Archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek

transect: archeologie,

Transect-rapport

119

Archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek Eksterstraat 106-128, Ermelo G e m e e n t e Ermelo (prov. Gelderland)

erfgoed,

ruimte

Auteur

drs. A.A. Kerkhoven

Versie

Concept 1.0

Projectcode

12060010

Datum

06-07-2012

Opdrachtgever

Tauw bv - BU Ruimtelijke Kwaliteit Postbus 133 7400 AC Deventer

Uitvoerder

Transect Australiëlaan 5-a 3526 AB Utrecht

Bevoegde overheid

G e m e e n t e Ermelo

ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer

52.579

Beheer en plaats documentatie

Transect, Utrecht

Autorisatie Naam

Datum

Drs. C.D.R. Cohen Stuart

06-07-2012

(Senior KNA archeoloog)

Paraaf SP

ISSN: 2 2 1 1 - 7 0 6 7

© Transect, Utrecht Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Transect aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

r.

transect: archeologie, erfgoed,

ruimte

Australiëlaan 5-a

T: 030-7620705

3526 AB Utrecht

F: 030-7620706 E: [email protected]

Samenvatting In opdracht van Tauw bv heeft Transect in juni - juli 2012 een archeologisch vooronderzoek uitgevoerd op de percelen aan de Eksterstraat nrs. 106 t / m 128 in Ermelo (gemeente Ermelo). De aanleiding voor het onderzoek is nieuwbouw op en herstructurering van het buitenterrein. In het kader hiervan zal grondverzet plaatsvinden, waardoor de bodem en hiermee eventueel aanwezige archeologische resten in het plangebied kunnen worden verstoord. Conclusie Naar aanleiding van het vooronderzoek zijn de volgende conclusies te trekken: 1)

Op basis van het bureauonderzoek is vastgesteld dat voor het plangebied een hoge verwachting geldt op de aanwezigheid van archeologische resten uit de periode van het Laat-Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.) tot en met de Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.). Op basis van historisch kaartmateriaal is vastgesteld dat binnen het plangebied geen rekening hoeft te worden gehouden met historische bebouwingsresten. W e l kunnen zich in de ondergrond van het plangebied historische karrensporen bevinden vanwege de aanwezigheid van een oude infrastructuur.

2)

Deze archeologische verwachting is gebaseerd op de ligging van het plangebied op een prominente dekzandrug en voormalige heideveld, waarop meerdere archeologische waarden uit de periode van het Laat-Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.) tot en met de Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.) zijn aangetroffen. Het zuidelijke deel van het plangebied grenst aan een terrein van hoge archeologische waarde, waarbinnen zich een grafcomplex uit de periode van het Laat-Neolithicum tot en met de Vroege IJzertijd (800 - 500 voor Chr.) bevindt.

3)

Uit het verkennend booronderzoek blijkt dat de top van het pleistocene substraat tot in de Chorizont is 'afgetopt'. Alleen in boring 2 is een B-horizont herkend. Het pleistocene substraat bestaat overwegend uit verspoeld zand ((matig-)grof en grindhoudend zand) met lokaal een 20 tot 30 cm dikke laag dekzand er op.

4)

Er zijn tijdens het veldonderzoek geen archeologische indicatoren aangetroffen.

Samenvattend heeft het plangebied een hoge archeologische verwachting. Het pleistocene substraat is echter tot in de C-horizont afgetopt en de bodem binnen het plangebied is aanzienlijk verstoord als gevolg van bebouwing, de aanleg van nutsvoorzieningen en infrastructuur (parkeerplaatsen, wegen en paden). Het is, gezien de archeologische rijkdom van de omgeving van het plangebied, echter niet uit te sluiten dat zich in de ondergrond van het plangebied lokaal nog diepere archeologische grondsporen bevinden, die de verstoringen 'overleefd' hebben. Hierbij wordt vooral aan grafkuilen gedacht. Advies Gezien de geringe schaal van de bodemingrepen ten behoeve van de herstructurering van het buitenterrein en het feit dat een groot deel van de bodem al tot in de top van het pleistocene substraat is verstoord, wordt geen proefsleuvenonderzoek geadviseerd. W e l wordt, gezien de verwachte hoge dichtheid aan archeologische waarden in het gebied geadviseerd, de ontgravingen ten behoeve van de herstructurering van het buitenterrein archeologisch te laten begeleiden.

3 transect; archeologie, erfgoed, ruimte

Inhoud

Samenvatting

3

1.

Aanleiding

5

2.

Aard en doel van het archeologisch vooronderzoek

6

3.

Afbakening plan- en onderzoeksgebied

7

4.

Consequenties toekomstig gebruik

7

5.

Beleidskader

8

6.

Bodem en geomorfologie

7.

Archeologische waarden

8.

Huidig gebruik, historische situatie en bodemverstoringen

12

9.

Gespecificeerde archeologische verwachting

14

10.

Resultaten booronderzoek

1 5

11.

Beantwoording onderzoeksvragen

1 7

12.

Conclusie en Advies

1

13.

Geraadpleegde bronnen

1 9

Bijlage 1: Nieuwe situatie

9 1

0

8

20

Bijlage 2 : Archeologische beleidskaart

2

1

Bijlage 3: Geomorfologische kaart

2

2

Bijlage 4: Bodemkaart

2

2

Bijlage 5: Archeologische waarden en onderzoeksmeldingen (Archis)

2

4

Bijlage 6: Actueel Hoogtebestand Nederland 1 (AHN1)

2

5

Bijlage 7: Boorpuntenkaart

2

5

Bijlage 8: Boorstaten

2

7

Bijlage 9: Foto's Bijlage 10: NEN 5104

29 3

1

4

t r a n s e c t archeologie, erfgoed, ruimte

1. Aanleiding In opdracht van Tauw bv heeft Transect in juni - juli 2012 een archeologisch vooronderzoek 1

uitgevoerd op de percelen aan de Eksterstraat nrs. 106 t / m 128 in Ermelo (gemeente Ermelo; zie figuur 1). De aanleiding voor het onderzoek is de nieuwbouw en herstructurering van het buitenterrein. In het kader van de herstructurering zal grondverzet plaatsvinden, waardoor de bodem en hiermee eventueel aanwezige archeologische resten in het plangebied kunnen worden verstoord. Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met de eisen van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.2.

168000

168500

169000 1690 00

169500

170000

170500

169500 169500

170000 170000

170500 170500

V VS

168000

168500

169000 1690 0 0

Figuur 1: Ligging van het plangebied (rode begrenzing).

1

Het archeologisch vooronderzoek is uitgevoerd door Transect. Transect beschikt over een opgravingsvergunning voor booronderzoek ex artikel 45 van de Monumentenwet, verleend door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE).


