Antropologie : Roma

Antropologie 13-12-2011: Roma Slide 5: Basis wat je moet weten als je met hen werkt: - Je moet hun geschiedenis kennen o 1e golf van migratie vanuit Indië o Tijdens 15e eeuw aangekomen in europa o Die families noem je de Manush families:  Leven samen op woonwagenterreinen, al dan niet residentieel (op 1 plaats blijven)  Oorspronkelijk goed onthaald in België, konden metalen bewerken, manden vlechten maar door mobiele levenswijze meer problemen met sedentaire bevolking (boeren)  Gadje: zo noemen de Roma de boeren, de buitenwereld.  Daardoor meer uitsluiting van die groepen, jacht op hen  In Oost-Europa: zelfs in slavernij brengen van de Roma o 1854: einde slavernij o Vanaf dan: 2e golf van migratie: de Rom (Roma is meer overkoepelend) : sinds meer dan eeuw in België, op woonwagenterreinen die al dan niet rondtrekken.  Beginnen te trekken in de warme maanden.  Gradaties in het rondtrekken o WOII: heel veel Roma uitgemoord in concentratiekampen (zelfs meer Roma dan joden) o 3e migratiegolf:  Werkstelling  Nauwelijks nog zichtbaar als Roma, zijn heel geïntegreerd.  Na val communisme: vanaf jaren 90  Voortdurend families die vanaf Oost-Europa nr hier emigreren. o Assimilatiebeweging:  Moesten zich gaan schikken in communistische staat, mochten hun traditionele ambachten niet meer uitvoeren, moesten zich aanpassen aan staat.  Meest welgestelde Roma in Roemenië: Roma die wel nog redelijk continu hun ambachten zijn kunnen blijven uitvoeren. o Nationalisme in Roemenie:  Weer rascisme tegen Roma, veel slachtoffer van werkloosheid o Pushfactoren om te migreren  Aanhoudende discriminatie: in scholen, fysieke aanvallen, op arbeidsmarkt.  Roemeense werknemer: neemt geen Roma aan.

o Pullfactoren om te migreren  Zitten in overlevingssituatie  Als ze horen dat ze in westen makkelijk huisvesting, bijstand van OCMW kan krijgen  migreren, proberen hun kans te wagen. o Europese integratie:  Sinds 2004: EU bewust dat grootste minderheid in Europa en zij bevinden zich in een hele arme en uitzichtloze situatie en dit in het grote en machtige europa  meer bewustzijn  Vroegen aan alle Europese landen om een actieplan te maken om met Roma om te gaan, beter te behandelen  Is positief, zal niet direct alles veranderen maar meer bewustzijn creëren.  Ook negatief effect: fondsen aangewend voor projecten in Europa, maar geld komt niet op juiste plaats terecht. o Locale besturen die anti –Roma zijn  zullen Roma niet gaan helpen en geld niet tot hen brengen. Slide 6: Kaartje: situering van waar de Roma zich met hoeveel bevinden. - Enkel geregistreerde Roma! Zijn er in het echt nog veel meer, veel hebben geen papieren. Slide 7: segregatie= verspreiding Slide 8 - Onderwijs (
o

o

o

o

 Relatie gebaseerd op wederzijds wantrouwen  Hebben hen altijd uitgesloten doorheen de geschiedenis.  Onderwijs: typische Gadje instelling  Roma: eigen opvoedingsprincipe, keuren het onze niet goed, vinden het slecht  Gaan op bepaald moment hun kind van school gaan halen.—W vrezen voor cultureel identiteitsverlies (vooral bij woonwagenRoma 2) Hier en nu: leven op dit moment en deze plaats  Hebben leren overleven, denken op korte termijn, weet niet wat toekomst zal brengen  Ook anders investeren  Hier: onderwijs: investering van min 12jaar  Roma: denken niet na over wat gaat komen over 12 j, leren kinderen om zich uit te slag te trekken in elke situatie die ze nu kunnen tegenkomen  Gezondheid: laten afhangen van geluk en toeval  Gaan pas op laatste moment nr dokter, tenzij bij jonge kinderen  Investeren in gezondheid op zich doen ze niet 3) Flexibiliteit:  Flexibel inspelen op voortdurend veranderende omstandigheden  Hebben oog voor gat in markt  Ene dag is bedelen lucratief, volgende dag metaal bewerken  Kunnen overschakelen nr meest winstgevende bezigheid  Ruzie met buren  verhuizen 4) Mondelinge cultuur  Onderhandelen zeer belangrijk, kunnen zich goed mondeling uit de slag trekken  Belangrijk in sociale ladder en draagt bij aan hun eer  Proberen hele spectrum van onderhandelen uit op hulpverleners, op emoties gaan inwerken, als het niet werkt, verbaal agressief gaan worden  blijven uitproberen  Hulpverlener met ervaring met Roma  weet dit en leidt uiteindelijk tot beter samenwerking Alles wat geschreven is, administratie, papieren kunnen ze niet mee overweg. Wat geschreven is heeft minder belang voor hen

