ARBO-INFO
Mijn naam is Anneke Dooyeweerd. Samen met mijn man Wijnand Dekker heb ik in Ede een praktijk voor advies, begeleiding, coaching en diagnostiek. Mijn man is GZ- psycholoog en richt zich in onze praktijk vooral op diagnostiek en begeleiding van kinderen en jeugdigen in de leeftijd van 4 tot 18 jaar.
Arboneel
barometer voor uw omgeving
Allendesingel 55 6716 GM Ede T M E I
0318 - 624734 0643 - 482276
[email protected] www.arboneel.nl
Deze uitgave van arbo-info is een themanummer over coaching. Een van de coaches uit mijn netwerk komt uitgebreid aan het woord. Tijdens de gesprekken met de collega’s uit het onderwijs komen veel vragen
Ik werk als pedagoog en coach voor bedrijven en non- profit organisaties, zoals het onderwijs. Hiervoor was ik leerkracht en remedial teacher in het basis- en voortgezet onderwijs. Tijdens mijn onderwijscarrière heb ik pedagogiek gestudeerd. Na deze studie wilde ik mij verder specialiseren in het coachen van mensen. Inmiddels ben ik gediplomeerd coach en lid van het NOBCO (Nederlandse Orde van Beroeps Coaches). De afgelopen periode heb ik mensen van verschillende bedrijven gecoacht en meegewerkt aan het Vitaliteitproject op de Koninklijke Gazelle in Dieren. Daarnaast coach ik leerkrachten en ook leerlingen in het (voortgezet) onderwijs. Voor het coachen in het onderwijs ervaar ik hoe belangrijk het is dat ik het onderwijs van binnenuit ken. In het coachen kan ik mijn opleiding en ervaring als leerkracht, pedagoog en coach combineren. Op onze website www.dekkerdooyeweerd.nl kunt u alle informatie vinden over onze doelgroep, werkwijze, opleiding, achtergrond en adresgegevens. 2. Welke verschillende manieren van coaching zijn er en hoe bepaal je wat je bij een cliënt gaat toepassen? In de literatuur (Onorthodoxe interventies, Cobi Brouwer, 2003) staan verschillende manieren van coaching vermeld zoals: -
over coaching naar voren. Vandaar dat dit themanummer gevuld is met een uitgebreid interview van een inspirerende coach. Vragen van collega’s zijn in dit interview verwerkt. . 1. Kun je jezelf introduceren voor de lezer?
ARBO – INFO
-
-
2008-1 / Arboneel©
advies coaching: niveau van reactie op en aanpassing aan de werkomgeving coaching on the job: niveau van toepassen en uitvoeren van professionele handelingen mentale coaching: niveau van aanspreken op en ontwikkelen van mentale vermogens persoonlijkheids coaching: niveau van overtuigingen en waarden die ons gedrag sturen
1
-
spirituele zingeving
coaching:
niveau
van
4. Gebruik je ook E-coaching? Waarom wel of waarom juist niet?
Zelf maak ik vooral een onderscheid tussen coachen op instrumenteel niveau en coachen op persoonlijkheidsniveau. Coachen op instrumenteel niveau is een niveau dat ligt op het gebied van omgeving, gedrag en strategie. Ik gebruik het IJsbergmodel om inzichtelijk te maken dat het hierbij gaat om het zichtbare gedrag dat in het topje van de IJsberg zit. Coachen op persoonlijkheidsniveau heeft te maken met onze overtuigingen, waarden en drijfveren. Welke overtuigingen en waarden belemmeren mij in mijn professioneel- en persoonlijk leven en hoe kan ik hierop invloed uitoefenen? Het is een gebied dat onder de waterlijn ligt. Op dit niveau gaat coachen over duurzaam veranderen.
Sinds een aantal jaren ben ik als deskundige verbonden aan de werkgroep sociaalemotionele ontwikkeling van het SLO (Stichting Leerplan Ontwikkeling) in Enschede. Ik beantwoord vragen van leerkrachten, interne begeleiders, ouders en studenten uit het onderwijsveld. Ik ben dus bekend met het beantwoorden van vragen via de mail en zie hiervan de voordelen. Het gebruik van E- coaching ben ik hierdoor als een optie gaan zien.
