Archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen bij Groot Bronswijk, Wagenborgen, gemeente Delfzijl (Gr.)

Archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen bij Groot Bronswijk, Wagenborgen, gemeente Delfzijl (Gr.)

opdrachtgever datum projectleider projectnummer status ISSN-nummer MUG-publicatie

Gemeente Delfzijl 23 maart 2009 de heer G.J. de Roller 92013109 definitief 1875-5313 2009-14

projectnummer 92013109 23 maart 2009

MUG-projectnummer Opdrachtgever MUG-publicatie Bevoegd gezag Beheer en plaats documentatie Onderzoek meldingsnummer bureauonderzoek Onderzoek meldingsnummer booronderzoek Tekst Afbeeldingen Redactie Status Autorisatie

93013109 Gemeente Delfzijl 2009-14 Gemeente Delfzijl MUG Ingenieursbureau b.v. n.v.t. 33512 de heer drs. ing. G.J. de Roller de heer S. van der Meer mevrouw H. Stollenga definitief de heer drs. B. Bijl

Uitgegeven door

MUG Ingenieursbureau b.v. Postbus 136 9350 AC Leek 3 maart 2009 1875-5313

Datum ISSN

projectnummer 92013109 23 maart 2009

INHOUDSOPGAVE Samenvatting

1

1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding Algemeen Ligging van het onderzoeksgebied Doel van het onderzoek Werkwijze

2 2 2 2 3

2 2.1 2.1.1

Resultaten Booronderzoek Megaboringen

4 4 5

3 3.1 3.2

Conclusie en aanbeveling Conclusie Aanbeveling

6 6 6

BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2

Boorstaten Groot Bronswijk Overzicht van de onderzoekslocatie

projectnummer 92013109 23 maart 2009 pagina 1 van 6

Samenvatting In verband met de herontwikkeling van het terrein Groot Bronswijk te Wagenborgen, zullen in de toekomst bodemverstorende ingrepen gaan plaatsvinden. Conform de Wet op de archeologische monumentenzorg is een inventariserend archeologisch onderzoek (IVO) noodzakelijk. Gemeente Delfzijl heeft de afdeling archeologie van MUG Ingenieursbureau opdracht gegeven dit IVO uit te voeren. Libau Steunpunt uit Groningen heeft op 26 januari 2009 een archeologische bureaustudie uitgevoerd. Uit dit bureauonderzoek blijkt dat er mogelijk sprake is van intact pleistoceen dekzand op minder dan 3 m-mv in het plangebied. In de top van dit intacte dekzand is de kans op de aanwezigheid van steentijdvindplaatsen groot. Tijdens het veldonderzoek op 16 en 17 februari is de archeologische verwachting uit dit bureauonderzoek getoetst. Het booronderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de top van de bodem in het gehele plangebied niet meer intact is. In het westelijk deel van het plangebied ligt het pleistocene dekzand vrijwel aan het maaiveld. Hierdoor is in dit deel van het plangebied de top van het dekzandpakket ook verstoord. In het oostelijk deel van het plangebied is de holocene bodemopbouw intact. Echter de overgang tussen de holocene afzettingen en het pleistocene dekzand is scherp. In het dekzand is ook geen bodem (podzol) aanwezig. Alleen in het centrale deel van het plangebied is de top van het dekzand intact (zie bijlage 2). In overleg met gemeente Delfzijl is besloten in het centrale deel van de onderzoekslocatie direct over te gaan op een megabooronderzoek. Hierbij zijn een aantal megaboringen gezet (edelmanboor met een diameter van 15 cm), waarbij het sediment van de top van het pleistocene dekzand is bemonsterd. Deze monsters zijn binnen (nat) gezeefd. De zeefresiduen zijn na drogen bestudeerd op het voorkomen van archeologische indicatoren. Uit de zeefresiduen blijkt dat er alleen sprake is van de aanwezigheid van enig houtskool. Dit is echter een secundaire archeologische indicator op basis waarvan niet geconcludeerd kan worden dat hier sprake is van een vindplaats. Alleen in het centrale deel van de onderzoekslocatie is sprake van een intacte top van het pleistocene dekzand; in het overige deel is het pleistocene dekzand verstoord. Aangezien in het intacte dekzand alleen de secundaire archeologische indicator houtskool aanwezig is, wordt aanbevolen geen verder archeologisch onderzoek in het gehele plangebied uit te voeren. Mochten er tijdens het grondwerk onverhoopt alsnog archeologische resten worden aangetroffen, dan dient de bevoegde overheid, gemeente Delfzijl1, hiervan meteen op de hoogte te worden gebracht.

