Arbodienstverlening Informatie voor werkgevers
Bedrijven moeten zich bij het opstellen en uitvoeren van een goed arbeidsomstandighedenbeleid en ziekteverzuimbeleid deskundig laten ondersteunen. Dit is bijvoorbeeld verplicht bij advies en toetsing van de risicoinventarisatie en -evaluatie en bij aanstellingskeuringen. Een werkgever kan kiezen voor een contract met een arbodienst of voor een maatwerkregeling.
ARBODIENSTVERLENING
3
Hoe regelt u arbodienstverlening? U moet zich bij het opstellen van een arbeidsomstandighedenbeleid en ziekteverzuimbeleid voor een aantal taken deskundig laten bijstaan. Ook moet er in uw bedrijf een preventiemedewerker aanwezig zijn. Arbodienstverlening: verplichte ondersteuning en een preventiemedewerker U moet zich laten ondersteunen bij de volgende taken: • advies en toetsing van de risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) • ziekteverzuimbegeleiding (door de bedrijfsarts) • periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) (door de bedrijfsarts) • aanstellingskeuringen (door de bedrijfsarts) Sinds 1 januari 2007 hoeft u geen arbospreekuur meer in te stellen. In een bedrijf moet een preventiemedewerker aanwezig zijn. Hij houdt zich bezig met de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. De preventiemedewerker is één van de werknemers. In kleine bedrijven (25 werknemers of minder) kan een werkgever zelf de preventiemedewerker zijn.Voor meer informatie zie bij ‘Wat doet de preventiemedewerker?’. Ondersteuning: arbodienst of maatwerkregeling Voor de deskundige ondersteuning bij arbobeleid en verzuimbeleid kunt u kiezen voor een contract met een arbodienst. Ook kunt u kiezen voor maatwerk. U bepaalt dan zelf hoe en met welke deskundige de preventie en begeleiding van ziekteverzuim wordt geregeld. Er moet in ieder geval een bedrijfsarts worden ingeschakeld. De ondernemingsraad moet instemmen met de eigen regeling.Voor maatwerk geldt een aantal voorwaarden.
4
ARBODIENSTVERLENING
Wat zijn de voorwaarden bij maatwerk? Als u kiest voor maatwerk voor de ondersteuning bij het arbeidsomstandighedenbeleid en ziekteverzuimbeleid, moet u voldoen aan de volgende voorwaarden: • U moet het over de door u gekozen vorm van arbodienstverlening eens zijn met uw werknemers, via de cao van uw branche of via uw ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. • U moet voor de beoordeling van uw risicoinventarisatie en –evaluatie (RI&E) een gecertificeerde arbodeskundige inschakelen.Voor meer informatie zie bij ‘Hoe zit het met arbodienstverlening en de RI&E?’. • Voor ziekteverzuimbegeleiding, arbeidsgezondheidskundig onderzoek en aanstellingskeuringen moet een bedrijfsarts beschikbaar zijn. Afspraken in cao Werkgevers en werknemers kunnen op brancheniveau in een cao afspraken maken over maatwerk in arbodienstverlening.Voor meer informatie zie bij ‘Hoe kunt u arbodienstverlening in uw cao regelen?’.
ARBODIENSTVERLENING
5
Wat doet de preventiemedewerker? In een bedrijf moet een preventiemedewerker aanwezig zijn. Het maakt hierbij niet uit of u voor maatwerk kiest of voor een contract met een arbodienst. Een preventiemedewerker is een werknemer binnen het bedrijf die helpt bij de dagelijkse veiligheid en gezondheid en arbeidsomstandigheden. Als u niet meer dan 25 werknemers in dienst hebt, dan mag u deze taak zelf vervullen. Taken van de preventiemedewerker De taken van de preventiemedewerker bestaan bijvoorbeeld uit: • voorlichten over het gebruik en onderhoud van apparaten; • het bewaken van het juiste gebruik van beschermingsmiddelen; • instructie geven over het werken met gevaarlijke stoffen. Basis: risicoinventarisatie en –evaluatie (RI&E) De RI&E en het plan van aanpak vormen de basis voor wat een preventiemedewerker moet weten. Bijvoorbeeld: in een RI&E staat dat er afzuigkappen moeten worden gebruikt. De preventiemedewerker moet dan weten wat de risico’s zijn van niet of ondeskundig afzuigen en hoe de apparaten onderhouden moeten worden. Opleiding of cursus preventiemedewerker Een preventiemedewerker hoeft geen algemene opleiding of cursus te volgen. Hij moet wel over de specifieke kennis van de arborisico’s in het bedrijf beschikken.
