ANTISEMITISME ALS SJIBBOLET

ANTISEMITISME ALS SJIBBOLET…

‘”Een antisemiet is iemand met een meer dan gewone hekel aan joden”

2005 - 2011

J.Euwema & zonen

In het (uitvoerige) vierde deel van mijn AUTO-BIOGRAFIE, alleen nog aan Hans ter beoordeling toegezonden, had ik in één van de allereerste regels een tussen-haakjes-opmerking gemaakt over Anneke Goudsmit (dat die destijds de rechtervleugel van D’66 aanvoerde, maar boven alle kritiek verheven was omdat ze eruitzag als een oudere uitvoering van Anna Frank). Hierop kreeg ik al na korte tijd het volgende commentaar: E-mail: zaterdag 21 mei 2005 Papa, Het is als met Geert Mak en zijn vergelijking tussen Submission en Der ewige Jude: als je zo'n domme vergelijking maakt is de rest van wat je schrijft niet het lezen waard. Dat geldt dus voor jouw opmerking over Anneke Goudsmit. Wat er verder ook met dat mens aan de hand is (zo rechts kun je toch niet zijn, als je ontslag uit een kabinet verkiest boven werken onder Van Agt), de opmerking over haar joodse uiterlijk en de privileges die ze daaraan te danken zou hebben, is - hoe zeg jij dat ook altijd? erger dan een fout, het is een domheid. Maar aangezien deze drukproef laat zien dat ook mijn telkens herhaalde en even simpele als goede advies om iets te doen aan de lay-out van je teksten, door jou in de wind geslagen wordt, heb ik er ook weinig vertrouwen in dat je deze onzin schrapt. Ik hoop maar dat het allebei bedoeld is om mij te pesten. Groet, Hans

Haren, per omgaande Hans, Overdrijf je nu niet een beetje? Je kent intussen mijn grondige hekel aan politieke correctheid - nou, in die jaren ging het met name over dit soort dingen. Wat ik nu zeg kon je toen natuurlijk niet zeggen (mocht je zelfs niet denken!) - daarom deed ik het nu lekker even, tussen haakjes en in piepkleine lettertjes, maar het kan dus nog steeds niet, in jouw ogen. In 'Over de wortels van het kwaad' heb ik hierover nog veel gewaagder dingen gezegd. (Bijv. dat het tijd werd ook de joden weer eens 'vogelvrij' te verklaren voor elke denkbare kritiek - en dat juist als teken dat je joden weer respecteert als ieder ander en hen niet langer in aanmerking laat komen om, hoe dan ook, 'ontzien' te worden!) Of had je geen zin je verder nog door al die pagina's heen te worstelen - en greep je al dadelijk dit kleine stokje aan om de hond te slaan en er de brui aan te geven? Papa P.S. Ik heb overigens dat gewraakte stukje al verwijderd, zo gevoelig ben ik toch wel voor jouw kritiek. En als het bij jou al zo (verkeerd) over komt, hoe moet het dan wel met mij minder goed gezinde lezers.

E-mail: Zuidhorn, 21 mei 2005 (’s avonds laat) Papa, Mijn overgevoeligheid op het gebied van antisemitisme heeft alles te maken met de moslimterreur, waarvoor jij niet nalaat ons te waarschuwen (al lijkt de teneur van je laatste stukken te zijn dat, vrij naar Hans Teeuwen, de christenen ook geen lieverdjes zijn). Antisemitisme is zo ongeveer de belangrijkste gemeenschappelijke drijfveer van de politieke en eigenlijk zo’n beetje de hele islam. Het gemak waarmee ook zogenaamde verlichte moslimdenkers hun bijna automatische antisemitisme wordt vergeven (die Egyptische mevrouw die vorig jaar volgens mij godbetert de Erasmusprijs kreeg, gooide er met groot gemak de ene na de andere antisemitische opmerking tegenaan, ik geloof zelfs in een interview met Arnon Grunberg, maar misschien haal ik nu wel twee schaars verlichte moslima's door elkaar) is tekenend voor een tijd waarin het politiek correct is om niet meer zo heel erg vóór joden te zijn. Dato zei laatst dat alle ellende is begonnen met de vorming van de staat Israël. Misschien zei hij dat ook wel om mij te pesten, maar als Dato zoiets zegt dan is het salonfähig (dit woord niet trouwens) - zo goed ken ik mijn broertje en zijn gevoeligheden wel. Net zo pijnlijk getroffen als ik reageer op jouw opmerking over Anneke Goudsmit, reageert hij op stekelige uitspraken over moslims en andere buitenlanders. Overgevoeligheid voor antisemitisme was in die tijd waarvan jij zegt dat jouw opmerking toen niet gemaakt kon worden helemaal niet zo links, in mijn herinnering. Antisemitisch Palestijns terrorisme in München (of all places), de Rote Armee Faktion, waarvan de militante leden toch ook zo'n beetje allemaal in Palestijnse kampen zijn opgeleid (en die niet, zoals de romantiek wil, was gericht tegen de ex-nazi's die nog de dienst uitmaakten in de Bondsrepubliek, maar tegen de steun van Duitsland aan Amerika, ten tijde van de oorlog in Vietnam), de reacties op de verschillende Israëlische oorlogen, allemaal voorbeelden waarbij de politiek correcte sympathie van links niet uitging naar joden. Ik weet nog dat ik felle discussies had met (kleinzoon) Piet Buskes - het is ook nooit meer echt goed gekomen - over de Drie van Breda, waarover wij, jongens nog, onbekommerd discussieerden. Ik was voor vrijlating, omdat jij dat zei denk ik en vanwege die aardige meneer Herzberg die het ook tijd vond worden. Piet, met zijn opa de beroemde verzetsdominee (een door die opa ingeleid boekje over de wandaden van Amerikanen in Vietnam vormde later de ‘theoretische’ basis voor mijn dienstweigering) was tegen. Ik was in die vroege puberjaren ook helemaal niet zo gevoelig voor antisemitisme en daar was ook geen enkele reden voor. Om te beginnen waren er gewoon te weinig joden over om antisemitisch tegen te zijn en van de joden die er nog waren, wist ik het meestal niet. Anneke Goudsmit bijvoorbeeld (voor wie ik geen bijzondere sympathie had, weet ik nog wel), Wallage, Sonja Barend, Catherine Keyl, allemaal mensen van wie ik pas hoorde dat ze joods waren, als ze er zelf over begonnen of door anderen werden ‘verraden’. De mensen van wie ik het wél dacht, Wolffensperger en Joop van Tijn, waren het dan juist weer niet, of toch wel? Dat antisemitisme toen wel bestond, daar ga ik van uit, en ik deed er misschien zelf ook wel aan, bijvoorbeeld door brildragende leeftijdgenoten (of liever nog wat jonger) voor brillejeude uit te schelden maar dat kwam omdat ik niet wist dat jeude Gronings was voor jood. Misschien dat Shoah, met al die aardige Polen erin die nog steeds, ook na wat er daar gebeurd was, zo antisemitisch waren als de pest, de ommekeer was. In elk geval ben ik er nu zo gevoelig voor, dat ik zelfs geneigd ben om met terugwerkende kracht het pleidooi van Van Agt voor de vrijlating van de Drie van Breda, op te vatten als een geraffineerd staaltje paaps antisemitisme, evenals zijn kritiek op Israël de laatste tijd. Als jij dat stukje over Anneke Goudsmit, van wie ik mij ook echt afvraag of zij wel zo rechts was - ze was laatst toch tegen de deelname van D66 aan dit kabinet - nu hebt verwijderd, blijft natuurlijk de kwestie van de lay-out. Barbertje moet hangen. Groet, Hans

E-mail: Haren, 30 mei 2005 Hans, Jouw laatste, bijna nachtelijke, mail van 21 mei verdient een wat bedachtzamer antwoord, vandaar dat ik nu pas reageer. Van mijn vele 'geloofsbrieven' kan jou één ding niet zijn ontgaan: dat het me altijd zeer in het bijzonder heeft tegengestaan (zo niet: met afkeer vervuld) dat ik geacht werd qua geboorte een 'verbondskind' te zijn, behorend tot Gods uitverkoren volk - met alle gevolgen (en verplichtingen) van dien. Ik was daarom ook een verklaard tegenstander van de kinderdoop 'als teken des verbonds' - en daaraan heb jij 'te danken' dat jij niet gedoopt bent - en 'te wijten' dat je misschien vooral ook daarom niet welkom was bij Anja's ouders! Ik las toevallig vanmorgen in Trouw dat een lezer van 'De oogst - blad van de Vereniging Tot Heil des Volks' zich rot was geschrokken van een aflevering van 'Zij gelooft, zij niet' van de EO, waarin een gelovig meisje na lang tobben toch besluit om te gaan samenwonen met haar óngelovige vriend: "Ik viel bijna van mijn stoel. Ik dacht dat ik zo langzamerhand wel wat gewend was, maar dit sloeg alles. Realiseerde de Evangelische Omroep zich wel dat deze boodschap, die totaal is gespeend van bijbelse waarden en normen, ook een vormende uitwerking heeft op (jonge) mensen? Toen ik teleurgesteld de televisie uitdeed hoopte ik vurig dat mijn dochter hier niet naar had gekeken." Dit reken ik dus tot die kwalijke gevolgen van dat uitverkiezings-dogma: je lijdt er schade door aan je ziel! Terwijl het juist beoogt zekerheid te verkrijgen omtrent je zieleheil (zie t.z.t. hierover het stuk 'Over hels- en heils-verwachting') ondermijnt het je zielerust zo dat alleen jouw (eigen)belang nog telt. Nu is dat uitsluiten van andersdenkenden - het hen naar de verdommenis resp. de hel wensen - eigen aan zowat elke orthodoxe 'richting' van elk geloof of levensbeschouwing, maar de 'uitvinding' ervan kan, geloof ik, toch wel aan het jodendom worden toegeschreven, of het nu in de Thora is of in het Oude Testament van de Bijbel. Al moet ik daar direct aan toevoegen dat die hel-hemel-boosaardigheid wel weer een specialisatie is van christendom en islamisme. (Ook daarover viel me vanmorgen iets op in Trouw - misschien wel de beste krant van Nederland, die je vaak toch wel aan het denken zet: Huub Oosterhuis mocht gisteren de slotpreek houden op de 30e Evangelische Kirchentag in Hannover, en hij hield daarbij alle christelijke theologen "van Maarten Luther tot Joseph Ratzinger" het woord van de joodse filosoof en Sjoah-overlevende Emmanuel Levinas voor: "In het feit dat de relatie tot het goddelijke via de relatie tot de medemens verloopt en met sociale rechtvaardigheid samenvalt, ligt de hele geest van de joodse bijbel." In die bijbel gaat het nl. niet over ieders eindbestemming in het hiernamaals, want daar gáát het volgens de joodse leer (en ‘wijsheid’) helemaal niet om (en daar gaat en draait het bij orthodoxe fundamentalistische christenen en islamieten juist wél helemaal om!) Dus misschien is het een zekere allergie, maar ik kan niet tegen welke vorm van uitsluitings-denken ook (of het nu een sportclub of een geloofsrichting betreft) en daarom vervullen die orthodoxe joden met hun rare uniforme kleding en kapsel me met evenveel afschuw als bijv. die Amerikaanse neef van mij die het volkomen vanzelfsprekend (en terecht!) vindt dat de hemelse zaligheid alleen is weggelegd voor degenen die Jezus als hun zaligmaker aanvaard hebben - en dús niet voor bijv. die zes miljoen Shoah-slachtoffers... Of misschien toch niet evenveel, want die calvinisten-van-de-oude-stempel heb ik, van mijn kant, min of meer afgeschreven (niets menselijks is mij vreemd), terwijl het geloof van het 'oude volk', het oorspronkelijke 'uitverkoren volk' van de bijbel, me toch wel blijft 'bekoren' - ook al kan ik de 'vreugde der wet' (het 'wettisch' nakomen van allerlei dwaze en anachronistische voorschriften) niet met hen delen - misschien ook omdat ik gehersenspoeld ben met de slogan 'sola fide, sola gratia' (door het geloof en door de genade alleen, en geenszins door 'goede werken', wordt de mens zalig). Ik heb er ook nooit een geheim van gemaakt dat ik maar al te graag enig joods bloed in onze familiestamboom zou ontdekken, en dat ik graag een graantje zou meepikken van de genetische genialiteit (op elk gebied) die bij joden onmiskenbaar in ruimere mate wordt aangetroffen. Dus kan het ook zeker een zekere afgunst zijn waardoor ik neig tot dubieuze opmerkingen die dan door jou als antisemitisch worden aangemerkt, maar minstens zo waarschijnlijk acht ik het dat juist een zekere 'geestverwantschap' (wat een verbeelding hè? of is de wens de vader van deze gedachte?) me deze loer draait. In de eerste Amerikaanse romans die ik las kwam nogal eens de figuur van de joodse antisemiet voor, die erger en ergerlijker was dan de kwaadaardigste goj, en je ziet dat nu bij bijv. de door jou nogal bewonderde Arnon Grunberg. Ik kan me dat heel goed voorstellen: zoals ik me bijna plaatsvervangend schaam voor mijn conservatief-gereformeerde Amerikaanse neven - zo zou ik, als ik jood zou zijn, vooral ook die joden 'verloochenen' (als Petrus Jezus!) die zich laten voorstaan op hun uitverkoren staat! Dat heeft niks te maken met 'zich verheven voelen boven', integendeel: juist met dat gevoel van verwantschap. Zo erger ik me ook grondiger aan de domheid en de gebrekkige uitdrukkingsvaardigheid van Groningers dan van welke willekeurige provinciaal ook. Dit mag dan discriminatie zijn, maar zoals je weet, heb ik daar dan ook niks op tegen, vind ik dat zelfs ‘een noodzakelijk kwaad’…

