Archeo(rapport!273!! Het! archeologisch! bureauonderzoek! aan! de! Bocht! van! Merksem! !!! !!!! Maarten!Smeets!

!

!

! ! ! Archeo(rapport!273!! Het! archeologisch! bureauonderzoek! aan! de! Bocht! van! Merksem! ! ! !

Google Maps

! ! ! ! !

18/03/15 22:34

! Afbeeldingen ©2015 Aerodata International Surveys, Cnes/Spot Image, DigitalGlobe, Kaartgegevens ©2015 Google

Maarten!Smeets!

! Kessel(Lo,!2015! Studiebureau!Archeologie!bvba!

! !

200 m

!

! !

!

!

! ! ! ! ! ! ! Archeo(rapport!273!! Het! archeologische! bureauonderzoek! aan! de! Bocht! van! Merksem! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

! !

Maarten!Smeets! Kessel(Lo,!2015! Studiebureau!Archeologie!bvba! !

!

!

! !

!

! !

!

Colofon! ! ! Archeo(rapport!273!! Het!archeologische!bureauonderzoek!aan!de!Bocht!van!Merksem! ! Opdrachtgever:! !THV!BESIX!–!WestConstruct!“Bochtverbreding!Merksem”! (aannemer)! ! ! ! ! ! De!Scheepvaart!NV!(bouwheer)! ! Projectleiding:! ! ! ! Maarten!Smeets! ! Auteurs:! ! ! ! Maarten!Smeets! ! ! ! ! ! ! Foto’s!en!tekeningen:! ! ! Studiebureau!Archeologie!bvba!(tenzij!anders!vermeld)! ! ! Op!alle!teksten,!foto’s!en!tekeningen!geldt!een!auteursrecht.!Zonder!voorafgaandelijke!schriftelijke! toestemming! van! Studiebureau! Archeologie! bvba! mag! niets! uit! deze! uitgave! worden! vermenigvuldigd,! bewerkt! en/of! openbaar! gemaakt,! hetzij! door! middel! van! webpublicatie,! druk,! fotokopie,!microfilm!of!op!welke!andere!wijze!ook.! ! ! D/2015/12.825/16! ! Studiebureau!Archeologie!bvba! Jozef!Wautersstraat!6! 3010!Kessel[Lo! www.studiebureau[archeologie.be! info@studiebureau[archeologie.be! tel:!0474/58.77.85! fax:!016/77.05.41! ! ! ! ©2015,!Studiebureau!Archeologie!bvba

! !

!

! !

!

Administratieve!fiche! ! Administratieve!gegevens! ! Opdrachtgever!

Uitvoerder! Vergunningshouder! Beheer!en!plaats!opgravingsgegevens! Beheer!en!plaats!vondsten!en!stalen! Projectcode! Vindplaatsnaam! Locatie! Kadasternummers! Lambertcoördinaat!1! Lambertcoördinaat!2! Lambertcoördinaat!3! Lambertcoördinaat!4! Kadasterplan! Topografisch!plan! Begindatum!veldwerk! Einddatum!veldwerk! ! Onderzoeksopdracht! ! Verwijzing!Bijzondere!voorwaarden! Archeologische!verwachtingen! Wetenschappelijke!vraagstellingen! Aard!van!de!bedreiging! Randvoorwaarden! ! !

! !

!

THV! BESIX! –! WestConstruct! “Bochtverbreding! Merksem”,! Siemenslaan! 13,! 8020! Oostkamp! (aannemer)! De! Scheepvaart! NV,! Havenstraat! 44,! 3500! Hasselt!(bouwheer)! Studiebureau!Archeologie!bvba! Niet!van!toepassing! Niet!van!toepassing! Niet!van!toepassing! Niet!van!toepassing! Bocht!van!Merksem! Provincie:! Antwerpen,! Gemeente:! Antwerpen,! Straat:!Carrettestraat!! Afdeling:!40;!Sectie:!C;!perceelsnummers:!597b4,! 597r3!en!608l2! [! [! [! [! Zie!fig.!1.3! Zie!fig.!1.1! [! [!

Geen!bijzondere!voorwaarden!opgemaakt! ! Geen!wetenschappelijke!vraagstelling!opgesteld! Verbreding! Bocht! van! Merksem! in! het! Albertkanaal!en!omgevingswerken! Geen!bijzondere!voorwaarden!opgemaakt!

! ! !

! !

Het!archeologisch!bureauonderzoek!aan!de!Bocht!van!Merksem!

!

!

Inhoudstafel!! ! Inhoudstafel! ! ! ! ! ! ! ! ! Hoofdstuk!1! Algemene!inleiding!en!situering!van!het!project!! ! 1.1!Inleiding! ! ! ! ! ! ! ! 1.2!Beschrijving!van!de!vindplaats! ! ! ! ! 1.3!Onderzoeksopdracht! ! ! ! ! ! Hoofdstuk!2! Bureaustudie! ! ! ! ! ! ! 2.1!Afbakening!terrein! ! ! ! ! ! ! 2.2!Relevante!bodemkundige!indicatoren! ! ! ! 2.3!Historisch!kaartmateriaal! ! ! ! ! ! 2.4!Gekende!archeologische!waarden!! ! ! ! ! 2.5!Reeds!verstoorde!en!onderzochte!zones! ! ! ! 2.6!Geplande!werken! ! ! ! ! ! ! ! Hoofdstuk!3! Besluit! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

! 1! !

!

!

!

p.!1!

! ! ! !

! ! ! !

! ! ! !

p.!3! p.!3! p.!3! p.!5!

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

p.!7! p.!7! p.!9! p.!9! p.!19! p.!20! p.!28!

!

!

!

p.!33!


!

! !

!

! 2! !


!

!

Hoofdstuk!1!

Algemene!inleiding!en!situering!van!het!project!!