2. Aard en doel van het archeologisch vooronderzoek Het archeologisch vooronderzoek bestaat uit gecombineerd onderzoek, te weten uit een archeologisch Bureauonderzoek (BO) en een Inventariserend Veldonderzoek (IVO), verkennende fase. Het Inventariserend Veldonderzoek is uitgevoerd in de vorm van een booronderzoek (IVO-O). Het doel van het archeologisch bureauonderzoek is het specificeren van de archeologische verwachting, dat wil zeggen het aan de hand van beschikbare en nieuwe informatie over de archeologie, cultuurhistorie, b o d e m o p b o u w , bodemreliëf en grondgebruik, bepalen van de kans dat binnen het plangebied archeologische resten kunnen voorkomen. Het doel van het inventariserend veldonderzoek is het toetsen en waar mogelijk bijstellen van de gespecificeerde archeologische verwachting, door middel van waarnemingen ter plekke van het plangebied. Het onderzoek probeert hiermee aan de hand van feitelijke informatie antwoord te geven op de volgende vragen: »

Is er sprake van bodemlagen waarin archeologische waarden kunnen voorkomen?

»

Zijn deze bodemlagen intact? (en is de archeologie intact)?

»

Hoe diep liggen deze bodemlagen en dus: in hoeverre zijn deze gevoelig voor de voorgenomen bodemingrepen?

»

Zijn er aanwijzingen dat er ook daadwerkelijk archeologische waarden liggen (archeologische indicatoren) en uit welke periode(-n) dateren deze?

»

W a t is de aard van de betreffende archeologische waarden?

»

W a t is de - verwachte - fysieke kwaliteit van archeologische waarden in het plangebied?

Het resultaat van het archeologisch vooronderzoek is een rapport met een conclusie omtrent het risico dat eventueel aanwezige archeologische waarden in het plangebied worden verstoord als gevolg van de voorgenomen plannen. Op basis van het rapport kan het bevoegd gezag een beslissing nemen in het kader van de planprocedure. Het rapport bevat waar mogelijk gegevens over de aan- of afwezigheid, aard, omvang, o u d e r d o m , gaafheid, conservering en (relatieve) kwaliteit van archeologische waarden. Het bureauonderzoek is uitgevoerd conform protocol 4002 van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.2 (KNA 3.2). In dit kader is onder andere het centraal Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS-2) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) geraadpleegd, waarin Archeologische M o n u m e n t e n K a a r t (AMK) en de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) zijn opgenomen. Aanvullende (cultuur)historische informatie is verkregen uit divers voorhanden historisch kaartmateriaal. Om inzicht te krijgen in de o p b o u w en ontwikkeling van het landschap zijn onder andere de bodemkaart en beschikbaar geologisch-geomorfologisch kaartmateriaal geraadpleegd. Deze informatie is aangevuld met relevante informatie uit achtergrondliteratuur. Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd conform protocol 4003 van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 3.2 (KNA 3.2). De toegepaste methodiek in het veld wordt beschreven bij de beschrijving van de veldresultaten (Hoofdstuk 10).


3. Afbakening plan- en onderzoeksgebied Gemeente

Ermelo

Plaats

Ermelo

Toponiem

Eksterstraat 106 - 128

Kaartblad

26G

Centru mcoördinaat

169.478/478.227

Kadastrale aanduiding

G 2501 G Ermelo

Omvang

Circa 1.500 m

2

Het plangebied betreft het appartementencomplex aan de Eksterstraat nrs. 106 t / m 128. De begrenzing van het plangebied komt overeen met het afgebeelde gebied in bijlage 1. Om de archeologische verwachting van het plangebied te kunnen specificeren is, voor wat betreft het bureauonderzoek, een gebied in beschouwing genomen met een straal van circa 1000 m rondom het plangebied.

4. Consequenties toekomstig gebruik Juridisch-planologisch kader

Omgevingsvergunning

Planvorming

Nieuwbouw en herstructurering

Bodemverstoringen

Ontgravingen t.b.v. funderingen en

buitenterrein

kabels/leidingen, verlegging van paden Het buitenterrein wordt geherstructureerd, waarbij een aantal opstallen worden gerealiseerd en het appartementencomplex wordt 'opgetopt' (extra woonlaag) (zie bijlage 1). De nieuwbouw en herstructurering van het buitenterrein gaat gepaard met bodemingrepen die tot in het archeologisch relevante niveau reiken. Hoe diep exact is vooralsnog niet bekend.


5. Beleidskader Onderzoekskader

Omgevingsvergunning

Beleidskader

Bestemmingsplan Ermelo-West

Onderzoeksgrens

Oppervlakte ^ 0 0 m , Diepte > 30 cm - M v 2

In 1992 heeft Nederland het Europees Verdrag inzake de bescherming

van het archeologisch

erfgoed

ondertekend; ook wel het Verdrag van Malta of Valletta genoemd, naar het eiland en de plaats waar het is ondertekend. Het Verdrag is in 1996 geratificeerd en op 1 september 2007 via de Wet op de Archeologische

Monumentenzorg

(Wamz) geïmplementeerd. De W a m z is een wijzigingswet en omvat

een wijziging van de M o n u m e n t e n w e t 1988, de W e t Milieubeheer en de Ontgrondingenwet. Vanuit de W e t op de Ruimtelijke Ordening (WRO) bestaat sindsdien een verplichting om bij de voorbereiding van bestemmingsplannen alle ter zake doende belangen mee te wegen. In feite is de W a m z een concrete invulling van deze verplichting en een verbreding van de zorgplicht voor archeologische waarden in het milieubeheer. Op de archeologische beleidskaart van de gemeente Ermelo staat het plangebied aangeduid als Archeologische Verwachtingszone categorie 5 (AV categorie 5; zie bijlage 2). Deze categorie betreft gebieden met een hoge archeologische verwachting. Voor deze gebieden is het beleid om te streven naar behoud in de huidige staat (streven naar extensieve vormen van grondgebruik). W a n n e e r behoud in de huidige staat niet mogelijk is, dient vroegtijdig inventariserend archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. Deze eis geldt voor bodemingrepen met een oppervlakte groter dan 100 m en 2

dieper dan 30 cm - M v .


