4 Patiënt centraal
6 Vrij beroep onder druk
7 Robotica werkt
Deze commerciële bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.
be/apotheker Wat verwacht jij van de apotheek van morgen?
BIJHOUDEN a.u.b.
nr. 7 - December 2012
Apotheekenquête: hoe zie jij de toekomst?
• moeten apothekers meer overleggen met artsen? • is een online apotheek een goed idee? • gaat een apotheker binnenkort zelf op huisbezoek? • staat het vrije beroep van apotheker financieel onder druk? Vul in & win een interactieve apothekerstraining!
Surf naar www.xenarjo.be Ook als patiënt kan je de enquête invullen.
Als de patiënt zijn gezondheid meer zelf in de hand neemt en de apotheker verder evolueert richting coach, dan zal de apotheek zoals we die vandaag kennen, grondige veranderingen ondergaan. Denk mee op www.xenarjo.be! Xenarjo. De trends van vandaag met scenario’s voor morgen.
2
be/apotheker
De visie van de apotheker
1ste Top van
Hoe ziet de toekomst van de apotheker eruit? Hoe kan deze meegroeien met de veranderende patiënt en de evoluerende gezondheidszorg? En binnen welk kader kan de apotheker die nieuwe rol spelen? Rond deze cruciale vragen wil het recent opgerichte Vlaams ApothekersNetwerk (VAN) werken. Daarom legde VAN ze voor aan 250 apothekers en andere betrokkenen, op de eerste Top van de Vlaamse Apotheker. Het eindresultaat wordt als charter overgemaakt aan minister Jo Vandeurzen, de Vlaamse overheid en alle andere zorgverstrekkers. Een greep uit de reacties van de eerste TOP van de Vlaamse apotheker …
“Samen met VAN gaan wij, apothekers …” 1 ... de medicatie van de patiënt opvolgen via medicatieschema’s. We willen voor de chronische patiënten medicatieschema’s aanmaken als startpunt voor een betere farmaceutische zorg en begeleiding van de patïent in zijn geneesmiddelengebruik en therapietrouw. Dubbel gebruik, verkeerd gebruik en interacties worden opgezocht, gemeld en geregistreerd.
Actiepunten voor VAN Thierry De Heyn: “Het is van belang dat de Vlaamse apotheker ondersteund wordt om efficiënt met medicatieschema’s te werken. Hiervoor dient de farmaceutische zorg verder uitgebouwd te worden.” 2 ... onze unieke rol in de eer-
stelijnszorg verder uitbouwen. We blijven de expert van het geneesmiddel. Onze laagdrempeligheid, toegankelijkheid en uitstekende spreiding in Vlaanderen maken ons een belangrijk aanspreekpunt voor de patiënt. We staan in voor een verantwoorde aflevering van geneesmiddelen met en zonder voorschrift. Daarbij geven we informatie over de afgeleverde medicatie, wijzen we op interactie tussen geneesmiddelen en stimuleren we rationeel gebruik. Kortom, we staan in voor kwalitatieve farmaceutische zorg. Actiepunten voor VAN Hilde Deneyer: “Hiertoe willen we intensieve contacten opbouwen met de Vlaamse overheid en andere zorgverstrekkers. Zo kunnen we de apotheker een duide-
Colofon - redactie: XENARJO V.U.: Stefaan Desmyttere, Jef Denynplein 14, 2800 Mechelen
lijke en zichtbare plaats geven als zorgverstrekker in de eerste lijn.” 3 ... evolueren richting multidisciplinaire gezondheidszorg. De huidige patiënt blijft langer thuis, beslist meer zelf, informeert zich beter. Hij heeft zijn gezondheid meer in eigen handen en heeft dus extra coaching nodig. Dit gebeurt best multidisciplinair, met andere woorden alle gezondheidsverleners samen, ieder met zijn expertise. De apotheker, of beter, huisapotheker zal het medicatiegebruik van de patiënt managen. We begeleiden de patiënt mee bij zijn algemene gezondheid en geven ook advies over medicatie, voeding, vitamines en lichaamsbeweging. We voeren zorggesprekken met de patiënt, zoeken samen naar oplossingen en motiveren therapietrouw. Zo ondersteunen we ook de zelfzorg, met veel aandacht voor preventie. Doel: apothekers leveren niet alleen geneesmiddelen af, maar ook meer gezondheid.
Actiepunten voor VAN Thierry De Heyn: “Opdat apothekers zich hierop kunnen toeleggen, willen we hen stimuleren om meer multidiscipinair te denken, te werken ... Op die manier kan de apotheker groeien in zijn coachingrol
4 … medicatie op maat leveren. Als de patiënt van een geneesmiddel maar 20 pilletjes nodig heeft, hoeven we hem er geen 60 mee te geven, gewoon omdat er zoveel in één verpakking zitten. Medicatie leveren op maat van de patiënt is een belangrijk wapen om overconsumptie te bestrijden. Veel ouderen krijgen op lange termijn extra gezondheidsproblemen door overdadig gebruik van geneesmiddelen. Idealiter passen we de medicatielevering dus aan leeftijd, geslacht, grootte en gewicht aan. Geneesmiddelen kunnen ook aangeleverd worden per innamemoment, zowel in woonzorgcentra als bij de thuiszorg. Gecombineerd met de farmaceutische zorg bouwen we zo aan een efficiënt en rationeel geneesmiddelengebruik.