1

Gemeente Delfzijl, afd. VROM, t.a.v. mevrouw E. van Joolen, Postbus 20000, 9930 PA, Delfzijl, tel: (0596) 63 93 75


1

Inleiding

1.1

Algemeen De aanleiding voor het hier beschreven archeologisch inventariserend veldonderzoek (IVO) zijn de plannen voor de ontwikkeling van tijdelijke huisvesting voor werknemers in de Eemshaven, en toekomstige permanente bebouwing. Omdat deze plannen met bodemverstorende ingrepen gepaard gaan, is een archeologisch vooronderzoek noodzakelijk. Dit is conform de wet op de archeologische monumentenzorg. De gemeente Delfzijl heeft MUG Ingenieursbureau b.v., afdeling Archeologie de opdracht gegeven het IVO uit te voeren. Voorafgaand aan het veldwerk is op 26 januari 2009 een bureaustudie verricht door Libau steunpunt (Rooke 2009). Het archeologisch booronderzoek heeft plaats gevonden op 16 en 17 februari 2009 en stond onder leiding van de heer G.J. de Roller met ondersteuning van de heer P. Visser. Het onderzoek is uitgevoerd conform de eisen van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.1. Tabel 1.1 Overzicht van de objectgegevens Objectgegevens Provincie Gemeente Plaats Toponiem Kaartblad Coördinaten

Grondsoort Geomorfologie Grondwatertrap

1.2

Groningen Delfzijl Wagenborgen Groot Bronswijk 7H 258331/586689 NW 259112/587077 NO 258355/586505 ZW 259112/586544 ZO klei Vlakte van getijafzettingen V

Ligging van het onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied ligt aan de Fam Bronsweg te Wagenborgen en bestaat uit het terrein van de voormalige psychiatrische inrichting Groot Bronswijk (zie afbeelding 1). De meeste gebouwen van de inrichting zijn reeds gesloopt; het terrein is nu te omschrijven als park. De onderzochte oppervlakte is beperkt tot die gedeelten waar werkelijk nieuwe huisvesting gebouwd gaat worden en waar geen gebouwen van Groot Bronswijk hebben gestaan. Het onderzoeksgebied heeft een oppervlakte van circa 10 ha.

1.3

Doel van het onderzoek Het veldonderzoek heeft als doel het verwachtingsmodel te toetsen en waar nodig aan te vullen. Daarnaast dienen de volgende vragen te worden beantwoord. Vraag 1: Is de bodemopbouw intact en hoe ziet die eruit? (met speciale aandacht voor de top van de pleistocene afzetting); Vraag 2: Zijn er archeologische indicatoren aanwezig en zo ja, wat is de aard, datering en horizontale en verticale spreiding hiervan? Vraag 3: Komt het verwachtingsmodel overeen met de veldgegevens? Aan de hand van de gegevens kan worden nagegaan of er in het onderzoeksgebied archeologische waarden te verwachten zijn en of de voorgenomen ingrepen een bedreiging vormen voor het


archeologische bodemarchief. Indien dit het geval is, wordt geadviseerd hoe hier mee omgegaan dient te worden. 260/588

258/586 Afbeelding 1: Topografische kaart waarbij de verschillende onderzoeksgebieden met dikke rode lijnen zijn aangegeven (Bron: Topografische Dienst Nederland).

1.4

Werkwijze Om de doelstelling te verwezenlijken is een inventariserend booronderzoek uitgevoerd, dat bestaat uit een boorgrid van zes boringen per ha. Om een juiste indruk van de bodemopbouw te kunnen krijgen, zijn deze boringen verspreid over het terrein gezet (zie bijlage 2). De boringen zijn, voor zover de vorm van de percelen en de gesloopte bebouwing dat toeliet, in raaien gezet waarbij de afstand tussen de boringen 50 m bedraagt en de afstand tussen de raaien 45 m. In de naast elkaar liggende raaien verspringen de boorpunten, zodat er een ideale verdeling van de boorpunten over het terrein ontstaat. Voor het boren is er gebruikgemaakt van een verlengbare edelmanboor met een diameter van 7 cm en een guts met een diameter van 3 cm om door de slappere bodemlagen te boren. De boorkernen zijn uitgelegd, waarbij de verschillende bodemlagen nauwkeurig zijn beschreven en opgemeten. Bij een guts is de boorkern opengesneden waarna de bodemlagen zijn beschreven en opgemeten. Hierbij is gelet op de aanwezigheid van een podzolbodem en op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals aardewerkscherven, vuursteen, bot, houtskool, fosfaat, verbrand leem en natuursteen. Waar de boringen met een podzolbodem een aaneengesloten gebied vormden, is meteen een megabooronderzoek uitgevoerd waarbij de top van het dekzand is bemonsterd met een boor met een diameter van 15 cm. De bodemmonsters zijn binnen gezeefd over een zeef met een maaswijdte van 2 mm. De zeefresiduen zijn bestudeerd op het voorkomen van archeologische indicatoren.