6
ARBODIENSTVERLENING
Hoe zit het met ziekteverzuim en medische keuringen? U bent verplicht zich door een bedrijfsarts te laten ondersteunen bij ziekteverzuimbegeleiding, periodieke arbeidskundige onderzoeken en aanstellingskeuringen. Ziekteverzuim U bent verplicht een ziekteverzuimbeleid te voeren. De afspraken die u hierover met de arbodienst of arbodeskundigen maakt, legt u schriftelijk vast. Het voorkomen van ziekteverzuim is de eerste stap. Daarnaast moet u alles in het werk stellen om zieke werknemers op een verantwoorde manier weer aan het werk te krijgen (reintegratie). Soms kan het nodig zijn om het werk, de werkplek of de werksituatie aan te passen. U kunt gebruikmaken van het deskundige advies en de ondersteuning van de arbodienst of arbodeskundigen. Betrokken artsen bij ziekteverzuim Bij ziekteverzuim zijn verschillende artsen betrokken. Elke arts heeft een eigen taak en verantwoordelijkheid. Behandelend arts: meestal de huisarts van de werknemer. Deze behandelt -eventueel in samenwerking met een medisch specialistde gezondheidsklacht van de werknemer. Bedrijfsarts: de bedrijfsarts zorgt onder meer voor de sociaalmedische begeleiding van de werknemer bij ziekte. Hij is begeleider van de werknemer bij ziekteverzuim en kijkt of er mogelijkheden zijn om te voorkomen dat de zieke werknemer langdurig verzuimt of zelfs arbeidsongeschikt raakt; bijvoorbeeld of re-integratie mogelijk is bij de eigen of een andere werkgever.
ARBODIENSTVERLENING
7
De bedrijfsarts is een onafhankelijke deskundige op het terrein van arbeid en gezondheid. Hij kan bijvoorbeeld de belasting en belastbaarheid van de werknemer in relatie tot diens werk beoordelen en hierover adviseren. De bedrijfsarts kan daardoor ook een belangrijke rol spelen bij preventie van ziekteverzuim. Verzekeringsarts: wanneer het arbeidsverzuim langdurig wordt, komt op een gegeven moment de verzekeringsarts in beeld: deze doet de claimbeoordeling voor de arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA). Daarbij zal de arts nogmaals nagaan of er nog re-integratiemogelijkheden zijn. Bedrijfsartsen mogen werknemers rechtstreeks verwijzen naar de reguliere gezondheidszorg voor diagnostiek en behandeling. Voorwaarde voor verwijzing is wel dat de bedrijfsarts, of zijn arbodienst, een overeenkomst heeft met de zorgverzekeraar waarbij de werknemer is aangesloten. Meer informatie over ziekteverzuim vindt u op www.szw.nl bij het onderwerp Loondoorbetaling bij ziekte. Het periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) Werknemers moeten de mogelijkheid hebben een vrijwillig PAGO te ondergaan. Bij dit onderzoek wordt bekeken of er problemen of klachten over de gezondheid zijn als gevolg van de werkomstandigheden. Aanstellingskeuring U mag alleen een aanstellingskeuring laten verrichten als er voor de functie specifieke medische functie-eisen bestaan. De aanstellingskeuring moet worden verricht door een bedrijfsarts van de arbodienst waarbij u bent aangesloten, of door de bedrijfsarts die in uw maatwerkregeling is aangesteld. Meer informatie over het PAGO en de aanstellingskeuring vindt u op www.szw.nl bij het onderwerp Medische keuring.
8
ARBODIENSTVERLENING
Hoe zit het met arbodienstverlening en de RI&E? Elke werkgever is verplicht een risicoinventarisatie en –evaluatie (RI&E) te hebben. Toetsing RI&E Als u uw RI&E hebt opgesteld, moet deze worden getoetst. De arbodienst of gecertificeerde arbodeskundige kijkt dan onder meer naar de juistheid van de beschrijving van risico’s. Ook krijgt u daarbij verplicht een advies over het plan van aanpak. Hebt u niet meer dan 25 werknemers? Dan hoeft u uw RI&E niet te laten toetsen, zolang u een RI&E- instrument gebruikt dat in uw cao is afgesproken. Als er niet zo’n cao-afspraak is, kan het zijn dat er wel voor uw sector een RI&E-instrument is afgesproken. Zie hiervoor de website www.rie.nl. Als u dat instrument gebruikt voor uw RI&E, zal de arbodienst een lichte, goedkopere toets doen. Als er geen cao-afspraak is, en niet zo’n sectoraal RI&E-instrument, dan moet u als werkgever met 25 werknemers of minder wel een arbodienst inschakelen voor een gewone toets. Maar: werkgevers die in totaal niet meer dan 40 uur per week mensen voor zich laten werken, hoeven hun RI&E niet meer door een arbodeskundige of arbodienst laten toetsen.Voor hen is er een hulpmiddel, de Checklist gezondheidsrisico’s. Deze brochure kunt u bestellen of downloaden via de website van Postbus 51, www.postbus51.nl.
