Arbeidsongevallenrapport datum December 2014 status Definitief

Arbeidsongevallenrapport 2014

datum status

December 2014 Definitief

Definitief| Arbeidsongevallenrapport 2014 | december 2014

Colofon

Projectnaam

Arbeidsongevallenrapport 2014

Projectleider

M.C. (Marlou) Smit MSc, Senior Onderzoeker

Bijlagen

4

Auteurs

M.C. (Marlou) Smit MSc, Senior Onderzoeker L. (Lars) Uijtendaal MSc, Junior Onderzoeker Drs. J (Judith) Hoeben, Onderzoeker

Pagina 2 van 125


Inhoudsopgave Colofon

2

Voorwoord 5 1

Inleiding

6

2

Door Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen

3

Slachtoffers naar kenmerken 9 3.1 Slachtoffers ..................................................................................... 9 3.1.1 Leeftijd ........................................................................................... 10

4

Slachtoffers naar economische sectoren 17 4.1 Hoofdsectoren ................................................................................. 18 4.2 Prioritaire sectoren........................................................................... 23 4.3 Sectoren op basis van eerste twee cijfers SBI-code .............................. 25

5

Handhaving 30 5.1 Slachtoffers naar overtreding en boeterapport ..................................... 30 5.2 Welke handhavingsinstrumenten zijn ingezet? ..................................... 33 5.3 Welke wetsartikelen zijn overtreden? ................................................. 36

6

Ongevalsscenario's en risico's

7

Arbeidsongevallen en nationaliteit 45 7.1 Inleiding ......................................................................................... 45 7.2 Nederlandse en niet Nederlandse slachtoffers ...................................... 45 7.3 Slachtofferkenmerken ...................................................................... 47 7.3.1 Ernst van de arbeidsongevallen ......................................................... 47 7.3.2 Slachtoffers naar arbeidsverband ....................................................... 48 7.3.3 Slachtoffers naar beroepen en sectoren .............................................. 49 7.3.4 Slachtoffers naar leeftijdsklasse......................................................... 51 7.3.5 Begrip van de voertaal ..................................................................... 52 7.4 Ongevalsscenario’s .......................................................................... 53 7.4.1 Achterliggende oorzaken ongevalsscenario’s ....................................... 55 7.5 Ongevalsscenario’s nader besproken .................................................. 60 7.5.1 Contact met bewegende delen van een machine .................................. 60 7.5.2 Aanrijding (van een voetganger) door een voertuig .............................. 62 7.5.3 Contact met handgereedschap .......................................................... 65 7.5.4 Vallen van ladder of trapje ................................................................ 68 7.6 Conclusies ...................................................................................... 71

8

Arbeidsongevallen en leeftijd 73 8.1 Inleiding ......................................................................................... 73 8.2 Slachtofferkenmerken ...................................................................... 74 8.2.1 Slachtoffers naar arbeidsverband ....................................................... 74 8.2.2 Slachtoffers naar beroepen en sectoren .............................................. 75 8.3 Achterliggende oorzaken per leeftijdscategorie .................................... 78 8.4 Ongevalsscenario’s .......................................................................... 81 8.4.1 Contact met bewegende delen van een machine .................................. 83 8.4.2 Contact met vallende objecten – niet van kranen/hijswerktuigen ........... 85

7

40

Pagina 3 van 125


8.4.3 8.4.4 8.5

Val van ladder of trapje .................................................................... 87 Val van dak, vloer of platform ........................................................... 89 Samenvatting en conclusie................................................................ 90

9

Conclusie en discussie

93

Bijlage

99 Tabel I Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2010-2013 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken. ........................ 99 Tabel II Slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen in 2010-2013 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken. 103 Tabel III Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2010-2013 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar tweecijferige SBI. ................................. 107 Tabel IV Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2010-2013 (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar driecijferige SBI-code. .......................... 114

Pagina 4 van 125


Voorwoord

Voor u ligt het Arbeidsongevallenrapport 2014 van de Inspectie SZW. In het rapport is een analyse gedaan van de door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen over verschillende jaren. Dit rapport en andere bronnen van ongevallengegevens worden gebruikt door de Inspectie SZW in het kader van risicoanalyse. Voor het tot stand komen van het rapport bedanken we verschillende mensen: Martijn Mud en Raymond Dijkshoorn van advies- en ingenieursbureau RPS, Marja Schouten, John Samadhan en Arjan van der Lugt van de afdeling Onderzoek & Analyse van de Inspectie SZW, Piet Venema van het Ministerie van SZW en verschillende mensen van de Inspectie SZW. Marlou Smit, Judith Hoeben en Lars Uijtendaal

Pagina 5 van 125


1

Inleiding

In 2013 hebben in Nederland 458.000 werknemers (1 op de 15 werknemers) te maken gekregen met een arbeidsongeval, waarbij zij lichamelijk letsel of geestelijke schade opliepen. Iets minder dan de helft van de slachtoffers heeft door het ongeval één of meer dagen verzuimd van het werk1. Voor alle ongevallen geldt dat de werkgever het ongevalsrisico, in het kader van de risico-inventarisatie en – evaluatie, moet evalueren en de risicobeperkende maatregelen moet beschrijven. Arbeidsongevallen

die

geleid

hebben

tot

de

dood,

blijvend

letsel

of

ziekenhuisopname zijn meldingsplichtig bij de Inspectie SZW. Het gaat dan dus om de ernstiger ongevallen. Dit rapport bevat kerncijfers en analyses van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen. Ongevallen die op het moment van melding naar verwachting meldingsplichtig zijn, worden onderzocht door de Inspectie SZW, behalve in de gevallen waarin een andere dienst het onderzoek doet (zoals bij verkeersongevallen). In hoofdstuk 2 wordt nader toegelicht welke ongevallen worden onderzocht door de Inspectie SZW en die dus de basis vormen voor

de

cijfers

in

dit

rapport.

Dit

rapport

en

andere

bronnen

van

ongevallengegevens worden gebruikt voor producten van de Inspectie SZW in het kader van risicoanalyse. In de periode 2010-2013 heeft de Inspectie SZW jaarlijks meer dan 2.000 ongevallen onderzocht. In het administratieve systeem van de Inspectie SZW wordt informatie opgenomen over de arbeidsongevallen die de Inspectie onderzoekt. Deze informatie geeft inzicht in de sectoren waar deze ongevallen zich voordoen en in de kenmerken

van

de

slachtoffers.

In

hoofdstuk

3

worden

diverse

achtergrondkenmerken van slachtoffers beschreven, zoals hun leeftijd, geslacht en de aard van het arbeidsverband. Hoofdstuk 4 beschrijft de sectoren waarin de arbeidsongevallen zich hebben voorgedaan. De Inspectie SZW treedt handhavend op wanneer bij een ongevalsonderzoek blijkt dat sprake is van een causale relatie tussen een overtreding van de arbeidsomstandighedenwet en het ongeval. Hoofdstuk 5 gaat in op de handhaving. In hoofdstuk 6 komen de arbeidsrisico’s en ongevalsscenario’s aan bod. De hoofdstukken 7 en 8 gaan in op de oorzaken van ongevallen. In hoofdstuk 7 wordt een nadere analyse van oorzaken van ongevallen naar nationaliteit (tussen de Nederlandse en niet-Nederlandse arbeidskrachten) gedaan en in hoofdstuk 8 naar leeftijd. Een conclusie en discussie staat in hoofdstuk 9. In de bijlage zijn tabellen opgenomen.

1

Mol, M. & Pleijers, A. (2014). Eén op 15 werknemers heeft arbeidsongeval. CBS-Webmagazine.

Pagina 6 van 125


2

Door Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen

In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op arbeidsongevallen die de Inspectie SZW onderzocht heeft. Verder wordt toegelicht hoe tot de cijfers in dit rapport is gekomen. Volgens artikel 1 van de Arbeidsomstandighedenwet is een arbeidsongeval een aan een werknemer2 in verband met het verrichten van arbeid overkomen ongewilde, plotselinge gebeurtenis, die schade aan de gezondheid tot vrijwel onmiddellijk gevolg heeft gehad en heeft geleid tot ziekteverzuim, of de dood tot vrijwel onmiddellijk gevolg heeft gehad. Meldingsplichtig bij de Inspectie SZW zijn die arbeidsongevallen die geleid hebben tot de dood, blijvend letsel of ziekenhuisopname (artikel 9, eerste lid van de Arbowet). Enkel poliklinische behandeling in het ziekenhuis valt hier niet onder. De Inspectie SZW onderzoekt deze

meldingsplichtige

arbeidsongevallen.

Soms

worden

arbeidsongevallen

onderzocht op basis van artikel 10 van de Arbowet (gevaar voor derden). Bij de intake van een ongevalsmelding wordt beoordeeld of het ongeval door een inspecteur moet worden onderzocht of niet. In het geval dat een ongeval door een inspecteur

moet

worden

onderzocht,

wordt

de

melding

een

zaak

in

het

administratieve systeem van de Inspectie SZW en gaat een inspecteur ermee aan de slag. In een deel van deze gevallen blijkt dat in een zaak geen uitgebreid onderzoek nodig is. Een reden voor het niet verder onderzoeken van een ongeval kan zijn dat het geen meldingsplichtig arbeidsongeval volgens de Arbowet blijkt te zijn (bijvoorbeeld als het slachtoffer volgens de Arbowet geen werknemer is of als er geen sprake is van vermoedelijk blijvend letsel of ziekenhuisopname). Daarnaast worden sommige arbeidsongevallen door een andere dienst (verder) onderzocht. De politie onderzoekt bijvoorbeeld arbeidsongevallen op de openbare weg. Ook ongevallen in de

mijnbouw en een deel

van de

arbeidsongevallen in de

zeescheepvaart worden niet door de Inspectie SZW onderzocht. Er

is

sprake

van

een

flinke

ondermelding

van

arbeidsongevallen

met

ziekenhuisopname3. Naar schatting de helft van alle meldingsplichtige ongevallen wordt niet gemeld bij de Inspectie SZW 4. Het werkelijke aantal meldingsplichtige arbeidsongevallen is dus groter dan uit deze analyse blijkt. Aan de andere kant zijn er in de cijfers van dit rapport ook niet-meldingsplichtige ongevallen meegenomen waar een inspecteur een geheel of gedeeltelijk onderzoek heeft gedaan. De meeste ongevallen in dit rapport zijn wel meldingsplichtige ongevallen, echter is het niet mogelijk om aan te geven hoeveel dit er precies zijn.

2

Een zelfstandige zonder personeel die onder gezag werkt, geldt ook als een werknemer. Popma, J. Werkgerelateerde sterfte in Nederland: een verkenning, Amsterdam, FNV, 2005 4 Damen, M., Wouters, R. & Leidelmeijer, K. (2010). Actieplan Arbeidsveiligheid. Selectie en uitnodiging risicovolle bedrijven. Amsterdam: RIGO, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 3

Pagina 7 van 125


Vanuit beleidsmatig oogpunt is besloten om in 2013 sneller ter plaatse te gaan bij een

ongeval.

Wellicht

is

daardoor

een

stijging

in

het

aantal

onderzochte

arbeidsongevallen te zien, terwijl het feitelijke aantal meldingsplichtige ongevallen niet is gestegen. Daarnaast kan sinds 1 januari 2013 een boete van maximaal € 50.000 worden opgelegd indien het ongeval niet of te laat wordt gemeld.

Pagina 8 van 125


3

Slachtoffers naar kenmerken

In het administratieve systeem van de Inspectie SZW worden kenmerken van slachtoffers geslacht

en

van

onderzochte

arbeidsverband.

arbeidsongevallen In

dit

hoofdstuk

geregistreerd, worden

zoals

deze

leeftijd,

verschillende

achtergrondkenmerken geanalyseerd. De analyse is uitgevoerd op basis van ongevalszaken die de Inspectie SZW in de jaren 2010 tot en met 2013 heeft afgesloten. Niet in alle gevallen heeft een uitgebreid onderzoek plaatsgevonden waardoor niet van alle slachtoffers alle kenmerken bekend zijn. In hoofdstuk 2 is toegelicht welke definitie wordt gehanteerd. Een deel van de ongevallen heeft plaatsgevonden in de jaren voor het jaar waarin de zaak werd afgesloten en een deel in hetzelfde jaar als waarin de zaak werd afgesloten. In tabel I en II in de bijlage staan de cijfers die de basis vormen voor de figuren in dit hoofdstuk.

3.1

Slachtoffers Figuur 1 geeft per jaar het aantal slachtoffers weer in de ongevalsonderzoeken die de Inspectie SZW heeft afgesloten in de periode 2010-2013. Tevens is het aantal dodelijke ongevallen weergegeven. Figuur

1

Slachtoffers

naar

jaar

(door

Inspectie

SZW

afgesloten

ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Bij de ongevalszaken die zijn afgesloten in 2010 waren 2.075 Slachtoffers betrokken, waarvan 76 dodelijke. Voor het jaar 2013 ging het om 2.121 Slachtoffers, waarvan er 74 zijn overleden. In 2013 zijn er meer ongevalszaken afgesloten dan in de jaren 2010, 2011 en 2012. Een mogelijke verklaring voor deze

Pagina 9 van 125


lichte stijging is dat de crisis over het dieptepunt heen is en er dus weer meer uren gewerkt wordt waardoor het aantal ongevallen toeneemt. Bovendien kan sinds 1 januari 2013 een boete van maximaal € 50.000 worden opgelegd indien een meldingsplichtig ongeval niet of te laat wordt gemeld. Ook is besloten om in 2013 sneller ter plaatse te gaan wanneer een ongeval wordt gemeld. Hierdoor komen meer ongevallen in de cijfers terecht, terwijl in sommige gevallen achteraf blijkt dat het niet ging om een meldingsplichtig ongeval.

3.1.1

Leeftijd De slachtoffers van de door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken in de periode 2010-2013 zijn in figuur 2 naar leeftijdscategorie onderverdeeld. Te zien is dat het grootste aantal slachtoffers tussen de 45 en 55 jaar is (2.023), gevolgd door de leeftijdscategorie 35 t/m 44 jaar (1.765). Van de slachtoffers waren er 21 jonger dan 15 jaar. Een deel van deze jonge slachtoffers was wellicht aan het werk, maar het kan ook zijn dat zij aan het spelen waren op de arbeidsplaats. Van 633 slachtoffers is de leeftijd onbekend. Figuur 2 Slachtoffers van ongevallen naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

De leeftijdscategorie 45 t/m 54 jaar heeft het hoogste absolute aantal ongevallen. Tegelijkertijd is dit de leeftijdscategorie waarin het meest wordt gewerkt (gemeten in arbeidsvolume). Het is goed om te kijken naar het relatieve aantal slachtoffers per leeftijdscategorie. Om dit relatieve aantal te berekenen moeten de absolute aantallen door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen worden afgezet tegen het aantal werknemers in de betreffende leeftijdscategorie. Voor de

Pagina 10 van 125


berekening van het aantal werknemers is uitgegaan van het arbeidsvolume. Dit is de hoeveelheid arbeid in arbeidsjaren en bestaat uit voltijd- en deeltijdbanen. Daarbij worden de deeltijdbanen naar rato geteld; twee halve deeltijdbanen zijn samen één voltijdbaan. Cijfers over het arbeidsvolume in 2012 (voorlopige cijfers) per leeftijdscategorie zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Enkel de werknemers, uitzendkrachten en stagiairs - niet de derden5, zelfstandigen, meewerkende gezinsleden en leerlingen - vallen bij het CBS onder het begrip arbeidsvolume. Om die reden zijn voor de berekening van het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren ook alleen de ongevallen meegenomen waarbij een werknemer, uitzendkracht of stagiair het slachtoffer was6. In figuur 3 zijn de slachtoffers voor verschillende leeftijdscategorieën weergegeven per 100.000 arbeidsjaren. Figuur 3 Slachtoffers van ongevallen per 100.000 arbeidsjaren van werknemers, uitzendkrachten

en

stagiairs

naar

leeftijd

(door

Inspectie

SZW

afgesloten

ongevalsonderzoeken, jaargemiddelde, 2010-2013)

5

Derden die werknemer zijn bij een ander bedrijf en voor hun werk als derde aanwezig waren bij het bedrijf waar het ongeval plaatsvond en slachtoffer werden, zouden voor een zuivere vergelijking wel meegenomen moeten worden. Het is echter niet mogelijk om de groep derden onder te verdelen in deze mensen en de rest. De hele groep derden is daarom buiten beschouwing gelaten. In totaal 2% van alle slachtoffers is derde. Het gaat relatief gezien niet om een groot aantal. 6 De volgende aantallen slachtoffers (werknemers, uitzendkracht en stagiair) bleven over voor de verschillende leeftijdscategorieën in de periode 2010 tot en met 2013: 15 t/m 24 jaar: 980 25 t/m 34 jaar: 1.326 35 t/m 44 jaar: 1.644 45 t/m 54 jaar: 1.888 55 t/m 64 jaar: 1.129 65 jaar en ouder: 55 Voor deze aantallen is een jaargemiddelde berekend door te delen door vier. Vervolgens is het jaargemiddelde gerelateerd aan het arbeidsvolume. Pagina 11 van 125


Voor de leeftijdscategorie 25 tot en met 34 jaar is het aantal door de Inspectie onderzochte arbeidsongevallen per 100.000 arbeidsjaren het kleinst. Het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren is het grootst voor de leeftijdscategorie 15 tot en met 24 jaar. Dit scheelt niet veel van het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren voor de overige leeftijdscategorieën. Uit gegevens van het CBS en TNO blijkt

dat

voor

het

totaal

aantal

arbeidsongevallen

(inclusief

de

niet-

meldingsplichtige) eveneens geldt dat werknemers tot 25 jaar vaker te maken krijgen met een arbeidsongeval dan werknemers van 25 jaar of ouder. In 2013 hebben jongeren 1,5 keer zo vaak een arbeidsongeval met letsel opgelopen (8,2% van de werknemers). Echter, verzuim na een arbeidsongeval kwam minder vaak voor bij werknemers tot 25 jaar7. Een verschil met het arbeidsongevallenrapport 2013 is dat de 65-plussers niet oververtegenwoordigd zijn in het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren. Voor de leeftijdscategorie 65-plussers is het aantal arbeidsongevallen per 100.000 arbeidsjaren gedaald; in het ongevallenrapport 2013 waren er gemiddeld 41 ongevallen per 100.000 arbeidsjaren. Tevens is op te merken dat het aantal slachtoffers van ongevallen per 100.000 arbeidsjaren voor de andere leeftijdscategorieën vanaf 25 jaar licht is gedaald. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat door een administratieve verandering de ongevallencijfers over 2009 (die meegenomen zijn in het arbeidsongevallenrapport 2013, maar niet in het huidige rapport) hoger uitvallen dan de jaren daarna. Tegelijkertijd is voor de leeftijdscategorieën vanaf 45 jaar een stijging zichtbaar van het arbeidsvolume in 2012,

ten

opzichte

van

het

arbeidsvolume

dat

was

gebruikt

in

het

arbeidsongevallenrapport 2013. Voor de 65-plussers is deze stijging relatief sterk, namelijk 24% (van 34.0008 arbeidsjaren in 2010 naar 42.000 in 2012). In figuur 4 en 5 zijn de dodelijke slachtoffers weergegeven naar leeftijd. In figuur 4 is te zien dat de meeste dodelijke slachtoffers vallen binnen de leeftijdscategorie 45 tot en met 54 jaar, gevolgd door de categorie 35 tot en met 44 jaar. In figuur 5 zijn de

relatieve

aantallen

dodelijke

slachtoffers

-

per

100.000

arbeidsjaren

-

weergegeven naar leeftijd. Uit die figuur is af te lezen dat arbeidskrachten van 65 jaar en ouder relatief vaak slachtoffer worden van een (door de Inspectie SZW onderzocht) dodelijk arbeidsongeval. In figuur 4 is echter te zien dat het absoluut gezien slechts om een klein aantal ongevallen gaat.

7

Mol, M. & Pleijers, A. (2014). Eén op 15 werknemers heeft arbeidsongeval. CBS-Webmagazine. In het vorige rapport is uitgegaan van een oudere definitie van het CBS, op basis waarvan het arbeidsvolume van 65-plussers in 2010 32.000 was. 8

Pagina 12 van 125


Figuur 4 Slachtoffers van dodelijke ongevallen naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Figuur 5 Slachtoffers van dodelijke ongevallen per 100.000 arbeidsjaren van werknemers, uitzendkrachten en stagiairs naar leeftijd (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, jaargemiddelde 2010-2013)

De meeste slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte ongevallen zijn man; in de periode 2010 tot en met 2013 was 87% van de slachtoffers van het mannelijke geslacht. 8% van de slachtoffers was vrouw en in 5% van de gevallen stond het geslacht niet geregistreerd in het administratieve systeem van de Inspectie (figuur 6). Als alleen gekeken wordt naar de dodelijke slachtoffers dan is Pagina 13 van 125


het percentage mannelijke slachtoffers nog groter, namelijk 96% (zie figuur 7). Voor alleen het jaar 2013 is het percentage dodelijke mannelijke slachtoffers zelfs nog hoger. Afgerond 99% van de dodelijke slachtoffers van arbeidsongevallen waarvan de zaak is afgerond in 2013 was man. Figuur 6 Slachtoffers van ongevallen naar geslacht (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Figuur 7 Slachtoffers van dodelijke ongevallen naar geslacht (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Figuur

8

geeft

arbeidsverband

de weer.

slachtoffers, Het

het

grootste

totaal deel

en

(74%)

het

aantal

van

de

dodelijke,

naar

slachtoffers

van

arbeidsongevallen die door de Inspectie SZW zijn onderzocht is werknemer. Een relatief groot percentage (15%) is uitzendkracht. Echter, de gehanteerde definitie van uitzendkracht is ruimer dan bijvoorbeeld die van het CBS, waardoor onder

Pagina 14 van 125


andere ook een deel van de gedetacheerden tot uitzendkrachten kunnen worden gerekend. Voor de dodelijke slachtoffers liggen de percentages iets lager, respectievelijk 69% en 10%. Van het totaal aantal slachtoffers is 4% zelfstandige. Van de dodelijke slachtoffers is 9% zelfstandige. Bij de cijfers over zelfstandigen is het van belang dat de Arbeidsomstandighedenwet een arbeidsongeval definieert als een ongeval dat een werknemer overkomt (in hoofdstuk 2 staat de exacte definitie van een arbeidsongeval). Hierbij geldt een zelfstandige zonder personeel die onder gezag werkt ook als een werknemer. Maar een deel van de ongevallen die een zelfstandige overkomt, zullen niet in deze cijfers zitten, omdat voor deze ongevallen de meldingsplicht niet geldt. Ook derden, bijvoorbeeld een klant van het bedrijf of een werknemer van een ander bedrijf, kunnen slachtoffer worden van een ernstig ongeval. Deze ongevallen zijn niet in alle gevallen meldingsplichtig, maar als ze wel (gedeeltelijk) zijn onderzocht door de Inspectie zijn ze wel in de cijfers van dit rapport meegenomen (zoals reeds uitgelegd in hoofdstuk 2). 2% van het totaal aantal slachtoffers was een derde (6% van het aantal dodelijke slachtoffers). Eveneens 2% was leerling/student en 1% was stagiair. Figuur 8 Slachtoffers van ongevallen naar arbeidsverband (in procenten, door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Pagina 15 van 125


Pagina 16 van 125


4

Slachtoffers naar economische sectoren

In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de slachtoffers van ongevallen in verschillende sectoren. Daarbij worden de volgende indelingen naar sectoren gehanteerd: 

Hoofdsectoren;



Prioritaire sectoren, daaronder worden de sectoren verstaan zoals deze door de

Inspectie

SZW

tot

en

met

2013

werden

gehanteerd

bij

de

sectoraanpakken op arbeidsomstandigheden; 

Sectoren op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code.

Om een beeld te krijgen in welke sectoren relatief veel (door de Inspectie SZW onderzochte) arbeidsongevallen voorkomen, worden de aantallen slachtoffers per 100.000 banen van werknemers berekend. Van de vestigingen van bedrijven waar ongevallen zijn onderzocht, is de sector bekend op basis van de SBI-code9 van deze vestigingen. De SBI-code wordt gebruikt voor de indeling van bedrijven naar economische activiteit. Op basis van de SBI-code kunnen bedrijven in verschillende mate van detail worden ingedeeld. In dit hoofdstuk wordt op twee cijfers nauwkeurig de SBI-code weergegeven van de bedrijven waar ongevallen zijn onderzocht. Daar kan vervolgens het aantal banen van werknemers in de betreffende subsector aan worden gerelateerd. Zodoende worden niet alleen de absolute aantallen ongevallen in dit hoofdstuk weergegeven, maar ook de relatieve aantallen ongevallen. Hierbij moet wel in gedachten worden gehouden dat lang niet alle meldingsplichtige arbeidsongevallen worden gemeld bij de Inspectie SZW, en dat als de mate van melding van deze ongevallen verschilt tussen sectoren, sectoren ten onrechte gunstiger of ongunstiger naar voren komen in dit hoofdstuk. Daarnaast is als maat voor de omvang van de sectoren het aantal banen van werknemers gekozen, maar dit sluit niet exact aan op de ongevallen die de Inspectie SZW onderzoekt (zelfstandigen die onder gezag werken onderzoekt de Inspectie bijvoorbeeld ook, en uitzendkrachten kunnen wel slachtoffer worden in een sector maar hun baan is bij een uitzendbureau).

9

Voor de arbeidsongevallen afgesloten in 2013 wordt de SBI-code gehanteerd zoals deze in februari 2014 in het administratieve systeem van de Inspectie SZW is opgenomen. Voor de arbeidsongevallen die zijn afgesloten in 2010 tot en met 2012 wordt de SBI-code gehanteerd zoals die in april 2013 in het administratieve systeem van de Inspectie SZW stond. Dit kan voor een deel van de gevallen afwijken van de SBI-code van een bedrijf op het moment dat het ongeval plaatsvond.

Pagina 17 van 125


4.1

Hoofdsectoren Het aantal slachtoffers van ongevallen - inclusief de dodelijke slachtoffers - is weergegeven naar hoofdsectoren in tabel 1. In tabel I in de bijlage is de procentuele verdeling van slachtoffers naar hoofdsectoren te vinden. Cijfers over de dodelijke slachtoffers naar hoofdsectoren worden weergegeven in tabel II in de bijlage. In de laatste kolom van tabel 1 is het gemiddeld aantal slachtoffers van ongevallen die in de periode 2010-2013 zijn afgesloten gerelateerd aan het aantal banen van werknemers per december 2012. Het aantal slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen per 100.000 banen wordt verder in het rapport de ongevalsfrequentie genoemd. Tabel 1 Slachtoffers van ongevallen naar hoofdsectoren (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013) Gemiddeld 2010-2013 per 100.000 Hoofdsector

2010

2011

2012

2013

banen*

banen

68

63

73

63

96.800

69

2

1

4

2

8.600

26

571

606

595

624

750.200

80

4

5

6

16

25.500

30

41

57

53

57

37.600

138

F Bouwnijverheid

489

486

473

433

340.100

138

G Handel

244

247

230

247

1.301.500

19

H Vervoer en opslag

217

193

182

209

374.300

53

28

36

34

17

336.500

9

3

2

3

2

229.600

1

25

32

34

22

299.200

9

11

12

12

11

67.100

17

57

69

69

76

479.700

14

102

94

93

107

813.800

12

overheidsdiensten

62

45

53

85

514.500

12

P Onderwijs

29

27

24

38

514.900

6

Q Gezondheids- en welzijnszorg

75

60

57

65

1.371.500

5

A Landbouw, bosbouw en visserij B Delfstoffenwinning C Industrie D Energievoorziening E

Waterleidingbedrijven

en

afvalbeheer

I Horeca J Informatie en communicatie K Financiële dienstverlening L

Verhuur

en

handel

van

onroerend goed M

Specialistische

zakelijke

diensten N Verhuur en overige zakelijke diensten O

Openbaar

bestuur

en

Pagina 18 van 125


Gemiddeld 2010-2013 per 100.000 Hoofdsector

2010

2011

2012

2013

banen*

banen

R Cultuur, sport en recreatie

20

23

23

24

129.900

17

S Overige dienstverlening

15

17

13

13

141.700

10

0

0

0

1

?

?

12

7

13

9

0

0

2.075

2.082

2.044

2.121

7.833.200

27

T Huishoudens als werkgever Sector onbekend Totaal

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW en gegevens van het CBS, beide bewerkt door de Inspectie SZW. *De banen zijn per december 2012 (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (www.cbs.nl), voorlopige cijfers).

De

totale

ongevalsfrequentie

van

door

de

Inspectie

SZW

onderzochte

arbeidsongevallen van alle sectoren gezamenlijk bedraagt 27. Ten opzichte van het arbeidsongevallenrapport

2013

is

dit

cijfer

nagenoeg

hetzelfde.

Tussen

de

verschillende hoofdsectoren zijn grote verschillen te zien in absolute en relatieve aantallen ongevallen. De sectoren met gemiddeld over de periode 2010-2013 de meeste slachtoffers zijn: de industrie (29%), de bouwnijverheid (24%), handel (12%) en vervoer en opslag (9%) (zie tabel I in de bijlage). In het kader hieronder worden drie voorbeelden gegeven van ongevallen in de industrie. Bij de laatste speelden mogelijk ook ergonomische aspecten een rol. Dodelijk bekneld tijdens verhelpen storing Een grote machine was onvoldoende beveiligd en zo kon het gebeuren dat een werknemer zich in één van de vele gevaarlijke zones begaf om een storing te verhelpen. De machine was voorafgaand aan de werkzaamheden niet uitgeschakeld en niet druk- en spanningsloos gemaakt. Met het wegnemen van de storing begon het systeem weer in beweging te komen waardoor de werknemer dodelijk bekneld kwam tussen machinedelen. Bekneld tijdens storing verhelpen Een complex samenstel van machines trad regelmatig in storing. Een van de dienstdoende werknemers besloot het geïntegreerde productiesysteem uit te schakelen en de hem bekende storing snel te verhelpen. De werknemer was op een gegeven moment niet meer zichtbaar vanaf de centrale bedieningsplaats. Een nietsvermoedende collega schakelde de machine in waardoor de werknemer met zijn

hand

bekneld

raakte

tussen

machinedelen.

De

werknemer

had

de

werkschakelaar niet geborgd tegen ongewild inschakelen. Er was geen procedure in werking om dergelijke storingswerkzaamheden veilig te kunnen doen. Voorafgaand

Pagina 19 van 125


aan het inschakelen van het samenstel was geen automatisch akoestisch of lichtsignaal aanwezig om personen te waarschuwen voor de startende machines. Ongeval in een slachterij In een slachterij stonden de (deels ingeleende) werknemers van de uitbeenlijn te dicht naast elkaar. Mede door de eentonigheid van de werkzaamheden zonder taakroulatie, de repetitieve bewegingen en te korte pauzes (vermoeidheid?) heeft een ongeval plaatsgevonden, waarbij het mes van een uitbener de onderarm van de naast hem werkende collega raakte en een diepe vleeswond veroorzaakte. De collega droeg weliswaar een metalen veiligheidshandschoen, maar zijn onderarm was onbeschermd. Wanneer alleen gekeken wordt naar het jaar 2013 is hetzelfde beeld te zien. Deze percentages

verschillen

niet

of

nauwelijks

met

de

cijfers

uit

het

arbeidsongevallenrapport 2013. Ditzelfde geldt voor de ongevalsfrequentie per 100.000

banen

van

werknemers.

