Arbeidsongevallenrapport 2013

Arbeidsongevallenrapport 2013  Door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen 

Inspectie SZW:  J. Hoeben  M.C. Smit 

   

2   

Voorwoord   Voor u ligt het Arbeidsongevallenrapport 2013 van de Inspectie SZW. In het rapport is  een analyse gedaan van de door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen over  verschillende jaren. Dit rapport en andere bronnen van ongevallengegevens worden  gebruikt door de Inspectie SZW in het kader van risico‐analyse.Voor het tot stand komen  van het rapport bedanken we Marja Schouten, John Samadhan, Corina Geschiere en  Arjan van der Lugt van de afdeling Onderzoek & Analyse van de Inspectie SZW.  Daarnaast gaat onze dank uit naar Piet Venema en Ad van Duijn van het Ministerie van  SZW, voor hun constructieve suggesties op de concept versie van dit rapport. Tot slot  danken we Marga Zuurbier van de Inspectie SZW voor haar waardevolle suggesties.    Marlou Smit en Judith Hoeben 

3   

     

4   

Inhoudsopgave   Voorwoord .......................................................................................................................... 3  Inhoudsopgave .................................................................................................................... 5  1 Inleiding ............................................................................................................................ 8  2 Door Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen .................................................... 10  3 Slachtoffers naar kenmerken ......................................................................................... 12  Slachtoffers ................................................................................................................... 12  Leeftijd .......................................................................................................................... 13  Geslacht......................................................................................................................... 17  Arbeidsverband ............................................................................................................. 18  Nationaliteit .................................................................................................................. 20  Beroep ........................................................................................................................... 21  4 Slachtoffers naar economische sectoren ....................................................................... 23  Hoofdsectoren .............................................................................................................. 23  Prioritaire sectoren ....................................................................................................... 26  Sectoren op basis van eerste twee cijfers SBI‐code ..................................................... 27  Sectoren op basis van eerste drie cijfers SBI‐code ....................................................... 29  5 Handhaving .................................................................................................................... 32  Slachtoffers naar overtreding en boeterapport ........................................................... 32  Welke handhavingsinstrumenten zijn ingezet? ............................................................ 33  Welke wetsartikelen zijn overtreden? .......................................................................... 35  6 Locatie, activiteit, voorwerp en letsel ............................................................................ 41  Werklocatie ................................................................................................................... 41  5   

Activiteit ........................................................................................................................ 42  Voorwerp ...................................................................................................................... 44  Letsel ............................................................................................................................. 47  7 Ongevalsscenario’s, oorzaken en arbeidsrisico’s ........................................................... 50  Achterliggende oorzaken .............................................................................................. 50  Scenario’s gekoppeld aan risico’s ................................................................................. 52  Contact met vallende objecten – niet van kranen ........................................................ 56  Beknelling tussen verschillende objecten ..................................................................... 61  Val van dak, vloer of platform ....................................................................................... 65  Contact met bewegende delen van een machine ........................................................ 67  Val van ladder of trapje ................................................................................................. 71  8 Samenvatting en conclusies ........................................................................................... 76  Persoonskenmerken ..................................................................................................... 76  Economische sector ...................................................................................................... 77  Handhaving ................................................................................................................... 79  Locatie, activiteit, voorwerp en letsel ........................................................................... 80  Arbeidsrisico’s, ongevalsscenario’s en oorzaken .......................................................... 80  Contact met vallende objecten – niet van kranen .................................................... 82  Beknelling tussen verschillende objecten ................................................................. 83  Val van dak, vloer of platform ................................................................................... 83  Contact met bewegende delen van een machine .................................................... 83  Val van ladder of trapje ............................................................................................. 84  Bijlage ................................................................................................................................ 85  6   

Figuur A Slachtoffers van ongevallen per 100.000 arbeidsjaren van werknemers en  uitzendkrachten naar leeftijd en sector deel 1 ............................................................. 85  Figuur B Slachtoffers van ongevallen per 100.000 arbeidsjaren van werknemers en  uitzendkrachten naar leeftijd en sector deel 2 ............................................................. 86  Tabel I Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door de Inspectie SZW  afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken .............................. 87  Tabel II Slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door de Inspectie  SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken ...................... 91  Tabel III Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door de Inspectie SZW  afgesloten ongevalsonderzoeken) naar tweecijferige SBI ............................................ 95  Tabel IV Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door Inspectie SZW  afgesloten ongevalsonderzoeken) naar driecijferige SBI‐code .................................. 100  Tabel V Ongevallen naar ongevalslocatie (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012,  voorlopige cijfers) ....................................................................................................... 113  Tabel VI Voorwerpen bij specifieke fysieke activiteit (onderzochte zaken  plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers, in procenten van ongevallen) ............... 115  Tabel VII Ongevalsscenario’s....................................................................................... 117  Tabel VIII ongevallen naar risico, ongevalsscenario en sector (onderzochte zaken  plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers)* ............................................................. 121   

7   

1 Inleiding   Dit  rapport  bevat  kerncijfers  en  analyses  van  arbeidsongevallen.  Het  gaat  om  de  arbeidsongevallen  die  door  inspecteurs  van  de  Inspectie  SZW  zijn  onderzocht.  Dit  rapport  en  andere  bronnen  van  ongevallengegevens  worden  gebruikt  voor  produkten  van de Inspectie SZW in het kader van risico‐analyse.  In  Nederland  hadden  in  2011  ongeveer  207.000 1   werknemers  te  maken  met  een  ongeval  met  lichamelijk  en/of  geestelijk  letsel  en  verzuim.  Dit  komt  overeen  met  ongeveer 2.900 ongevallen per 100.000 werknemers 2 . Voor alle ongevallen geldt dat de  werkgever  het  ongevalsrisico,  in  het  kader  van  de  risico‐inventarisatie  en  –evaluatie,  moet  evalueren  en  de  risicobeperkende  maatregelen  moet  beschrijven.  Arbeidsongevallen  die  geleid  hebben  tot  de  dood,  blijvend  letsel  of  ziekenhuisopname  zijn meldingsplichtig bij de Inspectie SZW. Ongevallen die op het moment van melding  naar  verwachting  meldingsplichtig  zijn,  worden  onderzocht  door  de  Inspectie  SZW,  tenzij  een  andere  dienst  het  onderzoek  doet  (zoals  bij  verkeersongevallen).  De  ongevallen  die  de  Inspectie  SZW  onderzoekt  zijn,  gezien  de  definitie  van  de  meldingsplicht,  de  ernstiger  ongevallen.  In  hoofdstuk  2  wordt  verder  ingegaan  op  de  ongevallen die worden onderzocht door de Inspectie SZW en die dus de basis vormen  voor de cijfers in dit rapport. In totaal heeft de Inspectie SZW ruim 2.000 ongevallen per  jaar  onderzocht  in  de  jaren  2010  tot  en  met  2012.  Dit  is  dus  bijna  1%  van  het  totaal  aantal arbeidsongevallen met verzuim in Nederland. Indien er bij het onderzoek sprake  blijkt  te  zijn  van  een  causaal  verband  tussen  een  overtreding  van  de  arbeidsomstandighedenwet en het ongeval treedt de Inspectie SZW handhavend op. Bij  ongeveer  zeven  op  de  tien  ongevalsonderzoeken  handhaaft  de  Inspectie  SZW.  Er  is  informatie  over  de  arbeidsongevallen  die  de  Inspectie  SZW  onderzoekt  opgenomen  in  het  administratieve  systeem  van  de  Inspectie.  Deze  informatie  geeft  inzicht  in  de  sectoren waar deze ongevallen zich voordoen en in de kenmerken van de slachtoffers.  In hoofdstuk 2 wordt een toelichting gegeven op de gehanteerde definities. In hoofdstuk  3 worden diverse achtergrondkenmerken van slachtoffers beschreven, zoals hun leeftijd  en  de  aard  van  het  arbeidsverband.  Hoofdstuk  4  beschrijft  de  sectoren  waarin  de  arbeidsongevallen zich hebben voorgedaan en hoofdstuk 5 gaat in op de handhaving. De  ongevalslocatie, de activiteit, het letsel en het betrokken voorwerp worden besproken                                                          1

  Venema,  A.,  Den  Besten,  H.,  Klauw,  M.  van  der.  en  Ybema,  J.F.  Arbeidsongevallen  in  Nederland  2011,  TNO, 2013, p. 2 (zie www.monitorarbeid.nl/ongevallen).  2   Venema,  A.,  Den  Besten,  H.,  Klauw,  M.  van  der.  en  Ybema,  J.F.  Arbeidsongevallen  in  Nederland  2011,  TNO, 2013, p. 5. 

8   

in  hoofdstuk  6.  Hoofdstuk  7  gaat  in  op  arbeidsrisico’s,  ongevalsscenario’s  en  oorzaken  van ongevallen. Een samenvatting met conclusies staat in hoofdstuk 8. In de bijlage zijn  tabellen opgenomen.   

9   

2 Door Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen In  dit  hoofdstuk  wordt  een  toelichting  gegeven  op  arbeidsongevallen  die  de  Inspectie  SZW  onderzocht  heeft.  Verder  wordt  toegelicht  hoe  tot  de  cijfers  in  dit  rapport  is  gekomen.   Volgens artikel 1 van de Arbeidsomstandighedenwet is een arbeidsongeval een aan een  werknemer 3  in verband met het verrichten van arbeid overkomen ongewilde, plotselinge  gebeurtenis,  die  schade aan  de  gezondheid  tot  vrijwel  onmiddellijk  gevolg  heeft  gehad  en heeft geleid tot ziekteverzuim, of de dood tot vrijwel onmiddellijk gevolg heeft gehad.  Meldingsplichtig bij de Inspectie SZW zijn die arbeidsongevallen die geleid hebben tot de  dood,  blijvend  letsel  of  ziekenhuisopname  (artikel  9,  eerste  lid  van  de  Arbowet).  Enkel  poliklinische  behandeling  in  het  ziekenhuis  valt  hier  niet  onder.  De  Inspectie  SZW  onderzoekt deze meldingsplichtige arbeidsongevallen. Soms worden arbeidsongevallen  onderzocht op basis van artikel 10 van de Arbowet (gevaar voor derden).  Bij  de  intake  van  een  ongevalsmelding  wordt  beoordeeld  of  het  ongeval  door  een  inspecteur  moeten  worden  onderzocht  of  niet.  In  het  geval  dat  een  ongeval  door  een  inspecteur moet worden onderzocht, wordt de melding een zaak in het administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW  en  gaat  een  inspecteur  ermee  aan  de  slag.  In  een  deel  van deze gevallen blijkt dat in een zaak geen uitgebreid onderzoek nodig is. Een reden  voor  het  niet  verder  onderzoeken  van  een  ongeval  kan  zijn  dat  het  geen  meldingsplichtig  arbeidsongeval  volgens  de  Arbowet  blijkt  te  zijn  (bijvoorbeeld  als  het  slachtoffer  volgens  de  Arbowet  geen  werknemer  is  of  als  er  geen  sprake  is  van  vermoedelijk  blijvend  letsel  of  ziekenhuisopname).  Daarnaast  worden  sommige  arbeidsongevallen  door  een  andere  dienst  (verder)  onderzocht.  De  politie  onderzoekt  bijvoorbeeld arbeidsongevallen op de openbare weg. Ook ongevallen in de mijnbouw en  een deel van de arbeidsongevallen in de zeescheepvaart worden niet door de Inspectie  SZW onderzocht.  Er  is  sprake  van  een  flinke  ondermelding  van  arbeidsongevallen  met  ziekenhuisopname 4 . Naar schatting de helft van alle meldingsplichtige ongevallen wordt  niet  gemeld  bij  de  Inspectie  SZW.  Het  werkelijke  aantal  meldingsplichtige  arbeidsongevallen is dus groter dan uit deze analyse blijkt. Aan de andere kant zijn er in  de cijfers van dit rapport ook niet‐meldingsplichtige ongevallen meegenomen waar een  inspecteur een geheel of gedeeltelijk onderzoek heeft gedaan. De meeste ongevallen in  dit  rapport  zijn  echter  wel  meldingsplichtige  ongevallen,  maar  het  is  niet  mogelijk  om  aan te geven hoeveel dit er precies zijn.                                                           3 4

 Een zelfstandige zonder personeel die onder gezag werkt, geldt ook als een werknemer.   Popma, J. Werkgerelateerde sterfte in Nederland: een verkenning, Amsterdam, FNV, 2005 

10   

Voor  de  cijfers  in  de  hoofdstukken  1  tot  en  met  5  van  dit  rapport  is  zoveel  mogelijk  aangesloten  bij  een  definitie  van  ongevallen  zoals  deze  in  het  jaarverslag  van  de  Inspectie SZW is gehanteerd. Er is in eerste instantie uitgegaan van slachtoffers van door  de  Inspectie  SZW  onderzochte  arbeidsongevalszaken,  die  zijn  afgesloten  in  de  periode  2009  tot  en  met  2012 5 .  Zoals  hierboven  is  aangegeven,  wordt  niet  bij  alle  zaken  een  uitgebreid ongevalsonderzoek gedaan. De cijfers van hoofdstuk 1 tot en met 5 bevatten  ook slachtoffers van ongevallen waar uiteindelijk geen uitgebreid onderzoek nodig bleek  te zijn. Een deel van de arbeidsongevallen wordt afgesloten in een ander jaar dan waarin  het ongeval heeft plaatsgevonden. Het aantal slachtoffers is de basis voor de aantallen  in  de  tabellen  en  figuren.  Het  aantal  slachtoffers  komt  niet  overeen  met  het  aantal  ongevalszaken.  Bij  één  ongevalszaak  kan  meer  dan  één  slachtoffer  zijn  gevallen.  Ook  komt  het  voor  dat  er  bij  een  zaak  geen  slachtoffergegevens  in  het  administratieve  systeem  zijn  opgenomen.  Redenen  hiervoor  kunnen  bijvoorbeeld  zijn  dat  er  geen  slachtoffers waren of dat het, na het besluit dat verder onderzoek niet noodzakelijk was,  niet nodig was de slachtoffergegevens in te vullen.  In de hoofdstukken 6 en 7 en de laatste paragrafen van hoofdstuk 3 (over nationaliteit  en  beroep)  zijn  ongevallen  ingedeeld  naar  het  jaar  waarin  de  ongevallen  hebben  plaatsgevonden.  De  reden  hiervoor  is  dat  de  gegevens  die  gebruikt  zijn  voor  deze  hoofdstukken, beschikbaar zijn voor het jaar waarin het ongeval heeft plaatsgevonden  en niet (volledig) voor het jaar waarin de ongevalszaak is afgesloten. De cijfers over 2012  die in de tabellen zijn opgenomen zijn voorlopig; er kunnen nog ongevalsonderzoeken  worden  afgehandeld  die  betrekking  hebben  op  ongevallen  die  in  2012  hebben  plaatsgevonden.  Niet  alle  ongevallen  die  (uiteindelijk)  leiden  tot  een  afgesloten  zaak  hoeven volledig te worden onderzocht, dus niet van al deze ongevallen is de toedracht  gestructureerd vastgelegd. Om deze reden kunnen de cijfers in deze hoofdstukken lager  uitvallen dan in de eerste hoofdstukken.   

                                                        5

 Preciezer geformuleerd gaat het om in het betreffende jaar afgesloten zaken, waarbij het resultaat van  de laatste actie van de Inspectie SZW uit de categorie arbo is òf indien er één of meer overtredingen zijn  geconstateerd.  Zaken  die  enkel  ‘onverrichter  zake’  acties  hebben  en  waarbij  ook  geen  overtreding  is  geconstateerd, vallen hier niet onder. In de aantallen die gebruikt zijn geldt het laatste jaar van afsluiting,  met  uitzondering  van  2012.  Zaken  die  in  december  2012  waren  afgesloten,  blijven  die  afsluitdatum  houden, ook als ze erna heropend zijn, hetgeen betekent dat er iets meer zaken afsluitjaar 2012 kunnen  krijgen  dan  de  jaren  2009,  2010  en  2011.  Zaken  waarbij  geen  slachtoffer  is  geregistreerd,  zijn  niet  meegenomen in dit rapport.  

11   

3 Slachtoffers naar kenmerken   In  dit  hoofdstuk  worden  slachtoffers  van  door  de  Inspectie  SZW  onderzochte  arbeidsongevallen  naar  verschillende  achtergrondkenmerken  weergegeven.  Er  is  uitgegaan  van  ongevalszaken  die  de  Inspectie  SZW  in  de  jaren  2009  tot  en  met  2012  heeft afgesloten. Niet in alle gevallen heeft een uitgebreid onderzoek plaatsgevonden.  In  hoofdstuk  2  is  toegelicht  welke  definitie  wordt  gehanteerd.  De  ongevallen  hebben  gedeeltelijk plaatsgevonden in de jaren voor het jaar waarin de zaak werd afgesloten. In  dit hoofdstuk wordt eerst gekeken naar alle slachtoffers, vervolgens wordt onderscheid  gemaakt naar leeftijd, geslacht, arbeidsverband, nationaliteit en beroep 6 . In tabel I en II  in de bijlage staan de cijfers die de basis vormen voor de figuren in dit hoofdstuk.   

Slachtoffers In figuur 1 zijn de slachtoffers per jaar weergegeven van de ongevalsonderzoeken die de  Inspectie SZW heeft afgesloten in de periode 2009‐2012.  In de figuur zijn de dodelijke  ongevallen  ook  apart  weergegeven 7 .  In  2009  waren  er  bijvoorbeeld  2402  slachtoffers  betrokken bij de ongevalszaken die in dat jaar zijn afgesloten. Van deze slachtoffers zijn  er  81  overleden.  Voor  het  jaar  2012  ging  het  om  2044  slachtoffers,  van  wie  60  zijn  overleden. In 2009 waren er meer ongevalszaken afgesloten dan in de jaren 2010, 2011  en  2012.  De  daling  kan  veroorzaakt  zijn  door  een  kleiner  aantal  ongevallen  dat  heeft  plaatsgevonden  of  dat  is  gemeld  vanaf  2010.  De  crisis  heeft  effect  op  de  aantallen  omdat de productie minder is, zeker in een sector als de Bouw. Uit een nadere analyse  van  de  bouw 8   bleek  dat  het  absolute  aantal  ongevallen  afnam,  maar  dat  het  aantal  ongevallen  gerelateerd  aan  de  productie  in  de  sector  ongeveer  gelijk  bleef  (dus  het  aantal  slachtoffers  per  miljard  euro  bleef  constant).  Het  verschil  in  aantal  slachtoffers  tussen  2009  en  de  jaren  daarna  kan  ook  (mede)  een  administratieve  oorzaak  hebben,  bijvoorbeeld  de  wijze  van  registreren  van  ongevallen  of  het  eventueel  scherper  selecteren door de Inspectie SZW van welke ongevallen onderzocht moeten worden en  welke niet. De daling van het aantal (slachtoffers van) ongevallen in 2010 ten opzichte  van  2009  is  veel  sterker  dan  de  daling  in  werknemers.  Overigens  hebben  niet  alle  ongevallen die zijn afgesloten in 2009, ook plaatsgevonden in 2009.  

                                                        6

 Voor nationaliteit en beroep is uitgegaan van een afwijkende periode en van het jaar van plaatsvinden  van het ongeval.  7  In de hele periode 2009‐2012 waren er 15 slachtoffers die een natuurlijke dood waren gestorven. Deze  slachtoffers zijn niet meegenomen in de cijfers van dit hoofdstuk.  8  Arbeidsomstandigheden in de Sector Bouw; Sectorrapportage 2011; Leo de Jong en Annet Geurts. 

12   

Figuur  1  Slachtoffers  naar  jaar  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken,  2009‐ 2012) 

   

Leeftijd Bij de Inspectie SZW is de leeftijd van de slachtoffers doorgaans bekend 9 . In figuur 2 zijn  alle slachtoffers (dodelijk en niet dodelijk) weergegeven naar leeftijd.    Figuur  2  Slachtoffers  van  ongevallen  naar  leeftijd  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

    Het grootste aantal slachtoffers (3.453) betreft mensen van 25 tot en met 44 jaar. Bijna  evenveel slachtoffers (3.267) waren 45 tot en met 64 jaar. 35 slachtoffers waren jonger                                                          9

  De  geboortedatum  is  niet  in  alle  gevallen  geregistreerd.  Als  bijvoorbeeld  al  snel  duidelijk  is  dat  het  ongeval niet verder onderzocht hoeft te worden door de inspecteur, en de geboortedatum was nog niet  bekend,  dan  is  het  niet  meer  nodig  deze  alsnog  te  achterhalen.  Zeer  extreme  geboortedata  zijn  op  onbekend gezet, hierbij wordt verondersteld dat er een tikfout is gemaakt.  

13   

dan 15 jaar. Deze kinderen die slachtoffer zijn, waren niet allen werkzaam, maar kunnen  bijvoorbeeld ook slachtoffer zijn geworden terwijl ze speelden op de arbeidsplaats.  Wanneer  de  absolute  aantallen  slachtoffers  worden  gerelateerd  aan  het  aantal  werknemers in die categorie, wordt duidelijk of een bepaalde leeftijdscategorie relatief  vaak  slachtoffer  is  van  een  ongeval.  Hierbij  is  het  van  belang  om  de  selectie  van  de  slachtoffers  die  worden  meegeteld  (in  de  teller  van  de  breuk)  af  te  stemmen  op  de  definitie van de werknemers (in de noemer van de breuk). Een geschikt en beschikbaar  aantal  werknemers  om  de  slachtoffers  aan  te  relateren  is  het  arbeidsvolume  van  werknemers 10 .  Het  arbeidsvolume  is  de  hoeveelheid  arbeid  in  arbeidsjaren.  Het  arbeidsvolume  telt  bijvoorbeeld  voltijd  en  deeltijdbanen  naar  rato  mee  (twee  halve  banen  zijn  samen  een  hele).  Zelfstandigen  vallen  hier  buiten,  uitzendkrachten  en  stagiairs  vallen  er  wel  onder.  Van  de  slachtoffers  uit  de  figuur  hiervoor  zijn  de  werknemers  en  de  uitzendkrachten  geselecteerd  (de  derden,  zelfstandigen,  meewerkende  gezinsleden  en  leerlingen  zijn  niet  geselecteerd,  want  deze  tellen  niet  mee  in  het  arbeidsvolume  van  werknemers)  en  er  is  een  gemiddelde  per  jaar  over  de  periode 2009‐2012 berekend. Deze gemiddeldes per leeftijdsklasse zijn gerelateerd aan  het  arbeidsvolume  van  werknemers.  In  figuur  3  zijn  de  slachtoffers  voor  verschillende  leeftijdscategorieën  weergegeven  per  100.000  arbeidsjaren.  Voor  werknemers  van  25  tot en met 44 jaar is het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren kleiner dan voor de  andere leeftijdsklassen. Voor de 65‐plussers is deze het grootst. Er werken veel minder  mensen van 65 jaar en ouder dan in de jongere leeftijdsgroepen. In absolute zin is het  aantal  slachtoffers  van  65  jaar  en  ouder  veel  kleiner  dan  het  aantal  slachtoffers  in  de  jongere  leeftijdsgroepen,  maar  per  100.000  arbeidsjaren  is  dit  wel  hoger  dan  bij  de  mensen  jonger  dan  65.  Het  verband  tussen  het  krijgen  van  een  arbeidsongeval  en  leeftijd  lijkt  mede  afhankelijk  te  zijn  van  de  definities  die  worden  gekozen.  Als  de  aantallen  slachtoffers  zouden  zijn  gerelateerd  aan  het  aantal  banen  van  werknemers  (dan telt een deeltijdbaan dus even zwaar als een voltijdbaan) zou een ander beeld te  zien zijn, namelijk een waar de werknemers van 45 tot en met 64 jaar relatief het vaakst  een arbeidsongeval hebben. Deeltijdbanen komen vaker voor bij jongeren en ouderen.  Uit de monitor arbeidsongevallen 2010 11  blijkt dat jongeren niet oververtegenwoordigd  zijn  bij  ongevallen  met  letsel  en  verzuim.  Er  waren  in  2011  naar  schatting  207.000  ongevallen  met  letsel  en  verzuim,  dit  bevat  voornamelijk  ongevallen  die  niet  meldingsplichtig  waren  bij  de  Inspectie  SZW  en  niet  in  deze  rapportage  zijn                                                          10

 Dit is beschikbaar via de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek (www.cbs.nl). 

11

 Monitor arbeidsongevallen in Nederland 2010; TNO; 2012 

14   

opgenomen. 12  Uit de arbeidsongevallenmonitor van TNO blijkt dat bij de jongeren van  15  tot  en  met  24  jaar  het  aantal  ongevallen  met  letsel  en  verzuim  is  gedaald  in  de  periode  2005‐2010.  Een  daling  doet  zich  ook  voor  in  de  handel  en  de  horeca,  waar  relatief veel jongeren werken. Uit de monitor arbeidsongevallen in Nederland blijkt ook  dat  de  jongeren  wel een  grotere  kans  hebben  op  een  ongeval  met  behandeling  op  de  spoedeisende eerste hulp afdeling van een ziekenhuis. Ongevallen die vervolgens leiden  tot ziekenhuisopname gebeuren juist relatief vaker bij ouderen.    Figuur  3  Slachtoffers  van  ongevallen  per  100.000  arbeidsjaren  van  werknemers  en  uitzendkrachten  naar  leeftijd  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken,  jaargemiddelde, 2009‐2012) 

   

In figuur A en B in de bijlage zijn de ongevallen per 100.000 arbeidsjaren en leeftijd voor  verschillende sectoren afgebeeld. De sectoren zijn verdeeld over twee figuren. In figuur  A staan de sectoren met de hogere ongevalskansen en in figuur B de sectoren met de  lagere ongevalskansen. In deze figuren is te zien dat het patroon uit figuur 3 niet in alle  hoofdsectoren  te  zien  is.  In  de  sector  waterleidingbedrijven  en  afvalbeheer,  de  sector  vervoer en opslag en de sector openbaar bestuur is bijvoorbeeld een dalende lijn te zien  en hebben de werknemers van 15 tot en met 24 jaar de hoogste kans op een ongeval  (per  arbeidsjaar).  In  de  gezondheidszorg  is  een  stijgende  lijn  te  zien,  waarbij  ouderen  dus vaker een ongeval hebben dan jongeren. In de industrie is te zien dat de kans op een                                                          12

 Venema, A., Den Besten, H., Klauw, M. van der. en Ybema, J.F. Arbeidsongevallen in Nederland 2011,  TNO, 2013, p. 2 (zie www.monitorarbeid.nl/ongevallen). 

15   

ongeval het hoogst is bij de 65 plussers en daarna bij de werknemers van 15 tot en met  24 jaar.   In figuur 4 en 5 zijn de dodelijke slachtoffers weergegeven naar leeftijd. In figuur 4 gaat  het  om  de  absolute  aantallen  slachtoffers.  In  figuur  5  zijn,  net  als  in  figuur  3,  de  aantallen slachtoffers gerelateerd aan het arbeidsvolume. In figuur 5 is een piek te zien  bij 65‐plussers. Zij zijn dus relatief vaak het slachtoffer van een dodelijk arbeidsongeval.  Het gaat daarentegen wel om een klein deel van het totaal aantal slachtoffers, omdat  veel minder mensen van 65 jaar en ouder werken. In absolute zin is het aantal dodelijke  slachtoffers  van  65  jaar  en  ouder  dus  veel  kleiner  dan  het  aantal  slachtoffers  in  de  jongere  leeftijdsgroepen,  maar  per  100.000  arbeidsjaren  is  dit  wel  hoger  dan  bij  de  mensen jonger dan 65.    Figuur  4  Slachtoffers  van  dodelijke  ongevallen  naar  leeftijd  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

   

16   

Figuur  5  Slachtoffers  van  dodelijke  ongevallen  per  100.000  arbeidsjaren  van  werknemers  en  uitzendkrachten  naar  leeftijd  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken,  jaargemiddelde 2009‐2012) 

 

 

Geslacht Het  overgrote  deel  (88%)  van  de  slachtoffers  van  arbeidsongevallen  die  door  de  Inspectie  SZW  zijn  onderzocht,  is  mannelijk.  8%  is  vrouw  en  van  4%  is  het  geslacht  onbekend. Als het geslacht onbekend is betekent dit dat het niet is geregistreerd in het  administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW.  Bij  de  dodelijke  ongevallen  is  een  nog  groter deel man (95%). In de figuren 6 en 7 zijn deze percentages weergegeven.   Figuur  6  Slachtoffers  van  ongevallen  naar  geslacht  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

    17   

Figuur  7  Slachtoffers  van  dodelijke  ongevallen  naar  geslacht  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

   

Arbeidsverband Van  de  slachtoffers  van  arbeidsongevallen  wordt  het  arbeidsverband  geregistreerd.  In  figuur 8 zijn de resultaten hiervan weergegeven voor alle ongevallen, en apart voor de  ongevallen met dodelijke afloop. Het beeld voor de dodelijke ongevallen wijkt niet sterk  af van dat van alle ongevallen.  Driekwart  van  alle  slachtoffers  betreft  werknemers.  Van  de  slachtoffers  is  15%  uitzendkracht.  Uitzendkrachten  zijn  oververtegenwoordigd  in  de  slachtoffers,  want  ongeveer 2% tot 3% van de werkzame personen (in heel Nederland) is uitzendkracht 13 .  Vier  procent  van  alle  slachtoffers  is  zelfstandige,  twee  procent  is  leerling/student  (bijvoorbeeld leerling in een leerwerkbedrijf of een scholier met een bijbaan) en 1% is  als  stagiair  werkzaam  in  een  bedrijf.  Minder  dan  1%  is  meewerkend  gezinslid.  Twee  procent van de slachtoffers zijn derden, deze mensen waren bijvoorbeeld op bezoek bij  het bedrijf (klant, werknemer van ander bedrijf, (niet meewerkend) kind van eigenaars  en  dergelijke).  Zoals  in  hoofdstuk  2  is  aangegeven,  zijn  er  ook  niet‐meldingsplichtige  ongevallen  (maar  wel  door  de  inspectie  (gedeeltelijk)  onderzocht)  in  deze  cijfers  meegenomen.   

                                                        13

 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (www.cbs.nl). 

18   

Figuur  8  Slachtoffers  van  ongevallen  naar  arbeidsverband  (in  procenten,  door  Inspectie  SZW  afgesloten ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

 

  Als gekeken wordt naar slachtoffers onder uitzendkrachten per 100.000 uitzendkrachten  (van  15  tot  65  jaar),  blijkt  dat  ze  gemiddeld  7  tot  8  keer  vaker  slachtoffer  zijn  dan  werknemers.  Dit  verschil  met  werknemers  is  zeer  groot.  Het  kan  niet  worden  uitgesloten  dat  ingeleende  werknemers  (bijvoorbeeld  via  een  onderaannemer)  in  een  deel  van  de  gevallen  als  uitzendkracht  geregistreerd  staan  in  het  administratieve  systeem van de Inspectie SZW, terwijl ze geen contract bij een uitzendbureau hebben.  Ook is het een mogelijkheid dat de meldingskans van een ongeval voor uitzendkrachten  hoger  zou  liggen,  aangezien  er  twee  werkgevers  zijn  die  het  ongeval  zouden  kunnen  melden. Als dit het geval is, zou het werkelijke aantal uitzendkrachten dat slachtoffer is  van  een  ongeval  lager  zijn.  TNO  heeft  ook  gekeken  naar  ongevalskansen  van  uitzendkrachten en werknemers, en vindt een veel kleiner verschil tussen beide 14 . TNO  gebruikt in de analyse een veel ruimere definitie van arbeidsongevallen dan de definitie  die voor deze rapportage van de Inspectie SZW is gebruikt. Ondanks dit grote verschil in  definitie, is het aannemelijk dat er wel een verschil in ongevalskans tussen werknemers  en uitzendkrachten is, maar dat deze kleiner is dan de gevonden factor 7 tot 8.   Het verschil in ongevalskans tussen uitzendkrachten en werknemers roept de vraag op  waarom  uitzendkrachten  relatief  vaker  slachtoffer  kunnen  zijn.  Een  verklaring  kan  zijn                                                          14

 Hooftman, W. en Meer, L. van der; Arbeidsongevallen van uitzendkrachten 2005‐2012, TNO, 2013. 

