Apeldoorn
Apeldoorn viert 200 jaar koninkrijk 23 mei - 15 juni
1
Voorwoord Na een lange periode van voorbereidingen is het dan zover! Vanaf 23 mei t/m 15 juni 2014 zal Apeldoorn en omgeving in het teken staan van 200 jaar Koninkrijk. Naast Den Haag is er geen plaats in Nederland die zo’n koninklijke uitstraling én – koninklijke geschiedenis heeft als Apeldoorn met haar omgeving.
Van 30 november 2013 tot 26 september 2015 wordt met activiteiten in veel steden gevierd dat het Koninkrijk der Nederlanden 200 jaar geleden ontstond. Verworvenheden en gebeurtenissen in deze twee eeuwen staan centraal bij deze viering, waarop toegezien wordt door het Nationaal Comité
In volgorde hebben de Koningen Willem I, II en III, Regentes Koningin Emma en Koningin Wilhelmina vanaf 1813 tot 1948 hun domicilie gehad in Apeldoorn. Zij woonden allen op het Paleis Het Loo met de daaromheen liggende prachtige landerijen en bossen.
200 jaar Koninkrijk. Aan de ontwikkeling van maatschappij en
Samen met de stad Apeldoorn en de omliggende dorpen, zal de Stichting Koninklijk Apeldoorn “200 jaar Koninkrijk” vieren. Ook de viering van 200 jaar Koninklijke Marechaussee maakt deel uit van de festiviteiten.
Bij de verworvenheden van 200 jaar koninkrijk wordt een aantal
Aan dit jubileum wordt op uiteenlopende wijze in en rondom Apeldoorn gestalte gegeven. Verspreid over allerlei locaties zullen de bezoekers van de vele activiteiten kunnen genieten. Van Paleis Het Loo tot het Apeldoorns Kanaal, van het centrum van de stad tot tal van andere mooie locaties in Apeldoorn, belooft het feest een onvergetelijke beleving te worden van wat eens het kloppend hart van het Koninkrijk der Nederlanden is geweest. Het hoogtepunt van het feest is: het Grand Defilé, een immense optocht, beginnend en eindigend bij Paleis Het Loo via Loolaan, Oranjepark en Jachtlaan.
van groot belang om onze oriëntatie op het buitenland op een
Hare Koninklijke Hoogheid prinses Beatrix, Hare Koninklijke Hoogheid prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven zullen aanwezig zijn bij het Grand Defilé. Het Grand Defilé zal mede hierdoor een van de hoogtepunten vormen van de landelijke viering van 200 jaar Koninkrijk.
“Apeldoorn viert 200 jaar Koninkrijk” heeft als doelstelling om
Mede namens het bestuur van de Stichting Koninklijk Apeldoorn: heel veel dank aan een ieder die heeft meegewerkt om dit grote feest tot een onvergetelijk evenement te maken.
Oranjepark de Slotmanifestatie. Hier kunnen delen van het Grand
Ik wens alle spelers, deelnemers en toeschouwers veel plezier en koninklijk kijkgenoegen. 2
Algemeen
Commissaris van de Koning in Gelderland C.G.A. Cornielje
democratie wordt veel aandacht besteed, naast het feit dat het Huis van Oranje nu 200 jaar aaneengesloten regeert.
aspecten benadrukt, zoals het feit dat persoonlijke vrijheden en rechten steeds opnieuw inhoud hebben gekregen. Voor de internationale positie van ons land is de bestuurlijke stabiliteit hoog peil te houden. Nederland is een land van politieke, culturele, religieuze en etnische minderheden. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar toch is sprake van eenheid in verscheidenheid. Het is van het grootste belang om actief burgerschap de ruimte te geven. De viering in Apeldoorn is een schoolvoorbeeld wat vrijwilligerswerk van mensen van hoog tot laag tot stand kan brengen.
belangrijke aspecten uit deze periode zichtbaar en begrijpelijk te maken voor een groot publiek. Daarom duurt het festival ruim twee weken met op 14 juni de apotheose met het Grand Defilé, beginnend en eindigend bij Paleis Het Loo. Op 15 juni is in het Defilé nog een keer bekeken worden en geeft het Trompetterkorps van de Koninklijke Marechaussee een concert met onder meer de Ouverture 1812 van Tsjaikowski met echt kanonnengebulder. Er zijn ook Napoleontische kampementen. In het Indisch/ Moluks Paviljoen wordt deze dag de sfeer in herinnering geroepen van “Ons Indië”. Verder is een Antilliaans paviljoen aanwezig.