6. Bodem en geomorfologie Archeoregio

Utrechts-Gelders zandgebied

Geomorfologie

4 H 9 : Gordeldekzandglooiing (+/- oud

Bodem

bouwlanddek) gY30: Holtpodzolgronden; grof zand

Maaiveld

Circa 10,0 m +NAP

Grondwater

VII: GHG ^ 0 cm - M v / GLG > 160 cm - M v

Het plangebied ligt volgens de geomorfologische kaart van Nederland(zie bijlage 3) op een gordeldekzandglooiing (Alterra, kaartcode 4H9). Direct zuidoostelijk van het plangebied ligt in de ondergrond een beekdal. Het dekzand is in het Weichselien (circa 115.000 - 10.000 jaar geleden) in twee fasen afgezet. In het Midden-Weichselien werden het Oud Dekzand I en II afgezet (Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden). Het Oud Dekzand bestaat uit fijnzandige en lemige afzettingen en is gelaagd afgezet. Tussen het Oud Dekzand I en II wordt kan een grindrijk niveau worden aangetroffen, dat bekend staat als de Laag van Beuningen. Deze is ontstaan in de koudste periode van het laatPleniglaciaal. In het Laat-Weichselien worden vervolgens het Jong Dekzand I en II afgezet (Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden). Het Jong Dekzand I en II zijn afgezet in respectievelijk de Oude Dryas (12.000 - 11.800 jaar geleden) en Jonge Dryas (10.800 - 10.150 jaar geleden) stadialen. Het Jong Dekzand bestaat uit leemarm en zwak lemig, matig fijn zand, is van lokale herkomst en is in tegenstelling tot het Oud Dekzand ook in de vorm van koppen, paraboolduinen en - langgerekte (gordeldekzand-)ruggen afgezet. Volgens de bodemkaart is in het plangebied sprake van holtpodzolgronden in grof zand (kaartcode gY30; zie bijlage 4). Dat de bodemkaart het hier over grof zand heeft, is gezien de geogenese (dekzandrug) opvallend. M e n zou, vanwege het transport door de wind, eerder matig fijn zand verwachten. Op het grovere zand kan volgens de geomorfologische kaart een oud bouwlanddek liggen (enkeerdgrond). Dit zijn kunstmatig opgehoogde akkers, als gevolg van plaggenbemesting. Om de vruchtbaarheid en hydrologische eigenschappen van de relatief mineraalarme dekzandgronden te bevorderen, werden vanaf de Late Middeleeuwen (1050 - 1500 na Chr.) in het onderzoeksgebied akkers bemest met plaggen. Deze plaggen werden op de 'woeste gronden' gestoken, zoals op heidevelden en in beekdalen. De plaggen werden vervolgens aangereikt met potstalmest, waarna ze op het land werden opgebracht. Dit leidde tot een bouwlanddek of plaggenbodem. Deze essen, engen of enken, zoals ze in het onderzoeksgebied worden g e n o e m d , kenmerken zich door een specifiek verkavelingspatroon (blok- en strokenverkaveling) en waren/zijn vaak voorzien van houtwallen. De kleur van de enkeerdgrond wordt bepaald door de herkomst van de plaggen. Bij zwarte enkeerdgronden zijn vaak plaggen uit natte, laaggelegen gebieden, gebruikt, zoals afvoerloze laagten en beekdalen. De gemiddeld hoogste grondwaterstand in het plangebied ligt dieper dan 80 cm - M v en de gemiddeld laagste grondwaterstand dieper dan 160 cm - M v (grondwatertrap VII). Het betreft dus relatief droge en zure gronden. Beide eigenschappen zijn ongunstig voor de conservering van onverbrand organisch archeologisch materiaal, zoals bot en botanische resten. Deze worden dan ook niet in het plangebied verwacht, dan wel uitsluitend in humeuze vullingen van archeologische grondsporen, zoals diepe paalkuilen en waterputten of in humeuze vullingen van greppels.


7. Archeologische waarden Wettelijk beschermd monument

Nee

AMK-terrein

Nee

Gemeentelijke archeologische verwachtingskaart

Hoog

Archeologische verwachting IKAW

Bebouwd (aangrenzend gebied: hoog)

Archeologische waarnemingen / vondstmeldingen

Nee

Gezien de b o d e m o p b o u w en geomorfologie, kunnen in het plangebied archeologische waarden worden verwacht die uit de periode vanaf het Jonge Dryas-stadiaal dateren (vanaf 10.800 - 10.150 jaar geleden). Namelijk vanaf het moment dat de gordeldekzandrug waar het plangebied op zou liggen, is gevormd. Deze periode beslaat nog net de laatste fase van het Laat-Paleolithicum B (18.000 - 8.800 voor Chr.), het Mesolithicum (8.800 - 4.900 voor Chr.), Neolithicum (5.300 - 2.000 voor Chr.), Bronstijd (2.000 - 800 voor Chr.), IJzertijd (800 - 12 voor Chr.), Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.), M i d d e l e e u w e n (450 - 1.500 na Chr.) en Nieuwe tijd (1.500 na Chr. tot heden). De zuidelijke rand van het plangebied grenst aan een terrein van hoge archeologische waarde (Archismonumentnr. 3.030). In dit terrein zijn volgens de beschrijving in Archis en de bijbehorende documentatie via Livelink, neolithische pijlspitsen en bekeraardewerk gevonden. Dergelijke vondsten dateren uit de Enkelgrafcultuur (2.850 - 2.400 voor Chr.) en Klokbekercultuur (2.400 - 2.000 voor Chr.). Aangezien in de Vroege-Bronstijd vergelijkbare pijlspitsen voorkomen (bifaciaal bewerkte pijlpunten met schachtdoorn, al dan niet van weerhaken voorzien), moet ook met een jongere datering rekening worden gehouden. De beschrijving heeft het verder over sporen van een ijzertijdnederzetting die in het, aan de noordzijde van het terrein aansluitende uitbreidingsplan Ermelo-West, zijn gevonden. Dat wil zeggen, ter hoogte van het huidige plangebied. Op 30 m uit de noordgevel van het appartementencomplex zijn diverse scherven klokbeker- en potbekeraardewerk gevonden en ook bewerkt vuursteen (een afslag en schrabber; Archiswaarnemingsnr. 40.840). Volgens Archis is het niet duidelijk of deze afkomstig zijn uit een van de grafheuvels die in de buurt van de vondstlocatie heeft gelegen. Potbekeraardewerk, schrabbers en zeker vuursteendebitage is eerder kenmerkend voor nederzettingscontexten, dan voor grafcontexten, zodat ook hier rekening moet worden gehouden met een groter gebied, waarbinnen zich nederzettingsresten kunnen bevinden. Op 400 en 500 m zuidoostelijk van het plangebied liggen grafheuvelcomplexen en urnenvelden uit respectievelijk het Laat-Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.), de Late-Bronstijd (1.500 - 800 voor Chr.) en Vroege-IJzertijd (800 - 500 voor Chr.) (Archis-monumentnrs. 673, 1610 en 3032). Ook zijn hier aanwijzingen gevonden voor nederzettingscomplexen uit deze periode. Circa 800 m westelijk van het plangebied ligt een terrein waar aardewerk uit de Romeinse tijd is gevonden (12 voor Chr. - 450 na Chr.) (Archis-monumentnr. 3.031, waarnemingsnrs. 7.623 en 16.864). Het is dus wel duidelijk dat het gebied rijk is aan archeologische waarden uit het Laat-Neolithicum tot en met de Romeinse tijd. Dat bewijzen ook de vele archeologische waarnemingen die in de omgeving van het plangebied zijn gedaan. Deze worden hier niet allemaal afzonderlijk behandeld, omdat zij het verkregen beeld alleen maar bevestigen: het onderzoeksgebied is in de periode van het LaatNeolithicum tot en met de Romeinse tijd intensief bewoond geweest. V o o r wat betreft het Laat-