2 2.1

Resultaten Booronderzoek Uit het booronderzoek blijkt dat de bodem van onder naar boven globaal bestaat uit dekzand dat plaatselijk overgaat in veen waarop blauwe klei ligt; die naar boven toe overgaat in grijze klei (Dollard afzettingen).

Afbeelding 2: Beeld van boring 2 waarbij de zandige bovengrond via een geroerde laag (lichte vlekken) overgaat in het gele dekzand.

De bovengrond van het gebied bestaat voor het overgrote deel uit een verstoorde bodemlaag, waarin klei en zandlagen elkaar afwisselen. Deze bodemlaag is het gevolg van het in cultuur brengen van het terrein en de inrichting van het terrein als park.

Afbeelding 3: Podzolbodem onder veendek. Links van de rode lijn is veen te zien en rechts van de lijn een podzolbodem (E- en B-horizont) in het dekzand.


In het westen, tegenaan de bebouwing van het dorp Wagenborgen, bestaat de bodem uit opgebrachte grond, deels gevlekt. De opgebrachte grond bestaat uit zand of klei. Rond de 100 cm diepte gaat deze opgebrachte grond scherp over in het gele dekzand; hier is de bodemopbouw verstoord. Verder naar het oosten, rond boring 18, verandert het beeld. Hier is de top laag vergraven en bestaat uit zand of klei. Van boven naar onder gaat deze bruine klei scherp over in blauwgrijze klei die scherp overgaat in veen dat via een scherpe grens overgaat in het dekzand. De blauwgrijze klei begint rond de 100 cm-mv en loopt door tot ongeveer 120 cm-mv.; het dekzand begint hier rond de 280 cm-mv. De blauwgrijze klei is niet in alle boringen aanwezig. In het dekzand is op een aantal plaatsen nog een podzolbodem aanwezig. Deze bestaat in de meeste gevallen uit een B-horizont. In een paar boringen is ook nog een E-horizont aanwezig (boring 27, 28). Bij boring 29 en 30 is sprake van een dekzandopduiking. Het dekzand bevindt zich hier al op 70 cm-mv.

2.1.1

Megaboringen Rond de boringen 26 en 29 zijn tien megaboringen gezet en bemonsterd (zie tabel 2.1). De monsters zijn binnen gezeefd over een zeef met een maaswijdte van 4mm. De zeefresiduen zijn gedroogd en bestudeerd op het voorkomen van archeologische indicatoren. Tabel 2.1 Overzicht van de bemonsterde boringen en de inhoud van de zeefresiduen. boring 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

diepte 50-90 90-120

horizont E, B A, E, B

130-160 80-120 140-170 180-200 80-120 90-120

E, BC A, E, B E, B A, C E, B E, B

inhoud leeg paar stukje houtskool geen bodemhorizont, niet bemonsterd 2 stukjes houtskool vele stukjes houtskool, fragment van kies? paar stukjes houtskool veel houtskool leeg twee stukjes houtskool geen bodemhorizont, niet bemonsterd

Uit de megaboringen blijkt dat er alleen houtskool aanwezig is. Opvallend is dat in de diepe boring zonder duidelijk B-horizont (boring 67) veel houtskool aanwezig is. Houtskool is echter een secundaire indicator, aangezien het van natuurlijke oorsprong (bosbrand) aanwezig kan zijn en niet per definitie een aanwijzing is voor de aanwezigheid van een vindplaats. In de boringen ontbreken primaire archeologische indicatoren waarmee een vindplaats vastgesteld kan worden.