Wanneer

gekeken

wordt

naar

de

ongevalsfrequentie blijkt dat de hoofdsectoren waterleidingbedrijven en afvalbeheer en bouwnijverheid de hoogste ongevalsfrequentie hebben, namelijk beide 138 slachtoffers van ongevallen per 100.000 banen van werknemers. Een voorbeeld van een ongeval dat kenmerkend is voor de sector bouwnijverheid wordt gegeven in onderstaand kader. Werknemer valt van "steiger" Een werknemer van een kitbedrijf is bezig om een aantal kozijnen af te kitten. Om bedrijfstechnische reden kon dat niet direct aansluiten aan het plaatsen van de kozijnen. De kozijnen zijn vanaf een compleet en correct gebouwde steiger geplaatst. Ten tijde van het ongeval was van de steiger die voor het gebouw stond een deel van de werkvloer verwijderd. Op de bouwplaats was een chronisch tekort aan vloerelementen van de systeemsteiger. Daardoor hadden de steigerbouwers de helft van de werkvloeren die niet werden gebruikt verwijderd. Het deels verwijderen van de werkvloer was bij de leiding van de bouwplaats bekend. De steiger was zodanig niet gemarkeerd dat gebruik niet is toegestaan. De werknemer van het kitbedrijf heeft zich voor aanvang van de werkzaamheden bij de bouwplaatsleiding gemeld. Door de uitvoerder is hem aangegeven welke ramen nog afgekit moesten worden. De werknemer is niet verteld dat de werkvloeren van de steiger incompleet waren. Hem is ook niet verteld welke maatregelen hij moest nemen voordat hij de steiger mag betreden. Toen de kitter zag dat de steiger incompleet was is hij toch op de steiger gaan werken. Hij verklaarde later: “Een halve werkvloer op een steiger komt zo vaak voor dat ik het niet meer vreemd vind.” Tijdens het uitvoeren van de kitwerkzaamheden moest de werknemer reiken om de kitplaats te naderen. Tijdens dat reiken verloor hij zijn evenwicht en viel ongeveer 3 meter naar beneden. Tijdens

Pagina 20 van 125


de val heeft hij delen van de onderliggende werkvloer geraakt. In het ziekenhuis is vastgesteld dat de werknemer een dwarslaesie heeft opgelopen en nooit meer zal kunnen lopen. Het kitbedrijf had geen procedure voor hoe te handelen als een werknemer geconfronteerd wordt met incomplete steigers. Hierover had het kitbedrijf ook geen voorlichting en onderricht gegeven. In de RI&E van het kitbedrijf was niets opgenomen dat betrekking heeft op de gevaren bij het werken op hoogte. De uitvoerder heeft er even niet bij stilgestaan dat de steiger waarop gewerkt moest worden incompleet was. De industrie staat op de derde plaats met 80 slachtoffers van ongevallen per 100.000 banen. Bij de sectoren industrie, specialistische zakelijke diensten, verhuur en overige zakelijke diensten, openbaar bestuur en overheidsdiensten en onderwijs is wat betreft het absolute aantal slachtoffers van ongevallen een (lichte) stijging in 2013 waar te nemen ten opzichte van de jaren daarvoor. Het aantal ongevallen in de sector energievoorziening is in 2013 ten opzichte van 2010 verviervoudigd. Het gaat echter wel absoluut gezien om een klein aantal ongevallen per jaar (respectievelijk 4, 5, 6 en 16 in de periode 2010-2013). Acht van de 16 slachtoffers van

2013,

waren

betrokken

bij

hetzelfde

arbeidsongeval10.

De

sectoren

bouwnijverheid, horeca en financiële dienstverlening laten juist een daling zien in het aantal slachtoffers van ongevallen voor het jaar 2013 ten opzichte van de periode 2010-2012. Echter, dit hoeft niet per definitie goed nieuws te zijn. Het is namelijk van belang om bij een daling (en tevens bij een stijging) te kijken naar het aantal banen van werknemers in de betreffende sector. Op die manier kan inzicht worden verkregen in welke sectoren de ongevalsfrequentie afneemt, gelijk blijft of juist toeneemt. Wanneer bijvoorbeeld het aantal ongevallen toeneemt, maar daarnaast ook sprake is van een evenredige toename van het aantal banen in de sector, dan blijft de ongevalsfrequentie gelijk. Informatie over het aantal banen van werknemers in de jaren 2010-2013 in de sectoren

industrie,

specialistische

zakelijke

diensten,

openbaar

bestuur

en

overheidsdiensten en onderwijs is verkregen via de website van het CBS. De ontwikkeling in het aantal banen laat niet, zoals de ontwikkeling in het aantal ongevallen, een stijging zien. Voor de sectoren industrie, specialistische zakelijke diensten, openbaar bestuur en overheidsdiensten en onderwijs geldt namelijk dat het aantal banen van werknemers is afgenomen in december 2012 ten opzichte van december 2009 met respectievelijk 3%, 8%, 2% en 4%. Het absolute aantal ongevallen waarvan de zaak is afgesloten in 2013 ten opzichte van 2010 is

10

Dit ongeval heeft in 2012 plaatsgevonden. Het onderzoek is in 2013 afgerond en om deze reden zijn deze slachtoffers toegerekend aan het jaar 2013.

Pagina 21 van 125


daarentegen gestegen met 9%, 33%, 37% en 31%.

Het lijkt erop dat de

ongevalsfrequenties in deze sectoren dus zijn toegenomen. Het aantal slachtoffers van ongevallen in de bouwnijverheid is met meer dan 11% gedaald in 2013 ten opzichte van 2010. Het aantal banen van werknemers is echter ook afgenomen, met 10%. Er lijkt dus wel sprake van een daling van de ongevalsfrequentie in de bouwnijverheid, maar deze is kleiner dan de afname van het absolute aantal slachtoffers doet vermoeden. Het is logisch dat wanneer het aantal banen van werknemers afneemt, de kans op slachtoffers van ongevallen ook afneemt. In de sectoren horeca en financiële dienstverlening is een ander beeld te zien. Het aantal slachtoffers van ongevallen in deze sectoren is gedaald met respectievelijk bijna 40% en 12%

in het jaar 2013 ten opzichte van 2010. Het aantal banen van

werknemers is echter toegenomen met 8% respectievelijk 13% in december 2012 ten opzichte van december 2009. De ongevalsfrequenties in deze sectoren lijken dus te zijn afgenomen. Een kanttekening moet gemaakt worden bij de stijging in het aantal slachtoffers van ongevallen in 2013. Het is mogelijk dat de lichte stijging in het aantal slachtoffers van ongevallen in 2013 komt doordat de crisis over het dieptepunt heen is en er meer uren worden gewerkt. Andere mogelijke verklaringen zijn de hoge boete die kan worden opgelegd bij niet of te laat melden of de keuze om in 2013 sneller ter plaatse te gaan wanneer een ongeval wordt gemeld. Hierdoor komen meer ongevallen in de cijfers terecht, terwijl achteraf kan blijken dat er geen sprake is van een meldingsplichtig ongeval. Overigens hoeven de afgesloten ongevalszaken in 2013 niet te hebben plaatsgevonden in datzelfde jaar, ze kunnen bijvoorbeeld ook in 2012 hebben plaatsgevonden. In tabel 2 is het aantal dodelijke slachtoffers van arbeidsongevallen voor de periode 2010-2013 naar arbeidsverband voor de hoofdsectoren weergegeven. De meeste dodelijke slachtoffers van arbeidsongevallen komen voor in de hoofdsectoren bouwnijverheid, industrie en vervoer en opslag. Dit is in overeenstemming met tabel 1 waaruit blijkt dat de grootste aantallen slachtoffers van ongevallen voorkomen in de sectoren industrie, bouwnijverheid, handel en vervoer en opslag. Op de vijfde en zesde plaats in tabel 2 staan de sectoren landbouw, bosbouw en visserij en waterleidingbedrijven en afvalbeheer (met respectievelijk 19 en 12 dodelijke slachtoffers van ongevallen). In een rangorde van alle ongevallen, dus ook de nietdodelijke, staan deze sectoren lager dan bij de rangordening op basis van dodelijke ongevallen. Wat verder is af te lezen uit tabel 2 is dat relatief veel dodelijke slachtoffers in de bouw uitzendkracht of zelfstandige zijn.

Pagina 22 van 125


Tabel

2

Dodelijke

slachtoffers

van

ongevallen

naar arbeidsverband

voor

de

hoofdsectoren (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013) Werknemer

Uitzend

Zelf-

*

-kracht

standige

Derde

Mee-

Anders/

Hoofdsector

gezinslid

*

F Bouwnijverheid

50

11

13

4

1

3

82

C Industrie H Vervoer en opslag

43

5

5

1

0

0

54

29

3

4

3

1

2

42

G Handel A Landbouw, bosbouw en visserij

15

2

0

1

1

1

20

10

0

1

3

3

2

19

E Waterleidingbedrijven en afvalbeheer Overige sectoren Totaal

9

1

0

1

0

1

12

32

4

2

3

0

1

9

188

26

25

16

6

10

271

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW. * Onder werknemers vallen ook de stagiairs (2 dodelijke slachtoffers) ** Onder anders/onbekend vallen ook de drie dodelijke slachtoffers die leerling of student waren.

4.2

Totaal

werkend onbekend*

Prioritaire sectoren De Inspectie SZW heeft in de jaren 2010-2013 een beperkt aantal sectoren geprioriteerd op basis van informatie over de arbeidsomstandigheden met grote veiligheids- en gezondheidsrisico’s. Deze sectoren zijn niet alleen geprioriteerd naar aanleiding van de ongevallen, maar ook ziekteverzuim en dergelijke tellen mee. Het gaat dus om gezond én veilig werken. In tabel 3 zijn de slachtoffers van ongevallen naar prioritaire sector weergegeven. De cijfers die in de tabel staan, zijn de absolute aantallen slachtoffers, de relatieve cijfers ontbreken omdat de gegevens over banen van werknemers ingedeeld naar prioritaire sector niet voor alle sectoren via de website van het CBS te verkrijgen zijn.

Pagina 23 van 125


Tabel

3

Slachtoffers

naar

prioritaire

sectoren

arbeidsomstandigheden

(door

Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013) Gemiddeld Totaal Prioritaire sector

2010

2011

2012

per jaar

2013

ACFKR

49

63

85

67

264

66

Afval en milieu dienstverlening

41

57

53

57

208

52

416

411

404

376

1.607

402

83

83

77

69

312

78

Bouw algemeen Bouw GWW

77

61

57

65

260

65

111

89

91

82

373

93

65

61

72

61

259

65

290

339

305

341

1.275

319

Mobiliteit

27

22

27

36

112

28

Onderwijs

29

27

24

38

118

30

Openbaar bestuur

62

45

53

85

245

61

Sociale werkvoorziening

27

17

19

14

77

19

Transport en logistiek

217

193

182

209

801

200

Voeding en genot

120

147

150

158

575

144

Geen sector

463

476

454

463

1.856

464

Gezondheidszorg Hout, timmer en bouwmaterialen Landbouw Metaal

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW.

In de sectoren bouw algemeen en metaal komen de hoogste absolute aantallen slachtoffers van ongevallen voor (respectievelijk 376 en 341 in 2013). Dit is tevens in het arbeidsongevallenrapport 2013 geconcludeerd. In de bouw- en metaalsector werken echter veel mensen. De laagste absolute aantallen slachtoffers zijn te vinden in de sectoren sociale werkvoorziening, mobiliteit en onderwijs. In de laatste twee sectoren is het aantal slachtoffers van ongevallen in het jaar 2013 wel gestegen ten opzichte van de voorgaande jaren. Om een beeld te geven van wat voor soort ongevallen in de sector mobiliteit plaatsvinden, is in het kader hier onder een ongeval beknopt weergegeven. Overreden worden door een vorkheftruck Tijdens het verplaatsen van een pallet met gestapelde bakstenen met een vorkheftruck liepen aan weerszijden van de last een geleende werknemer om de stenen tegen afvallen te behoeden. Tijdens het nemen van een bocht wordt de rechtervoet van de links meelopende werknemer overheden door de vorkheftruck. De werknemer valt schuin weg waardoor zijn rechterbeen gecompliceerd op meerdere plaatsen breekt. De situatie was niet beoordeeld op de risico's. De chauffeur, die de Nederlandse taal niet machtig was, was niet opgeleid voor het werken met een heftruck. De last was voorafgaand aan het rijden niet gestabiliseerd

Pagina 24 van 125


om het meelopen overbodig te maken. Overigens kan niet direct de conclusie getrokken worden dat een sector onterecht is geprioriteerd wanneer er weinig ongevallen plaatsvinden. Zoals vermeld, worden prioritaire sectoren ook vastgesteld op basis van andere (risico)indicatoren dan alleen arbeidsongevallen.

4.3

Sectoren op basis van eerste twee cijfers SBI-code In deze paragraaf wordt ingegaan op de 15 sectoren met het hoogste gemiddelde jaarlijks

aantal

slachtoffers

van

(door

de

Inspectie

SZW

onderzochte)

arbeidsongevallen per 100.000 banen van werknemers. De top 15 is opgesteld op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code en op basis van het gemiddelde aantal ongevallen in de jaren 2012 en 2013. Aan de rechterkant van de tabel zijn de cijfers voor de periode 2010-2011 weergegeven. In de bijlage (tabel III) staan alle sectoren op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code. In de laatste kolom van deze tabel, en van tabel 4, is aangegeven of de sector (deels) onderdeel is van een prioritaire sector11. Deels betekent dat een deel van de sector onderdeel uitmaakt van een prioritaire sector en een ander deel niet. Dezelfde sectoren in de top 5, andere volgorde In tabel 4 is te zien dat de sector sanering en overig afvalbeheer (SBI-code 39) het hoogste gemiddelde aantal slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen (625) per 100.000 banen van werknemers heeft, hoewel het absolute aantal slachtoffers in deze sector niet hoog is. Deze sector stond in het arbeidsongevallenrapport 2013 (op basis van de ongevallen in de periode 2009 tot en met 2012) ook bovenaan. Wel is er in tabel 4 een daling te zien van het aantal slachtoffers per 100.000 banen van werknemers (van 706 in 2010/2011 naar 625 in 2012/2013). De sector Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten (SBI-code 23) staat net als in het vorige arbeidsongevallenrapport op de derde plaats . De overige sectoren in de top 5 van het hoogste gemiddelde jaarlijks aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers wisselen ten opzichte van het arbeidsongevallenrapport 2013 van plek ten opzichte van elkaar, maar zijn wel in de top 5 blijven staan (SBI-codes: 24, 41 en 1612). Voor de sector Vervaardiging van metalen in primaire vorm (SBI-code 24) geldt dat deze twee plaatsen is gestegen, en dat het aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers is gestegen van 160 in 2010/2011 naar 209 in 2012/2013. 11

Een sector die in de periode 2010-2013 in de sectoraanpakken voor arbeidsomstandigheden als prioritair wordt beschouwd. 12 vanaf 2015 wordt geen actief toezicht meer gehouden in de sector primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk. De keuze om actief toezicht te houden in een sector is op meer gebaseerd dan alleen het aantal arbeidsongevallen. Wel vindt in deze sector nog steeds monitoring plaats.

Pagina 25 van 125


Twee sectoren uit de top 15 en twee sectoren erin De sectoren vervaardiging van voedingsmiddelen en vervaardiging van producten van rubber en kunststof (SBI-codes 10 en 22) zijn ‘nieuw’ in de top 15. Deze sectoren staan in de onderste regionen van tabel 4. In het arbeidsongevallenrapport 2013 vielen deze sectoren net buiten de top 15. De sector vervaardiging van overige transportmiddelen

(SBI-code

30)

stond

in

de

top

15

van

het

arbeidsongevallenrapport 2013 op een negende plaats met 113 slachtoffers per 100.000 banen van werknemers. Voor de periode 2012-2013 valt deze sector buiten de top 15 (namelijk op plaats 21), met 67 slachtoffers per 100.000 banen van werknemers. Het aantal slachtoffers van ongevallen is gedaald in 2012 en 2013 ten opzichte van de voorgaande jaren. De sector reparatie en installatie van machines en apparaten (SBI-code 33) staat ook niet meer in de top 15. In die sector is geen daling te zien in het aantal slachtoffers, maar er is wel een stijging van het aantal banen in 2012 ten opzichte van 2009 (2009 is gebruikt bij de top 15 van het vorige arbeidsongevallenrapport). Overige ontwikkelingen in de top 15 Zoals vermeld is de top 15 in tabel 4 tot stand gekomen op basis van het aantal slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen waarvan de zaak is afgerond in 2012 en 2013. Tevens is in de tabel het absolute en relatieve aantal ongevallen in 2010 en 2011 opgenomen. Te zien is dat een lichte stijging heeft plaatsgevonden van het totaal aantal onderzochte arbeidsongevallen per 100.000 banen van werknemers in 2012-2013 ten opzichte van 2010-2011, van 26 naar 27, maar dit verschil is feitelijk kleiner, namelijk naar 0,3, als naar de niet afgeronde getallen wordt gekeken (26,6 en 26,3). De grootste stijging in het relatieve aantal slachtoffers heeft plaatsgevonden in de sector vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen. Het betreft hier een kleine sector en in absolute zin een

klein

aantal

ongevallen.

De

sector

afvalinzameling

en

-behandeling;

voorbereiding tot recycling is gestegen van 128 naar 161 ongevallen per 100.000 banen van werknemers13. Zoals hierboven vermeld is de ongevalsfrequentie in de sector vervaardiging van metalen in primaire vorm ook gestegen, van 160 naar 209. De sector in de top 15 met de grootste daling van het aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers is sanering en overig afvalbeheer (van 706 naar 625). Het gaat om een redelijk klein absoluut aantal ongevallen. Wat betreft het absolute aantal slachtoffers hebben de sectoren vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen (SBI-code 15) en winning van delfstoffen (SBI-code 8) 13

vanaf 2015 wordt geen actief toezicht meer gehouden in de sector afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling. De keuze om actief toezicht te houden in een sector is op meer gebaseerd dan alleen het aantal arbeidsongevallen. Wel vindt in deze sector nog steeds monitoring plaats.

Pagina 26 van 125


beide een klein aantal slachtoffers van ongevallen, gemiddeld twee slachtoffers per jaar. Het aantal slachtoffers van ongevallen per 100.000 banen van werknemers is redelijk hoog omdat het aantal banen van werknemers in deze sectoren aan de lage kant is. Dit betekent dat het relatieve aantal slachtoffers van ongevallen makkelijk kan fluctueren op basis van toeval. De sector gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw heeft met een gemiddelde van 244 per jaar het grootste absolute aantal slachtoffers van ongevallen. De sector groothandel en handelsbemiddeling (SBIcode 46) heeft met gemiddeld 165 slachtoffers van ongevallen per jaar eveneens een vrij hoog aantal slachtoffers in absolute zin (zie bijlage tabel III). Deze laatstgenoemde sector komt echter niet voor in de top 15 (tabel 4), aangezien het een grote sector betreft met een grote hoeveelheid banen. De ongevalfrequentie (36) is daarom niet erg hoog. Prioritaire sectoren Zoals gezegd is in de laatste kolom ‘sector prioritair’ van tabel 4 weergegeven of een sector (deels) onderdeel is van een prioritaire sector. Bijna alle sectoren in de top 15 worden in de huidige sectoraanpakken voor arbeidsomstandigheden als prioritair beschouwd. De sectoren vervaardiging van papier, karton en papieren kartonwaren (SBI-code 17), vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen (SBIcode 15) en winning van delfstoffen (geen olie en gas) (SBI-code 08) worden niet als prioritair beschouwd. Het voorgaande is in lijn met de conclusie uit het arbeidsongevallenrapport 2013. De eerste sector (SBI-code 17) wordt gekenmerkt door een gemiddelde van 23 slachtoffers van ongevallen per jaar in de periode 2012-2013. Relatief gezien gaat het gemiddeld om 130 ongevallen per jaar per 100.000 banen. De andere twee sectoren (SBI-code 15 en 08) daarentegen zijn klein te noemen met gemiddeld twee ongevallen per jaar. Beide sectoren stonden op basis van de cijfers over de jaren 2009 -2012 in het arbeidsongevallenrapport 2013 ook in de top 15. Zoals eerder vermeld is het aantal slachtoffers van ongevallen niet de enige reden om een sector als prioritair aan te duiden.

Pagina 27 van 125

Tabel 4 Top 15 sectoren (op basis van eerste twee cijfers van de SBI-code) met hoogste ongevalsfrequentie per 100.000 banen (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2012-2013) 2012-2013

2010-2011 sector prioritair?

39

Sector (2 cijferige SBI) Sanering en overig afvalbeheer

Totaal aantal 20

Totaal % 0%

Gemidaantal deld per aantal 100.000 per jaar banen 10 625

24

Vervaardiging van metalen in primaire vorm

83

2%

42

209

19.900

67

2%

33,5

160

20.900

geheel

23 Vervaardiging van overige nietmetaalhoudende minerale producten

88

2%

44

188

23.400

85

2%

42,5

169

25.100

geheel

16 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, 41 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling

46

1%

23

183

12.600

56

1%

28

194

14.400

geheel

312

7%

156

167

93.600

374

9%

187

171

109.500

geheel

38 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling

84

2%

42

161

26.100

66

2%

33

128

25.700

geheel

25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten)

250

6%

125

153

81.800

232

6%

116

137

84.400

geheel

17 Vervaardiging van papier, karton en papieren kartonwaren 43 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw

46

1%

23

130

17.700

43

1%

21,5

117

18.400

niet

488

12%

244

128

190.300

484

12%

242

118

205.800

geheel

15 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof

4

0%

2

125

1.600

2

0%

1

59

1.700

niet

66

2%

33

111

29.800

44

1%

22

73

30.300

geheel

52

Opslag en dienstverlening voor vervoer

166

4%

83

105

79.400

169

4%

84,5

110

76.600

geheel

10

Vervaardiging van voedingsmiddelen

231

6%

116

101

114.800

180

4%

90

78

115.200

geheel

08

Winning van delfstoffen (geen olie en gas)

4

0%

2

100

2.000

3

0%

1,5

71

2.100

niet

aantal banen* 1.600

Totaal aantal 24

Totaal % 1%


aantal banen* 1.700

geheel


2012-2013

2010-2011 sector prioritair?

Sector (2 cijferige SBI) 42 Grond-, wateren wegenbouw (geen grondverzet) Totaal

Totaal aantal 106

4.165

Totaal % 3%

100%


2.083

27

aantal banen* 56.200

7.833.200

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW en gegevens van het CBS, beide bewerkt door de Inspectie SZW. * De banen zijn per december 2012 (voorlopige cijfers) en december 2010.

Pagina 29 van 125

Totaal aantal 117

4.157

Totaal % 3%

100%

Gemidaantal deld per aantal 100.000 per jaar banen 58,5 104

2.079

26

aantal banen* 56.000

7.888.200

geheel

5

Handhaving

Bij een onderzoek naar een arbeidsongeval treedt een inspecteur van de Inspectie SZW handhavend op bij constatering van een overtreding. Handhaving wordt in dit arbeidsongevallenrapport

breder

gezien

dan

enkel

een

boete

opleggen

bij

constatering van een overtreding. Voorbeelden van handhavend optreden kunnen ook een waarschuwing of eis zijn. Handhaving betreft alle activiteiten van de Inspectie SZW die erop zijn gericht de naleving van regels te bevorderen. Niet bij alle ongevalszaken heeft een (volledig) ongevalsonderzoek plaatsgevonden. Dit komt bijvoorbeeld doordat het ongeval achteraf niet meldingsplichtig blijkt of omdat een andere dienst het onderzoek op zich neemt, zoals reeds genoemd de politie bij een verkeersongeval.

5.1

Slachtoffers naar overtreding en boeterapport In figuur 9 is voor de verschillende jaren weergegeven in hoeveel gevallen overtredingen zijn geconstateerd en in hoeveel gevallen boeterapporten zijn opgemaakt. Dit is weergegeven in aantallen slachtoffers van ongevallen. Figuur 9 Slachtoffers naar al dan niet boeterapport en overtreding in de zaak (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Uit figuur 9 blijkt dat het aantal slachtoffers waarbij in de zaak een overtreding is geconstateerd, sinds het jaar 2010 lichtelijk stijgt. Het aantal zonder overtreding daalt geleidelijk tot 2012, waarna het in 2013 weer licht stijgt. In 2013 zijn bij het onderzoek naar de slachtoffers van ongevallen in 1.388 gevallen één of meer overtredingen geconstateerd. Bij 1.221 van deze gevallen is een boeterapport opgemaakt. In onderstaand kader wordt een ongeval beschreven waarvoor een boeterapport is opgemaakt naar aanleiding van een geconstateerde overtreding. In dit specifieke geval is echter geen verwijtbaarheid geconstateerd tijdens het ongevalsonderzoek en om die reden is geen boete opgelegd.


Steekvlam tijdens renovatiewerkzaamheden Tijdens renovatiewerkzaamheden ontstaat een steekvlam wanneer een medewerker een gat boort in een ijzeren constructiedeel. De medewerker loopt hierbij tweedeen derdegraads brandwonden op aan zijn handen en onderarmen. De steekvlam blijkt te zijn veroorzaakt doordat waterstofgas ontstaan is in het element. De constructie was verzwaard met ijzerpoeder dat onder zuurstofarme en vochtige condities is gaan oxideren. Dit fenomeen was zo onbekend dat de werkgever het op dat moment niet had kunnen voorzien. Daarom werd het ongeval niet verwijtbaar geacht en is geen boete opgelegd. Na het ongeval zijn bij het aanboren van overige constructiedelen maatregelen genomen om herhaling te voorkomen. Interessant is om na te gaan bij hoeveel slachtoffers er na het constateren van een of meer overtredingen een boeterapport is opgemaakt. In 2013 zijn bij het onderzoek naar de slachtoffers van ongevallen in 1.388 gevallen een of meer overtredingen geconstateerd. Bij 1.221 van deze gevallen is een boeterapport opgemaakt. Dit betekent dat wanneer in een ongevalsonderzoek een of meer overtredingen worden geconstateerd, er in negen van de tien gevallen (88%) in dat ongevalsonderzoek

een

boeterapport

wordt

opgemaakt.

Het

percentage

opgemaakte boeterapporten na constatering van een overtreding is in de laatste jaren licht gestegen. Voor de afgelopen jaren bedroeg het percentage opgemaakte boeterapporten na constatering van een overtreding: 81% (2010), 82% (2011) en 87% (2012).

Dit is niet verwonderlijk omdat beleidsmatig is besloten om

inspecteurs sneller een boeterapport te laten opmaken. Waar voorheen in sommige gevallen door een inspecteur zelf al de afweging werd gemaakt of de zaak stand zou houden, wordt nu direct een boeterapport opgemaakt. Vervolgens kan het boetebureau alsnog besluiten om een nulbeschikking op te leggen. Bij nadere bestudering van de zaken van 2013 waarin wel een overtreding is geregistreerd, maar geen boete is opgelegd, is geconstateerd dat in 2013 in 27 gevallen (bijna 2%) een procesverbaal is opgemaakt. In 2013 is dus in 90% van de gevallen (88% + 2%), na constatering van een overtreding een boeterapport of een procesverbaal opgemaakt. Bij dodelijke ongevallen is het gebruikelijk om een strafrechtelijk onderzoek te beginnen. Indien de officier van justitie niet tot vervolging overgaat wordt alsnog overgegaan op het bestuursrecht. Een voorbeeld van een dodelijk ongeval naar aanleiding waarvan een proces-verbaal is opgemaakt, wordt in het kader hieronder gegeven.

Pagina 31 van 125


Twee doden bij het schoonmaken van een industriële oven Bij een fabrikant van zeer gespecialiseerde machines vindt een deel van het productieproces plaats in een oven. Om de gewenste kwaliteit van het product te bereiken mag geen zuurstof in de oven aanwezig zijn en wordt deze gevuld met het edelgas argon. Tijdens schoonmaakwerkzaamheden aan deze oven raakt een werknemer onwel. Zijn collega roept een derde collega erbij en daalt via een ladder af in de oven om hulp te verlenen. Ook hij bezwijkt. Beide slachtoffers zijn in het ziekenhuis overleden aan de gevolgen van zuurstofgebrek. Uit onderzoek blijkt dat voor aanvang van de werkzaamheden geen metingen naar het zuurstofpercentage zijn

verricht.

Bovendien

was

men

niet

met

een

bootmansstoeltje

of

een

reddingsgordel (dit zou de redding vergemakkelijken) de oven ingegaan maar met een ladder. Zowel de zuurstofmetingen als het stoeltje stonden in de procedure van het bedrijf. Deze was niet gevolgd. Ongevallen in besloten ruimten waarbij ook de (onvoorbereide) redders overlijden komen vaker voor. Een ander voorbeeld is het ongeval in een mestsilo in Makkinga waarover een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid is verschenen. In de overige 10% van de gevallen was er meestal ‘causaliteit mogelijk’ als handhavingsinstrument geregistreerd. Waarschijnlijk was er geen sprake van een causaal verband met het ongeval of bleek het geen meldingsplichtig arbeidsongeval. Wanneer namelijk sprake is van een meldingsplichtig ongeval waarbij sprake is van een causaal verband tussen een overtreding en het ongeval wordt in principe een boete opgelegd. In sommige gevallen is een ander handhavingsinstrument ingezet (bijvoorbeeld een waarschuwing of een stillegging) of was de overtreding tijdens de inspectie al opgeheven. In deze gevallen was geen sprake van een causaal verband met het ongeval of bleek het geen meldingsplichtig arbeidsongeval. In figuur 10 staat de procentuele verdeling van het aantal overtredingen en opgemaakte

boeterapporten.

In

2013

is

bij

65%

van

(slachtoffers

van)

ongevalszaken een overtreding geconstateerd en is bij 58% een boeterapport opgemaakt. Deze cijfers over geconstateerde overtredingen en opgemaakte boeterapporten verschillen nauwelijks met de cijfers van 2012. In tabel I en II in de bijlage staan de precieze aantallen en percentages.

Pagina 32 van 125


Figuur 10 Slachtoffers naar al dan niet boeterapport en overtreding in de zaak (in procenten, door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken, 2010-2013)

Figuur 10 laat zien dat het percentage slachtoffers waarbij in het ongevalsonderzoek één of meer overtredingen zijn geconstateerd, vanaf 2010 tot 2012 toeneemt en vervolgens weer lichtelijk afneemt. Het verloop over de jaren van het aantal en percentage opgemaakte boeterapporten laat een vergelijkbaar beeld zien. Het verschil is alleen dat het aandeel en aantal opgemaakte boeterapporten lager ligt dan het aandeel en aantal geconstateerde overtredingen. Dit is logisch, omdat een overtreding altijd voorafgaat aan het opmaken van een boeterapport. Omgekeerd hoeft dit niet het geval te zijn omdat een overtreding ook gesanctioneerd kan worden met een ander handhavingsinstrument dan een boete. 5.2

Welke handhavingsinstrumenten zijn ingezet? In tabel 5 is weergegeven hoeveel handhavingsinstrumenten van welke zwaarte zijn ingezet bij ongevalsonderzoeken die zijn afgesloten in de periode 2010-2013. Het is mogelijk dat tijdens een ongevalsonderzoek meerdere overtredingen worden geconstateerd. Per overtreding wordt in het administratieve systeem van de Inspectie een instrument geregistreerd, maar het is wel mogelijk dat verschillende overtredingen in hetzelfde ongevallenboeterapport aan de orde komen.