19   

dat  ze  vooral  in  sectoren  werken  waar  het  werk  gevaarlijker  is.  Er  is  binnen  de  economische  hoofdsectoren  gekeken  naar  het  aantal  slachtoffers  per  100.000  uitzendkrachten en werknemers. Tussen de sectoren zijn verschillen te zien, maar in alle  sectoren hebben uitzendkrachten een hogere kans op een ongeval dan werknemers. In  sommige sectoren is dit meer dan 7‐8 keer zo veel (het totale verschil in ongevalskans  tussen  uitzendkrachten  en  werknemers),  en  in  sommige  sectoren  minder.  De  meeste  slachtoffers onder de uitzendkrachten vallen in de industrie en de bouw. Meer dan de  helft  van  het  totale  aantal  slachtoffers  onder  uitzendkrachten  valt  in  deze  twee  sectoren.  Dit  geldt  echter  ook  voor  werknemersslachtoffers.  Binnen  deze  sectoren  hebben  uitzendkrachten  een  ongeveer  6  keer  grotere  kans  op  een  ongeval  dan  werknemers. Het is dus in elk geval niet zo dat uitzendkrachten relatief veel vaker in de  risicovolle hoofdsectoren, zoals de bouw en de industrie, werken en daardoor vaker een  ongeval  zouden  krijgen.  Een  andere  verklaring  zou  kunnen  zijn  dat  uitzendkrachten  binnen  de  sectoren  gevaarlijker  werk  zouden  doen.  Gegevens  over  aantallen  uitzendkrachten  werkzaam  in  de  deelsectoren  zijn  echter  niet  beschikbaar,  dus  deze  analyse kan niet voor een gedetailleerdere indeling naar sectoren worden gedaan. Het is  ook  mogelijk  dat  uitzendkrachten  binnen  de  (deel)sectoren  bijvoorbeeld  vaker  productiewerk  doen  dan  administratief  werk  of  leidinggevend  werk.  Een  alternatieve  verklaring  is  dat  uitzendkrachten  minder  goed  bekend  zijn  met  de  veilige  manier  van  werken  dan  vaste  werknemers.  Dit  zou  kunnen  komen  doordat  zij  minder  ervaring  hebben  of  minder  voorlichting  en  onderricht  hebben  gehad,  omdat  zij  korter  aan  het  werk  zijn  bij  het  betreffende  bedrijf.  Op  basis  van  gegevens  over  oorzaken  van  ongevallen  is  door  ingenieursbureau  RPS  gekeken  of  er  oorzaken  zijn  die  vaker  voorkomen bij uitzendkrachten dan bij werknemers 15 . Er is gekozen voor nadere analyse  van  een  soort  ongeval  dat  relatief  vaak  voorkomt,  namelijk  ‘contact  met  bewegende  delen van een machine’. In hoofdstuk 7 komt dit ongevalsscenario aan bod. Daar zal ook  aandacht  worden  besteed  aan  de  oorzaken  van  ongevallen  bij  uitzendkrachten  en  werknemers.   

Nationaliteit In tabel 1 is de nationaliteit weergegeven van slachtoffers van ongevallen die vanaf 2004  tot en met 2009 hebben plaatsgevonden en die zijn onderzocht door de Inspectie SZW  (voorheen  de  Arbeidsinspectie).  Over  de  jaren  2009‐2012  zijn  geen  cijfers  beschikbaar  over nationaliteit van de slachtoffers. De cijfers zijn afkomstig uit een analyse gemaakt 

                                                        15

 RPS, Factsheet ongevallen met uitzendkrachten, januari 2012 

20   

door RPS met gegevens van het Storybuilder model (Analyse ongevallen in alle sectoren,  1 juli 2013, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM13.00113.R03).   Bijna acht op de tien slachtoffers heeft de Nederlandse nationaliteit. Krap drie procent  heeft de Duitse nationaliteit. Ruim twee procent heeft de Poolse nationaliteit en 1,3%  de  Turkse.  De  andere  nationaliteiten  in  de  tabel  komen  bij  minder  dan  1%  van  de  slachtoffers voor. Van tien procent van de slachtoffers is de nationaliteit onbekend.    Tabel  1  Top  tien  nationaliteiten  slachtoffers  arbeidsongevallen  (2004‐2009,  ongevallen  onderzocht door de Inspectie SZW)  Nationaliteit   % van de slachtoffers Nederlandse   78,9 Duitsland  2,6 Poolse   2,3 Turkse   1,3 Belgische   0,8 Marokkaanse   0,7 Portugese   0,5 Britse   0,3 Irakese   0,1 Spaanse   0,1 Overig   2,1 Onbekend   10,2 Totaal   100 Bron:  Analyse  ongevallen  in  alle  sectoren,  1  juli  2013,  RPS  in  opdracht  van  RIVM,  rapport  referentie  VRM13.00113.R03 

 

Beroep In tabel 2 zijn de twintig meest voorkomende beroepen weergegeven van slachtoffers  van arbeidsongevallen die vanaf 1998 tot en met 2009 hebben plaatsgevonden  en die  zijn  onderzocht  door  de  Inspectie  SZW  (voorheen  de  Arbeidsinspectie).  De  cijfers  zijn  afkomstig uit een analyse gemaakt met gegevens van het Storybuilder model (Analyse  ongevallen  in  alle  sectoren,  1  juli  2013,  RPS  in  opdracht  van  RIVM,  rapport  referentie  VRM13.00113.R03). Het gaat om de beroepen die door de inspecteurs van de Inspectie  SZW zijn ingevuld in het administratieve systeem van de Inspectie. Beroep is in een vrij  tekstveld ingevuld. Er was dus geen sprake van een lijst met beroepen waaruit gekozen  kon  worden.  Dit  betekent  dat  voor  hetzelfde  beroep  de  ene  inspecteur  een  andere  naam zou kunnen kiezen dan een andere inspecteur.    21   

Tabel  2  Top  20  beroepen  slachtoffers  arbeidsongevallen  1998‐2009  (door  de  Inspectie  SZW  onderzochte ongevallen)  Beroep   % van de slachtoffers  Medewerker productie   Timmerman   Monteur   Chauffeur   Medewerker   Operator   Medewerker magazijn   Medewerker algemeen   Elektromonteur   Schilder   Voorman   Onderhoudsmonteur   Uitzendkracht   Metaalbewerker/lasser   Schoonmaker   Constructiebankwerker   Chauffeur vrachtwagen   Dakdekker   Metselaar   Chauffeur vorkheftruck   Onbekend   Overige beroepen   Totaal  

7  6  6  4  4  3  2  2  2  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  6  45  100 

Bron:  Analyse  ongevallen  in  alle  sectoren,  1  juli  2013,  RPS  in  opdracht  van  RIVM,  rapport  referentie  VRM13.00113.R03 

  Medewerker productie staat bovenaan in de top 20. Zeven procent van de slachtoffers  is  medewerker  productie.  Vier  procent  is  chauffeur.  Daarnaast  is  1%  chauffeur  vrachtwagen en 1% chauffeur vorkheftruck. Zes procent is timmerman en eveneens 6%  is monteur. Twee procent van de slachtoffers is elektromonteur. Daarnaast is voor 1%  van de slachtoffers aangegeven dat hij of zij een onderhoudsmonteur is. Eveneens voor  1%  van  de  slachtoffers  is  als  beroep  ‘uitzendkracht’  ingevuld.  Dit  betekent  niet  dat  onder de andere slachtoffers geen uitzendkrachten voorkomen. Bijna de helft (45%) van  de slachtoffers heeft een beroep dat niet in de top 20 voorkomt.     22   

4 Slachtoffers naar economische sectoren   Dit hoofdstuk gaat over de slachtoffers van ongevallen in verschillende sectoren. Voor  de  sectoren  worden  aantallen  slachtoffers  per  100.000  banen  van  werknemers 16   berekend,  om  in  beeld  te  krijgen  welke  sectoren  per  100.000  werknemers  veel  ongevallen hebben. Van de vestigingen van bedrijven waar ongevallen zijn onderzocht is  de sector bekend. Dit is gebaseerd op de SBI‐code van deze vestigingen 17 . De SBI‐code is  een  codering  die  de  Kamer  van  Koophandel  en  het  Centraal  Bureau  voor  de  Statistiek  hanteren  voor  de  indeling  van  bedrijven  naar  economische  activiteit.  Op  basis  van  de  SBI‐code kunnen bedrijven in verschillende mate van detail worden ingedeeld. In deze  paragraaf  worden  de  gegevens  over  slachtoffers  op  de  volgende  manieren  naar  sectoren ingedeeld:  • Hoofdsectoren;  • Sectoren  zoals  deze  door  de  Inspectie  SZW  worden  gehanteerd  bij  de  sectoraanpakken op arbeidsomstandigheden (’prioritaire sectoren’);  • Sectoren op basis van de eerste twee cijfers van de SBI‐code;  • Sectoren op basis van de eerste drie cijfers van de SBI‐code.   

Hoofdsectoren  In tabel 3 zijn de slachtoffers (inclusief de dodelijke slachtoffers) voor de periode 2009‐ 2012  weergegeven  naar  hoofdsectoren.  In  tabel  I  in  de  bijlage  staat  de  procentuele  verdeling van slachtoffers over de verschillende hoofdsectoren. In tabel II in de bijlage  staan cijfers over de dodelijke slachtoffers naar hoofdsectoren. In de laatste kolom van  tabel 3 is het gemiddelde aantal slachtoffers per 100.000 banen weergegeven. Hiervoor  is het gemiddeld aantal slachtoffers van ongevalszaken die in de periode 2009‐2012 zijn  afgesloten,  gerelateerd  aan  het  aantal  banen  van  werknemers  per  december  2009 18 .                                                          16

 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek 

17

 Het gaat om de sbi‐code zoals deze in april 2013 in het administratieve systeem van de Inspectie SZW is  opgenomen. Dit kan in een deel van de gevallen afwijken van de sbi‐code van een bedrijf op het moment  dat het ongeval plaatsvond.   18   Er  is  gekozen  voor  banen  van  werknemers  per  december  2009  als  maat  voor  de  omvang  van  de  sectoren, omdat er ook naar gedetailleerdere indeling van sectoren gegevens over het aantal banen per  december  2009  beschikbaar  is.  Verderop  in  het  hoofdstuk  wordt  gebruik  gemaakt  van  deze  gedetailleerdere indeling in sectoren. Niet alle slachtoffers zijn werknemers. Sectoren waar, in vergelijking  met andere sectoren, relatief veel niet‐werknemers in werkzaam zijn, kunnen met deze berekeningswijze  een hogere ongevalsfrequentie krijgen. Hetzelfde geldt voor sectoren die zijn gegroeid vanaf 2010, deze  groei is dan niet meegenomen in de noemer (banen van werknemers per december 2009) en wel in de  teller (aangezien ook slachtoffers in 2010, 2011 en 2012 zijn meegenomen). 

23   

Hiervoor  wordt  verder  het  begrip  ongevalsfrequentie  gebruikt.  Alle  sectoren  bij  elkaar  genomen  geeft  dit  een  totale  ongevalsfrequentie  van  door  de  Inspectie  SZW  onderzochte arbeidsongevallen van 28 per 100.000 banen. Hierbij is het van belang in  gedachten  te  houden  dat  slechts  een  klein  deel  van  de  arbeidsongevallen  door  de  Inspectie hoeft te worden onderzocht.    Tabel  3  Slachtoffers  van  ongevallen  naar  hoofdsectoren  (door  Inspectie  SZW  afgesloten  ongevalsonderzoeken, 2009‐2012)  Gemiddeld  2009‐2012  per 100.000   Hoofdsector  2009  2010  2011  2012  banen*  banen  A Landbouw, bosbouw en visserij  75 68 63 73 95.700  73 B Delfstoffenwinning  1 2 1 4 7.600  26 C Industrie  698 571 606 595 771.200  80 D Energievoorziening  9 4 5 6 22.000  27 E Waterleidingbedrijven en afvalbeheer 55 41 57 53 37.400  138 F Bouwnijverheid  616 489 486 473 370.400  139 G Handel  288 244 247 230 1.259.300  20 H Vervoer en opslag  176 217 193 182 374.800  51 I Horeca  28 28 36 34 308.900  10 J Informatie en communicatie  5 3 2 3 224.100  1 K Financiële dienstverlening  46 25 32 34 342.400  10 L  Verhuur  en  handel  van  onroerend  goed  11 11 12 12 71.000  16 M Specialistische zakelijke diensten  66 57 69 69 494.000  13 N Verhuur en overige zakelijke diensten 84 102 94 93 819.000  11 O Openbaar bestuur en  overheidsdiensten  69 62 45 53 518.000  11 P Onderwijs  51 29 27 24 523.900  6 Q Gezondheids‐ en welzijnszorg  70 75 60 57 1.270.300  5 R Cultuur, sport en recreatie  28 20 23 23 130.200  18 S Overige dienstverlening  11 15 17 13 147.900  9 Sector onbekend  15 12 7 13 0  0 Totaal  2.402 2.075 2.082 2.044 7.788.600  28 Bron:  administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW  en  gegevens  van  het  CBS,  beide  bewerkt  door  de  Inspectie SZW  * De banen zijn per december 2009 

  24   

Er  zijn  flinke  verschillen  in  absolute  en  relatieve  aantallen  ongevallen  tussen  de  sectoren. Als gekeken wordt naar de sectoren met de meeste ongevallen, dan blijkt dat  29% van de ongevallen in de industrie plaatsvond (op basis van in 2009‐2012 afgesloten  ongevalszaken). Een kwart van de ongevallen vond plaats in de bouwnijverheid, 12% in  de handel en 9% in de  sector vervoer en opslag (zie tabel I in de bijlage). Als gekeken  wordt  naar  de  ongevalsfrequentie  per  100.000  banen  van  werknemers,  blijkt  dat  de  hoofdsectoren  waterleidingbedrijven  en  afvalbeheer  en  bouwnijverheid  de  hoogste  ongevalsfrequentie  per  100.000  banen  van  werknemers  hebben,  namelijk  138  en  139  (zie  tabel  3).  De  industrie  staat  met  80  ongevallen  per  100.000  banen  op  de  derde  plaats.  Bij  diverse  sectoren  (zoals  de  industrie,  de  bouw  en  de  handel)  is  het  absolute  aantal slachtoffers van ongevallen in 2009 een stuk hoger dan in 2010. In deze sectoren  is het aantal ongevallen in de periode 2009‐2012 gedaald, waarbij het grootste deel van  de  daling  plaatsvond  in  2010  (ten  opzichte  van  2009).  Informatie  over  aantallen  werknemers  in  de  jaren  2009‐2012  in  deze  sectoren  laat  niet  een  daling  van  dezelfde  omvang zien in 2010 ten opzichte van 2009. In de sector vervoer en opslag is een piek in  de ongevallen te zien bij 2010. 2009 ligt zelfs op een lager niveau dan 2012. Overigens  hebben  niet  alle  ongevallen  van  in  2009  afgesloten  ongevalszaken  ook  in  2009  plaatsgevonden. De daling van het aantal slachtoffers van (afgesloten) ongevalszaken in  2010 ten opzichte van 2009 (die zich in de twee jaren erna niet of veel minder voordoet)  doet  vermoeden  dat  hier  (ook)  administratieve  oorzaken  een  rol  spelen,  waardoor  de  Inspectie SZW in 2010 minder afgesloten ongevalszaken heeft dan in 2009.    Het  vergelijken  van  aantallen  ongevallen  in  een  sector  door  de  jaren  heen  kan  inzicht  geven  in  welke  sectoren  de  ongevalskansen  afnemen,  gelijk  blijven  of  juist  toenemen.  Hierbij  is  het  van  belang  om  tegelijk  ook  te  kijken  naar  het  aantal  werkenden  in  de  sectoren,  want  als  er  minder  mensen  werken  in  een  sector  en  het  aantal  ongevallen  neemt  af,  hoeft  dit  geen  goed  nieuws  te  zijn.  Het  berekenen  van  ongevalskansen  per  jaar  wordt  bemoeilijkt  doordat  in  een  jaar  afgesloten  ongevalsonderzoeken  niet  allemaal betrekking hebben op ongevallen die in datzelfde jaar hebben plaatsgevonden.  Daarnaast  speelt,  zoals  hiervoor  genoemd,  dat  er  een  vrij  grote  daling  van  het  aantal  afgesloten zaken is in 2010, ten opzichte van 2009, waardoor het vermoeden ontstaat  dat  een  administratieve  oorzaak  mede  ten  grondslag  ligt  aan  deze  daling.  Om  deze  redenen  is  gekeken  naar  de  ontwikkeling  in  de  ongevallen  die  zijn  afgesloten  in  de  periode  2010‐2012  en  is  deze  vergeleken  met  de  ontwikkeling  in  het  aantal  werknemers, het aantal banen van werknemers en het aantal werkzame personen (dit is  inclusief  zelfstandigen)  in  de  periode  2009‐2011  (2012  was  nog  niet  bekend  op  het  moment dat deze analyse werd gedaan). Het valt bijvoorbeeld op dat in de industrie de  25   

ongevallen met 4% zijn gestegen, terwijl het aantal werkzame personen (en het aantal  banen van werknemers) is afgenomen met een kleine 4%. In de bouw zijn de ongevallen  met  3%  afgenomen,  en  is  het  aantal  werkzame  personen  met  4%  afgenomen  en  het  aantal  banen  van  werknemers  met  een  kleine  6%.  In  de  handel  zijn  de  ongevallen  in  2012 met 6% afgenomen ten opzichte van 2010, terwijl het aantal werkzame personen  in de handel in 2009 tot en met 2011 is toegenomen met 1%.    

Prioritaire sectoren Sectoren worden geprioriteerd op basis van informatie over de arbeidsomstandigheden  in een sector. Het gaat dan om gezond én veilig werken. Daarbij wordt niet alleen naar  ongevallen in de sector gekeken, maar ook naar ziekteverzuim en dergelijke. In tabel 4  zijn  slachtoffers  van  ongevallen  weergegeven  naar  de  sectorindeling  die  in  de  huidige  arbo‐sectoraanpakken wordt gehanteerd.    Tabel  4  Slachtoffers  naar  prioritaire  sectoren  arbeidsomstandigheden  (door  Inspectie  SZW  afgesloten ongevalsonderzoeken, 2009‐2012)  Gemiddeld  2009‐2012  per   Sector  2009  2010  2011  2012  banen*  100.000 banen  ACKR  62 49 63 85 135.900  47 Afval en milieu dienstverlening  55 41 57 53 37.400  138 Bouw algemeen  546 416 411 404 314.100  141 Bouw GWW  80 83 83 77 64.500  125 Gezondheidszorg  70 77 61 57 1.296.200  5 Hout, timmer en bouwmaterialen  96 111 89 91 74.400  130 Landbouw  75 65 61 72 93.300  73 Metaal  397 290 339 305 364.400  91 Mobiliteit  26 27 22 27 115.800  22 Onderwijs  51 29 27 24 523.900  6 Openbaar bestuur  69 62 45 53 518.000  11 Sociale werkvoorziening  23 27 17 19 113.200  19 Transport en logistiek  176 217 193 182 374.800  51 Voeding en genot  195 120 147 150 198.600  77 Bron:  administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW  en  gegevens  van  het  CBS,  beide  bewerkt  door  de  Inspectie SZW  * De banen zijn per december 2009 

  De  sectoren  afval  en  milieudienstverlening  en  bouw  algemeen  hebben  het  hoogste  gemiddelde aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers, namelijk 138 en 141.  26   

De  sectoren  bouw  (grond,  weg  en  waterbouw)  en  hout,  timmer  en  bouwmaterialen  hebben  per  100.000  banen  ook  relatief  veel  ongevallen  (namelijk  125  en  130).  In  de  sectoren bouw algemeen en metaal komen de hoogste absolute aantallen slachtoffers  voor.  In  de  sectoren  gezondheidszorg,  onderwijs  en  openbaar  bestuur  komen  relatief  weinig  (meldingsplichtige)  ongevallen  voor.  Als  uit  de  tabel  blijkt  dat  in  een  sector  relatief  weinig  (door  de  Inspectie  SZW  onderzochte)  ongevallen  plaatsvinden,  kan  niet  direct  de  conclusie  worden  getrokken  dat  deze  sector  ten  onrechte  geprioriteerd  zou  zijn,  omdat  bij  het  vaststellen  van  de  prioritaire  sectoren  ook  naar  andere  indicatoren  dan arbeidsongevallen is gekeken.   

Sectoren op basis van eerste twee cijfers SBI‐code In tabel 5 zijn, op basis van de eerste twee cijfers van de SBI‐code, de 15 sectoren met  het hoogste gemiddelde jaarlijks aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers  weergegeven.  In  de  bijlage  (tabel  III)  staan  alle  sectoren  op  basis  van  de  eerste  twee  cijfers van de SBI‐code. In de laatste kolom van tabel 5 (dit geldt ook voor bijlagetabel  III)  is  aangegeven  of  de  sector  onderdeel  is  van  een  prioritaire  sector 19 .  Als  er  in  de  kolom ‘sector prioritair?’ staat dat de sector deels prioritair is, dan betekent dit dat een  deel  van  deze  sector  onderdeel  uitmaakt  van  een  prioritaire  sector  en  een  ander deel  niet.  In  tabel  5  is  te  zien  dat  de  sector  sanering  en  overig  afvalbeheer  (SBI  39)  het  hoogste  gemiddelde  aantal  slachtoffers  van  ongevallen  per  100.000  banen  van  werknemers  heeft, namelijk 662. In absolute zin waren er gemiddeld 11 slachtoffers per jaar. 1% van  alle slachtoffers in de periode 2009‐2012 is gevallen in deze sector. De sector algemene  burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling (SBI 41) staat op de tweede plaats  met 179 ongevallen per 100.000 banen van werknemers. Deze sector is veel groter dan  de  sector  sanering  en  overig  afvalbeheer  en  het  absolute  aantal  ongevallen  dat  in  de  sector  algemene  burgerlijke  en  utiliteitsbouw  en  projectontwikkeling  voorkomt  is  met  gemiddeld 199 per jaar veel hoger dan bij de sector sanering en overig afvalbeheer.   Een van de zaken die opvallen in tabel 5 en de bijlagetabel is dat er grote verschillen zijn  tussen  sectoren  in  het  aantal  ongevallen  per  100.000  werknemers.  Hierbij  speelt  ook  een rol dat er kleine sectoren zijn met een in absolute zin klein aantal ongevallen in de  periode  2009‐2012,  maar  een  hoge  score  op  het  gemiddelde  aantal  (slachtoffers  van)  ongevallen  per  100.000  banen  van  werknemers.  In  een  andere  periode,  waarin  er  misschien  door  toeval  minder  ongevallen  gebeuren,  zou  de  sector  ineens  veel  lager  scoren.                                                          19

  Een  sector  die  in  de  huidige  sectoraanpakken  voor  arbeidsomstandigheden  als  prioritair  wordt  beschouwd. 

27   

Tabel  5  Top  15  sectoren  (op  basis  van  eerste  twee  cijfers  van  de  SBI‐code)  met  hoogste  ongevalsfrequentie per 100.000 banen (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken,  2009‐2012)  Totaal  Totaal  Gemid‐ aantal  aantal  %  deld  per  2009‐ 2009‐ aantal  100.000   aantal  sector  Sector (2 cijferige SBI)   2012  2012  per jaar  banen  banen*  prioritair?  39 Sanering en overig afvalbeheer  45 1% 11 662  1.700  geheel  41 Algemene burgerlijke en  utiliteitsbouw en  projectontwikkeling  794 9% 199 179  111.100  geheel  23 Vervaardiging van overige niet‐ metaalhoudende minerale  producten  178 2% 45 173  25.700  geheel  24 Vervaardiging van metalen in  primaire vorm  136 2% 34 164  20.700  geheel  16 Primaire houtbewerking en  vervaardiging van artikelen van  hout, kurk  100 1% 25 163  15.300  geheel  25 Vervaardiging van producten  van metaal (geen machines en  apparaten)  518 6% 130 158  81.900  geheel  38 Afvalinzameling en ‐ behandeling; voorbereiding tot  recycling  145 2% 36 139  26.100  geheel  43 Gespecialiseerde  werkzaamheden in de bouw  1.038 12% 260 127  204.600  geheel  30 Vervaardiging van overige  transportmiddelen  77 1% 19 113  17.000  geheel  niet  17 Vervaardiging van papier,  karton en papier‐ en kartonwaren  78 1% 20 110  17.800  prioritair  42 Grond‐, water‐ en wegenbouw  (geen grondverzet)  232 3% 58 106  54.700  geheel  52 Opslag en dienstverlening voor  vervoer  312 4% 78 105  74.000  geheel  15 Vervaardiging van leer,  niet  lederwaren en schoenen  7 0% 2 103  1.700  prioritair  08 Winning van delfstoffen (geen  niet  olie en gas)  7 0% 2 92  1.900  prioritair  33 Reparatie en installatie van  machines en apparaten  135 2% 34 91  36.900  deels  Totaal (alle sectoren in NL)  8.603 100% 2.151 28  7.788.600  Bron:  administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW  en  gegevens  van  het  CBS,  beide  bewerkt  door  de  Inspectie SZW  * De banen zijn per december 2009 

28   

  Wat  verder  opvalt,  is  dat  bijna  alle  sectoren  uit  de  top  15  in  tabel  5  in  de  huidige  sectoraanpakken  voor  arbeidsomstandigheden  als  prioritair  worden  beschouwd.  Drie  sectoren  zijn  dat  niet,  namelijk  vervaardiging  van  papier,  karton  en  papier‐  en  kartonwaren  (SBI  17),  vervaardiging  van  leer,  lederwaren  en  schoenen  (SBI  15)  en  winning  van  delfstoffen  (SBI  08,  geen  olie  en  gas).  Bij  de  laatste  twee  gaat  het  om  kleinere  sectoren  met  gemiddeld  twee  slachtoffers  van  ongevallen  per  jaar.  De  sector  vervaardiging van papier, karton en papier‐ en kartonwaren heeft meer werknemers en  gemiddeld 20 ongevallen per jaar. Het aantal ongevallen is echter zoals eerder vermeld  niet de enige basis om een sector als prioritair aan te wijzen.  Er  zijn  ook  sectoren  met  een  groot  absoluut  aantal  ongevallen,  zonder  dat  deze  per  100.000 banen van werknemers in de top 15 van tabel 5 terecht komen. In tabel III in de  bijlage  staan  de  absolute  aantallen  van  alle  sectoren  op  basis  van  een  indeling  van  de  eerste  twee  cijfers  van  de  SBI‐code.  De  vervaardiging  van  voedingsmiddelen  (SBI  10)  heeft  met  gemiddeld  106  ongevallen  in  de  periode  2009‐2012  een  vrij  hoog  aantal  ongevallen.  Ook  het  aantal  ongevallen  per  100.000  banen  van  werknemers  scoort  vrij  hoog  (91)  maar  komt  net  niet  in  de  top  15  terecht.  De  sector  groothandel  en  handelsbemiddeling (SBI 46) heeft gemiddeld 180 slachtoffers per jaar. Het is een grote  sector, waardoor deze er niet uitspringt wanneer we kijken naar sectoren met een hoge  ongevalsfrequentie per 100.000 banen van werknemers.   

Sectoren op basis van eerste drie cijfers SBI‐code In tabel 6 is de top 25 van sectoren op basis van de eerste drie cijfers van de SBI‐code  weergegeven.  Dit  geeft  een  meer  gedetailleerd  beeld  dan  tabel  5,  waar  het  gaat  om  sectoren op basis van de eerste twee cijfers van de SBI‐code. In bijlagetabel IV zijn alle  sectoren naar de eerste drie cijfers van de SBI‐code weergegeven.   Bovenaan  in  tabel  6  staat  sanering  en  overig  afvalbeheer  (SBI  390).  Deze  sector  komt  overeen  met  de  sector  die  bovenaan  staat  in  tabel  5.  Op  de  tweede  plaats  staat  een  kleine  sector  (300  banen),  namelijk  vervaardiging  van  rollend  spoor‐  en  tramwegmaterieel (SBI 302). Net als bij tabel 5 is te zien dat er grote verschillen zijn in  ongevalsfrequentie tussen sectoren. Wat in tabel 6 vaker voorkomt dan in tabel 5, is dat  een vrij kleine sector hoog scoort met enkele ongevallen. Op basis van een indeling in  driecijferige  SBI‐code  zijn  er  meer  kleine  sectoren  dan  op  basis  van  een  indeling  in  tweecijferige  SBI‐code.  Een  kleine  sector  die  in  dit  overzicht  hoog  scoort,  zou  in  de  komende  jaren  met  enkele  ongevallen  minder veel  lager  kunnen  uitkomen.  Net  als  bij  tabel  5  zijn  de  meeste  sectoren  uit  de  top  25  in  tabel  6  onderdeel  van  een  prioritaire  sector.  Opvallend  is  dat  de  sector  vervaardiging  van  papierpulp,  papier  en  karton  (SBI  29   

171) in de huidige sectoraanpakken voor arbeidsomstandigheden niet prioritair is, maar  wel relatief veel ongevallen kent.    Tabel  6  Top  25  sectoren  (op  basis  van  eerste  drie  cijfers  SBI‐code)  met  hoogste  ongevalsfrequentie per 100.000 banen (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken,  2009‐2012)  Totaal  Totaal  Aantal  aantal  %  Gem.  per  2009‐ 2009‐ aantal  100.000  Aantal   Sector (3 cijferige SBI)  2012  2012  per jaar banen  banen*  390    Sanering en overig afvalbeheer  45 1% 11 662  1.700 302        Vervaardiging  van  rollend  spoor‐  en  tramwegmaterieel  6 0% 2 500  300 383    Voorbereiding tot recycling  43 1% 11 316  3.400 242    Vervaardiging  van  stalen  buizen,  pijpen, holle profielen en fittings daarvoor  11 0% 3 275  1.000 431    Slopen van bouwwerken, grondverzet  en proefboren  129 2% 32 271  11.900 439    Dakbouw en overige gespecialiseerde  werkzaamheden in de bouw  329 4% 82 260  31.600 245    Gieten van metalen  32 0% 8 250  3.200 253    Vervaardiging  van  stoomketels  (geen  ketels voor centrale verwarming)  3 0% 1 250  300 272  Vervaardiging  van  batterijen  en  accumulatoren  1 0% 0 250  100 171    Vervaardiging  van  papierpulp,  papier  en karton  39 1% 10 238  4.100 236  Vervaardiging  van  producten  van  beton, gips en cement  115 1% 29 232  12.400 233  Vervaardiging  van  keramische  producten voor de bouw  23 0% 6 213  2.700 382  Behandeling van afval  45 1% 11 197  5.700 101  Slachterijen en vleesverwerking  114 1% 29 194  14.700 412  Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw  758 9% 190 181  104.700 256  Oppervlaktebehandeling  en  bekleding  van metaal; algemene metaalbewerking  132 2% 33 172  19.200 161  Primaire  houtbewerking  en  verduurzamen van hout  10 0% 3 167  1.500 202  Vervaardiging van verdelgingsmiddelen  en overige landbouwchemicaliën  2 0% 1 167  300

30   

sector  prioritair ?  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  niet  prioritair  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel  geheel 

 Sector (3 cijferige SBI)  251    Vervaardiging  van  metalen  producten  voor de bouw  162   Vervaardiging van artikelen van hout,  kurk, riet en vlechtwerk (geen m..  255  Smeden,  persen,  stampen  en  profielwalsen  van  metaal;  poedermetallurgie  259    Vervaardiging van overige producten  van metaal  521   Opslag  152   Vervaardiging van schoenen  252    Vervaardiging  van  reservoirs  van  metaal en van ketels en radiatoren voor CV  Totaal 

Totaal  aantal  2009‐ 2012 

Totaal  %  Gem.  2009‐ aantal  2012  per jaar

Aantal  per  100.000  Aantal  banen  banen* 

230

3%

58

163 

35.300 geheel 

89

1%

22

161 

13.800 geheel 

52

1%

13

159 

8.200 geheel 

68 82

1% 1%

17 21

150  147 

4

0%

1

143 

11.300 geheel  13.900 geheel  niet  700 prioritair 

21 8.603

0% 100%

5 2.151

142  3.700 geheel  28  7.788.600 nvt 

Bron:  administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW  en  gegevens  van  het  CBS,  beide  bewerkt  door  de  Inspectie SZW  * De banen zijn per december 2009. Sectoren waarvan het aantal banen niet bekend is komen niet in deze  sortering.  

31   

sector  prioritair ? 

5 Handhaving   Wanneer een inspecteur van de Inspectie SZW een arbeidsongeval onderzoekt, kan hij  (of  zij)  handhaven  als  er  een  overtreding  is  geconstateerd.  Niet  bij  alle  afgesloten  ongevalszaken  heeft  een  (volledig)  ongevalsonderzoek  plaatsgevonden,  omdat  het  ongeval  bijvoorbeeld  niet  meldingsplichtig  blijkt  of  omdat  een  andere  dienst  het  onderzoek op zich neemt (bijvoorbeeld de politie bij een verkeersongeval).   