Actiepunten voor VAN Thierry De Heyn: “In de toekomst dient er dus een efficiënte geneesmiddelenverdeling en -opvolging uitgebouwd te worden. Dit voor zowel de woonzorgcentra als voor de thuiszorg.” 5 …
gebruik maken van het (gedeeld) farmaceutisch dossier. Als we de zogenaamde e-zorg willen uitbouwen, is het gedeeld farmaceutisch dossier een must.
Het medicatieschema is hiervan een heel belangrijk onderdeel. Ook het delen van bepaalde gegevens met andere zorgverstrekkers is belangrijk. Met Vitalink is de eerste stap gezet richting digitaal platform, waartoe de patiënt en alle zorgverstrekkers toegang hebben. Actiepunten voor VAN Hilde Deneyer: “Apothekers erkennen ICT als motor tot een betere communicatie en betere zorg. Met VAN ondersteunen we deze tools zoals Vitalink en het Gedeeld Farmaceutisch dossier. Verder zullen we meeschrijven aan de ICT-visienota van de overheid.” 6 … multidisciplinair over-
leggen. Hoog tijd dat we het medischfarmaceutisch overleg concreet maken. We moeten meer overleggen en samenwerken met (huis) artsen en andere gezondheidswerkers over geneesmiddelengebonden topics. Dit interprofessioneel overleg kan trouwens meer omvatten dan het doorverwijzen naar een arts en het informeren van de behandelende arts. Misschien kan in de toekomst de medicatieopvolging en medicatiegebonden problematiek gedelegeerd worden naar de apotheker. Of kan een stuk van
be/apotheker
De visie van de apotheker
3
artfocus.be 2012
artfocus.be 2012
In Alma 3 in Leuven brainstormden meer dan 200 apothekers over hun eigen toekomst en over wat het VAN voor hen kan doen in de komende jaren.
verenigt zich in een charter de preventie en van de screening gebeuren in de apotheek of kan bloeddruk of suikerspiegel gemeten en opgevolgd worden in de apotheek … Actiepunt voor VAN Hilde Deneyer: “We willen de apothekers meer verankeren in de eerste lijn. Dit in overleg met en met steun van de Vlaamse overheid. De apotheek van de toekomst wil het kruispunt zijn van patiënten en zorgverleners voor gezondheid in het algemeen en geneesmiddelen in het bijzonder.” 7 … als huisapotheker naar de patiënt thuis gaan. Veel patiënten komen zelden of nooit in de apotheek. Als we ook hun medicatiegebruik goed willen begeleiden, dringt het thuisbezoek door apothekers zich op. Vooral oudere mensen komen weinig het huis uit en hebben een hele voorraad aan medicatie, die vaak vervallen is. Op geregelde tijdstippen of op aangeven van de huisarts of thuisverpleger, zou de huisapotheker ter plaatse de situatie kunnen bekijken en verbeteren. Ook na een ziekenhuisopname is er behoefte aan een klinische huisapotheker. Met de huidige intentie om ziekenhuisopnames zo kort mogelijk te houden, is dat steeds vaker het geval.
Actiepunt voor VAN Thierry De Heyn: “We zullen apothekers aanmoedigen om buiten hun muren te treden. Zo kunnen we tot een betere farmaceutische thuiszorg komen.”
8 … ons blijven navormen en
specialiseren. Het aanbod in de apotheek wordt groter en dus moet onze kennis meegroeien, zeker op het vlak van beschavingsziekten, zoals diabetes en obesitas, maar bijvoorbeeld ook op het vlak van voedingssupplementen of huidverzorging. Daarbij kunnen we niet alleen afgaan op wat we leren van de producenten. Binnen ons team moeten we dus specialiseren en daarvoor gaan we navormingscursussen volgen. De gemiddelde apotheek wordt groter en heeft meer medewerkers in dienst. Als apotheker word je dus teammanager. Ook op dat punt willen we ons verder vormen. Actiepunt voor VAN Hilde Deneyer: “Via onder andere het bestaande navormingsinstituut kan er kwaliteitsvolle navorming worden aangeboden. Daarnaast is een opleiding ‘teammanagement voor apothekers’ van groot belang en moeten we erop toekijken dat het opleidingsniveau van de farmaceutisch technisch assistent bewaakt blijft.” 9 … lokaal beter samenwerken. Apothekers uit dezelfde regio kunnen beter samenwerken. Daarbij moeten we elkaar niet zien als concurrenten, maar eerder als collega’s. Of laat het ons bij concullega’s houden … Het mag er ons in ieder geval niet van weerhouden om geregeld samen te zitten in kwaliteitsgroepen of andere overlegstructuren. We kunnen
van elkaar leren en beroep doen op elkaar. Met de toenemende specialisatie zal dat trouwens vaker nodig zijn. Daar hoeft het echter niet te stoppen: er zijn allicht nog samenwerkingsverbanden waar we allemaal beter van worden. Deze apothekerskringen stemmen we best af op de bestaande huisartsenkringen, zodat samenwerking evident wordt. Actiepunt voor VAN Hilde Deneyer: “Het is cruciaal dat lokaal overleg gestimuleerd wordt en dat VAN als netwerk hiervoor faciliterend optreedt.” 10 … projectmatig denken. We moeten meer ‘out of the officina’ denken. Projectmatig werken, samen met andere zorgverleners heeft vele voordelen. Zo kunnen we bijvoorbeeld de ‘Diabetesweek’ mee inhoud geven. Preventie is nu een Vlaamse bevoegdheid. Die kunnen we in de praktijk vertalen naar campagnes rond bijvoorbeeld vaccinatie of stoppen met roken. Daarnaast kunnen we ook projecten opzetten met rusthuizen, ziekenhuizen en woonzorgcentra. Ook daar is er nood aan beter medicatiemanagement.