Tabel 5 Handhavingsinstrumenten naar zwaarte en jaar (2009-2012, afgesloten ongevalszaken) 2010 Licht

2011

2012

2013

Totaal

1%

0%

0%

0%

0%

Middelzwaar

31%

28%

27%

29%

29%

Zwaar

68%

72%

73%

71%

71%

100%

100%

100%

100%

100%

1.917

2.114

2.189

2.183

8.403

Totaal Totaal aantal instrumenten

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW.

Pagina 33 van 125


Wat opvalt is dat de zwaarte van de handhavingsinstrumenten redelijk gelijk is over de laatste jaren (2010-2013). In tabel

5 is weergegeven dat zeven op de tien

ingezette instrumenten als zwaar zijn te kwalificeren. Drie op de tien van de handhavingsinstrumenten

is

middelzwaar.

De

lichte

handhavingsinstrumenten

komen zo goed als nooit voor bij de ongevalsonderzoeken. Dit is niet opmerkelijk, aangezien het gaat om ernstige arbeidsongevallen die hebben geleid tot de dood, blijvend letsel of ziekenhuisopname. In tabel 6 zijn de ingezette handhavingsinstrumenten naar soort en zwaarte voor de periode 2012-2013 weergegeven. Daaruit blijkt dat het boeterapport ongevallen het vaakst

wordt

ingezet

als

handhavingsinstrument.

In

2.604

zaken

is

een

boeterapport opgemaakt, wat een percentage is van 59,5% van alle ingezette handhavingsinstrumenten. Een boeterapport ongevallen wordt ingezet wanneer de causale relatie tussen overtreding en ongeval is vast komen te staan. Overigens kunnen in een ongevalsonderzoek meerdere overtredingen worden geconstateerd, die vervolgens in één boeterapport ongevallen worden opgemaakt. Tabel 6 Ingezette handhavingsinstrumenten naar soort en zwaarte (2012-2013, afgesloten ongevalsonderzoeken) Soort instrument*

Aantal

%

Zwaarte

Boeterapport ONG

2604

59,5

Zwaar

ONG Causaliteit mogelijk

1006

23,0

Middelzwaar

Stillegging zonder boete

148

3,4

Zwaar

Proces-verbaal

125

2,9

Zwaar

Stillegging+Boeterap ONG

122

2,8

Zwaar

Waarschuwing Arbo

121

2,8

Middelzwaar

Boeterapport

107

2,4

Zwaar

Eis Arbo

64

1,5

Middelzwaar

Kennisgeving Eis Arbo

39

,9

Middelzwaar

Stillegging+PV

11

,3

Zwaar

Stillegging+Boeterapport

10

,2

Zwaar

ONG Maatregelenbrief+PV**

5

,1

Zwaar

Waarschuwing ATW

5

,1

Middelzwaar

Boeterapport Werknemer

4

,1

Zwaar

Boeterapport ATW

3

,1

Zwaar

Stimulering

3

,1

Licht

Waarschuwing WaW

2

,0

Middelzwaar

StakenArbeid

1

,0

Middelzwaar

4.380

100

Totaal

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW * ONG = ongevallen, PV = proces-verbaal, WaW = Warenwet, ATW = Arbeidstijdenwet ** Dit instrument is nog als zodanig geregistreerd bij wat oudere ongevalsonderzoeken uit de periode. In deze gevallen is er zowel een ongevallenmaatregelenbrief gestuurd als een proces-verbaal. Inmiddels wordt dit anders geregistreerd, namelijk alleen een PV als de overtredingen die in de ongevallenmaatregelenbrief stonden, zijn opgenomen in het PV en dus een causaal verband met het ongeval hebben. Als er geen causaal verband was voor een deel van de overtredingen uit de ongevallenmaatregelenbrief en er is ook een PV gestuurd, dan zouden deze overtredingen met het instrument ‘ONG Causaliteit onbekend’ worden geregistreerd.

Pagina 34 van 125


Bij 23% van de overtredingen is niet met zekerheid vast te stellen of er een causale relatie is tussen de overtreding en het ongeval (‘ONG Causaliteit mogelijk’, zie tabel 6). Doorgaans is in deze gevallen een ongevallenmaatregelenbrief gestuurd. Bijna 7% van de ingezette handhavingsinstrumenten betreft een stillegging in verband met gevaar, al dan niet in combinatie met een boete of procesverbaal. Een voorbeeld van een ongeval waarna een stillegging is opgelegd, wordt hieronder gegeven. Ernstige brandwonden door zuur Bij het reinigen van balkonhekken wordt een sterk zuur middel gebruikt. Men gebruikt beschermende kleding, schoenen, handschoenen en veiligheidsbril. Aan het eind van de dag heeft een medewerker last van irritatie en rode plekken op handen, armen en knieën. Hij meldt zich bij het ziekenhuis en wordt met brandwonden en zwellingen opgenomen. Een collega blijkt in mindere mate klachten te hebben. Men had niet onderzocht of de werkzaamheden ook met een minder gevaarlijk product uitgevoerd konden worden. De uitgereikte persoonlijke beschermingsmiddelen bleken niet geschikt voor gebruik bij dit product. Het zuur was in de handschoenen gekomen en daar gaan irriteren. Bovendien bleek het slachtoffer zelf een ander type handschoenen te hebben aangetrokken, eveneens ongeschikt. Er was onvoldoende toezicht

op

het

gebruik

van

de

persoonlijke

beschermingsmiddelen.

De

werkzaamheden zijn stilgelegd totdat veilig gewerkt kon worden en er is een boeterapport opgemaakt. De eis Arbo is in 1,5% van de instrumenten ingezet. Voorafgaand aan een eis Arbo wordt

meestal

een

schriftelijke

kennisgeving

eis

gesteld

(0,9%

van

de

instrumenten). Tijdens een inspectie kan de werkgever in een deel van de gevallen ook mondeling worden geïnformeerd over het voornemen tot het stellen van een eis. Dit betekent in deze gevallen dat een schriftelijke kennisgeving eis niet nodig is, waardoor de eis Arbo vaker voorkomt dan de kennisgeving eis Arbo. Tevens komt het voor dat na de kennisgeving eis de werkgever de overtreding binnen de zienswijzeperiode oplost, waarna het stellen van de eis niet langer nodig is. Een boeterapport

voor

de

werknemer

werd

in

de

periode

2012

–

2013

als

handhavingsinstrument weinig ingezet, slechts vier keer. De cijfers over de ingezette handhavingsinstrumenten naar soort en zwaarte voor de periode 2012 – 2013 verschillen weinig van de cijfers uit het arbeidsongevallenrapport 2013 (voor de periode 2009 – 2012). Het grootste verschil is het inzetten van het handhavingsinstrument waarschuwing Arbo. In tabel 6 wordt deze in 2,8% van de gevallen ingezet als handhavingsinstrument. Dit is een halvering ten opzichte van het percentage dat is ingezet in de periode 2009 tot en met 2012 (5,8%).

Pagina 35 van 125


5.3

Welke wetsartikelen zijn overtreden? In tabel 7 is het aantal overtredingen naar wetsartikel weergegeven.

De

wetsartikelen zijn weergegeven in volgorde van de mate waarin deze zijn geconstateerd bij afgesloten ongevalsonderzoeken in de periode 2011- 2013. Binnen een ongevalsonderzoek telt iedere overtreding afzonderlijk mee. Wanneer twee verschillende overtredingen zijn geconstateerd (bijvoorbeeld voor lid 1 en lid 2 van hetzelfde wetsartikel) dan tellen deze dus beide mee in de tabel. Bij de ongevalsonderzoeken zijn gemiddeld per jaar 1905 overtredingen geconstateerd. Overtreding van art. 3.17 van het Arbeidsomstandighedenbesluit komt het vaakst voor (14%). Deze overtreding heeft betrekking op het voorkomen van gevaar van bewegende

voorwerpen.

Het

overtreden

van

artikel

3.16

(voorkomen

van

valgevaar) en artikel 7.7 (veiligheidsvoorzieningen i.v.m. bewegende delen van arbeidsmiddelen) van het Arbeidsomstandighedenbesluit complementeren de top drie. Uit tabel 7 blijkt dat meer dan de helft (56%) van de geconstateerde overtredingen betrekking heeft op een wetsartikel uit de top 6. De meeste overtredingen van de Arbeidsomstandighedenwet hebben betrekking op de melding en registratie van arbeidsongevallen en beroepsziekten (4%). Tabel 7 Overtredingen naar wetsartikel (afgesloten ongevalsonderzoeken 2011 2013) Wetsartikel*

%

% cumulatief

Aantal

Gemiddeld per jaar

B3017 Voorkomen gevaar van bewegende voorwerpen

14

14

780

260

B3016 Voorkomen valgevaar

10

24

569

190

B7007 Veiligheidsvoorzieningen i.v.m. bewegende delen van arbeidsmiddelen

9

33

527

176

B7004 Deugdelijkheid arbeidsmiddelen en ongewilde gebeurtenissen

9

42

510

170

8

50

446

149

6

56

350

117

B7003 Geschiktheid arbeidsmiddelen

6

61

329

110

B7023a Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van ladders en trappen

5

66

259

86

W09 Melding ongevallen

4

70

212

71

B7017c Gebruik mobiele arbeidsmiddelen

4

73

204

68

W05 Inventarisatie en evaluatie van risico's

3

76

158

53

W08 Voorlichting en onderricht

2

78

115

38

W10 Voorkomen van gevaar voor derden B4006 Gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie

2

80

111

37

2

82

98

33

B8003 Beschikbaarheid en gebruik persoonlijk beschermingsmiddelen

1

83

76

25

B7018 Hijs- en hefwerktuigen

1

84

71

24

B3005 Elektrotechnische en

1

85

67

22

B7005 Montage, demontage, onderhoud, reparatie en reiniging van arbeidsmiddelen B3002 Algemene vereisten inrichting arbeidsplaatsen

Pagina 36 van 125


%

% cumulatief

Aantal

Gemiddeld per jaar

B7004a Keuringen (arbeidsmiddelen)

1

86

54

18

B7020 Hijs- en hefgereedschap

1

87

54

18 16

Wetsartikel* bedieningswerkzaamheden

B3003 Stabiliteit en stevigheid arbeidsplaatsen

1

88

47

Overig

12

100

678

Totaal

100

100

5. 715

1.905

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW. * Een wetsartikel beginnend met een ‘B’ duidt op een artikel uit het Arbeidsomstandighedenbesluit. Een wetsartikelnummer beginnend met een ‘W’ betreft een artikel uit de Arbeidsomstandighedenwet.

Uit tabel 8 is af te lezen hoeveel handhavingsinstrumenten zijn ingezet na een afgesloten ongevalsonderzoek voor de verschillende hoofdsectoren in de periode 2012 – 2013. Daarnaast is de zwaarte van het ingezette handhavingsinstrument weergegeven voor de verschillende hoofdsectoren. Overigens kunnen meerdere handhavingsinstrumenten worden ingezet voor één afgesloten ongevalsonderzoek. Wat is af te lezen uit tabel 8 is dat in de hoofdsectoren industrie, bouwnijverheid en handel de meeste handhavingsinstrumenten zijn ingezet. Dit komt niet geheel onverwacht

aangezien

arbeidsongevallen

in

deze

voorkomen.

sectoren Zoals

ook eerder

de

meeste vermeld,

slachtoffers worden

van lichte

handhavingsinstrumenten na een ongevalsonderzoek zelden ingezet, slechts drie keer

van

de

in totaal

4380

ingezette

instrumenten.

Het

aantal

ingezette

middelzware instrumenten betreft 30%. Procentueel gezien worden de meeste middelzware handhavingsinstrumenten ingezet in de sectoren energievoorziening, horeca en cultuur, sport en recreatie. De overige ingezette instrumenten (70%) zijn als zwaar gekwalificeerd. De zware instrumenten komen procentueel gezien meer voor in de sectoren waterleidingbedrijven en afvalbeheer, bouwnijverheid en verhuur en handel van onroerend goed. De sectoren delfstoffen en huishoudens als werkgever zijn hierbij buiten beschouwing gelaten omdat het slechts om een gering aantal ingezette handhavingsinstrumenten gaat.

Pagina 37 van 125

Tabel 8 Handhavingsinstrumenten naar zwaarte en hoofdsectoren (afgesloten ongevalsonderzoeken 2012 – 2013) Zwaarte instrument Licht A Landbouw, bosbouw en visserij

Aantal

B Delfstoffenwinning

Aantal

Percentage

Percentage C Industrie

Aantal Percentage

D Energievoorziening

Aantal Percentage

E Waterleidingbedrijven en afvalbeheer

Aantal

F Bouwnijverheid

Aantal

Percentage

Percentage G Handel

Aantal Percentage

H Vervoer en opslag

Aantal Percentage

I Horeca

Aantal Percentage

J Informatie en communicatie

Aantal

K Financiële dienstverlening

Aantal

L Verhuur en handel van

Aantal

Percentage

Percentage

Middelzwaar

Totaal Zwaar

0

36

109

145

0%

20%

80%

100%

0

0

6

6

0%

0%

100%

100%

2

483

1010

1495

0%

30%

70%

100%

0

8

14

22

0%

40%

60%

100%

0

24

86

110

0%

20%

80%

100%

0

214

765

979

0%

20%

80%

100%

0

168

383

551

0%

30%

70%

100%

0

70

218

288

0%

20%

80%

100%

0

23

30

53

0%

40%

60%

100%

0

1

3

4

0%

30%

80%

100%

0

20

55

75

0%

30%

70%

100%

0

4

18

22


Zwaarte instrument Licht onroerend goed

Percentage

M Specialistische zakelijke diensten

Aantal

N Verhuur en overige zakelijke diensten

Aantal

O Openbaar bestuur en overheidsdiensten

Aantal

P Onderwijs

Aantal

Percentage

Percentage

Percentage

Percentage Q Gezondheids- en welzijnszorg

Aantal

R Cultuur, sport en recreatie

Aantal

S Overige dienstverlening

Aantal

Percentage

Percentage

Percentage T Huishoudens als werkgever Onbekend

Aantal Percentage Aantal Percentage

Totaal

Aantal Percentage

Middelzwaar

Totaal Zwaar

0%

20%

80%

100%

1

31

89

121

0%

30%

70%

100%

0

51

147

198

0%

30%

70%

100%

0

28

64

92

0%

30%

70%

100%

0

13

36

49

0%

30%

70%

100%

0

25

49

74

0%

30%

70%

100%

0

24

34

58

0%

40%

60%

100%

0

7

15

22

0%

30%

70%

100%

0

0

1

1

0%

0%

100%

100%

0

7

8

15

0%

50%

50%

100%

3

1237

3140

4380

0%

30%

70%

100%

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW.

Pagina 39 van 125

6

Ongevalsscenario's en risico's

In het ongevallenrapport 2013 zijn in hoofdstuk 7, tabel 19, de ongevallen naar risico en ongevalsscenario ingedeeld. Per risico/scenario is aangegeven in hoeveel procent van de ongevallen die hebben plaatsgevonden in 2012 sprake was van dit risico/scenario. Deze percentages waren gebaseerd op voorlopige cijfers. Op het moment van schrijven van het ongevallenrapport 2014 zijn de cijfers met betrekking tot de ongevalsscenario's over 2012 definitief geworden. Deze definitieve cijfers zijn weergegeven in tabel 9. Het totaal aantal ongevallen waarop de percentages zijn gebaseerd (1.437) komt niet overeen met de cijfers die zijn gebruikt in de hoofdstukken 1 tot en met 5. Ten eerste hebben de cijfers in dit hoofdstuk betrekking op het aantal ongevallen dat heeft plaatsgevonden in 2012, terwijl de voorgaande hoofdstukken betrekking hadden op (slachtoffers van) ongevallen waarvan de zaak is afgesloten in het betreffende jaar. De reden hiervoor is dat de gegevens die gebruikt zijn voor deze hoofdstukken, beschikbaar zijn voor het jaar waarin het ongeval heeft plaatsgevonden en niet (volledig) voor het jaar waarin de ongevalszaak is afgesloten. Bovendien zijn in de voorgaande hoofdstukken ook ongevallen meegenomen waar uiteindelijk geen uitgebreid onderzoek naar is gedaan. In hoofdstuk 6 zijn alleen de ongevallen meegenomen die nader zijn onderzocht, waardoor informatie over het scenario beschikbaar is. Het totale aantal arbeidsongevallen in dit hoofdstuk valt dus lager uit dan in de eerdere hoofdstukken. Een uitgebreide toelichting hoe tot de cijfers in dit rapport is gekomen en wat het verschil is tussen de cijfers in de eerdere hoofdstukken en in dit hoofdstuk is te vinden in hoofdstuk 2. Tabel 9 Ongevallen naar risico en ongevalsscenario en overlijden (onderzochte zaken plaatsgevonden in 2012, n=1.437)*

%

% overleden

Contact met vallende objecten-niet van kranen

10%

13%

Beknelling tussen machine en een ander object

4%

13%

Contact met wegvliegende voorwerpen

4%

3%

Contact met vallende objecten van kranen

3%

3%

Contact met object dat wordt gedragen/gebruikt

3%

0%

Contact met hangende en/of zwaaiende objecten

2%

5%

Geraakt door rollende of glijdende objecten

1%

0%

Val van dak, vloer of platform

8%

20%

Val van steiger

4%

3%

Risico verbijzonderd naar ongevalsscenario

%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact met een object/contact met bewegend object 28%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/val van hoogte 19%


%

% overleden

Val van een stilstaand voertuig

3%

0%

Val van een bewegend platform

1%

8%

Val van hoogte door een gat in de grond

1%

0%

Val van hoogte – overig

3%

10%

17%

3%

Val van ladder of trapje

9%

3%

Val op gelijke hoogte

4%

0%

In/op bewegend voertuig met verlies van controle

2%

5%

Vallen van trap of helling

1%

0%

Contact met handgereedschap

3%

0%

Tegen iets aanstoten

1%

0%

Bedolven onder een massa

0%

3%

Contact met heet/koud oppervlak of open vlammen

0%

0%

5%

5%

3%

0%

Explosie

1%

3%

Brand

1%

0%

0%

0%

0%

5%

Uitstroming gevaarlijke stof uit open vat/omhulsel

1%

0%

Contact met gevaarlijke stof zonder uitstroming

1%

0%

Contact met gevaarlijke stof door uitstroming uit normaal gesproken gesloten vat/insluitsysteem

2%

0%

Risico verbijzonderd naar ongevalsscenario

%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact met een object/contact met bewegende delen van een machine 17% Contact met bewegende delen van een machine Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact met een object/vallen (niet van hoogte) 17%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/overig contact met een object/overig contact met objecten 5%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een object/aanrijdgevaar 5% Aanrijding door een voertuig Onveiligheid op de werkplek/elektrocutie

3%

Contact met elektriciteit Onveiligheid op de werkplek/explosie of brand

2%

Onveiligheid op de werkplek/onbedoeld fysiek contact met een dier 0% Fysiek contact met een dier Onveiligheid op de werkplek/verdrinking

0%

Gevolgen van onderdompeling/verdrinking Gezondheidsschade door blootstelling stoffen/overige gevaarlijke stoffen

Psychosociale en cognitieve gedrag/agressie en intimidatie Slachtoffer van menselijke agressie

aan

gevaarlijke

overbelasting/ongewenst

3%

1%

0% 1%

0%

Pagina 41 van 125


Risico verbijzonderd naar ongevalsscenario Fysieke overbelasting/dynamische belasting

%

0%

0%

0%

0%

100%

100%

0%

Te snelle (de)compressie Totaal

% overleden

0%

Extreme belasting van lichaamsdelen Ongezonde fysische werkomgeving/werken onder overdruk

%

100%

Bron: administratieve systeem van de Inspectie SZW, bewerkt door de Inspectie SZW .

*

De scenario’s contact met schadelijke atmosfeer in besloten ruimte en contact met schadelijke atmosfeer via

ademapparatuur, hadden geen slachtoffers in 2012 en staan niet in de tabel.

Het risico dat leidt tot de meeste ongevallen is contact met een bewegend object (28% van de onderzochte ongevallen die hebben plaatsgevonden in 2012). Het scenario dat binnen dit risico het vaakst is voorgekomen in 2012 is contact met vallende objecten-niet van kranen (10%). Val van hoogte is ook een risico dat vaak leidt tot gevallen (19%), waarbij het scenario val van dak, vloer of platform zich het vaakst voordoet (8%). Van dit ongevalscenario is een voorbeeld opgenomen, zie kader. Werknemer valt bij het plaatsen van zonnepanelen van een schuin dak Twee werknemers van een elektrotechnisch installatiebedrijf zijn bezig om zonnepanelen op een schuin dak te plaatsen. Het dak is voorzien van pannen en heeft een hellingshoek van ongeveer 450. De gootlijn ligt ongeveer op 5,5 meter. De werknemers gebruiken twee ladders om op het dak te komen. Er werden pannen “opgeschoven” om op het dak te kunnen lopen en staan. Er werd geen gebruik gemaakt van steigers, randbeveiligingen of persoonlijke beschermingsmiddelen tegen vallen van hoogte. De werknemers beschikten ook niet over dergelijke middelen. De werknemers waren op het moment van het ongeval bezig om panelen op de reeds aangebrachte bevestigingsrails te plaatsen. Een werknemer had zojuist een paneel met de hand dragend en klimmend via de ladder opgehaald. Bij het overstappen van de ladder op het dak stapt de werknemer mis en valt 5,5 meter naar beneden. Onderweg naar het ziekenhuis overlijdt de werknemer. Het elektrotechnisch installatiebedrijf had geen ervaringen met het werken op schuine daken. In de RI&E van het bedrijf was geen aandacht voor het werken op schuine daken. Ook had het bedrijf geen voorlichting- en instructiemiddelen die gericht waren op de uitvoering van het plaatsen van zonnepanelen op schuine daken. De werknemers waren niet op de hoogte van de gevaren en mogelijke oplossingen om die gevaren te beheersen. Contact met bewegende delen van een machine en vallen (niet van hoogte) (beide 17%) zijn de nummers drie en vier van de risico's die leiden tot arbeidsongevallen die zijn onderzocht door de Inspectie SZW. Het meest voorkomende scenario bij deze risico's is respectievelijk contact met bewegende delen van een machine en val van ladder of trapje (17% respectievelijk 9%). Voor voorbeelden van ongevallen waarbij sprake is van contact met Pagina 42 van 125


bewegende delen van een machine zie het kader hieronder. In het tweede kader is een voorbeeld gegeven van een ongeval waarbij het slachtoffer van een trapje is gevallen. Verlies van vingers tijdens het werken met een excenterpers Een uitzendkracht was bezig met het vormen van een metalen onderdeel door gebruik te maken van een pers. De pers was weliswaar voorzien van een zogeheten koppelscherm, maar dit scherm was - na het wisselen van de stempels - niet door de technische dienst teruggeplaatst voor reguliere bediening. De uitzendkracht wist van niets en bediende per ongeluk de pedaal waardoor de pers een beweging maakte terwijl de rechterhand van de man zich onder de stempels bevond. De man verloor direct drie vingers van zijn rechterhand. Dodelijk bekneld in zijn kettingtransportbaan Tijdens

het

reinigen

van

een

transportband

komt

een

schoonmaker

van

een

schoonmaakbedrijf dodelijk bekneld tussen tandwiel en ketting van een kettingtransportbaan. De

bewegende

delen

die

ernstig

intrek-

en

knelgevaar

leverden

waren

niet

van

veiligheidsschermen voorzien. De transportband was voorafgaand niet uitgeschakeld of stond niet in een speciale schoonmaakstand. Ook bij de intrekplaats was geen noodstop aanwezig. De schoonmaker was niet voorgelicht over de risico's van de transportband. De machine was niet op de gevaren en risico's voor alle voorkomende werkzaamheden geïnventariseerd en beoordeeld.

Werknemer valt van trapje Een werknemer van een verhuisbedrijf valt bij het plaatsen van een lap van een trapje. Het trapje waar de werknemer op stond was een zogenaamde Hercules dubbele trap, tweemaal vier treden. Oorspronkelijk was de trap voorzien ven een beugel die gebruiker steun en houvast biedt. Tevens dwingt de beugel de gebruiker om op een juiste manier op de trap te gaan staan. Genoemde beugel is in het verleden van de trap verwijderd en nooit weer teruggeplaatst. Op het moment van het ongeval stond de werknemer dwars op de bovenste treden van de trap. Zijn aandacht was bij het aansluiten van de elektrische draden aan de lamp. Op een gegeven moment wilde de werknemer, omhoog kijkend, zijn stahouding veranderen en zijn voeten verplaatsen op de trap. Tijdens deze handeling is hij van de trap gevallen en kwam met zijn gezicht op de hoek van een in de buurt staande tafel. Aan de val liep hij een grote open wond aan zijn gezicht op welke uiteindelijk resulteerde in blijvend littekenweefsel. Binnen het verhuisbedrijf was er geen procedure voor onderhoud en periodieke inspecties van de arbeidsmiddelen. De trap dateerde van 2005 en was nog nooit beoordeeld op de technische toestand. Tevens was de werknemer niet geïnstrueerd hoe dergelijke trapjes er uit dienen te zien en hoe deze te gebruiken. De meeste ongevallen hebben te maken met het overkoepelende risico onveiligheid op de werkplek. Echter, ook de risico's ongezonde fysische werkomgeving, fysieke overbelasting,

Pagina 43 van 125


gezondheidschade door blootstelling aan gevaarlijke stoffen en psychosociale en cognitieve overbelasting kunnen leiden tot ongevallen. Binnen deze risico's komen de scenario's contact met gevaarlijke stoffen door uitstroming uit normaal gesloten vat (2%) en slachtoffer van menselijke agressie (1%) het vaakst voor (zie kader voor voorbeelden). De risico’s die leiden tot het hoogste aantal dodelijke slachtoffers zijn val van hoogte en contact met een bewegend object. Het gaat dan het vaakst om een val van dak, vloer of platform, contact met vallende objecten-niet van kranen en beknelling tussen verschillende objecten.

Pagina 44 van 125


7

Arbeidsongevallen en nationaliteit

7.1

Inleiding In dit hoofdstuk wordt een vergelijking gemaakt tussen slachtoffers van arbeidsongevallen met de Nederlandse nationaliteit en slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit. Bij de vergelijking is gekeken naar slachtofferkenmerken zoals arbeidsverband, beroep en de sector waar het slachtoffer werkzaam was. Daarnaast zijn ook de directe en achterliggende oorzaken (gefaalde barrières en gefaalde managementfactoren) in kaart gebracht, die ten grondslag hebben gelegen aan ongevallen. De cijfers in dit hoofdstuk zijn afkomstig van een analyse van advies- en ingenieursbureau RPS14. Voor deze analyse zijn alle door de Inspectie SZW

onderzochte arbeidsongevallen over de periode 2004 – 2009 en het jaar 2012

geanalyseerd op basis van de Storybuilder methodiek. Storybuilder is een instrument dat ontwikkeld is in het kader van het programma Versterking Arbeidsveiligheid van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In Storybuilder zijn de toedracht en oorzaken vastgelegd van arbeidsongevallen die zijn onderzocht door de Inspectie SZW (voorheen de Arbeidsinspectie). Vervolgens kunnen nadere analyses worden uitgevoerd op onder

andere

industriële

sector

en

directe

en

achterliggende

oorzaken

van

het

15

arbeidsongeval . In dit hoofdstuk zijn ongevallen – net als in hoofdstuk 6 – ingedeeld naar het jaar waarin de ongevallen hebben plaatsgevonden. De reden hiervoor is dat de gegevens die gebruikt zijn voor deze hoofdstukken beschikbaar zijn voor het

jaar waarin het ongeval

heeft

plaatsgevonden en niet (volledig) voor het jaar waarin de ongevalszaak is afgesloten. Een andere reden waarom deze cijfers niet te vergelijken zijn met de cijfers uit de hoofdstukken 1 tot en met 5 is dat een aantal van de ongevallen niet volledig wordt onderzocht. Het gaat dan wel om afgesloten zaken, maar het ongevalscenario is niet (volledig) bekend. Hierdoor zijn deze ongevallen niet in Storybuilder geanalyseerd. De cijfers in dit hoofdstuk zullen dus lager uitvallen dan de cijfers in de eerste hoofdstukken. 7.2

Nederlandse en niet Nederlandse slachtoffers In tabel 10 is weergegeven dat in totaal 12.374 slachtoffers van arbeidsongevallen over de periode 2004 t/m 2009 en 2012 zijn meegenomen in de analyse. 9.862 van deze slachtoffers heeft de Nederlandse nationaliteit. Hieronder vallen ook slachtoffers, die naast de Nederlandse nationaliteit ook een andere nationaliteit hebben. Het aantal slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit betreft 1.381. Als meer dan één nationaliteit bekend is en één van die nationaliteiten was de Nederlandse (dit was bij 115 slachtoffers bekend), zijn de slachtoffers in de meeste gevallen ingedeeld bij de Nederlandse nationaliteit. 36 slachtoffers

14

Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10. 15 Voor meer informatie over Storybuilder zie: www.rivm.nl

Pagina 45 van 125


van wie bekend is dat ze naast de Nederlandse nationaliteit ook een andere nationaliteit hebben, zijn tot de niet-nederlanders gerekend. Beter was geweest om deze mensen ook bij de Nederlanders toe te delen, maar het werd pas kort voor afronding van dit rapport bekend. Omdat het niet om een groot aantal gaat, is ervoor gekozen om het zo te laten. Ook is de verwachting dat er meer slachtoffers met een dubbele nationaliteit zullen zijn, waarvan maar één nationaliteit bekend is in Storybuilder. Deze zijn in dat geval gerekend bij die bekende nationaliteit, en dat kan de Nederlandse zijn maar dat kan ook een niet-Nederlandse nationaliteit zijn. Van 1.131 slachtoffers is de nationaliteit onbekend. Het percentage slachtoffers met een onbekende nationaliteit is sterk afgenomen in de onderzochte periode; in 2008 en 2012 betrof het slechts 2% van de slachtoffers en in 2009 (afgerond) 0%. Wanneer alleen gekeken wordt naar de slachtoffers van wie de nationaliteit bekend is, blijkt dat 12% van de slachtoffers een niet-Nederlandse nationaliteit heeft. Het percentage slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit is dan 88%. De cijfers over Nederlandse en niet-Nederlandse slachtoffers van arbeidsongevallen worden in het vervolg van dit hoofdstuk procentueel weergegeven. De slachtoffers met een onbekende nationaliteit worden in de percentages buiten beschouwing gelaten. Tabel 10 Slachtoffers naar al dan niet Nederlandse nationaliteit (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012). Slachtoffers met

Slachtoffers met

Slachtoffers met

Nederlandse

niet-Nederlandse

onbekende

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

Totaal

Aantal slachtoffers van ongevallen

9.862

1.381

1.131

12.374

% slachtoffers

80%

11%

9%

100%

88%

12%

% slachtoffers (van totaal met bekende nationaliteit)

100%

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10 .

Uit tabel 10 blijkt dus dat gemiddeld per jaar 12% van de slachtoffers van arbeidsongevallen een niet-Nederlandse nationaliteit had. Om te zien of dit percentage constant is door de jaren heen, wordt in figuur 11 dit percentage per jaar weergegeven. In figuur 11 is bijvoorbeeld te zien dat het percentage slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit in 2008 verdubbeld is ten opzichte van het jaar 2005. In 2012 is het percentage slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit enigszins gedaald ten opzichte van de jaren 2007 tot en met

Pagina 46 van 125


2009. In het jaar 2012 ligt het percentage echter nog steeds op een hoger niveau dan in de jaren 2004 t/m 2006. Figuur 11 Slachtoffers naar al dan niet Nederlandse nationaliteit per jaar (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten).