! ! 1.1!Inleiding!! ! Naar! aanleiding! van! de! verbreding! van! de! Bocht! van! Merksem! in! het! Albertkanaal! werd! door! Onroerend! Erfgoed! een! archeologische! bureaustudie,! eventueel! aangevuld! met! een! verkennend! booronderzoek,!gevraagd.!Dit!onderzoek!is!er!vooral!op!gericht!verstoorde!zones!in!kaart!te!brengen! en! eventuele! zones! die! nog! in! aanmerking! komen! voor! verder! archeologisch! (voor)onderzoek! af! te! bakenen.! Het!onderzoek!werd!door!hoofdaannemer!THV!BESIX!–!WestConstruct!“Bochtverbreding!Merksem”! aan!Studiebureau!Archeologie!bvba!toevertrouwd.!! ! ! 1.2!Beschrijving!van!het!projectgebied! ! Het!projectgebied!is!omsloten!door!de!Carrettestraat!in!het!noorden,!de!Binnenweg!in!het!westen,! de! Vaartkaai! in! het! zuiden! en! de! Duivelshoek! in! het! oosten! (fig.! 1.1[1.4).! In! het! zuiden! ligt! het! Albertkanaal.! Binnen!de!archeoregio’s!(fig.!1.5)!is!het!projectgebied!gesitueerd!in!de!Kempen.!! !

Fig.!1.1:!Topografische!kaart!met!aanduiding!van!het!projectgebied1.!! !

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

1

!www.geopunt.be!!!

! 3! !

!


!

!

Fig.!1.2:!Detail!topografische!kaart!met!aanduiding!van!het!projectgebied2.!

!

!

Fig.!1.3:!Kadasterkaart!met!aanduiding!van!het!projectgebied3.! !

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

2

!www.geopunt.be!!! !www.minfin.fgov.be!!

3

! 4! !

!


!

!

Fig.!1.4:!Detail!kadasterkaart!met!aanduiding!van!het!projectgebied4.!

!

!

Fig.!1.5:!Situering!van!het!projectgebied!binnen!de!verschillende!Vlaamse!archeoregio’s5.!!

!

! ! 1.3!Onderzoeksopdracht! ! De!archeologische!bureaustudie!is!er!op!gericht!verstoorde!zones!in!kaart!te!brengen!en!eventuele! zones!die!nog!in!aanmerking!komen!voor!verder!archeologisch!(voor)onderzoek!af!te!bakenen.!Er!zijn! geen! bijzondere! voorwaarden! voor! het! onderzoek! opgemaakt! en! er! zijn! bijgevolg! ook! geen! onderzoeksvragen!die!minimaal!beantwoord!dienen!te!worden.! !

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 4

!www.minfin.fgov.be!! !https://onderzoeksbalans.onroerenderfgoed.be/onderzoeksbalans/archeologie!!

5

!

! 5! !


!

! ! !

!

! 6! !


Google Maps

!

18/03/15 22:34

!

Hoofdstuk!2!

Bureaustudie!

! ! 2.1!Afbakening!terrein! ! Het!projectgebied!is!gelegen!op!de!rechteroever!van!het!Albertkanaal!(fig.!2.1,!2.2!en!2.3).!! !

6 Fig.!2.1:!Luchtfoto!met!aanduiding!van!het!projectgebied .! Afbeeldingen ©2015 Aerodata International Surveys, Cnes/Spot Image, DigitalGlobe, Kaartgegevens ©2015 Google

! 200 m

!

Fig.!2.2:!Detail!van!de!luchtfoto!met!aanduiding!van!het!projectgebied7.!

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

6

!Projectie!via!Google!Earth.! !Projectie!via!Google!Earth.!

7

https://www.google.be/maps/@51.2385191,4.4392417,2190m/data=!3m1!1e3!5m1!1e4

! 7! !

Pagina 1 van 1

4

;/

! VOORMAUO TERRaHVAW) "'LUi

P• .IIing

:::-

,.......

*

/

"

'

! 8!

Fig.!2.3:!Afbakening!van!het!projectgebied!volgens!het!bestek.!

J f"artlNfln ltllVlronmt!nlalziulions

T... fu .o»(O)lII7.tOJlOt

B01/19181112.003.R1

A-0101-00

ALGEMEEN INPLANTINGSPLAN

NV De Scheepvaart

KONTtCHSESTEENWEG 38 2630 AARlSElAAR - 8ElG1E

I- Fr

-- I

::'''-

pp.j:::::'-

---

,-

UW'OE

\'

Het!archeologisch!bureauonderzoek!aan!de!Bocht!van!Merksem! !

!

!


!

! 2.2!Relevante!bodemkundige!indicatoren! ! Volgens!de!bodemkaart!ligt!het!projectgebied!in!een!bebouwde!zone!(OB)!(fig.!2.4).! !

!

!Fig.!2.4:!Bodemtypes!binnen!het!projectgebied.!

!