jouw visie op de toekomst kennen! Begin alvast met de apothekersenquête in te vullen op www.xenarjo.be Actiepunten voor VAN Thierry De Heyn: “In de toekomst
VAN:
willen we een aanspreekpunt blijven van apothekers naar de Vlaamse overheid en naar andere zorgverleners toe. Volgend jaar hopen we trouwens opnieuw een top te organiseren met nog meer enthousiaste deelnemers!”
aanspreekpunt en spreekbuis
Ongeveer een jaar geleden richtten de Vlaamse beroepsverenigingen van apothekers het Vlaams ApothekersNetwerk (kortweg VAN) op. Dat was nodig, aangezien de eerstelijnsgezondheidszorg ook op Vlaams niveau verder wordt uitgebouwd. Daarbij mag de cruciale rol van de apotheker niet over het hoofd worden gezien. Als erkende gesprekspartner van Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Vandeurzen, verdedigt VAN de apotheker als onmisbare schakel in de gezondheidszorg, zodat deze de patiënt zo goed mogelijk kan begeleiden in een breed gedragen structuur. VAN houdt, kortom, de vinger aan de pols van de Vlaamse gezondheidspolitiek. Het netwerk functioneert autonoom, maar wel in overleg met alle Nederlandstalige beroepsverenigingen en de federale structuur APB (Algemene Pharmaceutische Bond). Meer weten? www.vlaamsapothekersnetwerk.be
Actiepunten voor VAN Hilde Deneyer: “We zullen een actieplan uittekenen rond projecten en campagnes en actief deelnemen aan de preventiecampagnes van de overheid.” Wat denk jij? Ook als je niet op de Top van de Vlaamse Apotheker was, wil VAN graag
Thierry De Heyn (voorzitter VAN)
Hilde Deneyer (algemeen directeur VAN)
4
be/apotheker
Patiënt neemt gezondheid in handen
CLEMENT creëert patiëntgeoriënteerd apotheekinterieur
Trend 1
'Patient empowerment' Patiënten nemen zelf een steeds actievere rol op in de gezondheidszorg. De tijd dat ze met kwaaltjes eerst langs de dokter gingen en dan het advies – medicatie incluis – blindelings opvolgden, is voorbij. De consument informeert zichzelf over zijn gezondheid, hij leest online en luistert naar anderen. De ‘zelfzorgende’ klant stapt de apotheek dus goed voorbereid binnen. Hij weet wat hij wil … of wat hij wil vragen aan de apotheker.
CLEMENT
is een bedrijf uit Izegem dat apotheken realiseert van A tot Z. Het creëert een geïntegreerd geheel op maat, van inrichting en decoratie tot automatisatie en communicatie. Recent vierde de onderneming haar 75ste verjaardag. Lees meer op
www clementpharma.be
Investeer nu in de geautomatiseerde
apotheek van morgen De automaat is niet meer weg te denken uit het apotheekbeeld. Het spaart de apotheker heel wat tijd uit die hij of zij nuttig kan besteden aan persoonlijk contact met de klanten. CLEMENT ziet deze evolutie als een grote opportuniteit voor de apotheek van de toekomst. Daarom laat CLEMENT in zijn ontwerpen steeds ruimte voor de integratie van een robot. Een nauwe en flexibele samenwerking met automatiseerders leverde al een groot aantal geautomatiseerde apotheken op in België. Dat levert tijdswinst op, voor apotheker en klant.
Gezondheidswinkel: goed gevoel, met of zonder voorschrift Bepaalt de patiënt zelf hoe de apotheek van de toekomst eruitziet? Als we Jan Clement mogen geloven, wel: “De patiënt stapt vandaag binnen met andere verwachtingen. Daar moet de apotheekinrichting zich op afstemmen. De beschikbare ruimte moet de patiënt 100% centraal stellen, met naast een uitnodigende bedieningstoonbank ook een zone waar hij zelf kan kijken, voelen en kiezen.” Een gesprek met de CEO van CLEMENT over ‘de gezondheidswinkel’… Jan Clement: “Waar vroeger de bereidingsruimte in het middelpunt stond, gaat de aandacht nu naar het publieksgedeelte. De klant moet zich in de eerste plaats welkom voelen in de apotheek en in alle rust uit een gamma producten kunnen kiezen. 'Jezelf goed voelen, welzijn, schoonheid', zijn sleutelbegrippen van de moderne apotheek. Naast de zone voor raadgevingsproducten (ook wel OTC- of Over The Counter-medicatie genoemd), uitgestald achter de toonbank, vindt de patient in de publieke ruimte een breed assortiment aan parafarmacie (hygiëne en verzorging), verzorgende producten, dermo-cosmetica, dieetproducten, voedingssupplementen, babyproducten of zelfs thuiszorgartikelen. De klant krijgt op die manier de vrijheid om het product zelf te bekijken, te voelen en te evalueren.” Moet de nieuwe patiënt de apotheker dan niet meer spreken? “Zeker wel. De klant die de ene keer snel binnenspringt om een geneesmiddel op voorschrift of een verzorgingsproduct op te pikken, komt de volgende keer misschien voor professioneel en deskundig advies. De apotheker wordt dus ook raadgever, vertrouwenspersoon en psycholoog. Hiervoor creëren we een aparte zone waar de apotheker de patiënt in alle rust raad kan geven. Klanten die puur voor geneesmiddelen op voorschrift komen, willen vlug en ef-