Slide 10: De Familie: - Kumpania: groepscultuur, companie waarmee ze grootste deel van leven optrekken o Zie je in woonwagenterreinen: zie je caravans in cirkel of halve cirkel staan o Zijn in beperkte tijd samen o Niet altijd mensen van zelfde familie o Kunnen andere gezinnen bijkomen mensen komen bij en gaan weg o Dit is hun thuis - Integratie vs famiale solidariteit o Met 1 zitvlak kan je niet op 2 paarden tegelijk zitten o Je moet kiezen vr familie of samenleving o Bv tijdens werk: wij besteden dan onze aandacht van 8-4 op het werk, maar zij kennen dat niet, moeten elk moment van de dag beschikbaar zijn voor familie, niet bepaald deel van dag aan werk besteden Rolverdeling: - Mannen: o Public relations: contacten met buitenwereld o Geld binnenbrengen: Hebben geen vaste job, doen werkjes die af en toe veel geld binnenbrengen (‘grote vangsten’)  Bv auto verkopen o Eer behouden  loyaal blijven aan familie  Belangrijke taak: zorgen dat dochter maagd blijft tot aan huwelijk  wijsheid op vlak van respect verwerven tav gemeenschap, inkomstverwerving, welsprekendheid, maagdelijkheid en huwelijk van dochter - Vrouw: o Opvoeding, huishouden o Zorgt voor dagelijkse inkomsten  Bedelen, dingen verkopen, poetsen  Zorgen dat familie kan overleven  = motor van familie o Economische wijsheid, cohesie in familie behouden o voedselverwerving o behoud van eer ~ economische wijsheid, behoud van vrede en samenhang in familie, kennis v geneeskrachtige kruiden (draba) - Schoondochter: o Inwonen bij zoon o Gehoorzamen aan alle andere vrouwen in huishouden van man en pas als ze getrouwd is heeft ze meer status. o Roma trouwen op heel jonge leeftijd, al vanaf 13j, zijn vaak zelf nog kind. o Vanaf 12 jaar beschouwd als volwassene.

-

-

Kind is koning: o Geen uitbuiting zoals je soms denkt (als ze mee gaan bedelen) o Wordt daar niet als verwaarlozing beschouwd, zij vinden dat wij onze kinderen verwaarlozen als we hen ganse dag afstaan aan creche ofzo. Ouderen: o 1 van manieren om stabiliteit te bekomen = kriss

Slide 11: Huwelijk: - Hoeksteen in Romasamenleving (belangrijker dan onderwijs) - Economische transactie o Huwelijksgift die vrij belangrijk kan zijn op financieel belang - Belangrijkste element = verbinding tss 2 families o Ouders zoeken bruid uit, proberen vat te hebben op toekomstige echtgenoot o Willen dat bruid van goede afkomst is.  respect van rest van gemeenschap. - Vraagstelling (mangimo) - Trouwfeest (abjav) - Bori (meisje) naar familie v echtgenoot o relatie met schoonmoeder o ‘terugverdienen’ bruidsprijs - Bruid moet bruidsprijs terugverdienen o Door pos activiteiten: werken ervoor o Neg activiteiten: stelen  gelinkt aan bepaalde familie o Onderhandeling over bruidsprijs: garantie voor huwelijk en trouw - Kriss: Romatribunaal: in geval van wegloopgedrag o Ouderen gaan samenzitten om te oordelen wat er moet gebeuren. o Kan zijn dat meisje dan niet meer maagd is  moet bruidschat terugbetalen. - Evolutie naar eigen keuze v jongeren Slide 12: Behoud van stabiliteit in groep: - Egalitaire samenleving  niet echt hiërarchie terug te vinden o Niet echt leider, roepen zich zelf zo uit. Romakoningen bestaan niet echt, worden niet als hun leider beschouwd, zijn mensen die wat meer respect krijgen maar is niets formeels. o Obv verwerven van respect. Als iemand zich uitroept als koning, dan gaan andere mensen proberen zijn macht te verkleinen. - Omgangsregels: o Hoe met elkaar omgaan? man-vrouw, hoeveel contact met gadje  Bv adolescente meisjes: familie erover waken dat maagdelijkheid bewaren  laten hen dan vanaf 12 j niet meer nr school gaan (bij meer traditionele families) o Als je verkeerd contact hebt met gadje  onrein worden

