Antwoorden Seizoen ’40-‘45 Thema 1: Voetbal gaat door De Duitse bezetters willen dat het voetbal in Nederland doorgaat omdat: Zie 1.1, meerdere antwoorden mogelijk O ze dan kunnen laten zien dat ze beter zijn dan de Nederlanders. X ze denken: Wie aan sport doet komt niet in verzet. X ze een positieve indruk willen maken. Kan Sulejmani zich voorstellen dat mensen in oorlogstijd naar een voetbalwedstrijd gaan? X Ja / O Nee, want tijdens de bombardementen in zijn geboorteplaats Belgrado wilde hij naar buiten om te trainen met zijn vader. Zo vergaten ze hun zorgen. Stadion: De Kuip Plaats: Rotterdam De hoogste baas van het Nederlandse voetbal heet: Karel Lotsy AGS wordt kampioen school voetbal in seizoen ’41-’42. Waar staat AGS voor? O Arnhem Gaat Scoren X Amsterdamse Grafische School O Altijd Groots en Sportief Voetballers moeten een identiteitskaart van de NVB bij zich hebben. Deze voetballer speelt bij: O ADO X de Volewijckers O AGS Kampioen seizoen ’39-’40: Feyenoord
Thema 2: Oorlogsgeweld Vul aan: Bij luchtalarm onmiddellijk dekking zoeken. Ga nu naar de achterkant. Zoek op en vul aan. Alarm! Geen tijd verliezen: schuilplaats kiezen! Willem van Hanegem vertelt over het bombardement op Breskens (plaats in Zeeland). Deze plaats is door de O Duitsers / X geallieerden gebombardeerd. Zijn vader beschermt een baby en is hierbij gedood. De baby heeft het X wel / O niet overleefd. Het luchtalarm klinkt tijdens een wedstrijd in het Ajax-stadion. Wat is waar? (meerdere antwoorden mogelijk)
X De mensen denken dat het loos alarm is. Ze blijven zitten. O Er ontstaat paniek. Iedereen wil zo snel mogelijk het stadion uit. X De wedstrijd wordt afgelast.
Frieda Schubert zegt: “Onze jongens hadden niet veel zin meer in de wedstrijd.” Waarom? (zie 2.6) Omdat: iedereen was aangedaan door de verwoestingen die ze zagen in het centrum van Rotterdam. De Duitsers proberen het geallieerde piloten lastig te maken. Overdag en ’s nachts. [foto fietslamp en verduisteringspapier] O Overdag / X ’s Nachts Hoe? Huizen werden verduisterd en fietslampen lieten maar een klein beetje licht door. Zo konden de geallieerde piloten zich boven Nederland slecht oriënteren. [detail van foto bunker bij voetbalveld] X Overdag / O ’s Nachts Hoe? (Zie 2.9) Het gebouw is voor geallieerde piloten niet herkenbaar als bunker. Het is gecamoufleerd als café/koffietent; zie ook details als de dakrand en het ‘schoorsteentje’.
Thema 3: Schaarste Iets is schaars als er te weinig van is. Bijvoorbeeld: voedsel is heel schaars in de hongerwinter. Wat zie je op de wandtekening? Mannen rond een tafel die zitten te eten. Het zijn waarschijnlijk voetballers want daar gaat de tentoonstelling over. Een boekje met distributiebonnen. Ruud Gullit zegt daarover: “Voetballers waren toen al blij met de extra maaltijd die ze soms bij de training kregen.” Hij zegt ook dat er in de Tweede Wereldoorlog al betaald voetbal was. O Waar / X Niet waar Dit is een stukje van een: (van links naar rechts) voetbal, voetbalshirt, voetbalkous, voetbalschoen, bon voor een paar schoenen (14 dagen geldig) Deze bonnen zijn van Gerard Andries. Hij is O jonger / X ouder dan 15 jaar. Hij heeft ze nodig om textiel (dus bijvoorbeeld voetbalbroek, - shirt, -kousen) te kunnen kopen. Zou jij hetzelfde hebben gedaan als Jan Hobby? O Ja / O Nee, omdat: Eigen mening. Jan Hobby koopt voetbalschoenen in plaats van gewonen schoenen. Als je heel erg dol op voetbal bent is het best mogelijk dat je dat dan doet. 1940: Er zijn paar 33 paar schoenen voor 100 voetballers en die moeten daar 3 jaar mee doen. Kampioen seizoen ’40-’41: Heracles
Thema 4: Jodenvervolging
Hoe kun je zien dat deze voetballers in een kamp zitten? 1. er is hoog prikkeldraad 2. er is een wachttoren te zien Ook goed: een aantal mensen heeft een streepjespak aan en er zijn barakken. Wat vind je het meest bijzonder aan het verhaal van Louis de Wijze?