Slachtoffers naar overtreding en boeterapport In de figuren 9 en 10 is voor de verschillende jaren weergegeven of er overtredingen zijn  geconstateerd en of er een boeterapport is opgemaakt. In figuur 9 is dit weergegeven in  aantallen  (slachtoffers  van)  ongevalszaken  en  in  figuur  10  staat  de  procentuele  verdeling.  In  2012  is  bij  67%  van  de  (slachtoffers  van)  ongevalszaken  een  overtreding  geconstateerd  en  is  bij 58%  een  boeterapport opgemaakt.  In  tabel  I en  II  in  de  bijlage  staan alle precieze aantallen en percentages.    Figuur 9 Slachtoffers naar al dan niet boeterapport en overtreding in de zaak (door Inspectie  SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

    Uit  figuur  9  blijkt  dat  het  aantal  slachtoffers  waarbij  in  de  zaak  een  overtreding  is  geconstateerd, in 2010 lager was dan in de andere jaren. Het aantal zonder overtreding  daalt  geleidelijk.  Het  percentage  ongevalsslachtoffers  waarbij  een  overtreding  is  geconstateerd  stijgt  vanaf  2010  (figuur  10).  Het  al  dan  niet  opmaken  van  een  boeterapport  laat  een  vergelijkbaar  beeld  zien,  alleen  ligt  het  aandeel  en  aantal  met  boeterapport  lager  dan  het  aantal  en  aandeel  met  overtreding.  Dit  ligt  voor  de  hand,  32   

omdat  er  altijd  als  er  een  boeterapport  is  opgemaakt  een  overtreding  moet  zijn  geweest, terwijl dit omgekeerd niet het geval hoeft te zijn.    Figuur 10 Slachtoffers naar al dan niet boeterapport en overtreding in de zaak (in procenten,  door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

   

Welke handhavingsinstrumenten zijn ingezet? In  tabel  7  is  weergegeven  hoeveel  handhavingsinstrumenten  van  welke  zwaarte  zijn  ingezet  in  de  periode  2009‐2012  (op  basis  van  in  die  jaren  afgesloten  ongevalsonderzoeken).  In  een  ongevalsonderzoek  kunnen,  indien  aanwezig,  meerdere  overtredingen  worden  geconstateerd.  Per  overtreding  wordt  een  instrument  geregistreerd, maar het is bijvoorbeeld wel mogelijk dat verschillende overtredingen in  hetzelfde ongevallenboeterapport aan de orde komen.     Tabel  7  Handhavingsinstrumenten  naar  zwaarte  en  jaar  (2009‐2012,  afgesloten  ongevalszaken)     2009  2010  2011  2012  Totaal  Licht  0%  1% 0% 0% 0% Middelzwaar  27%  31% 28% 27% 28% Zwaar  73%  68% 72% 73% 72% Totaal  100%  100% 100% 100% 100% Totaal aantal  instrumenten  2.306  1.917 2.114 2.189 8.526 Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW 

  33   

Uit tabel 7 blijkt dat ruim zeven op de tien instrumenten die zijn ingezet, zwaar zijn.  Bijna drie op de tien is middelzwaar. Lichte handhavingsinstrumenten komen vrijwel  niet voor bij de ongevalsonderzoeken.  In  tabel  8  zijn  de  ingezette  handhavingsinstrumenten  weergegeven  naar  soort  en  zwaarte. Uit de tabel blijkt dat het boeterapport ongevallen veruit het vaakst voorkomt:  58%  van  de  ingezette  instrumenten  was  een  boeterapport  ongevallen.  Een  boeterapport ongevallen wordt ingezet wanneer is vastgesteld dat een overtreding een  causale  relatie  met  het  ongeval  heeft.  Bij  4.943  overtredingen  is  een  boeterapport  ongevallen  ingezet.  Dit  betekent  niet  dat  er  ook  4.943  boeterapporten  ongevallen  zijn  gemaakt.  In  een  ongevalsonderzoek  wordt  er  maar  één  boeterapport  ongevallen  opgemaakt en hierin kunnen verscheidene overtredingen staan.   Het  komt  ook  voor  dat  er  een  overtreding  wordt  geconstateerd  die  geen  causaal  verband  heeft  met  het  ongeval.  Dit  is  bij  20%  van  de  overtredingen  het  geval  (‘ONG  Causaliteit  onbekend’  in  tabel  8).  Doorgaans  is  in  deze  gevallen  een  ongevallenmaatregelenbrief gestuurd. Het komt daarnaast ook voor dat de overtreding  –  die  geen  causaal  verband  houdt  met  het  ongeval  –  al  tijdens  de  inspectie  is  opgeheven, waarna geen ongevallenmaatregelenbrief is gestuurd.  In totaal bijna 7% van de instrumenten betreft een stillegging, al dan niet in combinatie  met een boete of procesverbaal. 1,3% van de instrumenten is een eis Arbo. Voorafgaand  aan  het  stellen  van  een  eis  Arbo,  wordt  doorgaans  een  (schriftelijke)  kennisgeving  eis  gesteld (1% van de instrumenten). In een deel van de gevallen kan de werkgever tijdens  de  inspectie  mondeling  worden  geïnformeerd  over  het  voornemen  tot  het  stellen  van  een eis. In deze gevallen is de schriftelijke kennisgeving eis niet nodig. Om deze reden  komt de eis Arbo vaker voor dan de kennisgeving eis Arbo. Wat ook voorkomt is dat na  de kennisgeving eis de werkgever de overtreding oplost, waarna het stellen van de eis  niet  langer  nodig  is.  Als  de  werkgever  zijn/haar  zienswijze  (na  het  ontvangen  van  de  kennisgeving  eis)  inbrengt  kan  deze  er  ook  toe  leiden  dat  de  eis  niet  langer  gesteld  wordt. Boetes aan de werknemer komen weinig voor: 0,1% van de instrumenten betreft  een boete aan een werknemer (7 gevallen).   

34   

Tabel  8  Ingezette  handhavingsinstrumenten  naar  soort  en  zwaarte  (2009‐2012,  afgesloten  ongevalsonderzoeken)  Soort instrument*  Aantal % Zwaarte  Boeterapport ONG  4.943 58 Zwaar  ONG  Causaliteit  onbekend  (vaak  ongevallenmaatregelenbrief)  1.701 20 Middelzwaar  Waarschuwing Arbo  495 5,8 Middelzwaar  Stillegging zonder boete  292 3,4 Zwaar  Proces‐verbaal  288 3,4 Zwaar  Stillegging+Boeterap ONG  259 3 Zwaar  Boeterapport  206 2,4 Zwaar  Eis Arbo  109 1,3 Middelzwaar  Kennisgeving Eis Arbo  84 1 Middelzwaar  ONG Maatreg brief+OBR  28 0,3 Zwaar  Stimulering  28 0,3 Licht  Stillegging+PV  27 0,3 Zwaar  Stillegging+Boeterapport  20 0,2 Zwaar  ONG Maatreg brf+PV**  15 0,2 Zwaar  Waarschuwing WaW  15 0,2 Middelzwaar  Boeterapport Werknemer  7 0,1 Zwaar  Boeterapport ATW  2 0 Zwaar  Proces‐verbaal  WaW  2 0 Zwaar  Proces‐verbaal ATW  2 0 Zwaar  Proces‐verbaal BMW  1 0 Zwaar  StakenArbeid+PV ATW  1 0 Zwaar  Waarschuwing 2e fase  1 0 Middelzwaar  Totaal  8.526 100    Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW  * ONG = ongevallen, PV = proces‐verbaal, OBR=ongevallenboeterapport    WaW = Warenwet, ATW = Arbeidstijdenwet, BMW= Bestrijdingsmiddelenwet  ** Dit instrument is nog als zodanig geregistreerd bij wat oudere ongevalsonderzoeken uit de periode. In  deze  gevallen  is  er  zowel  een  ongevallenmaatregelenbrief  gestuurd  als  een  proces‐verbaal.  Inmiddels  wordt  dit  anders  geregistreerd,  namelijk  alleen  een  PV  als  de  overtredingen  die  in  de  ongevallenmaatregelenbrief  stonden  zijn  opgenomen  in  het  PV  en  dus  een  causaal  verband  met  het  ongeval  hebben.  Als  er  geen  causaal  verband  was  voor  een  deel  van  de  overtredingen  uit  de  ongevallenmaatregelenbrief  en  er  is  ook  een  PV  gestuurd,  dan  zouden  deze  overtredingen  met  het  instrument ‘ONG Causaliteit onbekend’ worden geregistreerd. 

 

Welke wetsartikelen zijn overtreden? In tabel 9 zijn de wetsartikelen die zijn overtreden weergegeven voor de periode 2009  tot en met 2012.  35   

Tabel 9 Overtredingen naar wetsartikel (afgesloten ongevalsonderzoeken 2009‐2012)  Wetsartikel*  B3017 Voorkomen gevaar van bewegende voorwerpen  B3016 Voorkomen valgevaar  B7007  Veiligheidsvoorzieningen  i.v.m.  bewegende  delen  van  arbeidsmiddelen  B7004  Deugdelijkheid  arbeidsmiddelen  en  ongewilde  gebeurtenissen  B7005  Montage,  demontage,  onderhoud,  reparatie  en  reiniging van arbeidsmiddelen  B7003 Geschiktheid arbeidsmiddelen  B3002 Algemene vereisten inrichting arbeidsplaatsen  B7023a  Specifieke  bepalingen  betreffende  het  gebruik  van  ladders en trappen  B7017c Gebruik mobiele arbeidsmiddelen  W05 Inventarisatie en evaluatie van risico's  W09 Melding ongevallen  W08 Voorlichting en onderricht  B4006  Gevaar  voor  verstikking,  bedwelming,  vergiftiging,  brand of explosie  W10 Voorkomen van gevaar voor derden  B8003  Beschikbaarheid  en  gebruik  persoonlijke  beschermingsmiddelen  B7018 Hijs‐ en hefwerktuigen  B3005 Elektrotechnische en bedieningswerkzaamheden  B7004a Keuringen (arbeidsmiddelen)  B7020 Hijs‐ en hefgereedschap  B7018a Hijs‐ en hefwerktuigen voor niet‐geleide lasten  B3003 Stabiliteit en stevigheid arbeidsplaatsen  W32 Begaan arbomisdrijf door werkgever 

% 13 10

% cumulatief  13  23 

Aantal 984 762

9

33 

712

8

41 

624

8 7 5

48  55  60 

570 494 407

4 4 3 3 3

64  68  71  74  77 

307 276 245 231 224

2 2

79  81 

131 124

2 1 1 1 1 1 1 1

82  83  84  85  86  87  88  89 

114 99 79 77 69 59 56 51

B8001 Algemene vereisten persoonlijk beschermingsmiddel  B3028  Stabiliteit  en  stevigheid  (aanvullende  voorschriften  bouwplaatsen)  B3014 Verbindingswegen  overig  Totaal 

1

89 

50

1 1 10 100

90  90  100  100 

46 40 724 7.555

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW  * Een wetsartikel beginnend met een ‘B’ duidt op een artikel uit het Arbeidsomstandighedenbesluit. Een  wetsartikelnummer beginnend met een ‘W’ betreft een artikel uit de Arbeidsomstandighedenwet.  

  36   

De  wetsartikelen  zijn  weergegeven  in  volgorde  van  de  mate  waarin  deze  zijn  geconstateerd  bij  het  ongevalsonderzoek  in  de  periode  2009‐2012.  Iedere  overtreding  binnen  een  ongevalsonderzoek  telt  mee  en  als  er  op  hetzelfde  wetsartikel  eventueel  twee  verschillende  overtredingen  zijn  geconstateerd  (bijvoorbeeld  voor  lid  1  van  een  wetsartikel  of  voor  lid  2  van  een  artikel)  tellen  deze  dus  beide  mee  voor  de  tabel.  De  wetsartikelen die worden overtreden en de mate waarin dit voorkomt zijn vrij stabiel in  de  periode  2009‐2012.  De  overtreding  die  het  vaakst  (13%)  is  geconstateerd  bij  ongevalsonderzoek  heeft  betrekking  op  het  voorkomen  van  gevaar  van  bewegende  voorwerpen  in  art  3.17  van  het  Arbeidsomstandighedenbesluit.  Het  voorkomen  van  valgevaar  in  artikel  3.16  van  het  Arbeidsomstandighedenbesluit  staat  met  10%  van  de  overtredingen  op  de  tweede  plaats.  Op  de  derde  tot  en  met  de  zesde  plaats  staan  overtredingen die betrekking hebben op arbeidsmiddelen. Meer dan de helft (55%) van  de geconstateerde overtredingen heeft betrekking op een wetsartikel uit deze top 6.    In  tabel  10  is  de  top  3  van  overtreden  wetsartikelen  voor  verschillende  sectoren  weergegeven.  Tussen  de  sectoren  zijn  verschillen  en  overeenkomsten  te  zien.  In  de  landbouw,  bosbouw  en  visserij  komt  overtreding  van  artikel  7.5  van  het  Arbeidsomstandighedenbesluit het vaakst voor. Dit artikel heeft betrekking op montage,  demontage, onderhoud, reparatie en reiniging van arbeidsmiddelen. In de industrie gaat  het  het  vaakst  mis  met  de  veiligheidsvoorzieningen  in  verband  met  bewegende  delen  van  arbeidsmiddelen  (artikel  7.7  Arbeidsomstandighedenbesluit).  In  de  sector  waterleidingbedrijven en afvalbeheer en in de bouwnijverheid staan overtredingen van  artikel 3.16 van het Arbeidsomstandighedenbesluit op de eerste plaats. Dit artikel gaat  over het voorkómen van valgevaar. Ook bij de verhuur en handel van onroerend goed  staat  valgevaar  bovenaan  bij  de  handhaving  tijdens  ongevalsonderzoek.  Bij  diverse  dienstverleningssectoren staat dit wetsartikel over het voorkómen van valgevaar op de  derde  plaats  (financiële  dienstverlening,  specialistische  zakelijke  dienstverlening,  verhuur  en  overige  zakelijke  diensten  en  overige  dienstverlening).  Handhaving  op  het  voorkómen  van  gevaar  door  bewegende  voorwerpen  (artikel  3.17)  komt  in  de  handel,  vervoer  en  opslag,  financiële  dienstverlening,  de  specialistische  zakelijke  dienstverlening, het openbaar bestuur en overheidsdiensten en de sector cultuur, sport  en  recreatie  het  vaakst  voor.  In  de  horeca  en  de  gezondheids‐  en  welzijnszorg  is  het  vaakst  gehandhaafd  op  algemene  vereisten  inrichting  arbeidsplaatsen  (artikel  3.2  Arbeidsomstandighedenbesluit). In de horeca en in de cultuur, sport en recreatie staat  handhaven op de risico‐inventarisatie en evaluatie (art 5 van de Arbowet) in de top 3, in  de  andere  sectoren  niet.  In  de  horeca  komt,  in  tegenstelling  tot  andere  sectoren,  37   

handhaving  op  het  niet  of  niet  tijdig  melden  van  meldingsplichtige  arbeidsongevallen  voor in de top 3. 

38   

Tabel 10 Top drie overtreden wetsartikelen naar hoofdsector (afgesloten ongevalsonderzoeken 2009‐2012) 

sectoren  A Landbouw,  bosbouw en visserij  C Industrie 

E Waterleidingbedrij‐ ven en afvalbeheer  F Bouwnijverheid 

G Handel 

H Vervoer en opslag 

I Horeca 

1  B7005  Montage,  demontage,  onderhoud, reparatie en reiniging  van arbeidsmiddelen  B7007  Veiligheidsvoorzieningen  i.v.m.  bewegende  delen  van  arbeidsmiddelen  B3016 Voorkomen valgevaar

2  B7007  Veiligheidsvoorzieningen  i.v.m.  bewegende  delen  van  arbeidsmiddelen  B3017  Voorkomen  gevaar  van  bewegende voorwerpen 

B3016 Voorkomen valgevaar

B3017  Voorkomen  gevaar  van  bewegende voorwerpen 

B3017  Voorkomen  gevaar  van  bewegende voorwerpen 

B3017  Voorkomen  gevaar  van  B7007  Veiligheidsvoorzieningen  bewegende voorwerpen  i.v.m.  bewegende  delen  van  arbeidsmiddelen  B3017  Voorkomen  gevaar  van  B7017c  Gebruik  mobiele  bewegende voorwerpen  arbeidsmiddelen 

K Financiële  dienstverlening 

B3002  Algemene  vereisten  inrichting arbeidsplaatsen  B3017  Voorkomen  gevaar  van  bewegende voorwerpen 

 

 

3  B3017  Voorkomen  gevaar  van  bewegende voorwerpen  B7005  Montage,  demontage,  onderhoud,  reparatie  en  reiniging  van arbeidsmiddelen  B7005  Montage,  demontage,  onderhoud,  reparatie  en  reiniging  van arbeidsmiddelen  B7004  Deugdelijkheid  arbeidsmiddelen  en  ongewilde  gebeurtenissen  B7005  Montage,  demontage,  onderhoud,  reparatie  en  reiniging  van arbeidsmiddelen  B7004  Deugdelijkheid  arbeidsmiddelen  en  ongewilde  gebeurtenissen  W09 Melding ongevallen

W05  Inventarisatie  en  evaluatie  van risico's  B7004  Deugdelijkheid  B3016 Voorkomen valgevaar arbeidsmiddelen  en  ongewilde  gebeurtenissen   

Top  3  in  %  van  alle  feiten  in  de  sector 

Totaal  aantal  feiten  in  de sector 

30 

252 

43 

2504 

42 

215 

47 

1840 

32 

918 

36 

508 

31 

96 

30 

150 

   

sectoren  L Verhuur en handel  van onroerend goed  M Specialistische  zakelijke diensten 

1  B3016 Voorkomen valgevaar

2  B3005  Elektrotechnische  en  bedieningswerkzaamheden  B3017  Voorkomen  gevaar  van  B7007  Veiligheidsvoorzieningen  bewegende voorwerpen  i.v.m.  bewegende  delen  van  arbeidsmiddelen  N Verhuur en overige  B7004  Deugdelijkheid  B3017  Voorkomen  gevaar  van  zakelijke diensten  arbeidsmiddelen  en  ongewilde  bewegende voorwerpen  gebeurtenissen  O Openbaar bestuur  B3017  Voorkomen  gevaar  van  B7003  Geschiktheid  en overheidsdiensten  bewegende voorwerpen  arbeidsmiddelen  P Onderwijs  B7007  Veiligheidsvoorzieningen  B7023a  Specifieke  bepalingen  i.v.m.  bewegende  delen  van  betreffende  het  gebruik  van  arbeidsmiddelen  ladders en trappen  Q Gezondheids‐ en  B3002  Algemene  vereisten  B7003  Geschiktheid  welzijnszorg  inrichting arbeidsplaatsen  arbeidsmiddelen  R Cultuur, sport en  B3017  Voorkomen  gevaar  van  B3002  Algemene  vereisten  recreatie  bewegende voorwerpen  inrichting arbeidsplaatsen  S Overige  B7005  Montage,  demontage,  B7003  Geschiktheid  dienstverlening  onderhoud, reparatie en reiniging  arbeidsmiddelen  van arbeidsmiddelen  Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW 

3  B7003 Geschiktheid  arbeidsmiddelen  B3016 Voorkomen valgevaar

Top  3  in  %  van  alle  feiten  in  de  sector 

Totaal  aantal  feiten  in  de sector 

36 

31 

33 

211 

30 

289 

31 

134 

27 

107 

35 

142 

25 

72 

48 

40 

B3016 Voorkomen valgevaar

B3002  Algemene  vereisten  inrichting arbeidsplaatsen  B3002  Algemene  vereisten  inrichting arbeidsplaatsen  W08 Voorlichting en onderricht W05  Inventarisatie  en  evaluatie  van risico's  B3016 Voorkomen valgevaar

 

40   

6 Locatie, activiteit, voorwerp en letsel In dit hoofdstuk, hoofdstuk 7 en de laatste paragrafen van hoofdstuk 3 zijn ongevallen –  in tegenstelling tot de hoofdstukken 1 tot en met 5 – ingedeeld naar het jaar waarin de  ongevallen hebben plaatsgevonden. Niet voor alle ongevalszaken zijn de kenmerken die  in  dit  hoofdstuk  aan  bod  komen,  vastgelegd.  Dit  gebeurt  in  beginsel  voor  de  ongevalszaken waarbij de toedracht volledig is onderzocht. Bovendien zijn de gegevens  die  gebruikt  zijn  voor  deze  hoofdstukken  enkel  beschikbaar  voor  het  jaar  waarin  het  ongeval  heeft  plaatsgevonden  en  niet  (volledig)  voor  de  in  een  jaar  afgesloten  ongevalszaken. De cijfers over 2012 die in de tabellen zijn opgenomen zijn voorlopig; er  kunnen  nog  ongevalsonderzoeken  worden  afgehandeld  die  betrekking  hebben  op  ongevallen  die  in  2012  hebben  plaatsgevonden.  In  voorliggend  hoofdstuk  wordt  als  eerste  ingegaan  op  de  soort  werklocatie  waar  ongevallen  zich  voordoen.  Vervolgens  komt  in  de  tweede  paragraaf  de  specifieke  fysieke  activiteit  aan  bod  en  deze  wordt  gerelateerd aan  het  soort  werk  en de  locatie. Hierdoor  ontstaat  een  beeld  van  tijdens  welke  activiteiten en  op  welke  soorten  werklocaties  de  ongevallen  plaatsvinden.  In  de  derde  paragraaf  komen  de  voorwerpen  aan  bod  die  bij  de  fysieke  activiteit  van  de  slachtoffers betrokken waren. Het letsel van de slachtoffers komt in de vierde paragraaf  aan bod.   

Werklocatie In tabel 11 is, voor de ongevallen die hebben plaatsgevonden in 2012, weergegeven op  welke  soort  werkplaats  de  ongevallen  hebben  plaatsgevonden.  Het  gaat  om  de  werkplek,  de  werkruimte  of  de  algemene  omgeving  waar  de  ongevallen  zich  hebben  voorgedaan.  In  tabel  V  in  de  bijlage  zijn  de  ongevallen  naar  een  gedetailleerde  onderverdeling van ongevalslocaties weergegeven.  In  tabel  11  is  te  zien  dat  de  meeste  ongevallen  (45%)  op  een  industrielocatie  plaatsvinden.  Hieronder  vallen  productieruimtes  en  fabrieken  (27%,  zie  tabel  V  in  de  bijlage), maar ook reparatiewerkplaatsen (5%) en ruimtes die in hoofdzaak bedoeld zijn  voor  opslag,  laden  en/of  lossen  (10%).  Een  kwart  van  de  ongevallen  heeft  plaatsgevonden op een bouwplaats, bouwwerk, steengroeve of bovengrondse mijn. Het  gaat dan voor het grootste deel om bouwplaatsen van gebouwen in aanbouw (12%) of  bouwplaatsen van gebouwen die verbouwd of gerenoveerd worden (10%). Zes procent  vond  plaats  op  een  locatie  in  de  tertiaire  sector.  Het  kan  dan  bijvoorbeeld  gaan  om  kantoren  (ook  van  overheidsdiensten),  scholen,  crèches,  winkels  en  restaurants.  Ongeveer één  op  de  twintig  ongevallen  vond  plaats  op  een  locatie  voor  de  landbouw,  veeteelt,  visteelt  of  in  bosgebied.  Drie  procent  vond  plaats  in  de  openbare  ruimte  en  twee  procent  in  een  zorginstelling.  Voor  deze  twee  categorieën  is  het  van  belang  in     

gedachten te houden dat in deze tabel alleen arbeidsongevallen worden opgenomen die  door  de  Inspectie  SZW  zijn  onderzocht.  Ongevallen  met  patiënten  (bijvoorbeeld  in  zorginstellingen)  zijn  geen  arbeidsongevallen  en  verkeersongevallen  (dit  zijn  arbeidsongevallen  als  ze  onder  werktijd  plaatsvinden)  worden  door  de  politie  onderzocht. Twee procent van de ongevallen vond plaats te water, voornamelijk op een  rivier  of  een  meer  of  in  een  haven  (zie  tabel  V  in  de  bijlage).  Hier  speelt  dat  arbeidsongevallen  op  zee  niet  door  de  Inspectie  SZW  worden  onderzocht.  Negen  procent van de ongevallen vond plaats op andere locaties dan in de tabel opgenomen.    Tabel  11  Plaats  ongeval  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden  in  2012,  voorlopige  cijfers,  n=1491)   Locatie  % ongevallen  Industrielocatie  45  Bouwplaats, bouwwerk, steengroeve, bovengrondse mijn  25  Locatie in de tertiaire sector, kantoor, ontspanning, diversen  6  Locatie voor landbouw, veeteelt, visteelt, bosgebied  5  Openbare ruimte  3  Zorginstellingen  2  Woningen  2  Te water ‐ excl. Bouwplaatsen  2  In de lucht, op hoogte ‐ excl. Bouwplaatsen  1  Ruimte voor sportbeoefening  1  Onder overdruk ‐ excl. Bouwplaatsen  0  Ondergronds ‐ excl. Bouwplaatsen  0  Overige plaatsen  9  Totaal  100  Bron: Inspectie SZW 

 

Activiteit In tabel 12 zijn de ongevallen in 2012 weergegeven naar de specifieke fysieke activiteit  vlak voordat het ongeval plaatsvond. Bij ruim één op de vijf (21%) ongevallen was het  slachtoffer een machine aan het bedienen toen het ongeval plaatsvond. Bij bijna één op  de vijf ongevallen was het slachtoffer aan het bewegen vlak voor het ongeval. Het kan  dan  gaan  om  lopen  of  rennen,  achteruit  stappen,  ergens  naar  binnen  gaan,  maar  ook  om  bewegingen  zonder zich  te  verplaatsen.  Het manipuleren  van  voorwerpen  speelde  bij 14% van de ongevallen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om voorwerpen vasthouden  of  vastpakken,  voorwerpen  vastmaken  of  wegwerpen,  openen  of  sluiten  van  verpakkingen  of  een  lade  opentrekken.  Bij  13%  van  de  ongevallen  was  het  slachtoffer  42   

aan het werken met handgereedschap. Voorbeelden hiervan zijn graven, boren, lassen,  solderen, maaien, schuren en zagen.  Als een activiteit vaker voorkomt bij slachtoffers dan een andere activiteit betekent dit  nog niet dat de eerste activiteit riskanter is. Het is goed mogelijk dat de ene activiteit in  het  algemeen  veel  vaker  voorkomt  dan  de  andere  activiteit  en  dat  er  daarom  meer  slachtoffers bij vallen.    Tabel  12  Ongevallen  naar  fysieke  activiteit  vlak  voor  het  ongeval  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers, n=1490)   Activiteit  % ongevallen Bedienen van machines  21 Bewegen  19 Manipuleren van voorwerpen   14 Werken met handgereedschap  13 Handmatig verplaatsen   10 Besturen van of zich bevinden in/op een vervoer‐ of transportmiddel  8 Aanwezig zijn (passief)  6 Overige   9 Totaal  100 Bron: Inspectie SZW 

  In  tabel  13  zijn  de  ongevallen  naar  zowel  soort  locatie  als  naar  specifieke  fysieke  activiteit weergegeven. In de tabel zijn percentages opgenomen, en alles is berekend in  procenten  van  alle  onderzochte  ongevallen  die  in  2012  hebben  plaatsgevonden  en  waarvoor  deze  informatie  bekend  was  (namelijk  1.490).  De  percentages  in  het  witte  gedeelte  van  de  tabel  tellen  dus  op  tot  100%.  Aangezien  het  grootste  deel  van  de  ongevallen op industrielocaties of op bouwplaatsen/bouwwerken plaatsvond, bevinden  de hoogste percentages zich ook in deze rijen van de tabel.   In  de  tabel  is  te  zien  dat  15%  van  alle  ongevallen  in  2012  plaatsvond  tijdens  het  bedienen van een machine op een industrielocatie. Een reparatiewerkplaats en ruimtes  voor  laden  en  lossen  horen  ook  tot  de  industrielocaties.  6%  van  de  ongevallen  vond  plaats  tijdens  het  manipuleren  van  voorwerpen  op  een  industrielocatie.  Eveneens  6%  van  de  ongevallen  vond  plaats  tijdens  het  werken  met  handgereedschap  op  een  bouwplaats of bouwwerk. Tijdens het bewegen op een bouwplaats/bouwwerk vond ook  6%  van  de  ongevallen  plaats.  Tijdens  het  besturen  van  of  zich  bevinden  op  transportmiddelen op industrielocaties (inclusief ruimtes voor laden en lossen) vond 5%  van  de  ongevallen  plaats.  Eveneens  5%  van  de  ongevallen vond  plaats  tijdens  het zich  bewegen op een industrielocatie.  43   

99 Overige specifieke fysieke  activiteiten, niet in deze lijst  vermeld 

Totaal 

6%

4%

5%  2% 

4%

45%

0%

4%

3%

6%  1% 

2%

25%

0% 8%

0% 14%

0% 1%  1%  10% 19%  6% 

0% 9%

5% 100%

70 Aanwezig zijn/ passief) 

50 Handmatig verplaatsen ‐ niet  gespecificeerd 

5%

60 Bewegen 

40 Manipuleren van voorwerpen ‐  niet gespecificeerd 

Locatie  Industrielocatie  15% 4% Bouwplaats, bouwwerk,  steengroeve, bovengrondse mijn  2% 6% Locatie voor landbouw, veeteelt,  visteelt, bosgebied/  1% 1% Totaal  21% 13%

30 Besturen van of zich bevinden  in/op een vervoer‐ of  transportmiddel 

20 Werken met handgereedschap 

10 Bedienen van machines 

Tabel 13 Ongevallen naar locatie (alleen de top 3) en specifieke fysieke activiteit (voorlopige  cijfers 2012, n=1490)*  Fysieke activiteit 

Bron: Inspectie SZW 

 

Voorwerp In tabel 14 is de top 15 van voorwerpen die betrokken waren bij de fysieke activiteit van  het  slachtoffer  ten  tijde  van  het  ongeval  weergegeven.  Dit  hoeft  niet  het  voorwerp  te  zijn  waardoor  het  slachtoffer  gewond  is  geraakt.  Een  gedetailleerde  tabel  staat  in  de  bijlage (tabel VI). Bij 11% van de ongevallen was het slachtoffer bezig met een ladder,  trapje  of  rolsteiger.  Heftrucks  en  overige  transportwagens  werden  bij  9%  van  de  ongevallen door de slachtoffers gebruikt. Bij 5% ging het om voertuigen over land. Vaste  of  mobiele  kranen,  lieren,  loopkatten  of  hijsblokken  waren  bij  5%  van  de  ongevallen  betrokken bij de fysieke activiteit van het slachtoffer ten tijde van het ongeval. Ook 5%  van  de  ongevallen  vond  plaats  terwijl  het  slachtoffer  bezig  was  met  een  bewerkingsmachine.   

44   

Tabel  14  Top  15  voorwerpen  bij  activiteit  (in  procenten  van  onderzochte  ongevallen  plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers, n=1491)*  %  Voorwerp  ongevallen Ladders, trapjes, rolsteigers  11 Heftrucks en overige transportwagens (incl. rolcontainers)  9 Voertuigen over land  5 Vaste of mobiele kranen, lieren, loopkatten, hijsblokken  5 Bewerkingsmachines  (zagen,  snijden,  wassen,  drogen,  schilderen,  printen,  oppervlaktebew.)  5 Bouwmaterialen,  groot  en  klein:  prefab  elementen,  bekisting,  balken,  baksteen,  dakpannen, e.d.  4 Handgereedschap, gemechaniseerd  3 Handgereedschap, niet gemechaniseerd  3 Verplaatsbare containers, stellingen, hulpmiddelen  3 Steigers en overige tijdelijke constructies  3 Daken, vaste trappen, platforms  3 Vaste transportbanden, materialen en systemen voor continutransport  3 Machines voor vormen ‐ persen, pletten, vouwen, injecteren, extrusie  2 Machines voor conditioneren, verpakken (vullen, etiketteren, sluiten) en overige  machines  2 Overige voorwerpen  47 Bron: Inspectie SZW  *  Percentages  tellen  op  tot  meer  dan  100%,  omdat  er  bij  één  ongeval  meer  dan  één  voorwerp  bij  de  activiteit betrokken kan zijn   

Ongevallen  terwijl  het  slachtoffer  met  een  ladder,  trapje  of  rolsteiger  werkte,  komen  relatief  vaak  voor  in  de  bouwnijverheid  (19%).  Ongevallen  waarbij  het  slachtoffer  met  een  heftruck  of  andere  transportwagen  werkte,  komen  relatief  vaak  voor  in  de  sector  vervoer en opslag (27%), maar ook relatief vaak in de landbouw (12%). Ongevallen met  voertuigen  over  land  komen  relatief  vaak  voor  in  de  sector  vervoer  en  opslag  (23%),  maar ook relatief vaak in de landbouw (12%) en de sector water en afvalbeheer (12%).   In tabel 15 zijn de voorwerpen weergegeven die betrokken waren bij ongevallen in de  periode  1998  t/m  2009.  De  indeling  van  deze  voorwerpen  wijkt  af  van  die  in  de  tabel  hiervoor.  Voor  tabel  14  is  gekeken  naar  het  voorwerp  dat  bij  de  specifieke  fysieke  activiteit  van  het  slachtoffer  betrokken  was.  Voor  tabel  15  verschilt  de  rol  van  het  voorwerp  al  naar  gelang  het  soort  ongeval.  Als  een  slachtoffer  is  geraakt  door  een  vallend  voorwerp,  gaat  het  daarom.  Bij  een  val  van  een  hoogte  is  het  een  specificatie  van  de  hoogte  (ladder,  steiger,  dak,  etc.).  Bij  machines  is  het  de  machine  waar  het  45   

slachtoffer  mee  werkt.  Bij  een  aanrijding  het  voertuig.  Ook  verschilt  de  wijze  van  dataverzamelen,  want  de  gegevens  over  2012  uit  tabel  14  zijn  door  inspecteurs  ingevoerd in een digitale vragenlijst en de gegevens in tabel 15 zijn tot stand gekomen  door  dossieronderzoek  van  de  ongevals(boete)rapporten  van  inspecteurs.  Uit  tabel  15  blijkt  dat  er  veel  ongevallen  zijn  met  verplaatsbare  ladders  en  trapjes  (8%)  en  vorkheftrucks (eveneens 8%).    Tabel 15 Meest voorkomende voorwerpen bij ongevallen 1998‐2009, n=23.030  Voorwerpen en arbeidsmiddelen 

% ongevallen*

Constructies,  bovengrondse  oppervlakken,  beweegbaar  (incl.  steigers,  beweegbare ladders, gondel, hefplatform)    Verplaatsbare ladder, trapje    Rolsteiger   Verplaatsbare transportsystemen, transportwagentjes (al dan niet gemotoriseerd)     Lastentransportinstallatie zonder heffen     Vorkheftrucks   Bovengrondse  delen  van  gebouwen,  vast  (dakconstructies,  terrassen,  openingen,  trappen, laadbordessen)    Trappen    Dak, terras, glasdak, dakconstructie   Bouwmaterialen,  groot  en  klein:  prefab  elementen,  bekisting,  balken,  baksteen,  dakpannen, e.d.    Grove bouwmaterialen    Prefab elementen (deuren, wanden, ramen, e.d.)    Bekistingswanden, bekistingen    Liggers, balken   Vaste of mobiele kranen, op voertuigen gemonteerd, loopkranen, materieel voor  hijsen van hangende lasten    Kranen, loopkranen   Vracht‐ en personenliften, hefinstallaties    Goederenlift    Hefinstallatie voor personen (gondel, hefplatform, enz.)   Zware  voertuigen:  vrachtwagens  voor  zware  lasten,  bussen  en  touringcars  (personenvervoer)    Vrachtwagens met aanhanger, opleggers ‐ zware lasten   Bewerkingsmachines (zagen)    Cirkelzaag   Installaties voor heffen, vastmaken en grijpen, en diverse transportmiddelen (incl.  stroppen, haken, takels, enz.)  