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10.

De (niet-Nederlandse) nationaliteiten die het vaakst voorkomen onder de slachtoffers zijn de Poolse (3% van alle slachtoffers, inclusief de Nederlandse slachtoffers) en de Duitse (2,8%) nationaliteit, gevolgd door de Turkse (1,4%), de Belgische (0,8%), de Marokkaanse (0,7%), de Portugese (0,6%) en de Britse (0,5%) nationaliteit. Het is interessant om de slachtoffergegevens naar nationaliteit te vergelijken met gegevens over de mensen die werken in Nederland, of de werknemers, om te zien of er mogelijk een onder- of oververtegenwoordiging is. Helaas zijn er geen cijfers beschikbaar om deze vergelijking mee te maken. Hier speelt ook mee dat gegevens over dubbele nationaliteit waarschijnlijk niet van alle slachtoffers bekend zijn, en dat mensen om die reden bij de verkeerde groep ingedeeld kunnen staan. 7.3

Slachtofferkenmerken

7.3.1

Ernst van de arbeidsongevallen In figuur 12 is een onderscheid gemaakt in de ernst van de arbeidsongevallen. Twee categorieën naar ernst worden onderscheiden: slachtoffers die letsel aan het arbeidsongeval hebben

overgehouden

en

slachtoffers

die

zijn

overleden

naar

aanleiding

van

het

arbeidsongeval. Het belangrijkste dat opvalt in figuur 12 is het verschil tussen de groep

Pagina 47 van 125


slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit en de slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit wat betreft het percentage dat overleden is naar aanleiding van het arbeidsongeval. Voor slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit is dit percentage (4,2%) bijna twee keer zo groot als voor slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (2,2%). Figuur 12 Ernst van de arbeidsongevallen naar al dan niet Nederlandse nationaliteit (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)


7.3.2

Slachtoffers naar arbeidsverband In tabel 11 worden de slachtoffers naar arbeidsverband weergegeven voor de groep Nederlandse en niet-Nederlandse slachtoffers. Wat opvalt is dat de slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit vaker een arbeidsverband hebben als werknemer (82%) dan de slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit (56%). Daarentegen komen onder de slachtoffers

met

een

niet-Nederlandse

nationaliteit

procentueel

gezien

meer

arbeidsverbanden als uitzendkracht voor (39%) dan onder het aantal slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (10%). Mogelijk zijn de werkzame personen met een nietNederlandse nationaliteit vaker uitzendkrachten.

Pagina 48 van 125


Tabel 11 Slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit naar arbeidsverband (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit

Slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit

(% van bekend)

(% van bekend)

Werknemer

82%

56%

Uitzendkracht

Arbeidsverband

10%

39%

Zelfstandige

3%

2%

Leerling/student

2%

0%

Derde

1%

2%

Stagiair

1%

1%

Meewerkend gezinslid

0%

0%

Onbekend Totaal

0%

0%

100%

100%


7.3.3

Slachtoffers naar beroepen en sectoren In tabel 12 is de top 15 beroepen van slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen weergegeven. Af te lezen is dat de meeste slachtoffers één van de volgende beroepen hebben: monteur, chauffeur, timmerman, medewerker productie of operator. Onder monteur valt onder andere een elektromonteur, onderhoudsmonteur, storingsmonteur, automonteur, etc. Er zijn wel enkele verschillen tussen slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit en slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit te benoemen. De grootste groep slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit oefent het beroep van monteur uit (12%). De grootste groep slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit is werkzaam als medewerker productie (15%). Nederlandse slachtoffers zijn relatief iets vaker chauffeur of timmerman dan niet-Nederlandse slachtoffers. Slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit zijn in verhouding vaker schoonmaker of lasser.

Pagina 49 van 125


Tabel 12 Top 15 slachtoffers van arbeidsongevallen naar beroep (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten). Aantal slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit

Aantal slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit

(% van bekend) 12%

(% van bekend) 9%

Chauffeur

7%

5%

Timmerman

7%

4%

Medewerker productie

6%

15%

Operator

4%

4%

Medewerker magazijn

2%

2%

Medewerker algemeen

2%

3%

Machinist

1%

1%

Schilder

1%

2%

Voorman

1%

1%

Uitvoerder

1%

0%

Dakdekker

1%

1%

Schoonmaker

1%

3%

Lasser

1%

3%

Constructiebankwerker

1%

1%

Overig

6%

7%

Totaal

100%

100%

Beroep Monteur


In tabel 13 staat de top 10 van het aantal slachtoffers van arbeidsongevallen naar (tweecijferige) SBI-code. De grootste groep slachtoffers met zowel de Nederlandse als nietNederlandse nationaliteit valt in de sector gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw (SBI 43). De tweede grootste groep slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit valt in de sector algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling (SBI 41). Deze sector staat bij de slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit op de vierde plaats met 8%. Binnen de sector groothandel en handelsbemiddeling (SBI 46) valt de op één na grootste groep slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (10%). Daarnaast valt op dat er procentueel gezien meer slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit voorkomen in de sectoren

vervaardiging

van

producten

en

metaal

(SBI

25),

vervaardiging

van

voedingsmiddelen (SBI 10) en landbouw, jacht incl. dienstverlening (SBI 01). In de sector grond-, wateren wegenbouw (excl. grondverzet) (SBI 42) vallen procentueel gezien meer slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit.

Pagina 50 van 125


Tabel 13 Top 10 slachtoffers van arbeidsongevallen naar (sub)sector (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (% van bekend)

Slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit (% van bekend)

SBI 43 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw

12%

11%

SBI 41 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling

10%

8%

SBI 46 Groothandel en handelsbemiddeling

8%

10%

SBI 25 Vervaardiging van producten van metaal

6%

9%

SBI 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen

6%

8%

SBI 49 Vervoer over land

4%

4%

SBI 52 Opslag en dienstverlening voor vervoer

3%

3%

SBI 01 Landbouw, jacht incl dienstverlening

2%

4%

SBI 28 Vervaardiging overige machines en apparaten

3%

3%

SBI 42 Grond-, wateren wegenbouw (excl. grondverzet)

3%

2%

43%

38%

100%

100%

Sector

Overige sectoren Totaal


7.3.4

Slachtoffers naar leeftijdsklasse In figuur 13 is het percentage slachtoffers van arbeidsongevallen naar nationaliteit voor de verschillende

leeftijdscategorieën

weergegeven.

Uit

de

figuur

blijkt

dat

binnen

de

leeftijdscategorieën 25 t/m 34 jaar en 35 t/m 44 jaar het percentage slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit groter is dan het percentage slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit. Onder de andere leeftijdscategorieën zijn er procentueel gezien juist meer slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit dan met een niet-Nederlandse nationaliteit. Het percentage slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit in de categorie 55 jaar en ouder (15%) is ongeveer twee keer zo groot als het percentage slachtoffers met een nietNederlandse

nationaliteit

(7%).

Het

naar

verhouding

hoge

aantal

niet-Nederlandse

slachtoffers valt dus met name in de leeftijd jonger dan 45 jaar.

Pagina 51 van 125


Figuur 13 Slachtoffers van arbeidsongevallen naar al dan niet Nederlandse nationaliteit voor de verschillende leeftijdscategorieën (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10, bewerkt door Inspectie SZW.

7.3.5

Begrip van de voertaal In figuur 14 is het percentage slachtoffers met onvoldoende begrip van de voertaal weergegeven, uitgesplitst naar slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit en met een nietNederlandse nationaliteit. Het percentage slachtoffers met onvoldoende begrip van de voertaal is berekend op basis van een analyse van ongevals- en boeterapporten en de bijbehorende slachtofferverklaringen van het totaal aantal slachtoffers van ongevallen over de periode 2004 t/m 2009 en 2012. Daaruit kon worden opgemaakt of er taalproblemen aanwezig waren. In de genoemde periode is er in totaal 167 keer melding gemaakt van ‘onvoldoende begrip van de gebruikte voertaal’. Uit figuur 14 blijkt dat het percentage met onvoldoende kennis van de voertaal onder slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (9,1%) aanzienlijk groter is dan het percentage onder slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (0,3%). Hoewel in totaal slechts een aantal keer melding is gemaakt van onvoldoende begrip van de gebruikte voertaal kan de conclusie worden getrokken dat bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit een grotere kans bestaat dat zij over onvoldoende kennis beschikken van de voertaal. Mogelijk ligt het aantal slachtoffers bij wie sprake is van onvoldoende begrip van de gebruikte voertaal hoger, omdat het op dit moment geen vast onderdeel van het ongevalsonderzoek vormt om de aspecten taalbeheersing, laaggeletterdheid en analfabetisme op te nemen in de ongevals(boete)rapporten.

Pagina 52 van 125


Figuur 14 Slachtoffers van arbeidsongevallen naar al dan niet Nederlandse nationaliteit voor onvoldoende begrip van de voertaal (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)


7.4

Ongevalsscenario’s In figuur 15 is van de vijftien meest voorkomende typen ongevallen het percentage slachtoffers naar al dan niet Nederlandse nationaliteit weergegeven. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit hebben relatief meer ongevallen door contact met bewegende delen van een machine, beknelling tussen een machine en een ander object, aanrijding door een voertuig, val van steiger en contact met handgereedschap. Het ongevalscenario val van ladder of trapje, val op gelijke hoogte, contact met wegvliegende voorwerpen, in/op bewegend voertuig met verlies van controle en contact met object dat door iemand wordt gedragen of gebruikt komt relatief (iets) vaker voor bij slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit. Voor de overige ongevalscenario’s zijn er geen verschillen tussen slachtoffers met een niet-Nederlandse en Nederlandse nationaliteit. De vier ongevalsscenario’s waar de verschillen het grootst zijn worden in de rest van dit hoofdstuk uitvoerig behandeld.

Pagina 53 van 125


Figuur 15 Top 15 ongevalscenario’s voor slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)


Pagina 54 van 125


7.4.1

Achterliggende oorzaken ongevalsscenario’s In tabel 14 zijn de falende managementfactoren nader bestudeerd voor de vier verschillende ongevalsscenario’s. Per scenario is weergegeven welke managementfactoren faalden bij de slachtoffers

met

al

dan

niet

de

Nederlandse

nationaliteit.

Wat

opvalt

voor

de

ongevalsscenario’s contact met bewegende delen van een machine en aanrijding door een voertuig is dat bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit procentueel gezien vaker sprake was van gebrek aan motivatie/alertheid en materieel. Tekortschietende competentie en ergonomie speelt juist een relatief grotere rol bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit voor de typen ongevallen contact met bewegende delen van een machine en aanrijding door een voertuig. De falende managementfactor plannen en procedures speelt eveneens een grotere rol bij slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit, met name voor het ongevalsscenario contact met bewegende delen van een machine. Daarentegen speelt gebrek aan competentie, falende ergonomie of onvoldoende beschikbaarheid van mensen bij het scenario contact met handgereedschap, relatief gezien vaker bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Binnen dit ongevalscenario speelt de achterliggende oorzaak oplossing van tegenstrijdige belangen een grotere rol bij slachtoffers met de nietNederlandse nationaliteit. Bij het scenario vallen van ladder of trapje is juist relatief vaker sprake van een ongeval door oplossing van tegenstrijdige belangen bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Hetzelfde geldt voor de falende managementfactor beschikbaarheid van mensen.

Pagina 55 van 125

Tabel 14 Vier ongevalsscenario’s naar falende managementfactoren (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten van falende managementfactoren)

Contact met bewegende delen van een machine

slachtoffers NL nationaliteit

Slachtoffers nietNL nationaliteit

Aanrijding (van een voetganger) door een voertuig




Slachtoffers niet-NL nationaliteit


Vallen van ladder of trapje



Motivatie/ Alertheid

33%

22%

55%

38%

43%

46%

36%

34%

Materieel Plannen en procedures

14%

10%

16%

13%

11%

13%

17%

19%

12%

17%

7%

8%

10%

11%

10%

9%

Competentie

11%

20%

5%

9%

7%

4%

8%

9%

5%

8%

4%

10%

6%

4%

4%

3%

4%

5%

3%

4%

3%

1%

4%

2%

4%

5%

2%

3%

3%

8%

4%

2%

1%

1%

0%

1%

1%

1%

3%

3%

16%

11%

9%

14%

14%

12%

15%

18%

Ergonomie Beschikbaarheid van mensen Oplossing van tegenstrijdige belangen Communicatie/ Samenwerking Onbekend


In tabel 15 is de oorzaak met betrekking tot de falende taken nader bestudeerd voor de vier verschillende ongevalsscenario’s. Wat opvalt voor de ongevalsscenario’s contact met bewegende delen van een machine en aanrijding door een voertuig, is dat relatief vaker het verschaffen van de barrière door de werkgever als falende taak wordt aangemerkt bij ongevallen met slachtoffers van niet-Nederlandse nationaliteit. Falend gebruik van de barrière door de werknemer komt relatief vaker voor bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit voor deze ongevalsscenario’s. Zowel het verschaffen door de werkgever als het gebruiken van de barrière door de werknemer als falende taken komen bij het scenario vallen van ladder of trapje relatief iets vaker voor als achterliggende oorzaken bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (24% en 53%) in vergelijking met slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit (18% en 48%). Voor slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit geldt dat de achterliggende oorzaak procentueel gezien wat vaker bij het onderhouden (14%) en het toezien op de barrière (7%) ligt dan bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (10% en respectievelijk 4%). Voor het scenario contact met handgereedschap is weinig verschil te zien tussen slachtoffers met de Nederlandse en niet-Nederlandse nationaliteit wat betreft de falende taken. Tabel 15 Vier ongevalsscenario’s naar falende taken

(door de Inspectie SZW onderzochte

arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten van falende taken) Contact met

Aanrijding (van een

Contact met

Vallen van ladder of

bewegende delen van

voetganger) door een

handgereedschap

trapje

een machine

voertuig

slachtoffers

Slachtoffers

slachtoffers

Slachtoffers

slachtoffers

Slachtoffers

slachtoffers

Slachtoffers

NL

niet-NL

NL

niet-NL

NL

niet-NL

NL

niet-NL

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

Verschaffen

26%

36%

24%

27%

19%

19%

24%

18%

Gebruiken

55%

49%

70%

56%

67%

70%

53%

48%

Onderhouden

8%

6%

2%

2%

7%

6%

10%

14%

Toezien op

3%

2%

1%

4%

2%

1%

4%

7%

8%

7%

3%

11%

4%

4%

9%

13%

Onbekende falende taak


In tabel 16 is het type menselijke fout binnen de falende taak gebruiken voor de vier verschillende ongevalsscenario’s weergegeven. De menselijke fout ‘overtreding’ komt relatief vaker voor bij slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit (19%) dan bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (15%) voor het ongevalsscenario contact met handgereedschap. Het gaat dan in de meeste gevallen om een ‘exceptionele overtreding16’ (9%). Situationele overtredingen17 komen

16

Dit zijn zeldzame overtredingen onder bijzondere omstandigheden, zoals noodsituaties. Een overtreding waar de regels worden geschonden als gevolg van druk om de taak te voltooien, of omdat het moeilijk is om aan de regels te voldoen onder de lokale omstandigheden. 17


binnen dit scenario daarentegen relatief vaker voor bij slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (8% tegenover 3% slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit). Bij het scenario vallen van ladder of trapje komt de menselijke fout ‘overtreding’ juist relatief minder vaak voor bij slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit (7%) dan bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (16%). In de meeste gevallen is sprake van een situationele overtreding, zowel binnen de groep slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (10% van 16%) als slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (5% van 7%). Binnen de scenario's contact met bewegende delen van een machine en aanrijding door een voertuig is weinig verschil te zien tussen de slachtoffers met de Nederlandse en niet-Nederlandse nationaliteit in het percentage waarbij sprake is van de menselijke fout overtreding. De tabel laat verder zien dat de menselijke fout ‘vergissing’ relatief vaker voorkomt onder slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit voor de ongevalsscenario’s aanrijding door een voertuig, contact met handgereedschap en vallen van ladder of trapje. Binnen het scenario contact met bewegende delen van een machine wordt de menselijke fout vergissing relatief iets vaker begaan door slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (39% verse 36%). Voor alle scenario’s geldt dat een vergissing op kennisniveau (een fout die ontstaat door ontoereikende kennis en als gevolg waarvan een verkeerde handeling/maatregel kan worden gekozen) vaker voorkomt bij zowel de slachtoffers met een Nederlandse en niet-Nederlandse nationaliteit dan een vergissing op procedureniveau (een vergissing die ontstaat doordat de (voorschriften van) bestaande protocollen, dagelijkse routines en afspraken niet of verkeerd worden toegepast). Er is echter een uitzondering: voor het scenario contact met handgereedschap komen relatief meer slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit voor die een vergissing hebben gemaakt op procedureniveau (9%) dan een vergissing op kennisniveau (3%). Binnen de scenario's contact met bewegende delen van een machine en aanrijding door een voertuig wordt een vergissing op kennisniveau relatief vaker gemaakt door een slachtoffer met een niet-Nederlandse nationaliteit, terwijl een vergissing op procedureniveau procentueel gezien vaker voorkomt bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Voor het scenario contact met handgereedschap geldt het tegenovergestelde. Voor het scenario vallen van ladder of trapje zijn de verschillen tussen de slachtoffers minimaal. Voor de scenario’s contact met bewegende delen van een machine, aanrijding door een voertuig en vallen van ladder of trapje geldt dat het percentage slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit hoger is dan het percentage slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit bij de menselijke fout uitglijders en afdwalingen.

Pagina 58 van 125


Tabel 16* Vier ongevalsscenario’s naar menselijke fouten (binnen falende taak gebruiken van de barrière) (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten van falende taak gebruiken) Contact met bewegende

Aanrijding (van een

delen van een machine

voetganger) door een


Vallen van ladder of trapje

voertuig slachtoffer

Overtreding

slachtoffers

Slachtoffers

s NL

Slachtoffers

Slachtoffers

slachtoffers

NL

niet-NL

nationalite

niet-NL

slachtoffers NL

niet-NL

NL

Slachtoffers niet-NL

nationaliteit

nationaliteit

it

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

nationaliteit

35%

33%

17%

18%

15%

19%

16%

7%

15%

14%

4%

4%

5%

7%

4%

1%

16%

14%

10%

11%

8%

3%

10%

5%

Routine overtreding Situationele Overtreding Exceptionele overtreding

3%

3%

1%

3%

1%

9%

2%

1%

Vergissing

36%

39%

44%

34%

30%

10%

23%

19%

27%

34%

23%

28%

23%

3%

16%

15%

8%

5%

20%

5%

6%

9%

1%

0%

36%

22%

99%

67%

41%

45%

23%

21%

33%

21%

94%

55%

39%

43%

22%

20%

2%

1%

3%

12%

3%

2%

2%

0%

Vergissing op kennisniveau Vergissing op procedurenive au Uitglijders en afdwalingen Verlies van concentratie/ aandacht Iets vergeten (afdwaling)

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10, bewerkt door Inspectie SZW. * De percentages in de verschillende kolommen tellen niet op tot 100%. Het kan namelijk voorkomen dat er meerdere menselijke fouten zijn gemaakt bij één arbeidsongeval.

Voor het scenario contact met handgereedschap is dit juist omgekeerd het geval. Het percentage slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit is hoger dan het percentage slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Van de uitglijders en afdwalingen bij de falende taak gebruiken van de barrière bestaat het grootste gedeelte uit de uitglijders. Voor zowel slachtoffers met de Nederlandse als de niet-Nederlandse nationaliteit is de kans per scenario groter dat de menselijke fout uit verlies van concentratie en aandacht bestaat dan uit iets vergeten (afdwaling). Wat verder opvalt is dat bij het scenario aanrijding door een voertuig de slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit relatief vaak (12%) ten opzichte van de slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (3%) iets vergeten (afdwaling).

Pagina 59 van 125


7.5

Ongevalsscenario’s nader besproken In de volgende paragrafen wordt voor de vier ongevalscenario's nader ingegaan op de activiteit van het slachtoffer, de bij het ongeval betrokken arbeidsmiddelen en de falende barrières.

7.5.1

Contact met bewegende delen van een machine Bij contact met bewegende delen van een machine gaat het om een vast opgestelde machine, inclusief bijvoorbeeld mobiele zaagtafels. Voorbeelden zijn machines voor het bewerken en verwerken

van

materialen

(draaibanken,

boormachines,

zaagmachines),

machines

voor

oppervlaktebewerking (schaven, schuren), grondbewerkings- en landbouwmachines, ventilatoren, compressoren, etc. In tabel 17 is te zien dat tijdens het ongeval relatief veel slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit bezig waren met het vrijmaken, losmaken, deblokkeren van een machine (22%) of het schoonmaken van een machine (14%) ten opzichte van slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (respectievelijk 15% en 10%). Slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit waren tijdens het ongeval relatief vaker bezig met het bedienen van een machine (60% versus 52%) en het onderhouden of modificeren van een machine (10% versus 5%). Tabel 17, Activiteit van het slachtoffer naar al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact

met

bewegende

delen

van

een

machine

(door

de

Inspectie

SZW

onderzochte

arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten) Slachtoffers met

Slachtoffers met een

een Nederlandse

niet-Nederlandse

nationaliteit

nationaliteit

60%

52%

15%

22%

10%

14%

10%

5%

Voorbijlopen/ erbij staan

3%

3%

Overig

2%

3%

Onbekende activiteit

0%

1%

Activiteit slachtoffer

Bedienen van een machine Vrijmaken, losmaken, deblokkeren van een machine Schoonmaken van een machine Onderhouden of modificeren van een machine


In tabel 18 is de top 10 arbeidsmiddelen weergegeven die betrokken zijn geweest bij een arbeidsongeval. Slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit worden relatief gezien vaker slachtoffer van arbeidsongevallen met bewerkingsmachines (zagen) (16%) ten opzichte van slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (13%). Slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit hebben ook relatief gezien meer arbeidsongevallen met bewerkingsmachines Pagina 60 van 125


(schaven, frezen, vlakslijpen, slijpen, polijsten, draaien, boren) (11% versus 3% slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit). Bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit is echter relatief gezien vaker sprake van arbeidsongevallen met vaste transportbanden, hangbanen, etc. (18% versus 11% slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit). Slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit hebben ook relatief meer ongevallen met machines voor vormen, persen en pletten (12% versus 8%) en doseer- en vulmachines (13% versus 8%). Tabel 18 Top 10 betrokken arbeidsmiddelen naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact met bewegende delen van een machine (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten) Slachtoffers met

Slachtoffers met een

een Nederlandse

niet-Nederlandse

nationaliteit

nationaliteit

16%

13%

11%

3%

Vaste transportbanden, hangbanen, etc

11%

18%

Machines voor vormen, persen, pletten

8%

12%

Doseer - en vulmachines

8%

13%

8%

8%

7%

7%

6%

5%

2%

1%

2%

1%

Arbeidsmiddelen Bewerkingsmachines (zagen) Bewerkingsmachines (schaven, frezen, vlakslijpen, slijpen, polijsten, draaien, boren)

Machines voor vormen - kalanderen, lamineren, trekbanken, draaibanken Bewerkingsmachines - voor snijden, splijten, knabbelen (incl. decoupeerpers, schaar) Voorbewerkingsmachines (breken, vermalen, filteren, scheiden, mengen) Verplaatsbare machines voor bouwplaatsen (bijv. zaagmachines) Tractoren, verplaatsbaar materieel voor grondbewerking - landbouw


In tabel 19 is de falende barrière, waardoor het arbeidsongeval kon plaatsvinden, weergegeven naar nationaliteit. De meest voorkomende falende barrière voor zowel slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit als slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit is de falende fysieke afscherming18. Wat opvalt aan tabel 12 is dat slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit tijdens het arbeidsongeval relatief vaker te maken hebben met falende besturing of bediening van de machine (23%) ten opzichte van slachtoffers met de niet-Nederlandse nationaliteit (14%).

18

Overigens faalt de fysieke afscherming in bijna alle gevallen, omdat bij het maken van de ongevalsmodellen is afgesproken dat een ongeval met bewegende delen van een machine alleen kan plaatsvinden als de fysieke afscherming faalt.

Pagina 61 van 125


Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit hebben relatief iets vaker te maken met een ongeval door een falende noodstopvoorziening of een machine die onvoldoende beveiligd is tegen ongewenst opstarten. Tabel 19* Falende barrière bij het arbeidsongeval naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact met bewegende delen van een machine (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten) Slachtoffers met Falende barrière

een Nederlandse nationaliteit

Falende fysieke afscherming


93%

97%

40%

43%

28%

30%

23%

14%

9%

13%

8%

12%

machine

2%

1%

Falende bedrijfshulpverlening

2%

3%

Falende lichaamscontrole of bewustzijn van gevarenzone Gevarenzone is (bewust) genegeerd Falende besturing of bediening van de machine Falende noodstopvoorziening Onvoldoende beveiligd tegen ongewenst opstarten van de machine Falende staat/ conditie van de

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10, bewerkt door Inspectie SZW. * De percentages in de verschillende kolommen tellen niet op tot 100%. Het kan namelijk voorkomen dat er meerdere barrières hebben gefaald bij één arbeidsongeval.

7.5.2

Aanrijding (van een voetganger) door een voertuig Het ongevalsscenario aanrijding (van een voetganger) door een voertuig is ook nader bestudeerd wat betreft de activiteit van het slachtoffer, de arbeidsmiddelen die bij het ongeval betrokken zijn en de falende barrières. Bij aanrijding door een voertuig gaat het om aanrijding van een slachtoffer dat zich buiten het voertuig bevindt (meestal een voetganger). Een mobiele kraan wordt ook gerekend tot een voertuig. In tabel 20 is de activiteit van het slachtoffer tijdens het arbeidsongeval weergegeven naar al dan niet Nederlandse nationaliteit. Daaruit kan opgemaakt worden dat er geen grote verschillen zijn in activiteit van het slachtoffer tussen de slachtoffers met een Nederlandse en niet-Nederlandse Pagina 62 van 125


nationaliteit. Tijdens het ongevalsscenario aanrijding door een voertuig bestaat de activiteit van zowel het slachtoffer met Nederlandse als niet-Nederlandse nationaliteit voor ongeveer tweederde uit erbij staan (passief) of lopen. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit waren relatief vaker bezig met specifieke activiteiten die verband houden met het voertuig en besturing van het voertuig van buitenaf (respectievelijk 18% en 5%). Voor slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit bestond de activiteit procentueel gezien vaker uit het erbij staan/het geven van aanwijzingen (5% versus 2%). Tabel 20 Activiteit van het slachtoffer naar al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario aanrijding

door

een

voertuig

(door

de

Inspectie

SZW

onderzochte

arbeidsongevallen

plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten) Activiteit slachtoffer

Slachtoffers met

Slachtoffers met

een Nederlandse

een niet-

nationaliteit

Nederlandse nationaliteit

Erbij staan - passief

35%

33%

Lopen

34%

32%

15%

18%

Overige activiteit

9%

8%

Erbij staan/ het geven van aanwijzingen

5%

2%

Achteruit lopen

2%

2%

van buitenaf

2%

5%


7%

12%

Specifieke activiteiten die verband houden met het voertuig

Het slachtoffer bestuurt het voertuig


In tabel 21 is het percentage slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit weergegeven voor de top 10 arbeidsmiddelen die betrokken zijn geweest bij een arbeidsongeval. Zowel bij slachtoffers met een Nederlandse als niet-Nederlandse nationaliteit vinden de meeste aanrijdingen plaats met heftrucks. Relatief gezien hebben slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (84%) een grotere kans op een arbeidsongeval met een heftruck ten opzichte van de slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (69%). Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit hebben juist relatief (iets) vaker te maken gehad met een aanrijding door zware voertuigen over land

(vrachtwagens),

materieel

voor

graaf-/boorwerkzaamheden,

lichte

voertuigen

(voor

goederen of passagiers), tractoren/materieel voor grondbewerking (Landbouw) en voertuigen op de rails.

Pagina 63 van 125


Tabel 21 Top 10 betrokken arbeidsmiddelen naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario aanrijding door een voertuig (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Arbeidsmiddelen

slachtoffers met een

slachtoffers met Nederlandse nationaliteit

Heftrucks

niet-Nederlandse nationaliteit

69%

84%

Zware voertuigen over land (vrachtwagens)

9%

7%

Materieel voor graaf-/ boorwerkzaamheden

8%

5%

Voertuigen - licht: goederen of passagiers

5%

1%

Tractoren, materieel v. grondbewerking –landbouw

2%

0%

Voertuigen op rails incl. hangend – vracht

2%

0%

Kranen, lieren, loopkatten, hijsblokken

1%

1%

Voertuigen op rails incl. hangend- personenvervoer

1%

2%

Veeg-, schrobmachines, vloerenreinigers

1%

0%

Liften, hefinstallaties

0%

0%

Overige middelen voor transport over land

0%

0%

Overige transportvoertuigen,

0%

0%

Voertuigen met twee of drie wielen

0%

0%


In tabel 22 is de oorzaak, de falende barrière, van het arbeidsongeval weergegeven naar slachtoffers met al dan niet een Nederlandse nationaliteit. De falende barrière die het meest voorkomt bij zowel slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit als slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit is falend visueel contact (van bestuurder t.a.v. voetganger). Het percentage slachtoffers waarbij deze barrière faalde ligt bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (65%) hoger dan bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (54%). Ook een ongeval door falende locatie/positie van de voetganger, falende infrastructuur of falend audio/visueel contact (van voetganger ten aanzien van bestuurder) komt (iets) vaker voor bij slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit hebben vaker te maken gehad met een aanrijding door een voertuig doordat sprake was van Pagina 64 van 125


falende beheersing/besturing van het voertuig, door het falen van het ontwijken van het voertuig door de voetganger of doordat het onbedoeld in beweging komen van het voertuig niet is voorkomen. Tabel 22* Falende barrière bij het arbeidsongeval naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario aanrijding door een voertuig (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten van slachtoffers) Slachtoffers met een Falende barrière


Falend visueel contact (van bestuurder t.a.v. voetganger) Falende locatie/ positie van de voetganger Falende infrastructuur Falend audio- / visueel contact (van voetganger t.a.v. bestuurder) Falende beheersing/ besturing van het voertuig Falen van het ontwijken van het voertuig door de voetganger Onbedoeld in beweging komen voertuig niet voorkomen Falende staat/ conditie van het voertuig Falende bedrijfshulpverlening Falende beheersing van de snelheid van het voertuig


65%

54%

52%

48%

44%

42%

35%

30%

18%

30%

15%

21%

9%

11%

2%

2%

1%

0%

1%

0%

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10, bewerkt door Inspectie SZW. * De percentages in de verschillende kolommen tellen niet op tot 100%. Het kan namelijk voorkomen dat er meerdere barrières hebben gefaald bij één arbeidsongeval.