Natuurlijk kon ik me heel goed vinden in jouw terechte ‘anti-islamisme’: als je er van uitgaat dat elk -isme verwerpelijk is, zou je zelfs kunnen stellen dat een ‘anti-isme’ bijna per definitie ‘goed’ is – althans net iets minder erg (zoals bij ‘de duivel met Beëlzebul uitbannen’). Maar dat zou dan ook kunnen gelden voor het antisemitisme in strikte (en oorspronkelijke?) zin, en dan dus ‘semitisme’ als iets verwerpelijks gezien, wat op-zich zo gek nog niet is, als je het vertaalt in ‘zionisme’ - en dan komt menige dubieuze opmerking van de door jou genoemden misschien toch ook in een wat ander licht te staan. Je moet tegen Joods nationalisme kunnen zijn (zoals tegen elk nationalisme: ik ga vooral straks vóór de Europese grondwet stemmen, omdat ik de nee-stemmingmakers verdenk van dubieuze nationalistische sentimenten en de nee-stemmers van eenzelfde soort oranjeachtige vaderlandsliefde…). Maar het is misschien zaak om ‘anti-isme’ wél te onderscheiden van ‘anti-iet (of -ist’) – en dan is een anti-islamiet bijna even erg als een anti-semiet, en het islamisme even suspect als het ‘semitisme’. Alleen is dit laatste woord niet (meer?) opgenomen in ons ‘taaleigen’: semitisch slaat nog alleen op de Hebreeuwse taalfamilie, en als pendant voor bijv. dat islamisme geldt nu het zionisme. En daarvan bestaat ook de tegenkant en dat is het anti-zionisme, dat in de Winkler Prins aldus wordt omschreven: “Sedert de vestiging van de staat Israël heeft zich het antizionisme verder ontwikkeld. Sedert de jaren zestig bestrijdt deze beweging het zionisme als een racistische en/of kapitalistische, imperialistische en kolonialistische beweging. Deze voorstelling van het zionisme, die wel beschouwd wordt als een uit antisemitisme voortkomende karikatuur van het zionisme, is vooral door de Sovjet-Unie en de Arabische landen gepropageerd. Het antizionisme vond zijn climax in de antizionistische resolutie die op 10 nov. 1975 door de Algemene Vergadering der Verenigde Naties werd aangenomen met 72 stemmen voor, 35 tegen en 32 onthoudingen. Hierin werd vastgesteld dat ‘het zionisme een vorm van racisme en rassendiscriminatie is’.” Tja, en daar is op-zich niet zoveel tegenin te brengen, behalve dan dat de joden na de holocaust alle recht en alle reden hebben om zich hierboven, boven deze ‘wet’, verheven te voelen. Als je zo als ‘ras’ gediscrimineerd en met totale vernietiging bedreigd bent, mag je je wel enige rassendiscriminatie veroorloven, dunkt mij, zeker als je, zoals de staat Israël, moet zien te overleven temidden van overweldigende meerderheden die je nog steeds naar het leven staan of op z’n minst de zee in willen drijven. Dus niks Dries van Agt en Gretta Duisenberg wat mij betreft – en ik heb al helemaal niks met die (aardige maar archaïsche) Amerikaanse neven met hun nauwelijks verholen afkeer van de joden die hún Jezus hebben gekruisigd. (Staat er niet geschreven - in Matth. 27:25 ‘Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen’, of in de bijna tot eufemisme afgezwakte nieuwste vertaling: “Laat zijn bloed ons dan maar worden aangerekend, en onze kinderen” ?) Ik heb nog wat na zitten denken over de vraag of echt elk ‘-isme’ bedenkelijk is (bijv. ook humanisme en socialisme?), maar ik geloof dat ik dit toch wel staande kan houden: zo gauw iets een ‘-isme’ wordt als levensovertuiging, krijgt het bedenkelijke (principiële, fundamentalistische) kanten. In de recente discussie over de evolutieleer werd me dat ook nog eens weer bevestigd: natuurlijk valt de evolutie (en dus de evolutieleer) niet te ontkennen (en bovendien was Darwin ook nog een hele bescheiden relativerende man, die onmiddellijk zijn wetenschappelijk onderzoek staakte toen een dochter doodziek werd en zijn zorg nodig had), maar het Darwinisme deugt weer niet helemaal, want dit -isme wijst elke andere mogelijkheid dan natuurlijke selectie op basis van toevallige mutaties bij voorbaat af, en dat is dan prompt weer een ‘fanatisme’ dat vergelijkbaar is met het ‘creationisme’. En de vraag van Marjitska, of ik mezelf nu als een atheïst of als een agnost beschouw, kan in dit licht ook worden beantwoord: liever het laatste, want atheïst betekent in dit verband eigenlijk ‘anti-theïsme’ en zoals elk ‘-isme’ wijs ik dat dus af, wil ik daar toch liever niet bij horen. Wat tenslotte Barbertje betreft: kom eens met een voorstel voor een minder gruwelijke lay-out. Ik heb niet voor niks aan jou als eerste dit 'manuscript' toevertrouwd!

Papa

E-mail - Zuidhorn, 26 juni 2005 (voor het laatst bewerkt op 4-8-05 en nog allesbehalve tevreden over het resultaat.) Papa, Vroeger was politieke betrokkenheid ook nog wel een manier om, behalve voor je directe eigenbelang, op te komen voor zoiets als een algemeen belang, of de belangen van minderbedeelden. Dat bestaat niet meer, behalve dan bij mij natuurlijk, anders zou ik er niet over beginnen. De Europese grondwet, de Europese eenwording in het algemeen, biedt alleen maar voordelen aan mensen die toch al veel geld en mogelijkheden hebben. Het is geen wonder dat Haren, misschien wel als enige gemeente in Nederland, vóór de grondwet heeft gestemd. Je zou je eigenlijk moeten schamen dat je in zo’n plaats woont, het Brasschaat van het noorden. Al mijn schijterige vrienden trouwens, zelfs Coos, die jarenlang alleen maar heeft geroepen dat hij tegen Europa was, hebben voor gestemd, zogenaamd om niet tot het kamp van Wilders te worden gerekend. Ze hadden toch ook Plasterk als voorbeeld kunnen kiezen, of Flip de Kam. Mijn scherpste kritiek op de voorstemmers is terug te vinden in de musical die ik voor Gaaike heb geschreven, waarin een minister figureert, die zich telkens wanhopig afvraagt wat Europa ervan zal zeggen en die uiteindelijk bereid is tot een redelijke oplossing van een probleem, onder één voorwaarde: “Niet tegen Europa zeggen!” De onomkeerbaarheid van zo’n grote machtshervorming, zonder dat kiezers daarover ooit eerder een uitspraak hebben mogen doen, moet toch een doorn zijn in het oog van elke rechtgeaarde democraat. En als er nu aan de andere kant mensen zaten van het formaat van Mansholt (Joschka Fisscher kwam in de buurt moet ik toegeven) met krachtige, duidelijke opvattingen over mooie, massieve onderwerpen als voedselproductie en armoedebestrijding, was ik ook nog wel over te halen geweest. Maar wat je te horen krijgt van boekhoudertjes als Balkenende is, dat Nederland te klein is voor de grote wereld, dat China eraan komt, dat we gezamenlijk zus en internationaal zo en één stem naar buiten en vooral dat het over de inhoud moet gaan en niet over dierentuinen. De inhoud van wát, denk ik dan, lees dan ’s voor wat je hebt. Er is de laatste tijd geen inhoudslozer woord dan het woord inhoud. Het heeft in betekenisloosheid al bijna het woord kwaliteit ingehaald. Terug naar de joden. Misschien is het juist de zelfhaat of zelfkritiek (en dan vooral natuurlijk de zelfkritiek op andere joden) die de joden onderscheidt van met name moslims. In de autobiografie van Popper staat een heel stuk over de Duitse joden die in zijn ogen deels zelf schuld hadden aan het antisemitisme in het Duitsland van voor WOII, want ze hadden volgens hem veel te vaak baantjes gezocht in de journalistiek en het bankwezen en daarmee waren ze mikpunt van haat en kritiek geworden. Hoe bedenkt ie het om een volk verantwoordelijk te stellen voor de beroepskeuze van de individuen die tot dat volk behoren? En nog erger: eenvoudige mensen die op zoek zijn naar een baantje, de schuld te geven van de genocide op het volk waartoe zij behoren. Zelden zulke onzin gelezen en dat van een van de meest geniale joodse wetenschappers van de vorige eeuw. Maar het is als met de ‘gekleurde medemens’ die zichzelf een nikker noemt, de homoseksuele medemens die het over flikkers en potten heeft en de geuzen die zichzelf geuzen noemen: het is geen vrijbrief voor anderen om deze begrippen - en deze zelfspot of zelfkritiek - te gebruiken voor de collectieve minachting die racisme heet. Opmerkelijk in jouw laatste bijdragen aan de wortels van het kwaad, is de geleidelijke verdringing van moslims door de christenen daarin. Als het niet tegen de christenen gericht was, zou je gaan denken dat je een kruistocht begonnen bent. Ik ben het met die ene kam waar alles over geschoren moeten worden, niet eens. Dat de moslims in Nederland vaak worden vergeleken met de SGP en dat zelfs iemand als Paul Scheffer zich haast te zeggen dat voor die club natuurlijk dezelfde regels moeten gelden als voor moslims, is lachwekkend. Het is bijna net zoiets als wanneer na de arrestatie van Mohammed B. gezegd zou zijn dat fietsendieven echt niet moeten denken dat zij nu vrijuit gaan (dit stukje is geschreven voor de rechtszaak tegen B, anders had ik dit voorbeeld natuurlijk niet gebruikt). De staatkundig gereformeerden, de zwarte kousen, dat is een volstrekt marginaal, verouderd, en onschuldig groepje christenen, dat hooguit last van zichzelf heeft en zich angstig schuilhoudt in een veel te vrije samenleving. Dat heeft wel kenmerken van, maar is niet hetzelfde als fundamentalisme. De fundamentalistische beweging is een agressieve bekeringsbeweging, niet een teruggetrokken stelletje kluizenaars dat de afzondering zoekt. Eenzelfde angst voor onze vrije samenleving kan wel de voedingsbodem zijn voor een fundamentalistische beweging, al zie ik daar niet veel van in Nederland. Het is iets Amerikaans. Het fundamentalistische christendom - en dat geldt ook voor het moslimfundamentalisme - probeert niet alleen een dam op te werpen tegen de om zich heen grijpende zedenloosheid, zoals de prostitutie (of eigenlijk de seks in het algemeen) en het almaar toenemende drugs- en drankgebruik, het gaat over tot de aanval. Omdat het er vroeger minder vrij aan toeging, door de strenge leefregels die het geloof voorschreef, denkt men in de herleving daarvan heil te vinden.

Gewoon je kinderen opvoeden zou een aardig alternatief geweest zijn, maar daar gelooft al helemaal niemand meer in. Het is een gevecht met de vijand buiten, waardoor de saamhorigheid wordt vergroot, wat weer bijna automatisch leidt tot de door jou zo terecht verfoeide uitsluiting van anderen. Vaak ook wordt men simpelweg blind en doof voor de fouten van de ‘eigen’ mensen. Het extreme nationalisme van Socrates kan alleen in een oorlogvoerend Griekenland werkelijk zijn gewaardeerd. In vredestijd is het natuurlijk volslagen krankjorum. Met religie is het niet anders. De extreme verdediging van het geloof, die geen nuance, geen relativering, zelfs geen filosofische of theologische beschouwing toelaat, is alleen maar zinnig, als er iets is om het tegen te verdedigen. Nu hebben ze er in die kringen een handje van om een vijand te zoeken als er zich geen aandient - hoewel je met de joden natuurlijk altijd een achter de hand hebt - want alleen zo houd je het geloof levend, maar in een seculiere samenleving als de onze hoef je niet zo ver te zoeken: hier wonen de vijanden gewoon om de hoek. Dat hier die militante vorm van geloven bij moslims zo in opkomst is, is dus niet zo verbazingwekkend (misschien zelfs wordt dat fundamentalisme wel van hieruit, zoals ook gebeurd is met het verzet in Kosovo, in de landen van herkomst geïmporteerd!). Zo zal het christelijke fundamentalisme in Amerika ook wel een rijke voedingsbodem hebben in de samenleving waar alles mag en heel veel mensen dus precies dat doen wat eerst niet mocht (en vaak ook dingen die nog steeds niet mogen, want probeer het allemaal maar eens bij te houden). Het blijft een kwestie van opvoeden. Fundamentalisme is niets anders dan het domme, meedogenloze idealisme van mensen die denken dat ze het licht gezien hebben, in de meeste gevallen pubers. In die zin verschillen Volkert en Mohammed niet zo heel veel van elkaar. Beiden zijn blijven steken in de versimpeling van de wereld, waarmee pubers zich een gerechtvaardigde positie in de wereld proberen te veroveren. Of het nu de ouders zijn, of de school, of de ‘village’ op het voorblad van jouw autobiografie, dit onstuimige idealisme of fundamentalisme moet worden gerelativeerd, bespot en bestraft, willen we niet binnen de kortste tijd met een taliban of een revolutionaire garde opgescheept zitten. Nu zijn het nog alleen de arme moslims uit Marokko die met de brokken zitten van onopgevoede etters van zoontjes (die net zo gemakkelijk de loverboy als de baardige moslim uithangen), over een paar jaar is het de hele samenleving. In het wat onnozele meisjesboek van Pearl Abraham wordt aan het slot, dat heel aardig is, duidelijk waarom chassidische joden nog verre te verkiezen zijn boven fundamentalistische moslims en christenen. De opvoeding (en het gevecht daartegen) is een harde strijd, maar wel een strijd zonder vijanden en natuurlijk wordt niemand echt verstoten. Alleen met opgevoede kinderen lopen we nog enige kans om later aardige, beschaafde volwassenen te krijgen. Een Amerikaanse pedagoge zei het laatst nog in een interview in de Volkskrant. Die chassidische malloten hebben dat kennelijk beter begrepen dan moslims, christenen en andere heidenen. Je zou er bijna pro-semitisch van worden. Hans