! 2.3!Historisch!kaartmateriaal! ! De!Ferrariskaart!(1771[1778)!(fig.!2.5)!toont!het!onderzoeksgebied!nog!als!landelijk!gebied.!De!Kleine! Schijn!(‘Kleyn'Schyn’)!op!de!kaart!zorgde!voor!de!ontwatering.!Momenteel!is!deze!beek!nog!steeds! aanwezig,! net! ten! zuiden! van! het! tracé! van! het! Albertkanaal.! De! zones! ten! noorden! en! ten! zuiden! van! de! Kleine! Schijn! zijn! ingekleurd! als! (natte)! weides.! Op! de! kaart! is! ten! zuiden! van! het! projectgebied!de!Duytsboerderij!al!aanwezig!en!ten!noorden!de!schaarse!bewoning!van!Merksem!en! het!kasteel!Lekkerentand!(‘Lekckenshof’).! ! De!Atlas!der!Buurtwegen!(1841)!(fig.!2.6)!geeft!nog!een!gelijkaardig!beeld!als!de!Ferrariskaart,!maar! op! de! kaart! van! Vandermaelen! (1846[1854)! (fig.! 2.7)! zijn! er! belangrijke! wijzingen! waar! te! nemen.! Voor! het! eerst! is! een! waterloop! (kanaal)! aanwezig! net! ten! noorden! van! de! Kleine! Schijn.! Op! deze! kaart! is! ook! een! zone! aangeduid! die! deel! gaat! uitmaken! van! de! grachtengordel! die! onderdeel! was! van! de! verdedigingsgordel! rond! Antwerpen.! De! start! voor! deze! werken! wordt! uiteindelijk! in! 1859! gegeven!en!op!de!topografische!kaart!van!1865!(fig.!2.8!en!2.9)!is!deze!verdedigingsgordel!voor!het! eerst!te!zien.!Het!kasteel!Lekkerentand!staat!nog!afgebeeld!op!de!topografische!kaart!van!1865.! Er!is!voor!het!projectgebied!geen!kadasterkaart!van!Popp!(1842[1879)!beschikbaar.!Ten!opzichte!van! de! topografische! kaart! van! 1865! is! in! 1883! de! bewoning! van! Merksem! sterk! uitgebreid! naar! het! zuiden!toe.!Op!de!topografische!kaart!van!1883!(fig.!2.10!en!2.11)!zijn!er!ten!noorden!van!het!kanaal! een!aantal!grote!(industriële)!gebouwen!afgebeeld.!

! 9! !


!

! Op!de!topografische!kaart!van!1904!(fig.!2.12!en!2.13)!hebben!deze!grote!(industriële)!gebouwen!een! iets!andere!vorm!gekregen.!Ook!is!er!een!verbreding!van!het!kanaal!(aan!de!linkerkant)!te!zien!ter! hoogte!van!het!huidige!projectgebied.! !

Fig.!2.5:!Uittreksel!uit!de!Ferrariskaart!met!situering!van!het!projectgebied8.!

!

!

Fig.!2.6:!Uittreksel!uit!de!Atlas!der!Buurtwegen!met!situering!van!het!projectgebied9.! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 8

!www.geopunt.be!!!

! 10! !

!


!

!

Fig.!2.7:!Uittreksel!uit!de!kaart!van!Vandermaelen!met!situering!van!het!projectgebied10.!

!

!

Fig.!2.8:!Uittreksel!uit!de!topografische!kaart!van!1865!met!situering!van!het!projectgebied11.! !

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

9

http://www.provincieantwerpen.be/aanbod/drom/dienst[stedenbouwkundige[beroepen/buurt[en[ voetwegen.html!! 10 !www.geopunt.be!! 11 !Nationaal!Geografisch!Instituut.!

! 11! !


!

!

Fig.!2.9:!Detail!uit!de!topografische!kaart!van!1865!met!situering!van!het!projectgebied12.!

! !

Fig.!2.10:!Uittreksel!uit!de!topografische!kaart!van!1883!met!situering!van!het!projectgebied13.! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

12

!Nationaal!Geografisch!Instituut.! !Nationaal!Geografisch!Instituut.!

13

! 12! !

!

!


!

!


! !

Fig.!2.12:!Uittreksel!uit!de!topografische!kaart!van!1904!met!situering!van!het!projectgebied15.! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 14


15

! 13! !

!

!


!

!

! ! Fig.!2.13:!Detail!uit!de!topografische!kaart!van!1904!met!situering!van!het!projectgebied16.! ! Op!de!topografische!kaarten!van!1925!(fig.!2.14!en!2.15)!en!1948!(fig.!2.16!en!2.17)!zijn!de!meeste! grote! (industriële)! gebouwen! opnieuw! verdwenen.! Op! de! topografische! kaart! van! 1948! zijn! al! een! aantal!nieuwe!bermen!getekend,!die!onder!andere!de!latere!aanpassing!(verbreden!van!de!bocht!aan! de!linkerzijde!van!het!kanaal)!al!suggereren,!zonder!dat!ze!al!effectief!gerealiseerd!zijn.!Deze!kaart!is! ook!de!laatste!waarop!de!verdedigingsgordel!(met!de!bijhorende!grachten)!staat!afgebeeld.! Tussen!1948!en!1971!vinden!grote!veranderingen!plaats!op!de!topografische!kaart.!Op!de!kaart!van! 1971!(fig.!2.18!en!2.19)!is!zowel!de!linker[!als!de!rechteroever!van!het!Albertkanaal!volgebouwd.!De! oude! hydrografie! (zoals! te! zien! vanaf! te! Ferrariskaart! tot! op! de! topografische! kaart! van! 1948)! is! hierdoor! verdwenen.! In! 1971! is! de! bocht! in! het! kanaal! op! de! linkeroever! effectief! verbreed.! Ten! noorden! van! het! Albertkanaal! loopt! een! spoorlijn.! De! verdedigingsgordel! rond! Antwerpen! is! grotendeels! verdwenen.! De! grachten! zijn! gedempt,! maar! ten! zuiden! van! het! projectgebied! is! een! deel!van!deze!grachten!omgevormd!tot!het!(Nieuw)!Lobroekdok.!! De! autostrade! (ring! rond! Antwerpen)! ten! zuidwesten! van! het! Albertkanaal! is! in! 1971! nog! in! aanbouw,! maar! op! de! topografische! kaart! van! 1986! (fig.! 2.20! en! 2.21)! is! deze! afgewerkt.! Ten! opzichte!van!1971!zijn!er!binnen!het!projectgebied!nog!een!aantal!nieuwe!constructies!bijgekomen.! Het!zijn!deze!constructies!die!recent!werden!afgebroken,!waardoor!het!terrein!haar!huidige!uitzicht! heeft! gekregen.! (fig.! 2.1! en! 2.2).! Deze! wijzigingen! zijn! nog! niet! op! een! nieuwe! versie! van! de! topografische!kaart!aangebracht.! !