7.5.3

Contact met handgereedschap Ook het ongevalsscenario contact met handgereedschap is nader bestudeerd met betrekking tot de activiteit van het slachtoffer, de arbeidsmiddelen die bij het ongeval betrokken zijn en de falende barrière. Bij contact met handgereedschap gaat het om aangedreven handgereedschap (slijptollen,

hoge

drukreinigers,

lasers,

branders,

lasapparaten)

of

niet

aangedreven

handgereedschap (messen, hamers, beitels, etc.). In tabel 23 is de activiteit van het slachtoffer tijdens het arbeidsongeval weergegeven naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit. De activiteit van het slachtoffer tijdens het arbeidsongeval is in meer dan 80% van de gevallen het gebruiken van het handgereedschap. Er zijn kleine verschillen tussen slachtoffers met de Nederlandse en niet-Nederlandse nationaliteit zichtbaar met betrekking tot de activiteit van het slachtoffer tijdens het arbeidsongeval. Relatief Pagina 65 van 125


gezien hebben slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit vaker een arbeidsongeval wanneer zij handgereedschap aan het prepareren (12%) of oprapen (5%) zijn ten opzichte van slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (respectievelijk 7% en 1%). Slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit waren ten tijde van het ongeval juist vaker bezig met het onderhouden van gereedschap (5% versus 2%). Tabel 23 Activiteit van het slachtoffer naar al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact

met

handgereedschap

(door

de

Inspectie

SZW

onderzochte

arbeidsongevallen

plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten van slachtoffers)

Slachtoffers

Slachtoffers

met een

met een niet-

Nederlandse

Nederlandse

nationaliteit

nationaliteit

88%

84%

7%

12%

gereedschap

5%

2%


3%

2%

gereedschap

1%

5%

Overige activiteit

2%

2%


Gebruiken van gereedschap Prepareren van gereedschap Onderhouden van

Oprapen van


In tabel 24 is de top 10 van arbeidsmiddelen weergegeven die het vaakst betrokken zijn geweest tijdens het ongevalsscenario contact met handgereedschap. Bij slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit vinden de meeste arbeidsongevallen plaats met handgereedschap, niet gemotoriseerd- voor snijden (50%). Ten aanzien van de slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (17%) is dit een groot verschil. Wat verder opvalt is dat slachtoffers met een Nederlandse

nationaliteit

relatief

vaker

een

arbeidsongeval

hebben

met

mechanisch

handgereedschap voor krabben, polijsten, schuren en slijpen (21%) of voor zagen (15%) ten opzichte van slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (respectievelijk 7% en 5%). Voor de overige arbeidsmiddelen zijn de verschillen kleiner tussen de verschillende groepen slachtoffers.

Pagina 66 van 125


Tabel 24 Top 10 betrokken arbeidsmiddelen naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact met handgereedschap (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten) Slachtoffers met

Slachtoffers met een niet-



21%

7%

17%

50%

15%

5%

9%

12%

6%

2%

6%

7%

4%

2%

3%

2%

schilderen

3%

5%

Sleutels, schroevendraaier, handboren

2%

0%

snijden, afsnijden

2%

5%

Pneumatische spuitwerktuigen

2%

2%

Arbeidsmiddelen Mechanisch handgereedschap voor krabben, polijsten, schuren, slijpen Handgereedschap, niet gemotoriseerd voor snijden (messen, scharen, kniptangen) Mechanisch handgereedschap, voor zagen Mechan.handgereedschap voor poetsen, smeren, schoonmaken Hefboom, tang, grijptang, koevoet, mijnstang, nijptang Mechanisch handgereedschap - voor boren, draaien, schroeven Mechanisch handgereedschap voor spijkeren, klinken, nieten Mechanisch handgereedschap voor slijpen, steken, doorknippen, afsnijden, maaien Mechanisch handgereedschap voor

Mechanisch handgereedschap voor


In

tabel

25

is

de

oorzaak,

de

falende

barrière,

van

ongevalsscenario

contact

met

handgereedschap weergegeven naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit. De verschillen in falende barrières tussen slachtoffers met de Nederlandse en niet-Nederlandse nationaliteit zijn niet erg groot. Relatief gezien komt een falende positie/grip van het gereedschap iets vaker voor bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (45%) dan slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (39%).

Pagina 67 van 125


Tabel 25* Falende barrière bij het arbeidsongeval naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact met handgereedschap (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Slachtoffers

Slachtoffers

met een

met een niet-

Nederlandse

Nederlandse

nationaliteit

nationaliteit

Falende positie/ grip van het gereedschap

39%

45%

Falende positie van lichaam(sdelen)

34%

36%

21%

24%

13%

10%

12%

9%

arbeidsmiddel

9%

7%

Falen van het werkstuk

6%

3%


5%

2%

Falende noodstopvoorziening

2%

0%

0%

0%

Falende barrière

Geen adequate persoonlijke beschermingsmiddelen Falende staat/ conditie van het gereedschap/ arbeidsmiddel Falende beveiliging tegen onbedoeld in beweging komen Verkeerde keuze van het gereedschap/

Onveilig opgeborgen/ weggelegd gereedschap

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10, bewerkt door Inspectie SZW. * De percentages in de verschillende kolommen tellen niet op tot 100%. Het kan namelijk voorkomen dat er meerdere falende barrières aanwezig zijn bij één arbeidsongeval.

7.5.4

Vallen van ladder of trapje Voor het laatste ongevalsscenario vallen van ladder of trapje wordt tevens nader ingegaan op de activiteit van het slachtoffer, de arbeidsmiddelen die bij het ongeval betrokken zijn en de falende barrière. Bij vallen van ladder of trapje gaat het om mobiele of vaste ladders of trapjes, inclusief touwladders. In tabel 26 is de activiteit van het slachtoffer tijdens het vallen van een ladder of trapje weergegeven naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit. Ongeveer een derde van de slachtoffers was tijdens het ongeval bezig met het klimmen/afdalen op een ladder (35% van de niet-Nederlandse slachtoffers en 31% van de Nederlandse). Nog eens 13% van de slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit was aan het klimmen/dalen met iets in de hand (versus 9% van de slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit). Slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit waren relatief gezien ook vaker aan het werken met handgereedschap tijdens het

Pagina 68 van 125


ongeval (26% versus 17%). Niet-Nederlandse slachtoffers hadden als activiteit relatief vaker het hanteren van objecten (25% ten opzichte van 20%) toen zij vielen van een ladder of trapje. Tabel 26 Activiteit van het slachtoffer naar al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario vallen van ladder op trapje (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten) Slachtoffers

Slachtoffers

met een

met een niet-

Nederlandse

Nederlandse

nationaliteit

nationaliteit

Klimmen/ afdalen op een ladder

31%

35%

Klimmen/ dalen met iets in de hand

13%

9%

Werken met handgereedschap

26%

17%

Hanteren van objecten

20%

25%

Overige specifieke fysieke activiteiten

6%

11%


3%

4%



In tabel 27 is de top 10 van arbeidsmiddelen weergegeven die het vaakst betrokken zijn geweest tijdens het ongevalsscenario vallen van ladder of trapje. Bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit vinden de meeste arbeidsongevallen plaats met mobiele ladders, trapjes (84%). Ten aanzien van de slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (93%) hebben zij relatief minder vaak een arbeidsongeval waarbij het arbeidsmiddel mobiele ladders, trapjes is betrokken. Dit verschil wordt voornamelijk beïnvloedt door het arbeidsmiddel mobiele ladder en niet door een trapje, keukentrap, A-ladder. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit hebben relatief minder arbeidsongevallen met een mobiele trap (58% versus 70%). Daarentegen hebben slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (12%) twee keer meer arbeidsongevallen waarbij het arbeidsmiddel vaste ladder is betrokken, ten opzichte van slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit (6%).

Pagina 69 van 125


Tabel 27 Top 10 betrokken arbeidsmiddelen naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario vallen van ladder of trapje (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Arbeidsmiddelen

Aantal

Aantal

slachtoffers

slachtoffers

met

met een

Nederlandse

niet-

nationaliteit


Mobiele ladders, trapjes

93%

84%

Mobiele ladder

70%

58%

Trapje, keukentrap, A - ladder

22%

23%

Touwladder

0%

1%

Vaste ladders

6%

12%

Onbekend type ladder

2%

4%


In tabel 28 is de oorzaak, de falende barrière, van ongevalsscenario vallen van ladder en trapje weergegeven naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit. Voor slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (41%) geldt dat falende lichaamscontrole/balans relatief vaker voorkomen bij arbeidsongevallen ten opzichte van slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit (30%). Daarnaast is falende locatie/beveiliging van het arbeidsmiddel relatief vaker een oorzaak van het arbeidsongeval bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit (8% versus 3%). Slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit hebben bij arbeidsongevallen relatief vaker te maken met een verkeerde plaatsing van het arbeidsmiddel (43% versus 33%) of een suboptimale conditie of type arbeidsmiddel (24% versus 16%).

Pagina 70 van 125


Tabel 28* Falende barrière bij het arbeidsongeval naar slachtoffers met al dan niet Nederlandse nationaliteit voor scenario contact met handgereedschap (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen plaatsgevonden in 2004-2009 en 2012, in procenten)

Falende barrière

Aantal

Aantal

slachtoffers

slachtoffers met

met een

een niet-

Nederlandse

Nederlandse

nationaliteit

nationaliteit

Verkeerde plaatsing arbeidsmiddel

43%

33%

Falende lichaamscontrole/ balans

30%

41%

24%

16%

10%

10%


4%

4%

Falende valbeveiliging

3%

3%

3%

2%

3%

8%

2%

1%

Substandaard conditie of type arbeidsmiddel Verkeerde positie van persoon op het arbeidsmiddel

Falende conditie van steloppervlak/ ondersteuning(sconstructie) Falende locatie/ beveiliging van het arbeidsmiddel Falende (lichamelijke) gesteldheid van persoon

Bron: Analyse ongevallen met vergelijking tussen slachtoffers naar nationaliteit, 15 december 2014, RPS in opdracht van RIVM, rapport referentie VRM14.00010.R10, bewerkt door Inspectie SZW. * De percentages in de verschillende kolommen tellen niet op tot 100%. Het kan namelijk voorkomen dat er meerdere falende barrières aanwezig zijn bij één arbeidsongeval.

7.6

Conclusies In dit hoofdstuk is een vergelijking gemaakt tussen slachtoffers van arbeidsongevallen met de Nederlandse nationaliteit en slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit. De meeste cijfers in dit hoofdstuk zijn afkomstig van een analyse van ingenieursbureau RPS 19. Voor deze analyse zijn alle door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen over de periode 2004 – 2009 en het jaar 2012 geanalyseerd. Hieronder volgen enkele conclusies. Bij slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit is het percentage dat overlijdt naar aanleiding van het arbeidsongeval bijna twee keer zo groot als bij slachtoffers met een


Pagina 71 van 125


Nederlandse nationaliteit. Verder komen er procentueel gezien onder slachtoffers met een nietNederlandse nationaliteit meer arbeidsverbanden als uitzendkrachten voor en minder als werknemer dan onder het aantal slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Monteur is het meest voorkomende beroep onder de Nederlandse slachtoffers (12%). Het beroep dat het vaaks voorkomt bij de niet-Nederlandse slachtoffers is medewerker productie (15%). De sector met het grootste aantal slachtoffers naar twee cijferige SBI-code valt in SBI 43 gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw. Dit geldt voor zowel de slachtoffers met een Nederlandse als een niet-Nederlandse nationaliteit. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit komen relatief gezien meer voor in de sectoren SBI 46, SBI 25, SBI 10 en SBI 01. Voor de leeftijdscategorieën geldt dat er relatief meer slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit voorkomen tussen de leeftijd 25 en 44 jaar, ten opzichte van slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit. Verder komt uit de cijfers naar voren dat het percentage met onvoldoende kennis van de voertaal onder slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit aanzienlijk groter is dan het percentage onder slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit. Uit de analyse van de ongevalsscenario’s blijkt dat slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit relatief meer ongevallen hebben door contact met bewegende delen van een machine, aanrijding door een voertuig en contact met handgereedschap. Daarentegen hebben zij relatief minder ongevallen door vallen van een ladder of trapje, ten opzichte van slachtoffers met een Nederlandse nationaliteit. Voor deze vier ongevalsscenario’s gelden de grootste verschillen tussen

slachtoffers

met

een

Nederlandse

en

niet-Nederlandse

nationaliteit.

Deze

vier

ongevalsscenario’s zijn besproken in de paragrafen 7.4 en 7.5, waarbij per ongevalsscenario de falende managementfactor, falende taak, menselijke fout (bij falende taak: gebruiken), activiteit van het slachtoffer, betrokken arbeidsmiddel en falende barrière is geanalyseerd.

Pagina 72 van 125


8

Arbeidsongevallen en leeftijd

8.1

Inleiding In hoofdstuk 3 zijn de slachtoffers van door de inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen weergegeven naar leeftijd. Hieruit bleek dat, in absolute zin, de meeste ongevallen voorkomen bij mensen van 45 tot en met 54 jaar. Als de ongevallen werden gerelateerd aan het arbeidsvolume, ontstond een ander beeld. Werknemers van 15 tot en met 24 jaar blijken dan relatief oververtegenwoordigd te zijn bij de slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen. Werknemers van 65 jaar en ouder blijken een hogere kans op een dodelijk arbeidsongeval te hebben. Daarentegen bleek dat werknemers van 25 tot en met 34 jaar relatief minder vaak een ernstig of dodelijk arbeidsongeval hebben. In dit hoofdstuk wordt onder andere gekeken of de oorzaken van de ongevallen verschillen voor de verschillende leeftijdscategorieën. In dit hoofdstuk wordt een vergelijking gemaakt tussen slachtoffers van verschillende leeftijden. Wanneer bij een ongeval twee slachtoffers zijn gevallen, wordt dat ongeval in dit hoofdstuk twee keer geteld. Bij de vergelijking is gekeken naar slachtofferkenmerken, zoals het arbeidsverband en het beroep van het slachtoffer en de sector waar het slachtoffer werkzaam was. Daarnaast zijn ook de directe en de achterliggende oorzaken (gefaalde barrières en

managementfactoren) in

kaart gebracht, die ten grondslag hebben gelegen aan bepaalde ongevalsscenario’s. De cijfers in dit hoofdstuk zijn afkomstig van een analyse van ingenieursbureau RPS 20. Voor de analyse zijn de gegevens uit het Storybuilder model gebruikt. Voor deze analyse zijn alle door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen geanalyseerd die hebben plaatsgevonden in de periode 2007 – 2009 en het jaar 2012 en waarover voldoende informatie beschikbaar was. Van ongevallen die niet volledig zijn onderzocht zijn de kenmerken en oorzaken namelijk (grotendeels) onbekend. Aan het begin van hoofdstuk zes wordt kort uitgelegd waarom ongevallen in dit hoofdstuk -net als in hoofdstuk zes en zeven- zijn ingedeeld naar het jaar waarin de ongevallen hebben plaatsgevonden.

20

factsheet Storybuilder Sectoranalyse leeftijd, RPS, juli 2014

Pagina 73 van 125


8.2 8.2.1

Slachtofferkenmerken Slachtoffers naar arbeidsverband In tabel 29 is weergegeven wat de verdeling van het soort arbeidsverband van de slachtoffers is binnen de verschillende leeftijdscategorieën. Te zien is dat voor alle leeftijdscategorieën geldt dat de meeste slachtoffers werknemer zijn. Binnen de leeftijdscategorie 0-14 jaar is tevens een groot deel leerling/student (26%) of een derde (19%). Bij de 65-plussers zijn ook relatief veel derden. De één na grootste groep slachtoffers binnen de leeftijdscategorie 15 - 24 jaar is uitzendkracht (24%). Hetzelfde geldt voor de leeftijdscategorieën 25 - 34 jaar, 35 - 44 jaar, 45 - 54 jaar en 55 64 jaar. Dit percentage uitzendkrachten daalt naarmate de leeftijd stijgt (van 20% bij 15 - 24 jaar tot 9% bij 55-64 jaar). Tabel 29 Percentage slachtoffers naar arbeidsverband per leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012) Arbeidsverband 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 jr of leeftijd onbekend jaar jaar jaar jaar jaar jaar ouder werknemer

36%

57%

75%

80%

82%

86%

52%

29%

uitzendkracht

10%

24%

20%

15%

13%

9%

10%

6%

2%

1%

3%

4%

3%

3%

3%

3%

leerling/student

26%

10%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

derde

19%

1%

1%

1%

1%

1%

33%

12%

2%

7%

1%

0%

0%

0%

2%

0%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

42

1029

1376

1719

1736

974

61

34

zelfstandige

stagiair eindtotaal eindtotaal (aantal)

Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder, bewerkt door Inspectie SZW.

Tabel 30 laat het percentage slachtoffers per leeftijdscategorie zien uitgesplitst naar de bedrijfsgrootte van het bedrijf waar het ongeval plaatsvond. Werknemers in de leeftijdscategorie 0 - 14 jaar, 15 - 24 jaar en 65 jaar of ouder worden het vaakst (respectievelijk 21%, 26%, 25%) slachtoffer van een ongeval in een bedrijf met 1 t/m 9 werknemers. Werknemers in de overige leeftijdscategorieën worden vaker slachtoffer in een bedrijf met 20 t/m 49 werknemers. 15% van de slachtoffers in de leeftijdscategorie 45 - 54 jaar is slachtoffer geworden bij een ongeval in een bedrijf met 50 t/m 99 werknemers. Ook vallen procentueel gezien redelijk veel slachtoffers bij bedrijven met 10 t/m 19 werknemers en 100 t/m 199 werknemers (beide 12% van het totaal aantal slachtoffers).

Pagina 74 van 125


Tabel 30 Percentage slachtoffers naar bedrijfsgrootte per leeftijdscategorie(door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012) 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 jr of 0-14 jaar jaar jaar jaar jaar jaar ouder totaal 1 t/m 9 21% 26% 20% 16% 18% 13% 14% 25% 10 t/m 19 10% 15% 13% 12% 12% 10% 11% 7% 20 t/m 49 19% 21% 21% 20% 20% 22% 18% 21% 50 t/m 99 7% 12% 12% 13% 13% 15% 12% 7% 100 t/m 199 7% 10% 11% 13% 12% 13% 14% 10% 200 t/m 499 7% 7% 9% 11% 10% 11% 11% 3% 500 t/m 749 5% 1% 2% 2% 2% 3% 3% 3% 750 t/m 999 0% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 0% 1000 en meer 0% 2% 4% 4% 4% 4% 5% 2% 0 of onbekend 24% 7% 7% 8% 8% 9% 9% 23% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% eindtotaal (aantal) 42 1029 1376 1719 1736 974 61 6937 Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder, bewerkt door Inspectie SZW.

8.2.2

Slachtoffers naar beroepen en sectoren In tabel 31 is de top 25 van beroepen van de slachtoffers van arbeidsongevallen naar leeftijd weergegeven. De top 5 bestaat uit: medewerker productie, timmerman, monteur, chauffeur en operator. De verschillen in beroep tussen leeftijdscategorieën zijn klein. De verschillen zitten vooral bij de mensen jonger dan 14 jaar en de mensen van 65 jaar en ouder, waarbij het aantal waarnemingen kleiner is en waarbij een kleiner aandeel van de slachtoffers een beroep zal hebben. Opvallend is dat het vaakst voorkomende beroep bij slachtoffers van 65 jaar of ouder chauffeur is (16%). Ook onder de slachtoffers van 55 tot en met 64 jaar bevinden zich relatief veel chauffeurs (6%). Echter, de meeste slachtoffers in deze leeftijdscategorie zijn timmerman. De meeste slachtoffers tussen de 0 en 14 jaar zijn operator (5%). Slachtoffers in de leeftijdscategorie 15 - 24 jaar zijn iets vaker medewerker magazijn en minder vaak chauffeur dan in de overige leeftijdscategorieën.

Pagina 75 van 125


Tabel 31 Top 25 beroepen van slachtoffers naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten) 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 jaar jaar jaar jaar Beroep 0-14 jaar jaar

65 jr of ouder

Medewerker productie

0%

7%

8%

6%

8%

6%

2%

Timmerman

0%

7%

7%

6%

7%

8%

3%

Monteur

2%

6%

7%

7%

6%

4%

2%

Chauffeur

0%

1%

3%

5%

4%

6%

16%

Operator

5%

2%

3%

5%

4%

4%

2%

Medewerker magazijn

0%

4%

2%

2%

2%

1%

0%

Medewerker algemeen

2%

2%

2%

3%

2%

2%

5%

Medewerker

0%

2%

1%

2%

2%

2%

0%

Elektromonteur

0%

2%

2%

2%

1%

1%

0%

Schilder

0%

1%

1%

1%

2%

3%

0%

Chauffeur vrachtwagen

0%

1%

1%

2%

1%

2%

2%

Constructiebankwerker

2%

2%

1%

1%

1%

2%

0%

Schoonmaker

0%

1%

1%

1%

1%

1%

0%

Lasser

0%

1%

1%

1%

1%

2%

2%

Uitzendkracht

0%

3%

2%

1%

0%

0%

0%

Uitvoerder

0%

0%

1%

1%

1%

2%

0%

Metaalbewerker

0%

2%

1%

1%

1%

1%

0%

Dakdekker

0%

1%

2%

1%

1%

0%

0%

Medewerker logistiek

0%

1%

1%

1%

1%

1%

0%

Voorman

0%

0%

1%

1%

1%

1%

0%

Onderhoudsmonteur

0%

0%

0%

1%

1%

1%

0%

Chauffeur vorkheftruck

0%

1%

1%

1%

1%

1%

0%

Machinist kraan

0%

1%

1%

1%

1%

1%

0%

Metselaar

2%

1%

1%

0%

1%

1%

2%

Monteur service

0%

0%

1%

1%

1%

1%

0%

Onbekend

10%

1%

2%

2%

2%

2%

8%

Overig

76%

50%

45%

45%

46%

45%

57%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

42

1029

1376

1719

1736

974

61

Eindtotaal (aantal)


In tabel 32 is, voor de top tien van sectoren met de meeste slachtoffers, per leeftijdscategorie de verdeling van de slachtoffers over de sectoren weergegeven. Er is gekozen voor een sectorindeling op basis van de eerste twee cijfers van de SBI-code.

Pagina 76 van 125


Tabel 32 Percentage slachtoffers per leeftijdscategorie voor de top 10 sectoren op basis van 2cijferige SBI-code (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012) 65 jaar 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 of jaar jaar jaar jaar jaar jaar ouder Onbekend Totaal SBI 43 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw

2%

12%

14%

11%

12%

10%

2%

6%

12%

5%

10%

10%

8%

11%

14%

10%

9%

11%

5%

10%

9%

10%

7%

7%

10%

6%

9%

7%

7%

7%

7%

7%

6%

5%

6%

7%

0%

5%

6%

6%

6%

6%

5%

3%

6%

5%

3%

4%

5%

4%

4%

5%

3%

4%

0%

4%

3%

3%

3%

3%

2%

9%

3%

SBI 01 Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht

14%

5%

3%

2%

2%

2%

0%

6%

3%

SBI 28 Vervaardiging van overige machines en apparaten

0%

3%

3%

3%

3%

3%

0%

0%

3%

5%

2%

2%

3%

3%

2%

5%

6%

2%

57%

40%

38%

40%

41%

43%

57%

47%

41%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

42

1029

1376

1719

1736

974

61

34

6971

SBI 41 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling SBI 46 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's en motorfietsen) SBI 25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) SBI 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen SBI 49 Vervoer over land SBI 52 Opslag en dienstverlening voor vervoer

SBI 42 Grond-, wateren wegenbouw (geen grondverzet) Overig SBI en onbekend Totaal Eindtotaal


De meeste slachtoffers in de leeftijdscategorieën 15 - 24 jaar, 25 - 34 jaar, 35 - 44 jaar en 45 54 jaar kregen te maken met een ongeval bij een bedrijf in de subsector gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw (respectievelijk 12%, 14%, 11% en 12%, zie tabel 33). Het hoogste Pagina 77 van 125


percentage slachtoffers van 55 - 64 jaar viel in de subsector algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling (14%). De top 3 subsectoren waar ongevallen plaatsvinden met in totaal de meeste slachtoffers bestaat naast voornoemde twee sectoren uit de subsector groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's en motorfietsen). Slechts 2% van de slachtoffers van 65 jaar of ouder en 2% van de slachtoffers jonger dan 15 jaar heeft te maken gekregen met een ongeval bij een bedrijf in de subsector gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw. Binnen de leeftijdscategorie 0-14 jaar gaat het bij 14% van de slachtoffers om een ongeval bij een bedrijf in de landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht. Ook ging het bij een relatief hoog percentage slachtoffers (7%) om een ongeval bij een bedrijf dat zich bezighoudt met de vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten).

8.3

Achterliggende oorzaken per leeftijdscategorie In deze paragraaf gaan we in op leeftijdsverschillen in achterliggende oorzaken van ongevallen. Achterliggende oorzaken kunnen grofweg worden onderverdeeld in falende barrières en falende managementfactoren. Bij het lezen van deze paragraaf is het van belang om in gedachten te houden dat het ongeval niet door het slachtoffer veroorzaakt hoeft te zijn. Falende barrières In figuur 18 is per leeftijdscategorie aangegeven in hoeveel procent van de gevallen iemand slachtoffer is geworden van een arbeidsongeval doordat een barrière verkeerd is gebruikt, niet is verschaft, niet (voldoende) is onderhouden of het toezicht onvoldoende was (toezicht). Bij één ongeval kan meer dan één barrière falen. In de meeste gevallen was sprake van verkeerd gebruik. Slachtoffers van 65 jaar of ouder kregen relatief vaak te maken met een arbeidsongeval door slecht onderhoud (16%). Bij slachtoffers van 15 - 24 jaar heeft het ongeval bij bijna een derde kunnen gebeuren doordat de barrière niet is verschaft. Ook bij slachtoffers van 0-14 jaar ging het vaak om het niet verschaffen (40%) en daarnaast om onvoldoende toezicht (19%).

Pagina 78 van 125


Figuur 16 Falende barrière taken per leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van gefaalde barrière taken)

Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder.

In figuur 17 is voor de verschillende leeftijdscategorieën - indien sprake is van de falende taak gebruiken - weergegeven in hoeveel gevallen het ging om een overtreding, een uitglijder of afdwaling of een vergissing. In de leeftijdscategorieën van 15 tot en met 34 jaar en 65 jaar of ouder was in de meeste gevallen sprake van een vergissing. Het kan daarbij gaan om een vergissing op kennisniveau (een fout die ontstaat door ontoereikende kennis en als gevolg waarvan een verkeerde handeling/maatregel kan worden gekozen) of een vergissing op procedureniveau (een vergissing die ontstaat doordat de (voorschriften van) bestaande protocollen, dagelijkse routines en afspraken niet of verkeerd worden toegepast). Bij slachtoffers van 15 - 24 jaar was er het minst vaak sprake van het begaan van een overtreding wanneer er sprake was van een gebruikersfout (24%). Deze overtreding hoeft niet door het slachtoffer te zijn begaan. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een situationele overtreding (een overtreding waar de regels worden geschonden als gevolg van druk om de taak te voltooien of omdat het moeilijk is om aan de regels te voldoen onder de lokale omstandigheden), een exceptionele overtreding (een zeldzame overtreding onder bijzondere omstandigheden zoals een noodsituatie) en een routine overtreding (een gebruikelijke overtreding, doordat het breken van het voorschrift de normale manier van werken is).

Pagina 79 van 125


Figuur 17 Type menselijke fout per leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van falende taak gebruiken)*

Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder. * voor de slachtoffers jonger dan 15 jaar waren er te weinig waarnemingen om cijfers over te presenteren.

Falende managementfactoren Tabel 33 geeft de falende managementfactoren per leeftijdscategorie weer. De achterliggende oorzaak van een ongeval is voor alle leeftijdscategorieën in de meeste gevallen onvoldoende motivatie en alertheid (bij 31% - 41% van de slachtoffers). Bij de slachtoffers van 15 tot en met 34 jaar en bij de 65-plussers speelt dit in iets mindere mate dan bij

de andere

leeftijdscategorieën. Bij slachtoffers van 14 jaar of jonger was daarnaast in 22% van de gevallen sprake van een gebrek aan competentie, terwijl de achterliggende oorzaak in de overige leeftijdscategorieën relatief vaker te maken had met plannen en procedures. Het aandeel competentie daalt licht naarmate de leeftijd hoger wordt.

Pagina 80 van 125


Tabel 33 Falende managementfactoren per leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van falende managementfactoren)

0-14 jaar

15-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65 jaar of ouder

Beschikbaarheid mensen

0%

2%

2%

2%

2%

1%

3%

Communicatie

0%

7%

7%

8%

7%

5%

4%

Conflictoplossing

6%

4%

5%

6%

6%

5%

6%

8%

6%

7%

6%

6%

6%

5%

Competentie

22%

17%

14%

12%

12%

10%

9%

Materieel

14%

13%

13%

13%

12%

13%

20%

Plannen&procedures

14%

19%

17%

15%

17%

18%

25%

Ergonomie

Motivatie&alertheid Totaal

36%

31%

35%

39%

39%

41%

29%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%


8.4

Ongevalsscenario’s In tabel 34 is de top 15 weergegeven van scenario's waar slachtoffers bij een ongeval mee te maken hebben gekregen. Voor alle leeftijdscategorieën is weergegeven hoe vaak de verschillende scenario’s voorkomen. Op de vier meest voorkomende scenario's wordt later in dit hoofdstuk dieper ingegaan. Slachtoffers van 0 tot 14 jaar en van 15 tot 24 jaar zijn relatief vaak slachtoffer van een ongeval met bewegende delen van een machine (26% en 23% tegenover in totaal 19%). Slachtoffers jonger dan 15 jaar hebben verder relatief iets vaker te maken met vallende objecten (zowel van kranen als niet van kranen), beknelling en contact met een object dat door iemand wordt gedragen of gebruikt. De jongste slachtoffers zijn minder vaak gevallen van een ladder, trapje, dak, vloer of platform. Ze hebben ook relatief (iets) minder vaak een ongeval met contact met wegvliegende voorwerpen of in of op een bewegend voertuig met verlies van controle. Slachtoffers van 55 tot 64 jaar en van 65 jaar en ouder zijn relatief minder vaak slachtoffer van een ongeval met bewegende delen van een machine (16% voor slachtoffers van 55-64 jaar en 8% voor 65-plussers). De 65-plussers zijn ook minder vaak dan jongeren slachtoffer van een beknelling (0%), het scenario in of op een bewegend voertuig met verlies van controle (0%) en een onbeschermde val van hoogte (0%). Contact met vallende objecten (niet van kranen, 17%), aanrijding door een voertuig (8%), contact met handgereedschap (6%) en een val van een stilstaand voertuig (6%) komen relatief vaker voor bij de 65-plussers. De slachtoffers van 55-65 jaar zijn vaker dan gemiddeld slachtoffer van een val van een ladder of trapje (13%), een val op gelijke hoogte (7%) en een val van een stilstaand voertuig (5%).