3 3.1

Conclusie en aanbeveling Conclusie Uit het booronderzoek kan geconcludeerd worden dat de bovengrond van het onderzoeksgebied niet meer intact is. Vooral in het westelijke deel gaat de verstoorde bodemlaag direct over in het dekzand. In het centrale deel van het plangebied is het dekzand (deels) intact en is een podzolprofiel aanwezig. In het oostelijke deel van het plangebied zijn geen podzolbodems in het dekzand aanwezig. In de boringen die bemonsterd zijn, is alleen houtskool aanwezig. In één boring is een fragment van een kies aanwezig (dierlijk). Bovenop het dekzand is een in dikte variërend pakket veen aanwezig. Op een aantal plaatsen ligt op het veen blauwgrijze doorwortelde klei die overgaat in bruingrijze klei, de afzettingen van de Dollard. De vragen behorende bij de doelstellingen van het onderzoek kunnen als volgt worden beantwoord. 1: Wat is de mate van intactheid van de bodemopbouw, met speciale aandacht voor de top van de pleistocene afzetting? De top van de bodem is verstoord als gevolg van de ontwikkeling van het terrein in het verleden. In het westelijk deel van het plangebied ligt de top van het pleistocene dekzand direct onder het maaiveld waardoor dit dekzand ook verstoord is. Oostelijker in het plangebeid is de bodemopbouw grotendeels intact. Echter, de top van het dekzand is alleen in het centrale deel (boringen 26-30) intact. In het dekzand is hier een (deel van een) podzolprofiel aanwezig. 2: Zijn er archeologische resten aanwezig binnen het plangebied? Omdat de bovengrond vergraven/opgebracht is, zijn hier geen `in- situ’ archeologische indicatoren uit de middeleeuwen aanwezig. In de top van het intacte dekzand bevindt zich alleen houtskool en één fragment van een kies van een rund. 3: Wat is de begrenzing van (eventueel) aanwezige vindplaatsen? Er zijn geen archeologische vindplaatsen aanwezig.

3.2

Aanbeveling Alleen in het centrale deel van de onderzoekslocatie is sprake van een intacte top van het pleistocene dekzand. Aangezien hierin alleen de secundaire archeologische indicator houtskool aanwezig is, wordt aanbevolen geen verder archeologisch onderzoek uit te voeren. Mochten er tijdens het grondwerk onverhoopt alsnog archeologische resten worden aangetroffen, dan dient 2 de bevoegde overheid, gemeente Delfzijl , hiervan meteen op de hoogte te worden gebracht.

2

Gemeente Delfzijl, afd. VROM, t.a.v. mevrouw E. van Joolen, Postbus 20000, 9930 PA, Delfzijl, tel: (0596) 63 93 75

Bijlage 1 Boorstaten Groot Bronswijk

boring 01, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie kleur 50 ZAND, matig fijn, zwart grijs zwak siltig, matig humeus 70 KLEI, zwak zandig grijs (donker) 120 ZAND, matig fijn, bruin grijs zwak siltig

grens scherp

opmerkingen bodemkundige interpretatie: bouwvoor

scherp geleidelijk

zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

kleur zwart grijs

grens scherp


grijs

scherp

boring 02, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 20 ZAND, matig fijn, zwak siltig, matig humeus 70 ZAND, matig fijn, kleiig 100 ZAND, matig fijn, zwak siltig

wit geel


boring 03, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 50 ZAND, matig fijn, zwak siltig 70 ZAND, matig fijn, kleiig 100 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens scherp

grijs (donker) geel

scherp

opmerkingen vlekintensiteit: licht, mate van vlek: matig, vlekkleur: geel, bodemkundige interpretatie: vergraven


boring 04, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 160 ZAND, matig fijn, zwak siltig 180 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grijs geel grijs

grens scherp

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, opmerking: scherp zand, puin zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja, roest

boring 05, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 80 ZAND, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus 100 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur zwart grijs

grens scherp

wit geel



boring 06, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 70 ZAND, matig fijn, kleiig, licht humeus 100 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grijs (donker)

grens scherp

wit geel

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, puin op 50 cm zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

boring 07, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 170 ZAND, matig fijn, kleiig 190 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur zwart grijs

grens scherp

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, op 130 cm PUR Schuim zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

kleur bruin grijs

grens scherp


grijs (donker) geel

scherp

geel

boring 08, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 80 ZAND, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus 110 ZAND, matig fijn, kleiig 130 ZAND, matig fijn, zwak siltig



kleur grijs (donker) grijs geel

grens scherp

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven


boring 10, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 60 ZAND, matig fijn, kleiig, licht humeus


grens

opmerkingen boring beëindigd: ja, gestuit, te veel wortels

grens

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, boring beëindigd: ja, gestuit, rood puin

grens scherp


boring 11, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie kleur 100 ZAND, matig grof, grijs kleiig (donker)