3
dag 06 juni tijd van 17.00 - 19.00 uur locatie coda
De Kanalenkoning
Historisch Café
Tentoonstelling De Kanalenkoning In aansluiting op de feestelijkheden rond 200 jaar Koninkrijk is tot en met 13 juli 2014 de tentoonstelling De Kanalenkoning
De Kanalenkoning Willem I, grondlegger van het Apeldoorns Kanaal Het verleden, heden en de toekomst van het Apeldoorns Kanaal in woord en beeld
– Willem I, grondlegger van het Apeldoorns Kanaal op De Verdieping in CODA te zien. De tentoonstelling brengt het verleden, heden en de toekomst van het Apeldoorns Kanaal en over Willem I, de ‘Kanalenkoning’,
22.04 t/m 13.07.2014 De Verdieping
in kaart. Aan de hand van schilderijen, tekeningen, objecten, foto’s en een digitale presentatie wordt een beeld geschetst van de bedrijvigheid en recreatie naast en op het kanaal. Bezoekers zien onder andere portretten van koning Willem I, een replica van het schip ‘Apeldoorn V’ en een aantal gedetailleerde en prachtig ingekleurde kaarten van Rijkswaterstaat van het ontwerp van dit kanaal.
Op 22 en 23 mei informeert de Vereniging Oud Apeldoorn 400 schoolkinderen in CODA
Historisch Café
dag 23 april - 12 juli tijd tijdens openingstijden coda locatie CODA
Ontmoetingsplek voor geïnteresseerden in geschiedenis
Viering 200 jaar Koninkrijk Nederland
vrijdag 6 juni 2014 van 17.00 tot 19.00 uur CODA Café Vosselmanstraat 299 7311 CL Apeldoorn Toegang gratis
Programma: * 200 jaar Koninkrijk Nederland door Wim Kroon, oud directeur basisschool * Kijkje achter de schermen van Grand Defilé door Roel Visser, organisator en vice-voorzitter St. Koninklijk Apeldoorn * Column Carin Reinders directeur-bestuurder CODA * Lancering website Erfgoedplatform
over 200 jaar Koninkrijk. 4
5
Overzichtskaart
Altijd op de eerste rij bij Omroep Gelderland!
De route van het Grand Defilé op 14 juni
RD
KANAAL NOO
VLIJTSE WEG VERZETSTRIJDERSPARK
VLIJTSEWEG
P
N AA
E
EL
N TIO STA M 1K
N GE
AN LA RK
P
EG ISW
EG
HU BA D SPRENGENBOS
N
AA
TL
13.00
JA
AMERSFOO RTSEWEG
AN
LA
HT
START VAN HET GRAND DEFILÉ
LODEWIJKLAAN
JAC
KONING
CH
KONINGSLAAN
SP
A
ORPHEUS
SOERENSEWEG
N AA OL LO
W EN NG RE
W GE HO
B
C
CODA
RE
KE
AN LA DA NA CA EG
ZW
HOTEL APELDOORN HET LOO
G WE
SE
P
6
AN M EL T SS AA VO STR BEEKPARK
EG EW S OL
D
LO
VI
PALEIS HET LOO
GROTE KERK
N
ELAA
GINN
LOSEWEG
KONIN
ROSTOCKLAAN
TE
SS
ER VAN MEEST TLAAN HASSEL
www.gld.nl
De NOS zendt het Grand Defilé live uit op Ned1 op 14 juni van 13.00 - 14.30 uur
ORANJEPARK
OTEN LAAN VA N KERSCH
WILHELMINAPARK
BOERHAVESTRAAT
N344
AN
TSZLA
verbindt je
AAL VA N HEU
U hoeft dus niets te missen! Kijk naar onze live-uitzendingen en onze speciale programma’s in het weekend.
GENER
Deze zomer ziet u Omroep Gelderland bij ruim 50 evenementen in de hele provincie Gelderland!
7
dag 06 - 31 mei tijd tijdens openingstijden stadhuis locatie stadhuis
dag 01 - 16 juni tijd tijdens openingstijden stadhuis locatie stadhuis
Rondom Oranje
Linggadjati
Tentoonstelling rondom oranje
LINGGADJATI, BRUG NAAR DE TOEKOMST
Art Promotion International (API) kan beschikken over een
In november 1946 bereikten Nederland en de naar vrijheid
fraaie collectie kunstwerken van een negental kunstenaars. Een samenstelling hiervan, die de bindende factor ‘Oranje’ verbeeldt als symbool van eenheid van mensen van verschillende afkomst en aard binnen het Nederlands Koninkrijk, is te zien in
m do on R e nj ra O
de expositie ‘Rondom Oranje’.
strevende Republiek Indonesië een overeenstemming die bekend werd als het Akkoord van Linggadjati. De onderhandelingen waren moeizaam. Maar wel in een sfeer van wederzijds respect en vertrouwen, vooral tussen de beide delegatieleiders, de politicus Willem Schermerhorn (1894 – 1977) en de Indonesische premier Soetan Sjahrir (1909 -1966). Ze wilden het conflict over de onafhankelijkheid van Indonesië vreedzaam oplossen.