In een intake, een eerste gesprek met de cliënt vraag ik wat hem of haar bij mij brengt en wat hij of zij wil bereiken. De cliënt bepaalt en stelt zelf zijn/ haar coachdoelen op, eventueel met hulp van mij. Door aan te sluiten bij de wens en de behoefte van de cliënt wordt zijn/ haar coachvraag duidelijk. Tijdens dit proces van vragen, samenvatten en doorvragen wordt mij duidelijk welke vorm van coachen bij de cliënt past. Dit betekent niet dat het proces vastligt. Coachvraag en doel kunnen veranderen. In dit proces van coachen ben ik aanwezig en intervenieer ik. De cliënt blijft hierbij altijd eigenaar van zijn/ haar eigen proces. 3. Wat doe je als het niet klikt tussen coach en cliënt? Wanneer ik tijdens de intake of bij een vervolggesprek uit verbale en non- verbale reacties ervaar dat er geen klik plaatsvindt, bespreek ik dit met de cliënt. Ik vraag wat hij of zij hier zelf van vindt, maak mijn eigen waarneming en gevoel bespreekbaar en noem eventuele andere opties voor de cliënt. Een klik tussen coach en cliënt is voor mij een absolute voorwaarde om tot coaching te komen. Een klik is voor mij een soort ‘aanraken’ op eenzelfde golflengte. Zonder klik, geen vertrouwensband en zonder vertrouwensband geen coaching. Bij coaching gaat het om een positief effect, gebaseerd op een veilige relatie.
De voordelen van E- coaching: -
Tijdbesparend In crisissituatie snel feedback Een moment kunnen kiezen die je past Een checkmoment voor datgene dat je aan het oefenen bent Het geschrevene kan herlezen worden E- coaching kan wereldwijd Na een coachtraject een zelfgekozen moment van evaluatie en nazorg
Er kleven echter ook nadelen aan: -
-
-
-
In een email contact is er in mindere mate of op een andere wijze sprake van het opbouwen van een vertrouwensband Het is geen gesprek/ dialoog, er is geen directe interactie tussen betrokkenen. De non- verbale communicatie blijft buiten beeld. In coaching let ik op uiterlijk, oogcontact, bewegingen, gedrag, gebaren, mimiek, intonatie en spontaan taalgebruik. Deze informatie krijg ik niet via e- coaching. Tijdens een coachsessie kan er spontaan geïntervenieerd worden en aansluitend hierop geoefend, tijdens ecoaching is dit niet mogelijk Geschreven taal vraagt een goede uitdrukkingsvaardigheid. Emoties zijn soms moeilijk onder woorden te brengen.
5. Welke manier gebruik je?
van
rapporteren
In coaching gebruik ik de term rapporteren niet, maar spreek ik over evalueren. Evaluaties
ARBO – INFO
2008-1 / Arboneel©
2
kunnen mondeling en schriftelijk zijn. Ik maak tijdens een coachtraject gebruik van een tussenevaluatie en eindevaluatie. De evaluaties worden in een coachgesprek door de cliënt zelf verwoord en indien gewenst in samenwerking met mij opgesteld. Wanneer een cliënt bij mij wordt aangemeld door een werkgever is er sprake van een driehoekcontract: cliënt, opdrachtgever en coach. Een opdrachtgever wil uiteraard graag weten of het traject naar wens verloopt. Bij de aanmelding vertel ik de opdrachtgever welke informatie hij mag verwachten en dat vertrouwelijke informatie over de cliënt alleen in overleg met betrokkene wordt verstrekt (zie ethische gedragscode NOBCO). Als er een verzoek komt van opdrachtgever en/ of cliënt of ik bij een gezamenlijk gesprek aanwezig wil zijn, voldoe ik graag aan dat verzoek. Vaak heeft dit betrekking op de eindevaluatie, waar gekeken wordt hoe de cliënt het coachtraject heeft ervaren, of de coachdoelen zijn gehaald en welk resultaat coaching heeft opgeleverd voor het persoonlijk en professioneel functioneren. Na afloop van elk (coach)gesprek maak ik een verslag van het gesprek. Dit is voor mij een middel om de rode draad vast te houden en te reflecteren op mijn handelen. Het schrijven van een reflectieverslag door de cliënt behoort eveneens tot de mogelijkheden. 6. We hebben gelezen dat je met je kantoor in Ede zit. Wil je eventueel ook landelijk werken of werk je alleen in de provincie Gelderland?