10%  8%  2%  9%  1%  8%  7%  1%  5%  6%  5%  1%  1%  2%  6%  4%  4%  1%  1% 4%  2%  4%  1%  4% 

46   

Voorwerpen en arbeidsmiddelen 

% ongevallen*

 Kettingen, staalkabels, touwen, stroppen, bindriemen, spanners    Balanceerinrichtingen, grijpers, elektromagneten, zuignappen  

2%  1% 

Systemen voor opslag, transport, containers – verplaatsbaar   Vaste transportbanden, materialen en systemen voor continutransport   Elementen  van  gebouwen,  constructies  (deuren,  muren,  wanden,  glaspuien,  ramen, e.d.) en obstakels die als zodanig bedoeld zijn    Wanden, muren   Constructies, bovengrondse oppervlakken, tijdelijk (incl. tijdelijke steigers, harnas,  bootsmansstoeltje)    Steigers (m.u.v. rolsteigers)   Lasten ‐ hangend aan hefinstallatie of kraan   Machines voor vormen, persen, pletten   Samenstellende delen en onderdelen van machines, voertuigen    Chassis, carter   Diverse  verpakkingen,  klein  en  middelgroot,  verplaatsbaar  (laadbakken,  verschillende soorten bakken, flessen, kisten, brandblussers, enz.)   Bewerkingsmachines  (schaven,  frezen,  vlakslijpen,  slijpen,  polijsten,  draaien,  boren)   Machines voor conditioneren, verpakken (vullen, etiketteren, sluiten, enz.)   Machines  voor  vormen  ‐  kalanderen,  lamineren,  machines  met  rollen  (incl.  voor  papierfabricage)   Distributiesystemen voor materialen, aanvoer, leidingen ‐ vast   Bewerkingsmachines  ‐  voor  snijden,  splijten,  knabbelen  (incl.  decoupeerpers,  schaar, afsnijden)   Draagbare  of  verplaatsbare  machines  voor  ontgraven  en  grondbewerking  ‐  mijnbouw, steen/zandgroeven en machines voor de bouw    Grondverzetmaterieel  

3%  3%  3%  1%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2%  2% 

Bron:  Analyse  ongevallen  in  alle  sectoren,  1  juli  2013,  RPS  in  opdracht  van  RIVM,  rapport  referentie  VRM13.00113.R03  *  Percentages  tellen  op  tot  meer  dan  100%,  omdat  er  bij  één  ongeval  meer  dan  één  voorwerp/arbeidsmiddel betrokken kan zijn. 

 

Letsel De  Inspectie  SZW  onderzoekt  meldingsplichtige  ongevallen,  dus  ongevallen  met  de  dood, ziekenhuisopname of blijvend letsel als gevolg. Dit betekent dat ongevallen met  lichter letsel niet in deze cijfers terechtkomen. In hoofdstuk 2 van dit rapport is ingegaan  op de soorten ongevallen die door de Inspectie SZW worden onderzocht.    47   

In tabel 16 is het soort letsel weergegeven van ongevallen die hebben plaatsgevonden in  2012.  Botbreuken  kwamen  het  vaakst  voor  in  2012  (49%),  gevolgd  door  wonden  en  oppervlakkige letsels (22%). Verlies van ledematen speelt bij 17% van de ongevallen.   Tabel 16 Soort letsel (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers, n=1491)  Soort letsel  % ongevallen*  Botbreuken  49  Wonden en oppervlakkige letsels  22  Traumatische amputaties (verlies van ledematen)  17  Schuddingen en inwendige letsels  13  Ontwrichtingen, verstuikingen en verrekkingen  10  Verbrandingen, brandplekken en bevriezing  5  Multipele letsels  2  Vergiftigingen en infecties  1  Verdrinking en verstikking  1  Shock  0  Effecten van lawaai, trillingen en druk  0  Effecten van extreme temperaturen, licht en straling  0  Andere, niet onder andere punten opgenomen gespecificeerde letsels  3  Soort letsel onbekend of niet gespecificeerd  5  Bron: Inspectie SZW  * Percentages tellen op tot meer dan 100% omdat er meer dan één soort letsel per slachtoffer kan zijn 

  In  tabel  17  zijn  de  gewonde  lichaamsdelen  van  slachtoffers  van  ongevallen  die  plaatsgevonden  hebben  in  2012  weergegeven.  In  de  meeste  gevallen  (42%)  waren  de  bovenste ledematen gewond. Bij ruim een kwart van de ongevallen raakten de onderste  ledematen gewond en bij één op de vijf het hoofd.   

48   

Tabel  17  Verwond  deel  van  het  lichaam  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden  in  2012,  voorlopige cijfers, n=1491)  Verwond lichaamsdeel  % ongevallen Bovenste ledematen  42 Onderste ledematen  28 Hoofd  20 Romp en organen  12 Rug, inclusief ruggengraat en rugwervels  10 Hals, inclusief ruggengraat en halswervels  3 Gehele lichaam en diverse plaatsen  2 Andere hierboven niet genoemde delen van het lichaam verwond  2 Verwond deel van het lichaam onbekend  1 Bron: Inspectie SZW  * Percentages tellen op tot meer dan 100% omdat er meer dan één verwond lichaamsdeel per slachtoffer  kan zijn. In een deel van de gevallen is dit onder ‘gehele lichaam en diverse plaatsen’ opgenomen en in  andere gevallen zijn er meerdere antwoorden aangekruist. 

49   

7 Ongevalsscenario’s, oorzaken en arbeidsrisico’s In  dit  hoofdstuk  zijn  ongevallen  –  net  als  in  hoofdstuk  6  en  de  laatste  paragrafen  van  hoofdstuk 3 – ingedeeld naar het jaar waarin de ongevallen hebben plaatsgevonden. De  reden hiervoor is dat de gegevens die gebruikt zijn voor deze hoofdstukken, beschikbaar  zijn  voor  het  jaar  waarin  het  ongeval  heeft  plaatsgevonden  en  niet  (volledig)  voor  het  jaar  waarin  de  ongevalszaak  is  afgesloten.  De  cijfers  over  2012  die  in  de  tabellen  zijn  opgenomen  zijn  voorlopig;  er  kunnen  nog  ongevalsonderzoeken  worden  afgehandeld  die  betrekking  hebben op  ongevallen  die  in  2012  hebben  plaatsgevonden.  Een  andere  reden waarom deze cijfers niet te vergelijken zijn met de cijfers uit de hoofdstukken 1  tot  en  met  5  is  dat  een  aantal  van  de  ongevallen  niet  volledig  wordt  onderzocht.  Het  gaat dan wel om afgesloten zaken, maar het scenario is niet (volledig) bekend. De cijfers  in dit hoofdstuk zullen dus lager uitvallen. In voorliggend hoofdstuk wordt de link gelegd  tussen  de  risico’s  waar  de  Inspectie  SZW  toezicht  op  houdt  en  de  verschillende  ongevalsscenario’s. Een beschrijving van de verschillende scenario’s staat in tabel VII in  de  bijlage.  Daarnaast  wordt  in  dit  hoofdstuk  ingegaan  op  de  oorzaken  die  aan  ongevallen  ten  grondslag  liggen.  Ingenieursbureau  RPS  heeft  op  basis  van  ongevallengegevens van de Inspectie SZW over de periode 1998‐2009 ongevalsanalyses  uitgevoerd  aan  de  hand  van  het  model  Storybuilder.  Informatie  uit  factsheets  en  detailanalyses van RPS wordt gebruikt om dieper op de ongevallen in te gaan. Veel van  deze factsheets zijn te vinden op www.rivm.nl.   

Achterliggende oorzaken In het Storybuilder model worden verschillende soorten oorzaken in kaart gebracht. Er is  bijvoorbeeld  gekeken  welke  barrière  faalde.  Dat  wil  zeggen  welke  barrière  ontbreekt,  niet goed functioneert of niet op de goede manier is gebruikt. Het kan daarbij gaan om  een voorwerp of apparaat dat bijvoorbeeld niet goed functioneert of ontbreekt, om een  eigenschap  ervan  of  om  de  conditie  waarin  het  voorwerp  of  apparaat  verkeert.  Daarnaast kunnen ook de kennis en kunde van een medewerker (falende) barrières zijn.  Falende  barrières  verschillen  tussen  ongevalsscenario’s.  Falende  taken  en  managementfactoren  hebben  voor  alle  ongevalsscenario’s  dezelfde  categorieën.  Om  deze reden kan een totaalbeeld van de achterliggende oorzaken worden gegeven.   In  figuur  11  zijn  de  falende  taken  bij  ongevallen  in  de  periode  1998  t/m  2009  weergegeven. In een ongeval hebben één of meer barrières gefaald. Een barrière is een  technisch  systeem  om  ongevallen  te  voorkomen  of  de  gevolgen  daarvan  te  beperken.  Per  barrière  is  er  een  falende  taak,  die  betrekking  heeft  op  die  barrière.  30%  van  de  falende  taken  heeft  te  maken  met  het  niet  verschaffen  door  de  organisatie  van  een  barrière. Niet verschaffen betekent dat de barrière niet bestaat, niet goed is ontworpen,  50   

ontbreekt, of niet voldoende of niet gemakkelijk beschikbaar is. In bijna de helft van de  gevallen  (47%)  heeft  de  barrière  gefaald  door  het  (onjuist/niet)  gebruik(en)  van  de  barrière  door  de  werknemer.  Dit  houdt  in  dat  de  barrière  niet,  verkeerd  of  maar  gedeeltelijk wordt gebruikt. Het is ook een 'gebruikersfout' als een gebruiker kiest voor  een andere barrière dan degene die beschikbaar is.    Figuur  11  Falende  taken  binnen  barrières  (in  percentage  van  falende  taken,  gebaseerd  op  ongevallen in de periode 1998 t/m 2009, n=42.598) 

  Bron:  Analyse  ongevallen  in  alle  sectoren,  1  juli  2013,  RPS  in  opdracht  van  RIVM,  rapport  referentie  VRM13.00113.R03 

  Naast  falende  taken  kan  de  oorzaak  van  een  ongeval  ook  gelegen  zijn  in  falende  management factoren. Deze staan in tabel 18. Ook hiervoor geldt dat er in één ongeval  meer dan één managementfactor kan falen. De managementfactor die het vaakst (27%)  faalt is onvoldoende motivatie/alertheid (op mogelijke gevaren, veiligheidsbewustzijn).    14%  van  de  falende  managementfactoren  heeft  betrekking  op  het  materieel/de  arbeidsmiddelen  en  12%  van  de  falende  managementfactoren  heeft  betrekking  op  plannen  en  procedures.  Op  de  vierde  plaats  van  falende  managementfactoren  staat  competentie  (11%).  Het  gaat  dan  om  de  kennis,  ervaring  en  vaardigheden  van  de  personen  die  de  taak  moeten  uitvoeren.  Zes  procent  van  de  falende  managementfactoren heeft betrekking op tegenstrijdige belangen. Het gaat dan om de  organisatorische  afweging  tussen  veiligheid  en  andere  zaken.  Waar  een  individuele  werknemer  in  de  afweging  tussen  veiligheid  en  productie  bijvoorbeeld  voor  productie  kiest, valt dit onder motivatie/ alertheid.    51   

Tabel  18:  Management  factoren  binnen  barrières    (in  percentage  van  managementfactoren,  gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009, n=55.071)  Management factor  % ongevallen  Motivatie/ alertheid (alertheid op de mogelijke gevaren,  27 veiligheidsbewustzijn)  Materieel/ arbeidsmiddelen (arbeidsmiddelen van geschikte kwaliteit)  14 Plannen en procedures (plannen, procedures, werkinstructies, RIE’s*)  12 Competentie (kennis, ervaring, vaardigheden)  11 Tegenstrijdige belangen (productie/economie versus veiligheid, werkdruk)  6 Communicatie/ samenwerking (overleg, overdracht van relevante informatie)  6 Ergonomie (ontwerp/interface arbeidsmiddel, lay‐out werkplek)/ MMI  5 Beschikbaarheid (voldoende personeel)  1 Onbekend  17 Totaal  100 Bron:  Analyse  ongevallen  in  alle  sectoren,  1  juli  2013,  RPS  in  opdracht  van  RIVM,  rapport  referentie  VRM13.00113.R03  * RIE = Risico‐inventarisatie en ‐evaluatie 

 

Scenario’s gekoppeld aan risico’s De  scenario’s  van  de  onderzochte  ongevallen  die  zijn  afgerond  in  2012  (voorlopige  cijfers)  zijn  ingedeeld  naar  de  risico‐indeling  zoals  deze  bij  de  risicoanalyse  van  de  Inspectie  SZW  gehanteerd  wordt  (zie  tabel  19).  De  risico’s  die  leiden  tot  de  meeste  ongevallen zijn contact met een bewegend object (30% van alle onderzochte ongevallen  die  hebben  plaatsgevonden  in  2012),  val  van  hoogte  (20%),  contact  met  bewegende  delen van een machine (15%) en vallen (niet van hoogte) (15%). Daarnaast zijn risico’s  die,  in  mindere  mate,  tot  ongevallen  hebben  geleid  overig  contact  met  objecten,  onbedoeld  fysiek  contact  met  een  dier,  explosie  of  brand,  elektrocutie,  verdrinking,  werken  onder  overdruk,  dynamische  belasting  en  overige  gevaarlijke  stoffen.  Van  2%  van de ongevallen in 2012 is het scenario (en dus het risico waaraan het gekoppeld kan  worden) onbekend.   

52   

Tabel  19  Ongevallen  naar  risico  en  ongevalsscenario  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden  in  2012, voorlopige cijfers, n=1491)   Risico verbijzonderd naar ongevalsscenario  % Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/val van hoogte  Val van steiger  Val van dak, vloer of platform  Val van hoogte door een gat  Val van een bewegend platform  Val van een stilstaand voertuig  Val van hoogte ‐ overig  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/aanrijdgevaar  Aanrijding (van een voetganger)  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact  met een object/contact met bewegend object  Contact met vallende objecten van kranen  Contact met vallende objecten‐niet van kranen  Contact met wegschietend/wegvliegende objecten  Geraakt door rollende of glijdende objecten  Contact met object dat wordt gedragen/gebruikt  Contact met hangende en/of zwaaiende objecten  Beknelling tussen verschillende objecten  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact  met een object/contact met bewegende delen van een machine  Contact met bewegende delen van een machine  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact  met een object/vallen (niet van hoogte)  Val van ladder of trapje   Val op gelijke hoogte  Vallen van trap of helling  In/op bewegend voertuig met verlies van controle  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact  met een object/overig contact met objecten  Tegen iets aanstoten  Bedolven onder een massa  Contact met heet oppervlak  Contact met handgereedschap  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een dier  Ongeval met een dier  Onveiligheid op de werkplek/explosie of brand  Brand 

20

4

30

  3 7 1 1 2 5   4   3 9 4 2 2 2 7

15

  15

15

  9 3 1 2

6

  1 1 1 3

0,3

 

1

0,3   0,4

53   

 %

 Risico verbijzonderd naar ongevalsscenario  %  % Explosie  1 Onveiligheid op de werkplek/elektrocutie  2   Contact met elektriciteit  2 Onveiligheid op de werkplek/verdrinking  0,1   Verdrinking  0,1 Ongezonde fysische werkomgeving/werken onder overdruk  0,1   Te snelle (de)compressie)  0,1 Fysieke overbelasting/dynamische belasting  1   Extreme belasting van lichaamsdelen  1 Gezondheidsschade  door  blootstelling  aan  gevaarlijke  stoffen/overige  gevaarlijke  3   stoffen  Uitstroming gevaarlijke stof uit open vat/omhulsel  1 Contact met gevaarlijke stoffen zonder uitstroming  1 Contact met gevaarlijke stoffen door uitstroming uit normaal gesloten vat  1 Slachtoffer van menselijke agressie  1 Scenario onbekend  2 2 Totaal (in %)  100 100 Totaal aantal  1.491 1.491 Bron: Inspectie SZW 

  Van de risico’s die leiden tot de meeste ongevallen (contact met een bewegend object,  val  van  hoogte,  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine  en  vallen  (niet  van  hoogte)) worden de meest voorkomende ongevalsscenario’s besproken (zie figuur 12).  Er wordt in de volgende paragrafen ook ingegaan op oorzaken van de ongevallen.    Uit figuur 12 is af te lezen dat binnen het risico contact met een bewegend object (30%  van  de  ongevallen)  de  scenario’s  contact  met  vallende  objecten  (niet  van  kranen)  en  beknelling  tussen  verschillende  objecten  het  vaakst  voorkomen  (respectievelijk  9%  en  7%). Bij het risico val van hoogte (20%) is in de meeste gevallen sprake van het scenario  val  van  dak,  vloer  of  platform  (7%  van  het  totaal  aantal  ongevallen).  Binnen  het  risico  contact met bewegende delen van een machine (15%) komt enkel het ongevalsscenario  contact met bewegende delen van een machine voor. Wanneer sprake is van het risico  vallen (niet van hoogte) (15%) komt het scenario val van ladder of trapje het vaakst voor  (9% van het totaal aantal ongevallen).   

54   

Figuur 12 Meest voorkomende risico’s bij ongevallen met bijbehorende ongevalsscenario’s in  percentage  van  totaal  aantal  ongevallen  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden  in  2012,  voorlopige cijfers) 

  Bron: Inspectie SZW 

  Informatie over falende barrières, oorzaken en activiteiten is gehaald uit factsheets die  gemaakt zijn door RPS op basis van het model Storybuilder en betreft de jaren 1998 t/m  2009 20 . Veel van deze factsheets zijn te vinden op www.rivm.nl.     In  de  bijlage  (tabel  VIII)  is  een  tabel  opgenomen  met  daarin  per  ongevalsscenario  weergegeven hoeveel procent van de ongevallen in welke sector heeft plaatsgevonden.  Voor  de  scenario’s  die  in  de  rest  van  dit  hoofdstuk  worden  beschreven,  worden  de  sectoren waar deze scenario’s het meest voorkomen genoemd.    

                                                        20

 Het jaar 2004 is soms wel, niet of gedeeltelijk meegenomen in de cijfers. De gegevensverzameling voor  2004 heeft in een later stadium plaatsgevonden dan die van de andere jaren 

55   

Contact met vallende objecten – niet van kranen Binnen het risico contact met een bewegend object komt het scenario contact met  vallende objecten (niet van kranen) het vaakst voor. 9% van het totaal aantal ongevallen  valt onder dit scenario (zie figuur 13).  Figuur 13 Voorkomende ongevalsscenario’s binnen risico contact met een bewegend object in  procenten  van het totaal aantal ongevallen (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012,  voorlopige cijfers) 

  Bron: Inspectie SZW 

  Ongevallen  met  vallende  objecten‐niet  van  kranen,  komen  het  vaakst  voor  in  de  Waterleidingbedrijven  en  afvalbeheer  (17%),  gevolgd  door  de  Handel  (11%),  Industrie,  Gezondheids‐ en welzijnszorg (beide 10%) en de sector Vervoer en opslag (9%).    In  tabel  20  zijn  de  activiteiten  van  de  slachtoffers  van  ongevallen  door  contact  met  vallende objecten weergegeven.    56   

Tabel  20  Activiteit  slachtoffers  voor  contact  met  vallende  objecten‐niet  van  kranen  (in  procenten van slachtoffers, gebaseerd op ongevallen 1998 t/m 2009*, n=2298)  Activiteit 21  % slachtoffers Gerelateerd aan slachtoffer  Slachtoffer wordt actief betrokken bij de handeling met het object  44 Slachtoffer actief betrokken maar houdt het object niet (meer) vast  32 26 Slachtoffer houdt het object vast  Slachtoffer niet betrokken bij de activiteit  20 12 Oprapen van gezaagde/gesneden voorwerpen  Andere werkzaamheden op dezelfde locatie  11 Gerelateerd aan vallend object  Transporteren/verplaatsen  25 Laden/lossen  15 Bouw/sloop (object gerelateerd)  11 10 Activiteit geen verband met vallend voorwerp  Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  contact  met  vallend  object‐niet  van  kranen,  RPS,  mei  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004 

  44% van de slachtoffers van een ongeval door contact met objecten – niet van kranen  wordt  actief  betrokken  bij  de  handeling  met  het  object  en  32%  wordt  wel  actief  betrokken  maar  houdt  het  object  niet  (meer)  vast.  Waarschijnlijk  is  er  sprake  van  overlap tussen beide activiteiten: slachtoffers die in de eerste categorie vallen kunnen  ook in de tweede categorie vallen. Hetzelfde geldt voor de derde categorie waarin het  slachtoffer  het  object  vasthoudt  (26%).  In  20%  van  de  gevallen  is  het  slachtoffer  niet  betrokken  bij  de  activiteit.  Het  vallende  object  dat  het  ongeval  veroorzaakt,  wordt  bij  een kwart van de ongevallen getransporteerd of verplaatst. Bij 15% van de ongevallen  gaat  het  om  laden/lossen  van  het  vallende  object  en  bij  11%  om  bouw/sloop  activiteiten. 10% van de slachtoffers die worden getroffen door een arbeidsongeval zijn  met een activiteit bezig die geen verband houdt met het vallende object.    In  tabel  21  staat  de  top  5  van  objecten  betrokken  bij  dit  scenario.  Bij  bijna  een  derde  (31%)  van  de  ongevallen  zijn  de  vallende  objecten  bouwmaterialen.  Andere  vallende  objecten die tot een ongeval hebben geleid zijn delen van gebouwen (9%), heftrucks en  overige  transportwagens  (6%),  hulpmiddelen  voor  opslag  en  stellingen/pallets  (5%)  en  verplaatsbare transportsystemen en transportwagens (5%).                                                          21

 De opsomming in deze tabel is niet uitputtend. Enkel de activiteiten die het vaakst voorkomen zijn erin  opgenomen. 

57   

  Tabel  21  Top  5  vallende  objecten  bij  ongevalsscenario  contact  met  vallende  objecten  –  niet  van kranen (in percentages, gebaseerd op ongevallen 1998 t/m 2009*, n=2201)  Vallend object  % ongevallen Bouwmaterialen  31 Delen van gebouwen – elementen (deuren, muren, wanden, glaspuien, ramen)  9 Heftrucks en overige transportwagens (incl. rolcontainers)  6 Hulpmiddelen voor opslag, stellingen, palletstellingen, pallets  5 Verplaatsbare transportsystemen, transportwagens  5 Bron:  factsheet  Storybuilder  scenario  contact  met  vallend  object‐niet  van  kranen,  RPS,  januari  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van het jaar 2004 

  De  top  5  beroepen 22   van  slachtoffers  van  ongevallen  door  contact  met  een  vallend  object  –  niet  van  kranen  bestaat  uit  chauffeurs  (8%),  monteurs  (7%),  timmermannen  (7%), medewerkers (6%) en productiemedewerkers (5%).     In tabel 22 zijn de falende barrières voor ongevallen binnen dit scenario weergegeven.  Bij ongevallen met vallende objecten – niet van kranen is in 35% van de gevallen sprake  van  de  verbinding/grip  en/of  verankering  die  faalt.  Andere  falende  barrières  zijn  bescherming  tegen  externe  krachtuitoefening/aanstoting  en  stabiliteit  ondergrond/opstelplaats  (beide  19%).  Bij  18%  van  de  ongevallen  faalde  de  beheersing  van  de  interne  stabiliteit  en  15%  van  de  ongevallen  kon  plaatsvinden  doordat  de  gevarenzone is betreden.   

                                                        22

  Het  gaat  om  de  beroepen  die  door  de  inspecteurs  van  de  Inspectie  SZW  zijn  ingevuld  in  het  administratieve systeem van de Inspectie. Beroep is in een vrij tekstveld ingevuld. Er was dus geen sprake  van een lijst met beroepen waaruit gekozen kon worden. Dit betekent dat voor hetzelfde beroep de ene  inspecteur een andere naam zou kunnen kiezen dan een andere inspecteur. 

58   

Tabel  22  Falende  barrières  voor  contact  met  vallende  objecten  –  niet  van  kranen  (in  percentages, gebaseerd op ongevallen 1998 t/m 2009*, n=2230)  Barrière omschrijving  % ongevallen** Verbinding/grip en/of verankering faalt  35 Falende stabiliteit ondergrond/opstelplaats  19 Falende bescherming tegen externe krachtuitoefening/aanstoting  19 Falende beheersing van de interne stabiliteit  18 Falen door betreden van de gevarenzone  15 Sterkte/conditie faalt  8 Geen adequate persoonlijke beschermingsmiddelen  5 Falende bedrijfshulpverlening  2 Object valt in verkeerde richting  2 Verkeerde timing van de val/gooi  2 Falende bescherming tegen vallende objecten: geen interceptie  2 Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  contact  met  vallend  object‐niet  van  kranen,  RPS,  mei  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  ** De percentages in deze tabel tellen niet op tot 100%, omdat per ongeval meerdere barrières kunnen  hebben  gefaald.   

In tabel 23 zijn de falende taken voor de falende barrières weergegeven.  Wanneer  de  verbinding/grip  en/of  verankering  heeft  gefaald,  is  dit  in  bijna  de  helft  (48%)  van  de  ongevallen  te  wijten  aan  het  gebruik  ervan  (de  barrière  wordt  niet,  verkeerd of maar gedeeltelijk gebruikt). Het is ook een 'gebruikersfout' als een gebruiker  kiest  voor  een  andere  barrière  dan degene  die beschikbaar  is).  In  ongeveer  een  kwart  (26%)  van  de  gevallen  is  het  falen  van  de  verbinding/grip  en/of  verankering  te  wijten  aan het verschaffen (de barrière bestaat niet, is niet goed ontworpen, ontbreekt, of is  niet voldoende of niet gemakkelijk beschikbaar als men deze wil gebruiken). 59% van de  ongevallen  waarbij  de  bescherming  tegen  externe  krachtuitoefening/aanstoting  faalt,  heeft kunnen gebeuren door de wijze van gebruiken van deze barrière. Voor de falende  barrière stabiliteit ondergrond/opstelplaats is het percentage dat faalt door het gebruik  50%.  Opvallend  is  dat  wanneer  de  sterkte/conditie  faalt  dit  in  evenveel  gevallen  te  maken  heeft  met  het  gebruik  als  met  het  onderhoud  ervan  (beide  31%).  Ander  opvallend  punt  is  dat  de  barrière  adequate  persoonlijke  beschermingsmiddelen  vaker  faalt door het gebruik (45%) dan door (niet) verschaffen (37%). 

59   

Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  contact  met  vallend  object‐niet  van  kranen,  RPS,  mei  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  **  Niet  alle  rijen  met  percentages  in  bovenstaande  tabel  tellen  op  tot  100%  doordat  het  gaat  om  afgeronde percentages. 

  Voor de top 3 falende barrières voor vallende objecten‐niet van kranen zijn de incident  factoren  benoemd.  Bij  één  ongeval  kunnen  verscheidene  van  deze  incident  factoren  spelen.  Bij  ongeveer  een  kwart  van  de  ongevallen  waarbij  de  verbinding/grip  en/of  verankering  heeft  gefaald,  was  de  bevestiging/verankering  niet  aanwezig  (26%)  en  bij  24% was de bevestiging/verankering verwijderd voor het voorwerp stabiel was. In 12%  van de gevallen ging het om een verkeerde bevestiging/verankering en in eveneens 12%  van  de  gevallen  ging  het  om  verkeerd  gebruiken  van  bevestigingsmaterieel.  Bij  een  falende  stabiliteit  van  de  ondergrond/opstelplaats  speelt  bij  een  derde  van  de  ongevallen  verkeerde  plaatsing  van  het  object  een  rol.  Andere  incident  factoren  zijn  ondergrond/ondersteuning  beweegt/trilt  (23%),  ongelijke  vloer/gaten  in  de  vloer/objecten op de vloer (21%) en oppervlak biedt niet genoeg stabiliteit (19%). Voor  de  derde  falende  barrière  (bescherming  tegen  externe  krachtuitoefening/aanstoting)  geldt  dat  in  38%  van  de  gevallen  de  krachtuitoefening  uitgevoerd  werd  door  een  60   

Totaal** 

Onbekend 

Toezien op 

Onderhouden 

Gebruiken 

Verschaffen 

Tabel  23  Falende  taak  per  falende  barrière  voor  contact  met  vallende  objecten‐niet  van  kranen (in procenten van falende barrière, gebaseerd op ongevallen 1998 t/m 2009*)          Barrière omschrijving  Verbinding/grip en/of verankering faalt (n=780)  26% 48%  15%  5% 7%  Falende stabiliteit ondergrond/opstelplaats (n=430)  29% 50%  10%  5% 6%  Falende bescherming tegen externe      krachtuitoefening/aanstoting (n=420)  21% 59%  6%  9% 6%  Falende beheersing van de interne stabiliteit (n=393)  26% 47%  11%  6% 10%  Falen door betreden van de gevarenzone (n=328)  30% 52%  2%  9% 7%  Sterkte/conditie faalt (n=189)  22% 31%  31%  12% 5%  Geen adequate persoonlijke beschermingsmiddelen (n=118)  37% 45%  3%  8% 8%  Falende bedrijfshulpverlening (n=54)  56% 17%  ‐  7% 20%  Object valt in verkeerde richting (n=50)  14% 54%  2%  12% 18%  Verkeerde timing van de val/gooi (n=45)  13% 58%  2%  13% 11%  Falende bescherming tegen vallende objecten: geen      interceptie (n=40)  50% 33%  15%  ‐ 3% 

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

machine.  In  36%  van  de  gevallen  gaat  het  om  kracht  uitgevoerd  door  een  persoon,  waardoor de barrière bescherming tegen externe krachtuitoefening/aanstoting faalt.   

Beknelling tussen verschillende objecten Het  ongevalsscenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten  komt,  na  contact  met  vallende  objecten  (niet  van  kranen),  het  vaakst  voor  bij  het  arbeidsrisico  contact  met  een bewegend object (7% van het totaal aantal ongevallen, zie figuur 14).    Figuur 14 Voorkomende ongevalsscenario’s binnen risico contact met een bewegend object in  procenten  van  totaal  aantal  ongevallen  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden  in  2012,  voorlopige cijfers) 

  Bron: Inspectie SZW 

  Kenmerkend  bij  het  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten  is  het  bekneld  raken tussen een machine of onderdeel daarvan, en een constructief deel van een ander  object,  gebouw  (zoals  een  muur)  of  een  andere  machine.  Bijvoorbeeld  het  bekneld  raken in een liftschacht onder de lift of tussen een op rails bewegende machine en de  61   

muur. Daarnaast betreft het ook het bekneld raken tussen een last en iets anders. Het  gaat hier niet om een beknelling tussen iets wat handmatig wordt gedragen, gehanteerd  of  gebruikt.  Ongevallen  waarbij  sprake  is  van  beknelling  tussen  verschillende  objecten  vinden  het  vaakst  plaats  in  de  sector  Landbouw,  bosbouw  en  visserij  (14%),  gevolgd  door Vervoer en opslag (12%) en Industrie (9%).  In  tabel  24  is  de  top  5  van  meest  voorkomende  objecten  bij  dit  ongevalsscenario  weergegeven.  Heftrucks  en  overige  transportwagens  (incl.  rolcontainers)  komen  met  14%  het  vaakst  voor.  Bij  één  op  de  tien  ongevallen  zijn  kranen,  lieren,  loopkatten  of  hijsblokken  betrokken.  Bij  eveneens  10%  van  de  ongevallen  gaat  het  om  hijs‐  en  bevestigingsmiddelen, onderdelen van kranen.    Tabel  24  Top  5  objecten  betrokken  bij  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten  (in  procenten van deze ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*, n=903)  Object  % ongevallen Heftrucks en overige transportwagens (incl. rolcontainers)  14 Kranen, lieren, loopkatten, hijsblokken  10 Hijs ‐ en bevestigingsmiddelen, onderdelen van kranen  10 Chassis, carter, cabine  9 Liften, hefinstallaties  7 Bron:  factsheet  Storybuilder  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten,  RPS,  januari  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van het jaar 2004 

  In tabel 25 zijn de activiteiten weergegeven van slachtoffers die bekneld raakten tussen  verschillende objecten. Een derde van de slachtoffers was bezig met het hanteren van  lading. 17% was bezig met het bedienen van een machine en 13% met het vastmaken,  losmaken  of  begeleiden  van  lasten.  Meer  dan  een  tiende  (12%)  was  bezig  met  onderhoudsgerelateerde  activiteiten.  Bij  6%  was  het  slachtoffer  bezig  met  het  vrijmaken, deblokkeren of opheffen van een storing aan een machine.    De  top  5  van  beroepen  van  slachtoffers  bij  dit  scenario  bestaat  uit  chauffeurs  (8%),  productiemedewerkers (8%), monteurs (7%), operators (3%) en algemeen medewerkers  (3%).   