E-mail - Haren, 15 september 2005 (Máánden later, maar dat komt van de zomer en de zomervakantie en het ‘dolce va niënte’ van dien) –19 oktober 2005 (laatste versie) Hans, Het lijkt er toch wel op of mijn ‘tussen haakjes’ werken als een rooie lap op een stier, want alweer grijp je een terloopse en onopvallende tussen-haakjes-opmerking aan om mij de wind van voren te geven. Dat doe je met zoveel verve en overtuigingskracht dat ik geneigd ben met jouw (tegen)wind mee te waaien, al heb ik daarbij niet het gevoel dat ik mijn steven heb hoeven wenden of dat jij me de wind uit de zeilen hebt genomen. In gewone woorden en zonder woordspelingen: ik ben het helemaal met je eens, dus deden jouw originele en even eigen- als diep-zinnige beschouwingen me heel veel deugd. (Alleen nog wel even weer tussen haakjes: ik had eerst niet - voor of tegen Europa - willen stemmen en pas op het laatste moment gaf dat anti-nationalisme-gevoel de doorslag, en dát argument kon ik goed gebruiken in mijn betoog tegen elke vorm van -isme; maar ik ben geen overtuigde ‘Europeaan’ want dan zou ik immers door de mand vallen als een soort super-nationalist! En zoals je weet heb ik inmiddels het door Jaap verbeterde aforisme tot mijn lijfspreuk uitgeroepen: ‘ Etiam si omnes, ego non’ hetwelk overgezet zijnde luidt: ‘Zelfs al zou iedereen het doen, ik doe het niet’ – dus dit alleen al…) Maar nu terzake: als jij niet voor de verleiding was bezweken om stokpaardjes te gaan berijden en als je bij de les (bij het onderwerp van gesprek) was gebleven, had je waarschijnlijk willen betogen (en bedoeld) dat dit antisemitisme niet zomaar een ‘isme onder velen was, maar iets heel aparts, iets van een andere orde, of hooguit ‘de moeder van alle (anti)-ismen’ en in elk geval van elk racisme. Daarvan ben ik intussen wél overtuigd – en dat dus niet door jouw reactie, doch door een boek dat ik al langere tijd in bezit had maar nog nooit goed had gelezen (destijds ‘opgekocht’ toen de Openbare Bibliotheek hier in Haren afgeschreven boeken opruimde): ‘Jodenhaat & Jodenangst – over meer dan twintig eeuwen antisemitisme’ door Dr. C.P. van Andel (hervormd theoloog en jarenlang directeur van de Anne Frank Stichting). Dit boek laat zich nauwelijks samenvatten, ik zal het jou eerdaags doen toekomen, maar zoals de titel al aanduidt is de jodenhaat van alle tijden en alle landen, en is waarschijnlijk de diepgewortelde afgunst op dit in veel opzichten ‘superieure ras’ (!) de wortel van dit algemeenmenselijke kwaad. Al ver voor dat het christendom een rol speelde, waren (maakten!) de joden (zich) gehaat door hun ‘apartheid’ én door wat werd genoemd het proselitisme, hun bekeringsijver, en tegelijkertijd door de hoge eisen die aan zo’n bekering werden gesteld: je werd niet zomaar tot hun selecte ‘stam’ toegelaten. Dat ook mensenoffers tot hun rituelen zouden behoren (en met name het lugubere verhaal van Abraham’s voorgenomen offer van zijn enige zoon Isaäc gaf hier wel aanleiding toe…), maakte de zaak alleen maar erger. En al de eerste christenen maakten van zo’n (boven)menselijk zoenoffer zelfs het centrale geloofspunt, dus in zekere zin hebben de Joden zich de zondebokfunctie ‘eigen’ gemaakt resp. zichzelf op de hals gehaald. Ik weet nog dat ik vooral in deze twee opzichten de Bijbel een ‘geloofwaardig’ boek vond: dat het volk Israël erin werd beschreven als het door God uitverkoren volk (dat vervolgens van het ene kwaad in het andere vervalt, en zelfs de door God gezonden Verlosser van kant maakt, als summum van het kwaad en dus als uiterste bewijs van Gods vergevingsgezindheid en goedheid) – én ten tweede dat het toch in geen mensenhoofd kon opkomen dat God, de schepper van hemel en aarde, zo ver zou gaan in deze vergevensgezindheid en goedheid dat hij nu net dit ultieme kwaad zou uitroepen tot verlossingsdaad: erger kan toch haast niet, is toch nauwelijks denkbaar, kan dus dan ook geen menselijk bedenksel zijn – dacht ik! En zoals je weet besloot ik het vierde deel van mijn autobiografie met een stukje over ‘Afgunst en jaloezie’ – omdat ik, op grond van mijn levenslange levens- en (psychiatrische) praktijkervaring de mening ben toegedaan dat hier de échte angel ligt van al het menselijke kwaad. (Alweer een teken van de wijsheid van de Bijbel dat de allereerste broedermoord voortkomt uit deze onversneden afgunst!). Abel Herzberg, onze eigen onvolprezen ‘aartsvader’, heeft het ongeveer zo gezegd: “Niet dat joden Jezus vermoord hebben wordt hen vooral aangerekend - maar dat Jezus een jood wás, dat vooral is voor christenen onverteerbaar!” Amoz Oz zegt het in het eerste hoofdstuk van (de voorpublicatie van) zijn autobiografie ‘Een verhaal van liefde en duisternis’ aldus: “De hele wereld was ver weg, aantrekkelijk, wonderbaarlijk, maar heel gevaarlijk en vijandig jegens ons. Hij hield niet van de joden, omdat ze slim waren en scherpzinnig en overal het beste in waren, maar ze waren ook luidruchtig en wilden altijd haantje de voorste zijn. De hele wereld hield niet van waar we mee bezig waren hier in het land Israël, omdat hij jaloers op ons was, zelfs om dit flintertje moerasland, stenen en woestijn. Daar, in de wereld, waren alle muren bedekt met beschuldigende opschriften: "Jid, ga naar Palestina" en toen gingen we naar Palestina en nu schreeuwde de hele wereld ons toe: "Jid, ga weg uit Palestina."

Ik kocht toen nog een ander boek over hetzelfde onderwerp: ‘Veertig jaar na ’45 - visies op het hedendaagse antisemitisme’.- waarin ik vooral ben getroffen door de bijdrage van Dr. Hans Jansen ‘Anti-Semitic Potential in het Evangelie van Johannes’ – waaruit blijkt dat dit meest diepzinnige en meest literaire ‘vierde evangelie’ (ook altijd mijn favoriet geweest) werkelijk bol staat van onverhulde jodenhaat resp. joden-discriminatie (of zoals rond de laatste eeuwwisseling een rabbi schreef: “the Fourth Gospel is the gospel of Christian love and Jew(ish) hatred.” Alweer een aanwijzing dat de Bijbel niet zomaar een boek is, maar ‘het boek der boeken’ dat voor velerlei uitleg vatbaar is en ‘levensgevaarlijk’ voor mensen die alleen maar letterlijk een boek kunnen lezen en geloven dat het ‘van kaft tot kaft en woord voor woord’ Gods woord is. Het is nu net op dit punt, van domme en beperkte ‘ongeletterde letterlijk lezers’ dat ik orthodoxe christenen, joden en islamieten over één kam scheer! (Om me toch nog even terloops tegenover jouw aantijgingen te verdedigen…) Blijft toch nog de vraag of je die politieke (over) correctheid jegens joden niet met argusogen moet bekijken, en of je je niet zou moeten afvragen of ook dit niet een vorm van discriminatie is (drie keer ’niet’ in één zin geeft op zich al te denken…) Ik citeer nog maar weer eens uit de dikke van Dale: “discriminatie is verwerpende onderscheiding, achterstelling, negatieve beoordeling en behandeling van iets, iem. of een groep op grond van bepaalde, niet ter zake doende kenmerken als ras, huidskleur, sekse , geaardheid e.d.” (curs. van mij) – m.a.w. uitsluitend kenmerken waar je mee geboren bent, en waar je dus niks aan kunt doen (niet voor hebt gekozen, om ook eens een veel misbruikte zegswijze te gebruiken). Je kunt een jood moeilijk euvel duiden dat hij als jood is geboren (d.w.z. uit een joodse moeder, want voor minder doet men het niet!), maar het komt natuurlijk wel geheel ‘voor eigen rekening’ als hij het joods-orthodoxe geloof gaat aanhangen, of als hij als politieke overtuiging verkiest een zionist of joods-nationalist te zijn – dus daarop mag je hem ook best aanvallen (zoals bijv. van Agt doet, al ben ik het helemaal met je eens dat dit bij hem ‘verdacht’ veel lijkt op een verhuld en huichelachtig christelijk antisemitisme. En om tussen deze haakjes nog even een ander mogelijk misverstand uit de weg te ruimen: ik ben dus van mening dat de joden het volste recht hebben op een eigen nati(onal)e-staat – én dat ze dit recht desnoods mogen doen gelden middels een atoombom!!!). Het Hitleriaans fascisme had wél het ras op het oog en niet de geloofsovertuiging, en dat maakte die oer-discriminatie dubbel dom en slecht in het kwadraat. Ook in die zin dat het allerergste en het meest vernederende ervan was dat alle joden over één kam werden geschoren: goed of slecht, slim of dom, steenrijk of straatarm, ontwikkeld of onontwikkeld, beschaafd of onbeschaafd, ze werden allemaal als een kudde vee bijeengedreven en afgeslacht, echt ‘zonder enig aanzien des persoons’. (Waarmee ik dus niet bedoel dat met de ene groep meer consideratie had moeten worden betracht dan met de andere - ik kan tegenover jou niet voorzichtig genoeg zijn op dit punt - maar dat iedereen al van zijn ‘eigenheid’, zijn identiteit, was beroofd alvorens hij of zij van het leven werd beroofd, dus eigenlijk al dood was verklaard voor het sterven!) En wat mij nu zo verbaast is dat een begrip als fascisme of discriminatie wél een taboe-status heeft gekregen, maar dat deze ultieme nivellering c.q. gelijkschakeling nimmer deze ‘eer’ te beurt is gevallen, terwijl dit toch de wortel van het fascistische kwaad was, en het dus heel erg voor de hand had gelegen juist hiervan te zeggen: “Dat nooit weer”- dit dus i.p.v. de hoge politieke notering die de nivellering van verschillen (in aanleg) tussen de mensen na de oorlog heeft gekregen, in feite bij alle politieke partijen, links of rechts. (Waardoor we nu met een onderwijssysteem opgescheept zitten waarin de ‘gelijke kansen voor iedereen’ de kanshebbers een kopje kleiner maakt en de kansarmen een maatje te groot, en met een beschavingspeil dat hierbij past, hieruit voortkomt: volks en vulgair, ordinair en gevulgariseerd i.p.v. origineel-modern en gedemocratiseerd… Over dit laatste aspect las ik zaterdag j.l. in de Volkskrant een interview met de Engelse psychiater Dalrymple dat me woord voor woord uit het hart was gegrepen c.q. zo uit mijn mond had kunnen komen, onder de veelzeggende titel ‘Beschaving? Welke beschaving?’ Zou je dit - nogmaals? - willen lezen en evt. bewaren voor de Volkskrantloze rest van de familie?) En dat het een kwestie van opvoeden blijft, zoals jij schrijft, dat is me natuurlijk al helemaal uit het hart gegrepen – én als ouder die gepast trots is op zijn nakomelingen-opvoedelingen én als ‘opvoedingsdeskundige’ die van hulp (en vooral morele steun) bij de opvoeding zijn beroep heeft gemaakt. Maar het is dezelfde levens- en praktijk-ervaring die me bepaald somber stemt omtrent het ouderlijke aandeel in de opvoeding. Ik heb het titelblad van het eerste deel van mijn autobiografie weliswaar voorzien van het gezegde dat Hllary Clinton eens gebruikte: ‘It takes a village to raise a child’ – maar dat het intussen vooral de ‘village’, de directe sociale omgeving oftewel het derde milieu is dat de dienst uitmaakt, daar maak ik me zorgen over, zeker op dit punt van ‘preventie van fundamentalisme’. Mijn allerlaatste vakwetenschappelijke artikel ‘Gevallen gaan voor getallen’ (te vinden op internet onder www.euwema.schrijft.nl) behelst een beschouwing over de onontkoombaarheid van negatieve buurtinvloeden als je tot die buurt veroordeeld bent:

Dat Marokkaanse jongeren zo sterk oververtegenwoordigd zijn in justitiële jeugdinstellingen, zou (ook) hieraan kunnen liggen: de meeste Marokkanen die ik heb onderzocht, en dat waren er heel wat, hadden geen ontzag, geen respect, meer voor hun vader, en omdat hun moeder ook al in een soort dienstbaarheid aan haar zoon was onderworpen (zeker als het de oudste zoon betrof) waren ze helemaal overgeleverd aan de leidersfiguren op straat - en daar is nog nooit iets goeds uit voortgekomen, uit welke cultuur je ook stamt. Dat is altijd het grote gevaar van woonbuurten met dominante groepen jongeren, dat je je daar moeilijker aan kunt onttrekken, dat je haast gedwongen bent je daaraan te onderwerpen. Ik heb achtereenvolgens meegemaakt de Ambonezen (die vaak op de vlucht waren voor een militaristisch strenge vader), de Turken (die veel met de latere Marokkanen gemeen hadden, maar niet die tot machteloosheid gedoemde vaders), de Surinamers (die ook vaak 'vaderloos' waren opgevoed, maar dan in letterlijke zin) en de laatste jaren in toenemende mate de Antilianen (waar we hier mee worden 'opgescheept' nadat ze op de Antillen niet meer goed te handhaven waren, dus weer met een heel andere problematiek). Met die Marokkanen zal het waarschijnlijk ooit wel weer goed komen, maar zolang de vaders hun draai nog niet hebben gevonden (en het heft weer in handen durven nemen, tegen de stroom van dit o-zo-tolerante polderland in) en de andere autoriteiten ook nog niet weten hoe ze ermee aan moeten (tegen diezelfde stroom in...), zal het nog wel hommeles blijven. Een aspect van de straatcultuur resp. straatterreur (ook t.a.v. degenen die eraan mee doen) is dat het primitieve machogedoe met veel uiterlijk vertoon ook bijna onvermijdelijk uitloopt op diefstallen, niet uit armoede, maar uit weelde, nI. om het uitbundige en expansieve levens- en uitgaanspatroon te kunnen bekostigen.