noodzakelijk de cliënt te coachen op de werkvloer. Het is wel zo dat ik de tijdsinvestering die ik daarbij maak, moet laten meewegen in het kostenplaatje voor cliënt of opdrachtgever. 7. Wat is het voordeel van de externe coaching door jou in plaats van de interne coaching die bijv. door een IB-er van de school gedaan wordt? De voordelen van mij als externe coach: - Als externe coach ben ik niet in loondienst bij eenzelfde organisatie als de gecoachte. Ik heb geen ‘inside’ informatie en wordt hier niet door beïnvloed. - Als externe coach is er sprake van een natuurlijke distantie ten opzichte van een organisatie/ school en de opdrachtgever. - De verantwoordelijkheid van een externe coach is zorgvuldig te contracteren: doelen, trajectduur, evaluatie en omgang met informatie, worden vastgelegd in een coachcontract en door opdrachtgever, cliënt en coach ondertekend. - Iemand die zich laat coachen, vertrouwt zichzelf aan een coach toe. Bij veranderingen op persoonlijkheidsniveau is keuzevrijheid voor de cliënt van doorslaggevend belang om te komen tot een veranderingsproces. Een externe coach maakt keuzevrijheid voor de cliënt mogelijk. - Ik ben een gediplomeerd coach en voldoe aan de kwaliteitseisen van het NOBCO. 8. Wil je op de volgende stelling reageren: “Je hoeft niet ziek te zijn of functioneringsproblemen te hebben” om gecoacht te worden.
Onze locatie ligt op loopafstand van het station Ede- Wageningen en is daardoor voor iedereen goed bereikbaar. Coachen kan overal, ik werk dus niet alleen in de provincie Gelderland. In sommige gevallen is het wenselijk of
ARBO – INFO
Wanneer je ziek bent of functioneringsproblemen hebt, ben je eigenlijk al over je grenzen heengegaan. Coaching kan dan als middel curatief worden ingezet. Naar mijn mening is coaching echter bij uitstek een middel om preventief in te zetten. Ieder mens kent periodes in zijn leven waarin dingen anders lopen dan gehoopt of verwacht. Stagnaties kunnen optreden maar je weet niet
2008-1 / Arboneel©
3
goed hoe je hier de ‘vinger op moet leggen’. Je kunt last hebben van ‘blinde vlekken’. Deze kunnen liggen op het gebied van je persoonlijk- en professioneel functioneren. Je leert door coaching op een andere wijze naar jezelf, de ander en de omgeving te kijken. Door op een andere manier te kijken, voorkom je problemen, zie je nieuwe kansen en mogelijkheden en leer je deze te benutten. Je leert je eigen proces (opnieuw) ter hand te nemen en te sturen in de richting die voor jou wenselijk is. 9. De slogan “een levenlang leren” wordt de laatste maanden vaak gebezigd. In hoeverre kan coaching daarin een positieve rol spelen.
11. Kun je vanuit je praktijk wat voorbeelden noemen waarop leerkrachten en directies gecoacht kunnen worden. Coaching kan in de onderstaande voorbeelden een goed middel zijn om blokkades te verminderen of op te heffen: -
-
Coaching speelt een positieve rol in het proces van leren, uitdagen, veranderen en groeien. Een leer- en groeiproces kun je niet ongedaan maken. Je kunt het wel belemmeren of stimuleren. In ieder mens is de wens aanwezig je leven zo optimaal mogelijk te leven. Gebruik te maken van de kwaliteiten en mogelijkheden die je in aanleg hebt. Door persoonlijke en/ of werkomstandigheden kan deze wens in meer of mindere mate verdwijnen. Je bent je er dan niet meer zo bewust van, maar ervaart een stagnatie. Je (onbewuste)gevoel zegt je echter dat er meer te halen moet zijn. Coaching kan een rol spelen bij bewustwording hiervan en helpen bij het opnieuw op zoek gaan naar jouw wens en naar de haalbaarheid deze wens te realiseren. Een levenlang leren biedt perspectief, motiveert en inspireert.