UITNODIGING
Maar de onderhandelaars bleken veel verder te zijn gegaan dan hun beider achterban toeliet. Als gevolg daarvan werd het akkoord in geweld gesmoord door de Nederlandse “politionele acties” (1948 – 1949). De tentoonstelling “Linggadjati, brug naar de toekomst” wordt geplaatst in de brede context van de groei van Indonesië naar een onafhankelijke staat. Soetan Sjahrir, voorman van de Partai Sosialis Indonesia, zette zich gedurende zijn leven in voor de vrijheid en zelfontplooiing van de Indonesiërs. Daarom wordt hij gezien als de “founding father” van de Indonesische parlementaire geschiedenis. Met deze tentoonstelling brengt de stichting Indisch Erfgoed in het
De expositie draagt een bijzonder karakter met veelzijdig
kader van de viering van 200 jaar Koninkrijk deze bijzondere
werk van:
gebeurtenis in de gemeenschappelijke Nederlands Indonesische
Jabu Arnell (St. Maarten / Amsterdam), Bikkel (Curaçao /
geschiedenis onder de aandacht.
Rotterdam), Fokke P. de Boer (Apeldoorn), Ewoud Broeksma (Groningen), Florian Cats (Leeuwarden), Armando Goedgedrag
De Indonesische versie van de tentoonstelling “ Linggarjati,
(Aruba), Jannes Koetsier (Groningen), Jan Kruize (Groningen),
jembatan menuju masa depan is permanent te zien in het
Gustave Nouel (Aruba / Deventer)
Museum Gedung Perudingan in Linggarjati (Indonesië).
8
9
dag 23 mei tijd van 20.15 - 21.30 uur locatie grote kerk - loolaan 16
dag 04 juni tijd van 13.45 - 17.00 uur locatie schouwburg orpheus
Concert Bachkoor
Ouderenmiddag
PROGRAMMA
Met muziek van
Ouderenmiddag in Schouwburg Orpheus
Hanoszaal
1 Welkom door Mr. Cor Visser, voorzitter Stichting Koninklijk
Johannes Verhulst,
Woensdagmiddag 4 juni worden er 2 vrolijke middagvoorstel-
Tijden
Catharina van Rennès,
lingen gegeven in de Hanoszaal van de Schouwburg Orpheus.
1e Voorstelling
2 Refrein van Ritornel 2014 – Daan Manneke
Apeldoorn
Hendrik Andriessen,
Ouderen vanaf 65 jaar zijn van harte welkom op deze culturele
inloop vanaf 13.30 uur
3 Inleiding door Drs. Jelle Stellingwerf: ‘De jaren 1813 – 1863’
Walsen van Curaçao,
middag in Orpheus.
4 Ouverture Gijsbrecht van Aemstel – Johannes Verhulst –
Daan Manneke
2e Voorstelling inloop vanaf 14.45 uur
opus 2 Apeldoorns Symphonie Orkest o.l.v. Alexej Pevzner 5 Inleiding door Drs. Jelle Stellingwerf: ‘De jaren 1863 – 1913’
Uitgevoerd door
6 Liederen van Catharina van Rennès Kinderkoor van de
Bachkoor Apeldoorn
Aanmelding via secretariaat van
Vrije School 7 Prijsuitreiking Tekenwedstrijd
Apeldoorn Symphonie
Stichting Koninklijk
8 Inleiding door Drs. Jelle Stellingwerf: ‘De jaren 1913 – 1963’
Orkest o.l.v. Alexej
Apeldoorn.
9 Due Madrigali – Hendrik Andriessen (1940), Bachkoor Apeldoorn
Pevzner Tel. 06 25081797
en het Apeldoorns Symphonie Orkest o.l.v. Joop Schets 10 Inleiding door Drs. Jelle Stellingwerf: ‘De jaren 1963 – 2013’
Kinderkoor van basis-
Email info@koninklijk
11 Valse – Muziek van Curaçao door Nico van der Linden – piano
school de Vijfster
apeldoorn.nl
Nico van der Linden –
Ouderen in een woon
12 Toelichting door de componist Daan Manneke over het “Ritornel 2014” in opdracht van de Stichting Koninklijk Apeldoorn 13 Première “Ritornel 2014” – Daan Manneke, Kinderkoor, aanwezigen
zorgcentrum kunnen zich
piano Na het genot van een kopje thee of koffie met een versnapering
aanmelden bij de
Dirigent
begint het concert met een kort praatje over 200jaar Koninkrijk
activiteitenbegeleiding.
Joop Schets
van Wim Kroon. Daarop volgen een aantal liederen van niemand
Bachkoor Apeldoorn, Apeldoorns Symphonie Orkest en alle
minder dan de operazanger Marco Bakker. STA (Stichting
Deze middag wordt o.a.
Theaterstudio Apeldoorn) zorgt voor een aantal luchtige
mede mogelijk gemaakt
meezingliedjes van vroeger en een groep danseressen zorgen
door: RCOAK
voor extra vrolijkheid. Na afloop is er tijd voor een drankje met wat hapjes.