Neolithicum overheersen de grafheuvels, maar vanaf de Bronstijd tot en met de Romeinse tijd vinden we ook veel nederzettingen in het gebied. Opvallend is het ontbreken volgens Archis van laatpaleolithische en mesolithische vindplaatsen in het onderzoeksgebied. Bij een onderzoek in het plangebied Sportpark Telgtereng (Van Putten 2007) zijn hier echter wel aanwijzingen voor gevonden. Indien in het kader van de uitbreiding van Ermelo-West archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden, was dat volgens Archis niet in of direct bij het plangebied. In het onderzoeksgebied hebben een aantal archeologische onderzoek plaatsgevonden. Deze worden hier niet allemaal behandeld, omdat de informatie uit deze onderzoeken niets toevoegt aan het al geconstateerde beeld. W e l is het aantal onderzoeken opvallend dat vanwege bodemverstoringen of gebrek aan archeologische indicatoren geen vervolg heeft gekregen (e.g. Archis-onderzoeksmeldingen 16.716, 30.746, 30.958 en 32.464). De betreffende onderzoeksgebieden liggen, evenals het plangebied, in zones waar een oud bouwlanddek ontbreekt. Zo is de situatie op de westelijk van het plangebied gelegen Telgtereng gunstiger, omdat het oude bouwlanddek hier een bufferzone vormt voor bodemingrepen.


8. Huidig gebruik, historische situatie en bodemverstoringen Landschapstype

Es-/heidelandschap (bebouwd)

Historische bebouwing

Nee

Historisch gebruik

Heide

Huidig gebruik

Bebouwde kom

Bodemverstoringen

Ja: bebouwing, egalisatie, kabels & leidingen

Huidig gebruik Het plangebied ligt in de bebouwde kom. In het plangebied ligt een appartementencomplex uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Deze wordt omringd door paden, parkeergelegenheden en openbare groenvoorzieningen.

Historische situatie Volgens de topografisch militaire kaarten uit 1900 en 1962 was het plangebied tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw onbebouwd (zie figuren 2 en 3). Het bestond uit een heideveld, dat werd omringd door een esdek. Over het heideveld hebben diverse Laat-Middeleeuwse paden en wegen gelopen. Daarom kunnen ter hoogte hiervan in de bodem karresporen worden verwacht. Opvallend zijn de circa vijf kleine heuveltjes, direct noordwestelijk van het plangebied. Mogelijk betreft het hier grafheuvels.

Bodemverstoringen In het plangebied bevindt zich een appartementencomplex, dat wordt omringd door paden, parkeergelegenheden en openbare groenvoorzieningen. Daarnaast bevinden zich ondergronds de nodige kabels en leidingen. Het is aannemelijk dat het terrein ten tijde van de bouw van het appartementencomplex is geëgaliseerd. Naar verwachting bevindt het dekzand in het plangebied zich vlakbij het maaiveld. Er moet rekening worden gehouden met relatief grootschalige bodemverstoringen, die tot in het archeologisch relevante niveau reiken.


Figuur2: Topografische Militaire Kaart (Bonneblad), 1900.

Figuur 3: Topografische kaart (1 : 25.000), 1962.

t

transect; archeologie, erfgoed, ruimte

l3

9. Gespecificeerde archeologische verwachting Kans op archeologische waarden

Hoog

Periode

Laat-Neolithicum - Romeinse tijd

Complextypen

Nederzettingen, boerderijplaatsen, grafheuvels, vlakgraven, grafcomplexen (urnenvelden), akkersystemen

Stratigrafische positie

In de top van het dekzand

Diepteligging

Vanaf circa 50 cm - M v

Aanwezigheid, dichtheid en datering Het plangebied heeft een hoge archeologische verwacht voor wat betreft vindplaatsen uit het LaatNeolithicum (2.800 - 2.000 voor Chr.), Bronstijd (2.000 - 800 voor Chr.), IJzertijd (800 - 12 voor Chr.) en Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.). Verder heeft het plangebied heeft een lage archeologische verwachting voor wat betreft vindplaatsen uit de M i d d e l e e u w e n (450 - 1500 na Chr.) en Nieuwe tijd (1500 na Chr. - heden). Stratigrafische positie Archeologische resten worden verwacht in de top van dekzandafzettingen, die direct onder het maaiveld liggen c.q. onder een dunne bouwvoor liggen. Gaafheid Verwacht wordt, dat de bodem in het plangebied grotendeels is verstoord, als gevolg van bodemingrepen ten behoeve van bebouwing, nutsvoorzieningen en infrastructuur. Conserveringsgraad De conserveringsgraad van eventueel in het plangebied aanwezige archeologische waarden wordt, gezien de aërobe en zure bodemcondities van het pleistocene substraat als relatief ongunstig ingeschat. Uiteraard kan in diepere en humeuze grondsporen archeologisch organisch materiaal goed bewaard zijn gebleven. Complextypen Voor de volgende complextypen geldt een hoge archeologische verwachting: agrarische nederzettingen, huisplaatsen, grafvelden c.q. urnenvelden en geïsoleerde (vlak-)graven c.q. grafheuvels. Verder moet er rekening worden gehouden met verkavelingspatronen en wegen (karresporen).


10. Resultaten booronderzoek Onderzoeksmethodiek Het doel van het booronderzoek is het toetsen van de archeologische verwachting in het plangebied. Hiertoe zijn in het plangebied zes boringen gezet tot een diepte van maximaal 150 cm - M v (zie bijlagen 7 t / m 10). De boringen zijn, ondanks de obstakels, zoals dichte begroeiing, zoveel mogelijk evenredig verspreid over het plangebied gezet. Alle boringen zijn eerst gezet met een 7 cm Edelmanboor, zodat de b o d e m o p b o u w en bodemintactheid kon worden beschreven. De hoogteligging ten opzichte van NAP van de boorpunten is afgeleid aan de hand van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) en bedraagt voor alle boringen circa 10,0 m +NAP. De boringen zijn beschreven volgens de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode (ASB; SIKB 2008).

Het veldonderzoek is op 29 juni 2012 uitgevoerd door drs. A.A. Kerkhoven (KNA archeoloog).

Bodemopbouw en lithologie Volgens de boringen is de b o d e m o p b o u w in het plangebied als volgt: 1)

Vanaf het maaiveld ligt een circa 15 - 20 cm dikke 'bouwvoor'. Deze bestaat uit zwak tot matig siltig zand, is donkergrijs van kleur en zwak tot sterk humeus.