kleur grijs

geel


boring 13, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 70 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 90 VEEN, sterk kleiig 120 VEEN, mineraalarm 150 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grijs

grens geleidelijk


grijs bruin

scherp scherp

mix veen klei verslagen

geel


boring 14, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 70 ZAND, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus 180 KLEI, matig siltig 220 VEEN, mineraalarm 230 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grijs (licht)

grens scherp

grijs (donker) bruin

scherp

grijs geel


scherp zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

boring 15, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 80 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 100 KLEI, matig siltig, matig humeus 190 VEEN, mineraalarm 220 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens scherp

zwart grijs

scherp

bruin

scherp

grijs geel

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, puin verslagen veen


boring 16, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 70 KLEI, matig siltig, matig humeus 180 KLEI, matig siltig 200 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grijs bruin

grens scherp

blauw grijs

scherp

geel



boring 17, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 70 ZAND, matig fijn, zwak siltig 120 KLEI, matig siltig 300 VEEN, mineraalarm

kleur geel grijs

grens scherp

blauw grijs

scherp

bruin

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, opmerking: klei, zand banden boring beëindigd: ja, boor loopt leeg, klei laagjes, scherp zand stroomt in boorgat

boring 18, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 80 ZAND, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus 120 KLEI, matig siltig 280 VEEN, mineraalarm 300 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens scherp

blauw grijs

scherp

bruin

scherp

grijs geel



boring 19, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur grens 80 KLEI, matig, bruin grijs scherp siltig, zwak humeus 120 KLEI, matig siltig blauw grijs scherp bruin 280 VEEN, mineraalarm 300 ZAND, matig fijn, bruin grijs zwak siltig

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, sedimentaire structuur: zandlagen, puin

scherp zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja, inspoeling vanuit veen, wisseling donkere, lichtere lagen

boring 20, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur grens 70 KLEI, matig, bruin grijs scherp siltig, zwak humeus 110 KLEI, matig siltig blauw grijs scherp 280 VEEN, bruin mineraalarm 300 ZAND, matig fijn, bruin zwak siltig

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, sedimentaire structuur: zandlagen

scherp zandsortering: goed, B-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

boring 21, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 80 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 220 VEEN, mineraalarm 250 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens scherp

bruin

scherp

bruin grijs

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, sedimentaire structuur: zandlagen

zandsortering: goed, EB-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja, boor loopt leeg

boring 22, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 100 ZAND, matig fijn, zwak siltig 120 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 290 VEEN, mineraalarm

kleur geel grijs

grens scherp

grijs (donker)

scherp

bruin

scherp

opmerkingen bodemkundige interpretatie: opgebracht

310 ZAND, matig fijn, grijs geel zwak siltig



kleur bruin grijs

grens scherp

bruin

scherp

grijs geel

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, sedimentaire structuur: zandlagen, puin,


boring 24, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur grens 50 ZAND, matig fijn, bruin grijs scherp zwak siltig 100 KLEI, matig siltig blauw grijs scherp 220 VEEN, bruin mineraalarm 250 ZAND, matig fijn, zwart grijs zwak siltig

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, puin


boring 25, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 80 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 150 KLEI, matig siltig

kleur bruin grijs

grens geleidelijk

bruin grijs

scherp

grijs

scherp

160 ZAND, matig fijn, zwart grijs zwak siltig 180 ZAND, matig fijn, bruin zwak siltig

geleidelijk

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, puin

zandsortering: goed, E-horizont, geologische interpretatie: dekzand B-horizont, boring beëindigd: ja

boring 26, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur 70 KLEI, matig siltig bruin grijs 220 VEEN,

bruin

grens scherp scherp


mineraalarm 230 ZAND, matig fijn, zwart zwak siltig 240 ZAND, matig fijn, grijs zwak siltig

geleidelijk

zandsortering: goed, A-horizont, geologische interpretatie: dekzand E-horizont, boring beëindigd: ja

kleur bruin grijs

grens scherp

opmerkingen

bruin

scherp

zwart

geleidelijk

zandsortering: goed, A-horizont, geologische interpretatie: dekzand E-horizont, boring beëindigd: ja

kleur bruin grijs

grens scherp


bruin

scherp

zwart

geleidelijk

grijs

geleidelijk

boring 27, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 60 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 170 VEEN, mineraalarm 175 ZAND, matig fijn, zwak siltig 180 ZAND, matig fijn, zwak siltig

grijs

boring 28, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 80 VEEN, mineraalarm 90 ZAND, matig fijn, zwak siltig 100 ZAND, matig fijn, zwak siltig 120 ZAND, matig fijn, zwak siltig