10
11
dag 01 juni tijd van 11.00 - 17.00 uur locatie oranjepark
Maatschappij dag 08-09 juni tijd van 10.00 - 16.00 uur locatie Veluwsche Stoomtrein
Stadspicknick en Korenfestival
Stoomtrein, Varen & Fietsen
Zondag 1 juni is de dag van het Korenfestival. Die hele dag
Aanvang
bruist het van de zang van meer dan 50 koren die zich hebben
11.00 uur
Het Apeldoorns Kanaal, een initiatief van de Kanalenkoning Koning Willem I In het voorjaar van 1825 worden in Apeldoorn, bij de straat-
opgegeven. Door de stad staan 9 podia waar de koren zich op zullen presenteren. Voor elk wat wils, pop, gospel, musical,
Toegang
weg naar Deventer nabij het landgoed Welgelegen, de handen
klassiek, Nederlandse meezingers.
Gratis
uit de mouwen gestoken. Daar bij die plek wordt de eerste spade in de grond gestoken voor een gigantisch karwei. De aanleg van een kanaal van het hoog gelegen Apeldoorn naar de ruim 12 meter lager gelegen rivier de IJssel bij Hattem, een afstand van ongeveer 32 km. Een kanaal gegraven grotendeels parallel aan De Grift en wordt dan ook Griftkanaal genoemd. Het meeste werk werd gedaan met de schop. Honderden arbeiders vonden hier jarenlang werk tegen een redelijk dagloon. Een welkome bron van inkomsten voor velen in die tijd, het begin van het Koninkrijk der Nederlanden, een tijd
Ook in het Oranjepark wordt veel gezongen die dag, in de
waarin alom armoede heerste. Het was de opzichter van de
Muziektent natuurlijk. Als extra’tje wordt hier ook nog een
Koninklijke Paleizen in de Noordelijke Nederlanden en daarmee
stadspicknick georganiseerd door het (H)eerlijk Rondje Apeldoorn.
ook van Paleis Het Loo, de bouwmeester Hendrik Jan Lijsen,
Dit zijn 8 ondernemers uit het centrum van Apeldoorn die de
die de koning meedeelde dat hij wel kans zag het Kanaal tot
handen ineen hebben geslagen om een Boerenmarkt te organiseren
stand te brengen.
waar u lekkere ingrediënten kunt kopen voor een Picknick. In het voorjaar van 1829 was het belangrijke werk gereed en lag Vergeet u niet een picknickmandje en een kleed mee te nemen!
er een met water gevuld 32 kilometer lang kanaal. Het telde
Toneelvereniging Graficus speelt de eenakter “Tot genoegen
vijf sluizen en drie en twintig ophaalbruggen. Op maandag 13
van Hare Majesteit” over de Engelse hofhouding. Tekst:
april 1829 had de plechtige opening plaats en begroetten de
Barbara van Campen. Regie: Gerard de Jong
inwoners van de Veluwse dorpen langs het kanaal voor het eerst Hollandse scheepsvlaggen op de mast van een schip.
Alle reden dus om op 1 juni naar het Oranjepark te komen. 12
Maar, het aangelegde Kanaal was in feite maar half werk. 13
De Koning en het spoor, over Koningslijn en Lokaalspoor
De lokaal spoorwegmaatschappij
Kanaal richting het Zuiden. Ook nu was het weer baron
Koning Willem III was een vorst die veelvuldig
Door de bekende Apeldoornse projectont-
J.A.J.Sloet, oud-burgemeester van Apeldoorn, die het initiatief
op Het Loo te vinden was en ook zijn
wikkelaar Van der Houven van Oordt, werd
tot de aanleg nam van het 23 kilometer lange zuidelijke deel
betrokkenheid bij Apeldoorn was tamelijk
het initiatief genomen voor het aanleggen
van het Kanaal, dat van Apeldoorn naar Dieren.
groot. Was Het Loo zijn zomerverblijf en
van lokale spoorlijnen met onder andere die
verbleef hij ’s winters in Den Haag, in de latere
van Apeldoorn naar Hattemerbroek en van
Rijkswaterstaat wilde de monding van het kanaal zoveel als
jaren van zijn leven was hij ook in de winter-
Apeldoorn naar Dieren. In 1886 waren deze
mogelijk stroomopwaarts van de rivier de IJssel hebben.
maanden dikwijls op Het Loo te vinden. Als
spoorlijnen vrijwel gereed. Ook bij deze aanleg
Dat om in tijden van lage waterstanden in de IJssel via het
rond 1870 plannen worden gemaakt voor
was koning Willem III hiervan een grote
Apeldoorns Kanaal, een alternatieve route voor de scheepvaart
een spoorlijn van Amsterdam over Apeldoorn
stimulator. Zo stelde hij het tracé van de
te kunnen bieden. Voor de aanvoer van voldoende water
naar Zutphen, pleit Koning Willem III er voor
Koningslijn voor een deel beschikbaar voor de
werden beken omgelegd en nieuwe sprengen gegraven.