2)

Hieronder ligt- in niet verstoorde bodemsituaties - het pleistocene substraat. Dit bestaat doorgaans uit zwak tot matig siltig zand, dat matig slecht tot slecht gesorteerd en zwak tot matig grindhoudend is. In boring 4 is op 60 cm - M v een dun grindbandje aangetroffenDe zandmediaanklasse varieert van matig grof (210 - 300 um) tot grof (300 - 420 um). Het zand is hier als verspoeld zand geïnterpreteerd. W a t precies het mechanisme achter de verspoeling is, is onduidelijk. Wellicht betreft het Sandr-afzettingen of verspoeling van het dekzand in het Holoceen (dit laatste ligt gezien de geogenese meer voor de hand). In boringen 1 en 4 ligt hierop nog een dunne laag dekzand van 20 tot 35 cm dik. Wellicht dat het dekzand gedeeltelijk is aangetast als gevolg van het afplaggen van het oorspronkelijke heidelandschap ten behoeve van de plaggenlandbouw (oud bouwlanddek). Voor wat betreft bodemvorming gaat de bouwvoor in vrijwel alle gevallen direct over in een Chorizont. Alleen in boring 2 is tussen 15 - 20 cm een Bs-horizont aangetroffen.

In boring 1 is de bodem tot 50 cm - M v geroerd en in boring 5 is de bodem tot 115 cm - M v geroerd. In laatstgenoemde boring is het zand tussen 50 cm en 110 cm - M v (karmijn-)rood gekleurd. In eerste instantie leek het mogelijk een roodkleuring door oker te zijn, maar onder het zand werd een dunne laag matig zandige klei aangetroffen. Daarom is de veronderstelling dat het hier een recente verstoring betreft, waarschijnlijk een leidingtracé, omdat er verder geen bouwpuin in is aangetroffen.

Archeologisch indicatoren In de boringen zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen.


Interpretatie De bodem in het plangebied is in nagenoeg alle boringen tot in de C-horizont van het pleistocene substraat verstoord. Het pleistocene substraat bestaat overwegend uit verspoeld zand. Hierop ligt lokaal een dunne laag dekzand. Hoeveel van het pleistocene substraat ontbreekt, is niet duidelijk. Waarschijnlijk is het terrein ten behoeve van de aanleg van de betreffende woonwijk in het verleden geëgaliseerd, maar het is ook goed mogelijk dat de verstoring - ook - het gevolg is van afplaggen. Het was overigens niet goed mogelijk o m te bepalen wat voor soort podzolbodem het betreft. Waarschijnlijk een holtpodzol of haarpodzol. De rode verkleuring van het zand in boring 5 wordt aan een recente bodemverstoring i.c. vulling van een leidingsleuf toegeschreven, hoewel deze niet als zodanig op de Klic-melding stond. Er zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen.


11. Beantwoording onderzoeksvragen Is er sprake van bodemlagen waarin archeologische waarden kunnen voorkomen en zijn deze intact? Ja, in het plangebied is sprake van verspoeld zand, mogelijk Sandr-afzettingen, waarop een dunne laag dekzand ligt (circa 30 cm dik). Lokaal is de top van dit pleistocene substraat nog gedeeltelijk intact (Bhorizont). Zodoende kunnen hierin archeologische waarden worden verwacht. Hoe diep liggen deze bodemlagen en dus: in hoeverre zijn deze gevoelig voor de

voorgenomen

bodemingrepen? De top van het pleistocene substraat ligt direct onder de 'bouwvoor', die in het plangebied circa 15 30 cm dik is. Zijn er aanwijzingen

dat er ook daadwerkelijk

archeologische waarden liggen

(archeologische

indicatoren) en uit welke periode(-n) dateren deze? Nee, in de boringen zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. Het betreft echter een verkennend booronderzoek, zodat het ontbreken van archeologische indicatoren in de boringen niet van doorslaggevende betekenis is. Het doel van het verkennend booronderzoek is vooral het in kaart brengen van de b o d e m o p b o u w en bodemintactheid binnen het plangebied. Uit het bureauonderzoek blijkt, dat zich in de directe omgeving van het plangebied archeologische waarden uit de periode van het Laat-Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.) tot en met de Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.) bevinden. Ook zouden in het uitbreidingsgebied Ermelo-West, waar het plangebied in ligt, nederzettingsresten uit de IJzertijd zijn aangetroffen (800 - 12 voor Chr.). Wat is de aard van de betreffende archeologische

waarden?

Tijdens het booronderzoek zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. Op basis van het bureauonderzoek moet echter wel rekening worden gehouden met archeologische waarden uit de periode van het Laat Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.) tot en met de Romeinse tijd (12 voor Chr. 450 na Chr.). Deze kunnen bestaan uit grafheuvels, vlakgraven, grafcomplexen (urnenvelden), huisplaatsen en nederzettingen. Daarnaast is er een verwachting voor wat betreft historische infrastructuur. Wat is de — verwachte — fysieke kwaliteit van archeologische waarden in het

plangebied?

De verwachte fysieke kwaliteit van archeologische waarden in het plangebied is matig tot slecht. De top van het pleistocene substraat is aangetast door waarschijnlijk afplaggen en egalisatie. Verder is de bodem ter hoogte van het appartementencomplex verstoord als gevolg van funderingen, nutsvoorzieningen en infrastructuur (parkeerplaatsen, paden en wegen).


12. Conclusie en Advies Conclusie Naar aanleiding van het vooronderzoek zijn de volgende conclusies te trekken: 1)

Op basis van het bureauonderzoek is vastgesteld dat voor het plangebied een hoge verwachting geldt op de aanwezigheid van archeologische resten uit de periode van het Laat-Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.) tot en met de Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.). Op basis van historisch kaartmateriaal is vastgesteld dat binnen het plangebied geen rekening hoeft te worden gehouden met historische bebouwingsresten. W e l kunnen zich in de ondergrond van het plangebied historische karrensporen bevinden vanwege de aanwezigheid van een oude infrastructuur.

2)

Deze archeologische verwachting is gebaseerd op de ligging van het plangebied op een prominente dekzandrug en voormalige heideveld, waarop meerdere archeologische waarden uit de periode van het Laat-Neolithicum (2.850 - 2.000 voor Chr.) tot en met de Romeinse tijd (12 voor Chr. - 450 na Chr.) zijn aangetroffen. Het zuidelijke deel van het plangebied grenst aan een terrein van hoge archeologische waarde, waarbinnen zich een grafcomplex uit de periode van het Laat-Neolithicum tot en met de Vroege IJzertijd (800 - 500 voor Chr.) bevindt.

3)

Uit het verkennend booronderzoek blijkt dat de top van het pleistocene substraat tot in de Chorizont is 'afgetopt'. Alleen in boring 2 is een B-horizont herkend. Het pleistocene substraat bestaat overwegend uit verspoeld zand ((matig-)grof en grindhoudend zand) met lokaal een 20 tot 30 cm dikke laag dekzand er op.