Vroeger gold zoiets alleen voor (autochtone én allochtone) achterstandswijken, nu lijkt de hele wereld ‘geglobaliseerd’ tot achterbuurt, waar de macht van de domste en grootste schreeuwers heerst - die tot in de ‘kledingvoorschriften’ en de muzikale (rap)wansmaak toe hun slechte invloed uitoefenen - en e e waar de ouders (vanouds het 1 milieu) en de school (het 2 milieu) nog maar bitter weinig in te brengen lijken te hebben! Doch daarover een volgende keer – evt. in een volgende ‘paper’. Papa

FAMILIAIRE REACTIES OP ANTISEMITISME EN ZO From: J. Euwema To: mathijs euwema ; marjanke valentina euwema ; marjitska janke euwema ; dato jacobus euwema ; hans euwema ; gaaike euwema Sent: Wednesday, October 19, 2005 2:18 PM Subject: discriminatie en zo Haren, 19 oktober 2005 Lieve kinderen, Hierbij de gedachtewisseling/woordenwisseling/discussie (wat is het?) die ik met Hans voerde en die ik nu, in laatste versie (dus ook 'gepostdateerd'), aan jullie toestuur. Dat ik niet alleen tegenover Hans makkelijk de verdenking op mij laad van politiek-incorrecte discriminatie, maar ook al tegenover mijn kleinkinderen, moge blijken uit het volgende: ik heb aan jullie allemaal in geuren en kleuren verteld hoe ik (pas!) toen ik op weg naar het station langs het AZC fietste op de gedachte kwam dat het ook best wel eens een zich 's zondagsavonds vervelende asielzoeker zou kunnen zijn die onze carport in was geslenterd en daar mijn vouwfiets had meegepikt - nou, toen dit aan Judith werd verteld, naar ik mag hopen in deze context, zou deze zich zeer verbaasd hebben betoond dat haar toch wel lieve opa op zulke slechte gedachten kon komen.... Ik bedoel maar! Ik hoop dat ik me met mijn bijdrage aan dit antisemitisme-debatje enigszins heb kunnen revancheren, maar reken daar vooralsnog niet op. Ik hoor het wel. groetjes van papa P.S.: Toen ik Hans in een eerder mailtje in dit verband zei dat enige fanatisme hem evenmin ontzegd kon worden als een zekere neiging tot recalcitrantie (en dat hij dit bepaald van geen vreemde had…), antwoordde hij: “Misschien is met fanatiek recalcitrant mijn politieke en maatschappelijke overtuiging nog wel het beste omschreven. Verder zal ik geen olie meer op het vuur gooien. Dat laat ik aan mijn broers en zusters over, hoewel ik ervoor moet vrezen dat die zich vooral tegen mij zullen richten (vooral Dato). Nu ja, we zien wel.”

Beste familie, Voor alle duidelijkheid: antisemitisme zie ik juist als iets dat in toenemende mate politiek correct is. Dat blijkt uit mijn bijdragen aan deze uiterst vriendelijke gedachtewisseling, maar vraag ook maar 's aan bijvoorbeeld Marjits hoe het er aan toegaat bij de gemiddelde demonstratie tegenwoordig. Of het nu om linkse radicalen gaat of om moslims, of het nu fascisten zijn of katholieke ex-premiers, ze zijn in elk geval tegen de joden. Het is als met popla-toiletpapier: koning keizer admiraal, antisemitisch zijn ze allemaal. (V)rede zij met jullie, Hans

E-mail: Haren, 23 oktober 2005 Beste J & J, In alle religies (maar ook in alle andere levens- en andere overtuigingen) heb je zeloten, fundamentalisten, idioten die het eigen (zogenaamd goddelijke, je moet toch wat als geboren sukkel) gelijk stellen boven dat wat met het gezonde verstand dagelijks waar te nemen (en ook te beïnvloeden) valt. (Één zin en al zes haakjes, cogito tussen haakjes, ergo Euwema sum). Als kind van De Verlichting (zonder daarin ook maar een zweempje fundamentalisme toe te laten, het is slechts een mening, weliswaar die van mij, maar toch in het gro(ter)e geheel nauwelijks interessant) beschouw ik elke zeloot, fundamentalist (en dus) idioot als een psychiatrische patiënt, rijp voor een gedwongen opname, TBS en wat dies meer zij. Het is een ziekte, ze zijn zielig en moeten (er aan?, zo ja waaraan?) geholpen worden. (Net als negers, vrouwen, homo's en Friezen). Dat versimpelt mijn blik op 'het leven' op een aangename wijze, (het (toch al) minderwaardige A4 tje gereduceerd tot de intellectuele diepgang van

een (dronken) manager bij het haardvuur (borrelpraat om maar weer eens een oude wond open te rijten (klinkt als fundamentalistische retoriek)) hoor ik nu broer & vader denken (bien etonnée de se trouver ensemble) die ik iedereen kan aanbevelen maar die helaas niet past binnen onze Euwemaiaanse traditie van lichtelijk masochistische verbale 'ad fundum'(entale) woordenstrijd. Gelukkig weten wij altijd (in tegenstelling tot de gemiddelde fundamentalist) wie het zegt. We kennen elkaar en dat scheelt (een slok op een borrel). En paar (inhoudelijke, sorry broer) kanttekeningen bij jullie discussie. Vaders schrijft: "Huub Oosterhuis mocht gisteren de slotpreek houden op de 30e Evangelische Kirchentag in Hannover, en hij hield daarbij alle christelijke theologen "van Maarten Luther tot Joseph Ratzinger" het woord van de joodse filosoof en Sjoah-overlevende Emmanuel Levinas voor: "In het feit dat de relatie tot het goddelijke via de relatie tot de medemens verloopt en met sociale rechtvaardigheid samenvalt, ligt de hele geest van de joodse bijbel." In die bijbel gaat het nl. niet over ieders eindbestemming in het hiernamaals, want daar gáát het volgens de joodse leer (en ‘wijsheid’) helemaal niet om (en daar gaat en draait het bij orthodoxe fundamentalistische christenen en islamieten juist wél om!)". Volgens mij draait het bij Joodse orthodoxen ook om het laatste en gaat het bij niet fundametalistische christenen en islamieten ook meer om het eerste. Sociaal economisch en sociologisch is elke religie immers in principe vooral een set afspraken om voorwaarden te scheppen om het hoofd (letterlijk & figuurlijk) boven water te houden. De intellectuele rechtvaardiging wordt achteraf hinein ge-interpretiert (in die zin zijn theologie en geschiedkunde aan elkaar gelijk te stellen). Door fundamentalisten op een domme manier (daarom zijn het idioten), door intellectuelen op een slimme manier (daarom zijn het intelligente idioten). Broer schrijft: " Het blijft een kwestie van opvoeden. Fundamentalisme is niets anders dan het domme, meedogenloze idealisme van mensen die denken dat ze het licht gezien hebben, in de meeste gevallen pubers. In die zin verschillen Volkert en Mohammed niet zo heel veel van elkaar. Beiden zijn blijven steken in de versimpeling van de wereld, waarmee pubers zich een gerechtvaardigde positie in de wereld proberen te veroveren. Of het nu de ouders zijn, of de school, of de ‘village’ op het voorblad van jouw autobiografie, dit onstuimige idealisme of fundamentalisme moet worden gerelativeerd, bespot en bestraft." Dit vind ik een mooie vergelijking. Fundamentalisme als puberale fase en opvoeding als middel om de 'dwalenden' hier doorheen te loodsen. Volgens mij ongeveer de essentie van het Verlichtingsideaal. Een hoopvolle gedachte (Kerst 2005). Vaders schrijft: "Het lijkt er toch wel op of mijn ‘tussen haakjes’ werken als een rooie lap op een stier, want alweer grijp je een terloopse en onopvallende tussen-haakjes-opmerking aan om mij de wind van voren te geven. Jouw opmerkingen 'tussen haakjes' zijn nu eenmaal de zaken waarvoor je te 'bescheten' bent om ze hardop te zeggen omdat je wel weet dat ze 'tegenwind' oproepen. Net als elke andere intellectuele fundamentalist vind je ze echter te mooi om binnen te houden (eigen winden stinken niet). Maar ga je dan niet zitten beklagen over de reacties. Met vriendelijke groet, Gaaike

Haren, 25 oktober 2005 Beste Gaai, Jouw supersnelle reactie is zowel bewonderens- als verwonderens-waardig: na zaterdag 14 uur achtereen aan het stuur te hebben gezeten, tot half elf 's avonds, zit je de volgende morgen al om 9.43 uur achter je computer en heb je ook al onze antisemitismediscussie gelezen en tot je door laten dringen. Niet erg geloofwaardig is dat je er dan ook al grondig over hebt nagedacht - en dat zou kunnen verklaren waarom jouw, overigens zeer lezenswaardige en behartigingwaardige, bijdrage niet zozeer slaat op 'antisemitisme' en zelfs niet op 'en zo', maar meer op eerdere stukken die ik rondstuurde (en waarop ook jij nog niet reageerde). Als je die nog eens op(en)slaat zul je zien dat het 'bien etonnée de se trouver ensemble' vooral ook hierop van toepassing is: het tot 'stomme sukkel' en ‘volidioot’ verklaren ried ik aan voor minkukels als Mohammed B, Samir A, en James W. i.p.v. het serieus nemen en het voor heel gevaarlijk aanzien - waardoor deze beperkte 'eenvoudigen van geest' een prestige krijgen die andere stommelingen van hetzelfde slag (hetzelfde 'ras'!) tot navolging prikkelt.

Dezelfde methode van 'banaliseren' (i.p.v. criminaliseren) die helaas (ook) niet bij de preventie van drugsgebruik is toegepast, zoals ik al in mijn allereerste familierondzendbrief 'Vaderlijke vermaningen en kinderlijke verwijten’ (van bijna 5 jaar geleden!) heb aangegeven. Het is alsof dit nu pas tot je is doorgedrongen en je me nu pas gelijk geeft - dus geen supersnelle maar juist een zeer late reactie... Of is dat bagatelliseren wat jij doet - en steeds hebt gedaan, welk probleem ik ook aansneed! - toch iets wezenlijk anders dan mijn banaliseren? Ik geloof het wel, en dat kun je zien als je het vergelijkt binnen het kader waarover we hier toch maar moeten hebben: het antisemitisme. Banaler, ook in de zin van 'gewoner' c.q. ‘universeler’, kan het haast niet, daar zijn Hans en ik het ook roerend over eens, maar een 'bagatel' is het (juist hierom) niet! Waren er maar betrekkelijk weinig diehard-antisemieten (of andersoortige racisten) dan zou je ze inderdaad het beste voor gek en getikt kunnen houden en ze zo kunnen isoleren (binnen of buiten de inrichting), samen met drugsaddicten en drugsadepten en fundamentalisten van welke aard ook. Maar zoiets geloof jij toch ook zelf niet? En zelfs al zou het met de actuele aantallen nog wat meevallen, dan nog zou je je zorgen moeten maken over hun slechte (verleidelijke) voorbeeld dat slecht doet volgen. Dat is ook altijd mijn argument geweest voor het angstvallig overeind houden van onze (ons flinterdunne laagje!) beschaving, zoals je je zult (of moet kunnen) herinneren. Ik werd nog eens weer in deze overtuiging gesterkt door dat artikel in de Volkskrant die ik noemde 'Beschaving? Welke beschaving'- en die ik nu heb gescand en als bijlage hierbij sluit. Zullen we deze discussie voortzetten en het antisemitisme eerst maar even laten voor wat het is? e Voor antisemitisme en zo acht ik onze kleinkinderen vooralsnog vrijwel immuun (zie ook mijn 1 begeleidende briefje), maar de ondermijning van onze en dus hun beschaving lijkt me een zeer reëel gevaar, dat je niet mag banaliseren, maar ook zeker niet moet bagatelliseren. Papa P.S. Vind je dat het (gebruikelijke) gebruik wat ik hierboven van 'tussen-haakjes' heb gemaakt ook valt onder jouw ‘(luk)rake’ typering?

E-mail: Zuidhorn, 27 oktober 2005 "Zullen we deze discussie voortzetten en het antisemitisme eerst maar even laten voor wat het is?" Op het gevaar af de Leon de Winter van de Euwema's te worden: "De wereld zonder zionisme", heette de conferentie waar de Iraanse president opriep tot vernietiging van de staat Israël. Het berichtje stond op pagina 6 van de Volkskrant. Zo bijzonder was het blijkbaar niet. Jan Mulder vindt het in dezelfde krant in elk geval belangrijker om te worstelen met de vraag of onderzoekers als Gosia al dan niet bedreigd mogen worden. Daar heeft hij het flink moeilijk mee, met een antwoord te geven op die vraag. Met "hoe hij daar zelf in staat"… De beschaving lijkt me daarom nog wat te hoog gegrepen, dus laten we ons maar beperken tot het antisemitisme. Groet, Hans