ficiënt bediend worden, liefst zonder aan te schuiven. Tijd is immers kostbaar. De moderne apotheek moet aan de verwachtingen van beide types klanten voldoen. Dat is de basis van onze interieurs.” Is tijdsgebrek het sleutelelement in de evolutie van de gezondheidszorg? “Gedeeltelijk wel, ja. Onze huidige levensstijl beïnvloedt het tijdstip waarop we boodschappen doen. De klant wil graag langsgaan bij de apotheker wanneer het hem of haar past. Internetsites geven de consument de kans om rustig een product te kiezen en dat op elk moment van de dag, weliswaar ontbreekt hier de belangrijke factor 'raadgeving'. Die sites bieden bovendien een beperkt gamma producten aan. Het volledig assortiment, met of zonder voorschrift, en de daarbijhorende raadgeving vind je uitsluitend bij de apotheker.” Wat maakt een apotheekinterieur patiëntgericht? “Ruimte, licht en overzicht zijn kenmerken die onbewust de perceptie en het aankoopgedrag van de apotheekbezoeker bepalen. De publieksruimte in de gemiddelde Belgische apotheek blijkt echter te klein. Ze is niet meegegroeid met het aangeboden assortiment. Met CLEMENT maximaliseren we deze ruimte daarom zo goed mogelijk. Verder vormen licht en kleur de
schakel tussen het uitgestalde product en de perceptie ervan door de bezoeker. Een andere belichting kan een groot verschil maken in sfeerschepping binnen een apotheek. Laten we hierbij trouwens ook de lichtreclame aan de voorgevel niet vergeten. Die is voor veel klanten hét herkenningspunt. In één oogopslag kan je de apotheek situeren in de straat. Tenslotte is visuele communicatie erg belangrijk. Dat doen we, bijvoorbeeld, door gebruik te maken van aantrekkelijke foto’s en verlichte informatiestroken boven de kastenwand. Het biedt de bezoeker als het ware een reikende hand in de zoektocht naar een bepaald productassortiment.” Bestaat er zoiets als het ultieme apotheekinterieur? “Eigenlijk niet, want elke apotheek, elk doelpubliek en elke omgeving is anders. Met CLEMENT realiseren we apotheekconcepten specifiek afgestemd op de noden van de individuele apotheek. Daarbij houden we rekening met variabele factoren die voor elke apotheek verschillen zoals geografische ligging, marktpotentieel en socio-economische factoren. CLEMENT bestudeert de behoeften van de consument en apotheker en verwerkt die in eigentijdse ontwerpen. Dat doen we al 75 jaar. Zelden hebben we zo’n sterke evolutie gezien als de voorbije vijf jaar. Van de vijf komende jaren verwacht ik minstens evenveel.”
be/apotheker
Patiënt neemt gezondheid in handen
5
Jouw medicament op elk moment?
Online apotheek als aanvulling op die om de hoek Online medicatie kopen … kan dat wel? En hoe kan dat het best? Vragen die u zich waarschijnlijk ook stelt. Eén ding staat vast: net als in andere sectoren is de online-evolutie niet te stoppen, omdat mensen nu eenmaal verwachten online te kunnen bestellen. En net als bij andere webshops is de cruciale vraag: hoe zorgen we voor betrouwbaarheid? Wij spraken met een apotheek die de uitdaging aanging en nu ook patiënten aan huis bedient via hun webapotheek OnlinePharmaBox. We toetsten onze twee vragen af aan hun concrete praktijkervaring. Vraag 1: wie heeft behoefte aan online apotheek? David: “Naast senioren die moeilijk te been zijn of mantelzorgers die hun zorgbehoevende niet zomaar kunnen achterlaten, wordt onze webshop ook bezocht door klanten voor wie confidentialiteit erg belangrijk is. Ondanks de laagdrempeligheid van de apotheek vragen sommige mensen toch liever 'anoniem' naar zaken van seksuele of intieme aard zoals producten voor intieme hygiëne of condooms.” Katrien: “De meest opvallende groep is echter die van mensen die tijdens de openingsuren gewoon niet in de apotheek raken. Vooral drukke tweeverdieners die voor en na het werk in de weer zijn met
de kinderen, kopen via onze webshop. Voor hen is het best handig om ’s avonds in de zetel met hun tablet of smartphone nog snel even een doosje keelpastilles of hun vertrouwde huidcrème te bestellen. Daarom ook dat we speciaal een mobiele versie gemaakt hebben van onze webshop.” Katrien: “We hebben de trend van het online kopen opgemerkt bij onze eigen kinderen. Boeken, kleding, de dagelijkse boodschappen, fotoboeken … Alles wordt tegenwoordig via het net besteld. Tijdswinst en shopgemak zijn telkens de doorslaggevende factoren. Dat is in onze branche dus niet anders. Een snelle leveringstijd is cruciaal als het om medicatie of verzorgingsproducten gaat. Daarom leveren we bestellingen
die voor 15 uur geplaatst worden, nog de volgende dag aan huis. Als het echt dringend is, blijft de apotheek om de hoek toch nog altijd de beste optie. En natuurlijk kan je medicatie op voorschrift niet online bestellen. Dat spreekt voor zich. Voor die medicatie blijft de vertrouwde apotheker die je goed kent en met wie je al jaren een vertrouwensrelatie hebt, het aangewezen aanspreekpunt.” David: “We merken dat de bezoekers vooral hoge verwachtingen hebben qua correctheid en betrouwbaarheid. Dus hebben wij ervoor gezorgd dat onze webshop perfect voldoet aan alle wettelijke bepalingen en werkt met 100% betrouwbare betalingsmethoden.”