-
10. Hoe ga je om met de levensovertuiging van de gecoachte?
-
Een levensovertuiging is een overtuiging die hoort bij het leven van de persoon die je coacht. Deze overtuiging is mede gevormd door opvoeding, schoolervaring, vrienden, studie en op latere leeftijd werkervaring. Het bepaalt jouw manier van kijken naar de wereld en daardoor jouw manier van ‘zijn’ in de wereld. De basis waaruit ik coach is: acceptatie, liefde, respect, integriteit en authenticiteit. Zonder deze ingrediënten is voor mij geen coaching mogelijk.
ARBO – INFO
-
-
-
-
Balans tussen werk en privé: een goede balans zorgt voor een goed professioneel en persoonlijk functioneren. Ben je uit balans dan zit je niet lekker in je vel en functioneer je minder goed. Communicatie: op een heldere manier kunnen en durven communiceren voorkomt problemen. Conflicten: het ontstaan van conflicten heeft vaak te maken met onze (beperkte) manier van kijken naar onszelf en de ander en de overtuigingen die we hebben. Keuzeproblemen: het maken van keuzes is veelal een dilemma tussen ons gevoel en verstand. Inzicht in de wijze waarop wij kiezen werkt verhelderend. Loopbaan: zit ik op de goede plek of zijn er voor mij met mijn kwaliteiten andere mogelijkheden binnen de organisatie waar ik nu werk of kies ik voor een andere organisatie. Management: de besluitvorming van het management en de wijze waarop dit gecommuniceerd wordt naar de werknemer veroorzaakt in veel organisaties werkdruk. Omgang met collega’s: in de dagelijks contacten op de werkvloer is het nodig dat je inzicht hebt in je eigen gedrag en in het gedrag van anderen. Werkdruk: hoe ik mijn werk ervaar heeft te maken met hoe ik mijn werk beleef.
12. Zijn er aspecten waarin jij je duidelijk onderscheidt van de rest van de coaches? Mijn kracht zit in de korte tijd die ik nodig heb voor het opbouwen van een vertrouwensband met de cliënt. Mijn geloof in de potentie en zelfsturing van ieder mens geeft mijn cliënten zelfvertrouwen. Door de openheid van de
2008-1 / Arboneel©
4
cliënt krijg ik snel inzicht in zijn of haar belemmeringen en mogelijkheden en kan ik hierop direct interveniëren. Zonder het proces te overhaasten kom ik op deze wijze tot een grote effectiviteit in coaching.
Hieronder treft u een reactie van iemand aan die coaching gevolgd heeft bij Anneke Dooyeweerd: “Ik heb veel aan de coaching gehad. Bewustwording van je omgeving, van jezelf, actie en reactie. Stuk persoonlijke coaching die je niet alleen meeneemt op de werkvloer, maar ook in het dagelijks leven. Ik zou het iedereen aan willen raden!”
Bij mij bepaalt de cliënt mede de vorm, de inhoud en het tempo van de coaching. Ik luister, sluit aan, stel vragen, spiegel, confronteer en zoek naar passende coachmodellen, werkwijzen en materialen. Door op deze manier te interveniëren blijft de cliënt eigenaar van zijn/ haar eigen proces. 13. Heb je een slotopmerking n.a.v. dit interview. Ieder mens zou zeker eenmaal in zijn of haar leven de kans moeten krijgen gecoacht te worden. Je laten coachen is een proces van durven, kunnen, mogen en willen. In ontmoeting met de ander word je gespiegeld en krijg je (weer) inzicht in je eigen mogelijkheden. Coaching zorgt voor verruiming en verrijking in je bestaan. Het is zo eenvoudig, zo voor de hand liggend en daarom voor iedereen haalbaar. Anneke Dooyeweerd Ericalaan 6a 6711 MZ Ede 0318 438819 06 4931 4531 www.dekkerdooyeweerd.nl
ARBO – INFO
2008-1 / Arboneel©
5