E-mail Amsterdam 23 oktober 2005 Laat ik als jongste broer dan ook nog maar even wat zeggen over dit onderwerp. Weet niet precies waar dit geplaatst moet worden in de discussie, maar misschien dat het nog wat toevoegt. Toen ik de laatste keer in Israël was, was een van de dingen die me het meest opvielen het ongebreidelde vlagvertoon overal. Het was de tijd rond de viering van het ontstaan van de staat Israël, en de aanstaande ontruiming van de Gazastrook, dus op zich was al dit vlagmisbaar misschien wel begrijpelijk. Maar toch riep het bij mij wat teleurstelling op. Het werd me namelijk duidelijk dat het nationalisme in Israël niet verschilt van welk nationalisme waar dan ook. Ook als je in Israël (uiteraard Engelse) kranten leest of iets dergelijks, het ruikt, klinkt en ziet er echt net zo uit als het nationalisme in Kosovo, Bosnië, of welk ander godvergeten oord waar ik geweest ben. En al dat soort uitingen van groepsidentiteit roepen in de loop der tijd steeds meer afkeer en zelfs een soort verdriet in mij op. Vroeger was ik

dol op al die kleine landjes (San Marino behoudt een warm plekje in mijn hart) en volkjes. Ik dacht dat dat zo was omdat ze eigenlijk een soort verbeelding vormden van de strijd van het individu, die zich staande probeert te houden tegen de groep, de massa, de gelijkvormigheid. Het is pas sinds ongeveer anderhalf jaar dat ik me realiseer dat dit allemaal heel leuk en aardig lijkt, maar dat die strijd van zo'n volkje natuurlijk volledig ten koste gaat van alle individuen die er lid van zijn. Neem bijv. de Tsjetsjenen: Ik ken mensen die helemaal weg zwijmelen bij de heroïsche strijd die dit bergvolkje al eeuwen voert tegen de Russische overheerser. En inderdaad zijn de Tsjetsjenen als een van de weinige volkeren op de Kaukasus in staat gebleken om hun eigen identiteit en cultuur te handhaven. Maar ten koste van wat? Honderdduizenden doden in de loop der eeuwen. Hoeveel leed was hun niet bespaard gebleven als ze zich wel had laten "russificeren"? Wat had het voor het levensgeluk van Ismaël Dolgbajev nou uitgemaakt of hij Russisch had gepraat en christelijk orthodox was geworden? Daar zou het toch eigenlijk helemaal niet om moeten gaan? Daarin verschilt Joods nationalisme niet met Islamitisch fundamentalisme. Het zegt: wij hebben en zijn iets bijzonders en dat is zo belangrijk dat we er alles aan mogen doen om dat te behouden. Dat belang stijgt uit boven de individuele wensen en noden van wie volgens ons bij onze groep hoort (laat staan de wensen en noden van wie niet bij onze groep hoort). M.a.w: nationalisme (in wat voor vorm dan ook) is niet de verbeelding van individualisme, maar van narcistisch egocentrisme. In elk geval al moreel gezien verwerpelijk, lijkt me. Antisemitisme is overigens geen anti-Joods nationalisme (dan zou het niet erg zijn). Antisemitisme is gewoon ook een nationalistische uiting, een van de vele zieke varianten van dit kwaad. Virulent en sterk omdat het Joodse volk als te haten groep natuurlijk ideaal is. Als je een volk al iets zou kunnen verwijten dan draagt het Joodse volk hier zeker ook zelf wel mede schuld aan (succesvol, eigengereid, duidelijk "anders", sterk hangend aan eigen identiteit, etc.). Maar zoals Hans al zeer terecht aangaf: een volk kan je niks verwijten. Dat moet je ook niet willen. Je kunt individuen binnen een volk wel dingen verwijten, maar dan nog steeds alleen als individu, niet omdat ze nou toevallig tot een volk behoren. Behalve als je ze verwijt dat ze zich op dingen laten voorstaan omdat ze tot een volk behoren. Maar dan verwijt je ze hun nationalisme, en dat mag/moet dus juist weer wel. De wens van veel Armeniërs dat de Turkse overheid officieel toegeeft dat er indertijd genocide is gepleegd is wel te begrijpen, maar mijns inziens niet constructief: collectief leed betekent collectieve schuld. Als dat zo is, zal er nooit een einde aan kunnen komen, en krijgen de daders alsnog hun onzalige gelijk (berechting van individuele oorlogsmisdadigers vind ik daarom wel zinvol). Israël heeft bestaansrecht, al was het alleen maar omdat het inmiddels bestaat (alles wat de mens verzint heeft immers de neiging om te bestaan; zelfs God zo lijkt het). Ik denk ook dat het leed dat het Joodse volk is aangedaan, en waar bijna alle individuele leden nu nog steeds onder lijden, dagelijks herinnert aan de gaten in hun stamboom, daar gaat het dus om, hun recht geeft op een stukje aarde. Maar vooral is de staat Israël gerechtvaardigd (in mijn ogen) omdat ze het Joodse volk de kans geeft om bevrijd te worden van die prangende, al dan niet zelf en door anderen opgelegde, nationalistische keten. Om zeg maar gewoon weer mens te zijn en niet in eerste plaats Jood. Dat is iets wat ik de hele mensheid t.z.t toewens. (Ik bedoel: mens zijn en niet lid van een bepaalde groep, clan, godsdienst, etc.) Maar dan is het dus wel een beetje jammer om te zien dat het nationalisme in Israël toch ook vooral gewoon weer nationalisme is. Als je dan overigens met individuele mensen in zo'n gebied praat krijg je gelukkig vaak wel weer een wat genuanceerder en hoopvoller beeld. Soms ook niet trouwens.

In het door pa ook reeds geciteerde nieuwste boek van Amos Oz (sowieso een aanrader voor een ieder die meer wil begrijpen van antisemitisme en de Joodse geschiedenis; maar ook vooral een aanrader voor een ieder die houdt van prachtige literatuur) zit ook een scène waarin vader Oz de vreugde over het uitroepen van de staat Israël deelt me zijn zoon (ongeveer het enige emotionele wat hij deelt met zijn zoon). Hij beschrijft aan Amos hoe hij en z'n broer ooit belachelijk en vernederd werden op hun middelbare school in Vilnus, Litouwen, door antisemitische klasgenoten. Als hun vader vervolgens naar de school gaat om zich te beklagen wordt hij op eenzelfde manier vernederd en belachelijk gemaakt, maar dan door de leerkrachten. Amoz' vader besluit dit verhaal met de woorden "Weet je, jij zult misschien ooit ook wel gepest of vernederd worden, maar één ding is zeker: niemand zal je ooit meer pesten omdat je een Jood bent."

Heel begrijpelijk en ontroerend wat Amos' vader zei, maar zou het nog niet veel mooier geweest zijn als hij had gezegd: "Vanaf nu maakt het helemaal niet meer uit of je een Jood bent."? En dat dat ook echt zo zou zijn geweest, dat dat niks meer had zullen uitmaken? Elk gedachtegoed dat het collectief verheerlijkt, gaat ten koste van het individu. Tegen iedere vorm hiervan mag je je (en moet je je misschien wel) teweerstellen. Zelfs als dat je het verwijt antisemiet, of racist, of wat dan ook oplevert. Maar je moet het natuurlijk wel doen, die kritiek leveren bedoel ik, met enig gevoel voor de geschiedenis en menselijke verhoudingen. Daarom moet kritiek op de staat Israël, of kritiek op Joods nationalisme, ook altijd gebracht worden met de Jodenvervolging in gedachten. Mensen die niet willen begrijpen dat de holocaust van blijvend belang is voor leden van het Joodse volk, en daar geen rekening mee houden als ze zich negatief uitlaten over iets collectief Joods, beschikken niet over een van de belangrijkste menselijke vaardigheden: empathie, inlevingsvermogen. Alleen al daarom is antisemitisme (en wederom nationalisme of fundamentalisme in algemene zin) zo verwerpelijk: het doet geen enkele moeite om zich te verplaatsen in de gevoelens van anderen. De anderen zijn "De Ander", een object, maar verder onbelangrijk. Wat toch eigenlijk een ongelooflijke, onmenselijke instelling is. Goed, ik merk dat ik weer eens wat vaag voor me uit zit te denken. Maar ik gebruik in elk geval een stuk minder haakjes dan andere leden van deze familie. Liefs, Mathijs Toch nog een laat vervolg op ‘Antisemitisme – en zo’? From: Hans Euwema To: J. Euwema Sent: Thursday, November 12, 2009 11:19 PM

Subject: beweging

Papa, Dat ik gisteren wat idioot tekeerging, heeft niet zoveel te maken met een persoonlijke sympathie voor Wilders, maar met mijn afkeer van malle opvattingen, die ineens bijna iedereen erop nahoudt. Zo wordt hem tot op de dag van vandaag nagedragen dat hij minister Vogelaar knettergek noemde, terwijl dat een van de weinige uitspraken van Wilders was, die ten eerste niet zo erg en ten tweede volkomen juist was. Dat laatste geldt ook voor zijn opvatting dat de islam een totalitaire ideologie is, die een bedreiging vormt voor onze vrijheid en democratie. Het is inderdaad jammer dat een beperkte, dommige man als Wilders de wereld deze waarheid voor houdt, in plaats van slimme, principiële mensen als Femke Halsema of Pechtold, maar ik vind niet dat ze dat het recht geeft om dan Wilders maar een rechtse extremist te noemen. Of de PVV te vergelijken met de NSB, zoals Herman van Veen deed. Een technische vergelijking noemde hij dat ook nog. De PVV is geen partij maar een beweging, want er is bij de PVV geen interne partijdemocratie. Een merkwaardige definitie die jij gisteren ook maar gelijk overnam. Heeft de milieubeweging geen interne democratie? Of de vredesbeweging? De PvdA had inderdaad een interne democratie, maar werd de partij daar democratischer van, in ’77? De kiezers hadden massaal op de PvdA gestemd, omdat ze een voortzetting wilden van het kabinet-Den Uyl, maar wat vond de radendemocratie binnen de partij daarvan? Het kabinet kwam er niet. Volgens mij is de PVV een zeer Haagse partij, die zich bijna uitsluitend in en rond het parlement beweegt. Geen luidruchtige antiparlementaire demonstraties, geen knokploegjes of zelfs maar aanmoedigingen er eens flink op los te slaan hier of daar. Zelfs doet de partij, op het hoogtepunt van haar roem, niet mee aan plaatselijke verkiezingen. Dat wordt dan prompt weer ondemocratisch genoemd. Ik denk dat Wilders maar al te goed weet dat wat Van Rossum zei, waar is. Een deel van de aanhang is dom en neigt naar extreem rechts en dat moet je ver van de politieke macht zien te houden. Interne partijdemocratie zou in de PVV ook een koersverandering geven in de richting van de oude Centrumdemocraten of de Volksunie. Volgens mij bewijst Wilders iedereen een dienst door het wat in eigen hand te houden. Maar nu ben ik alweer bezig Wilders te verdedigen en wat ik eigenlijk wilde zeggen is, dat je eigenlijk niet met goed fatsoen voor Wilders kunt zijn. Je moet hem alleen niet slechter maken dan hij is. Iemand die zo bedreigd wordt als hij, simpelweg om de opvattingen die hij heeft en zonder dat hij aanzet tot geweld, verdient wel een beetje clementie van zijn fatsoenlijke tegenstanders. Hans

E-mail - Haren, 13 november 2009 Hans, Toen ik boven kwam na ons inderdaad op hoge toon gevoerd telefoongesprek zei ik tegen mama dat jij, volgens mij, nog steeds de aloude antisemitismediscussie aan het uitvechten was, en dat je daarom 'tegen wil en dank' wel partij voor Wilders moest kiezen; die overigens nou net deze kaart niet uitspeelt, wat voor de hand had gelegen, alleen al gezien zijn vroegere actieve betrokkenheid bij Israël maar natuurlijk vooral omdat daar in het Midden-Oosten de strijd op leven en dood tussen het islamitische oosten en het joods-christelijke westen wordt uitgevochten, met de ‘kleine doch dappere’ staat Israël als onze voorhoede, die de kooltjes voor ons uit het vuur haalt. Dat uitgerekend Wilders in deze hachelijke kwestie niet openlijk(er) en nadrukkelijk partij kiest, kan volgens mij alleen maar betekenen dat hij slim genoeg is om in te zien dat hij hiermee de handen niet op elkaar krijgt bij het soort publiek waar hij het van moet hebben – zeg maar de Telegraaflezers waar Marten van Rossum het over had. Gisteren stond er een stuk in Trouw over het JMNA - het Joods-Marokkaans Netwerk Amsterdam - dat op springen staat omdat mensen uit de Joodse achterban op Wilders willen stemmen. (Ook mama bracht dit direct in verband met ons debat de avond ervoor!) En als je ziet wat iemand als de vroegere PSP-er Rabbae daarover te berde brengt, blijft er van Herman van Veen’s precaire vergelijking weinig over: "De Marokkaanse deelnemers vinden het onbegrijpelijk dat er aan de andere kant steun voor Wilders is. Dat is principieel onbegrijpelijk, als je ziet waar de nazi's in de jaren dertig mee begonnen en wat Wilders nu wil. Hitler verwijderde Joden van belangrijke posities, Wilders stelde de plek van Aboutaleb en Albayrak in het kabinet ter discussie. En hij wil nu ook alle moslims uit Europa deporteren. Wij vinden het schokkend dat er Joodse Amsterdammers zijn die blijkbaar niets van de geschiedenis hebben geleerd." Kijk, als ik zoiets lees ben ik het weer helemaal met jou (en zelfs Wilders!) eens: dit zijn inderdaad malle (sterker: hele domme) opvattingen die alleen maar afkeer kunnen inboezemen. Iets waar jij het ook al over had kwam even later bij Pauw en Witteman ter sprake, dat over één kam scheren van Hamas en die minister van buitenlandse zaken van Israël; nu was het een CU-er die tot driemaal toe het argument aanvoerde dat je toch moeilijk van een volwaardig land als Israël kon verwachten dat die een gesprek aanging met een terroristische organisatie die jouw bestaansrecht ontkent, en steeds weer wierp die vreselijke Harry de Winter tegen dat Israël toch ook de Hamas niet erkent - en wat mij nu het meest ontmoedigt is dat echt niemand van het gezelschap 'weldenkenden' de bal voor het open doel inkopte door te zeggen dat dit dan een reden temeer is om zo'n gesprek (waar de Winter van zei dat dit niets kostte en je het toch altijd zou moeten proberen) natuurlijk niet aan te gaan. Ik herinner me dat in de eerste Amerikaanse boeken die ik las, voor de tijd van Philip Roth en rond de tijd van de Mc.Carthy-processen, al werd beweerd dat je het kwaadaardigste antisemitisme altijd aantrof bij Joden (was het bij Norman Mailer of zelfs Irwin Shaw van de Jonge Leeuwen?) en daarvan heb ik sedertdien treffender voorbeelden gezien dan die rare Harry de Winter. Door Dries van Agt en de nieuwe 'zwarte weduwe' Gretta Duisenberg wordt vaak Hajo Meyer ten tonele gevoerd, die alle recht van spreken heeft omdat hij maar net Auswitsch heeft overleefd, en die heb ik altijd als een toonbeeld gezien van zo'n 'zelfbevlekkende' (anti-)semiet - misschien ook vanwege zijn raspende stemgeluid en het overweldigende/onderdrukkende gelijk (van antizionisme en antifundamentalisme) dat hij uitdroeg en waar ik niks anders tegenin te brengen had dan deze afstandelijke beoordeling (van Joodse antisemiet). Ik kon haast niet nóg bevooroordeelder zijn, toen ik hem opeens geïnterviewd zag worden voor Het Gesprek - en laat deze man nu uit de bu(i)s komen als een hele gevoelige en fijnbesnaarde man, een vermaard vioolbouwer, die er diverse vriendschappen voor het leven op nahield en daarin zeer trouw was, als ook in zijn huwelijk en vaderschap, kortom: geen kwaad van te zeggen, en ook kritisch en open genoeg om 'het eigen volk' net zo scherp (maar niet genadeloos!) te beoordelen als anderen. Wel misschien juist iets scherper - en dat deed me denken aan de ergernis die bij mij opkomt als ik Groningers op kromme-gebrekkige wijze domme taal hoor uitslaan, iets wat ik niet heb bij bijv. Drenten of Achterhoekers (die minstens zo dom uit de hoek kunnen komen); of aan de kritiek die ik juist op het gereformeerde calvinisme heb, waar ik me mee verwant voel, waar ik aan verwant bén. Ik wil maar zeggen: als ik Joods was (wat ik helaas niet ben maar graag zou willen zijn, om het even racistisch uit te drukken) zou ik willen zijn als die Meyer (en niet als die opgewonden warhoofdige de Winter) en dan zou ik dus heel wat kritischer staan tegenover (ook) Israël dan vanuit de behaaglijke afstandelijke positie die ik nu inneem. En dit brengt me, schrik niet, op dat 'domme klootjesvolk' van Wilders, en dan daarvan niet de domme Telegraaflezers maar de bewoners van de zgn. prachtwijken (een benaming die Vogelaar inderdaad tot knettergek bestempelt) die weten wat het betekent als je vreemdeling wordt in je eigen prachtwijk en die eerst in Pim Fortuyn hebben geloofd en nu hun hoop op Wilders gevestigd hebben, als de enige in het land (van de politiek) die durft te zeggen hoe het er