om ook een aftakking naar het paleis te maken.
aanleg van de lijn Apeldoorn – Hattemerbroek
De oude aanwezige beken werden veelal door middel van
En zo kwam er een aparte lijn dus voor de
en gaf er bovendien zijn naam aan. In 1887
duikers onder het kanaal doorgeleid, om te voorkomen dat de
koning en zijn familie, de zgn. Koningslijn, 3,5
werd het eerste stukje van de lokaalspoorweg
oostelijk van het Kanaal gelegen watermolens van water
kilometer lang, die zijn eindpunt had voor het
geopend, het lijntje Dieren – Apeldoorn –
zouden worden verstoken. Vanaf het gereedkomen in 1868
bassecour, het voorplein van Paleis Het Loo.
Het Loo. Nog in dat zelfde jaar 1887 werd de
Het Kanaal liep dood ten noorden van de huidige brug in de Deventerstraat. Daar bevond zich de havenkom. De schepen konden niet anders doen dan hier te lossen en terug te keren richting Hattem. Dertig jaar later bleek al het gemis van een
lijn Apeldoorn – Deventer in gebruik
werd de naam Griftkanaal veranderd in Apeldoorns Kanaal,
een verbinding van 55 km van Hattem tot Dieren.
genomen. Apeldoorn werd daarmee een echt spoorwegknooppunt.
Huub Ummels Sinds 1975 wordt de lijn Apeldoorn – Dieren
historicus.
succesvol gebruikt door de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij als museum spoorlijn. Hoewel eigenlijk niet juist wordt deze lijn vaak Koningslijn genoemd.
Het programma Stoomtrein, Varen & Fietsen is tot stand gekomen dankzij: Veluwsche Stoomtrein Maatschappij, Stichting Apeldoorns Kanaal,
Info en kaarten:
Vertrektijden:
055-5071989 en
Apeldoorn 11.45 uur
www.stoomtrein.org
Eerbeek 12.55 uur
Waterschap Vallei & Veluwe, H. van Tongeren Apeldoorn, Stichting Berkelzomp 14
15
dag 13 juni tijd van 19.15 - 20.45 uur locatie schouwburg orpheus
Koninkrijksconcert
Berkelzomp niet meer weg te denken uit de Achterhoek Eeuwenlang was de rivier de Berkel een belangrijke scheep-
Info en kaarten
Op vrijdagavond 13 juni vindt er in de Koning Willem Alexander
vaartroute tussen het Duitse Vreden en Zutphen. Met Berkel-
Tel. 055-5061989
zaal van Theater Orpheus het Koninkrijksconcert plaats.
Toegang gratis
zompen als transportmiddel ontwikkelde zich een levendige
Prijs € 4,- enkele vaart
De kaarten zijn te verkrijgen
handel tussen het Munsterland en Zutphen. Er werden allerlei
Tijden 8 en 9 juni van
via het secretariaat van
goederen vervoerd. De schepen, de Berkelzompen, waren
10-16 uur.
Stichting Koninklijk
oersterke boten met weinig diepgang. De lange, smalle boten
Website
Apeldoorn (zo lang de
waren speciaal gemaakt voor de moerassige, zompige Berkel,
www.stichtingberkel-
voorraad strekt)
die vroeger moeilijk bevaarbaar was. Er waren twee types zompen:
zomp.nl Via Mail
de eenmanszomp van 8.50 meter lang en een laadvermogen van 2 ton en de tweemanszomp met een lengte van 12.50
Vertrektijden
Het belooft een opgewekt concert te worden, met inspirerende
meter en een capaciteit van 8 ton. Stroomafwaarts waren belangrijke
De Zwitsal, Vlijtseweg
bijdrages van de Douane Harmonie Nederland, Syrene
producten kalk, zilverzand, hout en aardewerk. Stroomopwaarts
10, 12 en 14 uur
saxofoonkwartet, STA (Stichting Theaterstudio Apeldoorn), duo
Of telefoonnummer
werden vooral steen, turf, dakpannen, jenever en koloniale waren
Deventerbrug
Carel Kraayenhof Juan Pablo Dobal, DJ Ludovika, Streetchampz,
06 - 25081797
vervoerd.. De bloeitijd van de scheepvaart lag tussen 1826 en
11, 13 en 15 uur
Hanz Mirck de stadsdichter en Wytze Kuijper dwarsdenker.
[email protected]
1866. Toen waren er wel 200 zompen actief. Daarna ging het snel bergafwaarts mede door de opkomst van de spoorwegen.
Beide Pinksterdagen is de Berkelzomp de “Ente” te
In 1905 voer de laatste Berkelzomp door de Borculose sluis.
gast in het Apeldoorns
Helaas is geen enkele Berkelzomp bewaard gebleven. In 1987
Kanaal. Er wordt dan met
werd in Borculo de Stichting Berkelzomp opgericht. Vrijwilligers
passagiers gevaren tussen
bouwden eigenhandig een prachtige replica van de oorspronkelijke
de Deventerbrug, via de
Berkelzomp. Vanaf 2007 heeft de Stichting Berkelzomp vier schepen
Apeldoornse Sluis naar De
in de vaart.
