Arbeidsrehabilitatie en herstel Ontwikkelingen in kennis
H. Michon, symposium GGNET Alternatief; werken aan perspectief 11 oktober 2011
Inhoud
• • • •
Arbeidsparticipatie Arbeidsrehabilitatie Herstel Gezamenlijk reisdoel?
2
Ontwikkelingen context Wet- en regelgeving • WMO • Wet Werken Naar Vermogen • Bezuinigingen GGZ beleid • Herstel en burgerschap – … maar mainstream GGZ ziet andere core business
• In (F)ACT teams IPS vereist, ervaringsdeskundigheid Economie • Crisis! • Kansen voor duurzaamheid, eigen kracht • Arbeidskrachten nodig.. toch?! 3
Werkende beroepsbevolking (> 12 u p week)
Bron: enquête beroepsbevolking (EBB) ‘02-’08 4
Werkende beroepsbevolking (> 12 u p week)
Bron: enquête beroepsbevolking (EBB) ‘02-’08 5
Werkende beroepsbevolking (> 12 u p week)
Bron: enquête beroepsbevolking (EBB) ‘02-’08 6
Geen werk - so what? • Komt tegemoet aan behoefte – sociale contacten, inkomen – helpt herstellen & teken van herstel
• Motivatie kan groeien • Achter ‘geen behoefte aan’ zit: ervaren en geanticipeerde stigma • Talent en interesse herkennen en benutten • Werken ‘altijd’ beter dan geen werk..
7
Arbeidsrehabilitatie steun bij kiezen, verkrijgen & behouden van werk •Bestaande modellen – stapsgewijs –Brede doelstelling –Oefenen in beschermde omgeving –Apart van GGZ
• Nieuwe modellen - doelgericht – Betaalde baan centrale doel – Snel plaatsen, dan trainen – Arbeidsbegeleiding en GGZ in één team
In Nederland vele modellen • Individuele Traject Benadering • Individuele Vraaggerichte Benadering • Individuele RehabilitatieBenadering (bij persoonlijke doelen t.a.v. werk)
• Begeleid werken / begeleid leren – Supported Employment / education
Allerlei combinaties van bovenstaande • Individuele Plaatsing & Steun
9
Achterliggende principes • Geloof in mogelijkheden, krachten, talenten • Persoonlijke wensen uitgangspunt • Band tussen cliënt en begeleider • Steunen zolang als nodig • Gerichtheid op de werkrol
10
Individual Placement & Support • • • • • • •
Regulier betaald werk in vizier houden Begeleiding bieden aan wie wil Snel zoeken naar echte baan Eerst plaatsen dan trainen Arbeidsbegeleiding integreren met GGZ-hulp Voorkeuren cliënt voorop Persoonlijk ondersteunen zo lang als nodig
• Begeleiden bij uitkeringskwesties • Doorlopend arbeidsmogelijkheden inschatten
11
IPS ‘Evidence based’.. internationaal 90
Ook buiten de VS
80 70 60 50 40
IPS
30
TVS
20 10 0 96 NH
99 DC
02 MD
04 CT
06 QUE
06 SC
07 EUR
07 IL
08 AUS
08 CA
08 HK
Bond e.a. 2008 12
Met dank aan... Betrokkenen bij scion • • • • • •
J.T. van Busschbach M. van Vugt D. Stant H. Kroon J. van Weeghel D. Wiersma
Anderen van scion team N. Van Erp, L. Aerts-Roorda, A. Niersman Betrokken GGZ instellingen: Dimence, GGzE, Lentis / UCP UMCG, Pameijer / Bavo Europoort
13
Scion in notedop OPZET • 4 x langdurige GGZ volwassenen • Iedere cliënt met wens tot betaald werk • Toewijzing vlg. loting aan IPS of reguliere arbeidsrehabilitatie • Sep.‘05- nov ‘11 • metingen: start, en na 6 – 18 – 30 mnd
GROEP • 151 respondenten • 74% man / lft 35 jr • 82% ongehuwd • diagnose: o.a. 58% schizofrenie/psychose • 80% medicatie in afgelopen half jaar • 74% ooit opgenomen
14
Uitkomst na 18 maanden: % regulier betaald werk
Uitkomst na 30 maanden: % regulier betaald werk
Enkele andere resultaten • IPS groep meer dagen gewerkt in reguliere baan (69 vs 36) • Binnen werkenden: – Gem. 185 dgn gewerkt, 23 u. p week – geen verschil IPS groep en vergelijkingsgroep
• Geen stijging - maar ook geen daling in kwaliteit van leven, gezondheid • IPS kost wat, maar dan heb je ook wat! • IPS goed implementeren is lastig
17
18
IPS geen haarlemmerolie • Schatplichtig aan IRB en andere benaderingen • Doorbordurend op supported employment • Mensen met aanhoudende psychische problemen vaak ambivalente werkwens • Scholing kan werkkansen vergroten • IPS heeft wel betere resultaten, maar werkt niet voor iedereen • Andere modellen nog onvoldoende onderzocht 19
Effect van IPS vergroten
20
Zijn andere modellen effectief?