bij staat en waar het op staat. Ik kan daar, vanuit het villadorp Haren wel een beetje op neerkijken, maar ik denk dat als ik echt woonde waar Mathijs nu even is neergestreken (en waar ik me elke keer weer dooderger aan al die mannen in nachtjapon die de godganse dag niks beter weten te doen dan naar en van de moskee tegenover Mathijs te 'dwalen', vooralsnog zonder een kip kwaad te doen, maar zo 'wezensvreemd' aan wat ik als mijn 'beschaving' koester, zo ‘als een kip zonder kop’, dat ik het als zeer bedreigend ervaar) dat ik dan vrij zeker een Wilders-sympathisant zou zijn (zij het waarschijnlijk wél met het spijtige gevoel dat een betere 'leidsman' dan Geert Wilders of Pim Fortuyn me liever zou zijn, maar die zijn er nu eenmaal niet óf die helpen niet echt...) Maar goed, ik heb niks (meer) te vrezen, als 80-jarige in Haren, en in die ivoren toren kan en mag ik me wat verheven voelen boven het domme volk en de dommige volksmenners, en kan ik tegen jou zeggen dat dit me niet bevalt, dat mijn (onze) opvatting (nl. dat de islam volstrekt verwerpelijk is en een bedreiging vormt voor onze beschaving, ook al als de minderheid van nu nog, omdat het christendom er geen echt verweer tegen heeft, want van hetzelfde laken een pak is!) alleen wordt gedeeld en uitgedragen door mensen als Wilders en de Wilderianen, én dat dit contraproductief werkt als je de intelligentsia (als de Femke Halsema's en in mindere mate de Pechtolds) mee wilt krijgen, wilt overtuigen. Dat bedoelde ik zo ongeveer met 'Als je zulke vrienden hebt, heb je geen vijanden meer nodig'. Maar nu nog even over die 'beweging': ik had het niet over (volks)bewegingen in het algemeen, maar over de NSB, die wel degelijk een soort kanalisatie was van de onvrede die er leefde onder het (heel erg) gewone volk - en die helemaal niks te maken had met het antisemitisme en de genocide van het Hitlerbewind (zoals die Bram Moskowits, ook zo'n Jood waar je bijna antisemitisch van zou worden, beweerde). De werklozen uit de grote steden (nog niet in de watten gelegd door riante uitkeringen) hoopten weer aan werk te komen, zoals hun medearbeiders van de Duitse NSDAP door de oorlogsindustrie én de aanleg van de Autobahnen, wat eerst ook werkelijk gebeurde (de eerste oorlogsjaren kenden een ‘booming’ economie!), de kleine keuterboertjes van Drenthe en Brabant en de landarbeiders van de 'dikkere' boeren wilden eindelijk ook wel eens aan de bak komen en hadden daar een knieval en het 'Houzee' voor leidslieden als Hitler en Ir. Mussert wel voor over (om al gauw tot het inzicht te komen dat ze alweer op het verkeerde paard hadden gewed). Wat mij, ook destijds al, het meest heeft getroffen (en mij ‘voor het leven heeft getekend’!) is die vreselijke volgzaamheid aan de Leider (het scanderend loeien, ook nog toen het einde nabij was, van "Führer befiehl, wir folgen dir" (wat voor mijn gevoel niet rijmde, maar wel lekker opzwepend klonk).Vandaar mijn niet-aflatende mantra: "mijd de menigte"! En daarom zou ik, in de oorlog, ook nooit voor de verleiding zijn bezweken lekker in een eendrachtige en dus machtige massa op te gaan, hoezeer de deuntjes en marsliederen mij ook aanspraken, en hoe mooi de uniformen en dolkmessen van de 'jeugdstormers' me ook in de ogen blonken. Alles was mij liever dan en-masse een Leider (moeten) adoreren. Ik ben ook niet (pas) afgeknapt op de PVV door de domme en provocerende uitspraken van Wilders, maar al heel in het begin werd eens gezegd dat het partijprogram in één zin was samen te vatten "we zijn het eens met Wilders” - nou, toen hoefde het verder voor mij niet meer. Tenslotte nog één 'verklaring' van mijn kant waar je ook niet van gediend was: dat rabiate antisemitisme van Hitler en de zijnen kwam niet zomaar uit de lucht vallen, maar was aanvankelijk gericht tegen de zgn. 'plutocraten', de vnl. Joodse geldmagnaten die de hele financiële wereld in hun macht hadden, all over the world. Dat was dus een 'linkse reactie' van de underdogs gericht tegen de upperdogs - en dat later ook de arme sloebers en de culturele elite van de Joden hiervan het slachtoffer werden, kwam van het fanate idee dat het hier een raskenmerk betrof en dat dus het hele ras uitgeroeid moest worden, anders zouden ze zo de kop weer op kunnen steken. Summum van slechtheid en domheid, dat behoeft geen betoog. Maar juist daarom kan het weer gebeuren ('de mens geneigd tot alle kwaad en onbekwaam tot enig goed' - wat niet alleen een calvinistische notie is maar ook een Joodse) - en dat hoeft niet via de 'Palestijnse connectie' te gaan (waar niet alleen de van Agten maar juist ook de uiterst-linkse partijen zich hard voor maken) maar zou zelfs weer langs dezelfde lijnen kunnen gaan, want de diepste kern van het antisemitisme is m.i. de afgunst op het 'uitverkoren volk'. Ik hoorde dezer dagen dat de plutocraten nog steeds Joods zijn en nog steeds volop aan de macht.In Amerika schijnen de mensen van 'Goldman & Sachs' alle denkbare sleutelposities te bezetten, en ervoor gezorgd te hebben dat (alleen) de concurrenten van 'Lehman-Brothers' werden uitgeschakeld. Ik denk dat in een kapitalistisch systeem altijd de Joden boven zullen komen drijven, op grond van hun bijzondere talenten (als raskenmerk!) en dat dit bij uitstek ieders afgunst kan opwekken en dús het antisemitisme in de hand kan werken. Ik zal niet meer meemaken of ik (ook!) in dit opzicht gelijk krijg, jij waarschijnlijk ook niet (daarvoor zit de schrik van de holocaust ons in het welvarende westen nog teveel in de benen) en dus is het zinloos er verder over te speculeren. Ik zeg het hier alleen als illustratie van waar we het over hadden in ons telefoongesprek 'op hoge toon'. Groetjes, papa

From: Hans Euwema To: J. Euwema Sent: November 13, 2009 Papa, Je vroeg je al af waar mijn oorlog tegen het antisemitisme gebleven was en inderdaad, die zat verstopt in de oorspronkelijke inleiding bij mijn mailtje. Die begon ongeveer zo: Ik ben vooral verontrust door vreemde meningen die iedereen er ineens op na lijkt te houden. Misschien ben ik nog wel het bangst voor complotten, meer nog dan de goud kopende idioot Middelkoop (die bij Pauw & Witteman ook net iets te vaak de naam Goldman & Sachs noemde), de wetenschappelijke huisvrouwen met hun prikangst, de kwaadaardige dwazen die 9/11-filmpjes op het Internet zetten om te bewijzen dat de regering het had gedaan, de Holocaustontkenners, kort samengevat: de antisemieten (want dat hebben ze ongetwijfeld gemeen). Antisemitisme is bovendien het enige complot waarvan het bestaan op elk moment in de geschiedenis bewezen kan worden, niet de joodse plutocratie en de joodse kinderslachtingen, zelfs niet, zoals jij terecht aantoont, een grote onderlinge solidariteit van joden tegen de rest van de wereld (en is een samenzwering niet juist een extreme vorm van solidariteit?). Ik las vandaag nog een interview in de Volkskrant met een Israëlische historicus die verkondigde dat het joodse volk helemaal niet bestond. Dat is een uitvinding van de zionisten in de negentiende eeuw, zei hij. Hij voegde er min of meer tussen haakjes aan toe dat dit ook gold voor het Palestijnse volk en dat het hele idee van natie en volk in de negentiende eeuw was ontstaan, maar de kop boven het artikel liet er geen twijfel over bestaan: het joodse volk bestaat niet. Er zijn zoveel verschillende soorten joden en bovendien zijn die echt niet allemaal afkomstig uit Palestina, maar waren er ook andere bevolkingsgroepen rond de Middellandse Zee die tot het Jodendom bekeerd zijn, nog voor de jaartelling. Wie kun je nog met recht een echte jood noemen, afkomstig van het oorspronkelijke volk? Ik weet het niet. Met pogroms, autodafe’s en niet vergeten de Holocaust, wisten de niet-joden toch altijd vrij precies wie ze moesten hebben. Popper - en net als bij Lorenz, word ik altijd wat kriebelig als natuurwetenschappers hun theorieën gaan toepassen op de samenleving - zegt in zijn autobiografie (net als jij) dat de joden misschien zelf de vervolgingen over zich hadden afgeroepen, door zich te veel in beroepen te storten die algemeen gehaat werden: de journalistiek, de banken, de advocatuur enz. Ik geloof dat hij er nog wel aan toevoegde dat de joden min of meer veroordeeld waren tot die beroepen, omdat ze geweerd werden uit alle officiële functies, maar toch. Gek dat zelfs een intelligente man als Popper van een jood in de crisisjaren in Duitsland verwacht dat die denkt: “Ik kan nu weliswaar net mijn hoofd boven water houden als journalist, maar er zijn al zoveel joden journalist, laat ik maar eens een ander beroep kiezen, zodat Duitsers misschien een minder grote hekel aan joden krijgen.” Dat is bijna net zo gek als van Israëliërs verwachten dat ze een muur afbreken, waarmee een paar jaar geleden heel eenvoudig (en zonder het bloedvergieten van later in Gaza), een einde is gekomen aan bijna onafzienbare reeks zeer bloedige zelfmoordaanslagen. Je mag toch niet van mensen eisen dat ze krankzinnig worden? Het zal je niet verbazen dat ik zelfs van Bram Moskowitsch niet antisemitisch word, hooguit nog iets meer anti-advocaat, wat ik vooral dankzij Spong al heel erg was. Nu ja, hoe dan ook: wat Wilders betreft hoef je niet bang te zijn dat ik er ooit op zal stemmen, maar het meest sympathiek vond ik bij dezelfde Pauw en Witteman minister Klink, die Wilders opriep afstand te nemen van de haatmails gericht tegen Herman van Veen, als iemand die daar zelf, zei Klink, immers ook vreselijk onder te lijden had. Dat was aardig van Klink en het was ook aardig van Wilders dat hij gehoor gaf aan die oproep. De haatmails kwamen trouwens vooral uit de hoek van Geen Stijl, die nu zendtijd krijgt als publieke omroep. Gematigd als altijd, Hans

From: Hans Euwema To: J. Euwema Sent: Saturday, November 21, 2009 Subject: Re: beweging En nog maar een keer, Je begint, begrijp ik nu, maar niet meer over Wilders, om mij niet te veel op te winden, maar dan ga je toch voorbij aan de oorzaak van die opwinding. Wilders een rechts-extremist noemen, of een volksmenner, windt mij niet op omdat ik dat zo zielig vind voor Wilders, maar omdat het zo evident onwaar is. Wilders roept niet op tot geweld, hij organiseert geen massabijeenkomsten, hij richt zich in toespraken niet tot het volk en zijn aanhang houdt zich, afgezien van wat opgeschoten jeugd in Dokkum en omstreken, angstvallig stil. Ik vraag mij af hoe iemand het in zijn hoofd haalt toch zulke kwalificaties te gebruiken en wat mij nog het meest opwindt, is het overduidelijke antwoord op die vraag: niet dankzij zijn aanhang, maar dankzij de reactie van zijn vijanden, krijgt hij dit predikaat. Het zijn de joelende, demonstrerende, brandschattende, (zelf-)moordende moslims die ervoor zorgen dat mensen denken dat degene die deze idioten kennelijk inspireert tot hun activiteiten, een extremist is. Met andere woorden: het gevaar van Wilders is niet zijn groeiende aanhang, het gevaar is het groeiende leger vijanden. Die heeft hij niet in toom, dus zelfs als volksmenner van zijn tegenstanders kan hij niet getypeerd worden. Wilders is een wat onnozele man uit Venlo, die het nodig vindt om over gevoelige onderwerpen platte meningen te ventileren. Niet heel fijngevoelig, ongehoord kleinburgerlijk en niet zo intelligent (het Grote Kwaad krijgt ook altijd kwaliteiten toegedicht die het niet heeft). De reactie daarop is echter zoveel dommer, massaler, extremer en bedreigender, dat het alleen al daarom belangrijk is dat Wilders blijft zeggen wat ie zegt. Maar het helpt niks, ben ik bang. Toen hij een filmpje wilde maken overlegde Balkenende met ambassades. Wat te doen? Er waren demonstraties tot in Djakarta, maar niemand veroordeelde die massahysterie (terwijl de psychologen daar toch anders als de kippen bij zijn). Iedereen veroordeelde degene die misschien een kritisch filmpje over de islam zou vertonen. Ik hoop maar dat niet te veel mensen op hem stemmen. Voor ze onze ambassade in Pakistan in de brand steken. In alle rust, Hans