Zwitsal, waar de brouwerij van de Veluwse Schavuyt is gevestigd.
Vanwege de voetbalwedstrijd Nederland - Spanje later die avond op schermen te zien in Schouwburg Orpheus, de eerste Nederlandse wedstrijd binnen het WK voetbal, begint het Koninkrijksconcert om 19.15u en eindigt het om 20.30 uur 16
ruim voordat de wedstrijd begint.
17
dag 14 juni tijd om 13.00 locatie paleis het loo / loolaan en oranjepark
oranjepark dag 14 juni tijd van 13.00 - 16.00 uur locatie paleis het loo / loolaan en
Fly By
Grand Defilé
Fly By opent Grand Defilé
Deze dag is de apotheose van “Apeldoorn viert 200 jaar Koninkrijk”.
Tribunekaarten
Onder het voorbehoud van goede weersomstandigheden
Verworvenheden en gebeurtenissen uit ons koninkrijk in de
bestellen voor het
wordt het Grand Defilé om 13.00 uur geopend met enkele
voorbije 200 jaar passeren de revue.
grand defilé
en een Dakota DC3. Deze Fly By wordt mogelijk gemaakt door
Aan het begin van het defilé zullen enkele historische vliegtuigen
VIP-kaarten bij Paleis
de Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht en de luchtverkeers-
van de Koninklijke Luchtmacht overvliegen. In een kleine 1,5
Het Loo incl. catering
historische vliegtuigen, een Spitfire, een Harvard, een Beechcraft
uur trekken rijtuigen, paarden, historische vervoermiddelen,
€ 70,- Bestellen bij
Nieuw-Milligen, gemeente Apeldoorn.
muziekkorpsen, loopgroepen en voorstellingen op platte wagens
h.tiemens@
De legendarische Spitfire werd al in 1934 ontworpen door R.J.
voorbij. Ruim 1.700 mensen werken hieraan mee.
koninklijkapeldoorn.nl
leiding is in handen van Air Operations and Control Station
Spitfire
Mitchell en maakte zijn eerste vlucht in 1936. In totaal zijn er Tribunekaarten langs
20.351 Spitfires gebouwd. De Nederlandse luchtmacht heeft 56 Spitfires gehad. Van de Harvard zijn meer dan 20.000 exemplaren gebouwd. Bij de Koninklijke Luchtmacht zijn de 220 Harvards tot 1962 hoofd zakelijk gebruikt als lesvliegtuig op de vliegbasis Gilze-Rijen, later
Harvard
voor luchtfotografie vanaf de vliegbasis Deelen op de Zuid-Veluwe.
Samenstelling Grand Defilé.
de route (Loolaan)?
Periode 1813-1840
Deze bestelt u voor
In dit eerste tijdsblok wordt nog herinnerd aan de Franse
slechts € 12,50 op
overheersing en de vreugde over het begin van de nieuwe tijd.
www.200jaarkoninkrijk-
Na de gedenkwaardige landing “op” Scheveningen op 30 november
apeldoorn.nl en bij alle
1813 doet voor het eerst een Nederlandse koning zijn intrede,
Primera’s in Apeldoorn
een koning die van wanten weet en als “De Kanalenkoning” de geschiedenis in zal gaan.
De Beechcraft vliegt vanaf 1937. Met de Tweede Wereldoorlog op In 1950 kreeg de luchtmacht de beschikking over 28 T-7’s.
Alle onderdelen van het Rijk, zoals het uiteindelijk is geworden,
van het Grand Defilé op
inclusief Caribisch Nederland, laten zich zien.
het overzichtskaartje pagina 7.
De Dakota DC3 met registratie PH-PBA is een legendarisch vliegtuig. Het toestel is in 1944 in gebruik genomen door de
Beechcraft
Periode 1840-1898
Amerikaanse Air Force en nam deel aan operatie Market Garden,
Koning Willem II legt meer de nadruk op kunst en cultuur en er
waarmee het bijdroeg aan de bevrijding van Zuid-Nederland.
zijn nauwe (familie-banden) met Rusland. Grote veranderingen
Vanaf 1947 werd de Rijksluchtvaartdienst eigenaar en functio-
in Europa laten ook Nederland niet onberoerd en hebben invloed
neerde het toestel als regeringsvliegtuig. De Koninklijke familie
op ons staatsbestel. In de tweede helft van de 19e eeuw is de
en leden van het kabinet maakten vele reizen met het toestel.
industrie in opkomst, maar het vervoer wordt nog gedomineerd door paarden.