Vraag 2: valt het advies van de apotheker dan niet weg? Katrien: “Hoegenaamd niet. De klanten stellen hun vragen via mail of bellen gewoon even op. We behandelen hen niet anders dan klanten die in de apotheek komen. Alle vragen worden zo snel mogelijk en accuraat beantwoord door twee apothekers en een apothekersassistent. Samen goed voor meer dan 40 jaar ervaring. Het valt op hoe intensief dat contact soms is. We geven uitleg over het product, advies over het gebruik en zoeken samen met de patiënt naar oplossingen.”
David: “We houden ook controle op de online bestellingen. Enerzijds door een beperking in te stellen op de bestelhoeveelheid en anderzijds door de bestellingen manueel na te kijken. Als er een mogelijke interactie is tussen twee medicamenten in hetzelfde order, contacteren we de patiënt.”
erkende apotheek. Kortom, online of aan de toonbank; een goede begeleiding blijft belangrijk. ”
Katrien: “Het blijft met andere woorden zoveel mogelijk een echte apotheek. En natuurlijk sluit dit een goed zorggesprek in de fysieke apotheek niet uit. Op onze website proberen we de bezoekers zo goed mogelijk te informeren op een gebruiksvriendelijke manier, met productinformatie en digitale versies van de bijsluiters. Toch zal de digitale apotheek de vertrouwde officina nooit overbodig maken.” David: “We maken een groot verschil met een anonieme webshop die op grote schaal producten – en soms ook ‘nepgeneesmiddelen’ – verkoopt zonder enige vorm van betrokkenheid of persoonlijk contact. Wij willen net het omgekeerde doen. We verkopen enkel producten die ook in onze fysieke apotheek te koop zijn en begeleiden online klanten zo goed mogelijk bij het gebruik van de geneesmiddelen, maar ook verzorgingsproducten en voedingssupplementen. Dat kan volgens ons enkel als webapotheek die direct verbonden is met een bestaande,
www.onlinepharmabox.be is erkend door het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Dat controleert of de apotheek voldoet aan alle wettelijke voorschriften.
⊲
6
be/apotheker
Vrij beroep onder druk
Trend 2
Apotheekmodel staat op een kruispunt Crisis of geen crisis, mensen zullen altijd medicatie blijven kopen, toch? Ja, maar dat wil niet zeggen dat de apothekers de gevolgen van de sputterende economie niet zouden voelen. Bovendien ontsnappen ze niet aan de vele besparingsrondes van de overheid. En dat terwijl ze moeten investeren om aan de hoge verwachtingen van de nieuwe patiënt te voldoen en extra tijd willen steken in farmaceutische zorg.
(Associatie)apotheek doet beroep op financiële sparringpartner Het economisch klimaat verandert, de winstmarges staan onder druk en er wordt meer verwacht van de apotheker. Het is duidelijk dat de zorg tegen haar limieten aanloopt. De arts moet meer inzetten op preventie. De apotheker kan een sterkere rol spelen in het opvolgen van de patiënt en zijn medicatieschema. Maar dan moet deze wel tijd maken en meer in overleg werken. Logisch dus dat jonge apothekers liever kiezen voor een samenwerkingsmodel. Maar ook dan – of zéker dan – heb je een deskundige partner nodig om de plannen financieel af te toetsen. We legden twee cruciale vragen voor aan Ortwin Boone, verantwoordelijke vrije beroepen bij Bank J.Van Breda & C°.
Waarom zou je in een associatieapotheek stappen?
Hoe kan je als vrije beroeper een welverdiend pensioen opbouwen?
Ortwin Boone: “Individueel een apotheek overnemen is een stevige uitdaging. Een overname kost veel geld en dat kan of wil uiteraard niet iedereen alleen dragen. Meer en meer jonge apothekers kiezen ervoor om gezamenlijk een overname te doen, zodat ze samen de zware investering kunnen dragen. Naast het financiële plaatje denken ze ook aan de ‘work life balance’. Meer dan vroeger willen jonge apothekers ook een kwalitatief leven naast de apotheek, met genoeg vakantie en tijd voor hun opgroeiende kinderen.”
Ortwin Boone: “Door bij elke grote beslissing de impact ervan af te toetsen bij een financieel expert. Bank J.Van Breda & C° houdt de apotheker als het ware een spiegel voor. We leggen haarfijn uit wat de keuze betekent voor zijn of haar financiële situatie en pensioenopbouw. Omdat we de wereld van de apotheker en andere vrije beroepen door en door kennen, kunnen we samen bekijken wat de impact van belangrijke beslissingen (bv. inbreng in vennootschap) of investeringen (bv. een sterk geautomatiseerde apotheekinrichting) zal opleveren aan het einde van de rit.”
“Bij geneesheren is associëren (diensten in het ziekenhuis, groepspraktijken extra-muros) bijna een evidentie. Bij apothekers ligt het wat moeilijker. Het gezamenlijke engagement concentreert zich op één uitbatingspunt, dat je bij stopzetting achteraf niet over twee apotheken kan splitsen. Toch gebeurt het nu meer, niet alleen bij starters, dat ook bestaande kleinere apotheken zich gaan verenigen. Een derde groep zijn de apothekers aan het einde van hun carrière, die hun officina geleidelijk willen overdragen aan een opvolger. Die overdracht kan eveneens via een associatiecontract geregeld worden. De jonge apotheker kan zich geleidelijk inwerken en de financiering spreiden over meerdere jaren.”