-

-

-

-

Wederkerigheid: o Uitwisselen van wensen als ze elkaar tegenkomen. o Hele introductie voor je overgaat tot gesprek o Uitwisselen van goederen en vrouwen (door huwelijk) o Denken dat gadje niet delen, niet wederkerig zijn. Strikte morele code Kleine democratiëen Conflicten: o Verschillende stappen die gezet kunnen worden om conflicten op te lossen in de Romagemeenschap  Vroeger leefden ze in kleine groepjes waar evenwichten bewaard werden , gelijkheid  Eigen middelen om evenwicht te bewaren.  Door bv wijze man (phuro rom): die raadplegen ze bij moeilijke momenten  Is geen formele chef, heeft geen macht ofzo (bulibasa) Kriss Romani: soort rechtbank o Oudere mannen en vrouwen, kunnen van verschillende landen komen, kan met andere invloedrijke mannen samenkomen om uitspraken te doen over interne conflicten (niet over externe zaken)  Geven bv straffen: geld betalen, 1 familie wordt verbannen,  Sommigen voorgoed verbannen maar meestal maar tijdelijk. Je hebt bepaalde groepen die redelijk verwijderd geraakt zijn van de traditionele Roma en nu helemaal anders leven. Opsplitsen of wegtrekken Kleine groepen Zelfregulerende systemen onder spanning door migratie o Identiteitscrisis (bijv. Rumungri) o Verwateren van Kriss

Slide 13: Dualiteit: - O del = geluk, god - Obeng= duivel, ongeluk - Maj xriti= term die door sommige wordt gebruikt: we zijn listiger dan gadje - Dilo= dom, naïef o Denken dat ze gadje kunnen misleiden zodat ze hen geven wat ze nodig hebben o Denken: ze hebben zoveel van ons afgenomen doorheen de geschiedenis, nu mogen wij het terugnemen

-

Manicheïsme, pinksterkerk o Sluiten zich in Brussel meestal aan bij pinksterkerk: veel succes bij Roma omdat dit een hele reeks van regels heeft, sociaal kader waaraan Roma zich moeten houden. Moeten opgeven van deel van hun cultuur  Bv geen juwelen meer dragen, geen gouden tanden meer, traditionele dans achterwege laten  Vervanging van hun vroegere regels  Zorgt ervoor dat Roma meer belang gaat hebben aan onze normen: bv onderwijs, meer integratie met onze cultuur. Minder bedelen  Positief ook omdat mensen ontworteld zijn en terug referenties zoeken om sociale familie te creëren.  solidariteit.  Zelden dat Roemeense Roma ergens op straat terecht zullen komen omdat de interne relaties heel sterk zijn  netwerk waarop ze kunnen terugvallen.

Slide 14: Socioculturele analyse: - Sociale kwetsbaarheid: minderheidsgroep waarvan normen en waarden niet voldoen aan normen van meerderheid meer te maken met sanctionerende kant van onze maatschappij o Groep gaat zich dan terugplooien op subgroep o Gaan normen van onze maatschappij verwerpen, zich er fel van afschermen o Conclusie; kwetsbaarheid is over eeuwen gegroeid  terug bruggen, vertrouwensbanden opbouwen - Groepsculturele overlevingslogica: obv piramide van Maslow o Basis behoeften: veilig voelen, kunnen overleven o Hoe meer stijgen: hoe meer individuele behoefte je kan gaat kunnen vervullen, onderwijs, zelfontplooiing o Roma: hangen af van familie; overlevingslogica  bereiken plafond: als ze basisbehoeften vervuld hebben, hebben ze niet veel neiging om te stijgen op piramide.  Bij veel families gaat overlevingsdrang blijven doorduren, veel tijd en energie besteden om in groep te blijven op overlevingsniveau.  Zelf ontplooien via onderwijs geen prioriteit.  Externe motivatie gaan kweken onderwijs aantrekkelijker maken, of pushfactoren naar onderwijs (verplichten) en zo proberen ook interne motivatie te kweken. -

-

Je moet de Roma niet zo ‘anders’ maken. Door concepten te gaan hanteren, maak je ze onvermijdelijk nog wat meer anders dan ze werkelijk zijn. Maar concepten nodig om hen toch wat te begrijpen Embodyment: je verlichaamt in jezelf die kennis, je maakt kennis constant paraat.

-

Niet in culturele val trappen: die mensen zijn zo anders dat we er niet mee kunnen samenwerken. Als je ermee samenwerkt, merk je toch dat je dingen gemeenschappelijk hebt.