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

16

!Nationaal!Geografisch!Instituut.!

! 14! !


!

!


Fig.!2.15:!Detail!uit!de!topografische!kaart!van!1925!met!situering!van!het!projectgebied18.! !

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

17


18

! 15! !

!

!


!

!


! Fig.!2.17:!Detail!uit!de!topografische!kaart!van!1948!met!situering!van!het!projectgebied20.! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 19


20

! 16! !

!

!


!

!



!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 21


22

! 17! !

!

!


!

!



!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 23


24

! 18! !

!

!


!

! 2.4!Gekende!archeologische!waarden! ! Op! de! Centrale! Archeologische! Inventaris! (CAI)! (fig.! 2.22)! zijn! in! de! directe! omgeving! van! het! projectgebied! vier! locaties! aangeduid.! Ten! noorden! van! het! projectgebied! is! CAI! 104762,! de! vermoedelijke!locatie!van!het!16de[eeuwse!Lekkerentand!kasteel.!Ten!noorden!hiervan!werd!op!basis! van!de!Ferrariskaart!een!dorpskern!aangeduid!(CAI!366358).! CAI!366360!en!CAI!366357!ten!zuiden!van!het!projectgebied!betreffen!beide!het!tracé!van!een!19de[ eeuwse!verdedigingswal.! !

366358!

104762!

366360!

366357!

Fig.!2.22:!Uittreksel!uit!de!CAI!met!situering!van!het!projectgebied25.! ! !

!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 25

!www.agiv.be!!

! 19! !

!


!

! 2.5!Reeds!verstoorde!en!onderzochte!zones! ! Het!projectgebied!ligt!niet!in!een!inrichtingsproject!van!de!Vlaamse!Landmaatschappij26.! ! Het! huidige! projectgebied! werd! in! het! verleden! voor! industriële! activiteiten! gebruikt.! Na! de! sloop! van!de!bestaande!gebouwen,!werd!in!2009!een!bodemonderzoek!uitgevoerd!om!de!verontreiniging! van!de!ondergrond!in!kaart!te!brengen!(fig.!2.23).!Hierbij!werden!zowel!mechanische!boringen!(fig.! 2.24)! gedaan! als! proefsleuven! gegraven! (fig.! 2.25[2.27).! Een! verslag! van! EcoRem! uit! 2009! geeft! de! resultaten!weer!van!dit!onderzoek.!Een!constante!bij!deze!resultaten!is!de!grote!diepte!(meestal!pas! vanaf! 2! m! onder! het! huidige! maaiveld)! tot! waarop! verstoring! (zand! en! steenpuin)! aangetroffen! wordt! (fig.! 2.24[2.27).! In! 2012! werd! nog! een! bijkomend! onderzoek! uitgevoerd! door! middel! van! proefputten!en!hierbij!werden!gelijkaardige!verstoringen,!vaak!tot!op!een!diepte!van!bijna!3!m!onder! het!huidige!maaiveld!vastgesteld!(fig.!2.28)27.! In! totaal! zijn! reeds! ongeveer! 100! boringen! op! het! terrein! uitgevoerd.! Daarnaast! zijn! in! totaal! 29! sleuven! gegraven! (waarvan! 17! profielen! in! detail! beschreven! zijn).! Hierbij! werden! verschillende! zones! aangeduid! met! een! sterke! verontreiniging! en! verschillende! van! deze! zones! werden! in! het! verleden!reeds!gesaneerd!(fig.!2.29[2.31),!met!een!diepte!schommelend!tussen!1,5!en!2,5!m!onder! het! huidige! maaiveld.! Ook! is! op! 6! plaatsen! al! slib! verwijderd! en! zijn! 10! grote! olievaten! afgevoerd.! Zoals!uit!fig.!2.23!blijkt!zijn!er!ter!plaatse!al!heel!wat!gebouwen!afgebroken.!Daarnaast!zijn!er!enkele! zones!(fig.!2.33)!die!tijdens!de!werken!nog!gesaneerd!zullen!worden.! !

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 26

!http://www.vlm.be/algemeen/projecten/Geografische_kaart/Pages/default.aspx!! ! Deze! gegevens! zijn! allemaal! digitaal! beschikbaar! bij! de! opdrachtgever! van! de! verbredingswerken! (De! Scheepvaart!NV).!

27

! 20! !

N

! 21!

28

P312

B1001

B1005

B1009

P313

F

B1011

129

F

27

B1003

B1007

P311

B1002F

F

F

B1010

B1006

127

125

B1004

P316

B1008

L

B23(TV)

118

118B

128

21

131

B221

120B

20

129

116B

116

D

D

D

18

31

125

124

123

15

115B

115

30

14

B207

D

K

123

13

114B

114

B224

16

142

127

JAAGPAD

132

141

A

146

P315

P308

8

I

B204

17 J 113B

O

42

I

109

128

D

216

B216

B205

110

110B

152

N

B228

PB809 113

22 112

tot 2,5m-mv

111

122

P301

133

110

143

119

5

106B

120

B215

6 C

106

104

4

105B

105

121

108

PB808

108

B

PB801

50

PB806

138

P405

P307

PB805

103

11

B102

317

P500

G

144

C

145

139

134

208

G

G

33

148

PB816

B211

105

PB818

PB815

P302

Ontgravingszone peilbuis PB152

112

B

107 107B

108

108B

Ontgravingszone 4 en 5

PB811

111

113 PB810

114

H

147

PB812

206

PB813

tot 2m-mv

B218

B225

217

PB817

PB814

ALBERTKANAAL

SPOORWEG

P309

D

D

D

B219

B

53

VAARTKAAI

Ontgravingszone ter hoogte van verbredingswerken

D

D

D

S

B223

A

117B

128

WZI

K

135

STRAAT

CARRETTE

20

P310

B12(TV)