“Deze langetermijnvisie is nog belangrijker geworden. De apothekers voelen zich – terecht, denk ik – geviseerd in de besparingsrondes: diverse maatregelen in 2012 haalden hun rendement naar beneden. Bovendien worden een aantal tijdelijke besparingsmaatregelen straks allicht toch verlengd. Jongeren vragen ons soms of het nog mogelijk is om een rendabele apotheek te runnen. Daar zijn we 100% van overtuigd. We keuren nog wekelijks overnamedossiers goed, maar het is zeer belangrijk dat er een correcte prijs wordt betaald. Bovendien staan we op een kruispunt in de geschiedenis: de bredere rol van de apotheker vergt tijd en inspanning, waar evenwel geen financiële tegemoetkoming tegenover staat. Nochtans zou een betere begeleiding van de patiënt zeer besparend kunnen werken voor de gezondheidszorg, en dus extra financiële ruimte voor de apotheker moeten creëren.”
“Apothekers krijgen helaas geen cursus financiën of management tijdens hun opleiding en weten vaak niet waar eerst te beginnen als ze de sprong wagen. Op dat moment hebben ze nood aan het advies van een expert. Bij Bank J.Van Breda & C° kunnen we ze, in overleg met de gespecialiseerde accountants en dankzij onze jarenlange ervaring in de wereld van de vrije beroeper, begeleiden bij dit complexe proces. Een sluitend associatiecontract is van onschatbare waarde. Het moet de regels vastleggen voor elk moment in de carrière van alle betrokkenen. Hoe zal bijvoorbeeld de pensioenopbouw van elke geassocieerde verlopen? Wat gebeurt er als iemand uit de associatie wil stappen? Hoe wordt er beslist bij grote investeringen? Met die vragen kan de apotheker bij ons terecht.”
“Bij een overname is het belangrijk om meteen een goede strategie op te stellen rond pensioenopbouw. ‘Therapietrouw’ is de weg naar succes. De strategie kan uiteraard worden bijgestuurd afhankelijk van de behoeften van het moment, maar ze helemaal omgooien op scharniermomenten is geen goed idee. Dat is bij de coaching van de patiënt niet anders. Wij zijn de financiële coach van de apotheker. Bij elke investeringsstap moet die denken aan het effect op de rendabiliteit en de gevolgen voor de pensioenopbouw. Een second opinion is dus onmisbaar. En die kunnen wij aan onze apothekers geven.”
Gouden tip: een overname is vaak erg emotioneel. Toch blijft het belangrijk de overname door een rationele bril te laten bekijken: ‘is dit dé overname die bij jou past? Een expert kan je belangrijke inzichten bijbrengen.
Gouden tip: een financieel plan maak je niet enkel op bij de start; het is een dynamisch gegeven dat ‘en cours de route’ moet worden bijgestuurd. Net zoals we dit voor jouw persoonlijke financiële situatie doen.
5 momenten van de waarheid waarop je best het advies van Bank J.Van Breda & C° vraagt: Ik zou graag een apotheek overnemen. Wat is de ideale kredietformule die het best bij mijn situatie past?
We zijn net met 3 afgestudeerd en overwegen om samen een apotheek over te nemen. Moeten we hiervoor samen een vennootschap oprichten?
Een grote investering dringt zich op. Hoe doe ik die zonder mijn pensioenopbouw in het gedrang te brengen? Wat zal ze uiteindelijk opleveren?
Onze apotheek is te klein. Kan ik zelf uitbreiden of stap ik beter in een associatievorm? Ga ik best even spreken met mijn buren-apothekers?
Ik wil stilletjes afbouwen richting pensioen. Gelukkig heb ik een jonge apothekeres die er geleidelijk aan wil instappen. Maar hoe regelen we dat?
be/apotheker
Trend 3
Apotheker wordt coach Patiënten worden steeds mondiger. Ze gaan in dialoog met de apotheker en hebben hun eigen mening over gezondheidsproducten. Mensen nemen vaak het initiatief om zelf op zoek te gaan naar informatie over hun gezondheid. Ze stappen met andere woorden goed geïnformeerd de apotheek binnen. Toch is niet alle informatie die je bijvoorbeeld op het internet vindt correct. Daarom blijft het belangrijk dat de apotheker de tijd neemt om de patiënt te adviseren en te coachen.
Als de apotheker van de toekomst meer en meer een gezondheidscoach wordt, betekent dat concreet: meer tijd steken in de patiënt en minder in het klaarmaken van de bestelling. Daarom is automatisatie zo belangrijk in de apotheek van de toekomst. MediTech is de enige Belgische speler op dit vlak. Hun ‘robotten’, die de producten uit de stock halen en ze op de toonbank afleveren, betekenen een enorme stap vooruit. MediTech bestudeert al jaren de behoeftes van de apotheker en speelt hierop in door steeds slimmere automaten te ontwikkelen. Een team van mechanisch ontwerpers, ingenieurs en programmeurs produceert de robot volledig op maat van de apotheek. Ze ontwikkelen die volgens de hoogste industriële normen en plaatsen hem waar de apotheker dat wenst: achteraan in de apotheek, op een verdiep of in de kelder. Robotintegratie zorgt voor een andere manier van werken. De automaat vormt als het ware de ruggengraat die de apotheker toelaat om winst te boeken op vier vlakken …
1 Terwijl de robot achter de
schermen werkt, praat de apotheker met de patiënt. Bij het systeem dat MediTech ontwierp, geeft de apotheker vanaf zijn toonbank de opdracht aan een robot om de gevraagde medicatie af te halen in het magazijn. Vervolgens wordt het product via een transportsysteem of rechtstreeks door de robot afgegeven aan de toonbank. De apotheker hoeft zijn balie dus niet meer te verlaten om de medicatie voor de patiënt te halen en heeft met andere woorden de ‘handen’ vrij om zich te focussen op het belangrijkste aspect: het contact met de patiënt.