De Dakota DC3 is nu eigendom van de Dutch Dakota Association, gevestigd op Schiphol. 18
Bekijk de locaties van de tribunes en de route
komst kregen ook de militaire autoriteiten interesse in deze machine.
De Dakota DC3 19
Wel verschijnt intussen de fiets in het straatbeeld. Langzamerhand
nagelaten, die bij de oudere generatie herinneringen oproepen.
komt een verschijnsel op gang dat later grote vormen gaat
Zorgelijk blijven de ontwikkelingen in Indië, tot 1949 deel van
aannemen: het toerisme.
ons koninkrijk. Na de bevrijding herrijst Nederland met veel moeite en Amerikaanse hulp. Het verkeer komt weer langzaam
Periode 1898-1930
op gang en maakt dankbaar gebruik van de in 1946 opgerichte
Na drie koningen en een regentes heeft Nederland voor het
Wegenwacht.
eerst een koningin. Rond de eeuwwisseling is een periode van ongekende bloei. De eerste auto’s doen hun intrede en brengen
Periode 1948-1980
een nieuwe golf van industrialisatie met zich mee en de eerste
Een ongekende periode van wederopbouw. De bevolking
vliegtuigen kiezen aarzelend het luchtruim.
groeit, met alle gevolgen van dien voor de woningbouw en voedselvoorziening. De invloed van Amerika is groot.
Het onderwijs en de landbouw ontwikkelen zich snel. Hoewel
Een ramp van ongekende omvang doet zich voor in Zuidwest
Nederland in ’14-’18 neutraal blijft gaan de gevolgen van de Eerste
Nederland: de watersnoodramp in 1953 en van veel kanten
Wereldoorlog niet aan Nederland voorbij. Deze dramatische
wordt hulp geboden. Nederland motoriseert, krijgt meer vrije
periode wordt gevolgd door de “Roaring Twenties”.
tijd en gaat met vakantie. Steeds meer landgenoten trekken daarbij de grens over en buitenlanders komen bij ons. Met de
Periode 1930-1940
eerste Spoetnik in 1957 gaat de bemande ruimtevaart van
De werkverschaffing zet in deze crisistijd velen noodgedwongen
start, leidend tot de eerste mens op de maan in 1969.
aan het werk en de Zuiderzee wordt IJsselmeer. Er worden prachtige auto’s gemaakt, maar de naoorlogse periode heeft
Periode 1980-2013
grote gevolgen voor Europa en de wereld.
Een samenvatting in het defilé van de laatste 25 jaar van 200 jaar Koninkrijk kan beperkt blijven, want de herinneringen zijn
Ook in Nederland krijgt de militaire organisatie meer aandacht
nog vers. Aan de ene kant volgen de ontwikkelingen elkaar steeds
en er worden kazernes gebouwd. De Koninklijk Marechaussee
sneller op, terwijl aan de andere kant de gebeurtenissen in de
heeft een belangrijke rol in Apeldoorn bij de bewaking van
oorlog veel aandacht krijgen. Vredesmissies doen hun intrede.
Paleis Het Loo.
Grote ontwikkelingen zijn er op het gebied van de sport, de communicatie en het ontstaan van een digitale wereld.
Periode 1940-1945 Nederland ondergaat op allerlei manieren de verschrikkingen
De betekenis van de vrije tijd voor mens en economie neemt
van de Tweede Wereldoorlog. Verschillende onderdelen van
voortdurend toe. Na de eeuwwisseling maakt de gulden plaats
het Grand Defilé herinneren hieraan, zowel van de kant van de
voor de euro, wat niet voorkomt dat het begrip crisis terugkomt.
bezetter als van de geallieerden. Vooral de tijd van de invasie,
Begrippen als duurzaamheid en zonne-energie doen opgang.
de stagnerende opmars en de bevrijding heeft veel attributen
De ook 200-jarige Koninklijke Marechaussee vormt op moderne wijze het sluitstuk van het Grand Defilé.
20
21
dag 15 juni tijd van 11.00 - 16.00 uur locatie oranjepark
Grand Defilé en de dorpen op het voorterrein
Slotmanifestatie
Op het voorterrein van Paleis Het Loo
Klarenbeek Een wandeling door Klarenbeek
Indisch/Moluks paviljoen
Koninklijke Marechaussee 200 jaar
presenteren zich op 14 juni de dorpen van de
en ondernemers presenteren zich
• Programma van traditionele zang en dans
• “Apeldoorn viert 200 jaar Koninkrijk” heeft
gemeente Apeldoorn, inclusief Apeldoorn zelf.
Apeldoorn De Vereniging Oud Apeldoorn zet het Apeldoorns Kanaal in de spotlight Beekbergen Vervoer toen en nu: Kleine
(ook op 14 juni van 12-16 uur). • Diverse stands met informatie en producten uit Indië.
spoorbaan en oude landbouwgereedschappen
• Korte lezingen en exposities.
Oosterhuizen 200 jaar mechanisatie.