117

B221

120

B220

119

19

130

132

B222

126 22

133

B214

tot 2,5m-mv

E2

E1

131

124

H

126

43

24

25

26

137

B1012

130

B213

134

122

10

136

11

P314

F

121

12

154

40

21 41

13

! 12B

153

PB802

E

107

31

102

P

100

F

32

117

1

101

51 9

135

Q

2

B403

B201

B201

B401

PB803

136

PB822

P306

137

138

B202

B202

P4

M

B203

P203

150

103

104B

104

101B

B227

P151

J Ontgravingszone Hexaan

101

10

B229

3

B106

140

tot 1,5m-mv

B212

R

A3

30

149

115

116

P303

P400

LP

PB807

PB819

B502

B503

PB821

B402

PB820

P6

P305

B600

B602

B601

Omschrijving wijziging

16/02/2012 Aanpassingen

20/04/2010 Opmaak plan

Datum

Grondwaterstromingsrichting

Verwijderde waterzuivering

Verwijderde silo

Verwijderde olievaten

Verwijderde ondergrondse opslagtank

Verwijderde bovengrondse opslagtank

Afsluiting

Toegangspoort

Gesloopt gebouw

Gebouw

Kadastraal perceelnummer

Kadastrale perceelgrens

4

Referentieplannen:

Locatie proefsleuf

Diepe peilbuis + nr

Peilbuis + nr

Plannummer:

S-0201-00

Controle

Uitvoering

GRONDSANERING VARIANT 1

LP

Nieuwe oeverlijn na verbredingswerken Albertkanaal

Zuiveringsinstallatie

Afvoerleiding naar lozingspunt

Persleiding

Bemalingsstreng

Ontgravingszone + diepte

PG

Tekening

TV

Concept

Tel. +32 (0)3/87.10.900 Fax. +32 (0)3/87.10.901

xm-mv

NV DE SCHEEPVAART

X

x

x

x

Boring + nr

Oppervlaktewater

Betonverharding

Asfaltverharding

Onverhard

Gras

40m

Bodemsaneringsproject terrein Vamo Mills te Merksem

B01/1918/082

Projectnummer:

Opdracht:

Opdrachtgever:

KONTICHSESTEENWEG 38 2630 AARTSELAAR - BELGIE

1

0

Uitgave

WZI

0

Grens studiegebied

LEGENDE


!

! Fig.!2.23:!Overzicht!van!het!uitgevoerde!bodemonderzoek!uit!2009!met!de!zones!die!gesaneerd! dienden!te!worden.!

Het!archeologisch!bureauonderzoek!aan!de!Bocht!van!Merksem! 0

!

4

!

40m

LEGENDE

Gras

Grens studiegebied

Onverhard

Kadastrale perceelgrens Kadastraal perceelnummer

xm-mv

Ontgravingszone + diepte Bemalingsstreng

Asfaltverharding

Persleiding

Gebouw Betonverharding

LP

Gesloopt gebouw Oppervlaktewater

Zuiveringsinstallatie

Boring + nr

Nieuwe oeverlijn na verbredingswerken Albertkanaal

Toegangspoort Afsluiting x

Verwijderde bovengrondse opslagtank

Afvoerleiding naar lozingspunt

Peilbuis + nr x

Verwijderde ondergrondse opslagtank

Diepe peilbuis + nr

Verwijderde olievaten

x

Verwijderde silo WZI

X Locatie proefsleuf

Verwijderde waterzuivering Grondwaterstromingsrichting

! !

Uitgave

Datum

Omschrijving wijziging

0

20/04/2010 Opmaak plan

1

16/02/2012 Aanpassingen

!

Legende!bij!fig.!2.23,!2.29,!2.30!en!2.31.! Referentieplannen:

Legende Lithologie

602

⎜⎜ ⎜⎜ ⎜⎜ ⎜⎜

Beton Zand+puin

KONTICHSESTEENWEG 38 Zand 2630 AARTSELAAR - BELGIE Opdrachtgever:

Leem

filter

Tel. +32 (0)3/87.10.900 Fax. +32 (0)3/87.10.901 Blinde buis

NV DE SCHEEPVAART

Puin/ophoging

∇

Klei

Grondwaterniveau gemeten tijdens bemonstering

Opdracht:

Veen Bodemsaneringsproject terrein Vamo Mills te Merksem

!

Legende!bij!fig.!2.24,!2.25,!2.26!en!2.27.!

GRONDSANERING VARIANT 1 Projectnummer:

B01/1918/082 !

Plannummer:

! S-0201-00 22!

Uitvoering Controle

Tekening

Concept

PG

TV


!

! Boorprofiel Project Boormethode Gebruik van boorbuizen Diameter peilbuis

B01/1502/013F Machinaal -

Datum: 02/06/2009

Boring B703 Profiel Geur

Olie-water reactie

Nummer staal

neen

neen

1

neen

neen

2

carbolineum

ja

3

carbolineum

ja

4

carbolineum

ja

3

neen

neen

5

neen

neen

6

neen

neen

7

neen

neen

8

neen

neen

9

0cm

Zie proefsleuf G 100

200

Zand, matig fijn, grijs-bruin

300

Zand, matig fijn met bijmenging schelpen, grijs-bruin

400

Zand, matig fijn, met bijmenging schelpen, grijs-groen

500

Zand, matig fijn, grijs-groen

600

Zand, matig fijn, grijs-groen

700

! Fig.!2.24:!Mechanische!boring!tot!7!m!onder!het!huidige!maaiveld,!met!een!verstoring!tot!2!m!onder! het!huidige!maaiveld.! ! ! 23! !


!