Apotheker als coach
7
Robotica optimaliseert de officina
Wie meer tijd in de patiënt wil steken, moet die elders uitsparen
2 Stockbeheer wordt drie keer
efficiënter. Ten eerste verwerkt en stockeert de robot helemaal automatisch alle producten die door de groothandel of fabrikant van geneesmiddelen geleverd worden. De apotheker hoeft enkel de geleverde goederen – letterlijk – in het systeem te gieten. Ten tweede controleert de automaat de volledige bestelling: hij identificeert en meet elke doos. Vervolgens zorgt hij voor een optimale stockage, aan de hand van een volautomatisch inruimsysteem (Optimat Compact). Ten derde zorgt hij voor een optimaal beheer van de voorraad en de inventarisatie. Het First-In-FirstOut-principe, dat manueel heel wat energie vraagt, gebeurt nu automatisch. Wat er laatst is bijgekomen, wordt achteraan bijgeplaatst. Via de computer kan de apotheker perfect nagaan wanneer welke producten vervallen, wat de voorraad is en welke producten niet werden verkocht. 3 De robot kan het elektronische voorschrift optimaal benutten.
Aanvankelijk werkten robotten met mono-picking en leverden ze per keer één medicijn af. Met de komst van het elektronisch voorschrift in het achterhoofd, ontwikkelde MediTech echter een multipicking robot, die een volledige bestelling in één keer kan afleveren. De grijper van de robot neemt de verschillende doosjes van één voorschrift op en levert ze samen af aan de toonbank. De intelligente softwarebesturing zorgt ervoor dat verschillende toonbanken simultaan kunnen worden bediend. 4 Deze vorm van automatise-
ring is klaar voor de zelfbediening van de toekomst. Door de hoge graad van automatisering zou het mogelijk zijn dat de patiënt zijn bestelling komt afhalen zonder daarbij de apotheker te spreken. Denk aan iemand die zijn vaste medicament komt afhalen. Wanneer de robot goed geïntegreerd is in de apotheek kan de afhaling van een gereserveerd medicijn volledig geautomatiseerd gebeuren in de publieksruimte onder
toeziend oog van de apotheker. Zo hoeft de patiënt niet te wachten aan de balie. Als deze routinebestellingen automatisch verlopen kan de apotheker opnieuw meer tijd besteden aan professionele raadgeving. Andere mogelijke toepassing is die waarbij de patiënt na de openingsuren de bestelling afhaalt aan een automaat aan de buitenzijde van de apotheek. Voorlopig is de verkoop van geneesmiddelen en randproducten via een muurautomaat voor het ministerie van Volksgezondheid nog niet aan de orde, maar de trend naar meer automatisering is alvast succesvol ingezet.
Automatisatie op maat MediTech is de enige Belgische ontwikkelaar en producent van apotheekautomatisatie. Het bedrijf onderscheidt zich door zijn klantgerichtheid en zijn aanpak op maat. www.meditech-pharma.com
be/apotheker
Apotheker valoriseert het goede gebruik van geneesmiddelen
Apotheker als coach
8
Enerzijds neemt de patiënt zijn gezondheid steeds meer in eigen handen. Anderzijds komen er door de innovatie in de farmaceutische sector voortdurend betere geneesmiddelen op de markt. Twee positieve evoluties, als de patiënt ook effectief de medicatie op de juiste manier gebruikt. Voor goed gebruik van geneesmiddelen rekent pharma.be op de coaching van de apotheker en haar eigen online tools. De apotheker als onontbeerlijke partner Geneesmiddelen zo doeltreffend mogelijk tot bij de patiënt brengen, is een van de topprioriteiten van pharma.be, de Algemene Vereniging van de Geneesmiddelenindustrie. Ann Adriaensen, adviseur Volksgezondheid van pharma.be: “Omdat wij ons als sector niet zonder meer tot de patiënt kunnen richten omwille van een sterk reglementair kader, is de officina-apotheker voor ons een onmisbare schakel in het traject. Uiteraard vermeldt de bijsluiter het advies voor correct gebruik van een geneesmiddel, maar persoonlijk contact is vaak nodig voor verdere toelichtingen.
Patiënten met een chronische ziekte, zoals bijvoorbeeld diabetes, hebben trouwens niet alleen medicatie nodig, maar moeten ook hun levensgewoonten aanpassen. De apotheker kan hier optreden als coach, door het belang van de behandeling en aanverwante maatregelen te onderstrepen en te wijzen op het risico van complicaties bij onvoldoende therapietrouw.” Patiënt zoekt online De huidige patiënt gaat ook zelf op zoek naar informatie op het net. Om de apotheker in zijn rol als gezondheidscoach te steunen, heeft pharma.be een aantal instrumenten ontwikkeld...
Adriaensen: “We blijven investeren in een verbeterde toegankelijkheid van de informatie met recente technologie: vanaf begin 2013 zijn de bijsluiters raadpleegbaar via mobiele toepassingen zoals smartphone of tablet. Daarbij verliezen we echter niet uit het oog dat geen enkel instrument het menselijke contact met de apotheker kan vervangen.”
www.goedgebruik.be: een aantrekkelijke animatie legt uit wat er op de verpakking van een geneesmiddel staat en waarom. Daarnaast is een heel luik gewijd aan het goede gebruik van medicatie en wat men het best doet met vervallen geneesmiddelen. www.e-bijsluiters.be: een gebruiksvriendelijke zoekmachine laat de bezoeker de bijsluiter opsnorren van alle geneesmiddelen van de leden van pharma.be. Erg handig voor patiënten die de gedrukte bijsluiter van hun geneesmiddel niet (meer) bij de hand hebben.