Pagina 81 van 125


Tabel 34 Top 15 slachtoffers van ongevalscenario's naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten) 0-14 15-24 45-54 55-64 OnType ongeval jaar jaar 25-34 35-44 jaar jaar >=65 bekend Totaal Contact met bewegende delen van een machine 26% 23% 19% 19% 18% 16% 8% 0% 19% Contact met vallende objecten - niet van kranen/ hijswerktuigen 14% 12% 11% 10% 11% 10% 17% 12% 11%

Val van ladder of trapje

2%

4%

7%

9%

11%

13%

8%

15%

9%

Val van dak, vloer of platform Beknelling tussen een machine en een ander object

0%

9%

9%

8%

6%

6%

6%

9%

7%

12%

5%

6%

6%

6%

4%

0%

3%

6%

Aanrijding door een voertuig

7%

6%

4%

4%

4%

4%

8%

9%

5%

Val van steiger

2%

3%

4%

4%

4%

5%

5%

6%

4%

Val op gelijke hoogte Contact met wegvliegende voorwerpen

5%

2%

3%

4%

4%

7%

5%

0%

4%

0%

4%

5%

3%

3%

3%

2%

6%

4%

Contact met handgereedschap In/ op bewegend voertuig met verlies van controle

2%

4%

4%

3%

2%

1%

6%

0%

3%

0%

4%

3%

3%

2%

2%

0%

3%

3%

7%

3%

2%

3%

3%

3%

5%

9%

3%

7%

4%

3%

2%

3%

2%

3%

0%

3%

Val van hoogte - onbeschermd

5%

2%

2%

2%

3%

3%

0%

0%

3%

Val van een stilstaand voertuig

0%

1%

2%

3%

3%

5%

6%

0%

2%

12%

17%

17%

17%

16%

15%

21%

29%

16%

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

100%

100%

34

7.053

Contact met vallende objecten - van kranen/ hijswerktuigen Contact met object dat door iemand wordt gedragen of gebruikt.

Overig Eindtotaal Totaal aantal

43

1.041

1.388

1.740

1.758

986

63


Zoals uit tabel 34 valt af te lezen bestaat de top 4 meest voorkomende ongevalscenario's uit contact met bewegende delen van een machine, contact met vallende objecten-niet van kranen/hijswerktuigen, val van ladder of trapje en val van dak, vloer of platform. In de volgende paragrafen wordt op deze vier scenario's dieper ingegaan en wordt per scenario beschreven wat de activiteit van het slachtoffer was, het betrokken arbeidsmiddel en welke barrières hebben gefaald.

Pagina 82 van 125


8.4.1

Contact met bewegende delen van een machine Van het ongevalscenario contact met bewegende delen van een machine is het vaakst sprake. Dit scenario komt relatief vaak voor bij de slachtoffers van 0 tot 24 jaar en relatief weinig bij de slachtoffers vanaf 55 jaar. Een groot deel van de slachtoffers (62%) was ten tijde van het ongeval een machine aan het bedienen. Dit komt bij de slachtoffers van 15-24 jaar (68%) en 55-64 jaar (71%) iets vaker voor dan bij de slachtoffers van 25-54 jaar (56% tot 61%). De bedieningsactiviteit van de slachtoffers van 25-34 jaar was relatief vaker het invoeren in een machine en (in vergelijking met de andere leeftijdscategorieën) wat minder vaak het testen, tunen, afstellen of controleren van een machine. Voor de 65-plussers en de mensen jonger dan 15 jaar zijn te weinig waarnemingen om hierover cijfers te presenteren. Het vrijmaken, losmaken of deblokkeren van een machine gebeurde in 16% van de ongevallen. Dit komt bij de slachtoffers van 35-54 jaar (17 en 19%) iets vaker voor dan bij de slachtoffers van 15-24 jaar (11%) en de slachtoffers van 55-64 jaar (13%). Er kunnen verschillende arbeidsmiddelen betrokken zijn bij een ongeval met het scenario contact met bewegende delen van een machine. Transportbanden, cirkelzagen, bewerkingsmachines, voorbewerkingsmachines en vormpersen komen het vaakst voor. Er zijn weinig verschillen tussen de leeftijdscategorieën van 15 tot 64 jaar. Wel komen bij de mensen van 15 tot 24 jaar bewerkingsmachines relatief vaker voor. Cirkelzagen komen bij de slachtoffers van 55 tot 64 jaar wat vaker voor. Ongevallen kunnen gebeuren doordat een of meer barrières falen. In tabel 35 zijn deze falende barrières voor het ongevalscenario contact met bewegende delen van een machine weergegeven. Bij één slachtoffer van een ongeval kunnen meerdere barrières hebben gefaald. De jongste en oudste leeftijdscategorieën zijn niet opgenomen in de tabel omdat er maar weinig ongevallen met dit scenario hadden plaatsgevonden. Er zijn weinig verschillen tussen de leeftijdscategorieën van 15 tot en met 64 jaar. Falende fysieke afscherming komt bij alle leeftijdscategorieën in de tabel het vaakst voor (in totaal 45%).

Pagina 83 van 125


Tabel 35 Falende barrières voor ongevalscenario contact met bewegende delen van een machine naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 20072009 en 2012, in procenten) Falende barrière

15-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

Totaal*

Falende fysieke afscherming

45%

44%

46%

45%

45%

45%

Falende lichaamscontrole of bewustzijn van gevarenzone

20%

20%

20%

19%

18%

20%

Gevarenzone is (bewust) genegeerd

12%

15%

13%

13%

12%

13%

Falende besturing of bediening van de machine/ voertuig

12%

9%

10%

10%

12%

11%

Falende noodstopvoorziening

5%

6%

3%

5%

6%

5%

Onvoldoende beveiligd tegen ongewenst opstarten van de machine

3%

3%

5%

5%

4%

4%

Falende staat/ conditie van de machine

1%

1%

1%

1%

1%

1%


1%

1%

1%

0%

1%

1%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

513

576

698

676

330

2.827

Eindtotaal Totaal aantal

Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder, bewerkt door Inspectie SZW. *Het totaal is inclusief slachtoffers jonger dan 15 jaar en ouder dan 65 jaar en slachtoffers van wie de leeftijd onbekend is.

Barrièretaken zijn nodig om een barrière effectief te laten zijn. In tabel 36 zijn de falende barrièretaken weergegeven voor de verschillende leeftijdscategorieën. Er zijn geen grote verschillen tussen de leeftijden te zien. Het niet verschaffen van een barrière komt iets vaker voor bij de slachtoffers van 15 tot en met 24 jaar en wat minder vaak bij slachtoffers van 45 tot 64 jaar. Het niet goed gebruiken van een barrière komt bij de slachtoffers van 35 tot en met 64 jaar iets vaker voor. Toezicht speelt bij de slachtoffers van 15 tot 24 jaar iets vaker (5%) dan bij de andere slachtoffers uit de tabel (2% of 3%).

Pagina 84 van 125


Tabel 36 Falende barrièretaken voor ongevalscenario contact met bewegende delen van een machine naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten) Barrièretaak

15-24 jaar

25-34

45-54 jaar

35-44

55-64 jaar

Totaal*

Verschaffen

29%

28%

27%

24%

24%

27%

Gebruiken

50%

52%

56%

56%

56%

54%

Onderhouden

6%

8%

7%

8%

6%

7%

Toezien op

5%

2%

2%

2%

3%

3%

Onbekend

9%

11%

8%

10%

10%

10%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

513

576

698

676

330

2.827

Totaal

Totaal aantal


8.4.2

Contact met vallende objecten – niet van kranen/hijswerktuigen Het scenario waarmee, na contact met bewegende delen van een machine, de meeste ongevallen zijn gebeurd, is ‘contact met vallende objecten’. De vallende objecten kunnen ook omvallende of instortende objecten zijn. Het gaat dan niet om objecten die van kranen vallen (hiervoor is een apart ongevalsscenario). De ongevallen van dit scenario komen relatief iets vaker voor bij slachtoffers van 0 tot 14 jaar en bij slachtoffers van 65 jaar en ouder (al zijn dit in absolute zin niet veel slachtoffers, verreweg de meeste slachtoffers bij alle scenario’s zijn tussen de 25 en 64 jaar). Van dit scenario zijn er te weinig slachtoffers jonger dan 15 jaar of van 65 jaar en ouder om cijfers te presenteren. Bij slachtoffers van 55 tot 64 jaar komt het iets vaker voor dat het slachtoffer niet betrokken is bij de activiteit (22% tegenover 18% in totaal). Grove bouwmaterialen en prefabelementen zijn veel voorkomende arbeidsmiddelen bij deze ongevallen. Bij slachtoffers van 15 tot 24 jaar zijn iets vaker prefabelementen betrokken (18% tegenover een totaal van 13%) en iets minder vaak arbeidsmiddelen uit de categorie ‘liggers, balken, palen, staven, pijpen’ (5% tegenover een totaal van 11%). Ongevallen met vallende objecten waarbij steigers betrokken zijn komen iets vaker voor bij slachtoffers van 35 tot 44 jaar (8% tegenover 4%). Wanneer een werknemer slachtoffer wordt van een arbeidsongeval door vallende objecten, kunnen meerdere barrières hebben gefaald. In tabel 37 is voor het ongevalscenario contact met vallende objecten-niet van kranen/hijswerktuigen, per leeftijdscategorie weergegeven hoe vaak

Pagina 85 van 125


een barrière heeft gefaald. Te zien is dat falende zekering van voorwerpen het vaakst voorkomt bij alle leeftijdscategorieën. De verschillen tussen de leeftijdscategorieën uit de tabel zijn niet groot. Ook hier kunnen geen cijfers voor de jongste en de oudste slachtoffers worden weergegeven. Bij slachtoffers van 15 tot 24 jaar komt een falende bescherming tegen externe krachten iets minder vaak voor (11%). Ze zijn daarentegen iets vaker slachtoffer door geen adequate persoonlijke beschermingsmiddelen (7% tegenover 3%). Bij slachtoffers van 25 tot 34 jaar is relatief minder vaak sprake van falende beheersing van de interne stabiliteit (10% tegenover 15% in totaal). Bij slachtoffers van 55 tot 64 jaar speelt relatief minder vaak het betreden van de gevarenzone (4% tegenover 7% in totaal), maar relatief vaker de falende sterkte van het voorwerp of de constructie (9% tegenover 6% in totaal). Tabel 37 Falende barrières voor ongevalscenario contact met vallende objecten-niet van kranen/hijswerktuigen naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten) Falende barrière

15-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

Totaal*

Falende zekering van voorwerpen

34%

34%

30%

31%

30%

31%

Falende bescherming tegen externe krachten

11%

19%

15%

17%

18%

16%

Falende beheersing van de interne stabiliteit

16%

10%

17%

15%

15%

15%

Falende stabiliteit van de opstelplaats

13%

16%

14%

14%

14%

14%

Falen door betreden van de gevarenzone

8%

7%

6%

9%

4%

7%

Falende sterkte van voorwerp/ constructie

5%

5%

7%

5%

9%

6%

Geen adequate persoonlijke beschermingsmiddelen

7%

3%

2%

2%

3%

3%


1%

1%

2%

4%

4%

2%

Falende beheersing van de baan van het vallende object

2%

2%

2%

1%

1%

2%

Verkeerde timing van de val/ gooi

1%

1%

1%

2%

2%

2%

Falende bescherming (door interceptie) tegen vallende objecten

1%

1%

3%

0%

1%

1%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

167

182

206

236

124

941

Totaal Totaal aantal


In tabel 38 zijn de falende barrièretaken weergegeven voor de verschillende leeftijdscategorieën. Bij dit scenario speelt bij de slachtoffers van 15 tot 34 jaar vaker het niet juist gebruiken van de barrière (56% en 55% tegenover 50% in totaal). Falend onderhoud speelt minder vaak bij slachtoffers van 15 tot 24 jaar (5% tegenover 10%) en het niet verschaffen speelt bij de

Pagina 86 van 125


slachtoffers van 25 tot 34 jaar iets minder vaak (23% tegenover 26%). Bij de slachtoffers van 55 tot 64 jaar speelt het toezicht in mindere mate (2% tegenover 6% in totaal) en het verschaffen iets vaker (29% tegenover 26%). Tabel 38 Falende barrièretaken voor ongevalscenario contact met vallende objecten-niet van kranen/hijswerktuigen naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten) 25-34 45-54 Barrièretaak 15-24 jaar jaar 35-44 jaar jaar 55-64 jaar Totaal* Verschaffen

26%

23%

27%

26%

29%

26%

Gebruiken

56%

55%

46%

50%

48%

50%

Onderhouden

5%

10%

11%

11%

10%

10%

Toezien op

4%

6%

8%

7%

2%

6%

Onbekend

8%

6%

8%

7%

10%

8%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

167

182

206

236

124

941

Totaal % Totaal aantal

Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder, bewerkt door Inspectie SZW. *Het totaal is inclusief slachtoffers jonger dan 15 jaar en ouder dan 65 jaar en slachtoffers van wie de leeftijd onbekend is .

8.4.3

Val van ladder of trapje In tabel 34 is te zien dat slachtoffers jonger dan 25 jaar relatief minder vaak van een ladder of trapje zijn gevallen dan andere slachtoffers (2%-4% tegenover 9% in totaal). Slachtoffers van 55 tot 64 jaar zijn iets vaker (13%) van een ladder of trapje gevallen dan de andere slachtoffers. Van de slachtoffers die van een ladder of trapje zijn gevallen, waren jongeren van 15 tot 24 jaar relatief minder vaak de ladder aan het beklimmen of afdalen zonder iets in handen. Ze hadden relatief vaker iets in handen bij het beklimmen/afdalen of ze werkten met handgereedschap op de ladder of het trapje. Slachtoffers van 15 tot 34 jaar zijn relatief vaker van een mobiele ladder gevallen en minder vaak van een trapje, keukentrap of A-ladder gevallen dan de andere slachtoffers. Slachtoffers van 55 tot 64 jaar zijn relatief vaker van een trapje, keukentrap of A-ladder gevallen dan alle slachtoffers. Ook voor het ongevalscenario val van ladder of trapje is weergegeven welke barrières hebben gefaald (tabel 39). De balans of lichaamscontrole heeft relatief vaker gefaald bij de jongeren van 15 tot 12 jaar (35%), net als de valbeveiliging. Bij deze jongere slachtoffers faalden een aantal andere barrières relatief iets minder vaak, zoals een arbeidsmiddel dat verkeerd geplaatst is (29%) of in substandaard conditie is (15%). Bij de slachtoffers van 55 tot 64 jaar speelt relatief minder vaak dan gemiddeld de verkeerde plaatsing van het arbeidsmiddel en relatief vaker de substandaard conditie of type arbeidsmiddel.

Pagina 87 van 125


Tabel 39 Falende barrières voor ongevalscenario val van ladder of trapje naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van gefaalde barrières) Falende barrière

15-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

Totaal*

Verkeerde plaatsing arbeidsmiddel

29%

39%

34%

36%

25%

33%

Falende lichaamscontrole/ balans Substandaard conditie of type arbeidsmiddel

35%

23%

24%

25%

27%

26%

15%

17%

19%

17%

25%

19%

10%

6%

10%

9%

7%

8%

Falende locatie/ beveiliging van het arbeidsmiddel

0%

6%

2%

4%

6%

4%


2%

2%

4%

3%

4%

3%

Falende conditie van steloppervlak/ ondersteuning(sconstructie)

0%

3%

3%

3%

3%

3%

10%

1%

1%

3%

1%

2%

0%

3%

2%

1%

1%

1%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

52

115

172

240

158

750

Verkeerde positie van persoon op het arbeidsmiddel

Falende valbeveiliging Falende (lichamelijke) gesteldheid van persoon Totaal Totaal aantal falende barrières


Als een barrière faalt heeft er een barrièretaak niet goed gewerkt. In tabel 40 zijn de falende barrièretaken weergegeven voor de verschillende leeftijdscategorieën. In tabel 40 is te zien dat bij de jongeren van 15 tot 24 jaar de taak van het verschaffen van de barrière niet vaak faalde, maar het onderhoud, toezicht relatief wat vaker. Ook komt het bij deze jongeren wat vaker voor dat de falende taak onbekend is. Bij de slachtoffers van 25 tot 34 jaar speelt onjuist gebruik van de barrière minder vaak dan bij de andere leeftijdscategorieën. Bij de slachtoffers van 55 tot 64 jaar speelt het toezicht iets minder vaak en het gebruiken juist iets vaker.

Pagina 88 van 125


Tabel 40 Falende barrièretaken voor ongevalscenario val van ladder of trapje naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van gefaalde barrières) Barrièretaak Verschaffen

15-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

Totaal*

8%

25%

22%

22%

21%

21%

Gebruiken

48%

40%

52%

50%

53%

49%

Onderhouden

15%

12%

11%

9%

11%

11%

Toezien op

10%

9%

5%

8%

4%

7%

Onbekend

19%

14%

10%

12%

11%

12%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

52

115

172

240

158

750

Totaal Totaal aantal falende taken

Bron: Ongevalsanalyse naar leeftijd, december 2014, geanalyseerd door RPS met Storybuilder, bewerkt door Inspectie SZW. *Het totaal is inclusief slachtoffers jonger dan 15 jaar en ouder dan 65 jaar en slachtoffers van wie de leeftijd onbekend is .

8.4.4

Val van dak, vloer of platform In totaal 7% van alle slachtoffers is van een dak, vloer of platform gevallen. Bij jongeren van 0 tot 14 jaar komt dit minder vaak voor (0%) en bij mensen van 45 jaar en ouder komt het ook (iets) minder vaak voor (6%). In deze paragraaf gaan we in op de activiteiten, arbeidsmiddelen en oorzaken van deze ongevallen in verschillende leeftijdscategorieën.

Voor de jongste

slachtoffers (0-14 jaar) en de oudste slachtoffers (65 jaar en ouder) zijn er te weinig om cijfers te presenteren. Jongeren van 15 tot 24 jaar en ouderen van 55 tot 64 jaar waren relatief vaker bezig met het werken op een dak, platform of verdieping (42% tegenover in totaal 35%). Slachtoffers van 25 tot 44 jaar waren relatief vaker bezig met het construeren van een dak, platform of verdieping (36% tot 38% tegenover in totaal 31%). Slachtoffers van 45 tot 64 jaar waren ook relatief iets vaker aan het staan op of overlopen van een dak, platform of verdieping (31% en 32% tegenover in totaal 26%). Slachtoffers van 15 tot 44 jaar vielen relatief vaker van een dak dan de oudere slachtoffers (48 tot 51% tegenover in totaal 44%). De slachtoffers van 45 tot 54 jaar vielen relatief vaker van een platform (27% tegenover 17% in totaal) en slachtoffers van 55 tot 64 jaar vielen relatief vaak van een verdieping (52% tegenover 34% in totaal). In tabel 41 is aangegeven welke barrières hebben gefaald bij de ongevallen met het ongevalscenario val van dak, vloer of platform in percentage slachtoffers per leeftijdscategorie. Te zien is dat bij de oudere slachtoffers van 55 tot 64 jaar de randbeveiliging en de lichaamscontrole/balans relatief vaker faalde. Er was juist minder vaak sprake van een falende valbeveiliging en een belasting van een oppervlak dat daarvoor niet was bedoeld. Bij de jongere slachtoffers van 15 tot 24 jaar faalden de randbeveiliging en de valbeveiliging relatief iets vaker,

Pagina 89 van 125


terwijl er minder vaak sprake was van een falende lichaamscontrole/balans of een falende staat van het dak, platform of de vloer. Tabel 41 Falende barrières voor ongevalscenario val van dak, vloer of platform naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van gefaalde barrières) Falende barrière

15-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

Totaal

Falende valbeveiliging

30%

28%

30%

25%

19%

27%

Falende randbeveiliging

29%

21%

21%

28%

31%

25%

Falende lichaamscontrole/ balans

16%

19%

19%

23%

25%

20%

Belasting van oppervlak dat daar niet voor is bedoeld

15%

15%

16%

13%

7%

14%

6%

13%

14%

9%

16%

12%

Falende staat van dak, werkplatform of vloer Falende bedrijfshulpverlening Totaal Totaal aantal gefaalde barrières

3%

3%

0%

2%

2%

2%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

149

217

221

177

81

853


In tabel 42 is weergegeven wat de oorzaak was voor de gefaalde barrières uit de vorige tabel. Er zijn geen hele grote verschillen te zien tussen de leeftijdscategorieën. We zien wel dat het verschaffen vaker oorzaak was zijn de slachtoffers van 15 tot 24 jaar en minder vaak bij de slachtoffers van 55 tot 64 jaar. Tabel 43 Falende barrièretaken voor ongevalscenario val van dak, vloer of platform naar leeftijdscategorie (door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen in de periode 2007-2009 en 2012, in procenten van gefaalde barrièretaken) Barrièretaak

15-24 jaar

25-34

35-44

45-54 jaar

55-64 jaar

Totaal

Verschaffen

44%

37%

39%

38%

32%

38%

Gebruiken

35%

40%

40%

36%

42%

38%

Onderhouden

9%

11%

12%

14%

14%

12%

Toezien op

3%

6%

3%

2%

2%

3%

Onbekend

9%

6%

6%

11%

10%

8%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

149

217

221

177

81

853

Totaal Totaal aantal gefaalde barrièretaken


8.5

Samenvatting en conclusie Uit hoofdstuk drie blijkt dat de leeftijdscategorie 45 t/m 54 jaar het hoogste absolute aantal door de Inspectie SZW onderzochte ongevallen heeft, gevolgd door de leeftijdscategorie 35 tot en met 44 jaar. Er werken heel veel mensen in deze leeftijdscageorieën. Als de aantallen ongevallen worden gerelateerd aan het arbeidsvolume zien we dat voor de leeftijdscategorie 25 tot en met 34

Pagina 90 van 125


jaar het aantal door de Inspectie SZW onderzochte ongevallen per 100.000 arbeidsjaren het kleinst is. Het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren is het grootst voor de leeftijdscategorie 15 tot en met 24 jaar. Dit scheelt niet veel van het aantal ongevallen per 100.000 arbeidsjaren voor de overige leeftijdscategorieën. Arbeidskrachten van 65 jaar en ouder zijn relatief vaak slachtoffer van een dodelijk arbeidsongeval, al gaat het in absolute zin om weinig slachtoffers. Tussen de leeftijdscategorieën zijn verschillen in mate waarin de scenario’s voorkomen. Jongere slachtoffers (24 jaar en jonger) zijn relatief vaak slachtoffer van een ongeval met bewegende delen van een machine. De jongste slachtoffers (14 jaar en jonger) zijn minder vaak gevallen van een ladder, trapje, vloer, dak of platform en hebben minder vaak een ongeval met wegvliegende voorwerpen of in of op een bewegend voertuig met verlies van controle. Slachtoffers van 65 jaar en ouder zijn relatief minder vaak slachtoffer van een ongeval met bewegende delen van een machine, beknelling, een ongeval in of op een bewegend voertuig met verlies van controle en een onbeschermde val van hoogte. Contact met vallende objecten (niet van kranen, 17%), aanrijding door een voertuig (8%), contact met handgereedschap (6%) en een val van een stilstaand voertuig (6%) komen relatief vaker voor bij de 65-plussers. Wat betreft de oorzaken van de ongevallen maken we onder andere een onderscheid in falende barrières, falende taken en managementfactoren. De falende barrières gelden specifiek voor een scenario. In dit hoofdstuk zijn we op de vier meest voorkomende scenario’s ingegaan. Falende taken en managementfactoren zijn voor de verschillende scenario’s gelijk. Binnen de falende taak gebruiken hebben we naar het type menselijke fout gekeken. De falende barrières verschillen tussen de scenario’s. Bij de jonge slachtoffers van 15 tot en met 24 jaar zien we dat bij de twee veel voorkomende scenario’s die met vallen te maken hebben, de falende valbeveiliging (of falende randbeveiliging) relatief vaker voorkomt. Bij het ene scenario (vallen van lader of trapje) komt een falende lichaamscontrole bij deze groep relatief vaak voor (in dit geval inclusief falend bewustzijn van de gevarenzone), en bij het andere valscenario (vallen van dak, vloer, platform) juist relatief minder vaak. Bij een derde scenario dat we hebben besproken,

contact

met

bewegende

delen

van

een

machine,

komt

het

falen

van

de

lichaamscontrole ook voor, maar hier speelt dit bij de 15-24-jarigen niet vaker dan bij andere leeftijdscategorieën. Binnen de scenario’s zijn er te weinig slachtoffers van 14 jaar en jonger en van 65 jaar en ouder om cijfers te presenteren. Wel lijkt het erop dat het falen van de lichaamscontrole/balans relatief vaker speelt bij de 65 plussers. De barrièretaken die kunnen falen zijn gelijk tussen de scenario’s. Bij 65-plussers was er relatief vaker sprake van slecht onderhoud. Bij jongere slachtoffers (0 tot 24 jaar) speelt relatief vaak dat de barrière niet was verschaft, al zien we dit niet bij alle vier besproken scenario’s terug. Bij de slachtoffers van 0-14 jaar ging het daarnaast ook relatief vaak om onvoldoende toezicht.

Pagina 91 van 125


In meer dan de helft van de gevallen (behalve bij de 0 tot 14 jarigen) is er sprake van verkeerd gebruik. Dit speelt nog iets vaker bij de slachtoffers van 35 tot 64 jaar. We zien dit niet bij alle vier scenario’s terug. Het gebruiken speelt bij het scenario vallende objecten bijvoorbeeld vaker bij 15-34 jarigen, terwijl dit bij de machineongevallen juist minder vaak speelde. Bij falend gebruik zijn er drie verschillende menselijke fouten mogelijk: vergissingen, uitglijders en afdwalingen en overtredingen. De verschillen tussen de leeftijdscategorieën zijn niet groot. Bij de slachtoffers van 15 tot en met 24 jaar en bij de 65-plussers was er in de meeste gevallen sprake van een vergissing. Uitglijders en afdwalingen komen bij de slachtoffers van 35 tot en met 64 jaar relatief vaker voor. De managementfactoren zijn de achterliggende oorzaken. Voor alle leeftijdscategorieën geldt dat in de meeste gevallen onvoldoende motivatie en alertheid speelt. Bij de jongste slachtoffers speelt competentie relatief vaak. Naarmate de leeftijd van de slachtoffers stijgt, speelt competentie minder vaak.

Pagina 92 van 125


9

Conclusie en discussie

In voorliggend rapport zijn de door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen nader geanalyseerd. Hoofdstuk 3 tot en met 6 hebben betrekking op ongevalsonderzoeken die zijn afgesloten in de periode 2010 tot en met 2013. Hoofdstuk 7 en 8 - waarvoor de gegevens zijn verkregen op basis van Storybuilder - gaan over enkele jaren daarvoor. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten weergegeven op basis waarvan conclusies worden getrokken. Ook worden in dit hoofdstuk enkele discussiepunten ten aanzien van de resultaten naar voren gebracht. Uit cijfers van het CBS blijkt dat 1 op de 15 werknemers (6,5%) in Nederland in 2013 te maken heeft gehad met een arbeidsongeval waarbij zij lichamelijk letsel of geestelijke schade opliepen. Bij 40% van de arbeidsongevallen was sprake van verzuim van ten minste één dag. Indien een arbeidsongeval heeft geleid tot de dood, blijvend letsel of ziekenhuisopname moet het ongeval gemeld

worden

bij

de

Inspectie

SZW.

De

Inspectie

heeft

in

2013

meer

dan

2.000

(meldingsplichtige) ongevallen onderzocht waarbij 2.121 slachtoffers vielen. 74 van deze slachtoffers zijn overleden als gevolg van het ongeval. Van de slachtoffers van de door de Inspectie SZW in de jaren 2010 tot en met 2013 afgesloten ongevalsonderzoeken is een aantal kenmerken bekend. Zo is in hoofdstuk 3 beschreven dat veruit het grootste percentage slachtoffers van door de Inspectie SZW onderzochte ongevallen man is (87%) en dat een relatief groot deel van de slachtoffers (15%) uitzendkracht is. Bij dit laatste moet wel opgemerkt worden dat de definitie van uitzendkracht zoals gehanteerd in het administratieve systeem van de Inspectie veel ruimer is dan die van het CBS; een groot deel van de slachtoffers die in het administratieve systeem van de Inspectie als uitzendkracht staan geregistreerd, zijn in de registratie van het CBS geen uitzendkracht. Het grootste aantal slachtoffers valt binnen de leeftijdscategorie 45 - 54 jaar, gevolgd door de leeftijdscategorie 35 44 jaar. Echter, wanneer het aantal ongevallen wordt afgezet tegen het arbeidsvolume (de hoeveelheid arbeid in arbeidsjaren) in de verschillende leeftijdscategorieën, komt naar voren dat arbeidskrachten van 15 tot en met 24 jaar relatief vaak te maken krijgen met een ernstig arbeidsongeval. Uit gegevens van het CBS/TNO blijkt ook dat jongeren in 2013 1,5 keer zo vaak een arbeidsongeval met letsel hebben opgelopen21. Uit dezelfde gegevens blijkt echter ook dat jongeren relatief minder vaak betrokken zijn bij een arbeidsongeval met verzuim. Als de dodelijke slachtoffers

worden

gerelateerd

aan het

arbeidsvolume

per leeftijdscategorie, blijkt

dat

arbeidskrachten van 65 jaar en ouder relatief vaak slachtoffer zijn geworden van een dodelijk arbeidsongeval. Het gaat echter wel slechts om een klein absoluut aantal. In hoofdstuk 8 is een verdiepende analyse beschreven naar verschillen in toedracht en oorzaken van ongevallen tussen 21

Mol, M. & Pleijers, A. (2014). Ongelukken op de werkvloer. CBS, Sociaaleconomische trends, mei 2014, 01

Pagina 93 van 125


leeftijdscategorieën. Ook beroep en sector komt hierin aan bod. Wat betreft de oorzaken van ongevallen wordt onder andere naar barrières gekeken. Een barrière is een veiligheidsfunctie die een ongeval kan voorkomen of de gevolgen kan beperken.