62   

Tabel  25  Activiteiten  slachtoffers  voor  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten  (in  procenten van slachtoffers, gebaseerd op ongevallen 1998 t/m 2009*, n=921)  Activiteit  % slachtoffers  Hanteren van lading   33  Bedienen van een machine   17  Vastmaken, losmaken, begeleiden van lasten  13  Onderhoud gerelateerde activiteiten   12  Erbij of er tussen staan  9  Gebruiken van deuren, luiken   8  Horizontaal verplaatsen van (grote/ zware) objecten   6  Vrijmaken, deblokkeren, opheffen van een storing aan een machine   6  Constructie, installatie en sloop   5  Afstellen, bijstellen of verwisselen van gereedschap(onderdelen)   5  Sluiten van een deur   4  Vast ‐ of losmaken van touwen, kabels, trossen, kettingen   4  Berijden van materieel/ voertuigen   4  Schoonmaken/ opruimen van apparatuur   3  Openen van een deur   3  Verticale verplaatsing van persoon   2  Lopen   2  Onbekende activiteit   2  Inspecteren   2  Overige werkzaamheden op plaatsen met beknellinggevaar   18  Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten,  RPS,  mei  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004 

  In  tabel  26  staan  de  falende  barrières  bij  het  ongevalsscenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten.  In  de  tabel  is  te  zien  dat  in  ruim  acht  op  de  tien  gevallen  de  positie van lichaamsdelen faalde. In een derde van de gevallen faalde de rijvaardigheid  of bedieningsvaardigheid.    In tabel 27 is per falende barrière aangegeven welke taken faalden. Opvallend is dat als  er sprake was van onvoldoende beveiliging tegen onbedoeld opstarten van de machine,  dit in 55% van de gevallen een gebruiksfout was. Een falende conditie of staat van de  machine heeft in een minderheid van de gevallen (28%) te maken met het onderhoud.  Meestal (56%) is het verschaffen de falende taak.   

63   

Tabel  26  Falende  barrières  bij  ongevalsscenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten  (in  percentage van ongevallen, 1998 t/m 2009*, n=917)  Falende barrière  % ongevallen  Falende positie van lichaam(sdelen)  82  Falende rijvaardigheid/ bedieningsvaardigheid ‐ bedieningsfout   32  Handmatige bedieningsfout/ hantering van objecten   25  Falende positie object(en)   24  Onvoldoende beveiligd tegen onbedoeld opstarten van de machine   22  Falende conditie/ staat van de machine   18  Falen noodstopactie   6  Falende keuze van het gereedschap/ arbeidsmiddel   5  Falende bedrijfshulpverlening   5  Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten,  RPS,  mei  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004 

Onbekend 

Toezien op 

Onderhouden 

Gebruiken 

Verschaffen 

Tabel  27  Falende  barrières  naar  falende  taak  voor  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten (in % van falende barrières, gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*)          Barrière omschrijving  Falende positie van lichaam(sdelen) (n=748)  10% 77%  2%  1% 11% Falende  rijvaardigheid/  bedieningsvaardigheid  ‐  bedieningsfout  (n=290)  10% 79%  1%  3% 7% Handmatige bedieningsfout/ hantering van objecten (n=233)  5% 89%  1%  1% 3% Falende positie object(en) (n=223)  26% 32%  18%  1% 23% Onvoldoende  beveiligd  tegen  onbedoeld  opstarten  van  de  machine (n=200)  25% 55%  6%  5% 10% Falende conditie/ staat van de machine (n=165)  56% 8%  28%  2% 5% Falen noodstopactie (n=53)  23% 32%  4%  2% 40% Falende keuze van het gereedschap/ arbeidsmiddel (n=49)  31% 57%  ‐  6% 6% Falende bedrijfshulpverlening (n=42)  36% 19%  2%  ‐ 43% Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten,  RPS,  mei  2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  *Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  **  Niet  alle  rijen  met  percentages  in  bovenstaande  tabel  tellen  op  tot  100%  doordat  het  gaat  om  afgeronde percentages. 

    64   

Totaal** 

 

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Voor de top 3 falende barrières zijn de incident factoren beschreven. Binnen de barrière  falende  positie  van  lichaamsdelen,  speelt  bij  ruim  een  vijfde  (22%)  dat  de  persoon  de  gevarenzone in gaat om iets te corrigeren. Als de rijvaardigheid/bedieningsvaardigheid  faalde ging het bij een derde van de gevallen om geen of onvoldoende visueel contact.  Andere  aspecten  die  spelen  bij  falende  rijvaardigheid/bedieningsvaardigheid  zijn  bijvoorbeeld onbedoelde bediening (16%) of concentratieverlies of afleiding (10%).   

Val van dak, vloer of platform Binnen  het  arbeidsrisico  val  van  hoogte  (20%  van  het  totaal  aantal  ongevallen)  is  het  meest voorkomende ongevalsscenario (7% van het totaal aantal ongevallen) een val van  dak, vloer of platform (zie figuur 15).    Figuur  15  Voorkomende  ongevalsscenario’s  binnen  risico  val  van  hoogte  in  procenten  van  totaal aantal ongevallen (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers) 

  Bron: Inspectie SZW 

  De top 3 sectoren waar ongevallen met het scenario val van dak, vloer of platform het  vaakst  voorkomen  ziet  er  als  volgt  uit:  1.  Bouwnijverheid  (13%),  2.  Waterleidingbedrijven en afvalbeheer (10%), 3. Landbouw, bosbouw en visserij (8%).  65   

Bij twee op de vijf ongevallen (40%) valt het slachtoffer van een dak en bij bijna twee op  de vijf (36%) ongevallen van een (verdiepings)vloer. Vallen van een werkplatform komt  met 20% minder vaak voor.     Van  de  slachtoffers  is  de  top  5  van  meest  voorkomende  beroepen  als  volgt:  16%  was  timmerman, 7% monteur, 6% dakdekker, 5% medewerker en 3% asbestsaneerder.     In tabel 28 is weergegeven welke barrières faalden bij de ongevallen met het scenario  val van dak, vloer of platform. Bij één ongeval kunnen meerdere barrières falen. Bij bijna  de helft van de ongevallen (45%) faalde de randbeveiliging. In bijna een derde (30%) van  de  gevallen  faalde  de  valbeveiliging.  Van  falende  vaardigheid  van  het  slachtoffer  (evenwicht) is bij 29% van de ongevallen sprake.     Tabel 28 Falende barrières voor val van dak, (verdiepings)vloer of platform (in procenten van  ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*, n=1759)  Barrière omschrijving  % ongevallen**  Falende randbeveiliging   45  Falen valbeveiliging   30  Falende vaardigheid (evenwicht)   29  Belasting van oppervlak dat daar niet voor is bedoeld   22  Falende staat/ conditie (van dak, werkplatform, vloer)   15   Falende bedrijfshulpverlening   2  Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  val  van  dak,  vloer  of  platform,  RPS,  mei  2012;  gegevens  zijn  bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  ** De percentages in deze tabel tellen niet op tot 100%, omdat per ongeval meerdere barrières kunnen  hebben gefaald. 

In tabel 29 is voor alle falende barrières weergegeven welke taken faalden. Wanneer de  randbeveiliging  faalde  is  deze  in  71%  van  de  gevallen  niet  verschaft.  Bij  falende  valbeveiliging  is  dit  iets  minder,  namelijk  53%.  Bij  valbeveiliging  speelt  vaker  dan  bij  randbeveiliging dat deze niet (goed) is gebruikt (32% en 9%).    

66   

5%  15%  3% 

2% 2% 9%

44% 67%

19%  19% 

20%  ‐ 

9% ‐

8% 100% 14% 100% 7% 100% 100% 7% 14% 100%

Bron:  detailanalyse  Storybuilder  scenario  val  van  dak,  vloer  of  platform,  RPS,  mei  2012;  gegevens  zijn  bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  **  Niet  alle  rijen  met  percentages  in  bovenstaande  tabel  tellen  op  tot  100%  doordat  het  gaat  om  afgeronde percentages. 

  Voor  de  top  3  falende  barrières  zijn  de  incident  factoren  beschreven.  Bij  falende  randbeveiliging speelt vaak dat de randbeveiliging niet aanwezig is (60%), incompleet of  onvoldoende is (21%) of verwijderd danwel onklaar gemaakt is (15%). Bij het falen van  de  valbeveiliging  is  in  de  meeste  gevallen  (71%)  geen  persoonlijke  valbeveiliging  gebruikt en/of is er geen collectieve valbeveiliging gebruikt (45%). Bij het falen van de  vaardigheid  was  vaak  sprake  van  uitglijden,  struikelen  of  aanstoten  (44%),  een  balans  beïnvloedende activiteit (26%) en/of een externe kracht (19%).   

Contact met bewegende delen van een machine Zoals  al  beschreven,  is  in  2012  bij  15%  van  de  ongevallen  sprake  geweest  van  het  scenario contact met bewegende delen van een machine. Bij dit scenario gaat het om  een  vast  opgestelde  machine,  inclusief  bijvoorbeeld  mobiele  zaagtafels.  De  top  3  sectoren  waar  ongevallen  door  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine  voorkomen zijn de Industrie (27%), Landbouw, bosbouw en visserij (20%) en de sector  Specialistische zakelijke diensten (19%). Ook in de sector Handel en de sector Verhuur  en  overige  zakelijke  diensten  komen  ongevallen  met  dit  scenario  voor  (respectievelijk  16% en 10%). In tabel 30 is het percentage slachtoffers per activiteit binnen dit scenario  weergegeven.    67   

Totaal** 

32%  52%  49% 

Onbekend 

Onderhouden 

53% 17% 32%

Toezien op 

Gebruiken 

Falen valbeveiliging (n=531)  Falende vaardigheid (evenwicht) (n=505)  Belasting van oppervlak dat daar niet voor is bedoeld (n=390)  Falende  staat/  conditie  (van  dak,  werkplatform,  vloer)  (n=270)   Falende bedrijfshulpverlening (n=42) 

Verschaffen 

Tabel 29 Falende barrières naar falende taak voor val van dak, (verdiepings)vloer of platform  (in procenten van falende barrières, gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*)          Falende barrière omschrijving  Falende randbeveiliging (n=797)  71% 9%  13%  1% 6% 100%

Tabel  30  Activiteit  slachtoffers  voor  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine  (in  procenten van slachtoffers, gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*, n=4771)  Activiteit  % slachtoffers  Bedienen van een machine  58  Vrijmaken, losmaken, deblokkeren van een machine  16  Schoonmaken van een machine  11  Onderhouden of modificeren van een machine  9  Voorbij lopen/erbij staan  4  Overig  1  Onbekende activiteit  1  Bron: detailanalyse Storybuilder scenario contact met bewegende delen van een machine, RPS, mei 2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004 

  Veruit het grootste percentage slachtoffers is gevallen bij het bedienen van een machine  (18% bij het invoeren in een machine, 14% bij het bijstellen (goed leggen) of weghalen  van  een  product,  7%  bij  het  testen,  afstellen,  tunen  of  controleren  en  2%  bij  het  opstarten/afsluiten  van  een  machine).  Ook  bij  het  vrijmaken,  losmaken,  deblokkeren  (16%),  bij  het  schoonmaken  (16%)  en  bij  het  onderhouden  of  modificeren  van  een  machine (11%) hebben arbeidsongevallen plaatsgevonden.    Zoals  uit  tabel  31  is  af  te  lezen  heeft  16%  van  de  ongevallen  plaatsgevonden  met  een  zaagmachine, 11% met transportbanden en 10% met machines voor persen. 9% van de  ongevallen met bewegende delen van een machine vindt plaats met draaibanken, frees‐  en boormachines en een even groot percentage met doseer‐ en vulmachines.    Tabel 31 Top 5 machines betrokken bij ongevallen met contact met bewegende delen van een  machine (in procenten van ongevallen, in de periode 1998 t/m 2009*, n=4691)  Machine  % ongevallen Zaagmachines  16 Transportbanden  11 Persen  10 Draaibanken, frees‐ en boormachines  9 Doseer‐ en vulmachines  9 Bron: factsheet Storybuilder scenario contact met bewegende delen van een machine, RPS, januari 2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van het jaar 2004 

 

68   

Slachtoffers  van  ongevallen  met  bewegende  delen  van  een  machine  waren  productiemedewerker (18%), operator (10%), (algemeen) medewerker, timmerman en  monteur (alle 6%).     Ongevallen kunnen gebeuren doordat een of meer barrières falen. In tabel 32 zijn deze  falende  barrières  voor  het  ongevalsscenario  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine weergegeven.    Tabel  32  Falende  barrières  voor  ongevalsscenario  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine  (in  procenten  van  ongevallen,  gebaseerd  op  ongevallen  in  de  periode  1998  t/m  2009*, n=4768)  Barrière omschrijving  % ongevallen** Falen fysieke afscherming  94 Falen lichaamscontrole of bewustzijn van gevaarzone  52 Gevaarzone is (bewust) genegeerd  21 Falende bedieningsvaardigheid – bedieningsfout  17 Falen noodstopvoorziening  12 Onvoldoende beveiligd tegen ongewenst opstarten van de machine  9 Falende bedrijfshulpverlening  4 Falen van de staat/conditie van de machine  2 Bron: detailanalyse Storybuilder scenario contact met bewegende delen van een machine, RPS, mei 2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  ** De percentages in deze tabel tellen niet op tot 100%, omdat per ongeval meerdere barrières kunnen  hebben  gefaald. 

  Bij bijna alle ongevallen was sprake van falen van fysieke afscherming (94%) 23 . Het gaat  daarbij  om  ‘het  fysiek  afschermen  van  de  gevaarzone  (afscherming  van  bewegende  delen van machines, randbeveiliging)’. In 52% van de ongevallen was (ook) sprake van  falen van lichaamscontrole (‘de fysieke vaardigheid bij het verplaatsen en/of gebruiken  van  arbeidsmiddelen’)  of  bewustzijn  van  de  gevaarzone.  Het  (bewust)  negeren  van  de  gevaarzone is bij 21% van de ongevallen een falende barrière geweest.    In tabel 33 is af te lezen dat wanneer sprake was van falen van fysieke afscherming dit in  de meeste gevallen (47%) te maken had met het verschaffen ervan.                                                            23

  Overigens  faalt  de  fysieke  afscherming  in  bijna  alle  gevallen,  omdat  bij  het  maken  van  de  ongevalsmodellen  is  afgesproken  dat  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine  alleen  kan  plaatsvinden als de fysieke afscherming faalt. 

69   

Totaal** 

Onbekend 

Toezien op 

Onderhouden 

Gebruiken 

Verschaffen 

Tabel  33  Falende  barrières  naar  falende  taak  voor  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine (in % van falende barrières, gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*)          Barrière omschrijving  Falen fysieke afscherming (n=4479)  47% 28% 9%  6%  10% 100% Falen lichaamscontrole of bewustzijn van gevaarzone  14% 73% 2%  5%  6% 100% (n=2458)  Gevaarzone is (bewust) genegeerd (n=986)  1% 87% 3%  8%  2% 100% Falende bedieningsvaardigheid – bedieningsfout (n=790)  9% 80% 2%  6%  4% 100% Falen noodstopvoorziening (n=565)  43% 23% 5%  3%  26% 100% Onvoldoende beveiligd tegen ongewenst opstarten van  17% 68% 6%  5%  4% 100% de machine (n=414)  Falende bedrijfshulpverlening (n=213)  62% 15% 1%  0%  21% 100% Falen van de staat/conditie van de machine (n=108)  19% 25% 38%  13%  6% 100% Bron: detailanalyse Storybuilder scenario contact met bewegende delen van een machine, RPS, mei 2012;  gegevens zijn bewerkt door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  **  Niet  alle  rijen  met  percentages  in  bovenstaande  tabel  tellen  op  tot  100%  doordat  het  gaat  om  afgeronde percentages. 

  Opvallend is dat de falende barrière ‘onvoldoende beveiligd tegen ongewenst opstarten  van de machine’ in 68% van de gevallen te maken heeft met het gebruik en slechts in  17%  met  verschaffen.  Voor  falende  bedrijfshulpverlening  geldt  het  tegenovergestelde:  deze bestaat vaak niet of is niet voldoende of niet gemakkelijk beschikbaar (62%).    Voor  de  top  3  falende  barrières  zijn  de  incident  factoren  benoemd.  Bij  43%  van  de  ongevallen waarbij sprake was van falen van de fysieke afscherming was de afscherming  onvoldoende.  In  28%  van  de  gevallen  is  de  afscherming  niet  verschaft.  Ook  situaties  waarin de fysieke afscherming is verwijderd of gedeactiveerd komen voor (16%). Nadere  analyse  van  ongevallen  waarbij  sprake  is  van  falen  van  de  lichaamscontrole  of  bewustzijn  van  de  gevaarzone  wijst  uit  dat  in  14%  van  de  gevallen  sprake  was  van  uitglijden of struikelen, in 10% van afleiding en bij 9% ging het om kleding of haar dat  verstrikt  raakt.  Bij  het  (bewust)  negeren  van  de  gevaarzone  zijn  er  minder  incident  factoren  onderscheiden.  Bij  3%  van  de  ongevallen  is  de  medewerker  naar  binnen  getrokken door een doekje/lap stof en bij 1% was sprake van uitglijden of struikelen.    70   

Voor  het  scenario  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine  zijn  door  ingenieursbureau RPS de oorzaken van deze ongevallen bij uitzendkrachten vergeleken  met  de  oorzaken  van  deze  ongevallen  bij  werknemers 24 .  Dit  is  relevant,  omdat  in  hoofdstuk  3  bleek  dat  uitzendkrachten  (volgens  de  cijfers  van  de  Inspectie  SZW,  in  hoofdstuk  3  is  een  aantal  nuanceringen  bij  deze  cijfers  genoemd)  relatief  vaker  dan  werknemers een arbeidsongeval krijgen. Ten opzichte van ongevallen bij werknemers, is  een groter deel van deze machineongevallen bij uitzendkrachten mede het gevolg van  kennis  en  vaardigheden.  Ook  blijkt  dat  bij  ongevallen  met  uitzendkrachten  iets  vaker  speelt  dat  een  veiligheidsbarrière  niet  is  verschaft  door  de  organisatie.  Echter,  gezien  het verschil in ongevalskans komen allerlei oorzaken vaker voor bij uitzendkrachten dan  bij  werknemers.  Er  is  niet  één  oorzaak  die  er  sterk  uitspringt.  Met  de  beschikbare  gegevens zijn de verklaringen nog niet goed te onderbouwen.   

Val van ladder of trapje Het risico vallen (niet van hoogte) speelt in 15% van de arbeidsongevallen. Het grootste  deel van deze ongevallen (9% van het totaal aantal ongevallen) betreft het scenario val  van ladder of trapje (zie figuur 16).    De meeste ongevallen waarbij het slachtoffer valt van een ladder of trapje vinden plaats  in de Verhuur en overige zakelijke diensten (14%), Bouwnijverheid (13%) en Vervoer en  opslag (9%). 

                                                        24

 RPS, Factsheet ongevallen met uitzendkrachten, januari 2013 (www.rivm.nl). Deze factsheet is  gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 tot en met 2009.  

71   

Figuur 16 Voorkomende ongevalsscenario’s binnen risico vallen (niet van hoogte) in procenten  van totaal aantal ongevallen (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers) 

  Bron: Inspectie SZW 

  Binnen  het  scenario  val  van  ladder  of  trapje  zijn  de  meest  voorkomende  activiteiten  hanteren  van  objecten  (19%  (de‐)installeren/repareren,  11%  constructie‐ /bouwgerelateerde werkzaamheden) en klimmen/afdalen op een ladder (zie tabel 34).  In 18% van de gevallen werd gewerkt met handgereedschap. Bij 11% van de ongevallen  was  de  activiteit  klimmen/afdelen  met  iets  in  de  hand  en  bij  eveneens  11%  was  het  slachtoffer aan het schoonmaken/schilderen.    De  top  3  van  ladders  waarmee  het  ongeval  plaatsvond  zijn  mobiele  ladders  (71%  van  totaal  aantal  ongevallen  binnen  dit  scenario),  A‐ladder  of  keukentrap  (19%)  en  vaste  ladders (6%). 

72   

Tabel  34  Activiteit  slachtoffers  voor  val  van  ladder  of  trapje  (in  procenten  van  slachtoffers,  gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*, n=1884)  Activiteit 25  % slachtoffers  Hanteren van objecten  31  Klimmen/afdalen op een ladder  31  Werken met handgereedschap  18  Klimmen/afdalen met iets in de hand  11  Schoonmaken/schilderen  11  Overige specifieke fysieke activiteiten  6  Onbekende activiteit  3  Bron: detailanalyse Storybuilder scenario val van ladder of trapje, RPS, mei 2012; gegevens zijn bewerkt  door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004 

  In 12% van de gevallen is het slachtoffer van een val van ladder of trapje monteur, 10%  is timmerman, 5% schilder, 4% elektromonteur en ook 4% glazenwasser.    Tabel 35 geeft de falende barrières weer.    Tabel  35  Falende  barrières  voor  ongevalsscenario  val  van  ladder  of  trapje  (in  procenten  van  ongevallen, gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*, n=1879)  Barrière omschrijving  % ongevallen**  Verkeerde plaatsing arbeidsmiddel  45  Falende vaardigheid (lichaamsbeheersing, evenwicht)  33  Substandaard conditie of soort materieel  23  Verkeerde positie van persoon op ladder/ trapje  9  Gevaarlijke opstelplaats  4  Falende bedrijfshulpverlening  4  Falende conditie van steloppervlak/ ondersteuning(sconstructie)  3  Geen geschikte valbeveiliging  2  Falende (lichamelijke) gesteldheid van persoon  2  Bron: detailanalyse Storybuilder scenario val van ladder of trapje, RPS, mei 2012; gegevens zijn bewerkt  door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  ** De percentages in deze tabel tellen niet op tot 100%, omdat per ongeval meerdere barrières kunnen  hebben  gefaald. 

                                                          25

 De opsomming in deze tabel is niet uitputtend. Enkel de activiteiten die het vaakst voorkomen zijn erin  opgenomen. 

73   

Onbekend 

Toezien op 

Onderhouden 

Gebruiken 

Verschaffen 

Tabel  36  Falende  taken  per  falende  barrière  voor  val  van  ladder/trapje  (in  procenten  van  falende barrières, gebaseerd op ongevallen in de periode 1998 t/m 2009*)          Falende barrière omschrijving  Verkeerde plaatsing arbeidsmiddel (n=846)  33% 47%  2%  7% 11% Falende vaardigheid (lichaamsbeheersing, evenwicht) (n=623)  17% 52%  3%  2% 26% Substandaard conditie of soort materieel (n=424)  56% 16%  17%  8% 3% Verkeerde positie van persoon op ladder/ trapje (n=163)  17% 69%  ‐  4% 10% Gevaarlijke opstelplaats (n=76)  47% 33%  3%  5% 12% Falende bedrijfshulpverlening (n=73)  34% 5%  ‐  1% 59% Falende conditie van steloppervlak/ ondersteuning(sconstructie)  (n=65)  58% 18%  6%  9% 8% Geen geschikte valbeveiliging (n=45)  9% 22%  ‐  69% Falende (lichamelijke) gesteldheid van persoon (n=33)  15% 30%  ‐  9% 45% Bron: detailanalyse Storybuilder scenario val van ladder of trapje, RPS, mei 2012; gegevens zijn bewerkt  door Inspectie SZW  * Met uitzondering van de periode maart 2004 t/m december 2004  **  Niet  alle  rijen  met  percentages  in  bovenstaande  tabel  tellen  op  tot  100%  doordat  het  gaat  om  afgeronde percentages. 

  Voor  de  top  3  falende  barrières  zijn  de  incident  factoren  benoemd.  Bij  verkeerde  plaatsing van het arbeidsmiddel gaat het er vaak (39%) om dat het oppervlak nat of glad  is.  Ook  speelt  geregeld  (19%)  dat  het  arbeidsmiddel  niet  of  onvoldoende  is  beveiligd  74   

Totaal** 

Bij bijna de helft van de ongevallen waarbij iemand van een ladder of trapje valt was het  arbeidsmiddel verkeerd geplaatst (45%). Bij één op de drie speelde falende vaardigheid  (lichaamsbeheersing  of  evenwicht).  Bij  bijna  een  kwart  (23%)  was  de  conditie  van  het  materieel of het soort materieel niet goed (genoeg).    In  tabel  36  is  per  falende  barrière  weergegeven  welke  taken  hoe  vaak  faalden.  Bij  ongevallen waarbij sprake was van verkeerde plaatsing van het arbeidsmiddel lag dit in  bijna  de  helft  van  de  gevallen  (47%)  aan  het  gebruik  ervan  en  bij  een  derde  aan  het  verschaffen ervan. Bij falende vaardigheid gaat het meestal (52%) om het gebruiken en  bij de conditie of het soort materieel om het verschaffen. Onderhoud speelt niet vaak  een  rol  bij  ongevallen  waarbij  het  slachtoffer  van  een  ladder/trapje  valt.  Onderhoud  speelt het meest bij substandaard conditie of soort materieel.   

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

tegen  wegschuiven.  In  18%  van  de  gevallen  is  sprake  van  een  ongeschikte  vorm  of  conditie van het oppervlak.  Bij  de  falende  vaardigheid  speelt  vaak  (25%)  dat  het  slachtoffer  uit  balans  raakte  doordat  er  kracht  werd  uitgeoefend  op  het  slachtoffer  of  op  het  arbeidsmiddel  (ladder/trapje).  Bij  materieel  dat  van  substandaard  conditie  is  speelt  vaak  dat  de  conditie van de antislip niet in orde is (42%). Ook speelt geregeld (30%) dat de ladder of  het trapje de verkeerde afmeting heeft of van het verkeerde type is.  

75   

8 Samenvatting en conclusies   Arbeidsongevallen  die  geleid  hebben  tot  de  dood,  blijvend  letsel  of  ziekenhuisopname  zijn meldingsplichtig bij de Inspectie SZW. De Arbeidsomstandighedenwet definieert een  arbeidsongeval als een aan een werknemer 26  in verband met het verrichten van arbeid  overkomen  ongewilde,  plotselinge  gebeurtenis,  die  schade  aan  de  gezondheid  tot  vrijwel onmiddellijk gevolg heeft gehad en heeft geleid tot ziekteverzuim, of de dood tot  vrijwel  onmiddellijk  gevolg  heeft  gehad.  Ongevallen  die  op  het  moment  van  melding  naar  verwachting  meldingsplichtig  zijn,  worden  onderzocht  door  de  Inspectie  SZW.  Uitzondering  hierop  vormen  arbeidsongevallen  die  door  een  andere  dienst  worden  onderzocht,  zoals  verkeersongevallen.  Ook  onderzoekt  de  Inspectie  SZW  soms  arbeidsongevallen  die  niet  meldingsplichtig  zijn,  op  basis  van  artikel  10  van  de  Arbeidsomstandighedenwet.  Veel  arbeidsongevallen  zijn  niet  meldingsplichtig.  In  Nederland  hadden  in  2011  ongeveer  207.000  werknemers  te  maken  met  een  ongeval  met lichamelijk en/of geestelijk letsel en verzuim. Dit komt overeen met ongeveer 2.900  ongevallen per 100.000 werknemers.    In  de  periode  2009‐2012  zijn  jaarlijks  tussen  de  60  en  81  ongevalsonderzoeken  van  dodelijke arbeidsongevallen afgerond. In totaal zijn in die jaren tussen de 2.044 en 2.402  ongevalsonderzoeken afgerond.   

Persoonskenmerken Driekwart van alle slachtoffers (van ongevalsonderzoeken die in 2009 tot en met 2012  zijn  afgerond)  betreft  werknemers.  15%  van  de  slachtoffers  is  als  uitzendkracht  geregistreerd  in  het  administratieve  systeem  van  de  Inspectie  SZW.  Uitzendkrachten  lijken daarmee oververtegenwoordigd in de slachtoffers, want ongeveer 2% tot 3% van  de werkzame personen is uitzendkracht. 4% van alle slachtoffers zijn zelfstandigen. De  meeste slachtoffers vallen in de leeftijdscategorie 25 tot en met 44 jaar, gevolgd door de  leeftijdscategorie  45  tot  en  met  64  jaar.  Als  het  aantal  slachtoffers  in  de  verschillende  leeftijdscategorieën  wordt  weergegeven  naar  aantal  slachtoffers  per  100.000  arbeidsjaren van werknemers (en uitzendkrachten) blijkt dat mensen van 25 tot en met  44  jaar  het  minst  vaak  slachtoffer  worden.  Het  soort  werk  dat  mensen  in  de  verschillende  leeftijdsgroepen  uitoefenen  kan  verschillen.  In  het  rapport  zijn  de                                                          26

 De Arbowet kent een definitie van een werknemers. Hieruit volgt onder andere dat een  zelfstandige  zonder personeel die onder gezag werkt, ook als een werknemer geldt. 

76   

ongevalsfrequenties  per  leeftijdscategorie  voor  economische  hoofdsectoren  berekend  en dan blijkt dat niet in alle sectoren hetzelfde patroon te zien is.   Het  overgrote  deel  van  de  slachtoffers  is  man.  Hier  speelt  mee  dat  mannen  vaker  in  sectoren  werken  waar  veel  ongevallen  plaatsvinden  en  daardoor  vaker  risicovol  werk  verrichten.   

Economische sector Er  zijn  flinke  verschillen  tussen  economische  sectoren  in  aantallen  ongevallen.  Er  kan  gekeken  worden  welke  sectoren  de  hoogste  aantallen  ongevallen  hebben.  Ook  kan  gekeken  worden  naar  de  sectoren  met  de  hoogste  aantallen  ongevallen  per  100.000  banen van werknemers.   Als gekeken wordt naar de sectoren met de meeste ongevallen, dan blijkt dat 29% van  de  ongevallen  in  de  Industrie  plaatsvond  (op  basis  van  in  2009‐2012  afgesloten  ongevalszaken). Een kwart van de ongevallen vond plaats in de Bouwnijverheid, 12% in  de Handel en 9% in de sector Vervoer en opslag (zie figuur 17).    Figuur  17  Slachtoffers  van  arbeidsongevallen  naar  hoofdsectoren  (top  4)  in  procenten  (door  Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2009‐2012) 

    Als  gekeken  wordt  naar  de  ongevalsfrequentie  per  100.000  banen  van  werknemers,  blijkt dat de hoofdsectoren Waterleidingbedrijven en afvalbeheer en Bouwnijverheid de  77   

hoogste ongevalsfrequentie per 100.000 banen van werknemers hebben. Industrie staat  op de derde plaats (zie figuur 18).    Figuur  18  Slachtoffers  van  ongevallen  naar  hoofdsectoren,  gemiddeld  aantal  in 2009‐2012 per 100.000 banen (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) 

    Als  niet  naar  hoofdsectoren  wordt  gekeken,  maar  naar  specifiekere  sectoren  op  basis  van  de  eerste  twee  cijfers  van  de  SBI‐code  van  bedrijven,  dan  blijkt  dat  de  sector  Sanering  en  overig  afvalbeheer  veruit  de  hoogste  ongevalskans  heeft.  Van  de  vijftien  sectoren  die  op  basis  van  de  eerste  twee  cijfers  van  hun  SBI‐code  de  hoogste  ongevalsfrequentie  hebben,  waren  er  12  die  in  de  huidige  sectoraanpakken  voor  arbeidsomstandigheden – die de Inspectie SZW hanteert – prioriteit kregen. Drie kregen  geen prioriteit, maar scoren wel hoog op de ongevallen. De grootste sector hiervan is de  Vervaardiging van papier, karton en papier‐ en kartonwaren. De twee andere sectoren  zijn  vrij  kleine  sectoren,  met  1.700  en  1800  banen,  waarbij  de  ongevalsfrequentie  aan  een grotere toevalsfluctuatie onderhevig kan zijn. Mogelijk scoren deze voor een andere  periode  veel  lager,  door  toeval.  De  keuze  voor  de  prioritering  van  sectoren  heeft  niet  78   

alleen op basis van informatie over onveilig werken plaatsgevonden. Ongezond werk dat  leidt tot ziekte speelt bijvoorbeeld ook een rol.     Het  vergelijken  van  aantallen  ongevallen  in  een  sector  door  de  jaren  heen  kan  inzicht  geven  in  sectoren  waar  de  ongevalskansen  afnemen,  gelijk  blijven  of  juist  toenemen.  Hierbij  is  het  van  belang  om  tegelijk  ook  te  kijken  naar  het  aantal  werkenden  in  de  sectoren. Als het aantal ongevallen in een sector afneemt en er tegelijkertijd een daling  is in het aantal mensen dat werkt in die sector, hoeft dit niet te betekenen dat de kans  op  een  ongeval  ook  is  afgenomen.  Het  berekenen  van  ongevalskansen  per  jaar  wordt  bemoeilijkt  doordat  in  een  jaar  afgesloten  ongevalsonderzoeken  niet  allemaal  betrekking  hebben  op  ongevallen  die  in  datzelfde  jaar  hebben  plaatsgevonden.  Ook  vermoeden we dat er een administratieve oorzaak is voor de daling van de ongevallen in  de sectoren in 2010 ten opzichte van 2009. Om deze redenen is gekeken naar de globale  ontwikkeling  in  de  ongevallen  die  zijn  afgesloten  in  de  periode  2010‐2012,  en  is  deze  vergeleken  met  de  ontwikkeling  in  het  aantal  werknemers,  het  aantal  banen  van  werknemers  en  het  aantal  werkzame  personen  (dit  is  inclusief  zelfstandigen)  in  de  periode 2009‐2011 (2012 was nog niet bekend op het moment dat deze analyse werd  gedaan).  In  de  Industrie  is  het  aantal  slachtoffers  van  ongevallen  met  4%  gestegen,  terwijl  het  aantal  werkzame  personen  (en  het  aantal  banen  van  werknemers)  is  afgenomen met een kleine 4%. In de Bouw zijn de ongevallen met 3% afgenomen en is  het  aantal  werkzame  personen  met  4%  afgenomen  en  het  aantal  banen  van  werknemers  met  een  kleine  6%.  In  de  Handel  zijn  de  ongevallen  in  2012  met  6%  afgenomen ten opzichte van 2010, terwijl het aantal werkzame personen in de Handel  in 2009 tot en met 2011 is toegenomen met 1%.   