Datum: 29/05/2009

Proefsleuf A Profiel Geur

Olie-water reactie

Nummer staal

0cm Kiezel verharding

puinig zand (baksteen) gewapend beton - paalfundering

dieselgeur

CSW2a

100 bruin zand met bijmenging van puin gewapend beton - paalfundering betonplaat

CSW2b dieselgeur

geel zand

CS1

200

! Fig.!2.25:!Bodemprofiel!in!proefsleuf!A!van!het!bodemonderzoek!met!een!verstoring!tot!1,8!m!onder! het!huidige!maaiveld.! Boorprofiel Project Boormethode Gebruik van boorbuizen Diameter peilbuis


Datum: 03/06/09

Proefsleuf D Profiel Geur

Olie-water reactie

Nummer staal


gewapende betonplaat

grijs zand, lokaal metaalslakken paalfundering in beton

geen

grijs tot zwart zand (kleiig) paalfundering in beton

zwarte kleur en carbolineum geur

CSW12a CSW13a

100

-

CSW12b CSW13b CS7 CS8

200

Fig.!2.26:!Bodemprofiel!in!proefsleuf!D!van!het!bodemonderzoek!met!een!verstoring!tot!2!m!onder! het!huidige!maaiveld.!

! 24! !

!


!



Datum: 29/05/2009

Proefsleuf G Profiel Geur

Olie-water reactie

Nummer staal


geel schelpenzand lokaal puin, glas en metaalslakken van 0,4 tot 0,7 m-mv

CSW5a geen

100

zand, zwartachtige tot gelig 2 betonbalken

dieselgeur licht

200

-

CSW5b CS2 CS3 CS4

Fig.!2.27:!Bodemprofiel!in!proefsleuf!G!van!het!bodemonderzoek!met!een!verstoring!tot!2!m!onder! het!huidige!maaiveld.! !

! 25! !

!


!

! Sleuf 41 0-0,15m-mv

Kiezel

0,15-1m-mv

zwak puinhoudende en stabilisée houdende donkerbruine grond (staal 41.1)

1-2,5 m-mv

donkerbruine grond, zwakke onbekende geur (staal 41.2)

2,5 m-mv

plasticfolie

2,5-3 m-mv

donkerbruine grond, sterke geur (staal 41.3)

PERCENTAGE BODEM: 0-0,15 m-mv:

0%

0,15-1 m-mv:

75%

1-3 m-mv:

95%

1 m-mv

Plasticfolie (2,5 m-mv)

3 m-mv

Fig.!2.28:!Resultaten!van!bijkomend!bodemonderzoek!in!2012.! !

! 26! !

!

147

WZI

128

217

B1011

108

!

B

216

22 112

!

112

111

137

B1004

154

L

120

120B

P316

B207

STRAAT

118B

27

D

10 128 D 116B

tot 2,5m-mv

B23(TV)

15

111

B218

112

18

4

J

B228

P405

F

R

P6 B229

P500

PB805 139

137

B201

B212

11

115B

10

D D

I

tot 1,5m-mv 41

D

16

B102

D

B201

ALBERTKANAAL

G

317 138

152

138

B211

40

42

132

14

Q

32

31

G

PB806

43

115

3

G

103

tot 2,5m-mv

B202

A3

105


H

B202

B106

104

N

E

M

33 PB808

113B

!

140

P315

D

P307

PB801

30

PB809 113

B224

D

1

2

JAAGPAD

17 141

B

150

P308

SPOORWEG

D

B225

16

13

C

50

133

Fig.!2.29:!Detail!van!de!bodemsaneringen.! 144 VAARTKAAI ! 143

114

K

O 103 107

149

108

208

104B

22 112 111

142

B102

B203

104

145

P309

B

216

101 P203

102 B204

115

148 114B

108

B216

8

114

105B

20

217

D

110 Ontgravingszone ter hoogte van verbredingswerken B205 110

PB810 P310

A

110B

PB811

113

120

11

I

101B

53

21 146

P 116

119

109

tot 2m-mv

B227

5

107 D

PB805 138

152

117

D

105

B

G

317

1

108

107B

B12(TV)

31

B215

116

147

C

100

PB816

121 D

D 108B

PB812

124

P500

PB806

42

132

14 PB815

106B

115B 6

tot 2,5m-mv P151

P303

106

115

D


206

P405

43

122

I

F

103

B401 P4

P302

D D

105


N

P301

123

B207

104

H

PB813

24

PB808 B228

P400

117B

25

123

P315

PB818

131 PB814

B219

PB809 113 113B

117

B 30

J

B224

B221 PB817

118

125

141

40

26 127

17

16

P311 126

K

B221

CARRETTE F

18

S

4

D

B225

B220

B1003

144 143

41

B1002F

114

119

11

B1001

B1008

13

129

142

12B

B1006

19

12

B1005

20

B1007

14

110

B216 111

B218

B1012

108

B205

8

129

B1010

110

PB810

A

128 Het!archeologisch!bureauonderzoek!aan!de!Bocht!van!Merksem! 130

F

110B

PB811

113

20

B214

21

B1009

146 B223

E2

12

E1

130

105B 119

109

tot 2m-mv

105

120

107B

A

21

B213 127

107

31

22

P313

128

123

126

131

12B

F

114

D

101 208

B204

136

J Ontgravingszone Hexaan

114B O

53

15

133

e ter hoogte swerken

B 50

51

134 PB802

13

P309

P308

PB801

PB803

135 P306 PB820

9

PB819

!

P307

Fig.!2.30:!Detail!van!de!bodemsaneringen.! SP! OORWEG

PB822

B403

B502 B402

PB807 PB821

ARTKAAI B503

JAAGPAD

LP

! 27! !

154

Het!archeologisch!bureauonderzoek!aan!de!Bocht!van!Merksem! CARRETTE

!

!