ARBODIENSTVERLENING
9
Werknemers toegang tot arbodeskundige In de RI&E moet onder meer staan op welke wijze uw werknemers toegang hebben tot een arbodeskundige, zoals een bedrijfsarts, arbeidshygiënist, veiligheidskundige, arbeids- en organisatiedeskundige of preventiemedewerker. In overleg met de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging, kunt u uw werknemers ook toegang verlenen tot andere deskundigen, zoals een bedrijfsverpleegkundige, bedrijfspsycholoog of -fysiotherapeut of externe deskundigen op het terrein van arbeidsomstandigheden. Meer informatie over de RI&E vindt u op www.szw.nl.
10
ARBODIENSTVERLENING
Hoe kunt u arbodienstverlening in uw cao regelen? U kunt arbodienstverlening in uw cao regelen. U kunt bij cao afspraken maken over alle verplichte onderdelen van de arbodienstverlening: ziekteverzuimbegeleiding, de RI&E-toets, periodiek arbeidskundig onderzoek en aanstellingskeuringen. Dit kan ook betekenen dat de cao-partners voor één taak afspreken dat deze door arbodeskundigen wordt uitgevoerd, en dat bedrijven voor de andere taken een arbodienst kunnen inschakelen, of zelf afspraken maken met de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. RI&E U kunt een bij cao afgesproken RI&E-instrument gebruiken. Als in uw bedrijf 25 of minder werknemers werken, dan hoeft u uw RI&E niet meer te laten toetsen.Voor bedrijven met meer dan 25 werknemers kunnen cao-partners afspraken maken over een lichte toets. U kunt het RI&E-instrument uitbreiden met een module preventiemedewerker. Dan kunt u snel per bedrijf het takenpakket, de benodigde kennis en verantwoordelijkheden van de preventiemedewerker opstellen. Preventiemedewerker Als in uw sector veel specialistische kennis nodig is om veiligheidsrisico’s te voorkomen, kunt u afspreken dat de brancheorganisatie een cursus verzorgt. Als u in uw cao afspraken maakt over de taken van de preventiemedewerker, moet er ruimte blijven voor eigen afspraken in uw bedrijf. Een cao-afspraak die daarvoor geen ruimte laat, komt niet in aanmerking voor algemeen verbindend verklaring. Werkgevers die exact een branchevoorbeeld preventiemedewerker volgen, doen daarmee soms meer dan strikt nodig is voor hun bedrijf, of soms juist te weinig. U kunt het branchevoorbeeld het beste als leidraad nemen en dat aanvullen met de veiligheidseisen in uw bedrijf.
ARBODIENSTVERLENING
11
Ziekteverzuim U kunt bij cao afspraken maken over ziekteverzuim. Bijvoorbeeld: • Een sector kan zelf een eigen organisatie oprichten om werkgevers te ondersteunen bij langdurend ziekteverzuim. Werknemers kunnen dan snel herplaatst worden bij een collega-ondernemer, tijdelijk of voor langere tijd. • Sommige sectoren hebben een ‘brancheloket’. Werkgevers melden een verzuimgeval bij het loket. Afhankelijk van afspraken roept het loket de ziek gemelde werknemer op. Als het nodig is wordt de werknemer doorverwezen naar een arbodienst, bedrijfsarts of andere deskundigen.Vaak wordt zo’n loket ondersteund door de verzekeraar.
12
ARBODIENSTVERLENING
Wie controleert of u zich aan de regels houdt? De Arbeidsinspectie houdt toezicht op de arbeidsveiligheid en op de verplichtingen van werkgevers. Bijvoorbeeld: de Arbeidsinspectie kan constateren dat er in uw bedrijf tekortkomingen zijn die komen doordat de preventiemedewerker minder deskundig is dan nodig bleek uit de RI&E. De Arbeidsinspectie kan dan eisen dat de preventiemedewerker wordt bijgeschoold of dat er meer preventiemedewerkers worden aangewezen.
ARBODIENSTVERLENING
13
Meer informatie Blik op werk
Op de website www.blikopwerk.nl vindt u meer informatie over arbodienstverlening. U kunt onder meer gebruikmaken van een zoekmachine naar dienstverleners. Hebt u naar aanleiding van deze brochure nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Publieksinformatie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Postbus 90801, 2509 LV Den Haag. Telefoon 0800-9051 (gratis) Voor meer informatie kunt u ook onze website bezoeken: www.szw.nl Voor algemene vragen aan de rijksoverheid en het bestellen van brochures kunt u terecht bij Postbus 51. Telefoon: 0800-8051 www.postbus51.nl
14
ARBODIENSTVERLENING
Postbus 90801 2509 LV Den Haag Bestelnummer 141 Mei 2008 Gewijzigde herdruk / 01 Gratis uitgave