Handhaving In  2012  is  bij  67%  van  de  (slachtoffers  van)  afgesloten  ongevalszaken  een  overtreding  geconstateerd  en  is  bij  58%  een  boeterapport  opgemaakt.  Het  percentage  ongevalsslachtoffers waarbij een overtreding is geconstateerd stijgt vanaf 2009. Het al  dan  niet  opmaken  van  een  boeterapport  laat  een  vergelijkbaar  beeld  zien.  Een  boeterapport ongevallen wordt ingezet wanneer is vastgesteld dat een overtreding een  causale  relatie  met  het  ongeval  heeft.  In  de  periode  2009‐2012  zijn  vooral  zware  handhavingsinstrumenten  ingezet,  voornamelijk  het  boeterapport  ongevallen  maar  in  een veel kleiner aantal gevallen ook processen verbaal en stilleggingen.   De  wetsartikelen  die  worden  overtreden  en  de  mate  waarin  dit  voorkomt,  zijn  vrij  stabiel in de periode 2009‐2012. De overtreding die het vaakst (13%) is  geconstateerd  bij ongevalsonderzoek heeft betrekking op het voorkómen van gevaar van bewegende  79   

voorwerpen  in  art  3.17  van  het  Arbeidsomstandighedenbesluit.  Het  voorkómen  van  valgevaar  in  artikel  3.16  van  het  Arbeidsomstandighedenbesluit  staat  met  10%  van  de  overtredingen  op  de  tweede  plaats.  Op  de  derde  tot  en  met  de  zesde  plaats  staan  overtredingen die betrekking hebben op arbeidsmiddelen. Meer dan de helft (55%) van  de geconstateerde overtredingen heeft betrekking op een wetsartikel uit deze top 6.    

Locatie, activiteit, voorwerp en letsel De  meeste  ongevallen  (45%)  vinden  plaats  op  een  industrielocatie.  Hieronder  vallen  productieruimtes en fabrieken (27%), maar ook reparatiewerkplaatsen (5%) en ruimtes  die  voornamelijk  bedoeld  zijn  voor  opslag,  laden  en/of  lossen  (10%).  Op  een  bouwplaats,  bouwwerk,  steengroeve  of  bovengrondse  mijn  heeft  een  kwart  van  de  ongevallen  plaatsgevonden.  Dit  zijn  voornamelijk  bouwplaatsen  van  gebouwen  in  aanbouw of bouwplaatsen van gebouwen die verbouwd of gerenoveerd worden.  Bij  ruim  één  op  de  vijf  ongevallen  was  het  slachtoffer  een  machine  aan  het  bedienen  toen het ongeval plaatsvond. Bij 11% van de ongevallen was het slachtoffer bezig met  een  ladder,  trapje  of  rolsteiger.  Bij  9%  van  de  ongevallen  gebruikte  het  slachtoffer  heftrucks  en  overige  transportwagens  en  bij  5%  ging  het  om  voertuigen  over  land.  Bij  eveneens  5%  waren  vaste  of  mobiele  kranen,  lieren,  loopkatten  of  hijsblokken  betrokken bij de fysieke activiteit van het slachtoffer voor het ongeval. Ook 5% van de  ongevallen vond plaats terwijl het slachtoffer bezig was met een bewerkingsmachine.   Ongevallen  terwijl  het  slachtoffer  met  een  ladder,  trapje  of  rolsteiger  werkte,  komen  relatief  vaak  voor  in  de  Bouwnijverheid  (19%).  Ongevallen  waarbij  het  slachtoffer  met  een  heftruck  of  andere  transportwagen  werkte,  komen  relatief  vaak  voor  in  de  sector  Vervoer  en  opslag  (27%),  maar  ook  relatief  vaak  in  de  Landbouw,  bosbouw  en  visserij  (12%).  Ongevallen  met  voertuigen  over  land  komen  relatief  vaak  voor  in  de  sector  Vervoer  en  opslag  (23%),  maar  ook  relatief  vaak  in  de  Landbouw,  bosbouw  en  visserij  (12%) en de sector Waterleidingbedrijven en afvalbeheer (12%).  In 2012 kwamen botbreuken als gevolg van het ongeval het vaakst voor (49%), gevolgd  door wonden en oppervlakkige letsels (22%). Verlies van ledematen speelt bij 17% van  de ongevallen. Relevant bij het letsel is dat juist de ernstiger arbeidsongevallen in deze  cijfers terecht komen omdat de Inspectie SZW deze onderzoekt.   

Arbeidsrisico’s, ongevalsscenario’s en oorzaken In  het  rapport  is  de  link  gelegd  tussen  de  risico’s  waar  de  Inspectie  SZW  toezicht  op  houdt en de verschillende ongevalsscenario’s. Daarnaast is ingegaan op de oorzaken die  aan  ongevallen  ten  grondslag  liggen.  Veel  van  deze  informatie  (in  elk  geval  alle  informatie over de oorzaken van de ongevallen) is gebaseerd op factsheets en analyses  80   

van  ingenieursbureau  RPS  op  basis  van  het  Storybuilder  model.  Deze  analyses  hadden  vaak betrekking op de periode 1998 tot en met 2009. In het Storybuilder model worden  verschillende  soorten  oorzaken  in  kaart  gebracht.  Er  worden  bijvoorbeeld  falende  barrières benoemd. Falende barrières kunnen verschillen tussen ongevalsscenario’s. Een  falende barrière wil zeggen dat de barrière ontbreekt, niet goed functioneert of niet op  de goede manier is gebruikt. Falende taken en managementfactoren hebben voor alle  ongevalsscenario’s  dezelfde  categorieën.  Vaak  is  een  achterliggende  oorzaak  van  het  falen  van  een  barrière  het  (onjuist/niet)  gebruik(en)  ervan  door  de  werknemer.  Dit  houdt  in  dat  de  barrière  niet,  verkeerd  of  maar  gedeeltelijk  wordt  gebruikt.  Naast  falende taken kan de oorzaak van een ongeval ook gelegen zijn in falende management‐ factoren. De managementfactor die het vaakst faalt, is onvoldoende motivatie/alertheid  (op mogelijke gevaren, veiligheidsbewustzijn).     In figuur 17 op de volgende pagina staan de vier de vier arbeidsrisico’s die leiden tot de  meeste  ongevallen.  Vervolgens  zijn  de  ongevalsscenario’s,  die  bij  deze  vier  arbeidsrisico’s horen, weergegeven. De lengte van de staafjes geeft aan hoeveel procent  van de ongevallen in 2012 dit scenario hebben.    

81   

Figuur 17 Meest voorkomende risico’s bij ongevallen met bijbehorende ongevalsscenario’s in  percentage  van  totaal  aantal  ongevallen  (onderzochte  zaken  plaatsgevonden  in  2012,  voorlopige cijfers) 

  Bron: Inspectie SZW 

 

Contact met vallende objecten – niet van kranen Vaak  zijn  slachtoffers  van  een  ongeval  door  contact  met  objecten  –  niet  van  kranen  actief  betrokken  bij  de handeling met  het  object.  In  een derde  van  de  gevallen  zijn  ze  wel actief betrokken, maar houden ze het object niet (meer) vast. Bouwmaterialen zijn  bij  bijna  een  derde  van  de  ongevallen  de  vallende  objecten.  In  35%  van  de  gevallen  is  sprake  van  falende  verbinding/grip  en/of  verankering.  Wanneer  de  verbinding/grip  en/of verankering heeft gefaald, is dit in bijna de helft van de ongevallen door onjuist  gebruik ervan en in ongeveer een kwart aan het verschaffen (de barrière bestaat niet, is  niet goed ontworpen, ontbreekt, of is niet voldoende of niet gemakkelijk beschikbaar als  men  deze  wil  gebruiken).  Bij  ongeveer  een  kwart  van  de  ongevallen  waarbij  de  verbinding/grip  en/of  verankering  heeft  gefaald,  was  de  bevestiging/verankering  niet  aanwezig of was de bevestiging/verankering verwijderd voor het voorwerp stabiel was.  Opvallend  is  dat  wanneer  de  sterkte/conditie  faalt  dit  in  evenveel  gevallen  te  maken  heeft  met  het  gebruik  als  met  het  onderhoud  ervan.  Ander  opvallend  punt  is  dat  de  82   

barrière adequate persoonlijke beschermingsmiddelen vaker faalt door het gebruik dan  door (niet) verschaffen.   

Beknelling tussen verschillende objecten Het  ongevalsscenario  beknelling  tussen  verschillende  objecten  komt,  na  contact  met  vallende  objecten  (niet  van  kranen),  het  vaakst  voor  bij  het  arbeidsrisico  contact  met  bewegend  object.  Het  gaat  vaak  om  beknellingsongevallen  met  heftrucks  en  overige  transportwagens  (incl.  rolcontainers).  Een  derde  van  de  slachtoffers  hanteerde  lading.  17%  was  bezig  met  het  bedienen  van  een  machine.  In  ruim  acht  op  de  tien  gevallen  faalde  de  positie  van  lichaamsdelen.  Hier  speelt  bij  een  vijfde  van  de  gevallen  dat  de  persoon de gevarenzone in gaat om iets te corrigeren. Een andere falende barrière is de  rijvaardigheid  of  bedieningsvaardigheid.  Hierbij  ging  het  bij  een  derde  van  de  gevallen  om geen of onvoldoende visueel contact.  Als  er  sprake  was  van  onvoldoende  beveiliging  tegen  onbedoeld  opstarten  van  de  machine, was dit in veel gevallen een gebruiksfout. Een falende conditie of staat van de  machine heeft in een minderheid van de gevallen (28%) te maken met het onderhoud.  Meestal is het verschaffen de falende taak.    

Val van dak, vloer of platform Vallen van hoogte gaat vaak om een val van een dak, vloer of platform. In bijna de helft  van  deze  ongevallen  faalde  de  randbeveiliging.  In  bijna  een  derde  faalde  de  valbeveiliging.  Van  falende  vaardigheid  van  het  slachtoffer  (evenwicht)  is  bij  ongeveer  drie op de tien ongevallen sprake. Wanneer de randbeveiliging faalde is deze in 71% van  de gevallen niet verschaft. Bij falende valbeveiliging is dit iets minder, namelijk 53%. Bij  valbeveiliging speelt vaker dan bij randbeveiliging dat deze niet (goed) is gebruikt (32%  en 9%).    

Contact met bewegende delen van een machine Bij dit scenario (15% van het totaal aantal ongevallen) gaat het om een vast opgestelde  machine.  Veruit  het  grootste  percentage  slachtoffers  is  gevallen  bij  het  bedienen  van  een machine. Ook bij het vrijmaken, losmaken, deblokkeren, bij het schoonmaken en bij  het  onderhouden  of  modificeren  van  een  machine  hebben  arbeidsongevallen  plaatsgevonden.  Als  een  bepaalde  activiteit  vaker  voorkomt  dan  een  andere  activiteit  betekent dit nog niet dat de eerste activiteit riskanter is. Het is goed mogelijk dat de ene  activiteit  veel  vaker  voorkomt  dan  de  andere  activiteit  en  dat  er  daarom  meer  slachtoffers bij vallen.  83   

De  top  drie  van  machines  bij  dit  scenario  is:  zaagmachines,  transportbanden  en  machines voor persen.  Bij  bijna  alle  ongevallen  was  sprake  van  falen  van  de  barrière  fysieke  afscherming  (94%) 27 . Deze fysieke afscherming werd vaak niet verschaft. In veel ongevallen was (ook)  sprake  van  falen  van  lichaamscontrole  of  bewustzijn  van  de  gevaarzone.  Bij  het  falen  van de lichaamscontrole of bewustzijn van de gevaarzone kan het bijvoorbeeld gaan om  uitglijden  of  struikelen,  afleiding  of  kleding  of  haar  dat  verstrikt  raakt.  In  21%  van  de  gevallen werd de gevarenzone (bewust) genegeerd. Opvallend is dat de falende barrière  ‘onvoldoende  beveiligd  tegen  ongewenst  opstarten  van  de  machine’  in  68%  van  de  gevallen  te  maken  heeft  met  het  gebruik  en  slechts  in  17%  met  verschaffen.  Voor  falende  bedrijfshulpverlening  geldt  het  tegenovergestelde:  de  bedrijfshulpverlening  bestaat vaak niet of is niet voldoende of niet gemakkelijk beschikbaar.   

Val van ladder of trapje 9% van het totaal aantal ongevallen betreft het scenario val van ladder of trapje. Binnen  dit  scenario  zijn  de  meest  voorkomende  activiteiten  hanteren  van  objecten  en  klimmen/afdalen op een ladder. De top 3 van ladders waarmee het ongeval plaatsvond  bestaat uit mobiele ladders, A‐ladder of keukentrap en vaste ladders.  In bijna de helft van de ongevallen waarbij iemand van een ladder of trapje valt was het  arbeidsmiddel verkeerd geplaatst. Het oppervlak wasvaak nat of glad. Ook speelde dat  het arbeidsmiddel onvoldoende was beveiligd tegen wegschuiven of dat het oppervlak  een ongeschikte vorm of conditie had. Falende vaardigheid, zoals lichaamsbeheersing of  evenwicht, speelde bij één op de drie ongevallen. Het slachtoffer raakte bijvoorbeeld uit  balans doordat er kracht werd uitgeoefend op het slachtoffer of op de ladder/het trapje.  Bij bijna een kwart was de conditie van het materieel of het soort materieel niet goed  (genoeg).  Vaak  was  de  antislip  niet  in  orde,  had  de  ladder/het  trapje  de  verkeerde  afmeting of was deze van het verkeerde type. 

                                                        27

  Overigens  faalt  de  fysieke  afscherming  in  bijna  alle  gevallen,  omdat  bij  het  maken  van  de  ongevalsmodellen  op  een  gegeven  moment  is  afgesproken  dat  contact  met  bewegende  delen  van  een  machine alleen kan plaatsvinden als de fysieke afscherming faalt. 

84   

Bijlage Figuur A Slachtoffers van ongevallen per 100.000 arbeidsjaren van werknemers en uitzendkrachten naar leeftijd en sector deel 1 (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, jaargemiddelde 2009‐2012)* 

  *alleen  sectoren  waar  in  de  periode  2009‐2012  ten  minste  100  slachtoffers  zijn  geweest  zijn  meegenomen in de figuur. Een deel van de sectoren (ook meer dan 100 slachtoffers) staan in de figuurop  de volgende pagina.  

85   

Figuur B Slachtoffers van ongevallen per 100.000 arbeidsjaren van werknemers en uitzendkrachten naar leeftijd en sector deel 2 (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, jaargemiddelde 2009‐2012)* 

  *alleen  sectoren  waar  in  de  periode  2009‐2012  ten  minste  100  slachtoffers  zijn  geweest  zijn  meegenomen in de figuur. Een deel van de sectoren is opgenomen in de figuur op de vorige pagina. 

86   

Tabel I Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken 2009    

  

  

  

Totaal  Geslacht        Arbeidsverband                       boeterapport?     overtredingen?     leeftijd             

Totaal  M  V  onbekend  werknemer  stagiair  uitzendkracht  leerling/student  zelfstandige  derde  meewerkend gezinslid anders/onbekend  nee  ja  nee  ja  1 t/m 14  15 t/m 24  25 t/m 44  45 t/m 64  65 en ouder 

  

2010 

Aantal % 

  

2011 

Aantal % 

2.402 2.168 184 50

100% 90% 8% 2%

1.754 27 383 51 88 47 3 49 1.207 1.195 970 1.432 14 330 1.032 917 23

73% 1% 16% 2% 4% 2% 0% 2% 50% 50% 40% 60% 1% 14% 43% 38% 1%

  

2012 

Aantal % 

Aantal  % 

2.075 100% 1.785 86% 177 9% 113 5%

2.082 1.801 170 111

100% 87% 8% 5%

1.577 27 288 33 76 32 6 36 1.127 948 902 1.173 9 285 854 774 23

1.534 20 322 27 66 48 14 51 974 1.108 728 1.354 2 305 792 778 23

74% 1% 16% 1% 3% 2% 1% 2% 47% 53% 35% 65% 0% 15% 38% 37% 1%

76% 1% 14% 2% 4% 2% 0% 2% 54% 46% 44% 57% 0% 14% 41% 37% 1%

  

Totaal    

Banen/ gemiddeld  arbeids‐  volume** 

Aantal % 

per jaar* 

gemiddeld  per  100.000  banen/  arbeidsvolume 

2.044  100% 1.801  88% 166  8% 77  4%

8.603 100% 7.555 88% 697 8% 351 4%

2.151 1.889 174 88

7.788.600 4.217.000 3.644.000

28  45  5 

1.517  18  313  27  78  37  7  47  863  1.181  680  1.364  10  276  775  798  22 

6.382 92 1.306 138 308 164 30 183 4.171 4.432 3.280 5.323 35 1.196 3.453 3.267 91

1.596 23 327 35 77 41 8 46 1.043 1.108 820 1.331 9 299 863 817 23

7.861.000

20 

166.000

197 

1.328.000

6 

710.000 2.863.000 2.264.000 32.000

36  28  34  41 

74% 1% 15% 1% 4% 2% 0% 2% 42% 58% 33% 67% 1% 14% 38% 39% 1%

74% 1% 15% 2% 4% 2% 0% 2% 49% 52% 38% 62% 0% 14% 40% 38% 1%

87   

2009    

  

  

  

   prioritaire sector     

Onbekend  Aardolie, chemie,  kunststof en rubber  (ACKR)  Afval en milieu  dienstverlening  Bouw algemeen  Bouw GWW  Gezondheidszorg  Hout, timmer en  bouwmaterialen  Landbouw  Metaal  Mobiliteit  Onderwijs  Openbaar bestuur  Sociale  werkvoorziening  Transport en logistiek Voeding en genot  Geen prioritaire  sector  Onbekend  A Landbouw,  bosbouw en visserij 

                                      

hoofdsector    

  

2010 

Aantal % 

  

2011 

Aantal % 

  

2012 

Aantal % 

  

Banen/ gemiddeld  arbeids‐  volume** 

Totaal    

Aantal  % 

per jaar* 

Aantal % 

gemiddeld  per  100.000  banen/  arbeidsvolume 

86

4%

130

6%

182

9%

163 

8%

561

7%

140

62

3%

49

2%

63

3%

85 

4%

259

3%

64

135.900

47 

55 546 80 70

2% 23% 3% 3%

41 416 83 77

2% 20% 4% 4%

57 411 83 61

3% 20% 4% 3%

53  3% 404  20% 77  4% 57  3%

206 1.777 323 265

2% 21% 4% 3%

52 444 81 66

37.400 314.100 64.500 1.296.200

138  141  125  5 

96 75 397 26 51 69

4% 3% 17% 1% 2% 3%

111 65 290 27 29 62

5% 3% 14% 1% 1% 3%

89 61 339 22 27 45

4% 3% 16% 1% 1% 2%

91  5% 72  4% 305  15% 27  1% 24  1% 53  3%

387 273 1.331 102 131 229

5% 3% 16% 1% 2% 3%

97 68 333 26 33 57

74.400 93.300 364.400 115.800 523.900 518.000

130  73  91  22  6  11 

23 176 195

1% 7% 8%

27 217 120

1% 11% 6%

17 193 147

1% 9% 7%

1% 9% 7%

86 768 612

1% 9% 7%

22 192 153

113.200 374.800 198.600

19  51  77 

481 15

20% 1%

461 12

22% 1%

466 7

22% 0%

445  22% 13  1%

1.853 47

22% 1%

430 12

75

3%

68

3%

63

3%

279

3%

70

95.700

73 

19  182  150 

73 

4%

88   

2009    

  

  

  

        

B Delfstoffenwinning  C Industrie  D Energievoorziening  E  Waterleidingbedrijven  en afvalbeheer  F Bouwnijverheid  G Handel  H Vervoer en opslag  I Horeca  J Informatie en  communicatie  K Financiële  dienstverlening  L Verhuur en handel  van onroerend goed  M Specialistische  zakelijke diensten  N Verhuur en overige  zakelijke diensten  O Openbaar bestuur  en overheidsdiensten  P Onderwijs  Q Gezondheids‐ en  welzijnszorg 

                                      

  

2010 

Aantal % 

  

2011 

  

Aantal % 

Aantal % 

2012 

  

Aantal  % 

Totaal    

Banen/ gemiddeld  arbeids‐  volume** 

Aantal % 

per jaar* 

gemiddeld  per  100.000  banen/  arbeidsvolume 

1 698 9

0% 29% 0%

2 571 4

0% 28% 0%

1 606 5

0% 29% 0%

4  0% 595  29% 6  0%

8 2.470 24

0% 29% 0%

2 618 6

7.600 771.200 22.000

26  80  27 

55 616 288 176 28

2% 26% 12% 7% 1%

41 489 244 217 28

2% 24% 12% 11% 1%

57 486 247 193 36

3% 23% 12% 9% 2%

53  3% 473  23% 230  11% 182  9% 34  2%

206 2.064 1.009 768 126

2% 24% 12% 9% 2%

52 516 252 192 32

37.400 370.400 1.259.300 374.800 308.900

138  139  20  51  10 

5

0%

3

0%

2

0%

3 

0%

13

0%

3

224.100

1 

46

2%

25

1%

32

2%

34 

2%

137

2%

34

342.400

10 

11

1%

11

1%

12

1%

12 

1%

46

1%

12

71.000

16 

66

3%

57

3%

69

3%

69 

3%

261

3%

65

494.000

13 

84

4%

102

5%

94

5%

93 

5%

373

4%

93

819.000

11 

69 51

3% 2%

62 29

3% 1%

45 27

2% 1%

53  24 

3% 1%

229 131

3% 2%

57 33

518.000 523.900

11  6 

70

3%

75

4%

60

3%

57 

3%

262

3%

66

1.270.300

5 

89   

2009    

  

  

   R Cultuur, sport en  recreatie  S Overige  dienstverlening 

     

  

2010 

Aantal % 

  

2011 

Aantal % 

  

2012 

Aantal % 

  

Aantal  % 

Totaal    

Banen/ gemiddeld  arbeids‐  volume** 

Aantal % 

per jaar* 

gemiddeld  per  100.000  banen/  arbeidsvolume 

28

1%

20

1%

23

1%

23 

1%

94

1%

24

130.200

18 

11

1%

15

1%

17

1%

13 

1%

56

1%

14

147.900

9 

De aantallen slachtoffers zijn gebaseerd op een bewerking van gegevens uit het administratieve systeem van de Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht.  * Het gemiddelde per jaar is berekend over de periode 2009‐2012. Bij de prioritaire sector ACKR is dit gemiddelde exclusief het deel van ACKR waarvoor geen banengegevens  zijn.   **Voor sectoren zijn aantallen banen van werknemers per december 2009 gebruikt. Voor leeftijd is het arbeidsvolume van werknemers in 2010 gebruikt. Voor uitzendkrachten  is  het  aantal  uitzendkrachten  in  de  werkzame  beroepsbevolking  in  2010  gebruikt.  Deze  gegevens  zijn  alle  afkomstig  van  het  Centraal  Bureau  voor  de  Statistiek.  *** De getallen bij leeftijd in deze kolom zijn alleen gebaseerd op de slachtoffers die werknemer en uitzendkracht zijn. 

90   

Tabel II Slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken 2009    

  

  

  

Totaal  Geslacht        Arbeidsverband                       boeterapport?     overtredingen?     leeftijd             

Totaal  M  V  onbekend  werknemer  stagiair  uitzendkracht  leerling/student  zelfstandige  derde  meewerkend gezinslid anders/onbekend  nee  Ja  nee  Ja  1 t/m 14  15 t/m 24  25 t/m 44  45 t/m 64  65 en ouder 

  

2010 

  

2011 

  

2012 

Aantal % 

Aantal % 

Aantal % 

81 79 1 1

100% 98% 1% 1%

76 70 5 1

100% 92% 7% 1%

61 58 3 0

100% 95% 5% 0%

53 0 11 1 7 5 0 4 47 34 31 50 2 7 32 33 3

65% 0% 14% 1% 9% 6% 0% 5% 58% 42% 38% 62% 3% 9% 40% 41% 4%

49 1 7 1 8 6 2 2 47 29 24 52 0 10 30 26 6

65% 1% 9% 1% 11% 8% 3% 3% 62% 38% 32% 68% 0% 13% 40% 34% 8%

41 0 7 0 5 3 2 3 34 27 19 42 1 6 21 23 5

67% 0% 12% 0% 8% 5% 3% 5% 56% 44% 31% 69% 2% 10% 34% 38% 8%

  

Banen/  gemiddeld  arbeids‐ gemiddeld   volume** per 100.000  Banen/  per jaar*  arbeidsvolume 

Totaal    

Aantal  % 

Aantal % 

60  100% 58  97% 2  3% 0  0%

278 265 11 2

100% 95% 4% 1%

45  0  6  2  3  1  2  1  36  24  15  45  1  11  19  22  2 

188 1 31 4 23 15 6 10 164 114 89 189 4 34 102 104 16

68% 0% 11% 1% 8% 5% 2% 4% 59% 41% 32% 68% 1% 12% 37% 37% 6%

75% 0% 10% 3% 5% 2% 3% 2% 60% 40% 25% 75% 2% 18% 32% 37% 3%

70 7.788.600 66 4217000 3 3644000 1 47 7861000

0,9  1,6  0,1  0,6 

0 166.000 8 1 6 1.328.000 4 2 3 41 29 22 47 1 9 710.000 26 2.863.000 26 2.264.000 4 32.000

4,7  0,4 

1  0,7  1  5,5 

91   

2009    

  

  

  

   Prioritaire sector     

onbekend  Aardolie, chemie,  kunststof en rubber  (ACKR)  Afval en milieu  dienstverlening  Bouw algemeen  Bouw GWW  Gezondheidszorg  Hout, timmer en  bouwmaterialen  Landbouw  Metaal  Mobiliteit  Openbaar bestuur  Sociale  werkvoorziening  Transport en logistiek  Voeding en genot  Geen prioritaire  sector  Onbekend  A Landbouw,  bosbouw en visserij  C Industrie 

                                       hoofdsector       

  

2010 

Aantal % 

  

2011 

Aantal % 

  

2012 

Aantal % 

  

Banen/  gemiddeld  arbeids‐ gemiddeld   volume** per 100.000  Banen/  per jaar*  arbeidsvolume 

Totaal    

Aantal  % 

Aantal % 

4

5%

4

5%

5

8%

5 

8%

18

7%

5

6

7%

1

1%

2

3%

0 

0%

9

3%

2

3 13 3 3

4% 16% 4% 4%

0 22 2 1

0% 29% 3% 1%

3 12 4 0

5% 20% 7% 0%

4  15  2  0 

7% 25% 3% 0%

10 62 11 4

4% 22% 4% 1%

4 6 7 2 5

5% 7% 9% 3% 6%

3 5 7 1 1

4% 7% 9% 1% 1%

2 6 5 2 2

3% 10% 8% 3% 3%

6  3  5  0  2 

10% 5% 8% 0% 3%

15 20 24 5 10

5% 7% 9% 2% 4%

4 5 6 1 3

74.400 93.300 364.400 115.800 518.000

5  5  2  1  0 

0 8 5

0% 10% 6%

1 16 2

1% 21% 3%

1 10 4

2% 16% 7%

0  6  3 

0% 10% 5%

2 40 14

1% 14% 5%

1 10 4

113.200 374.800 198.600

0  3  2 

16 1

20% 1%

14 0

18% 0%

8 0

13% 0%

14  0 

23% 0%

52 1

19% 0%

12 0

0

6 24

7% 30%

5 13

7% 17%

6 15

10% 25%

4  14 

7% 23%

21 66

8% 24%

5 17

95.700 771.200

135.900

2 

3 37.400 16 314.100 3 64.500 1 1.296.200

7  5  4  0 

5  2 

92   

  

  

     

   D Energievoorziening  E  Waterleidingbedrijven  en afvalbeheer  F Bouwnijverheid  G Handel  H Vervoer en opslag  I Horeca  K Financiële  dienstverlening  L Verhuur en handel  van onroerend goed  M Specialistische  zakelijke diensten  N Verhuur en overige  zakelijke diensten  O Openbaar bestuur  en overheidsdiensten  Q Gezondheids‐ en  welzijnszorg  R Cultuur, sport en  recreatie  S Overige  dienstverlening 

                                      

Banen/  2009     2010     2011     2012     Totaal     gemiddeld  arbeids‐ gemiddeld   volume** per 100.000  Banen/  Aantal %  Aantal %  Aantal %  Aantal  %  Aantal %  per jaar*  arbeidsvolume  1 1% 0 0% 0 0% 0  0% 1 0% 0 22.000 1 

3 15 6 8 1

4% 19% 7% 10% 1%

0 24 8 16 2

0% 32% 11% 21% 3%

3 16 3 10 0

5% 26% 5% 16% 0%

4  17  5  6  1 

7% 28% 8% 10% 2%

10 72 22 40 4

4% 26% 8% 14% 1%

3 37.400 18 370.400 6 1.259.300 10 374.800 1 308.900

7  5  0  3  0 

2

3%

1

1%

0

0%

4 

7%

7

3%

2

342.400

1 

1

1%

1

1%

1

2%

1 

2%

4

1%

1

71.000

1 

1

1%

0

0%

1

2%

1 

2%

3

1%

1

494.000

0 

3

4%

3

4%

3

5%

1 

2%

10

4%

3

819.000

0 

5

6%

1

1%

2

3%

2 

3%

10

4%

3

518.000

0 

3

4%

1

1%

0

0%

0 

0%

4

1%

1 1.270.300

0 

0

0%

1

1%

1

2%

0 

0%

2

1%

1

130.200

0 

1

1%

0

0%

0

0%

0 

0%

1

0%

0

147.900

0 

De aantallen slachtoffers zijn gebaseerd op een bewerking van gegevens uit het administratieve systeem van de Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht. 

93   

* Het gemiddelde per jaar is berekend over de periode 2009‐2012. Bij de prioritaire sector ACKR is dit gemiddelde exclusief het deel van ACKR waarvoor geen banengegevens  zijn  **voor sectoren zijn aantallen banen van werknemers per december 2009 gebruikt. Voor leeftijd is het arbeidsvolume  van werknemers in 2010 gebruikt. Voor uitzendkrachten  is  het  aantal  uitzendkrachten  in  de  werkzame  beroepsbevolking  in  2010  gebruikt.  Deze  gegevens  zijn  allen  afkomstig  van  het  Centraal  Bureau  voor  de  Statistiek.   *** De getallen bij leeftijd in deze kolom zijn alleen gebaseerd op de slachtoffers die werknemer en uitzendkracht zijn.   

94   

Tabel III Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar tweecijferige SBI  

2009 2010 2011 2012 Totaal  % 

Totaal  2.402 2.075 2.082 2.044 8.603 100% 01     Landbouw, jacht en  dienstverlening voor de landbouw  en jacht  75 65 61 72 273 3% 02     Bosbouw, exploitatie van  bossen en dienstverlening voor de  bosbouw  0 3 1 0 4 0% 03     Visserij en kweken van vis en  schaaldieren  0 0 1 1 2 0% 08     Winning van delfstoffen  (geen olie en gas)  1 2 1 3 7 0% 09     Dienstverlening voor de  winning van delfstoffen  0 0 0 1 1 0% 10     Vervaardiging van  voedingsmiddelen  135 86 94 109 424 5% 11     Vervaardiging van dranken  6 3 5 5 19 0% 12     Vervaardiging van  tabaksproducten  1 1 1 1 4 0% 13     Vervaardiging van textiel  9 10 9 5 33 0% 14     Vervaardiging van kleding  2 0 1 0 3 0% 15     Vervaardiging van leer,  lederwaren en schoenen  4 2 0 1 7 0% 16     Primaire houtbewerking en  vervaardiging van artikelen van  hout, kurk,  20 35 21 24 100 1% 17     Vervaardiging van papier,  karton en papier‐ en kartonwaren  15 18 25 20 78 1% 18     Drukkerijen, reproductie van  opgenomen media  9 18 12 9 48 1% 19     Vervaardiging van  cokesovenproducten en  aardolieverwerking  2 2 0 3 7 0% 20     Vervaardiging van chemische  producten  24 15 26 23 88 1% 21     Vervaardiging van  farmaceutische grondstoffen en  producten  4 3 5 13 25 0%

per  100  Gemiddeld  duizend  Banen  per jaar  banen  2.151 

sector  prioritair?