PB817

STRAAT

P400

PB818

122 126

B401

127

135

P4

P301 PB814 122

PB813

30

106B

B219 I

123

6


206

147

P

120

105B

107B

21

B223

PB811

113

128

110

PB810

A 217

110B

B205 111

216

104B 103 107

149

108

145

110 108

B216

8 B218

150

C

B

22 112 112

111 142

20

146

B203

104

102

115

148

101B

119

109

tot 2m-mv

12

A WZI

105

101 P203

116

5 107

123

117 B227

108

128

31

1

11

B215

10

PB812

100

PB816

121

C

108B 124

PB815

12B

K

P151

P303 106

13

B

125

P302

2

114

E

144

B202

143

S

18

B202 4

D

B225

30

M 140

K

17

16 141

B207

J

B224

33

PB809 113 113B

P315

Q

B106

PB808 B228

104

105

Fig.!2.31:!Detail!van!de!bodemsaneringen.! G Ontgravingszone peilbuis PB152

3 A3

32

31 F

138

!

R

41

43

40

N G ! 103 H B229 P405 P500 ! B211 B201 PB806 tot 2,5m-mv D G 2.6!Geplande!werken!! 317 137 B201 115 PB805 42 D D B212 132 14 ! 139 138 152 11 115B De!geplande!werken!omvatten!de!verbreding!van!de!bocht!van!Merksem!op!de!rechteroever!van!het! 10 D D Albertkanaal!(fig.!2.32).!Eerst!wordt!er!een!omleidingsweg!gemaakt.!Het!opwaartse!(oostelijke)!stuk! D I D tot 1,5m-mv van! de! omleidingsweg! verbindt! de! Vaartkaai! ten! oosten! van! de! brug! van! Deurne[Bal! met! de! 116 101 B102 208 Carrettestraat.!Het!afwaartse!(westelijke)!stuk!takt!aan!op!de!Carrettestraat,!loopt!hiermee!parallel! D 116B D 114 D B204 136 (in!deze!zone!wordt!een!bufferberm!aangelegd!en!beplant)!en!sluit!ten!slotte!aan!de!afwaartse!kant! J 114B O Ontgravingszone Hexaan 15 weer!aan!op!de!Vaartkaai.!! PB803 B 135 0 De! eerste! fase! van! de! grondweken! heeft! betrekking! op! het! grondverzet! voor! de! aanleg! van! deze! 5 133 P306 vingszone ter hoogte 51 134 rbredingswerken omleidingsweg.! Ten! behoeve! van! de! omleidingsweg! moeten! er! nieuwe! weg[,! fiets[! en! 9 PB819 PB802 13 P309 voetpadverhardingen,! P307 drainerings[! en! rioleringsstelsels! aangelegd! P308 evenals! nieuwe! afwaterings[,! PB801 worden.!Ook!worden!er!nieuwe!verhardingen!(met!o.a.!parkings)!naast!de!tijdelijke!stelplaats!van!De! PB822 B403 PB807 SP OO RW EG Lijn!aangelegd.!In!deze!fase!van!de!werken!moet!ook!het!archeologisch!onderzoek!ingepast!worden.! ! VAARTKAAI Nadat!de!omleidingsweg!klaar!is,!wordt!er!een!nieuwe!oeververdediging!gemaakt!op!de!rechteroever! van!het!Albertkanaal!tussen!de!vestiging!van!Candico,!afwaarts!(ten!westen!van)!de!brug!van!Deurne[ JAAGPA Bal! D en! de! tijdelijke! stelplaats! van! De! Lijn.! Deze! oeververdediging! moet! aangepast! worden! om! de! LP bocht! in! het! Albertkanaal! (de! ‘Bocht! van! Merksem’)! te! verruimen! en! zo! een! belangrijke! nautische! hinderpaal!voor!de!scheepvaart!weg!te!nemen.! De! bestaande! weg[,! fiets[! en! voetpadverbindingen! en! de! bestaande! spoorweg! en! spoorwegverhardingen!moeten!afgebroken!worden,!evenals!de!bestaande!afwaterings[,!drainerings[! en! rioleringsstelsels.! Ook! moet! een! nieuwe! riolering! voorzien! worden! om! aan! te! sluiten! op! de! ALBERTKANAAL bestaande!afwateringscollector,!die!door!de!nieuwe!oeververdediging!gesneden!wordt.! 117B

53

! 28! !

PB820

B402

PB82

B50


!

! Nadat! de! zwaarst! verontreinigde! zones! zijn! afgegraven! (fase! 2! van! het! grondverzet)! wordt! een! nieuwe! oeververdediging! gemaakt.! De! ontgraving! voor! de! sleuf! van! de! kopbalk! is! fase! 3! van! het! grondverzet.!Op[!en!afwaarts!moeten!de!nodige!overgangsconstructies!voorzien!worden.!Er!moeten! ook!nieuwe!verankeringen!geplaatst!worden.! Vervolgens! moet! de! zone! tussen! de! nieuwe! en! de! bestaande! oeververdediging! maximaal! en! gefaseerd!(met!het!oog!op!de!verschillende!grondcodes)!afgegraven!worden!tot!op![0,75!m!TAW.!Het! normale! kanaalpeil! bedraagt! 4,25! m! TAW.! Dit! is! fase! 4! van! het! grondverzet.! Tevens! moet! bij! de! afgravingen! rekening! worden! gehouden! met! de! verankeringen! van! de! bestaande! oeververdediging! en!nog!aanwezige!bodemverontreiniging!(fig.!2.33).! Tenslotte! moet! de! oude! oeververdediging! weggenomen! worden! en! moet! de! jaagpadverharding! achter!de!oeververdediging!heraangelegd!worden.! ! !

! 29! !

!

FASE4

I

FASE1

Par1cing Sportpaleis

(voormalig VarnoMiUs)

! 30!

F...

..., . ........

......"

_ •• . - ....... ng

r...