• Millie’s Indische keuken zorgt voor
Paardentram. Oude landbouw werktuigen
traditionele hapjes.
Hoenderloo Aandacht voor het prachtige
grote ondersteuning ondervonden van de eveneens 200 jarige Koninklijke Marechaussee. • Het Trompetterkorps der Koninklijke Marechaussee zorgt voor een feestelijk slot van de viering. Van 15.00 - 16.15 uur brengt het korps muziek ten gehore van
dorp. Nationaal Park De Hoge Veluwe en
Praalwagens Grand Defilé
o.a. John Ewbank, Paul van Vliet, Philippe
Hoenderloo Groep
• De tien praalwagens met historische
Sparke en Jacques Brel. Solistische
Hoog Soeren Culinaire Echoput
voorstellingen, die onderdeel waren van het Grand Defilé op 14 juni kunnen nog
Beemte Broekland Glazenier Rein de Groot
eenmaal bekeken worden.
presenteert zich
medewerking van de zangeres Brigitte Heizer. De dirigent is Erik Janssen. • De Liberation Fanfare wordt ten gehore gebracht door Boudewijn Zwart op zijn
Wenum Wiesel Zet de Wenumse Watermolen
Antilliaans paviljoen
centraal
• Informatie van de Antillen en muziek met o.a. ‘kaha di orgel’.
• Het spetterende sluitstuk is de Ouverture 1812 Solemnelle van Tsjaikowski in een
• Schilderijen van de 6 eilanden.
arrangement van Ton van Grevenbroek.
• Kleurrijke dieren van blik (van olievaten).
Het kanonnengebulder wordt verzorgd
• Warme hapjes en Antilliaanse taarten.
door de Historische Artillerie.
200 jarige Koninklijke Landmacht Op het
Paviljoen van de techniek
voorterrein presenteren zich ook de 200 jarige
• De bedrijven Hollander Techniek, Hamer
Koninklijke Landmacht en de Koninklijke
mobiele carillon.
en Tromp presenteren zich.
Luchtmacht met materieel waarin het Uddel Komt met Schaapscheren, oude
publiek ook actief kan deelnemen, zoals in
Napoleontische kampementen
een Flightsimulator.
• Vereniging Historische Militaria Maastricht
ambachten en een grote sjoelbak
• Schutterij 1830 van Den Bosch
Ugchelen Sfeer van het dorpsplein met
• Keizerlijke Douanes Imperiales
afbeeldingen. Wasserijen komen in beeld
• Korps Sappeurs, Mineurs en Pontonniers
22
23
Apeldoornse
Hofleveranciers RETHMEIER EXCLUSIEVE SCHOENEN
DE AL E R S I NDS 1 9 1 2
Winkel ook online: WWW.RETHMEIER.NL
Hoofdstraat 88, Apeldoorn
Hoofdstraat 166-2, Apeldoorn
Koninginnelaan 63, Apeldoorn
Raadhuisplein 2, Apeldoorn
24
Loseweg 59, Apeldoorn
25
Met dank aan
Hoofdsponsors
Apeldoorn viert 200 jaar Koninkrijk wordt mogelijk gemaakt door
Met belangrijke financiële steun van
• ACCRES
• Stichting Oranjefeesten Apeldoorn
• Vfonds
• CODA
• Vereniging Oud Apeldoorn
• Gemeente Apeldoorn
• Erfgoedplatform
• Veluwsche Stoomtrein Maatschappij
• Prins Bernhard Cultuurfonds
• Historische Vereniging Felua
• Vrienden van de Grote Kerk
• VSB fonds
• Gemeente Apeldoorn
• Waterschap Vallei & Veluwe
• Provincie Gelderland
• Indisch Erfgoed • Orpheus • Paleis Het Loo
Algehele coördinatie
• Provincie Gelderland
Stichting Koninklijk Apeldoorn
• Stichting Apeldoorns Kanaal
STICHTING APELDOORNS KANAAL
Ondersteuning is verder gekregen van • Opleidingscentrum Koninklijke Marechaussee Apeldoorn • Koninklijke Luchtmacht Nieuw-Milligen • Koninklijke Landmacht
26
27
Colofon Redactie Wim van den Berg Willem Eckhardt Ellen Oomen Herbert Tiemens Cor Visser Roel Visser Dick de Winter Eindredactie Rudi ter Heide Vormgeving Ilse van Luik www.ilsevanluik.nl Druk Aforma, Apeldoorn Fotografie Fokke P. de Boer Fotoarchief Stichting Koninklijk Apeldoorn Adviseurs Grand Defilé Eugènie Herlaar Loek van Bronkhorst Henk van Kasteren Rob Spreeuw Coördinator dorpen Wim de Vries Adviseur Fly By Eric Burmeister Contact www.200jaarkoninkrijk-apeldoorn.nl
[email protected] 200 jaar koninkrijk Apeldoorn @ApeldoornViert
28