28  7.788.600

68 

73 

93.300

geheel

1 

77 

1.300

niet

1 

45 

1.100

niet

2 

92 

1.900

niet

0 

10 

2.600

niet

106  5 

91  72 

116.900 6.600

geheel geheel

1  8  1 

31  78  33 

3.200 10.600 2.300

geheel niet niet

2 

103 

1.700

niet

25 

163 

15.300

geheel

20 

110 

17.800

niet

12 

40 

29.900

niet

2 

30 

5.900

geheel

22 

49 

44.500

geheel

6 

38 

16.600

geheel

   

  22     Vervaardiging van producten  van rubber en kunststof  23     Vervaardiging van overige  niet‐metaalhoudende minerale  producten  24     Vervaardiging van metalen in  primaire vorm  25     Vervaardiging van producten  van metaal (geen machines en  apparaten)  26     Vervaardiging van computers  en van elektronische en optische  apparatuur  27     Vervaardiging van elektrische  apparatuur  28     Vervaardiging van overige  machines en apparaten  29     Vervaardiging van auto's,  aanhangwagens en opleggers  30     Vervaardiging van overige  transportmiddelen  31     Vervaardiging van meubels  32     Vervaardiging van overige  goederen  33     Reparatie en installatie van  machines en apparaten  35     Energiebedrijven  36     Winning en distributie van  water  37     Afvalwaterinzameling en ‐ behandeling  38     Afvalinzameling en ‐ behandeling; voorbereiding tot  recycling  39     Sanering en overig  afvalbeheer  41     Algemene burgerlijke en  utiliteitsbouw en  projectontwikkeling  42     Grond‐, water‐ en  wegenbouw (geen grondverzet) 

per  100  Gemiddeld  duizend  Banen  per jaar  banen 

2009 2010 2011 2012 Totaal  % 

23

19

25

37

104

1%

26 

88 

29.600

geheel

47

46

39

46

178

2%

45 

173 

25.700

geheel

27

31

36

42

136

2%

34 

164 

20.700

geheel

166

105

127

120

518

6%

130 

158 

81.900

geheel

8

6

7

6

27

0%

7 

26 

26.200

geheel

7

11

10

14

42

1%

11 

49 

21.300

geheel

58

49

59

33

199

2%

50 

68 

72.800

geheel

23

14

13

15

65

1%

16 

81 

20.000

geheel

26 12

21 14

18 17

12 8

77 51

1% 1%

19  13 

113  65 

17.000 19.500

geheel geheel

26

35

21

20

102

1%

26 

20 

128.300

deels

44 9

27 4

35 5

29 6

135 24

2% 0%

34  6 

91  27 

36.900 22.000

deels niet

1

1

1

0

3

0%

1 

14 

5.200

geheel

4

3

3

3

13

0%

3 

74 

4.400

geheel

41

27

39

38

145

2%

36 

139 

26.100

geheel

9

10

14

12

45

1%

11 

662 

1.700

geheel

247

186

188

173

794

9%

199 

179 

111.100

geheel

54

54

63

61

232

3%

58 

106 

54.700

geheel

96   

sector  prioritair?

  43     Gespecialiseerde  werkzaamheden in de bouw  45     Handel in en reparatie van  auto's, motorfietsen en  aanhangers  46     Groothandel en  handelsbemiddeling (niet in auto's  en motorfietsen)  47     Detailhandel (niet in auto's)  49     Vervoer over land  50     Vervoer over water  51     Luchtvaart  52     Opslag en dienstverlening  voor vervoer  53     Post en koeriers  55     Logiesverstrekking  56     Eet‐ en drinkgelegenheden  58     Uitgeverijen  59     Productie en distributie van  films en televisieprogramma´s;  geluidsopnamen  60     Verzorgen en uitzenden van  radio‐ en televisieprogramma's  61     Telecommunicatie  62     Dienstverlenende activiteiten  op het gebied van  informatietechnologie  63     Dienstverlenende activiteiten  op het gebied van informatie  64     Financiële instellingen (geen  verzekeringen en  pensioenfondsen)  66     Overige financiële  dienstverlening  68     Verhuur van en handel in  onroerend goed  69     Rechtskundige  dienstverlening, accountancy,  belastingadvisering en  administratie 

per  100  Gemiddeld  duizend  Banen  per jaar  banen 

2009 2010 2011 2012 Totaal  % 

315

249

235

239 1.038 12%

26

27

22

27

102

216 46 87 8 6

168 49 103 8 5

178 47 93 13 4

159 44 87 11 3

66 9 11 17 0

90 11 7 21 1

79 4 6 30 0

1

2

0 1

260 

127 

204.600

geheel

1%

26 

22 

115.800

geheel

721 186 370 40 18

8% 2% 4% 1% 0%

180  47  93  10  5 

40  7  50  68  17 

445.700 697.800 184.500 14.700 25.900

deels deels geheel geheel geheel

77 4 9 25 0

312 28 33 93 1

4% 0% 0% 1% 0%

78  7  8  23  0 

105  9  13  9  1 

74.000 75.700 62.200 246.700 31.500

geheel geheel niet niet niet

0

0

3

0%

1 

6 

12.500

niet

0 0

1 0

1 1

2 2

0% 0%

1  1 

6  1 

8.200 34.600

niet niet

2

0

1

1

4

0%

1 

1 

130.500

niet

1

0

0

0

1

0%

0 

4 

6.800

niet

38

24

29

33

124

1%

31 

14 

215.500

niet

8

1

3

1

13

0%

3 

6 

52.500

niet

11

11

12

12

46

1%

12 

16 

71.000

niet

1

2

9

5

17

0%

4 

3 

128.600

niet

97   

sector  prioritair?

  70     Holdings (geen financiële),  concerndiensten binnen eigen  concern en ma  71     Architecten,  ingenieursbureaus e.d.  72     Speur‐ en ontwikkelingswerk  73     Reclame en marktonderzoek  74     Industrieel ontwerp en  vormgeving, fotografie,  vertaalbureaus  75     Veterinaire dienstverlening  77     Verhuur van roerende  goederen  78     Arbeidsbemiddeling,  uitzendbureaus en  personeelsbeheer  79     Reisbureaus, reisorganisatie  en –info  80     Beveiliging en opsporing  81     Facility management,  reiniging en landschapsverzorging  82     Overige zakelijke  dienstverlening  84     Openbaar bestuur en  overheidsdiensten  85     Onderwijs  86     Gezondheidszorg  87     Verpleging, verzorging en  begeleiding met overnachting  88     Maatschappelijke  dienstverlening zonder  overnachting  90     Kunst  91     Bibliotheken, musea en  natuurbehoud  92     Loterijen en kansspelen  93     Sport en recreatie  94     Ideële, belangen‐,  hobbyverenigingen  95     Reparatie van computers en  consumentenartikelen 

per  100  Gemiddeld  duizend  Banen  per jaar  banen 

2009 2010 2011 2012 Totaal  % 

19

20

13

10

62

1%

16 

10 

152.900

niet

36 4 5

26 7 1

31 7 6

36 4 8

129 22 20

2% 0% 0%

32  6  5 

31  16  11 

105.300 34.400 44.300

niet niet niet

1 0

0 1

3 0

5 1

9 2

0% 0%

2  1 

10  8 

22.500 6.000

niet niet

13

15

21

14

63

1%

16 

62 

25.500

niet

14

18

10

12

54

1%

14 

2 

543.300

niet

1 5

1 3

0 8

0 6

2 22

0% 0%

1  6 

2  15 

20.500 36.000

niet niet

45

59

47

51

202

2%

51 

32 

158.100

deels

6

6

8

10

30

0%

8 

21 

35.600

niet

69 51 27

62 29 29

45 27 24

53 24 25

229 131 105

3% 2% 1%

57  33  26 

11  6  5 

518.000 523.900 500.000

geheel geheel geheel

25

31

26

22

104

1%

26 

6 

423.700

geheel

18 6

15 2

10 2

10 2

53 12

1% 0%

13  3 

4  11 

346.600 26.600

geheel niet

5 0 17

5 1 12

6 1 14

4 0 17

20 2 60

0% 0% 1%

5  1  15 

21  6  21 

23.400 8.600 71.600

niet niet niet

4

11

5

6

26

0%

7 

8 

84.300

niet

2

0

1

1

4

0%

1 

17 

5.900

niet

98   

sector  prioritair?

  96     Wellness en overige  dienstverlening; uitvaartbranche  Onbekend 

per  100  Gemiddeld  duizend  Banen  per jaar  banen 

2009 2010 2011 2012 Totaal  % 

5 15

4 12

11 7

6 13

26 47

0% 1%

7  12 

11  x 

57.700 0

De  aantallen  slachtoffers  zijn  gebaseerd  op  een  bewerking  van  gegevens  uit  het  administratieve  systeem  van  de  Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht.  De gegevens over de banen betreffen banen van werknemers per december 2009 en zijn afkomstig van het Centraal  Bureau voor de Statistiek 

99   

sector  prioritair?

niet nvt

Tabel IV Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2009‐2012 (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar driecijferige SBI‐code    Totaal  01     Landbouw, jacht en  dienstverlening voor de landbouw  en jacht  011    Teelt van eenjarige gewassen  012    Teelt van meerjarige  gewassen  013    Teelt van sierplanten  014    Fokken en houden van dieren  015    Akker‐ en/of tuinbouw in  combinatie met het fokken en  houden van dieren  016    Dienstverlening voor de  landbouw; behandeling van  gewassen en zaden na de oogst  017    Jacht  021    Bosbouw  031    Visserij  032    Kweken van vis en  schaaldieren  081    Winning van zand, grind en  klei  089    Winning van overige  delfstoffen  091    Dienstverlening voor de  winning van aardolie en aardgas  101    Slachterijen en  vleesverwerking  102    Visverwerking  103    Verwerking van aardappels,  groente en fruit  104    Vervaardiging van  plantaardige en dierlijke oliën en  vetten  105    Vervaardiging van  zuivelproducten  106    Vervaardiging van meel 

Gemid‐ Per 100  sector  To‐ deld  duizend  priori‐ 2009  2010  2011  2012  taal  %   per jaar  banen   Banen*  tair?  2.402 2.075 2.082 2.044 8.603 100% 2.151  28 7.788.600 nvt

0 23

0 24

0 16

1 25

1 88

0% 1%

0  22 

‐ 60

0 nvt 36.800 geheel

2 18 7

4 10 7

1 16 11

3 11 11

10 55 36

0% 1% 0%

3  14  9 

83 66 76

3.000 geheel 20.900 geheel 11.900 geheel

3

3

2

2

10

0%

3 

‐

x geheel

22 0 0 0

16 1 3 0

15 0 1 1

19 0 0 0

72 1 4 1

1% 0% 0% 0%

18  0  1  0 

96 ‐ 83 31

18.800 geheel x geheel 1.200 niet 800 niet

0

0

0

1

1

0%

0 

63

400

niet

1

2

1

2

6

0%

2 

‐

x

niet

0

0

0

1

1

0%

0 

‐

x

niet

0

0

0

1

1

0%

0 

‐

x

niet

33 3

28 0

25 1

28 3

114 7

1% 0%

29  2 

194 55

14.700 geheel 3.200 geheel

17

7

9

14

47

1%

12 

131

9.000 geheel

1

0

3

1

5

0%

1 

46

2.700 geheel

16 6

7 3

9 1

3 5

35 15

0% 0%

9  4 

73 110

12.000 geheel 3.400 geheel

100   

   107    Vervaardiging van brood,  banketbakkerswerk en deegwaren  108    Vervaardiging van overige  voedingsmiddelen  109    Vervaardiging van diervoeders  110    Vervaardiging van dranken  120    Vervaardiging van  tabaksproducten  131    Bewerken en spinnen van  textielvezels  132    Weven van textiel  133    Textielveredeling  139    Vervaardiging van overige  textielproducten  141    Vervaardiging van kleding  (geen bontkleding)  151    Looien en bewerken van leer;  vervaardiging van koffers, tassen,  zadel  152    Vervaardiging van schoenen  16     Primaire houtbewerking en  vervaardiging van artikelen van  hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen  meubels)  161    Primaire houtbewerking en  verduurzamen van hout  162    Vervaardiging van artikelen  van hout, kurk, riet en vlechtwerk  (geen meubels)  171    Vervaardiging van papierpulp,  papier en karton  172    Vervaardiging van papier‐ en  kartonwaren  181    Drukkerijen en  dienstverlening voor drukkerijen  19     Vervaardiging van  cokesovenproducten en  aardolieverwerking  192    Aardolieverwerking  201    Vervaardiging van chemische  basisproducten, kunstmeststoffen 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

25

18

21

35

99

1%

25 

61

40.800 geheel

28 6 6

18 5 3

20 5 5

15 5 5

81 21 19

1% 0% 0%

20  5  5 

85 71 72

23.800 geheel 7.400 geheel 6.600 geheel

1

1

1

1

4

0%

1 

31

3.200 geheel

0 1 0

0 2 2

1 0 3

0 0 0

1 3 5

0% 0% 0%

0  1  1 

125 63 89

200 1.200 1.400

niet niet niet

8

6

5

5

24

0%

6 

77

7.800

niet

2

0

1

0

3

0%

1 

34

2.200

niet

2 2

1 1

0 0

0 1

3 4

0% 0%

1  1 

75 143

1.000 700

niet niet

1

0

0

0

1

0%

0 

‐

x geheel

2

3

3

2

10

0%

3 

167

1.500 geheel

17

32

18

22

89

1%

22 

161

13.800 geheel

6

9

14

10

39

1%

10 

238

4.100

niet

9

9

11

10

39

1%

10 

71

13.700

niet

9

18

12

9

48

1%

12 

41

29.200

niet

1 1

0 2

0 0

0 3

1 6

0% 0%

0  2 

‐ 25

‐ geheel 5.900 geheel

18

7

18

11

54

1%

14 

52

26.100 geheel

101   

sector  priori‐ tair? 

   en stikst…..  202    Vervaardiging van  verdelgingsmiddelen en overige  landbouwchemicaliën  203    Vervaardiging van verf, vernis  e.d., drukinkt en mastiek  204    Vervaardiging van zeep,  wasmiddelen, poets‐ en  reinigingsmiddelen, parfums en  cosmetica  205    Vervaardiging van overige  chemische producten  206    Vervaardiging van  synthetische en kunstmatige vezels  211    Vervaardiging van  farmaceutische grondstoffen  212    Vervaardiging van  farmaceutische producten (geen  grondstoffen)  221    Vervaardiging van producten  van rubber  222    Vervaardiging van producten  van kunststof  231    Vervaardiging van glas en  glaswerk  232    Vervaardiging van vuurvaste  keramische producten  233    Vervaardiging van keramische  producten voor de bouw  234    Vervaardiging van overige  keramische producten  235    Vervaardiging van cement,  kalk en gips  236    Vervaardiging van producten  van beton, gips en cement  237    Natuursteenbewerking  239    Vervaardiging van overige  niet‐metaalhoudende minerale  producten 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

1

0

0

1

2

0%

1 

167

300 geheel

1

3

1

1

6

0%

2 

27

5.500 geheel

2

3

2

0

7

0%

2 

‐

x geheel

2

1

5

9

17

0%

4 

62

6.900 geheel

0

1

0

1

2

0%

1 

‐

x geheel

0

1

0

0

1

0%

0 

83

300 geheel

4

2

5

13

24

0%

6 

37

16.300 geheel

4

2

2

4

12

0%

3 

‐

x geheel

19

17

23

33

92

1%

23 

‐

x geheel

1

9

6

4

20

0%

5 

94

5.300 geheel

0

1

0

0

1

0%

0 

83

300 geheel

5

5

7

6

23

0%

6 

213

2.700 geheel

0

0

1

0

1

0%

0 

‐

x geheel

0

0

1

0

1

0%

0 

‐

x geheel

34 2

28 1

22 1

31 1

115 5

1% 0%

29  1 

232 74

12.400 geheel 1.700 geheel

5

2

1

4

12

0%

3 

‐

x geheel

102   

sector  priori‐ tair? 

   241    Vervaardiging van ijzer en  staal en van ferrolegeringen  242    Vervaardiging van stalen  buizen, pijpen, holle profielen en  fittings daarvoor  243    Overige eerste verwerking van  staal  244    Vervaardiging van  edelmetalen en overige non‐ ferrometalen  245    Gieten van metalen  25     Vervaardiging van producten  van metaal (geen machines en  apparaten)  251    Vervaardiging van metalen  producten voor de bouw  252    Vervaardiging van reservoirs  van metaal en van ketels en  radiatoren voor CV  253    Vervaardiging van  stoomketels (geen ketels voor  centrale verwarming)  255    Smeden, persen, stampen en  profielwalsen van metaal;  poedermetallurgie  256    Oppervlaktebehandeling en  bekleding van metaal; algemene  metaalbewerking  257    Vervaardiging van scharen,  messen en bestek, hang‐ en  sluitwerk en gereedschap  259    Vervaardiging van overige  producten van metaal  261    Vervaardiging van  elektronische componenten en  printplaten  262    Vervaardiging van computers  en randapparatuur  263    Vervaardiging van  communicatieapparatuur 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

8

13

12

14

47

1%

12 

‐

x geheel

0

4

3

4

11

0%

3 

275

1.000 geheel

2

0

1

4

7

0%

2 

‐

x geheel

12 5

4 10

13 7

10 10

39 32

1% 0%

10  8 

‐ 250

x geheel 3.200 geheel

1

0

0

0

1

0%

0 

‐

‐ geheel

77

48

51

54

230

3%

58 

163

35.300 geheel

6

5

4

6

21

0%

5 

142

3.700 geheel

2

0

0

1

3

0%

1 

250

300 geheel

18

10

12

12

52

1%

13 

159

8.200 geheel

44

28

33

27

132

2%

33 

172

19.200 geheel

3

1

2

5

11

0%

3 

‐

x geheel

15

13

25

15

68

1%

17 

150

11.300 geheel

1

0

1

1

3

0%

1 

10

7.600 geheel

0

1

0

0

1

0%

0 

42

600 geheel

0

0

2

1

3

0%

1 

50

1.500 geheel

103   

sector  priori‐ tair? 

   265    Vervaardiging van meet‐,  regel‐, navigatie‐ en  controleapparatuur en uurwerken  266    Vervaardiging van  bestralingsapparatuur en van  elektromedische en elektroth.  apparatuur  267    Vervaardiging van optische  instrumenten en apparatuur  268    Vervaardiging van  informatiedragers  271    Vervaardiging van  elektromotoren, elektrische  generatoren en transform  272    Vervaardiging van batterijen  en accumulatoren  273    Vervaardiging van elektrische  en elektronische kabels en van  schakelaars, stekkers e.d.  274    Vervaardiging van elektrische  lampen en verlichtingsapparaten  275    Vervaardiging van  huishoudapparaten  279    Vervaardiging van overige  elektrische apparatuur  281    Vervaardiging van motoren,  turbines, pompen, compressoren,  appendages  282    Vervaardiging van overige  machines en apparaten voor  algemeen gebruik  283    Vervaardiging van machines  en werktuigen voor de land‐ en  bosbouw  284    Vervaardiging van  gereedschapswerktuigen  289    Vervaardiging van overige  machines, apparaten en werktuigen  voor specifieke doeleinden  291    Vervaardiging van auto's 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

4

4

3

2

13

0%

3 

34

9.600 geheel

1

1

0

1

3

0%

1 

‐

x geheel

1

0

1

1

3

0%

1 

75

1.000 geheel

1

0

0

0

1

0%

0 

125

200 geheel

1

3

3

2

9

0%

2 

39

5.800 geheel

0

0

1

0

1

0%

0 

250

100 geheel

2

1

4

2

9

0%

2 

73

3.100 geheel

2

3

0

2

7

0%

2 

29

6.100 geheel

1

1

1

5

8

0%

2 

71

2.800 geheel

1

3

1

3

8

0%

2 

59

3.400 geheel

15

8

12

6

41

1%

10 

81

12.700 geheel

25

25

26

14

90

1%

23 

73

31.000 geheel

5

8

7

4

24

0%

6 

91

6.600 geheel

2

0

3

2

7

0%

2 

92

1.900 geheel

11 9

8 4

11 4

7 4

37 21

0% 0%

9  5 

45 62

20.700 geheel 8.500 geheel

104   

sector  priori‐ tair? 

   292    Carrosseriebouw;  vervaardiging van aanhangwagens  en opleggers  293    Vervaardiging van onderdelen  en toebehoren voor auto's  301    Scheepsbouw  302    Vervaardiging van rollend  spoor‐ en tramwegmaterieel  303    Vervaardiging van vliegtuigen  en onderdelen daarvoor  309    Vervaardiging van  transportmiddelen n.e.g.  310    Vervaardiging van meubels  323    Vervaardiging van  sportartikelen  324    Vervaardiging van speelgoed  en spellen  325    Vervaardiging van medische  instrumenten en hulpmiddelen  329    Vervaardiging van overige  goederen  331    Reparatie van producten van  metaal, machines en apparatuur  332    Installatie van industriële  machines en apparatuur  351    Productie van elektriciteit;  transmissie en distributie van  elektriciteit en aardgas  360    Winning en distributie van  water  370    Afvalwaterinzameling en ‐ behandeling  38     Afvalinzameling en ‐ behandeling; voorbereiding tot  recycling  381    Inzameling van afval  382    Behandeling van afval  383    Voorbereiding tot recycling  390    Sanering en overig  afvalbeheer 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

8

5

4

7

24

0%

6 

88

6.800 geheel

6 21

5 16

5 11

4 10

20 58

0% 1%

5  15 

106 132

4.700 geheel 11.000 geheel

1

1

3

1

6

0%

2 

500

300 geheel

4

0

3

1

8

0%

2 

59

3.400 geheel

0 12

4 14

1 17

0 8

5 51

0% 1%

1  13 

52 65

2.400 geheel 19.500 geheel

2

0

0

0

2

0%

1 

56

900 geheel

0

1

1

0

2

0%

1 

71

700 geheel

0

2

1

1

4

0%

1 

9

10.800

niet

24

32

19

19

94

1%

24 

20

114.800

deels

33

23

24

23

103

1%

26 

93

27.700

deels

11

4

11

6

32

0%

8 

88

9.100

niet

9

4

5

6

24

0%

6 

27

22.000

niet

1

1

1

0

3

0%

1 

14

5.200 geheel

4

3

3

3

13

0%

3 

74

4.400 geheel

0 19 10 12

0 9 7 11

1 11 18 9

0 17 10 11

1 56 45 43

0% 1% 1% 1%

0  14  11  11 

‐ 82 197 316

9

10

14

12

45

1%

11 

662

‐ 17.000 5.700 3.400

geheel geheel geheel geheel

1.700 geheel

105   

sector  priori‐ tair? 

   41     Algemene burgerlijke en  utiliteitsbouw en  projectontwikkeling  411    Projectontwikkeling  412    Algemene burgerlijke en  utiliteitsbouw  42     Grond‐, water‐ en wegenbouw  (geen grondverzet)  421    Bouw van wegen, spoorwegen  en kunstwerken  422    Leggen van kabels en buizen  429    Bouw van overige  civieltechnische werken  43     Gespecialiseerde  werkzaamheden in de bouw  431    Slopen van bouwwerken,  grondverzet en proefboren  432    Bouwinstallatie  433    Afwerking van gebouwen  439    Dakbouw en overige  gespecialiseerde werkzaamheden in  de bouw  45     Handel in en reparatie van  auto's, motorfietsen en aanhangers  451    Handel in auto's en  aanhangers, eventueel  gecombineerd met reparatie  452    Gespecialiseerde reparatie  van auto's  453    Handel in auto‐onderdelen en  ‐accessoires  454    Handel in en reparatie van  motorfietsen en onderdelen  daarvan  46     Groothandel en  handelsbemiddeling (niet in auto's  en motorfietsen)  461    Handelsbemiddeling  462    Groothandel in  landbouwproducten en levende  dieren 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

7 3

4 7

1 2

2 10

14 22

0% 0%

4  6 

‐ 85

‐ geheel 6.500 geheel

237

175

185

161

758

9%

190 

181

104.700 geheel

0

1

0

0

1

0%

0 

‐

‐ geheel

32 18

39 10

42 15

47 11

160 54

2% 1%

40  14 

125 0

32.100 geheel x geheel

4

4

6

3

17

0%

4 

66

6.400 geheel

0

1

1

2

4

0%

1 

‐

‐ geheel

42 106 68

36 78 57

24 90 52

27 68 57

129 342 234

2% 4% 3%

32  86  59 

271 73 135

11.900 geheel 117.800 geheel 43.300 geheel

99

77

68

85

329

4%

82 

260

31.600 geheel

0

0

1

0

1

0%

0 

‐

‐ geheel

17

17

13

13

60

1%

15 

19

78.800 geheel

8

4

5

9

26

0%

7 

34

19.300 geheel

1

5

3

5

14

0%

4 

23

15.400 geheel

0

1

0

0

1

0%

0 

11

2.200 geheel

0 5

0 5

0 2

1 6

1 18

0% 0%

0  5 

‐ ‐

‐ x

nvt deels

18

14

8

8

48

1%

12 

40

29.900

niet

106   

sector  priori‐ tair? 

   463    Groothandel in voedings‐ en  genotmiddelen  464    Groothandel in  consumentenartikelen (non‐food)  465    Groothandel in ICT‐ apparatuur  466    Groothandel in machines,  apparaten en toebehoren voor  industrie en handel  467    Overige gespecialiseerde  groothandel  469    Niet‐gespecialiseerde  groothandel  471    Supermarkten, warenhuizen  en dergelijke winkels met een  algemeen assortiment  472    Gespecialiseerde winkels in  voedings‐ en genotmiddelen  473    Benzinestations  474    Winkels in consumenten‐ elektronica  475    Winkels in overige  huishoudelijke artikelen  476    Winkels in lectuur, sport‐,  kampeer‐ en recreatie‐artikelen  477    Winkels in overige artikelen  478    Markthandel  479    Detailhandel niet via winkel of  markt  49     Vervoer over land  491    Personenvervoer per spoor  (geen tram of metro)  492    Goederenvervoer per spoor  493    Personenvervoer over de weg  494    Goederenvervoer over de weg  50     Vervoer over water  501    Zee‐ en kustvaart  (passagiersvaart en veerdiensten)  502    Zee‐ en kustvaart (vracht‐,  tank‐ en sleepvaart) 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

52

29

47

35

163

2%

41 

58

70.700 geheel

13

19

15

8

55

1%

14 

13

102.900

deels

4

5

7

1

17

0%

4 

8

54.000

niet

52

31

44

42

169

2%

42 

53

80.200 geheel

71

62

51

57

241

3%

60 

73

82.300

deels

1

3

4

1

9

0%

2 

‐

x

niet

11

13

14

11

49

1%

12 

4

276.400

niet

2 0

3 2

2 1

5 0

12 3

0% 0%

3  1 

7 5

42.000 14.200

niet niet

1

0

3

1

5

0%

1 

7

18.600

niet

19

13

18

14

64

1%

16 

19

82.600

niet

1 11 0

3 11 1

2 6 0

1 11 0

7 39 1

0% 1% 0%

2  10  0 

5 5 3

33.600 212.200 8.000

niet deels niet

1 0

3 0

1 1

1 1

6 2

0% 0%

2  1 

14 ‐

10.400 ‐

niet nvt

1 1 9 76 0

1 1 8 93 1

1 0 5 86 1

0 1 3 82 0

3 3 25 337 2

0% 0% 0% 4% 0%

1  1  6  84  1 

‐ ‐ ‐ 78 ‐

x x x 107.500 ‐

geheel geheel geheel geheel geheel

2

0

1

2

5

0%

1 

74

1.700 geheel

0

0

0

1

1

0%

0 

5

5.400 geheel

107   

sector  priori‐ tair? 

   503    Binnenvaart (passagiersvaart  en veerdiensten)  504    Binnenvaart (vracht‐, tank‐ en  sleepvaart)  51     Luchtvaart  511    Personenvervoer door de  lucht  512    Goederenvervoer door de  lucht  52     Opslag en dienstverlening voor  vervoer  521    Opslag  522    Dienstverlening voor vervoer  531    Nationale post met universele  dienstverplichting  532    Post zonder universele  dienstverplichting en koeriers  551    Hotels e.d.  552    Verhuur van vakantiehuisjes  en appartementen; jeugdherbergen  en vakan  553    Kampeerterreinen  559    Overige logiesverstrekking  561    Restaurants, cafetaria's e.d.  562    Kantines en catering  563    Cafés  581    Uitgeverijen van boeken,  tijdschriften e.d.  591    Productie en distributie van  films en televisieprogramma's  592    Maken en uitgeven van  geluidsopnamen  601    Radio‐omroepen  611    Draadgebonden  telecommunicatie  619    Overige telecommunicatie  620    Dienstverlenende activiteiten  op het gebied van  informatietechnologie  631    Gegevensverwerking,  webhosting en aanverwante 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

3

1

0

0

4

0%

1 

48

2.100 geheel

3 0

6 1

11 0

8 0

28 1

0% 0%

7  0 

127 ‐

5.500 geheel ‐ geheel

5

2

4

3

14

0%

4 

‐

x geheel

1

2

0

0

3

0%

1 

‐

x geheel

0 23 43

0 22 68

1 20 58

0 17 60

1 82 229

0% 1% 3%

0  21  57 

‐ 147 95

‐ geheel 13.900 geheel 60.100 geheel

8

3

2

1

14

0%

4 

‐

x geheel

1 6

8 3

2 5

3 7

14 21

0% 0%

4  5 

23 11

15.300 geheel 47.500 niet

4 1 0 12 3 2

4 0 0 9 7 5

1 0 0 19 7 4

0 1 1 15 4 6

9 2 1 55 21 17

0% 0% 0% 1% 0% 0%

2  1  0  14  5  4 

21 12 ‐ 9 15 8

10.700 4.100 ‐ 158.200 36.100 52.400

niet niet niet niet niet niet

0

1

0

0

1

0%

0 

1

31.500

niet

0

2

0

0

2

0%

1 

4

11.600

niet

1 0

0 0

0 1

0 1

1 2

0% 0%

0  1 

28 12

900 4.100

niet niet

0 1

0 0

0 0

1 0

1 1

0% 0%

0  0 

1 3

25.200 8.100

niet niet

2

0

1

1

4

0%

1 

1

130.500

niet

1

0

0

0

1

0%

0 

4

6.200

niet

108   

sector  priori‐ tair? 

   activiteiten; webportal  641    Geldscheppende financiële  instellingen  642    Financiële holdings  643    Beleggingsinstellingen  649    Kredietverstrekking en  overige financiële intermediatie  661    Financiële bemiddeling,  advisering e.d. (niet voor  verzekeringen en pe  662    Dienstverlening op het gebied  van verzekeringen en  pensioenfondsen  663    Vermogensbeheer  681    Handel in eigen onroerend  goed  682    Verhuur van onroerend goed  683    Bemiddeling in en beheer van  onroerend  691    Rechtskundige dienstverlening  692    Accountancy,  belastingadvisering en administratie  701    Holdings (geen financiële) en  concerndiensten binnen eigen  concern  702    Advisering op het gebied van  management en bedrijfsvoering  711    Architecten, ingenieurs en  technisch ontwerp en advies  712    Keuring en controle  721    Natuurwetenschappelijk  speur‐ en ontwikkelingswerk  731    Reclamebureaus en handel in  advertentieruimte en ‐tijd  741    Industrieel ontwerp en  vormgeving  749    Overige specialistische  zakelijke dienstverlening  750    Veterinaire dienstverlening  771    Verhuur en lease van auto's 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

0 33 3

0 22 2

1 26 2

1 28 3

2 109 10

0% 1% 0%

1  27  3 

0 31 24

110.500 87.400 10.400

niet niet niet

2

0

0

1

3

0%

1 

11

7.100

niet

4

0

1

1

6

0%

2 

8

18.700

niet

0 4

0 1

2 0

0 0

2 5

0% 0%

1  1 

1 ‐

33.800 0

niet niet

8 3

0 9

7 2

2 9

17 23

0% 0%

4  6 

69 13

6.200 43.200

niet niet

0 1

2 1

3 0

1 0

6 2

0% 0%

2  1 

7 1

21.700 43.100

niet niet

0

1

9

5

15

0%

4 

4

85.500

niet

9

17

8

5

39

1%

10 

13

73.600

niet

10

3

5

5

23

0%

6 

7

79.300

niet

32 4

25 1

29 2

34 2

120 9

1% 0%

30  2 

33 16

90.900 14.400

niet niet

4

7

7

4

22

0%

6 

18

31.200

niet

5

1

6

8

20

0%

5 

17

29.300

niet

0

0

1

3

4

0%

1 

33

3.000

niet

1 0 0

0 1 3

2 0 3

2 1 3

5 2 9

0% 0% 0%

1  1  2 

8 8 36

15.800 6.000 6.200

niet niet niet

109   

sector  priori‐ tair? 