Een element uit het volgende verhaal: ‘In Auschwitz moest ik zakken cement sjouwen. Het werk was zwaar (…). Ik hoorde dat er een voetbalwedstrijd zou worden gespeeld. Ik kon mijn oren niet geloven. Ik regelde dat ik mee kon spelen. Voor het eerst sinds lange tijd voelde ik me geen nummer. Geen kleurloos kuddedier. Ik maakte twee goals en we wonnen met 3-2.’ Deze brief is geschreven door: Joop Levi Het is verstuurd vanuit: Westerbork Wat wil hij van zijn oom weten? De uitslagen van de Haagse voetbalclubs. Scheidsrechter Leo Horn krijgt een brief van de Nederlandsche Voetbalbond (NVB). Wat staat hierin? X Hij mag geen wedstrijden meer fluiten. O Hij krijgt een hogere functie. O Hij moet zich melden voor werk in Duitsland. Voetbalverslaggever Han Hollander duikt niet onder omdat… X hij een papier met de handtekening van Hitler heeft. O de AVRO een neutrale omroep is. O hij niet joods is. O hij NSB-lid is. Heeft hij de oorlog overleefd? O Ja / X Nee Dit is de eerste pagina van de ledenlijst van Wilhelmina Vooruit. Er staat 20 namen op. Hoeveel hebben de oorlog niet overleefd? 9 Kampioen seizoen ’41-’42: ADO
Thema 5: Collaboratie Op het voorpaneel zie je een voetbalteam in de trein met een speler in een uniform. Zoek aan de andere kant van het paneel uit hoe dat zit. (zie 5.1) Hij heet Gerrit Vreken en hij voetbalt bij ADO. Hij is aanhanger van de NSB. De NSB is de Nederlandse nazi-partij. Hun kreet: (zie foto) Hou Zee Deze politieke partij is X wel / O niet voor de Duitse bezetters (zie 5.0). ADO stond bekend als Hitler-elftal (of NSB-club) omdat een aantal leden voor de NSB was (Lees 5.4). De keeper van ADO vindt dat: O helemaal terecht want veel ADO-leden waren aanhanger van de NSB. X echt te ver gaan want maar drie hebben de foute keus gemaakt. De middelste speler verraadt geen mensen aan de Duitsers (zie 5.7). Zijn naam: Harry Pelser Club: Ajax Hij speelt van 1939 tot 1944 in het eerste elftal.