Haren, 2 december 2009 (nadrukkelijk na mama’s verjaardag, om het familietreffen vredig te houden!) Hans, Ik ben het toch wel zo van harte en volledig met je eens dat het verontrustend wordt, dus laten we het maar weer ‘in de groep gooien’, misschien dat dan de meningsverschillen weer voldoende oplaaien. Ik zou dan willen stellen dat antisemitisme niet het toonbeeld is van discriminatie, maar eerder het tegendeel ervan: er wordt niet op joden neer gekeken, er wordt juist tegen hen óp gekeken, en juist die alles verterende afgunst op hen dreigt hen, op gezette tijden, noodlottig te worden. En vooral in deze zin is antisemitisme het Grote Kwaad, de angel van het menselijke tekort (zoals die ook in de Bijbel, van de eerste tot de laatste bladzijde, wordt uitgebeeld), waar we ons nooit genoeg tegen kunnen verzetten (bij anderen maar vooral ook bij onszelf) - in zoverre ben ik het dus met je eens. Ik vind (dan) ook dat je je inzake het Palestina-conflict geen genuanceerd oordeel kunt veroorloven: Je bent voor of tegen Israël, zoals je tegen of voor antisemitisme bent (anders gezegd: je deugt wél, althans in deze zin, of je deugt niet). Zolang jullie me kennen ben ik een overtuigd antimilitarist geweest, en zeker wat vroeger heette een ‘atoompacifist’, maar toch ben ik blij dat Israël zo’n ijzersterk leger én de atoombom heeft, en ik vind zelfs dat ’in geval van nood’ beide gebruikt zouden mogen worden, om even concreet te maken hoever ik zou willen gaan in mijn keuze voor Israël (heel wat verder dus dan Harry de Winter en dan menige gewaardeerde schrijver van de Vrede-Nu-beweging). En om, nu ik toch eenmaal bezig ben, een nog grotere knuppel in het hoenderhok te gooien: ik vind mét Wilders (en voorheen Fortuyn!) dat voor alles het (anti-)discriminatieartikel uit onze Grondwet moet worden geschrapt. Maar daartoe eerst even de volgende omschrijvingen en kanttekeningen:

Discriminatie: :”verwerpende onderscheiding, achterstelling, negatieve beoordeling en behandeling van iets, iemand of een groep, op grond van bepaalde, niet ter zake doende kenmerken als ras, huidskleur, sekse, geaardheid e.d.: ‘discriminatie’ wordt in dit artikel omschreven als het zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaten over een groep mensen wegens hun sekse, ras, godsdienst of levensovertuiging;” (letterlijk geciteerd uit van Dale) Kanttekening hierbij: nog afgezien van het feit dat in het gecursiveerde voorbeeld opeens ‘godsdienst en levensovertuiging’ worden binnengesmokkeld, beide een zaak van vrije keuze waarvoor men wel degelijk eigen verantwoordelijkheid draagt, gaat het nu ook over ‘beledigend’ en dat is wel bij uitstek een subjectieve beleving van de kant van de beledigde, en ‘in rechte’ dan ook volkomen onbruikbaar. En op dat ‘niet ter zake doende’ valt ook nog wel wat af te dingen: het gaat er maar om wélke zaak er in een bepaald geval mee al of niet gediend denkt te worden. Trouwens: wat is er in het algemeen mis mee, zoals deze omschrijving op z’n minst suggereert, met dat ‘verwerpend onderscheiden’ (doen we dat niet bij elke keuze die we moeten maken?) of die ‘negatieve beoordeling’ (is niet elke negatieve beoordeling ook een beetje een véroordeling in deze - discriminerende - zin?). In 1983 komt na een lange discussie een algehele herziening tot stand. Al in 1971 had de Staatscommissie Cals/Donner onder leiding van Jo Cals en André Donner een rapport over de algehele herziening uitgebracht. De discussie hierover startte in 1974 en leidde in 1983 tot de herziening, waarbij alle artikelen onder de loep zijn genomen en aan de huidige tijd zijn aangepast. De voorstellen van Cals/Donner rond staatkundige vernieuwing worden niet overgenomen. Wel verandert de opzet van de Grondwet en worden nieuwe grondrechten toegevoegd, zoals bescherming van burgers tegen discriminatie (artikel 1), vastlegging van de onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10) en het menselijk lichaam (artikel 11), een algemene vrijheid van meningsuiting en de verplichting voor de overheid om werkgelegenheid, bestaanszekerheid en een schoon milieu te bevorderen (de sociale grondrechten). (Overgenomen van Internet)

Artikel 1 van onze grondwet luidt – sinds 1983 – als volgt: “Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, of op welke gronden dan ook, is niet toegestaan.” Hier staan dus die godsdienst en levensovertuiging zelfs helemaal vooraan, terwijl toch niemand zou willen beweren dat er geen ‘verwerpende onderscheiding’ of ‘negatieve beoordeling’ geoorloofd zou zijn jegens fascisten of islamisten (om van de grote achterban van islamieten nog maar te zwijgen). Discrimineren wordt in van Dale in de eerste betekenis teruggebracht tot ‘discriminatie toepassen’, maar de tweede omschrijving luidt: ‘tussen twee gelijkende voorwerpen onderscheiden: een microscoop met een uitstekend discriminerend vermogen. – en dit is dus wat we de hele dag door doen, meer naarmate we kritischer en scherpzinniger zijn (naarmate óns discriminerend vermogen toelaat): onderscheid maken tussen goed en slecht, mooi en lelijk, waar en onwaar, juist of fout, en noem maar op. Dat is niet iets wat we eigenlijk niet zouden mogen doen, volgens art. 1 van de Grondwet, maar iets wat we juist meer zouden moeten doen, zeker in zaken die ertoe doen, zoals godsdienst en levensovertuiging. Dat artikel 1 slaat in feite alleen op ‘gelijkheid voor de wet’ – en zelfs in deze oorspronkelijke beperkte betekenis valt er nog wel wat op af te dingen: nu net dat ‘zonder aanzien des persoons’ (Vrouwe Justitia geblinddoekt!) heb ik in mijn meer dan 40-jarige forensische-psychiatrieervaring leren onderscheiden (!) als misschien wel het zwakste punt, zo niet de basisfout, van ons rechtssysteem. ‘Gelijke monniken, gelijke kappen’ is een fictie, zoals de vrije wil (en dus toerekening) een fictie is (die echter wél als zodanig wordt erkend), die nauwelijks een excuus is voor wat geen krantenlezer of TV-kijker kan ontgaan, dat rechtspraak weinig van doen heeft met rechtvaardigheid. Ik weet wel dat er niets anders op zit, bij zoveel juridisering, zoveel wetten en zoveel rechtszaken, maar het is wél een testimonium paupertatis dat rechters deskundigen moeten inhuren om nog een beetje menselijkheid en mensenkennis (onderscheidingsvermogen!) in hun uitspraken te krijgen, en een beetje tegenwicht tegen de louter naar de letter, en voor de vorm, pleitende strafrechtadvocaten. Dat types als promo Spong, die ook mij afkeer inboezemt, worden verkozen tot ‘beste advocaat van Nederland’ zegt misschien meer over ons rechtsstelsel (én over onze juridische opleidingen!) dan wat ik te berde bracht. En uitgerekend deze Spong heeft nu die rechtszaak tegen Wilders aangespannen, waaruit je zou kunnen afleiden dat hij kans van slagen heeft – wat ik me eerder niet kon voorstellen, hoe kritisch ik ook tegenover onze ‘wetgevende en rechtsprekende macht(en)’ sta. Want ik mag toch aannemen dat iemand als Spong er niet op uit is Wilders juist in de kaart te spelen door een tot mislukken gedoemde aanklacht tegen hem (zoals Engeland en nu ook Turkije hem de best denkbare dienst hebben bewezen door juist niet van hem gediend te zijn). Maar goed, ik hoop hiermee voorlopig voldoende stof tot discussie te hebben geleverd, en zie jouw (liever nog jullie) reactie(s) met belangstelling tegemoet. papa

From: Hans Euwema To: J. Euwema ; Mathijs Euwema Sent: Saturday, March 12, 2011 Subject: antisemitisme en antizionisme

Papa en Mathijs, Hierbij een aardig twistgesprek uit de Volkskrant van vandaag. Je kunt natuurlijk wel nagaan aan welke kant ik sta (en de rest van het weldenkende deel van de mensheid), maar iemand als Hajo Meijer (en ook bijvoorbeeld Noam Chomsky, die ooit begonnen is als zionist) vormt tegelijk het beste bewijs tegen antisemitische samenzweringstheorieën. Welk joods wereld-complot zou ooit bestand zijn tegen deze onderlinge verdeeldheid en ruzies? En ter aanvulling op een verhaaltje dat ik ooit heb geschreven, is onze familie ook in dit opzicht natuurlijk zo joods als maar kan. Groet, Hans De Volkskrant 12 maart 2011 zaterdag

Ik ben trots dat ik tot de eliteclub der antisemieten wordt gerekend; twistgesprek Chris Rutenfrans met antizionist Hajo Meyer U steunt de hulpvloot naar Gaza te gaan. Waarom? Omdat de Israëlische bezetting van Palestina wreed en onmenselijk is. Voor mij is het jodendom de opdracht in Leviticus: 'De vreemdeling die onder u woont, zult u behandelen als iemand die onder u geboren is. Hij is net als jij. Ook jij bent vreemdeling geweest in Egypte.' Het zionisme is daar totaal tegengesteld aan.' Moet Israël ook Hamas liefhebben dat Israël wil vernietigen? Hamas is een reactie op de bezetting. De eerste aanslag van Hamas is in 1994 gepleegd, twee weken nadat een Israëliër 29 Palestijnen had doodgeschoten in een moskee. De zogenaamde vredesvorst Rabin heeft toen niet de bende van die moordenaar opgerold, maar huisarrest bevolen voor alle Arabieren in Hebron. Toen heeft Hamas voor het eerst een bus gekaapt en opgeblazen. Hamas wil Israël vernietigen. Israël maakt geraffineerd gebruik van het onderlinge geruzie van de Arabieren. Erger dan echte massamoord is zorgen dat de groep die je wenst te vernietigen, zichzelf vernietigt. De ellende van de Palestijnen is niet te wijten aan Israël, maar aan hun eigen leiders en de omringende Arabische landen. De Arabische landen laten de Palestijnen volkomen in de steek. Maar het kwaad ligt in het zionisme dat eind 19de eeuw is ontstaan uit chauvinisme, nationalisme en kolonialisme. Dat geldt toch voor alle staten. Waarom mogen alleen joden geen staat hebben? Omdat na 1945 die begrippen in de prullenbak zijn gegooid. Hef dan alle staten op. Als Israël niet langer mag bestaan, dan Nederland ook niet. De joden komen van buiten.

Ach kom, we komen allemaal van buiten. De Palestijnen hadden in 1948 ook een staat kunnen stichten. Maar dat wilden ze niet. Ze wilden de joden eruit gooien. Na de stichting van Israël is het meteen aangevallen door de omringende landen. Toen zijn inderdaad mensen verdreven. Dat heb je in oorlogen. Ik geloof Ilan Pappé dat die verdrijving gepland was. Al in 1937 zei Ben Goerion: 'We moeten de Arabieren uit Galilea verdrijven door ze te doden en te intimideren en hun land te confisqueren'. Maar als er etnische zuivering heeft plaatsgehad hoe kunnen dan nu een miljoen Arabieren in Israël wonen, die het daar beter hebben dan de Arabieren in de Arabische landen. Waarom zijn die dan niet etnisch gezuiverd? Ze hebben het daar goed, omdat Palestijnen behoren tot de meest ontwikkelde Arabieren, zodat ze goede opleidingen en banen hebben. Ik heb het in nazi-Duitsland voor de oorlog ook nog goed gehad. Ik kon daar in 1938 nog vredig naar school. Maar die Arabieren in Israël hebben toch niets te vrezen? Hier worden we het niet over eens. Bent u het eens met Hamas dat Israël vernietigd moet worden? Nee. Israël moet de nederzettingen ontmantelen en de muur afbreken. Door die muur zijn er geen aanslagen meer in Israël. Dat komt niet door die muur. De Palestijnse Autoriteit onder Abbas collaboreert. Er waren ook geen aanslagen in Noorwegen onder Quisling tijdens de Duitse bezetting. De toestand op de Westoever was voor de bouw van de muur dezelfde als daarna. Daarvoor had je wel aanslagen en nu niet meer. Het Internationale Gerechtshof heeft de muur veroordeeld, omdat hij kilometers buiten de grenzen van 1967 loopt. U juicht die vloot naar Gaza toe, terwijl daar heel dubieuze organisaties aan meedoen. Zo is de Israa een voortzetting van Al-Aksa, dat in zijn statuten heeft staan dat alle joden dood moeten. De misdadige partij is Israël! De rest is weerstand tegen bezetting en racisme. Er is nu een open brief van een groot aantal vrouwen van rabbijnen om jonge vrouwen te verbieden te werken in de buurt van jonge Arabieren. Dat doet denken aan de rassenwetten van de nazi's. Die heb ik aan den lijve ondervonden.' U schermt er altijd mee dat u Auschwitz-overlevende bent, maar de Duitse journalist Henryk Broder heeft u een antisemiet genoemd, en dat mocht hij doen van de Duitse rechter. Daar ben ik trots op. Mensen als Gretta Duisenberg, Dries van Agt, Jimmy Carter, Noam Chomsky worden allemaal antisemiet genoemd. Ik vind het fijn dat ik behoor tot die eliteclub. Vroeger was een antisemiet iemand die iets tegen joden had, nu iemand die niet wordt gemogen door zionistische joden.