P4F-navormingscursus: scoor goud bij de patiënt De apotheek is in volle evolutie. Daarom is het, meer dan ooit, belangrijk om te investeren in navorming. Met Prepare for the Future (P4F) leert Dirk Broeckx je tijdens een driedaagse cursus hoe je de consument van morgen beter begeleidt en hoe je de apotheek klaarstoomt voor de toekomst.
Dirk Broeckx: “Met de huidige maatschappelijke, economische en technologische veranderingen, is navorming belangrijker dan ooit. Voor de zuivere wetenschappelijke kennis kunnen apothekers bijvoorbeeld bij het IPSA terecht, dat universitaire navorming organiseert. Die zie ik als de broodnodige basiskennis, het olympische minimum, zeg maar. Maar wie echt wil scoren op de Spelen moet die knowhow op een goeie manier toepassen in de apotheek en afstemmen op de patiënt. Dat is de meerwaarde die ik bij P4F bied met de driedaagse training.” “Deze concrete vertaling is enorm belangrijk om patiënten te motiveren hun medicatie correct te gebruiken. Therapietrouw is een sleutelbegrip in de cursus en een van de drie dagen besteden we aan motivatiestrategieën: hoe kan je mensen motiveren ten aanzien van hun eigen gezondheid? Patiënten zijn mensen en die zijn allemaal verschillend. De één steekt liever zijn kop in het zand, de ander kiest meteen voor de
meest agressieve aanpak. Elk type patiënt moet je anders benaderen. Met rollenspelen toon ik aan hoe je dit kan aanpakken.”
foto’s en filmpjes. Zo laat ik de apothekers concreet toepasbare projecten ontdekken, die binnen 10 jaar allicht de norm zullen zijn.”
“Storytelling is daarbij cruciaal. Enerzijds moet je de patiënt zelf laten vertellen, anderzijds kan je als apotheker iets begrijpelijk uitleggen met een verhaal of een beeldspraak die blijft hangen. Zo onthoudt de patiënt beter wat de medicatie met het lichaam doet. Denk aan de vergelijking tussen een afgeknepen tuinslang en een embolie bij hypertensie.”
“Als apothekers moeten we het toverwoord ‘farmaceutische zorg’ dringend concreet invullen en zichtbaar maken naar de buitenwereld. Een patiënt die de apotheek buiten stapt, zou perfect moeten kunnen zeggen welke farmaceutische zorg hij gekregen heeft. Meer nog, we moeten die zorg meetbaar maken, zodat we kunnen bewijzen dat we ze dagelijks leveren en ervoor vergoed moeten worden. Het huidige businessmodel is veel te productgericht, de apotheker wordt enkel betaald voor de producten die hij aflevert.”
Farmaceutische zorg “Daarnaast ligt de focus tijdens de cursus op het tastbaar maken van de farmaceutische zorg. Vanuit mijn netwerk en contacten heb ik 30 projecten verzameld die dat in de praktijk al doen. Ik denk bijvoorbeeld aan apothekers die in een pilootfase werken met Vitalink of een medicatieschema. Zoals op een Chinese menukaart mogen de cursisten nummertjes bestellen. Die bekijken we dan in detail, met getuigenissen,
Samenwerken loont “De training vindt overdag plaats buiten de apotheek. Dat is een bewuste keuze. Veel apothekers zijn, begrijpelijk, erg druk bezig met besparingen, contingentering enz. Met mijn cursus haal ik ze drie dagen uit hun zaak om met een fris hoofd na
te denken over de toekomst, samen met collega’s. Zo leren ze ook van elkaar en beseffen ze dat samenwerken loont. Naast titularissen, adjuncten en assistenten zijn ook andere geïnteresseerden van harte welkom. Dankzij de steun van onze sponsors (Bank J. Van Breda & C°, Curalia en Febelco) hebben we de originele kostprijs trouwens aanzienlijk kunnen verlagen en voor werknemers komt de overheid tus-
sen met een terugtrekking op de belastingen. Bovendien verdienen de deelnemers hun geïnvesteerde tijd nadien dubbel en dik terug.”
Prepare
4
the Future
Meer informatie of inschrijven? Dat kan op www.p4f.be.
Handleiding
Voor de derde jaargang werd Prepar Vul de apotheekenquête en (P4F) volledig herwer for thein Future win een navormingscursusDrie van P4F! boordevol informatie ove trainingsdagen,
alle projecten die je meteen kan opstarten in j apotheek zodat je klaar staat voor de toekoms
Ben je apotheker, apothekersassistent of ben je op een andere manier actief in de farmaceutische sector? Dan willen we graag weten hoe jij de toekomst van de apotheker in Vlaanderen ziet. Vul voor januari onze apotheekenquête in en je maakt kans op Prepare For7the Future maakt deel 1 van de 10 driedaagse cursussen van P4F. Ben je al ingeschreven uit van het Instituut voor Farmavoor deze cursus in 2013 en win je er ook nog eens één met de ceutische Bedrijfskunde (IFB). Bij betaalt P4F je het inschrijvingsgeld terug. Uiterhetenquête? IFP kanDan je ook terecht voor aard willen wemanagementtraiook weten wat de patiënten verwachten van hun een intensieve apotheker. Dus ookMasterclass. als klant kan je de ning en een Biotech (alternatieve) enquête Meer informatie over P4Finvullen. en het IFB vind je op www.p4f.be Neem drie minuten de tijd enen surf naar: www.ifbseminars.be
www.xenarjo.be/apotheekenquête