4)

Er zijn tijdens het veldonderzoek geen archeologische indicatoren aangetroffen.

Samenvattend heeft het plangebied een hoge archeologische verwachting. Het pleistocene substraat is echter tot in de C-horizont afgetopt en de bodem binnen het plangebied is aanzienlijk verstoord als gevolg van bebouwing, de aanleg van nutsvoorzieningen en infrastructuur (parkeerplaatsen, wegen en paden). Het is, gezien de archeologische rijkdom van de omgeving van het plangebied, echter niet uit te sluiten dat zich in de ondergrond van het plangebied lokaal nog diepere archeologische grondsporen bevinden, die de verstoringen 'overleefd' hebben. Hierbij wordt vooral aan grafkuilen gedacht. Advies Gezien de geringe schaal van de bodemingrepen ten behoeve van de herstructurering van het buitenterrein en het feit dat een groot deel van de bodem al tot in de top van het pleistocene substraat is verstoord, wordt geen proefsleuvenonderzoek geadviseerd. W e l wordt, gezien de verwachte hoge dichtheid aan archeologische waarden in het gebied geadviseerd, de ontgravingen ten behoeve van de herstructurering van het buitenterrein archeologisch te laten begeleiden.


13. Geraadpleegde bronnen Archeologische kaarten en databestanden: »

Archeologische M o n u m e n t e n Kaart (AMK), Rijksdienst voor Cultureel erfgoed (RCE), Amersfoort, 2007.

»

Archeologisch Informatie Systeem II (Archis2), Rijksdienst voor Cultureel erfgoed (RCE), Amersfoort, 2007.

»

Indicatieve Kaart van Archeologische W a a r d e n , 2e generatie, IKAW, Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), Amersfoort, 2000.

»

www.ahn.nl

»

www.ruimtelijkeplannen.nl

»

www.watwaswaar.nl

»

www.bodemloket.nl

»

www.dinoloket.nl

»

www.bodemdata.nl

Literatuur: »

Bakker, H. de en J. Schelling, 1989. Systeem van bodemclassificatie

voor Nederland.

De hogere

niveaus. Wageningen. »

Barends, S., J. Renes, T. Stol, J.C. van Triest, R.J. de Vries en F.J. van W o u d e n b e r g , 1997. Het Nederlandse landschap. Een historisch-geografische

»

van Oost-Nederland »

benadering.

Beek, R. van, 2010. Reliëf in Tijd en Ruimte. Interdisciplinair tussen vroege prehistorie

Berendsen, H.J.A., 2000. Landschappelijk

en middeleeuwen.

Nederland.

Uitgeverij Matrijs, Utrecht.

onderzoek naar bewoning

en

landschap

Academisch proefschrift. Leiden.

Assen (Fysische Geografie van Nederland). 2e

druk. »

Berendsen, H.J.A., 2004. De vorming van het land. Assen (Fysische geografie van Nederland). Vierde, geheel herziene druk.

»

Eilander, D.A., J.L. Kloosterhuis, F.H. de Jong en J. Koning, 1982. Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000. Toelichting bij de kaartbladen 26 Oost Harderwijk en 27 West Heerde. Wageningen, Stichting voor Bodemkartering.

»

Haartsen, A., 2010. Ontgonnen

verleden. Landschsappen

en deellandschappen.

Directie Kennis,

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. »

Mulder, E.F.J., M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhoff en T.E. W o n g , 2003. De ondergrond Nederland.

»

van

Houten.

Putten, M.J. van, 2007. Gemeente Ermelo. Sportpark Telgteren. Archeologisch bureauonderzoek S Inventariserend veldonderzoek (verkennende fase). BAAC-project 07.346. Deventer.


Bijlage 1: Nieuwe situatie

J

I

jrtļ

r

t

į

ļ

— - a - I

•—ļ—-won

I t r a n s e c t : archeologie, erfgoed, ruimte

T

"p

3

— r -

flrrrjĵT»

;| 20

Bijlage 2: Archeologische beleidskaart

legenda p. : -ÍÍ o'jii

'.'.'aaiM-.-c ? Gebieder (AWG.

ŕ.'.vG s re;;ne " :^s;r?rr-; f.r-:h?okg t

í.wG Ï.TS-; ;rľí J ' Lo r-:ir i j

r

i::'

":;-:

~.r.' •: J îg S Í I Í W M ' Ĵ S

ŕ.ľ:"C'ľ ľ-ľi ; ; 10 ľ, * J "I-M"Lr ľ.aa"i 1

1

ūt' of v.". n

s.v ::.:o::' Ĩ .

-. ::

:

A-ľ.c ï.ng

-::-:i -o: : i - i:;: .v-n-:: :»:i;: 1;

: .

:

:

ľľľ mal; z- .T ; Ï: : j;ii;ľc vLr-.vj;l"n; -

a;? ů';re;lc; c~re v'řr.vacri rĵfl.v sartor ? ? :: ï?'.: alv v.:t v'ř.r " .O.IY-ML ••:O -O-: I - .i i-: ^r^hřslcg serie ;

V-MV;;.;TI IÇI ." ľ '-:d-M--:r - ' : : ' " -;z 1:::;-: jľl-s LÍ tesien. mcií K ; : J i c - o - v f c - r d i 1

1

-.sr: : p a : i-?c I igiī zVz r

í.V Calsgo Í ~ ai : ; -/-r ';rc-r"-rr : c: Ì-;CT -n i'.'ii:-?: .v. . n : 1

-

Bron: RAAP-rapport 1844 kaartbijlage 3, blad 1. 21 transect arcneoione. errvoea. ruimte

Bijlage 3: Geomorfologische kaart 07-07-2012 171705/480050

Legenda HUIZEN

9

C D

TOPIC ficiTDN)

ĢEOMORFOLOGIE ((c)Alterra) I

Wanden

ļ

Hoge heuvels en ruggen

ĮflHļ

Terpen Hoge duinen Plateaus Terrassen Plateau-achtige vormen

:m4ċ

Waaiervormige glooiingen Niet-waaiervormige glooiingen

2M48 '

Lage ruggen en heuvels Welvingen .