De middelste speler is keeper bij HFC (zie 5.8). Zijn naam: Gejus van der Meulen Zijn beroep: arts (tijdens de oorlog legerarts aan het Oostfront) Hij collaboreert (werkt mee met) de Duitsers want hij neemt dienst in het Vrijwilligers Legioen Nederland Kampioen seizoen ’42-’43: ADO
Thema 6: Arbeidsinzet Wat deed Noud Bierings toen hij de Hitlergroet moest brengen? (zie 6.9) O Hij weigerde. X Hij deed het half. O Hij had daar geen probleem mee. Wie worden er in 1943 opgeroepen om in Duitsland te gaan werken? (Zie 6.1) O Mannen en vrouwen tussen de 17 en 40 jaar. O Alleen voetballers tussen de 17 en 40 jaar. X Alle mannen tussen de 17 en 40 jaar. Om veel mensen tegelijk op te pakken houden de Duitsers razzia’s Voetbalstadions zijn geschikte plekken omdat daar veel mannen zijn en deze mannen kunnen niet makkelijk vluchten. Deze foto is gemaakt door Jules ? Zijn moeder huilt omdat: O De vader van Jules wordt opgepakt bij een razzia. X Ze bang is dat Jules opgepakt wordt voor spionage. O Ze een onderduiker in huis hebben en ze is bang dat die ontdekt wordt. Noem drie dingen die Noud Bierings heeft meegenomen naar Duitsland: (zie 6.6) 1. voetbalschoenen 2. shirtje en broekje 3. blauw-witte kousen van Eindhoven Hoeveel van de 15 in Duitsland gespeelde interlands heeft Nederland gewonnen? 10
Thema 7: Verzet Wat zie je op de wandtekening? Voetballers in een kleedkamer, een soldaat bij de deur, een wasmand waar iemand op zit. De wasmand is gebruikt bij een razzia om (zie 7.1) iemand in te verstoppen. Dit gebeurde bij de club De Volewijckers uit Amsterdam-Noord. De vader van Guus Hiddink heeft verzet gepleegd door honderden onderduikers voedselbonnen te geven. Het kantoor dat zorgt voor de verspreiding van bonnen heet een distributiekantoor. Douwe Wagenaar heeft in 1943 drie dagen vastgezeten omdat: X de Volewijckers in oranje shirts speelden. O hij met zijn team het Wilhelmus zong. O hij niet in Duitsland wilde werken. Wat vind je van zo’n vorm van verzet? Eigen mening (m.n. de vraag of zoiets zin heeft en hoe dan) Dit is: Jan Wijnbergen
Wat vindt hij belangrijker? X voetbal O verzetswerk Ben je het met hem eens? Ja / Nee / Een beetje / Ik weet niet, omdat: eigen mening De man met pijp is de joodse scheidsrechter Leo Horn. Hij gaat in verzet met een valse identiteit. Hij wordt dokter Van Dongen. Hij doet mee aan een spectaculaire overval op een Duitse munitiewagen. Kampioen seizoen ’42-’43: De Volewijckers
Thema 8: Hongerwinter Van welke club is dit stadion? (zie 8.16) ADO Amsterdamse voetballertjes krijgen in Friesland weer goed te eten. Deze club heeft ze uitgenodigd: Heerenveen Dit is een stukje van een: (van rechts naar links) noodkacheltje, suikerbietenrasp, verwijsbriefje van de huisarts
In september 1944 roept de Nederlandse regering in Londen op tot een spoorwegstaking. (zie 8.2) Het doel van deze staking is om: O het deporteren (wegvoeren) van joden tegen te gaan. X het vervoer van Duitse soldaten te stoppen. Deze posters zijn gemaakt door: O verzetsmensen X de Duitsers (De Duitse bezetters willen aan de Nederlandse bevolking duidelijk maken dat de staking (als verzetsactie) alleen maar in hun eigen nadeel is.) Waarom zit Jan Hobby met diarree op de WC? Hij is niet meer gewend aan het vette eten dat hij in Friesland krijgt. Kampioen seizoen ’44-’45: geen (de competitie is gestopt)
Thema 9: Bevrijding Volgens Jan Mulder duurt het X kort / O lang voordat er na de bevrijding weer wordt gevoetbald. Ook na de bevrijding is er schaarste, er is veel vernield en er zijn oorlogsslachtoffers. Vul het juiste nummer in bij de plaatjes: 1. Hulp oorlogsslachtoffers; 2. Hulp aan vernielde Arnhem; 3. Schaarste. De goede volgorde van rechts naar links: 2 – 3 - 1 Frans Appels krijgt tranen in de ogen bij het spelen van: (zie 9.4) het Wilhelmus Begrijp je zijn reactie? O Ja / O Nee / O Een beetje, omdat: eigen mening Hij krijgt de zwaarste straf: Gejus van de Meulen Ben je het daarmee eens? O Ja / O Nee, omdat: eigen mening
De joodse scheids rechter en verzetsman Leo Horn: O is opgepakt door de Duitsers en vermoord. X heeft het overleefd en wordt bewaker in een kamp voor NSB’ers.