bruin

zandsortering: goed, A-horizont, geologische interpretatie: dekzand E-horizont B-horizont, boring beëindigd: ja

boring 29, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 50 KLEI, matig zandig, zwak humeus 70 ZAND, matig fijn, zwak siltig 90 ZAND, matig fijn, zwak siltig 110 ZAND, matig fijn, zwak siltig 120 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens scherp


grijs

geleidelijk

bruin grijs

geleidelijk

zandsortering: goed, E-horizont, geologische interpretatie: dekzand EB-horizont

bruin

geleidelijk

B-horizont

bruin geel

C-horizont

boring 30, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 30 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 80 KLEI, zwak zandig 100 VEEN, sterk zandig 120 140

160

200


grijs (neutraal) zwart grijs (zeer donker) VEEN mineraal grijs bruin arm (neutraal) ZAND, matig fijn, grijs wit zwak siltig, zwak (donker) humeus ZAND, matig fijn, bruin zwak siltig, zwak (donker) humeus ZAND, matig fijn, bruin geel zwak siltig (donker)

grens scherp


scherp

spoor schelpen

geleidelijk

veraard veen

geleidelijk geleidelijk

E-horizont

geleidelijk

B-horizont

geleidelijk

C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

kleur grijs bruin (donker)

grens scherp

opmerkingen aangebracht, kalkresten, puinsporen

grijs (neutraal) bruin grijs (donker)

geleidelijk

aangebracht profiel

geleidelijk

verstoord bodemprofiel

grijs bruin (licht)

geleidelijk

C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

boring 31, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 60 ZAND, matig fijn, matig siltig, matig humeus 80 ZAND, matig grof, zwak siltig 140 KLEI, matig zandig, zwak humeus 180 ZAND, matig fijn, zwak siltig

boring 32, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 40 KLEI, sterk zandig, zwak humeus 80 KLEI, matig siltig

kleur grijs bruin (neutraal)

grens scherp

opmerkingen sedimentaire structuur: zandlagen, verstoord profiel, zwak roesthoudend

bruin grijs (donker) 90 VEEN, sterk bruin grijs kleiig (donker) 120 VEEN, sterk bruin grijs zandig (donker) 140 ZAND, matig fijn, bruin

scherp

roestlaagjes

scherp scherp geleidelijk

AC-horizont, geologische

matig siltig (donker) 180 ZAND, matig fijn, bruin grijs zwak siltig (neutraal)

geleidelijk

interpretatie: dekzand C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja

boring 34, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 20 ZAND, matig fijn, matig siltig, matig humeus 80 ZAND, matig fijn, zwak siltig 140 ZAND, matig fijn, zwak siltig 180 ZAND, matig fijn, sterk siltig 220 LEEM, sterk zandig

kleur bruin (donker)

grens geleidelijk

bruin grijs geleidelijk (neutraal) bruin grijs geleidelijk (neutraal) grijs bruin geleidelijk (licht) blauw grijs (licht)

opmerkingen opgebracht

opgebracht C-horizont C-horizont, zwak leemhoudend boring beëindigd: ja

boring 35, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 20 KLEI, sterk siltig, zwak humeus 80 KLEI, zwak zandig, zwak humeus 90 KLEI, zwak zandig 140 VEEN, zwak kleiig 180 VEEN, mineraalarm 200 LEEM, sterk zandig

kleur bruin grijs (neutraal) bruin grijs (donker)

grens scherp

opmerkingen plantenresten: weinig

scherp

blauw grijs scherp (donker) bruin zwart geleidelijk (donker) bruin scherp (donker) blauw grijs (licht)

boring beëindigd: ja

boring 36, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 20 KLEI, sterk siltig, matig humeus 80 ZAND, matig grof, zwak siltig 130 KLEI, matig zandig 170 VEEN, zwak kleiig 180 ZAND, matig

kleur grijs bruin (donker) bruin grijs (neutraal) blauw grijs (donker) bruin zwart (donker) grijs

grens scherp


scherp

opgebracht

geleidelijk geleidelijk geleidelijk

grof, matig siltig 200 LEEM, sterk zandig

(neutraal) blauw grijs (licht)


boring 37, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 15 KLEI, sterk siltig, zwak humeus 70 ZAND, matig grof, zwak siltig 190 KLEI, matig zandig

kleur bruin grijs (donker) bruin grijs (neutraal) bruin grijs (neutraal)