Vlakten Laagten

HH

Ondiepe dalen ļ

Matig diepe dalen

Ę

Diepe dalen Water Bebouwing Overig {Dijken etc) PROVINCIES

[]

Plangebied

1 km

-A

i

Archis2 I RtjlodiriKtvoorhetCiiltuircI Ertgocd | IVŕTfTlvtlilp

167275/476431

22 transect

ie. erxvoea. ruimte

Bijlage 4: Bodemkaart 07-07-2012 171705/480050

Legenda HUIZEN

BEBOUW

cHn21

TOP10 ((c)T

BODEM ((c)AHerra ssoaaties 3rikgronden Bebouwing Dijk. bovenlandstrook Dikke eerdgronden -luviatoele atz ouder pieistoceen Groeve, gegraven, mijnstort Kalksteenverwenngsgrond

-ettn21

I

Oude rivierkleigronden Overige oude kleigronden

|

Ondiepe kei leemgronden Leemgronden Zeek eigrcncer Mariene aŕz ouder pieistoceen Niet-gerijpte minerale gronden

H H

Oude bewoningsplaatsen Rivierkleigronden J |

Kalkh ìutumarme gronden Veengronden Moerige gronden Vater, moeras ôdzolgrcnden Kalkloze zandgronden Kaikhoudende zandgronden

cHni

[J W

Plangebied

Hn30

Archis2 Ri|k?dtriv4iwr irtí.ulrjxrl Frtp.TriJ MmiviW mn ÙÊŜÊtķ, Culmi» w

167275 Z476431 23 transect

;e. erxvoea.

ruimte

Bijlage 5: Archeologische waarden en onderzoeksmeldingen (Archis) 07-07-2012 170215/478843

Legenda ONDERZOEKSMELDINGEN WAARNEMINGEN VONDSTMELDINGEN

.UMENTEN

4I489

archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde

4İÖÒ5

zeer hoge arch waarde, beschermd HUIZEN TOP10 ((c)TTJN)

41480 IKAW

41482

zeer lage trefkans lage trefkans

]

middelhoge trefkans hoge trefkans

41477

lage trefkans (water) middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water) water niet gekarteerd

24897

PROVINCIES

40842 Q

Plangebied

100 m

i B800 168738/477637

6799 1

Archis2 I Ri įktd if rm «x»r het Cu H u m ! t ň ļ t t i I .VmtwmŕmnOftifnwjí.rulriiurfl» I Wrtrnvtiiļp

24 transect

ie. erxvoea. ruimte

Bijlage 6: Actueel Hoogtebestand Nederland 1 (AHN1) H

.12.ŪŪ .. -2.31

H a.ai,. -1.4D Bi -1.4Ū.. -1.31

H H Bi Bi

.1 31 .. .1.27 -1.27 .. -1.24 -1.24 .. -1.22 -1.22 .. -1.19

H

-1.13.. -1.17

H

-1.17.. -1.15

Bi

-1.15 .. -1.13

Bi -1.13.. -1.11

H

.1 11

.1 OB

Bi -1.Ū3.. -1.Ū6 Bi -1.Ū6.. -1.02

H H Bi

.1.Q2 ,. Ű B B Ű B H .. -0 33 -0.93 .. -Ū.88

Bi -O.S S .. -0.8,3

H

Ů B 3 .. -0.7S

Bi -0.76.. -Ū.G9 Bi -0.69.. -0.G1

H H Bi

^).61 .. -0.54 -0.54 .. -Q47 Ů 4 7 . . -039

Bi -0.39.. -0.32

«•^3

f

H

^.32 ,. -0.2B •0.26.. -0.19

B

-0.19.. -0.13 •O. 13 .. -0.07

Plangebied

•O.07.. -0.01 -0.01 .. 003 B

003

0 08

OOB.. 0.12 012 .. 0 16 0 1 6 . . 020 0 2 0 . . 026 0 2 E . . 034

H e i f e r . ' utflÉf''

B

034

B

Q44 .. 0.55

0 44

B

0 5 5 . 0 63

B i

0.69.. Ū 8 7

B i

0 B 7 \ . 1.09

B i

1.09.. 1.41

B i

1.41 .. 1.92

B i

1.92 .. 2.S 4

B i 2.S 4 .. 4.35 B i 4.35 .. 6 30 B i I

© (B Het W a t e r s c h a p s h u i s - A c t u e e l Hūūqtebestand Nederland

Ligging plang ebied

B i

S 3 0 . . 15.63 15.63

350 OD

ï•= 350.00

25 |

t r a n s e c t : archeologie, erfgoed, ruimte

Bijlage 7: Boorpuntenkaart 169450

ŗ

169475

169500

I j j

ą g

ľ

u

d

.

f t

169525

I'

ä

ļ

r

ļ

Boorpuntenkaart

—

-

o 8

o S

Raats: Ermelo (gemeente Ermelo)

#

•jrnifnp ö

1 -

1

-:V

]

