot 1811.

Inleiding

Lijst met geraadpleegde literatuur Coppens, C., De ontsluiting van archieven. Richtlijnen en aanbevelingen voor de ordening en beschrijving van archieven in het Rijksarchief. Miscellanea archivistica manuale XXI (Brussel 1997). Engen, H. van, ed., ‘Editie. De stadboeken van Bolsward (1455 en 1479)’ in Robijn, V., Het recht van een vrije Friese stad. De stadboeken van Bolsward (1455-1479). Middeleeuwse Studies en Bronnen LXXXVII en Fryske Akademy CMLXXXI (Leeuwarden en Hilversum 2005) 113-153. Hallema, A., Vier eeuwen Weeshuisgeschiedenis 1553-1953. Een overzicht van de geschiedenis van het weeshuis te Bolsward (Bolsward 1953). Hoeve, S. ten, De liefdesgestichten van Bolsward. Gebouwen voor wezen en weduwen, behoeftigen en bejaarden. Monument van de maand 5 (1990) nr. 7 (Leeuwarden 1990). Keikes, W.H., Inventaris der archieven van Bolsward (Bolsward 1952). - ,‘Het ‘rijcke’ gasthuis van Bolsward, It Beaken 17 (1955) 108-111. - , ‘Sint Anthoon te Bolsward. Uit de rijke historie van het “rijcke” gasthuis’, De Vrije Fries Mengelingen 47 (1966) 40-92. -, Inventaris van het archief van het St. Anthony Gasthuis te Bolsward. Monumenta Frisica Fryske Archyfrige XIV en Fryske Akedemy CCCXXXXIII (Leeuwarden 1969). - en L. Oldersma, Inventaris van het archief van het St. Anthony Gasthuis te Bolsward. (Leeuwarden 1982). -, Sint Anthoon te Bolsward. Uit de rijke historie van het “rijcke” gasthuis (Emmeloord 1997), zijnde een herdrukt van zijn artikel in De Vrije Fries Mengelingen 47 (1966) 40-92. Lijst voor vernietiging in aanmerking komende archiefbescheiden uit de archieven van gemeentelijke en intergemeentelijke organen, dagtekende van na 1850, Staatscourant 1983, nr. 247 d.d. 20 december 1983. Linden, S. van der, De Heiligen (Amsterdam en Antwerpen 1999). Mol, J.A., ed., Zorgen voor zekerheid. Studies over Friese testamenten in de vijftiende en zestiende eeuw. Fryske Akademy DCCLXXIX (Leeuwarden 1994). Robijn, V., Het recht van een vrije Friese stad. De stadboeken van Bolsward (1455-1479). Middeleeuwse Studies en Bronnen LXXXVII en Fryske Akademy CMLXXXI (Leeuwarden en Hilversum 2005). Selectielijst voor archiefbescheiden van gemeentelijke en intergemeentelijke organen opgemaakt of ontvangen na 1 januari 1996, Staatscourant 2005, nr. 247 d.d. 20 december 2005. Spaans, J.W., Armenzorg in Friesland 1500-1800. Publieke zorg en particuliere liefdadigheid in zes Friese steden; Leeuwarden, Bolsward, Franeker, Sneek, Dokkum en Harlingen. Fryske Akademy DCCCL en Fryske Histoaryske Rige XV (Leeuwarden en Hilversum 1997). Verhoeven G., J.A. Mol, ed., Friese testamenten tot 1550. Boarnerige IV en Fryske Akademy DCCLXXVIII (Leeuwarden 1994). Sint Anthony Gasthuis

Verschenen in de reeks Laurentius Archief & Geschiedenis: I

II

III IV V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

Engbers, K.A.M., Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward 1592-2005. Laurentius Archief & Geschiedenis I (Groningen 2006)* en 2 e herz. druk (Groningen 2010). -, Inventaris van het tekeningenarchief van de Provinciale Planologische Dienst in Friesland, 1946-1986 (1992). Laurentius Archief & Geschiedenis II en Archiefinventaris XVII (Groningen 2006) en 2 e herz. druk (Groningen 2010). -, Plaatsingslijst van het archief van het Old Burger Weeshuis te Leeuwarden 1867-1999. Laurentius Archief & Geschiedenis III (Groningen 2008).* -, Plaatsingslijst van het archief van het Projectbureau Blauwe Stad, (1994) 1997-2003 (2008). Laurentius Archief & Geschiedenis IV (Groningen 2009).* -, Inventaris van het archief van de Stuurgroep Waddenprovincies te Leeuwarden (1974) 1976-2007. Laurentius Archief & Geschiedenis V en Archiefinventaris XVIII (Groningen 2009). Hempenius, A.L., Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991). Laurentius Archief & Geschiedenis VI en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I (Groningen 2009). -, Inventaris van het archief van het waterschap Electra (1896) 1913-1994 (1998). Laurentius Archief & Geschiedenis VII en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest II (Groningen 2009). -, Verzamelinventaris van de archieven van De Vereeniging c.q. Bond van Groninger Kustwaterschappen (1916) 1923-1970 (1986) en de Groninger Waterschapsbond (1922) 1925-1999. Laurentius Archief & Geschiedenis VIII en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest III (Groningen 2009). -, Inventaris van het archief van het waterschap Noordenveld (1948) 1956-1994 (2007). Laurentius Archief & Geschiedenis IX en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest IV (Groningen 2009). -, Verzamelinventaris van de archieven van de waterschappen liggend in het gebied van het waterschap Noordenveld: Roderwolde (1853) 1863-1934; Leutingewolde (1856) 18661967; De Zuidermaden 1914-1967; De Weehorst (1916) 1917-1967; De Matsloot 19261934; De Peizer- en Eeldermaden 1928-1984 (1986); Matsloot-Roderwolde 1933-1984 en De Kooipolder. Laurentius Archief & Geschiedenis X en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest V (Groningen 2009). -, Verzamelinventaris van de archieven van de bemalingswaterschappen c.q. -polders, zijnde molen- en pompolders, die in het kerngebied van het waterschap Hunsingo hebben bestaan (1790) 1862-1972 (1991). Laurentius Archief & Geschiedenis XI en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest VI (Groningen 2009).

* Niet gepubliceerd.


ISBN: 978-94-90279-10-3 ISSN: 1877-9263

archief & geschiedenis Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward drs. K.A.M. Engbers MA

Recommend Documents