Pllltnrrinenvirunmentelsolutions

Fig.!2.32:!Faseringsplan!van!de!verschillende!werkzaamheden!met!grondverzet.! 801119181112.003.R1

A-0102-00

'"

Corle'lII

Tel. +32 (O}3lB7.10.900 FlIlf. +32 (0)3167.10.901

FASERING GRONDVERZETSWERKEN

NV De Scheepvaart

2630AARTSELAAR - SELGIE

r--_I

...J.......lli. ()ftIpNe_Iol>cIW

_

KONTICHSESTEEI'M'EG 3B

-.....

LJ .......

l ]-

LEGENDE

4


!

!

!

OET..... Otit'GRAV\NG ZCN£F

OioiP\flkoPMlK

.-

! 31!

Fig.!2.33:!Zones!die!nog!gesaneerd!dienen!te!worden!tijdens!de!werken.! ...

BOlI19181112.003.Rl

A-0103-00

FASE 2: ONTGRAVING VERONTREINIGDE ZONES IN DEN DROGE

NV De Scheepvaart

KOlmCHSESTEENWEG 3Il

....

1 ;- -

---

10.:1 -

FfJo::,l=-- -

II

1-

'-

LoGEl'OE


!

!


!

! !

!

! 32! !


!

!

Hoofdstuk!3!

Besluit!

! Conform!art.!4!§!2!van!het!Decreet!houdende!Bescherming!van!het!Archeologisch!Patrimonium!van! 30!juni!1993!(B.S.!15.09.1993),!gewijzigd!bij!decreet!van!18!mei!1999!(B.S.!08.06.1999),!28!februari! 2003! (B.S.! 24.03.2003),! 10! maart! 2006! (B.S.! 7.6.2006),! 27! maart! 2009! (B.S.! 15.5.2009)! en! 18! november!2011!(B.S.!13.12.2011)!zijn!de!eigenaar!en!de!gebruiker!ertoe!gehouden!de!archeologische! monumenten! die! zich! op! hun! gronden! bevinden! te! bewaren! en! te! beschermen! en! ze! voor! beschadiging!en!vernieling!te!behoeden.!! ! Doel! van! de! archeologische! bureaustudie! is! om! de! aanwezigheid! en! bewaringstoestand! van! de! archeologische!monumenten!te!kunnen!inschatten,!!om!de!impact!van!de!werken!op!het!aanwezige! archeologische! erfgoed! in! te! schatten! en! om! zo! concrete! aanbevelingen! te! formuleren! voor! eventuele!bijkomende!archeologische!(voor)onderzoeken.! ! Tijdens!de!bureaustudie!kon!worden!vastgesteld!dat!er!de!laatste!70!jaar!zeer!intensieve!industriële! bebouwing!binnen!het!projectgebied!aanwezig!was.!Dit!blijkt!ook!zeer!duidelijk!uit!de!resultaten!van! de! boringen! en! proefsleuven,! uitgevoerd! in! het! kader! van! de! bodemsanering.! In! totaal! zijn! reeds! ongeveer!100!boringen!op!het!terrein!uitgevoerd.!Daarnaast!zijn!er!29!proefsleuven!gegraven.!! Hierbij! werden! verschillende! zones! aangeduid! met! een! sterke! verontreiniging! en! verschillende! van! deze! zones! werden! in! het! verleden! reeds! gesaneerd! (fig.! 2.29[2.31),! met! een! diepte! schommelend! tussen! 1,5! en! 2,5! m! onder! het! huidige! maaiveld.! Ook! is! op! 6! plaatsen! al! slib! verwijderd! en! zijn! 10! grote! olievaten! afgevoerd.! Zoals! uit! fig.! 2.23! blijkt,! zijn! er! ter! plaatse! al! heel! wat! gebouwen! afgebroken.! Daarnaast! zijn! er! enkele! zones! (fig.! 2.33)! die! tijdens! de! werken! nog! gesaneerd! zullen! worden.! Gelet! op! de! zeer! grote! en! diepe! verstoringen! die! reeds! gekend! zijn,! wordt! geen! verder! bijkomend! archeologisch! (voor)onderzoek! noodzakelijk! geacht.! Aangezien! er! al! meer! dan! voldoende! boringen! en! profielen! bekend! zijn,! en! aangezien! alle! boringen! machinaal! uitgevoerd! dienden! te! worden! omwille!van!de!puinige!ondergrond,!worden!controlerende!(verkennende)!boringen!niet!meer!nodig! geacht.! ! Ondanks!het!vrijgeven!van!het!terrein!blijven!de!algemene!bepalingen!die!voorzien!zijn!in:!! [!het!decreet!van!30!juni!1993!houdende!bescherming!van!het!archeologisch!patrimonium,! gewijzigd!bij!de!decreten!van!18!mei!1999,!28!februari!2003,!10!maart!2006,!27!maart!2009! en!18!november!2011(BS!08.06.1999,!24.03.2003,!07.06.2006,!15.5.2009!en!13.12.2011)! [!en!het!besluit!van!de!Vlaamse!regering!van!20!april!1994!tot!uitvoering!van!het!decreet!van! 30! juni! 1993! houdende! de! bescherming! van! het! archeologisch! patrimonium,! gewijzigd! bij! besluiten! van! de! Vlaamse! Regering! van! 12! december! 2003,! 23! juni! 2006,! 9! mei! 2008,! 4! december!2009,!1!april!2011!en!10!juni!2011!! van! toepassing,! meer! bepaald! voor! de! bepalingen! over! de! meldingsplicht! van! eventuele! toevalsvondsten!tijdens!het!verdere!verloop!van!de!werken.!! !

' ' ' ' '

! 33! !


!

! ' !

! 34! !

Archeo(rapport!273!! Het! archeologisch! bureauonderzoek! aan! de! Bocht! van! Merksem! !!! !!!! Maarten!Smeets!

Recommend Documents