   772    Verhuur van  consumentenartikelen  773    Verhuur en lease van  machines en werktuigen en van  overige goederen  774    Lease van niet‐financiële  immateriële activa  781    Arbeidsbemiddeling  782    Uitzendbureaus,  uitleenbureaus en banenpools  791    Reisbemiddeling en  reisorganisatie  799    Informatieverstrekking op het  gebied van toerisme en  reserveringsbureaus  80     Beveiliging en opsporing  801    Particuliere beveiliging  802    Beveiliging via  beveiligingssystemen  812    Reiniging  813    Landschapsverzorging  821    Brede administratieve en  secretariële dienstverlening  822    Callcenters  823    Organiseren van congressen  en beurzen  829    Overige zakelijke  dienstverlening n.e.g.  841    Openbaar bestuur  842    Overheidsdiensten  85     Onderwijs  852    Primair en speciaal onderwijs  853    Voortgezet onderwijs  854    Tertiair onderwijs  855    Overig onderwijs  856    Dienstverlening voor het  onderwijs  86     Gezondheidszorg  861    Ziekenhuizen  862    Medische en tandheelkundige 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

3

3

9

1

16

0%

4 

53

7.500

niet

10

8

9

7

34

0%

9 

87

9.800

niet

0 6

1 3

0 3

3 1

4 13

0% 0%

1  3 

53 17

1.900 19.500

niet niet

8

15

7

11

41

1%

10 

2

483.100

niet

0

1

0

0

1

0%

0 

1

17.600

niet

1 1 4

0 0 2

0 0 8

0 0 5

1 1 19

0% 0% 0%

0  0  5 

9 ‐ 16

2.900 ‐ 29.800

niet niet niet

0 29 16

1 45 14

0 34 13

1 40 11

2 148 54

0% 2% 1%

1  37  14 

9 26 ‐

5.800 141.700 x

niet deels niet

0 0

1 0

0 1

0 0

1 1

0% 0%

0  0 

6 2

4.100 11.700

niet niet

0

0

0

3

3

0%

1 

23

3.300

niet

6 30 39 1 12 23 10 5

5 25 37 2 4 8 7 6

7 21 24 1 8 11 3 4

7 25 28 0 5 14 2 2

25 101 128 4 29 56 22 17

0% 1% 2% 0% 0% 1% 0% 0%

6  25  32  1  7  14  6  4 

38 8 ‐ ‐ 4 8 5 9

16.600 312.700 x #N/B 194.900 179.500 100.500 46.200

niet geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel

0 0 19 2

2 2 14 0

0 0 19 1

1 1 17 2

3 3 69 5

0% 0% 1% 0%

1  1  17  1 

27 ‐ 5 2

2.800 ‐ 358.800 59.700

geheel geheel geheel geheel

110   

sector  priori‐ tair? 

   praktijken  869    Paramedische praktijken en  overige gezondsheidszorg zonder  overnachtin  87     Verpleging, verzorging en  begeleiding met overnachting  871    Verpleeghuizen  872    Huizen en dagverblijven voor  verstandelijk gehandicapten en  psychiatrische clienten  873    Huizen en dagverblijven voor  niet‐verstandelijk gehandicapten en  verzo  879    Jeugdzorg en  maatschappelijke opvang met  overnachting  881    Maatschappelijke  dienstverlening zonder  overnachting gericht op ouderen en  gehandicapten  889    Maatschappelijke  dienstverlening zonder  overnachting niet specifiek gericht  op ouderen en gehandicapten  900    Kunst  910    Culturele uitleencentra,  openbare archieven, musea, dieren‐  en planten  920    Loterijen en kansspelen  931    Sport  932    Overige recreatie  941    Bedrijfs‐, werkgevers‐ en  beroepsorganisaties  949    Levensbeschouwelijke en  politieke organisaties, belangen‐ en  ideële org. en hobbyclubs  951    Reparatie van computers en  communicatieapparatuur  952    Reparatie van  consumentenartikelen (geen  computers, 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

6

13

4

5

28

0%

7 

9

81.500 geheel

1 5

0 4

0 2

0 4

1 15

0% 0%

0  4 

‐ 3

‐ geheel 131.200 geheel

10

14

15

15

54

1%

14 

10

138.500 geheel

4

5

4

2

15

0%

4 

3

122.400 geheel

5

8

5

1

19

0%

5 

15

31.700 geheel

8

6

5

2

21

0%

5 

3

167.800 geheel

10 6

9 2

5 2

8 2

32 12

0% 0%

8  3 

4 11

178.800 geheel 26.600 niet

5 0 13 4

5 1 7 5

6 1 10 4

4 0 7 10

20 2 37 23

0% 0% 0% 0%

5  1  9  6 

21 ‐ 15 53

23.400 x 60.700 10.800

niet niet niet niet

0

1

0

0

1

0%

0 

2

10.400

niet

4

10

5

6

25

0%

6 

9

70.300

niet

1

0

0

0

1

0%

0 

16

1.600

niet

1

0

1

1

3

0%

1 

18

4.200

niet

111   

sector  priori‐ tair? 

   communicatieapparatuur, auto’s,  motorfietsen)  960    Wellness en overige  dienstverlening; uitvaartbranche  onbekend 

To‐ 2009  2010  2011  2012  taal 

5 15

4 12

11 7

6 13

26 47

Gemid‐ Per 100  deld  duizend  per jaar  banen   Banen* 

%  

0% 1%

7  12 

11 ‐

57.700 ‐

De  aantallen  slachtoffers  zijn  gebaseerd  op  een  bewerking  van  gegevens  uit  het  administratieve  systeem  van  de  Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht.  De gegevens over de banen betreffen banen van werknemers per december 2009 en zijn afkomstig van het Centraal  Bureau voor de Statistiek  NB Soms staat er een tweecijferige SBI‐code in de tabel. In deze gevallen was er van de vestiging waar het ongeval  plaatsvond geen driecijferige sbicode bekend. Er zijn voor deze rijen in de tabel geen ongevallen per 100.000 banen  berekend.   * Voor sommige driecijferige sbicodes is het aantal banen niet bekend. Er staan dan een ‘x’. 

 

112   

sector  priori‐ tair? 

niet nvt

Tabel V Ongevallen naar ongevalslocatie (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers) Ongevalslocatie  Industrielocatie  Productieruimte, fabriek, atelier  Onderhoudsruimte, reparatiewerkplaats  In hoofdzaak voor opslag, laden, lossen bedoelde ruimte  Overige plaatsen, behorend tot groep 010, hierboven niet vermeld  Bouwplaats, bouwwerk, steengroeve, bovengrondse mijn  Bouwplaats ‐ gebouw in aanbouw  Bouwplaats ‐ sloop, renovatie, onderhoud van een gebouw  Steengroeve,  bovengrondse  mijn,  afgraving,  greppel  (inclusief  bovengrondse  mijnen  en  steengroeven in exploitatie)  Bouwplaats ‐ ondergronds  Bouwplaats ‐ op het water  Bouwplaats ‐ onder overdruk  Overige plaatsen, behorend tot groep 020, hierboven niet vermeld  Locatie voor landbouw, veeteelt, visteelt, bosgebied  Locatie voor veeteelt  Locatie voor landbouw ‐ bodemgewassen  Locatie voor landbouw ‐ bomen en struiken  Bosgebied  Locatie voor visteelt, visserij, aquacultuur (niet op een boot)  Tuin, park, bloemenpark, wildpark  Overige plaatsen, behorend tot groep 030, hierboven niet vermeld  Locatie in de tertiaire sector, kantoor, ontspanning, diversen  Kantoor, vergaderzaal, bibliotheek enz.  Onderwijsinstelling, school, universiteit, crèche, kinderdagverblijf  Verkoopruimte, klein of groot (inclusief straatverkoop)  Restaurant, ruimte voor ontspanning of onderdak (incl. museum, theater, stadion, kermis enz.)  Overige plaatsen, behorend tot groep 040, hierboven niet vermeld  Zorginstellingen  Openbare ruimte  Permanent  toegankelijke  ruimte  voor  personenverkeer  (toegangs‐ en  verkeerswegen,  parkeerplaatsen,wachtkamers van sta  Vervoermiddel ‐ over land: weg, spoor ‐ particulier of openbaar (ongeacht de aard: trein, bus,  auto enz.)  Bij  openbare  ruimten  horende,  alleen  voor  bevoegden  toegankelijke  zones:  spoorlijnen,  platforms van  Overige plaatsen, behorend tot groep 060, hierboven niet vermeld 

Aantal

%

674 396 76 147 55 372 181 154

45 27 5 10 4 25 12 10

5 4 4 0 24 70 10 21 5 6 0 11 17 94 10 12 17 20 35 30 49

0 0 0 0 2 5 1 1 0 0 0 1 1 6 1 1 1 1 2 2 3

25

2

9

1

6 9

0 1

113   

Ongevalslocatie  Woningen  Particuliere woning  Gemeenschappelijke gedeelten, bijgebouwen, aangrenzende particuliere tuin  Overige plaatsen, behorend tot groep 070, hierboven niet vermeld  Ruimte voor sportbeoefening  Buitenshuis ‐ sportterrein, buitenbad, skipiste  Overige plaatsen, behorend tot groep 080, hierboven niet vermeld  In de lucht, op hoogte ‐ excl. bouwplaatsen  Op hoogte ‐ op een vaste ondergrond (dak, terras enz.)  Op hoogte ‐ mast, zwevend platform  In de lucht ‐ aan boord van een vliegtuig enz.  Overige plaatsen, behorend tot groep 090, excl. bouwplaatsen, hierboven niet vermeld  Ondergronds ‐ excl. bouwplaatsen  Te water ‐ excl. bouwplaatsen  Zee of oceaan ‐ aan boord van enig vaartuig, platform, ponton enz.  Meer, rivier, haven ‐ aan boord van enig vaartuig, platform, ponton enz.  Overige plaatsen, behorend tot groep 110, excl. bouwplaatsen, hierboven niet vermeld  Onder overdruk ‐ excl. bouwplaatsen  Onder overdruk ‐ onder water (duiken enz.)  Onder overdruk ‐ caisson  Overige plaatsen, behorend tot groep 120, excl. bouwplaatsen, hierboven niet vermeld  Overig  Totaal 

Aantal

%

24 19 3 2 10 1 9 12 8 3 0 1 0 24 1 22 1 1 1 0 0 131

2 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 9

1.491

100

 

114   

Tabel VI Voorwerpen bij specifieke fysieke activiteit (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers, in procenten van ongevallen) Voorwerp 

%

%

Constructies incl. ladders  Deuren, muren, ramen, etc.  Vloeren, gaten, grondvlakken  Daken, vaste trappen, platforms  Platforms, bruggen, kades  Ladders, trapjes, rolsteigers  Steigers en overige tijdelijke constructies  Uitgravingen, putten, kelders  Overige constructies  Constructies onbekend  Distributie&transmis.syst  Vaste distributiesystemen voor stoffen (leidingen, slangen, appendages)  Verplaatsbare distributiesyst. voor stoffen (leidingen, slangen, appendages)  Rioleringen, drainagesystemen  Motoren, systemen voor transmissie en opslag van energie  Elektrische circuits en netwerken  Systemen voor transmissie en opslag van energie, overige  Distributiesystemen onbekend  Gereedschappen&materieel  Handgereedschap, niet gemechaniseerd  Overig handgereedschap, niet gemechaniseerd  Handgereedschap, gemechaniseerd  Overig handgereedschap, gemechaniseerd  Materieel voor boren, heien, grondwerkzaamheden  Overig verplaatsbaar materieel voor de bouw & infra  Verplaatsbaar materieel voor grondbewerking ‐ landbouw  Verplaatsbare machines voor vloerenreiniging, veeg‐ schrobmachines  Gereedschappen en materieel onbekend  Vaste machines  Voorbewerkingsmachines (breken, vermalen, filteren, scheiden, mengen)  Machines voor chemische procedés (reactoren) of koude‐warmteprocedés (ovens, boilers)  Machines voor vormen ‐ persen, pletten, vouwen, injecteren, extrusie  Machines voor vormen ‐ kalanderen, lamineren, trekbanken, draaibanken  Bewerkingsmachines (schaven, frezen, vlakslijpen, slijpen, polijsten, draaien, boren)  Bewerkingsmachines (zagen, snijden, wassen, drogen, schilderen, printen, oppervlaktebew.)  Machines voor assembleren (lassen, lijmen, spijkeren, schroeven, klinken, naaien, nieten, etc  Machines voor conditioneren, verpakken (vullen, etiketteren, sluiten) en overige machines 

20

  0,6 1,1 2,6 0,9 10,7 3,0 0,1 1,6 0,1   0,7 0,1 0,0 0,5 0,4 0,0 0,1   3,2 1,7 3,4 0,4 0,5 0,9 0,5 0,1 0,1   1,4 0,5 2,5 0,8 2,1 4,6 0,9 2,5

2

11

15

115   

Voorwerp  Vaste machines onbekend  Transport en opslag  Vaste transportbanden, materialen en systemen voor continutransport  Liften, hefinstallaties  Vaste of mobiele kranen, lieren, loopkatten, hijsblokken  Heftrucks en overige transportwagens (incl. rolcontainers)  Hijs‐ en transportmiddelen  Vaste systemen voor opslag, transport, containers  Verplaatsbare containers, stellingen, hulpmiddelen  Diverse verpakkingen ‐ verplaatsbaar  Transport en overslag onbekend  Vervoer  Voertuigen over land  Railvoertuigen  Vaartuigen en vliegtuigen  Vervoer onbekend  Materialen, stoffen  Bouwmaterialen, groot en klein: prefab elementen, bekisting, balken, baksteen, dakpannen, e.d.  Samenstellende delen en onderdelen van machines, voertuigen  Bewerkte stukken, elementen van werktuigen, deeltjes, splinters, assemblage‐elementen  Producten  Lasten  Chemische stoffen, explosieven, radioactieve stoffen, biologische stoffen ‐  Bulkafval en overige materialen, objecten, producten, onderdelen  Materialen stoffen onbekend  Overig  Veiligheidssystemen en veiligheidsuitrusting  Kantooruitrusting, persoonlijke uitrusting, huishoudelijke apparaten  Levende organismen  Fysische verschijnselen en natuurlijke elementen  Overige voorwerpen of objecten, niet elders vermeld  Overig onbekend 

% 23

6

12

17

 

% 0,3   2,6 1,7 4,6 8,8 1,6 0,5 3,2 0,7 0,2   5,0 0,3 0,5 0,0   4,2 1,1 2,0 1,3 2,3 1,0 0,3 0,1   1,5 0,9 1,5 0,5 12,7 0,1

 

116   

Tabel VII Ongevalsscenario’s



Scenario   Val van ladder of trapje 

Beschrijving De centrale gebeurtenis betreft de val van (mobiele of vaste) ladders of trapjes,  inclusief touwladders. Exclusief geïntegreerde treden of sporten zoals deze op  voertuigen of machines aanwezig zijn.  Val van steiger  Heeft betrekking op vallen van mobiele of vaste steigers. Hefsteigers vallen hier  niet  onder  (zie  Val  van een bewegend  platform).  Inclusief  instortende  steigers  met slachtoffer erop en kamersteigers.  Val van dak, vloer of platform  De hoogte van de verdiepingsvloer, dak, niet mobiele (werk)vloer of platform is  het  sleutelwoord  en  de  centrale  gebeurtenis  is  de  val.  Beweegbare  platforms  zijn hier uitgesloten. Betreft zowel het vallen door iets heen als vallen over de  rand.  Het  slachtoffer  valt  over  een  verticale  afstand  (er  is  dus  sprake  van  een  duidelijk  hoogteverschil).  Inclusief  instortende  constructies  en  platforms  (met  uitzondering  van  steigers  en  ladders)  en  instortende  gebouwen,  waar  de  persoon valt met het instorten.  Val van hoogte door een gat in  Inclusief vallen van een rand op de begane grond bijvoorbeeld een kanaal, een  de grond  bouwput,  etc.  waar  de  wanden  verticaal  zijn.  Het  gat  moet  diep  en  breed  genoeg zijn om 'ruimte' te geven voor een val. Diep genoeg kan al zo diep zijn  als beenlengte. Een val in een liftschacht zal worden beschouwd als een Val van  dak, vloer of platform. Ook vallen door/van een verdiepingsvloer naar een lager  niveau wordt gecategoriseerd als Val van dak, vloer of platform.  Val van een bewegend  De  centrale  gebeurtenis  is  het  moment  dat  het  contact  is  verloren  met  het  platform  beweegbare  platform.  Het  slachtoffer  hoeft  niet  de  grond  te  raken  ‐  valbeveiliging  kan  dat  voorkomen    ‐  om  in  aanmerking  te  komen  voor  dit  scenario. Val van een stilstaand voertuig valt hier niet onder, tenzij de val van  een  beweegbare  laadvloer/  klep/  lift  is.  Ongevallen  in/op  bewegende  voertuigen vallen onder het scenario In/op bewegend voertuig met verlies van  controle, zelfs als het voertuig zelf valt.  Val van een stilstaand voertuig  Het  voertuig  staat  stil.  Val  van  een  voertuig  met  een  (verticaal)  beweegbaar  platform zoals een hoogwerker is scenario Val van een bewegend platform. Als  het  voertuig  zelf  stil  staat  maar  er  onderdelen  bewegen,  zoals  op  een  vuilniswagen, en er valt iemand van af, dan valt dit onder dit scenario.  Val van hoogte ‐ onbeschermd  Dit betreft vallen van overige objecten. In principe objecten die niet ontworpen  zijn  om  op  te  klimmen,  en  waar  men  dan  ook  niet  of  niet  onbeveiligd/  ongezekerd  op  mag  klimmen.  Voorbeelden  zijn  het  beklimmen  van  een  machine,  een  tafel,  een  stelling,  een  installatieonderdeel  (buis,  pijp),  etc.  Een  bijzonder  geval  is  het  vallen  van  objecten  die  wel  bedoeld  zijn  om  op  te  klimmen  zoals  sporttoestellen.  Deze  vallen  ook  binnen  dit  scenario  (tenzij  er  sprake  is  van  een  val  en  geen  bewuste  sprong;  zie  in  dat  geval  het  scenario  Extreme belasting van lichaamsdelen).  Val op gelijke hoogte  Het struikelen of uitglijden met een val op (min of meer) gelijke hoogte. Vallen van trap of helling  Val van een vaste of verrijdbare trap (zoals een vliegtuigtrap). 

117   

Scenario   Beschrijving Aanrijding (van een  Aanrijding van een slachtoffer wat zich buiten het voertuig bevindt (meestal een  voetganger) door een voertuig  voetganger). Voertuig kan ook een mobiele kraan zijn. Exclusief geraakt worden  door  een  stationaire  maar  zwaaiend  voertuig  (bijvoorbeeld  een  draaiende  graafmachine: zie Contact met hangende en/of zwaaiende objecten).  Contact met vallende objecten  Iemand wordt geraakt door een vallende last, een omvallende kraan of van een  ‐ van kranen/ hijswerktuigen  kraan vallende onderdelen. Inclusief omvallende objecten die geraakt zijn door  een kraan of de last daarvan (m.u.v. val van een aangestoten ladder of steiger:  zie resp. Val van ladder of trapje en Val van steiger). Als het slachtoffer zich op  een  omvallende  kraan  bevindt:  zie  scenario  In/op  bewegend  voertuig  met  verlies van controle.  Contact met vallende objecten  Geraakt door een vallend object, of een omvallend/ instortend object,  ook als  ‐ niet van kranen/  het slachtoffer zich daarop bevindt (tenzij sprake is van een voertuig: zie In/op  hijswerktuigen  bewegend voertuig met verlies van controle).  Contact met wegschietend(e)  Contact  met  een  wegvliegend  of  wegspringend  object,  onderdeel  of  deeltjes.  of wegvliegend(e) object(en)  Ten  gevolge  van  mechanische  impact  (zoals  splinters  bij  hameren),  druk  of  spanning  (zoals  een  veer),    het  uiteenspatten  van  iets,  of  ten  gevolge  van  andere energiebronnen (weggooien, wegblazen, wegschieten, etc.).  Geraakt door rollend of  Het object wat het slachtoffer raakt rolt of schuift over de grond (voorbeelden  glijdend object  zijn rolcontainers, schuivende containers, etc.).  Contact met object dat wordt  Het  voorwerp  wordt  handmatig  gehanteerd  en/of  verplaatst,  waarbij  gedragen of gebruikt  verwonding  plaatsvindt  door/  tijdens  het  hanteren.  Bijvoorbeeld  door  dat  er  iets scharniert, de vingers ergens klem komen te zitten (zoals een deur of een  klaptafel, etc.) Kan ook ten gevolge van het hanteren door iemand anders. Ook  indien  het  contact  met  handgereedschap  is,  tenzij  de  verwonding  plaatsvindt  doordat het slachtoffer zelf het handgereedschap hanteert (zie scenario Contact  met  handgereedschap)  of  omdat  de  verwonding  opzettelijk  is  (zie  Fysiek  contact met menselijke agressor).  Contact met handgereedschap  Het handgereedschap wordt door het slachtoffer zelf gehanteerd. Kan gaan om  aangedreven handgereedschap (slijptollen, hoge drukreinigers, lasers, branders  lasapparaten)  of niet aangedreven handgereedschap (messen, hamers, beitels,  etc.).  Contact met bewegende delen  Hierbij gaat het om een vast opgestelde machine, inclusief bijvoorbeeld mobiele  van een machine  zaagtafels.  Contact met hangende en/of  Hierbij  hangt  het  object  waardoor  het  slachtoffer  wordt  geraakt  aan  zwaaiende objecten  bijvoorbeeld  een  kraan  of  is  er  sprake  van  een  rondzwaaiend  onderdeel  (graafarm) of een door de wind openvliegende deur.  Beknelling tussen een machine  Kenmerkend  is  hier  het  bekneld  raken  tussen  een  machine  of  onderdeel  en een ander object  daarvan  en  een  constructief  deel  van  een  ander  object,  gebouw  (zoals  een  muur) of een andere machine. Bijvoorbeeld het bekneld raken in een liftschacht  onder de lift, of tussen een op rails bewegende machine en de muur. Inclusief  het bekneld raken tussen een last en iets anders. Als het gaat om een beknelling  tussen  iets  wat  handmatig  wordt  gedragen,  gehanteerd,  gebruikt  (zoals  een  gewone deur): zie Contact met object dat wordt gedragen of gebruikt). 

118   

Scenario   Tegen iets aanstoten 

Beschrijving Tegen iets aanlopen, aanstoten, ergens langs strijken (scherp iets). Het gaat om  onbedoeld contact.  Bedolven onder een massa  Bedolven  raken  onder  aarde,  deeltjes  uit  een  silo,  waardoor  men  verstikt  of  door  de  impact  van  de  bulk  massa    wordt  verdrukt.  Bijvoorbeeld  het  ineenstorten van een te steil gegraven geul.  In/ op bewegend voertuig met  Het  slachtoffer  bevindt  zich  (deels)  op  het  voertuig  zelf  en  crasht  dan,  valt  verlies van controle  omlaag  of  om,  of  men  valt  uit  het  rijdende  voertuig  (zoals  door  te  vroeg  uitstappen bij een nog doorrijdende heftruck).  Contact met elektriciteit  Er  gaat  een  stroom  door  het  lichaam  van  het  slachtoffer,  ofwel  men  wordt  geraakt door de ontlading/ vlamboog bij kortsluiting of doorslag.  Contact met heet oppervlak of  Direct contact met hete oppervlakken, onderdelen of door hittestraling of direct  open vlammen  vlamcontact (niet door brand).  Uitstroming gevaarlijke stof uit  Contact  met  een  gevaarlijke  stof  afkomstig  uit  een  open  insluitsysteem  open vat of insluitsysteem  (verpakking,  vat,  drum,  fles,  tank,  container,  etc.).  Bijvoorbeeld  door  lekkage,  opspatten, overlopen, laten vallen, etc. Betreft acute toxiciteit of corrosiviteit/  bijtende  stoffen,  of  hete  vloeistoffen  (water,  olie)  of  biologische  agentia.  Hieronder  verstaan  we  niet  de  gevolgen  door  ontsteking  van  ontvlambare  stoffen (zie Brand of Explosie).  Contact met gevaarlijke stof  Het contact vindt plaats zonder dat er een ongewenste uitstroming aan vooraf  zonder uitstroming  gaat.  Bijvoorbeeld  door  het  rechtstreeks  toepassen/  blootsgesteld  zijn  aan  bijtende of giftige stoffen (door inademing, oog‐/ huidcontact, inslikken, etc.).  Contact met gevaarlijke stof  door uitstroming uit een  normaal gesloten vat of  omhulsel 

Brand 

Fysiek contact met menselijke  agressor  Fysiek contact met een dier 

Contact met schadelijke  atmosfeer in besloten ruimte 

Contact  met  een  gevaarlijke  stof  afkomstig  uit  een  normaal  gesloten  insluitsysteem  (verpakking,  leiding,  vat,  bus,  drum,  fles,  tank,  container,  etc.).  Bijvoorbeeld door lekkage, breuk, catastrofaal falen, etc. Betreft acute toxiciteit  of corrosiviteit/ bijtende stoffen, of hete vloeistoffen (water, olie) of biologische  agentia.  Hieronder  verstaan  we  niet  de  gevolgen  door  ontsteking  van  ontvlambare  stoffen  (zie  Brand  of  Explosie).  Er  kan  dan  sprake  zijn  van  een  dominoscenario.  Er  is  dan  sprake  van  een  abnormale  situatie  (dus  geen  normaal  brandende  oven).  Kan  een  dominoscenario  opleveren  (bijvoorbeeld  val  uit  raam  na  wegvluchten voor brand).  Het gaat om het fysieke contact door het opzettelijk toebrengen van letsel door  een ander (al dan niet toerekeningsvatbaar) persoon. Bijvoorbeeld door bijten,  steken, schoppen slaan, schieten, ergens tussen pletten, etc.  Het gaat hier om letsel ten gevolge van het fysieke contact door het gedrag van  een  dier.  Voorbeelden  zijn  omgeduwd  worden  door  een  koe,  vallen  van  een  paard, bekneld raken tussen een stier en een hek, aangevallen worden door een  leeuw of een nest wespen, etc.  Bij  dit  scenario  gaat  het  om  een  slachtoffer  dat  in  een  besloten  ruimte  in  contact  komt  met  een  schadelijke  atmosfeer.  De  gevaren  die  schade  veroorzaken zijn inherent aan de beslotenheid van de ruimte en de condities er  binnen  (koude,  warmte,  inademing  schadelijke  atmosfeer/zuurstoftekort).  Bij  direct contact met een gevaarlijke stof welke niet direct is gerelateerd aan de 

119   

Scenario  

Beschrijving beslotenheid  van  de  ruimte,  zie    Contact  met  gevaarlijke  stof  zonder  uitstroming. 

Contact met schadelijke  Wanneer  contact  met  een  schadelijke  stof/atmosfeer  plaatsvindt  via  de  atmosfeer via ademapparatuur  ademapparatuur  (bijvoorbeeld  verkeerde  samenstelling  van  de  ademlucht  of  verontreinigde ademlucht).  Verdrinking  Verdrinking ten gevolge van onderdompeling in water (of een andere vloeistof).  De  aanwezigheid  in  het  water  kan  onbedoeld  zijn  (ten  gevolge  van  een  ander  scenario) maar ook bewust (zoals tijdens training of recreatieve activiteiten met  het personeel).  Te snelle (de)compressie  Overdruk of onderdruk treedt op bij te snelle afdaling, respectievelijk te snelle   stijging  in  het  water  en/of  onjuist  gebruik  of  falen  van  decompressietank  bij  duiken, of bij een verkeerde samenstelling van de ademlucht in combinatie met  het duikschema, mogelijk gerelateerd aan de fysieke gesteldheid van de duiker  zelf.  Extreme belasting van  Hierbij  gaat  het  om  ongecontroleerde  bewegingen  zoals  verstappen,  verkeerd  lichaamsdelen  afspringen, teveel kracht zetten, zich verdraaien, verrekken, etc. Het gaat hierbij  om een effect dat optreedt ten  gevolge van een plotselinge gebeurtenis en dus  niet  om  langdurige  blootstelling  bij  lichaamsbelasting  (dat  zou  een  arbeidshygiënisch aspect zijn en geen ongeval).  Explosie  Gaat  om  zowel  chemische  explosies  (zoals  damp  of  gaswolkexplosies  en  explosies  van  explosieven)  als  om  fysische  explosies.  De  schadelijke  energie  komt vrij in de vorm van drukgolven, rondschietende fragmenten of explosieve  verbranding (deflagratie, vuurbal).   

 

120   

  

A Landbouw, bosbouw  en visserij 

C Industrie 

E Waterleidingbedrijven  en afvalbeheer 

F Bouwnijverheid 

G Handel 

H Vervoer en opslag 

M Specialistische  zakelijke diensten 

N Verhuur en overige  zakelijke diensten 

O Openbaar bestuur en  overheidsdiensten 

Q Gezondheids‐ en  welzijnszorg 

Totaal 

Tabel VIII ongevallen naar risico, ongevalsscenario en sector (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, voorlopige cijfers)*

  

%

%

 % 

%

%

%

%

%

%

%

%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/val van  hoogte  Val van steiger  Val van dak, vloer of platform  Val van hoogte door een gat  Val van een bewegend platform  Val van een stilstaand voertuig  Val van hoogte ‐ overig  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een  object/aanrijdgevaar  Aanrijding (van een voetganger)  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig  contact met een object/contact met bewegend object  Contact met vallende objecten van kranen Contact met vallende objecten‐niet van kranen Contact met wegschietend/wegvliegende objecten Geraakt door rollende of glijdende objecten Contact met object dat wordt gedragen/gebruiikt

  0 8 2 2 6 2

1 4 1 1 1 3

2  10  2  2  5  10   

10 13 2 1 1 5

2 7 1 1 3 5

0 3 1 1 9 4

0 7 0 0 0 14

3 7 0 3 3 7

0 0 0 3 3 8

7 0 3 0 0 7

3 7 1 1 2 5

6

3

2   

3

6

12

5

3

5

0

4

2 2 2 2 0

4 10 4 3 3

12  17  5  5  0 

3 9 4 1 1

3 11 5 4 5

3 9 4 6 0

2 7 5 2 0

0 7 2 0 2

0 5 10 3 3

0 10 0 0 0

3 9 4 2 2

121   

C Industrie 

F Bouwnijverheid 

G Handel 

H Vervoer en opslag 

M Specialistische  zakelijke diensten 

N Verhuur en overige  zakelijke diensten 

O Openbaar bestuur en  overheidsdiensten 

Q Gezondheids‐ en  welzijnszorg 

Totaal 

E Waterleidingbedrijven  en afvalbeheer 

A Landbouw, bosbouw  en visserij 

   Contact met hangende en/of zwaaiende objecten Beknelling tussen verschilende objecten  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig  contact met een object/contact met bewegende delen van een machine  Contact met bewegende delen van een machine Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig  contact met een object/vallen (niet van hoogte)  Val van ladder of trapje   Val op gelijke hoogte  Vallen van trap of helling  In/ op bewegend voertuig met verlies van controle Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig  contact met een object/overig contact met objecten  Tegen iets aanstoten  Bedolven onder een massa  Contact met heet oppervlak  Contact met handgereedschap  Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een dier Ongeval met een dier  Onveiligheid op de werkplek/explosie of brand Brand  Explosie 

0 14

2 9

0  7   

3 6

1 4

4 12

7 0

3 0

8 0

0 3

2 7

20

27

2   

6

16

6

19

10

5

7

15 

8 6 2 2

6 3 1 1

5  0  0  5   

13 0 1 1

8 4 1 3

9 2 0 8

2 9 2 0

14 3 3 3

3 10 5 0

7 0 3 0

9 3 1 2

0 0 0 8

1 0 0 3

0 2 1 3

2 1 1 2

4 0 0 1

5 0 0 5

5 2 2 5

3 0 3 8

0 0 0 0

1 1 1 3

2

0

0

0

0

0

0

5

0

0

0 0

0 0

0  0  0  5    0    0  0 

0 1

1 1

0 0

0 0

0 0

0 3

0 0

0 1

122   

G Handel 

H Vervoer en opslag 

M Specialistische  zakelijke diensten 

N Verhuur en overige  zakelijke diensten 

O Openbaar bestuur en  overheidsdiensten 

Q Gezondheids‐ en  welzijnszorg 

Totaal 

E Waterleidingbedrijven  en afvalbeheer 

5

1

1

2

2

0

0

2

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

3

0

0

0

0

0

5

2

5

7

1

0  0  2   

1 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 2

0 3 3

0 0 0

0 0 3

1 1 1

0 2

0  2 

0 2

0 2

0 2

0 0

0 2

3 0

30 13

1 2

100  463 

100  42 

100 350

100 181

100 127

100 43

100 59

100 39

100 30

100  1491 

C Industrie 

F Bouwnijverheid 

Totaal (in %)  Totaal aantal 

A Landbouw, bosbouw  en visserij 

   Onveiligheid op de werkplek/elektrocutie Contact met elektriciteit  Onveiligheid op de werkplek/verdrinking  Verdrinking  Ongezonde fysische werkomgeving/werken onder overdruk Te snelle (de)compressie)  Fysieke overbelasting/dynamische belasting Extreme belasting van lichaamsdelen  Gezondheidsschade door blootstelling aan gevaarlijke stoffen/overige  gevaarlijke stoffen  Uitstroming gevaarlijke stof uit open vat/omhulsel Contact met gevaarlijke stoffen zonder uitstroming Contact met gevaarlijke stoffen door uitstroming uit normaal gesloten vat Psychisch‐sociale en cognitieve overbelasting/ ongewenst gedrag/agressie en  intimidatie  Slachtoffer van menselijke agressie  Scenario onbekend 

0

1

0

0

0

0

2

0

0 0 2

1 1 3

0 0 100 50

  0    0    0    0   

* Sectoren met minder dan 30 ongevallen zijn niet opgenomen in de tabel 

123