grens scherp

opmerkingen nieuwvorming: weinig roest

scherp

geroerd opgebracht boring gestaakt

boring 38, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 25 KLEI, matig siltig, matig humeus 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 65 KLEI, zwak zandig, zwak humeus 80 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 110 KLEI, zwak zandig 130 VEEN, sterk kleiig 150 ZAND, matig fijn, matig siltig, zwak humeus 180 LEEM, sterk zandig

kleur grijs bruin (donker) bruin grijs (neutraal)

grens scherp

opmerkingen bouwvoor

geleidelijk

geroerd

grijs bruin (neutraal)

scherp

nieuwvorming: matig roest, geroerd

grijs bruin (donker)

geleidelijk

geroerd

blauw grijs scherp (donker) grijs bruin scherp (donker) grijs bruin scherp (donker) grijs (donker)


boring 39, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 80 KLEI, zwak siltig, zwak humeus 110 KLEI, zwak siltig, zwak humeus 130 VEEN, zwak kleiig 180 Edelman / gutsineraalarm 190 VEEN, sterk

kleur bruin grijs (donker) blauw grijs (donker) grijs bruin (donker) bruin (donker) grijs bruin

grens scherp

opmerkingen nieuwvorming: weinig roest

scherp geleidelijk geleidelijk scherp

meerbodem

zandig 220 LEEM, sterk zandig

(donker) blauw grijs (neutraal)


boring 40, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 10 ZAND, matig fijn, matig siltig, zwak humeus 40 ZAND, matig grof, zwak siltig 90 KLEI, zwak zandig 130 VEEN, zwak kleiig 150 VEEN, zwak zandig 180 ZAND, matig grof, matig siltig


grens geleidelijk

opmerkingen plantenresten: weinig, zwak kleiig, geroerd

grijs bruin (neutraal) blauw grijs (donker) bruin zwart (donker) grijs zwart (donker) grijs (licht)

scherp

geroerd met kleibrokken

scherp geleidelijk geleidelijk boring beëindigd: ja

boring 41, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 10 ZAND, matig fijn, kleiig, licht humeus 70 ZAND, matig grof, zwak siltig 90 KLEI, zwak zandig 140 VEEN, zwak kleiig 160 VEEN, zwak zandig 200 ZAND, matig grof, matig siltig

kleur grijs bruin (donker)

grens scherp


bruin grijs (neutraal) blauw grijs (donker) bruin grijs (donker) zwart bruin (donker) wit grijs (donker)

scherp

opgebracht

scherp scherp geleidelijk boring beëindigd: ja

boring 42, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 10 ZAND, matig fijn, kleiig, licht humeus 50 ZAND, matig grof, zwak siltig 100 KLEI, zwak zandig 120 VEEN, sterk kleiig


grens scherp

grijs bruin scherp (neutraal) blauw grijs scherp (donker) grijs bruin scherp (donker)

opmerkingen

opgebracht

170 Edelman / gutsineraalarm 190 VEEN, sterk zandig 220 LEEM, sterk zandig

zwart bruin scherp (donker) grijs bruin scherp (donker) blauw grijs (licht)

Keileem

boring 43, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur grens 70 KLEI, zwak siltig, bruin grijs scherp zwak humeus 130 KLEI, matig siltig blauw grijs scherp 160 VEEN, mineraalarm 170 ZAND, matig fijn, zwak siltig 200 ZAND, matig fijn, zwak siltig


bruin zwart scherp bruin grijs geleidelijk grijs (donker)


boring 44, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur grens 70 KLEI, zwak siltig, bruin grijs scherp zwak humeus 130 KLEI, matig siltig blauw grijs scherp 160 VEEN, bruin zwart scherp mineraalarm 200 ZAND, matig fijn, grijs zwak siltig (donker)



boring 45, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 30 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 90 ZAND, matig fijn, zwak siltig 130 KLEI, sterk zandig 190 VEEN, mineraalarm 220 LEEM, sterk zandig

kleur grens grijs bruin scherp (donker) bruin grijs scherp bruin grijs scherp bruin blauw grijs

opmerkingen bodemkundige interpretatie: vergraven, puin spikkels, veen brokken bodemkundige interpretatie: vergraven, leem brokken sedimentaire structuur: zandlagen

scherp geologische interpretatie: keileem, boring beëindigd: ja

boring 46, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 30 KLEI, matig siltig 50 ZAND, matig fijn, zwak siltig 150 KLEI, matig siltig 200 VEEN, mineraalarm 230 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grens grijs bruin scherp bruin grijs scherp blauw grijs bruin