—^

I

1

Toponiem: Eksterstraat 106 -128

—

»-\

lî

V -

S

Le9enda Plangebied Boorpunten *

^

^

^

^

^

^

^

^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

Contouren gebouw

Topografie

a—

—^BWtâte ! 1

^

~~~ 16945Ũ ļj,

|

169475 20 m

t r a n s e c t : archeologie, erfgoed, ruimte

''

i 169500

* 169525 . ^ ^ ^ ^

26

Bijlage 8: Boorstaten Projectnaam Ermelo, Eksterstraat 106 - 128 Projectcode

12060010

Beschrijver:

A A Kerkhoven

Boormethode:

Edelmanboor

Boorďtameter:

7 cm Si 12 cm

Boorpuntnr.

X-coordinaat

169.490

GWS

Y-coordinaat

478.255

Gt

Bodemkaart

gY30

GWS na boring

Geom. kaart

4H9

Z-coordinaat

10 t m NAP

VU

Landgebruik

1

woonerf

Opmerking.

[-Mv] Textuur Org V A M Gr plr Kleur Laaggrens Consist. 20

M50

o/r Ca Fe GW Hor M

Zs2

h2

-

1

-

dogr

diffuus

-

150-210

o

50

Zsl

hl

-

1

-

grge

diffuus

-

210-300

O

115

Zsl

-

-

-

lige

EB

-

210-300

O

Projectnaam

Ermelo, Eksterstraat 106 -128

Projectcode

12060010

Beschrijver:

AA

-

-

-

BV

Lith.

-

OMG C

Bijzonderheden

X X

slecht gesorteerd

Z-VERSF

slecht gesorteerd

Boorpuntnr.

Kerkhoven

Boormethode:

Edelmanboor

Boordìameter:

7 cm S 12 cm

X-coordinaat

169.498

GWS

Y-coordinaat

478.243

Gt

Bodemkaart

gY30

GWS na boring

Geom. kaart

4H9

Z-coordinaat

10 * m NAP

VU

Landgebruik

woonerf

Opmerking:

[-Mv] Textuur Org V A M Gr plr Kleur Laaggrens Consist. 15 20 50 70 85

Zsl Zsl Zsl Zsl Zsl

- wwo o dogr

h2

-

3

wo

-

diffuus diffuus

-

M50 150-210

o/r Ca Fe GW Hor M o

-

-

BV

-

X DEZ

robr

geleidelijk

150-210

o

-

-

-

Bs

-

lige

geleidelijk

150-210

o

-

-

-

C

-

lige

geleidelijk

210-300

o

-

librge

EB

210-300

o

Projectnaam Ermelo, Eksterstraat 106 -128 Projectcode

12060010

Beschrijver:

A A Kerkhoven

Boormethode:

Edelmanboor

Boordìameter:

7 cm 8, 12 cm

Lith.

-

DEZ

C

Z-VERSF

slecht gesorteerd

C

Z-VERSF

slecht gesorteerd

Boorpuntnr.

X-coordinaat

169.498

GWS

Y-coordinaat

478.221

Gt

Bodemkaart

gY30

GWS na boring

Geom. kaart

4H9

Z-coordinaat

10 4 m NAP

VII

Bijzonderheden

Landgebruik

3

woonerf

Opmerking:

[-Mv] Textuur Org V A M Gr plr Kleur LaaggrensConsist. 20

Zs2

h3

90

Zsl

-

1 wo dogr -

1

-

ligrge

M50

o/r Ca Fe GW Hor M

scherp

-

150-210

o

-

-

EB

-

300-420

o

-

-

-

BV C

-

Lith.

Bijzonderheden

X

- Z-VERSP

27 transect

ruimte

Boorpuntnr.

P r o j e c t n a a m Ermelo, Eksterstraat 106 -128

Projectcode

1206O010

Beschrijver.

A.A. Kerkhoven

SiX"'"'uŕr.'iL.'cïť

Edelmanboor

Boü'íiìcrnete/

7 cm 8 12

X-coordinaat

169.479

Y-coordinaat

478.203

Z-coordinaat

Landgebruik

GWS

GWS na

10 t m NAP

boring

woonerf

Bodemkaart

gY30

Geom. kaart

4H9

Opmerking:

[-Mv] Textuur Org V A M Gr plr

diffuus

Projectnaam

o/r Ca

Kleur Laaggrens Consist.

Fe GW

orge

geleidelijk

150-210

orge

geleidelijk

210-300 210-300

Projectcode

12060010 A.A. Kerkhoven

M

Bijzonderheden

Z-VERSF Z-VERSP

grin d bandje

Boorpuntnr.

Ermelo, Eksterstraat 106 - 128

Beschrijver

Hor

210-300

Bocnv;e:'ioce, boe-' c::cmc

ter

7 cm

íi

12 cm

X-coordinaat

169.469

Landgebruik

ï-coordinaat

478.235

Bodemkaart

gY30

Geom. kaart

4H9

Z-coordinaat

GWS na

10 t m NAP

boring

woonerf

Opmerking

[-Mv] Textuur Org V A M Gr plr 1 wo

Kleur Laaggrens Consist. dogr

diffuus

M50

o/r Ca

Fe GW

Hor

M

Bijzonderheden

150-210

diffuus

150-210

OMG

slecht gesorteerd

diffuus

210-300

OMG

slecht gesorteerd

diffuus

210-300

OMG Z-VERSF

210-300 Projectnaam

Ermelo, Eksterstraat 106 -128

Projectcode

12060010

Beschrijver:

A.A. Kerkhoven

slecht gesorteerd m.slecht gesorteerd

Boorpuntnr.

Edelmanboor Boc-ra:ometer

7 cm 8 12 cm

X-coordinaat

169.473

Landgebruik

Y-coordmaat

478.220

Bodemkaart

gY30

Geom. kaart

4H9

Z-coordinaat

GWS na

10 4 m NAF

boring

woonerf

Opmerking

[-Mv] Textuur Org V A M Gr plr 1 wo

o/r Ca Fe GW

Kleur Laaggrens Consist dogr

Hor

Bijzonderheden

M

diffuus

210-300

diffuus

210-300

Z-VERSP

210-300

Z-VERSP

28 transect

rmmre

Bijlage 9: Foto's

^^^^^^^^^^ ļ | Ĵ « Boring 1

Boring 3

29 transect: archeologie, erfgoed, ruimte

Boring 5-1

'V . -

V 'i

ES»-

v

.JSB8KiŴ«P^|;

m

'7'; ,* ' V ? * ;

Boring 5-2

30 I t r a n s e c t : archeologie, erfgoed, ruimte

Bijlage 10: NEN 5104

Textuurindeling (NEN 5104) Hoofdnaam

Toevoeging [Org, Gr]

Gradiënt

G = grind

g = grindig

1 = zwak

toevoeging

Z = zand

z = zandig

2 = matig

L = leem

s = siltig

3 = sterk

K = klei

k = kleiig

4 = uiterst

V = veen

h = humeus m = mineraalarm

Karakteristieken en plantenresten VAM

Consist(entie)

M50 (mediaan)

1 = Zwak amorf

(amorfiteit)

Plantenresten ri = riet

ST = stevig

75-105

uiterst fijn

2 = Matig amorf

ho = hout

MST = matig stevig

105-150

zeer fijn matig fijn

3 = Sterk amorf

(plr)

Alleen voor zand

ze = zegge

MSL = matig slap

150-210

wo - wortels

SL = slap

210-300

matig grof

plr = ongedef.

ZSL = zeer slap

300-420

grof

420-600

zeer grof

Nieuwvormingen en grondwater Ca (kalkgehalte,

CaCO ) 3

Fe

(roestvlekken)

Oxidatie/reductie

[o/r]

GW

(grondwater)

1 = afwezig

1 = afwezig

o = oxidatie

2 = matig kalkhoudend

2 = ijzerhoudend

or = oxidatie/reductie

GHG = gem. hoogste

r = reductie

grondwaterstand GLG = gem. laagste

3 = kalkhoudend

3 = sterk ijzerhoudend

G W = grondwater

grondwaterstand

Classificatie en interpretatie Bodemhorizont

(Hor.; volgens De

Bakker & Schelling,

Monstername

(M)

Lithogenese

(lith.)

1989) X (boring) - XXX {diepte in cm)

BHA

K O M = komafzetting

BHB

BED = beddingafzetting

BHBC

OEV = oeverafzetting DEZ=dekzand

BHC

CRE = crevasseafzetting BEE = beekafzetting

Bijzonderheden Archeologische

indicatoren

Omg. = omgewerkt Opg. = opgebracht

en afkortingen

in de kolom

'bijzonderheden'

gr = grindje

l = leem (verbrand)

st = steentjes

b = bot

fe-c = ijzerconcreties

aw = aardewerk

gg = goed gesorteerd

mn-c = mangaanconcreties

vs = vuursteen

mg = matig gesorteerd sg = slecht gesorteerd

mn = Mangaan spi = spikkel (+ kleur)

bakst = baksteen/puin fos = fosfaat

vl = vlekken (+ kleur)

hk = houtskool

sch = schelpen bijm = bijmenging

text.)

31 transect

ruimte

Archeologisch bureauonderzoek en verkennend booronderzoek

Recommend Documents