21
Realiseren cliënten hun dagbestedingsdoelen vaker met IRB? (n 69, na 1 jaar) IRB
andere rehab. 11% geheel
35% 44%
geheel
58%
niet 31% 21% deels
deels
niet
Realiseren cliënten hun dagbestedingsdoelen vaker met IRB? (n 69, na 2 jaar) IRB
andere rehab.
29% 53% geheel
32%
geheel 40%
niet 31% 15% deels
deels
niet
Richtlijnontwikkeling • • • • •
Multidisciplinaire richtlijn in de maak Werk behouden (en eerst vinden) Nu commentaarfase gesloten dit jaar opleveren Aanbevelingen mbt o.a. – zelfmanagement – assessment – samenwerking
• Nog weinig evidence voor primaire proces 25
Herstel • Medisch (symptomen) • Functioneel (rollen) • Psychologisch (identiteit)
26
Herstel = • Herstel (..) betekent dat je leert zien waar je eigen kwetsbaarheden en talenten liggen en dat je met gebruikmaking daarvan weer baas wordt over • je eigen leven. (HEE web site) • Uniek persoonlijk proces (..); leven inhoud en richting geven (Boevink ea. 2008) • Een bevredigend, hoopvol leven leiden dat ertoe doet (..) (vrij vertaald naar Anthony ea 2003) • Je bent niet je stoornis (Boevink) • Iets anders dan genezen 27
Herstel • Proces • Uitkomst • Visie
28
Diverse aanpakken Programma, incl. werkgroep 'zelfhulp' – HEE!
O.a. Boevink e.a. 2002
Zelfhulp / groepen – Herstellen doe je zelf
Van Gestel-Timmermans, Brouwers, Van Assen, & Van Nieuwenhuizen, 2010).
– Wellness Recovery Action Planning-WRAP
Gelieerd aan GGZ teams – Illness Management & Recovery (IMR)
29
WRAP • Wellness Recovery Action Plan (WRAP; Copeland & Mead 2004). • helpt de persoon persoonlijk werkboek maken
– waarin hij/zij beschrijft wat helpt om zich gezond te voelen en actief te herstellen. – Onderdeel 1: ‘gereedschapskist voor een goed gevoel’. – 7 andere onderdelen, zoals voortekenen kunnen herkennen van terugval; een crisisplan opstellen, een gezonde leefstijl ontwikkelen.
• 8 gesprekken, waarna continuering • De precieze invulling varieert. • Training door ervaringsdeskundige
– die een training heeft ontvangen van door erkende train-de-trainers
• Samenwerking Kenniscentrum Phrenos, HEEgroep Trimbos-instituut, GGzE, GGZ NHN, etc)
30
Effectief? Herstellen doe je zelf • RCT168 cursisten vs 165 wachtenden 2010)
(zie oa Van Gestel ea
• Metingen vooraf, na drie en zes mnd. • Positief effect op empowerment, hoop en zelfvertrouwen. HEE • RCT 81 deelnemers vs 82 wachtenden (Boevink e.a. aangeboden ter publicatie)
• voormeting en metingen na 12 en 24 mnd. • Klein positief effect op symptomen, vertrouwen in psychische gezondheid WRAP • RCT 276 cursisten vs 279 wachtenden (Cook ea 2011) • Metingen vooraf, einde cursus en na zes mnd. • Positief effect op hoop, kwaliteit van leven en symptomen. www.kenniscentrum-ze.nl;
31
Herstelondersteunende zorg
32
Herstelondersteunende zorg Hulpverlener • heeft attitude van hoop en optimisme; • is present (aandachtig aanwezig); • is terughoudend en bescheiden; • sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt; • herkent en stimuleert eigen kracht van de cliënt (empowerment); • erkent, benut en stimuleert ervaringskennis; • erkent, benut en stimuleert de ondersteuning van de cliënt door belangrijke anderen; • Streeft naar vergroten eigen regie/autonomie.
Uit: Dröes & Plooy 2010, gebaseerd op Boevink 2009
33
34
herstelond. zorg
rehabilitatie
Behandeling
herstelgroep
35
Gezamenlijk reisdoel • IPS afh. v motivatie en interesses cliënt • IPS gelooft in cliënt • Voor velen is werk teken van herstel – .. Maar niet allemaal!
• Oil & Vinegar • Werk goed voor zelfvertrouwen en psychische gezondheid, dus ook voor herstel – .. Maar niet voor iedereen, en niet makkelijk aan te tonen!
• Kortom.. 36
• Arbeidsrehabilitatie kan niet zonder herstel • Maar andersom wel..
37