De meeste (onderzochte)

arbeidsongevallen hebben kunnen gebeuren doordat een barrière niet of verkeerd is gebruikt. Bij slachtoffers van 65 jaar of ouder heeft een barrière relatief vaak gefaald door slecht onderhoud. Jongeren (tot en met 24 jaar) krijgen juist relatief vaker te maken met een ongeval doordat de barrière niet is verschaft. Binnen de falende barrière niet of verkeerd gebruiken kan sprake zijn van een overtreding, een vergissing of een afdwaling. Bij slachtoffers onder de 25 jaar is relatief het minst vaak sprake van een overtreding. De achterliggende oorzaak van het ongeval is in de meeste gevallen onvoldoende motivatie of alertheid, maar dit speelt minder binnen de leeftijdscategorieën 15 - 24 jaar, 25 - 34 jaar en 65 jaar of ouder. Hoe ouder het slachtoffer, hoe (relatief) minder vaak een gebrek aan competentie de achterliggende oorzaak is. Relatief veel slachtoffers in de leeftijdscategorie 55 – 64 jaar hebben te maken gekregen met een ongeval door het scenario val van ladder of trapje, val op gelijke hoogte, val van hoogte-onbeschermd en val van stilstaand voertuig. Een relatief hoog percentage 15 – 24-jarigen wordt slachtoffer door aanrijding door een voertuig, contact met handgereedschap, in/op bewegend voertuig met verlies van controle en contact met object dat door iemand wordt gedragen of gebruikt. De vier meest voorkomende scenario’s (contact met bewegende delen van een machine, contact met vallende objecten-niet van kranen/hijswerktuigen, val van ladder of trapje en val van dak, vloer of platform) zijn in hoofdstuk 8 nader geanalyseerd. In hoofdstuk 4 is gekeken in welke sectoren de meeste slachtoffers van door de Inspectie onderzochte arbeidsongevallen vallen. In de jaren 2010 tot en met 2013 waren dat de hoofdsectoren industrie (29%), bouwnijverheid (24%), handel (12%) en vervoer en opslag (9%). De ongevalsfrequentie (het aantal onderzochte ongevallen per 100.000 banen van werknemers) is het hoogst in de hoofdsectoren waterleidingbedrijven en afvalbeheer, bouwnijverheid en industrie. In de laatstgenoemde sector is sprake van een afname van het aantal banen van werknemers in de periode 2010-2013, terwijl een stijging zichtbaar is van het absolute aantal onderzochte ongevallen in 2013 ten opzichte van 2010. Dit geldt ook voor de hoofdsectoren specialistische zakelijke diensten, openbaar bestuur en overheidsdiensten en onderwijs. Voor de sectoren horeca en financiële dienstverlening geldt het tegenovergestelde. Er is sprake van een daling van het aantal slachtoffers (van onderzochte arbeidsongevallen) terwijl het aantal banen van werknemers is toegenomen in de onderzochte periode. In de horeca en financiële dienstverlening lijkt de kans op een (onderzocht) ernstig ongeval dus te zijn afgenomen. Uit cijfers over 2012 van het CBS/TNO op basis van een enquête onder werknemers blijkt dat de kans op een ongeval - ernstig of minder ernstig en met of zonder verzuim - in de horeca juist relatief groot is22. De meeste ongevallen in de horeca hebben niet geleid tot ziekteverzuim of tot verzuim korter dan één dag. Dit in tegenstelling tot de bouw, waar het vaker ging om ernstigere ongevallen met verzuim. De kans op een ongeval is volgens de cijfers van het CBS/TNO relatief groot in de sectoren bouw, 22

Mol, M. & Pleijers, A. (2014). Ongelukken op de werkvloer. CBS, Sociaaleconomische trends, mei 2014, 01

Pagina 94 van 125


vervoer en opslag en in het openbaar bestuur. Dit is in lijn met het absolute en/of relatieve aantal door de Inspectie SZW onderzochte ongevallen. De kans op een ongeval in de financiële sector is volgens de gegevens van het CBS/TNO relatief laag. Overigens lijkt op basis van een vergelijking tussen ziekenhuisopnames en bij de Inspectie SZW gerapporteerde ongevallen per sector dat in de sectoren landbouw en visserij, horeca, vervoer en communicatie en bouwnijverheid meer dan de helft van de ernstige ongevallen niet wordt gemeld 23. Een logische verklaring daarvoor kan zijn dat niet al deze ongevallen meldingsplichtige arbeidsongevallen zijn die door de Inspectie SZW moeten

worden

onderzocht

(ongevallen

met

zelfstandigen

zijn

bijvoorbeeld

vaak

niet

meldingsplichtig). Het percentage ernstige ongevallen dat is gerapporteerd ten opzichte van het aantal ongevallen met ziekenhuisopname is echter zeer laag in de landbouw en visserij (14%) en de horeca (20%). Naast de hoofdsectoren is ook gekeken naar het aantal slachtoffers binnen sectoren op basis van hun tweecijferige SBI-code. In het rapport is de top 15 weergegeven op basis van het aantal onderzochte arbeidsongevallen per 100.000 banen van werknemers in 2012-2013. In de sector sanering en overig afvalbeheer (SBI-code 39) is het gemiddelde aantal slachtoffers -bij de door de Inspectie onderzochte arbeidsongevallen- per 100.000 banen van werknemers in 2012-2013 het hoogst, namelijk 625. Het absolute aantal slachtoffers van ongevallen is in deze sector echter slechts gemiddeld 10 per jaar. Ten opzichte van 2010-2011 is bij deze sector sprake van een daling in het aantal slachtoffers (per 100.000 banen). Een daling kan verschillende oorzaken hebben. Een daling kan veroorzaakt worden door veiliger werk, door toeval, of door andere factoren zoals bijvoorbeeld een verandering in de mate waarin ongevallen in een sector meldingsplichtig zijn en de mate waarin ze worden gemeld. Een stijging in het aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers is te zien in de sector vervaardiging van metalen in primaire vorm (SBI-code 24). Deze sector staat op nummer twee in de top 15. De grootste stijging in het aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers is te vinden in de sector vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen (SBI-code 15), hoewel het slechts om een klein absoluut aantal ongevallen gaat. Het relatieve aantal ongevallen in de sector afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling (SBI-code 38) is eveneens gestegen. Wanneer gekeken wordt naar het absolute aantal ongevallen komt naar voren dat in de sector gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw (SBI-code 43) in 2012-2013 gemiddeld de meeste slachtoffers vallen, gevolgd door de sector groothandel en handelsbemiddeling (SBI-code 46). De meeste sectoren uit de top 15 werden door de Inspectie SZW in de periode 2010-2013 als prioritair beschouwd in de sectoraanpakken voor arbeidsomstandigheden. Uitzondering hierop zijn de sectoren vervaardiging van papier, karton en papieren kartonwaren (SBI-code 17), vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen (SBI-code 15) en winning van delfstoffen (geen olie en gas) (SBI-code 08). Daarnaast valt op dat in de sectoren primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk (SBI-code 16) en afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling (SBI-

23

Damen, M., Wouters, R. & Leidelmeijer, K. (2010). Actieplan Arbeidsveiligheid. Selectie en uitnodiging risicovolle bedrijven. Amsterdam: RIGO, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Pagina 95 van 125


code 38) vanaf 2015 geen actief toezicht meer wordt gehouden, terwijl beide sectoren in de top 5 sectoren met de hoogste ongevalsfrequentie per 100.000 banen staan. Echter, zoals eerder vermeld, wordt de toezichtsintensiteit niet enkel gebaseerd op het aantal arbeidsongevallen in de sector. Bovendien staan beide sectoren niet bovenaan als het gaat om het absolute aantal ernstige arbeidsongevallen. In dit rapport is ook gekeken naar de handhaving bij ongevalsonderzoeken (hoofdstuk 5). Het percentage geconstateerde overtredingen bij (slachtoffers van) ongevalszaken is in 2013 65%. Dit percentage is van 2010 tot en met 2012 toegenomen en vervolgens licht afgenomen. In 2013 is na constatering van een overtreding in 90% van de gevallen een boeterapport (88%) of procesverbaal (2%) opgemaakt. Ook is in het rapport gekeken naar de wetsartikelen die zijn overtreden. De meest voorkomende overtreding heeft betrekking op het voorkomen van gevaar van bewegende

voorwerpen

(artikel

3.17

Arbeids-omstandighedenbesluit),

gevolgd

door

het

voorkomen van valgevaar (artikel 3.16) en veiligheidsvoorzieningen in verband met bewegende delen van arbeidsmiddelen (artikel 7.7). Voor het jaar 2012 is in hoofdstuk 6 voor de door de Inspectie onderzochte arbeidsongevallen, weergegeven welke risico’s tot de meeste ongevallen leiden en welke ongevalsscenario’s zich in welke mate hebben voorgedaan. Het risico contact met een bewegend object leidt tot de meeste ongevallen. Binnen dit risico is het meest voorkomende scenario contact met vallende objectenniet van kranen. Het risico dat daarna leidt tot veel ongevallen is val van hoogte, met als meest voorkomende scenario val van dak, vloer of platform. Ook de risico's contact met bewegende delen van een machine en vallen (niet van hoogte) leiden tot veel ongevallen. Het gaat daarbij in de meeste gevallen om de scenario's contact met bewegende delen van een machine en val van ladder of trapje. In hoofdstuk 6 zijn enkele voorbeelden bij de verschillende ongevalscenario's gegeven. In hoofdstuk 7 is een verdiepende analyse beschreven naar nationaliteit op basis van gegevens uit Storybuilder24. Uit deze analyse, op basis van de door de Inspectie SZW onderzochte arbeidsongevallen over de periode 2004-2009 en 2012, blijkt dat 12% van de slachtoffers van wie de nationaliteit bekend is, de niet-Nederlandse nationaliteit heeft. Er is gekeken naar het soort letsel

dat

arbeidskrachten

arbeidsongeval. Opvallend

met is dat

de het

(niet-)Nederlandse percentage

nationaliteit

slachtoffers met

opliepen

door

het

een niet-Nederlandse

nationaliteit dat overlijdt als gevolg van het ongeval bijna twee keer zo groot is als het percentage slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit dat overlijdt. Verder is ook gekeken naar het soort arbeidsverband en het beroep van de slachtoffers alsmede de sector waarin het ongeval plaatsvond. Wat opvalt is dat slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit relatief vaker uitzendkracht zijn dan slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Verder blijkt uit de analyse dat een aanzienlijk groter percentage slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit 24

Hiervoor heeft advies- en ingenieursbureau RPS een analyse gedaan van gegevens uit Storybuilder.

Pagina 96 van 125


onvoldoende kennis heeft van de voertaal dan slachtoffers met de Nederlandse nationaliteit. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit hebben relatief vaker arbeidsongevallen door contact met bewegende delen van een machine, aanrijding door een voertuig en contact met handgereedschap. Ongevallen waarbij sprake is van een val van een ladder of trapje komt juist relatief minder vaak voor onder slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit. Deze vier scenario’s zijn in hoofdstuk 7 nader geanalyseerd. Er zijn over de vier scenario’s heen geen eenduidige verschillen aan te wijzen in oorzaken van ongevallen tussen Nederlandse en nietNederlandse slachtoffers, maar per scenario zijn wel verschillen te benoemen. Uit het voorafgaande kan geconcludeerd worden dat arbeidskrachten die jonger zijn dan 25 jaar een mogelijk kwetsbare groep vormen als het gaat om de kans op een ernstig, door de Inspectie SZW onderzocht, arbeidsongeval. Kijkend naar alle arbeidsongevallen met verzuim, een veel bredere definitie van arbeidsongevallen, dan is er in de laatste jaren een daling voor de jongeren te zien. Het overgrote deel van de slachtoffers is man. Niet-Nederlandse slachtoffers zijn relatief vaker overleden dan Nederlandse slachtoffers. 65-plussers lijken relatief vaker slachtoffer van een dodelijke arbeidsongeval, maar het gaat in absolute zin om weinig ongevallen. Het absolute aantal dodelijke slachtoffers fluctueert niet sterk door de jaren heen (76 in 2010, 61 en 60 in 2011 en 2012 en 74 in 2013, gebaseerd op in de betreffende jaren afgesloten zaken). Er zijn grote verschillen te zien tussen sectoren in het voorkomen van arbeidsongevallen. Het grootste aandeel van de (door de Inspectie onderzochte) arbeidsongevallen vindt plaats in de industrie, bouwnijverheid,

handel

en

vervoer

en

opslag.

In

de

hoofdsectoren

waterleiding-

bedrijven/afvalbeheer, bouwnijverheid en industrie is het aantal ongevallen per 100.000 banen van werknemers het hoogst. De wetsartikelen waarop het vaakst overtredingen worden geconstateerd, hebben betrekking op het voorkomen van gevaar van bewegende voorwerpen, gevolgd door het voorkomen van valgevaar en veiligheidsvoorzieningen in verband met bewegende delen van arbeidsmiddelen. De meeste arbeidsongevallen hebben betrekking op het risico contact met een bewegend object. Vallen en contact met bewegende delen van een machine zijn ook risico’s die vaak spelen bij de ongevallen. Als we kijken naar de oorzaken van ongevallen, blijkt dat de meeste ongevallen hebben kunnen gebeuren doordat een barrière (die het ongeval had kunnen voorkomen) niet of verkeerd is gebruikt. Bij jongeren speelt relatief vaker dan bij andere slachtoffers dat een barrière niet is verschaft. Onvoldoende motivatie of alertheid is de meest voorkomende achterliggende oorzaak van ongevallen, maar dit speelt minder bij slachtoffers van 15 tot 34 jaar en 65-plussers. Onvoldoende competentie speelt vaker bij jongere slachtoffers dan bij oudere slachtoffers. Op basis van het voorgaande kunnen interventies worden ingezet, maar tegelijkertijd is meer onderzoek nodig om de oorzaak van de verschillen in de kans op een ongeval volledig te kunnen achterhalen. Uit het vorige arbeidsongevallenrapport (en ook uit het huidige) komt naar voren dat uitzendkrachten mogelijk een kwetsbare groep vormen. Opvallend is dat relatief veel niet-

Pagina 97 van 125


Nederlanders uitzendkracht zijn. Ook jongeren zijn relatief vaak uitzendkracht. Voor verder onderzoek is het zinvol te kijken welke factoren gepaard gaan met (of een oorzaak vormen van) een hogere kans op een ernstig arbeidsongeval. Hierbij zijn onder andere leeftijd, nationaliteit (of herkomst) en type arbeidovereenkomst en de duur van een arbeidsovereenkomst van belang om in de analyse mee te nemen.

Pagina 98 van 125

Bijlage

Tabel I Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2010-2013 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken.

Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeidsvolume**

gemiddeld per 100.000 banen/

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

arbeidsvolume

Totaal

Totaal

2.075

100%

2.082

100% 2.044

100%

2.121

100% 8.322

100% 2.081

7.833.200

27

Geslacht

M

1.785

86%

1.801

87%

1.801

88%

1.861

88%

7.248

88%

1.812

4.173.000

43

V

177

9%

170

8%

166

8%

162

8%

675

8%

169

3.674.000

5

onbekend

113

5%

111

5%

77

4%

98

5%

399

4%

100

werknemer

1.577

76%

1.534

74%

1.517

74%

1.555

73%

6.183

74%

1.546

stagiair

27

1%

20

1%

18

1%

25

1%

90

1%

23

uitzendkracht

288

14%

322

16%

313

15%

327

15%

1.250

15%

313

leerling/student

33

2%

27

1%

27

1%

35

2%

122

2%

31

zelfstandige

76

4%

66

3%

78

4%

86

4%

306

4%

77

derde

32

2%

48

2%

37

2%

32

2%

149

2%

37

gezinslid

6

0%

14

1%

7

0%

6

0%

33

0%

8

anders/onbekend

36

2%

51

2%

47

2%

55

3%

189

2%

47

Nee

1.127

54%

974

47%

863

42%

900

42%

3.864

49%

966

Ja

948

46%

1.108

53%

1.181

58%

1.221

58%

4.458

52%

1.115

Nee

902

44%

728

35%

680

33%

733

35%

3.043

38%

761

Ja

1.173

57%

1.354

65%

1.364

67%

1.388

65%

5.279

62%

1.320

1 t/m 14

9

0%

2

0%

10

1%

0

0%

21

0%

5

-

-

Arbeidsverband

meewerkend

boeterapport?

overtredingen?

Leeftijd***


Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeidsvolume**


Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

15 t/m 24

285

14%

305

15%

276

14%

278

13%

1.144

11%

286

678.000

36

25 t/m 34

371

18%

350

17%

360

18%

353

17%

1434

17%

359

1.353.000

25

35 t/m 44

483

23%

442

21%

415

20%

425

20%

1765

21%

441

1.429.000

29

45 t/m 54

512

25%

489

23%

482

24%

540

25%

2023

24%

506

1.492.000

32

55 t/m 64

262 23

23

14% 1%

316

65 en ouder

13% 1%

289

22

15% 1%

335 32

16% 2%

1202 100

14% 1%

301 25

872.000 42.000

32 33

Onbekend

130

6%

182

9%

163

8%

158

7%

633

8%

158

-

-

49

2%

63

3%

85

4%

67

3%

264

3%

66

-

dienstverlening

41

2%

57

3%

53

3%

57

3%

208

2%

52

-

Bouw algemeen

416

20%

411

20%

404

20%

376

18%

1.607

21%

402

-

Bouw GWW

83

4%

83

4%

77

4%

69

3%

312

4%

78

-

Gezondheidszorg

77

4%

61

3%

57

3%

65

3%

260

3%

65

-

bouwmaterialen

111

5%

89

4%

91

5%

82

4%

373

5%

93

-

Landbouw

65

3%

61

3%

72

4%

61

3%

259

3%

65

-

Metaal

290

14%

339

16%

305

15%

341

16%

1.275

16%

319

-

Mobiliteit

27

1%

22

1%

27

1%

36

2%

112

1%

28

-

Onderwijs

29

1%

27

1%

24

1%

38

2%

118

2%

30

-

Openbaar bestuur

62

3%

45

2%

53

3%

85

4%

245

3%

61

-

werkvoorziening

27

1%

17

1%

19

1%

14

1%

77

1%

19

-


217

11%

193

9%

182

9%

209

10%

801

9%

200

-

prioritaire

Aardolie, chemie,

sector

kunststof en rubber (ACKR)

arbeidsvolume

Afval en milieu

Hout, timmer en

Sociale

Pagina 100 van 125


Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeidsvolume**


Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

120

6%

147

7%

150

7%

158

7%

575

7%

144

-

461

22%

466

22%

445

22%

463

22%

1.835

22%

459

-

bosbouw en visserij

68

3%

63

3%

73

4%

63

3%

267

3%

67

96.800

69

B Delfstoffenwinning

2

0%

1

0%

4

0%

2

0%

9

0%

2

8.600

26

C Industrie

571

28%

606

29%

595

29%

624

29%

2.396

29%

599

750.200

80

D Energievoorziening

4

0%

5

0%

6

0%

16

1%

31

0%

8

25.500

30

en afvalbeheer

41

2%

57

3%

53

3%

57

3%

208

2%

52

37.600

138

F Bouwnijverheid

489

24%

486

23%

473

23%

433

20%

1.181

24%

470

340.100

138

G Handel

244

12%

247

12%

230

11%

247

12%

968

12%

242

1.301.500

19

H Vervoer en opslag

217

11%

193

9%

182

9%

209

10%

801

9%

200

374.300

53

I Horeca

28

1%

36

2%

34

2%

17

1%

115

2%

29

336.500

9

3

0%

2

0%

3

0%

2

0%

10

0%

3

229.600

1

25

1%

32

2%

34

2%

22

1%

113

2%

28

299.200

9

11

1%

12

1%

12

1%

11

1%

46

1%

12

67.100

17

57

3%

69

3%

69

3%

76

4%

271

3%

68

479.700

14

Voeding en genot

arbeidsvolume

Geen prioritaire sector Hoofdsector A Landbouw,

E Waterleidingbedrijven

J Informatie en communicatie K Financiële dienstverlening L Verhuur en handel van onroerend goed M Specialistische zakelijke diensten

Pagina 101 van 125


Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeidsvolume**


Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

arbeidsvolume

102

5%

94

5%

93

5%

107

5%

396

4%

99

813.800

12

en overheidsdiensten

62

3%

45

2%

53

3%

85

4%

245

3%

61

514.500

12

P Onderwijs

29

1%

27

1%

24

1%

38

2%

118

2%

30

514.900

6

75

4%

60

3%

57

3%

65

3%

257

3%

64

1.371.500

5

20

1%

23

1%

23

1%

24

1%

90

1%

23

129.900

17

15

1%

17

1%

13

1%

13

1%

58

1%

15

141.700

10

werkgever

0

0%

0

0%

0

0%

1

0%

1

0%

0

-

-

Onbekend

12

1%

7

0%

13

1%

9

1%

41

1%

11

-

N Verhuur en overige zakelijke diensten O Openbaar bestuur

Q Gezondheids- en welzijnszorg R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstverlening T Huishoudens als

De aantallen slachtoffers zijn gebaseerd op een bewerking van gegevens uit het administratieve systeem van de Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht. * Het gemiddelde per jaar is berekend over de periode 2010-2013. **Voor sectoren zijn aantallen banen van werknemers per december 2012 (voorlopige cijfers) gebruikt. Voor leeftijd is het arbeidsvolume van werknemers in 2012 (voorlopige cijfers) gebruikt. Voor uitzendkrachten is het aantal uitzendkrachten in de werkzame beroepsbevolking in 2012 gebruikt. Deze gegevens zijn alle afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek. *** Het gemiddeld aantal arbeidsongevallen per 100.000 banen/arbeidsvolume naar leeftijdscategorie is alleen gebaseerd op ongevallen met werknemers, uitzendkrachten en stagiairs.

Pagina 102 van 125


Tabel II Slachtoffers van dodelijke arbeidsongevallen in 2010-2013 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar verschillende kenmerken. Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeids-

gemiddeld

volume** per 100.000 Banen/ Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

arbeidsvolume

Totaal

Totaal

76

100%

61

100%

60

100%

74

100%

271

100%

68

7.833.200

0,9

Geslacht

M

70

92%

58

95%

58

97%

73

99%

259

96%

65

4.173.000

1,6

V

5

7%

3

5%

2

3%

1

1%

11

4%

3

3.674.000

0,1

onbekend

1

1%

0

0%

0

0%

0

0%

1

0%

0

werknemer

49

64%

41

67%

45

75%

51

69%

186

69%

47

stagiair

1

1%

0

0%

0

0%

1

1%

2

1%

1

uitzendkracht

7

9%

7

11%

6

10%

6

8%

26

10%

7

leerling/student

1

1%

0

0%

2

3%

0

0%

3

1%

1

zelfstandige

8

11%

5

8%

3

5%

9

12%

25

9%

6

derde

6

8%

3

5%

1

2%

6

8%

16

6%

4

gezinslid

2

3%

2

3%

2

3%

0

0%

6

2%

2

anders/onbekend

2

3%

3

5%

1

2%

1

1%

7

3%

2

nee

47

62%

34

56%

36

60%

37

50%

154

57%

39

Ja

29

38%

27

44%

24

40%

37

50%

117

43%

29

nee

24

32%

19

31%

15

25%

19

26%

77

28%

19

Ja

52

68%

42

69%

45

75%

55

74%

194

72%

49

1 t/m 14

0

0%

1

2%

1

2%

0

0%

2

1%

1

2.000

15 t/m 24

10

13%

6

10%

11

18%

7

9%

34

13%

9

678.000

1,1

25 t/m 34

14

18%

8

13%

6

10%

9

12%

37

14%

9

1.353.000

0,6

35 t/m 44

16

21%

13

21%

13

22%

18

24%

60

22%

15

1.429.000

0,9

45 t/m 54

16

21%

16

26%

15

25%

18

24%

65

24%

16

1.492.000

0,9

Arbeidsverband

meewerkend

boeterapport?

overtredingen? Leeftijd***

Pagina 103 van 125


Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeids-

gemiddeld


Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

55 t/m 64

10

13%

7

11%

7

12%

14

19%

38

14%

10

872.000

0,9

65 en ouder

6

8%

5

8%

2

3%

3

4%

16

6%

4

42.000

4,2

onbekend

4

5%

5

8%

5

8%

5

7%

19

7%

5

1

1%

2

3%

0

0

3

4%

6

2%

2

-

-

dienstverlening

0

0%

3

5%

4

7%

5

7%

12

4%

3

-

-

Bouw algemeen

22

29%

12

20%

15

25%

20

27%

69

25%

17

-

-

Bouw GWW

2

3%

4

7%

2

3%

5

7%

13

5%

3

-

-

Gezondheidszorg

1

1%

0

0%

0

0%

2

3%

3

1%

1

-

-

Hout, timmer en

3

4%

2

3%

6

10%

0

0%

11

4%

3 -

-

5

-

-

Prioritaire

Aardolie, chemie,

sector

kunststof en rubber (ACKR)

arbeidsvolume

Afval en milieu

bouwmaterialen Landbouw

5

7%

6

10%

3

5%

Metaal

7

9%

5

8%

5

8%

8

11%

25

9%

6

-

Mobiliteit

1

1%

2

3%

0

0%

1

1%

4

1%

1

-

-

Onderwijs

0

0%

0

0%

0

0%

1

1%

1

0%

0

Openbaar bestuur

1

1%

2

3%

2

3%

1

1%

6

2%

2

-

-

1

1%

3

1%

1

werkvoorziening

1

1%

1

2%

0

0%

-

-


16

21%

10

16%

6

10%

11

-

-

Voeding en genot

2

3%

4

7%

3

5%

-

-

14

18%

8

13%

14

23%

-

-

Sociale

Geen prioritaire sector hoofdsector

Pagina 104 van 125

4

10

5%

14%

18

42

7%

15%

1

1%

10

4%

3

12

16%

48

18%

12


Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeids-

gemiddeld


Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

arbeidsvolume

bosbouw en visserij

5

7%

6

10%

4

7%

4

5%

19

7%

5

96.800

5

C Industrie

13

17%

15

25%

14

23%

13

18%

55

20%

14

750.200

2

en afvalbeheer

0

0%

3

5%

4

7%

5

7%

12

4%

3

37.600

8

F Bouwnijverheid

24

32%

16

26%

17

28%

25

34%

82

30%

21

340.100

6

G Handel

8

11%

3

5%

5

8%

4

5%

20

7%

5

1.301.500

0

H Vervoer en opslag

16

21%

10

16%

6

10%

10

14%

42

16%

11

374.300

3

I Horeca

2

3%

0

0%

1

2%

1

1%

4

2%

1

336.500

0

1

1%

0

0%

4

7%

1

1%

6

2%

2

299.200

1

1

1%

1

2%

1

2%

0

0%

3

1%

1

67.100

1

0

0%

1

2%

1

2%

2

3%

4

2%

1

479.700

0

3

4%

3

5%

1

2%

2

3%

9

3%

2

813.800

0

en overheidsdiensten

1

1%

2

3%

2

3%

1

1%

6

2%

2

514.500

0

P Onderwijs

0

0%

0

0%

0

0%

1

1%

1

0%

0

514.900

0

welzijnszorg

1

1%

0

0%

0

0%

2

3%

3

1%

1

1.371.500

0

R Cultuur, sport en

1

1%

1

2%

0

0%

2

3%

4

2%

1

129.900

1

A Landbouw,

E Waterleidingbedrijven

K Financiële dienstverlening L Verhuur en handel van onroerend goed M Specialistische zakelijke diensten N Verhuur en overige zakelijke diensten O Openbaar bestuur

Q Gezondheids- en

Pagina 105 van 125


Banen/ 2010

2011

2012

2013

Totaal

gemiddeld

arbeids-

gemiddeld


Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

per jaar*

dienstverlening

0

0%

0

0%

0

0%

1

1%

1

0%

0

Onbekend

0

0%

0

0%

0

0%

0

0%

0

0%

0

arbeidsvolume

recreatie S Overige 141.700

* Het gemiddelde per jaar is berekend over de periode 2010-2013. **voor sectoren zijn aantallen banen van werknemers per december 2012 (voorlopige cijfers) gebruikt. Voor leeftijd is het arbeidsvolume van werknemers in 2012 (voorlopige cijfers) gebruikt. Voor uitzendkrachten is het aantal uitzendkrachten in de werkzame beroepsbevolking in 2012 gebruikt. Deze gegevens zijn alle afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek. *** Het gemiddeld aantal arbeidsongevallen per 100.000 banen/arbeidsvolume naar leeftijdscategorie is alleen gebaseerd op ongevallen met werknemers, uitzendkrachten en stagiairs.

Pagina 106 van 125

0


Tabel III Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2010-2013 (door de Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar tweecijferige SBI.

20122013

Sector (2 cijferige SBI) 01 Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht 02 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening voor de bosbouw 03 Visserij en kweken van vis en schaaldieren 06 Winning van aardolie en aardgas 08 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) 09 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen 11 Vervaardiging van dranken 12 Vervaardiging van tabaksproducten 13 Vervaardiging van textiel 14 Vervaardiging van kleding

20102011

Totaal aantal

Totaal %

Gemiddeld aantal per jaar

aantal per 100.000 banen

aantal banen*

Totaal aantal

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal % per jaar

aantal banen*

sector prioritair?

133

3%

67

71

94.000

126

3%

63

65

1

0%

1

36

1.400

4

0%

2

143

1.400 niet

2

0%

1

71

1.400

1

0%

1

38

1.300 niet

1

0%

1

15

3.400

0

0%

0

0

3.200 niet

4

0%

2

100

2.000

3

0%

2

71

2.100 niet

1

0%

1

16

3.200

0

0%

0

0

2.700 niet

231 8

6% 0%

116 4

101 62

114.800 6.500

180 8

4% 0%

90 4

78 59

115.200 geheel 6.800 geheel

1 11 0

0% 0% 0%

1 6 0

17 51 0

2.900 10.700 2.500

2 19 1

0% 0% 0%

1 10 1

33 86 22

3.000 geheel 11.000 niet 2.300 niet

Pagina 107 van 125

96.800 geheel


20122013

Sector (2 cijferige SBI) 15 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen 16 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, 17 Vervaardiging van papier, karton en papieren kartonwaren 18 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media 19 Vervaardiging van cokesovenproducten en aardolieverwerking 20 Vervaardiging van chemische producten 21 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof 23 Vervaardiging van overige nietmetaalhoudende minerale producten 24 Vervaardiging van metalen in primaire vorm 25 Vervaardiging van producten

20102011

Totaal aantal

Totaal %



aantal banen*

Totaal aantal

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal % per jaar

aantal banen*

sector prioritair?

4

0%

2

125

1.600

2

0%

1

59

46

1%

23

183

12.600

56

1%

28

194

14.400 geheel

46

1%

23

130

17.700

43

1%

22

117

18.400 niet

18

0%

9

37

24.500

30

1%

15

53

28.100 niet

7

0%

4

65

5.400

2

0%

1

16

6.100 geheel

40

1%

20

45

44.800

41

1%

21

47

43.800 geheel

18

0%

9

70

12.800

8

0%

4

24

16.600 geheel

66

2%

33

111

29.800

44

1%

22

73

30.300 geheel

88

2%

44

188

23.400

85

2%

43

169

25.100 geheel

83 250

2% 6%

42 125

209 153

19.900 81.800

67 232

2% 6%

34 116

160 137


Pagina 108 van 125

1.700 niet


20122013

Sector (2 cijferige SBI) van metaal (geen machines en apparaten) 26 Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur 27 Vervaardiging van elektrische apparatuur 28 Vervaardiging van overige machines en apparaten 29 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers 30 Vervaardiging van overige transportmiddelen 31 Vervaardiging van meubels 32 Vervaardiging van overige goederen 33 Reparatie en installatie van machines en apparaten 35 Energiebedrijven 36 Winning en distributie van water 37 Afvalwaterinzameling en behandeling 38 Afvalinzameling en behandeling; voorbereiding tot

20102011

Totaal aantal

Totaal %



aantal banen*

Totaal aantal

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal % per jaar

aantal banen*

sector prioritair?

15

0%

8

29

25.900

13

0%

7

24

26.700 geheel

21

1%

11

50

21.200

21

1%

11

53

19.800 geheel

101

2%

51

66

77.000

108

3%

54

73

73.500 geheel

21

1%

11

55

19.100

27

1%

14

70

19.400 geheel

23 19

1% 0%

12 10

67 53

17.200 18.000

39 31

1% 1%

20 16

110 79


38

1%

19

16

120.400

56

1%

28

22

124.500 deels

64 22

2% 1%

32 11

81 43

39.700 25.500

62 9

1% 0%

31 5

78 20

39.900 deels 22.800 niet

2

0%

1

19

5.300

2

0%

1

19

5.300 geheel

4

0%

2

44

4.500

6

0%

3

63

4.800 geheel

84

2%

42

161

26.100

66

2%

33

128

25.700 geheel

Pagina 109 van 125


20122013

Sector (2 cijferige SBI) recycling 39 Sanering en overig afvalbeheer 41 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw en projectontwikkeling 42 Grond-, wateren wegenbouw (geen grondverzet) 43 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw 45 Handel in en reparatie van auto's, motorfietsen en aanhangers 46 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's en motorfietsen) 47 Detailhandel (niet in auto's) 49 Vervoer over land 50 Vervoer over water 51 Luchtvaart 52 Opslag en dienstverlening voor vervoer 53 Post en koeriers 55 Logiesverstrekking 56 Eet- en drinkgelegenheden 58 Uitgeverijen

Totaal aantal

20102011

Totaal %



aantal banen*

Totaal aantal

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal % per jaar

aantal banen*

sector prioritair?