Thema 10: Duitsland - Nederland De wedstrijden tussen Nederland en Duitsland zijn beladen. Veel Nederlanders willen via het voetbal wraaknemen op de voormalige vijand. Ook nu nog. Ben je het hiermee eens? O Ja / O Nee / O Een beetje, omdat: eigen mening
Jaartal: 1956 Jaartal: 1974 Uitslag: Duitsland 1 - 2 Nederland Uitslag: Duitsland 2 - 1 Nederland Belangrijke speler: Belangrijke speler: Abe Lenstra Willem van Hanegem
Welke foto hoort bij welke bovenstaande wedstrijd? Trek een lijn. De linker foto gaat naar de 2e kolom erboven (1974) De middelste foto gaat naar de 3e kolom erboven (1988) De rechter foto gaat naar de 1e kolom erboven (1956)
Thema 11: Voetbal en samenleving Dit onderdeel gaat over 4 onderwerpen. Welke vind jij het belangrijkste? Voetbal brengt mensen O samen Voetbal geeft mensen O kansen Voetbal laat zien waar je O bij hoort Voetbal doe je met O met respect Eigen mening Maak dit onderwerp als eerste. Wie geef JIJ de eerste prijs? Kruis aan en leg uit waarom. Ik kies deze omdat: eigen mening. Mohammed Allach heeft deze organisatie opgericht: MaroquiStars
Voetbal brengt mensen samen Vul het juiste nummer in bij de plaatjes: 1. Straatvoetbaltoernooien in achterstandswijken. 2. Verschillende nationaliteiten kunnen uitstekend samenwerken. 3. Het voetbalveld als ontmoetingsplaats. Van links naar rechts: 2 – 1 – 3 Voetbal geeft mensen kansen Wie geef JIJ de eerste prijs? Kruis aan en leg uit waarom. Ik kies deze omdat: eigen mening
Jaartal: 1988 Uitslag: Duitsland 1 - 2 Nederland Belangrijke speler: Marco van Basten
Voetbal laat zien waar je bij hoort Deze spelers willen laten zien dat ze bij Tibet horen. Zo protesteren ze tegen de schendingen van de mensenrechten door: China Welke lastige keuze moeten sommige voetballers maken? Voor welk land ze gaan spelen. Begrijp je dat dat een lastige keuze is? O Ja / O Nee, omdat: eigen mening Hij laat zien dat hij bij PSV hoort. Hoor jij ergens bij? O Nee / O Ja, bij: ….. Deze mensen laten zien dat ze voor Nederland zijn. Laat jij dat ook op zo’n manier zien? O Ja, leuk om dat zo te laten zien O Nee, die gasten zijn helemaal maf. O Anders: Eigen mening Voetbal doe je met respect Eefje wil dat jongens respect hebben voor: een meisje dat tegen jongens voetbalt Scheidsrechter Kees wil dat we respect hebben voor: de tegenstander en de medespelers De KNVB vraagt: Wat doe jij om voetbal leuk te houden? De directeur van de basisschool zegt dat alles is veranderd nadat de kinderen toernooien wonnen en complimenten kregen voor: sportief gedrag Bedenk zelf regel 15 voor Johan Cruijff: eigen idee
Voetbalgoalpuzzel 1. NVB 2. Leo Horn 3. schoenenbon 4. spoorwegstaking 5. Westerbork 6. razzia’s 7. collaboratie 8. Cruijff 9. Heerenveen 10. hongerwinter 11. 2 Karikaturen Van links naar rechts van boven naar onder: 3. Schaarste
5. Collaboratie
10. NederlandDuitsland 6. Arbeidsinzet
1. Voetbal gaat door
11. Voetbal en samenleving 4. Jodenvervolging 7. Verzet
8. 2. Hongerwinter Oorlogsgeweld 9. Bevrijding