opmerkingen bodemkundige interpretatie: bouwvoor sedimentaire structuur: zandlagen

scherp scherp

bruin grijs

sedimentaire structuur: leemlagen, boring beëindigd: ja

boring 47, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 60 KLEI, zwak siltig, zwak humeus 80 KLEI, zwak siltig, zwak humeus 130 VEEN, zwak kleiig 170 VEEN, mineraalarm 200 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur grens bruin grijs scherp (donker)

opmerkingen

blauw grijs

scherp

nieuwvorming: weinig roest

bruin

scherp

bruin

scherp

bruin grijs

zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja, humus uitspoeling

boring 48, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 15 ZAND, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus 70 ZAND, matig fijn, zwak siltig 110 KLEI, matig zandig, zwak humeus 170 VEEN, mineraalarm 190 VEEN, zwak zandig 220 LEEM, sterk zandig

kleur bruin

grens scherp


grijs bruin scherp

bodemkundige interpretatie: vergraven bodemkundige interpretatie: vergraven

grijs (donker) bruin

scherp

bruin

scherp

blauw grijs

geologische interpretatie: keileem, boring beëindigd: ja

boring 49, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 40 KLEI, sterk siltig, matig humeus 60 VEEN, zwak kleiig 80 KLEI, zwak siltig 110 KLEI, matig siltig 130 VEEN, zwak kleiig 240 VEEN, mineraalarm 280 LEEM, sterk zandig

kleur grens bruin grijs scherp

bruin


scherp

bruin grijs scherp blauw grijs bruin

scherp

bruin

scherp


scherp

blauw grijs

geologische interpretatie: keileem, boring beëindigd: ja

boring 50, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 40 KLEI, sterk siltig, matig humeus 60 VEEN, zwak kleiig 80 KLEI, zwak siltig 110 KLEI, matig siltig 240 VEEN, mineraalarm 270 LEEM, sterk zandig

kleur grens bruin grijs scherp (donker)


grijs bruin scherp bruin grijs scherp blauw grijs bruin


scherp scherp

blauw grijs

geologische interpretatie: keileem

boring 51, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 120 KLEI, matig siltig 210 VEEN, mineraalarm 220 ZAND, matig fijn, zwak siltig 230 ZAND, matig grof, zwak siltig

kleur grens bruin grijs scherp bruin

scherp

zwart grijs scherp wit grijs

opmerkingen

zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand boring beëindigd: ja

boring 52, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 200 VEEN, mineraalarm 210 ZAND, matig grof, zwak siltig


bruin

opmerkingen

scherp

wit grijs




bruin

opmerkingen

scherp

grijs


boring 54, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie kleur 40 KLEI, matig, bruin siltig, zwak humeus 200 VEEN, bruin mineraalarm 250 ZAND, matig fijn, zwak siltig

grens scherp

opmerkingen

scherp boring beëindigd: ja, boor loopt leeg

boring 55, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 40 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 200 VEEN mineraalarm 220 ZAND, matig fijn, zwak siltig


bruin grijs

opmerkingen




bruin

opmerkingen

scherp

zwart grijs


boring 57, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 80 KLEI, matig siltig 220 VEEN, mineraalarm 250 ZAND, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus

kleur grens bruin grijs scherp bruin

opmerkingen

scherp

zwart grijs

zandsortering: goed, C-horizont, geologische interpretatie: dekzand, boring beëindigd: ja, inspoeling vanuit veen

boring 58, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 160 VEEN, mineraalarm 180 ZAND, matig fijn, zwak siltig 200 LEEM, sterk zandig

kleur bruin grijs

grens scherp

bruin

scherp

grijs

scherp

blauw grijs

opmerkingen

C-horizont boring beëindigd: ja

boring 59, Boorapparaat: Edelman / guts diepte lithologie 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 80 VEEN, sterk kleiig 280 VEEN, mineraalarm 300 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens geleidelijk

grijs bruin

scherp

bruin

geleidelijk

zwart grijs

opmerkingen

C-horizont, boring beëindigd: ja

boring 60, Boorapparaat: Edelman diepte lithologie 50 KLEI, matig, siltig, zwak humeus 190 VEEN, mineraalarm 200 ZAND, matig fijn, zwak siltig

kleur bruin grijs

grens scherp

bruin

scherp

grijs

opmerkingen


Bijlage 2 Overzicht van de onderzoekslocatie

Archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen bij Groot Bronswijk, Wagenborgen, gemeente Delfzijl (Gr.)

Recommend Documents