20

0%

10

625

1.600

24

1%

12

706

1.700 geheel

312

7%

156

167

93.600

374

9%

187

171

109.500 geheel

106

3%

53

94

56.200

117

3%

59

104

56.000 geheel

488

12%

244

128

190.300

484

12%

242

118

205.800 geheel

63

2%

32

27

117.200

49

1%

25

21

119.300 geheel

330 84 178 26 8

8% 2% 4% 1% 0%

165 42 89 13 4

36 6 49 86 16

462.200 722.100 180.100 15.100 24.600

346 96 196 21 9

8% 2% 5% 1% 0%

173 48 98 11 5

38 7 52 68 18

457.500 717.400 188.300 15.500 25.300

deels deels geheel geheel geheel

166 13 11 40 0

4% 0% 0% 1% 0%

83 7 6 20 0

105 9 8 7 0

79.400 75.100 65.100 271.400 31.400

169 15 13 51 1

4% 0% 0% 1% 0%

85 8 7 26 1

110 11 10 10 2

76.600 71.300 63.600 256.900 33.200

geheel geheel niet niet niet

Pagina 110 van 125


20122013

Sector (2 cijferige SBI) 59 Productie en distributie van films en televisieprogramma´s; geluidsopnamen 60 Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's 61 Telecommunicatie 62 Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatietechnologie 63 Diensten op het gebied van informatie 64 Financiële instellingen (geen verzekeringen en pensioenfondsen) 66 Overige financiële dienstverlening 68 Verhuur van en handel in onroerend goed 69 Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvisering en administratie 70 Holdings (geen financiële), concerndiensten binnen eigen concern en ma 71 Architecten, ingenieursbureaus e.d.

20102011

Totaal aantal

Totaal %



aantal banen*

Totaal aantal

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal % per jaar

aantal banen*

sector prioritair?

1

0%

1

4

12.100

2

0%

1

8

12.300 niet

1 1

0% 0%

1 1

6 2

8.300 31.500

1 0

0% 0%

1 0

6 0

8.500 niet 32.400 niet

2

0%

1

1

135.800

1

0%

1

0

131.400 niet

0

0%

0 -

10.500

0

0%

0

0

10.300 niet

52

1%

26

14

180.600

53

1%

27

18

145.800 niet

4

0%

2

4

48.000

4

0%

2

4

53.700 niet

23

1%

12

17

67.100

23

1%

12

15

74.300 niet

8

0%

4

3

124.000

11

0%

6

4

130.600 niet

31

1%

16

11

143.800

33

1%

17

11

156.900 niet

76

2%

38

37

102.500

57

1%

29

27

106.500 niet

Pagina 111 van 125


20122013

Sector (2 cijferige SBI) 72 Speur- en ontwikkelingswerk 73 Reclame en marktonderzoek 74 Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaalbureaus 75 Veterinaire dienstverlening 77 Verhuur van roerende goederen 78 Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer 79 Reisbureaus, reisorganisatie en –info 80 Beveiliging en opsporing 81 Facility management, reiniging en landschapsverzorging 82 Overige zakelijke dienstverlening 84 Openbaar bestuur en overheidsdiensten 85 Onderwijs 86 Gezondheidszorg 87 Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting

20102011

Gemidaantal deld per Totaal Totaal aantal per 100.000 aantal % jaar banen 10 0% 5 14 13 0% 7 15

aantal banen* 34.600 42.300

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal Totaal aantal % per jaar 14 0% 7 7 0% 4

20 8

aantal banen*

sector prioritair? 34.200 niet 46.000 niet

6 1

0% 0%

3 1

12 7

25.700 6.700

3 1

0% 0%

2 1

6 8

26.200 niet 6.300 niet

24

1%

12

41

29.000

36

1%

18

68

26.500 niet

35

1%

18

3

536.600

28

1%

14

3

544.600 niet

2 9

0% 0%

1 5

5 13

19.800 35.400

1 11

0% 0%

1 6

2 15

21.100 niet 35.800 niet

106

3%

53

34

157.300

106

3%

53

33

159.000 deels

24

1%

12

34

35.700

14

0%

7

19

37.400 niet

138 62 60

3% 1% 1%

69 31 30

13 6 6

514.500 514.900 537.300

107 56 53

3% 1% 1%

54 28 27

10 5 5

534.100 geheel 523.200 geheel 512.200 geheel

40

1%

20

4

474.500

57

1%

29

6

447.000 geheel

Pagina 112 van 125


20122013

Sector (2 cijferige SBI) 88 Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting 90 Kunst 91 Bibliotheken, musea en natuurbehoud 92 Loterijen en kansspelen 93 Sport en recreatie 94 Ideële, belangen-, hobbyverenigingen 95 Reparatie van computers en consumentenartikelen 96 Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche 97 Huishoudens als werkgever van huishoudelijk personeel onbekend Totaal

20102011

Totaal aantal

Totaal %



aantal banen*

Totaal aantal

Gemiddeld

aantal per

aantal

100.000 banen

Totaal % per jaar

aantal banen*

sector prioritair?

22 7

1% 0%

11 4

3 14

359.600 24.300

25 4

1% 0%

13 2

3 7

9 0 31

0% 0% 1%

5 0 16

20 0 21

23.000 8.600 74.000

11 2 26

0% 0% 1%

6 1 13

23 11 18

23.800 niet 8.900 niet 73.700 niet

11

0%

6

7

76.700

16

0%

8

9

87.600 niet

3

0%

2

26

5.800

1

0%

1

9

5.800 niet

12

0%

6

10

59.300

15

0%

8

12

60.400 niet

1 22 4.165

0% 1% 100%

0 0 7.833.200

0 19 4.157

0% 0% 100%

1 11 2.083 27

0 10 2.079 26

374.400 geheel 27.400 niet

niet nvt 7.888.200

De aantallen slachtoffers zijn gebaseerd op een bewerking van gegevens uit het administratieve systeem van de Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht. *De gegevens over de banen betreffen banen van werknemers per december 2009 (nader voorlopige cijfers) voor het jaar 2010, banen van werknemers per december 2010 (nader voorlopige cijfers) voor het jaar 2011, banen van werknemers per december 2011 (nader voorlopige cijfers) voor het jaar 2012 en banen van werknemers per december 2012 (voorlopige cijfers) voor het jaar 2013. Deze cijfers zijn alle afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Pagina 113 van 125

Tabel IV Slachtoffers van arbeidsongevallen in 2010-2013 (door Inspectie SZW afgesloten ongevalsonderzoeken) naar driecijferige SBI-code. Gemiddeld sector Totaal 01

Landbouw,

jacht

2010 2011

2012

2013

Totaal

%

per jaar

prioritair?

2.075 2.082

2.044

2.121

8.322

100% 2.081

nvt

0

0

1

0

1

0%

0

nvt

16

25

23

88

1%

22

geheel

en

dienstverlening voor de landbouw en jacht 011

Teelt van eenjarige gewassen 24

012

Teelt

van

meerjarige

gewassen

4

1

3

0

8

0%

2

geheel

013

Teelt van sierplanten

10

16

11

13

50

1%

13

geheel

014

Fokken en houden van dieren 7

11

11

4

33

0%

8

geheel

015

Akker- en/of tuinbouw in 3

2

2

2

9

0%

2

geheel

gewassen en zaden na de oogst

16

15

19

19

69

1%

18

Geheel

017

Jacht

1

0

0

0

1

0%

0

Geheel

021

Bosbouw

3

1

0

0

4

0%

1

Niet

022 exploitatie van bossen

0

0

0

1

1

0%

0

031

0

1

0

1

1

0%

0

Niet

schaaldieren

0

0

1

0

1

0%

0

Niet

061

0

0

0

1

1

0%

0

Niet

2

1

2

1

6

0%

2

Niet

0

0

1

0

1

0%

0

Niet

0

0

1

0

1

0%

0

Niet

vleesverwerking

28

25

28

36

117

1%

29

Geheel

102

0

1

3

3

7

0%

2

Geheel

7

9

14

12

42

1%

11

Geheel

0

3

1

3

7

0%

2

Geheel

zuivelproducten

7

9

3

8

27

0%

7

geheel

106

3

1

5

4

13

0%

3

geheel

combinatie

met

het

fokken

en

houden van dieren 016

Dienstverlening voor de

landbouw;

behandeling

van

Visserij

032

Kweken

van

vis

en

winning van aardolie

081

Winning van zand, grind en

klei 089

Winning

van

overige

delfstoffen 091

Dienstverlening voor de

winning van aardolie en aardgas 101

Slachterijen

en

Visverwerking

103

Verwerking van aardappels,

groente en fruit 104

Vervaardiging

van

plantaardige en dierlijke oliën en vetten 105

Vervaardiging Vervaardiging van meel

van


Gemiddeld sector 2010 2011

2012

2013

Totaal

%

per jaar

18

21

35

22

96

1%

24

18

20

15

27

80

0

20

diervoeders

5

5

5

7

22

0

6

110

3

5

5

3

16

0

4

1

1

1

0

3

0

1

textielvezels

0

1

0

1

2

0

1

132

Weven van textiel

2

0

0

0

2

0

1

133

Textielveredeling

2

3

0

2

7

0

2

6

5

5

3

19

0

5

0

1

0

0

1

0

0

1

0

0

2

3

0

1

1

0

1

1

3

0

1

3

3

2

4

12

0

3

32

18

22

18

90

0

23

9

14

10

9

42

0

11

9

11

10

17

47

0

12

18

12

9

9

48

0

12

cokesovenproducten

0

0

0

1

1

0

0

192

Aardolieverwerking

2

0

3

201

Vervaardiging van chemische

3

8

0

2

7

18

11

13

49

0

12

0

0

1

0

1

0

0

3

1

1

3

8

0

2

107

Vervaardiging van brood,

banketbakkerswerk en deegwaren 108 109

Vervaardiging

van

Vervaardiging van dranken

120

Vervaardiging

van

tabaksproducten

139

Bewerken en spinnen van

Vervaardiging van overige

textielproducten 141

Vervaardiging van kleding

(geen bontkleding) 151

geheel


voedingsmiddelen

131

prioritair?

Looien en bewerken van leer;

geheel geheel geheel geheel niet niet niet niet niet

vervaardiging van koffers, tassen, zadel 152 161

Vervaardiging van schoenen Primaire houtbewerking en

verduurzamen van hout 162

Vervaardiging van artikelen

niet niet geheel

van hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen meubels) 171

Vervaardiging

van

papierpulp, papier en karton 172

Vervaardiging van papieren

kartonwaren 181

Drukkerijen

en

dienstverlening voor drukkerijen 191

Vervaardiging

basisproducten,

van

Vervaardiging

verdelgingsmiddelen

en

van

niet niet

geheel

geheel

overige

landbouwchemicaliën 203

niet

kunstmeststoffen

en stikst….. 202

geheel

Vervaardiging van verf,

vernis e.d., drukinkt en mastiek

Pagina 115 van 125

geheel geheel



2012

3

2

0

1

5

9

synthetische en kunstmatige vezels 1

0

1

1

0

0

2

5

13

2

2

4

17

23

33

9

6

4

1

0

0

5

7

6

0

1

0

0

1

0

van beton, gips en cement

28

22

31

237

1

1

1

2

1

4

13

12

14

4

3

4

0

1

4

13

10

204

poets-

reinigingsmiddelen,


206

Vervaardiging

211

van

Vervaardiging

van

farmaceutische grondstoffen 212

Vervaardiging

farmaceutische

producten

van

Vervaardiging van producten

van rubber Vervaardiging van producten

van kunststof Vervaardiging van glas en

glaswerk 232

Vervaardiging van vuurvaste

keramische producten 233

Vervaardiging

keramische

producten

voor

van


keramische producten 235

Vervaardiging van cement,

kalk en gips 236

239

Vervaardiging van producten Natuursteenbewerking Vervaardiging van overige

niet-metaalhoudende

0

1

1

16

0

4

0

2

0

1

2

3

0

1

3

23

0

6

3

11

0

3

26

99

0

25

9

28

0

7

0

1

0

0

4

22

0

6

0

1

0

0

0

1

0

0

19

100

0

25

4

7

0

2

6

13

0

3

Vervaardiging van ijzer en

staal en van ferrolegeringen 242

25

64

0

16

4

15

0

4

2

7

0

2

4

31

0

8

geheel geheel geheel geheel

geheel geheel geheel geheel geheel


minerale

producten 241

5

de

bouw 234

0

prioritair?

(geen

grondstoffen)

231

per jaar

en

chemische producten

222

%

en

parfums

cosmetica

221

Totaal

Vervaardiging van zeep,

wasmiddelen,

205

2013

Vervaardiging van stalen

geheel geheel

buizen, pijpen, holle profielen en fittings daarvoor 243

Overige eerste verwerking

van staal 244

Vervaardiging

edelmetalen

en

overige

van non- 4

Pagina 116 van 125

geheel geheel geheel



2012

10

7

10

48

51

54

5

4

6

0

0

1

10

12

12

28

33

27

1

2

5

13

25

15

0

1

1

1

0

0

0

2

1

4

3

2

1

0

1

0

1

1

3

3

2

0

1

0

2013

Totaal

%

per jaar

6

33

0

8

66

219

0

55

3

18

0

5

0

1

0

0

10

44

0

11

34

122

0

31

2

10

0

3

15

68

0

17

5

7

0

2

0

1

0

0

0

3

0

1

4

13

0

3

0

2

0

1

0

2

0

1

2

10

0%

3

0

1

0%

0

prioritair?

ferrometalen 245

Gieten van metalen

251

Vervaardiging van metalen

producten voor de bouw 252 van

Vervaardiging van reservoirs metaal

en

van

ketels

Vervaardiging

stoomketels

(geen

ketels

van

Smeden, persen, stampen en

profielwalsen

van

Oppervlaktebehandeling en

bekleding

van

metaal;

Vervaardiging van scharen,

messen

en

bestek,

hang-


producten van metaal 261

Vervaardiging

elektronische

componenten

van

Vervaardiging van computers

en randapparatuur 263

Vervaardiging

van

communicatieapparatuur 265

Vervaardiging van meet-,

regel-,

navigatieVervaardiging

van

bestralingsapparatuur

en

elektromedische

elektroth.

en

Vervaardiging van optische

instrumenten en apparatuur 271

Vervaardiging

elektromotoren,

van

Vervaardiging van batterijen

en accumulatoren

geheel geheel

geheel

geheel geheel

elektrische

generatoren en transform 272

geheel

van

apparatuur 267

geheel

en

controleapparatuur en uurwerken 266

geheel

en

printplaten 262

geheel

en

sluitwerk en gereedschap 259

geheel

algemene

metaalbewerking 257

geheel

metaal;

poedermetallurgie 256

geheel

voor

centrale verwarming) 255

geheel

en

radiatoren voor CV 253

geheel

Pagina 117 van 125

geheel geheel



2012

1

4

2

3

0

2

1

1

5

3

1

3

8

12

6

25

26

14

8

7

4

0

3

2

voor specifieke doeleinden

8

11

7

291

4

4

4

5

4

7

5

5

4

16

11

10

1

3

1

vliegtuigen en onderdelen daarvoor 0

3

1

273 en

2013

Totaal

%

per jaar

0

7

0%

2

2

7

0%

2

1

8

0%

2

2

9

0%

2

13

39

0%

10

24

89

1%

22

6

25

0%

6

2

7

0%

2

23

49

1%

12

2

14

0%

4

4

20

0%

5

0

14

0%

4

11

48

1%

12

0

5

0%

1

0

4

0%

1

0

5

0%

1

11

50

1%

13

1

1

0%

0

1

1

0%

0

prioritair?

Vervaardiging van elektrische elektronische

kabels

en

van

schakelaars, stekkers e.d. 274

Vervaardiging van elektrische

lampen en verlichtingsapparaten 275

Vervaardiging

van

huishoudapparaten 279


elektrische apparatuur 281

Vervaardiging van motoren,

turbines,

pompen,


machines

en

apparaten

geheel geheel

geheel

voor

algemeen gebruik 283

geheel

compressoren,

appendages 282

geheel

Vervaardiging van machines

geheel

en werktuigen voor de land- en bosbouw 284

Vervaardiging

van

gereedschapswerktuigen 289


geheel geheel

machines, apparaten en werktuigen Vervaardiging van auto's

292

Carrosseriebouw;

geheel geheel

vervaardiging van aanhangwagens en opleggers 293

Vervaardiging

onderdelen

en

toebehoren

van voor

auto's 301 302

Scheepsbouw Vervaardiging van rollend

spoor- en tramwegmaterieel 303

Vervaardiging

309

Vervaardiging

van van

transportmiddelen n.e.g.

4

1

0

310

14

17

8

0

0

0

0

Vervaardiging van meubels

321 Slaan van munten; bewerken van edelstenen en vervaardiging van sieraden 0 323 Vervaardiging van sportartikelen

geheel

0

Pagina 118 van 125

geheel geheel geheel geheel geheel geheel

geheel



2012

1

1

0

2

1

1

32

19

19

23

24

23

4

11

6

4

5

6

1

1

0

3

3

3

recycling

0

1

0

381

Inzameling van afval

9

11

17

382

Behandeling van afval

7

18

10

383

Voorbereiding tot recycling

11

9

11

10

14

12

projectontwikkeling

4

1

2

411

7

2

10

175

185

161

1

0

0

39

42

47

Leggen van kabels en buizen 10

15

11

4

6

3

1

1

2

grondverzet en proefboren

36

24

27

432

78

90

68

324 325

Vervaardiging van medische

instrumenten en hulpmiddelen 329


goederen 331

Reparatie van producten van

metaal, machines en apparatuur 332

Installatie van industriële

machines en apparatuur 351

Productie van elektriciteit;

transmissie

en

distributie

360

Winning en distributie van

water Afvalwaterinzameling en -

behandeling 38

Afvalinzameling

behandeling;

390

en

voorbereiding

Sanering

en

-

overig

Algemene burgerlijke en

utiliteitsbouw Projectontwikkeling

Algemene burgerlijke en Grond-, wateren wegenbouw

(geen grondverzet) 421

Bouw

van

wegen,

spoorwegen en kunstwerken 422 429

Bouw

van

overige

civieltechnische werken 43

Gespecialiseerde

werkzaamheden in de bouw 431

0

2

0%

1

0

4

0%

1

16

86

1%

22

23

93

1%

23

12

33

0%

8

16

31

0%

8

2

4

0%

1

1

10

0%

3

0

1

0%

0

18

55

1%

14

14

49

1%

12

14

45

1%

11

8

44

1%

11

1

8

0%

2

4

23

0%

6

134

655

8%

164

0

1

0%

0

32

160

2%

40

7

43

1%

11

6

19

0%

5

0

4

0%

1

28

115

1%

29

90

326

4%

82

prioritair? geheel niet deels deels niet

niet geheel geheel


en

utiliteitsbouw 42

per jaar

tot

afvalbeheer

412

%

van

elektriciteit en aardgas

41

Totaal

Vervaardiging van speelgoed

en spellen

370

2013

Slopen van bouwwerken, Bouwinstallatie

Pagina 119 van 125

geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel



2012

57

52

57

77

68

85

1

0

17

13

13

4

5

9

5

3

5

1

0

0

en motorfietsen)

0

0

1

461

5

2

6

14

8

8

29

47

35

19

15

8

5

7

1

31

44

42

62

51

57

3

4

1

13

14

11

voedings- en genotmiddelen

3

2

5

473

2

1

0

Winkels in consumenten- 0

3

1

433

Afwerking van gebouwen

439

Dakbouw

gespecialiseerde

en

overige

Handel in en reparatie van

auto's, motorfietsen en aanhangers 0 451

Handel

in

auto's

aanhangers,

en

Gespecialiseerde reparatie

van auto's 453

Handel in auto-onderdelen en

-accessoires 454

%

per jaar

64

230

3%

58

67

297

4%

74

0

1

0%

0

22

65

1%

16

8

26

0%

7

6

19

0%

5

0

1

0%

0

0

1

0%

0

11

24

0%

6

10

40

0%

10

33

144

2%

36

17

59

1%

15

2

15

0%

4

42

159

2%

40

54

224

3%

56

2

10

0%

3

13

51

1%

13

5

15

0%

4

1

4

0%

1

0

4

0%

1

prioritair? geheel

geheel geheel

eventueel

gecombineerd met reparatie 452

Totaal

werkzaamheden

in de bouw 45

2013

Handel in en reparatie van

motorfietsen

en

geheel geheel

onderdelen

daarvan 46

geheel

Groothandel

en

geheel

handelsbemiddeling (niet in auto's Handelsbemiddeling

462

Groothandel

landbouwproducten

en

in

Groothandel in voedings- en

genotmiddelen 464

Groothandel

in

consumentenartikelen (non-food) 465

Groothandel

in

ICT-

apparatuur 466

Groothandel in machines,

apparaten

en

toebehoren

Overige gespecialiseerde

groothandel 469

Niet-gespecialiseerde

groothandel 471 en

Supermarkten, warenhuizen dergelijke

winkels

met

474

Gespecialiseerde winkels in Benzinestations

geheel deels niet

geheel deels niet

een

algemeen assortiment 472

niet

voor

industrie en handel 467

deels

levende

dieren 463

nvt

Pagina 120 van 125

niet niet niet niet



2012

13

18

14

kampeer- en recreatie-artikelen

3

2

1

477

Winkels in overige artikelen

11

6

11

478

Markthandel

1

0

0

of markt

3

1

1

49

0

1

1

(geen tram of metro)

1

1

0

492

Goederenvervoer per spoor

1

0

1

493

Personenvervoer over de weg 8

5

3

93

86

82

1

1

0

0

1

2

0

0

1

1

0

0

en sleepvaart)

6

11

8

51

1

0

0

2

4

3

2

0

0

voor vervoer

0

1

0

521

Opslag

22

20

17

522

Dienstverlening voor vervoer 68

58

60

3

2

1

dienstverplichting en koeriers

8

2

3

551

3

5

7

4

1

0

2013

Totaal

%

per jaar

14

59

1%

15

0

6

0%

2

7

35

0%

9

0

1

0%

0

0

5

0%

1

1

3

0%

1

2

4

0%

1

0

2

0%

1

2

18

0%

5

86

347

4%

87

1

3

0%

1

1

4

0%

1

1

2

0%

1

2

3

0%

1

10

35

0%

9

0

1

0%

0

3

12

0%

3

2

4

0%

1

0

1

0%

0

27

86

1%

22

62

248

3%

62

0

6

0%

2

9

22

0%

6

2

17

0%

4

0

5

0%

1

prioritair?

elektronica 475

Winkels

in

overige

huishoudelijke artikelen 476

479

491

Winkels in lectuur, sport-,

Detailhandel niet via winkel Vervoer over land Personenvervoer per spoor

494

Goederenvervoer over de

weg 50

Vervoer over water

501

Zee-

en

kustvaart

(passagiersvaart en veerdiensten) 502

Zee- en kustvaart (vracht-,

tank- en sleepvaart) 503

Binnenvaart (passagiersvaart

en veerdiensten) 504

Binnenvaart (vracht-, tankLuchtvaart

511

Personenvervoer door de

lucht 512

Goederenvervoer door de

lucht 52

Opslag en dienstverlening

531

Nationale

post

met

universele dienstverplichting 532

552

Post

zonder universele

Hotels e.d. Verhuur van vakantiehuisjes

niet niet deels niet niet nvt geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel niet

en appartementen; jeugdherbergen en vakan

Pagina 121 van 125

niet



2012

553

Kampeerterreinen

0

0

1

559

Overige logiesverstrekking

0

0

1

561

Restaurants, cafetaria's e.d.

9

19

15

562

Kantines en catering

7

7

4

563

Cafés

5

4

6

1

0

0

films en televisieprogramma's

2

0

0

601

0

1

1

0

0

1

0

1

1

instellingen

0

1

1

642

Financiële holdings

22

26

28

643

Beleggingsinstellingen

2

2

3

0

0

1

0

1

1

pensioenfondsen

0

2

0

663

1

0

0

0

7

2

9

2

9

2

3

1

1

0

0

1

9

5

17

8

5

5

5

581

Uitgeverijen van boeken,

tijdschriften e.d. 591

Productie en distributie van Radio-omroepen

611

Draadgebonden

telecommunicatie 620

Dienstverlenende activiteiten

op

het

gebied

Geldscheppende financiële

649

Kredietverstrekking

en

overige financiële intermediatie 661

Financiële

advisering

e.d.

bemiddeling, (niet

Dienstverlening

gebied

van

op

het

verzekeringen

en

Vermogensbeheer

681

Handel in eigen onroerend

goed 682

Verhuur van onroerend goed

683

Bemiddeling in en beheer van

onroerend 691

Rechtskundige

dienstverlening 692

Accountancy,

belastingadvisering

Holdings (geen financiële) en

concerndiensten concern 702

per jaar

0

1

0%

0

0

1

0%

0

4

47

1%

12

5

23

0%

6

6

21

0%

5

0

1

0%

0

1

3

0%

1

0

2

0%

1

0

1

0%

0

1

3

0%

1

0

2

0%

1

16

92

1%

23

2

9

0%

2

1

2

0%

1

0

2

0%

1

2

4

0%

1

1

2

0%

1

2

11

0%

3

2

22

0%

6

7

13

0%

3

0

1

0%

0

3

18

0%

5

15

45

1%

11

6

19

0%

5

prioritair? niet niet niet niet niet niet niet niet niet

niet niet niet niet niet

niet

niet niet niet niet niet niet

en

administratie 701

%

voor

verzekeringen en pe 662

Totaal

van

informatietechnologie 641

2013

binnen

niet

eigen

Advisering op het gebied van 3

Pagina 122 van 125

niet niet



2012

technisch ontwerp en advies

25

29

34

712

1

2

2

7

7

4

0

0

0

1

6

8

0

1

3

zakelijke dienstverlening

0

2

2

750

Veterinaire dienstverlening

1

0

1

771

Verhuur en lease van auto's

3

3

3

3

9

1

8

9

7

immateriële activa

1

0

3

781

3

3

1

15

7

11

1

0

0

reserveringsbureaus

0

0

0

801

Particuliere beveiliging

2

8

5

802

Beveiliging

beveiligingssystemen

1

0

1

812

Reiniging

45

34

40

813

Landschapsverzorging

14

13

11

secretariële dienstverlening

1

0

0

822

0

1

0

0

0

3

2013

Totaal

%

per jaar

39

127

2%

32

1

6

0%

2

4

22

0%

6

2

2

0%

1

5

20

0%

5

0

4

0%

1

1

5

0%

1

0

2

0%

1

1

10

0%

3

2

15

0%

4

7

31

0%

8

0

4

0%

1

6

13

0%

3

17

50

1%

13

1

2

0%

1

1

1

0%

0

3

18

0%

5

0

2

0%

42

161

2%

40

13

51

1%

13

0

1

0%

0

1

2

0%

1

3

6

0%

2

prioritair?

management en bedrijfsvoering 711

Architecten, ingenieurs en Keuring en controle

721

Natuurwetenschappelijk

speur- en ontwikkelingswerk 722

Speur- en ontwikkelingswerk

niet niet niet

op het gebied van de maatschappijen gees 731

Reclamebureaus en handel in

advertentieruimte en -tijd 741

Industrieel ontwerp en

vormgeving 749

Overige

772

specialistische

Verhuur

van

consumentenartikelen 773

Verhuur

en

lease

van

niet niet niet niet niet niet

machines en werktuigen en van overige goederen 774

Lease van niet-financiële Arbeidsbemiddeling

782

Uitzendbureaus,

uitleenbureaus en banenpools 791

Reisbemiddeling

en

reisorganisatie 799 het

821

823

Informatieverstrekking op gebied

van

toerisme

niet niet niet niet

en

via

Brede administratieve en Callcenters Organiseren van congressen

en beurzen

niet

1

Pagina 123 van 125

niet niet niet deels niet niet niet niet



2012

dienstverlening n.e.g.

5

7

7

841

Openbaar bestuur

25

21

25

842

Overheidsdiensten

37

24

28

2

1

0

852

Primair en speciaal onderwijs 4

8

5

853

Voortgezet onderwijs

8

11

14

854

Tertiair onderwijs

7

3

2

855

Overig onderwijs

6

4

2

onderwijs

2

0

1

86

2

0

1

14

19

17

0

1

2

overnachtin

13

4

5

871

Verpleeghuizen

4

2

4

872

Huizen en dagverblijven voor 14

15

15

5

4

2

8

5

1

6

5

2

op ouderen en gehandicapten

9

5

8

900

2

2

2

en planten

5

6

4

920

Loterijen en kansspelen

1

1

0

931

Sport

7

10

7

829

85

Overige

Dienstverlening voor het Gezondheidszorg

861

Ziekenhuizen

862

Medische en tandheelkundige

praktijken 869

Paramedische praktijken en

overige

gezondsheidszorg

verstandelijk

gehandicapten

Jeugdzorg

maatschappelijke

opvang

en

29

0%

7

44

115

1%

29

41

130

2%

33

0

3

0%

1

9

26

0%

7

18

51

1%

13

3

15

0%

4

7

19

0%

5

1

4

0%

1

0

3

0%

1

27

77

1%

19

1

4

0%

1

7

29

0%

7

4

14

0%

4

9

53

1%

13

2

13

0%

3

3

17

0%

4

7

20

0%

5

5

27

0%

7

5

11

0%

3

5

20

0%

5

0

2

0%

1

7

31

0%

8

niet geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel geheel

geheel geheel

geheel

Maatschappelijke

dienstverlening

geheel

met

overnachting 881

10

prioritair?

gehandicapten

en verzo 879

per jaar

en

Huizen en dagverblijven voor

niet-verstandelijk

%

zonder

psychiatrische clienten 873

Totaal

zakelijke

Onderwijs

856

2013

geheel

zonder

overnachting gericht op ouderen en gehandicapten 889

Maatschappelijke

dienstverlening

geheel

zonder

overnachting niet specifiek gericht Kunst

910

Culturele

uitleencentra,

geheel niet

openbare archieven, musea, dieren-

Pagina 124 van 125

niet niet niet


Gemiddeld sector

932 941

Overige recreatie

2012

5

4

10

1

0

0

10

5

6

0

1

1

4

11

6

12

7

13

Bedrijfs-, werkgevers- en

beroepsorganisaties 949

2010 2011

Levensbeschouwelijke en

2013

Totaal

%

per jaar

7

26

0%

7

0

1

0%

0

5

26

0%

7

2

4

0%

1

6

27

0%

7

1

1

prioritair? niet niet

politieke organisaties, belangen- en ideële org. en hobbyclubs 952

Reparatie

consumentenartikelen

van

niet

(geen

computers, communicatieapparatuur,

auto’s,

motorfietsen) 960

Wellness

en

overige

dienstverlening; uitvaartbranche 970

Huishoudens als werkgever

van huishoudelijk personeel onbekend

0% 0

niet niet

niet nvt

9 41 0% 10 De aantallen slachtoffers zijn gebaseerd op een bewerking van gegevens uit het administratieve systeem van de Inspectie SZW. In hoofdstuk 2 is de definitie toegelicht. * Het gemiddelde per jaar is berekend over de periode 2010-2013.

Pagina 125 van 125

Arbeidsongevallenrapport datum December 2014 status Definitief

Recommend Documents