U vindt dat de joden geen land mogen hebben. Dat vind ik, ja. Joden zijn geen volk, want daarvoor heb je een gemeenschappelijk land, een gemeenschappelijke geschiedenis en een gemeenschappelijke taal nodig. Joden leven in alle landen en spreken alle talen ter wereld. Uit alle moslimlanden zijn de joden de afgelopen decennia verdreven. Maar gelukkig konden ze naar Israël. En Israël bloeit. Israël is een handelaar in angst. Alle beveiligingssystemen worden door Israël geleverd. Daarom ben ik ook voor een strenge boycot. Met een boycot zouden we onszelf zwaar benadelen. Geen mobieltjes en pc's meer. Ik heb 34 jaar bij Philips gewerkt, ik weet wat we zelf kunnen. We hebben Israël op dat gebied niet nodig. Het gaat heel slecht met de Arabische wereld. Dan komt daar een joodse staat en die groeit en bloeit dat het een lieve lust is. Is dat niet de ware reden voor de anti-Israël houding? Jaloezie? Dat is een zionistisch sprookje. Chris Rutenfrans is redacteur van de Volkskrant. Hajo Meijer 1924 Geboren in Bielefeld, Duitsland 1938 Gevlucht naar Nederland. Machinebankwerker en landarbeider in vluchtelingenkamp Wieringen. 1941 Naar vluchtelingenhuis en middelbare school in Amsterdam. 1943 Staatsexamen HBS-b. Duikt onder. 1944 Afgevoerd naar Auschwitz. 1945-1950 Theoretische natuurkunde. Naar Philips, van 1974-1984 directeur van het Lab.

From: mathijs euwema

To: [email protected] ; [email protected] Sent: Sunday, March 13, 2011 6:13 PM Subject: RE: antisemitisme en antizionisme Moi Hans, Ik neem aan dat je ook kunt nagaan aan welke kant ik sta in dezen? Flagrante domheid (en slechtheid!) verdient het altijd om bestreden te worden. Dat was misschien die ene nuancering die ik nog vergeten was te maken in mijn 'einde discussie' email (dat slechtheid bestreden moet worden stond er overigens met zowel veel woorden al wel in). Een joodse familie zijn we ondanks innerlijke verdeeldheid duidelijk niet, want we hebben nog nooit een genie voortgebracht. Groetjes, Mathijs

From: Hans Euwema To: mathijs euwema Cc: j.euwema Sent: Sunday, March 13, 2011 7:47 PM Subject: Re: antisemitisme en antizionisme

Hoi Mathijs, Als botsingen en lekke banden je achtervolgen, zul je je ook kunnen voorstellen dat pech de geestelijke vermogens op de een of andere manier beïnvloedt. Ik geloof helemaal niet dat Hajo Meijer een slecht mens is, ik geloof zelfs niet dat hij dom is, maar ik denk wel dat hij onzin uitkraamt. Iemand die heeft meegemaakt wat hij heeft meegemaakt moet je de waanzin vergeven, maar diezelfde mildheid hoef ik niet op te brengen voor de antisemieten die dankzij deze zelfde Meijer kunnen zeggen dat ze joden onder hun beste vrienden hebben. Verder hoor je er vooralsnog van uit te gaan dat Aron een genie is (en Jara in aanleg ook natuurlijk) en zo zijn we straks, dankzij de moslims en de massa-immigratie van Aliya, toch nog een joodse familie. Hartelijke groet, Hans From: mathijs euwema To: heuwema Cc: j.euwema Sent: Monday, March 14, 2011 8:31 AM Subject: RE: antisemitisme en antizionisme Moi Hans, Ik zeg ook niet dat Hajo Meijer een slecht of dom mens is; maar net als jij vind ik dat hij domme dingen zegt. Dat mag hem wel vergeven worden, niet omdat hij joods is, of om wat hij heeft meegemaakt, maar gewoon, omdat iedereen wel recht heeft op een beetje domheid zo nu en dan. Maar het moet wel bestreden worden. Als ik jouw laatste redenering volg is de hele wereld binnenkort een joodse familie. Dat zou pas een mooie complottheorie zijn! Groetjes, Mathijs

DEBAT HERVAT… Haren, 1 november 2010 Lieve allemaal (zo schreven we dat vroeger als aanhef), Ook na mijn herhaalde oproep van 23 oktober heeft niemand van jullie zich verwaardigd te reageren, behalve dan de ‘usual subjects’ die mij wél dit respect hebben betoond en wél blijk hebben gegeven het belang van dit onderwerp in te zien, en daar kunnen jullie nu kennis van nemen (en een voorbeeld aan nemen!) door mijn ‘bijzetting’ in de kettingbrief ‘Ziende blind’. Het kán jullie echt niet ontgaan zijn dat het publieke en politieke debat al jarenlang door dit onderwerp wordt bepaald, in echt álle massamedia, en als je nu de moeite zou willen nemen het voorgaande op z’n minst even door te lezen, dan zul je moeten erkennen (maar misschien is dát juist het moeilijkste!) dat de discussie ‘ten onzent’ op een veel hoger peil wordt gevoerd, qua diepgang en genuanceerdheid – en dat je jezelf ernstig tekort zou doen door je familieleden ‘maar wat te laten praten’. En mocht het je eenvoudigweg niet interesseren, of heb je niet de geringste neiging om je standpunt te bepalen ter zake, tja, dan zou ik het ook niet meer weten. Misschien moet je je dan eens laten nakijken of zo… Mijn standpunt in de controverse (als je hun meningsverschillen zo mag aanduiden) tussen Hans en Mathijs is als volgt te omschrijven: als er geen sprake zou zijn van de uitzonderingstoestand Oorlog zou Mathijs gelijk hebben, met zijn genuanceerder en gematigder (en aardiger) opvattingen, maar ‘in geval van oorlog’ kom je er niet onderuit de resolute (en dus ondubbelzinnige) keuzes te maken die Hans bepleit. Het is niet anders. Ik hoef jullie - hopelijk - niet uit te leggen dat ik door dik en dun tegen militair ingrijpen en tegen elke oorlog ben, maar soms zit er niks anders op en moet je blij (dankbaar!) zijn dat anderen, met minder hooggestemde gevoelens, de handen vuil willen maken en de kooltjes uit het vuur willen halen. In mijn vorige mailtjes ‘verklaarde’ ik de oorlog, maar kennelijk is deze verklaring niet serieus genomen want anders hadden jullie er wel stelling tegen genomen, zoals Mathijs, en niet gedaan of ik gek was. Laat ik het dus nog eens wat uitvoeriger proberen: zaterdag hoorde ik de directeur van het Historisch Museum i.o.voor de radio zeggen dat onder historici een debat wordt gevoerd over de vraag of je de e 2 Wereldoorlog moet dateren van 1940 -1945, de korte periode van officiële oorlogshandelingen, óf van 1939 -1989, dus inclusief de koude oorlog tegen het communisme na de hete oorlog tegen het fascisme; een koude oorlog waarin het trouwens af en toe heel heet toeging, denk alleen maar aan e Korea en Vietnam, zoals ook die 3 Wereldoorlog (van mij…)allerminst ‘lauw’ kan worden genoemd als je nagaat hoeveel slachtoffers er al zijn gemaakt en nog dagelijks worden gemaakt. Dat zo’n ‘worldwide war’ er niet een zal zijn tussen staten, daarover is waarschijnlijk iedereen het wel eens, wat volgens mij impliceert dat het zal (moeten) gaan over een strijd tussen culturen of beschavingen, en het ligt dan toch wel erg voor de hand om hierbij te denken aan de botsing - die nu al jarenlang aan de gang is - tussen de (oosterse) islamitische cultuur en de (westerse) joods-christelijke beschaving (je weet wel, van “east is east and west is west – and never the twain shall meet” ). Als zo’n botsing zich ontwikkelt in de richting van een echte oorlog is het zaak ‘vriend en vijand’ goed van elkaar te onderscheiden (dat heet discrimineren) en zekerheidshalve liever een vriend ten onrechte voor een tegenstander te houden dan een vijand voor een vriend. Dat deden de Amerikanen door na Pearl Harbor de meeste Japanners te interneren (zoals wij in mei ’40 al ‘onze’ Duitsers als potentiële verraders zagen) en daar duidde Bush op toen hij direct na nine-eleven proclameerde “Wie niet voor ons is, is tegen ons!” Heel ongenuanceerd en onterecht, maar zo hoort (en zo gaat) het nu eenmaal in een oorlog. Mijn vader had de moed om in de oorlog niet mee te huilen met de wolven in het bos, en om zelfs verzet aan te tekenen tegen de toen ‘heersende’ publieke opinie dat alle Duitsers met petroleum overgoten en verbrand moesten worden – doch dat kwam hem wel te staan op de verdenking niet alleen pro-Duits te zijn maar wie-weet zelfs een landverrader. Ik weet niet of ik in zijn plaats en omstandigheden dezelfde moed had kunnen opbrengen, ik vrees van niet. En ik kan slechts hopen dat jullie nooit voor zo’n keuze zullen komen te staan, maar mocht dat zo zijn, dat jullie dan het voorbeeld van jullie (over-)grootvader voor ogen zullen houden. Ik zou me wel zorgen maken over dat massaal meelopen met de massa (zoals ik me nu al zorgen maak over het mee hossen met welke hype ook, al of niet AH of Oranje geïnspireerd), maar of ik tegen de stroom (de ‘mainstream’) in zou durven roeien ‘in geval van oorlog’ – dat vraag ik me af. En stiekem zou ik blij zijn dat er voldoende medeburgers waren die hun leven veil hadden (zo heette dat vroeger, geloof ik) voor - vooruit - Koningin en Vaderland, zodat ik me de luxe van pacifisme en antimilitarisme (en republikein zijn) kon blijven veroorloven. Dat is het echt erge van een oorlog, ook als deze je niet het leven kost etc., je loopt er schade aan je ziel aan op, daar is geen ontkomen aan – en alleen al daarom zou je er tegen moeten zijn en er alles

op alles op zetten om oorlog te voorkomen. Maar dat doe je niet door de kop in het zand te steken en elke oorlogsdreiging te ontkennen, zoals de linkse progressieven van het ‘gebroken geweertje’ deden en zoals ook nu weer uit dezelfde hoek dezelfde geluiden te horen zijn. Mathijs probeert mij te overtuigen door een ‘onverdachte’ rechtse rakker ten tonele te voeren die voorspelt dat de door mij zo genoemde wereldoorlog er helemaal niet zal komen – en probeert mij te verleiden hem te volgen en zo eeuwige roem te verwerven bij onze kleinkinderen. Het kost me niet de geringste moeite om deze verleiding te weerstaan: ik geloof niet in god en al helemaal niet in profeten, in ‘zieners’, toekomstvoorspellers, dus daar ben ik gauw klaar mee. Ik voorspél ook geen wereldoorlog, ik wijs erop dat deze al lang aan de gang is - en ik durf iemand die dit niet wil (in)zien ‘ziende blind’ noemen. Daar heb ik het almaar over. Maar kun je je voorstellen, je even verplaatsend in dit gezichtspunt, dat mijn broek afzakte (zo zei men dat later) van de ‘heilige’ verontwaardiging van maar liefst een derde van de CDAcongresgangers, die hun handen niet vies wilden maken aan die vreselijke PVV van Wilders die niet naliet onze islamitische medeburgers ‘weg te zetten’ als ons vijandig gezind? Geen enkel ander bezwaar kwam aan de orde, terwijl die toch makkelijk te vinden moeten zijn geweest (bijv. dat hier een machtsgreep gaande was van voze katholieken uit het zuiden), het ging uitsluitend hierover, en geen journalist of commentator die daar vraagtekens bij zette. En dan te bedenken dat de christenen in Pakistan (en nu ook in andere islamitische landen) in die zin ‘stelselmatig’ worden afgeslacht dat ze wel de wijk moeten nemen om het vege lijf te redden – en zoiets heette dus elders ‘etnic cleaning’… Eenzelfde onbegrijpelijk onzinnige discussie ontstond tijdens het debat over de regeringsverklaring: ook hier ruim voldoende explosief materiaal voor een woordenstrijd op leven en dood, maar het enige punt waar de vonken van af sprongen ging weer over de discriminatie van islamitische wereldburgers, wier (enkele of dubbele) paspoort mogelijk wat anders gewaardeerd werd dan van iemand uit Zweden – en vergelijk dat nu eens met de verhoudingen tijdens de koude oorlog (in een hete oorlog worden de grenzen sowieso gesloten), werd het toen ook heel bedenkelijk gevonden dat iemand van achter het IJzeren Gordijn (dat ertoe diende om vreemd volk buiten de deur te houden en eigen volk er binnen) met iets meer wantrouwen werd bejegend dan iemand uit het Westen? En dan ook nog te bedenken dat juist die onverbiddelijk vijandige houding van het Westen tegenover het communisme ertoe heeft geleid dat de Muur viel en die koude oorlog gewonnen werd, zonder veel bloedvergieten… En nu wordt het toch echt tijd om het over Wilders te hebben. Eerder zei ik dat het zo opmerkelijk was dat hij nooit de Israël-kaart uitspeelt, misschien omdat hij daarmee de volksgunst zou kunnen verspelen. Maar nu lees ik in een klein kadertje bij een Volkskrant-artikel het volgende:

Wilders twittert onbekommerd over Israël Luttele dagen voor de regeringsverklaring van het kabinet-Rutte heeft PVV-leider Geert Wilders zijn positie als gedoogpartner gemarkeerd met getwitter over de nederzettingen-politiek van Israël. ‘Hoe meer Joodse nederzettingen hoe beter’, schreef Wilders. In een toelichting zei hij later dat het hem ‘helemaal niks interesseert’ dat zijn standpunt strijdig is met het Nederlandse buitenlandse beleid. Als de PVV-mening het kabinet of de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken niet bevalt ‘dan hebben ze pech’. Aanleiding voor zijn opmerkingen over de internationaal omstreden nederzettingenpolitiek was een rapportage van Richard Falk, speciale rapporteur van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties. Hij waarschuwde er zaterdag voor dat de stichting van een onafhankelijke Palestijnse staat ‘steeds problematischer’ wordt, omdat Israël blijft bouwen in de meer dan honderd nederzettingen op de bezette Palestijnse Westoever. De VS, de EU en ook Nederland zien het oprichten van een onafhankelijk Palestina naast Israël als het meest plausibele scenario voor vrede. Ook in het regeerakkoord hangt het kabinet-Rutte deze tweestatenoplossing aan. Wilders twitterde: “Jordanië is de enige Palestijnse staat die er ooit zal komen. Judea en Samaria zijn deel van Israël en dus hoe meer joodse nederzettingen daar hoe beter.” Hij bediende zich daarbij van Israëlische terminologie: de bijbelse benaming Judea en Samaria, terwijl in de diplomatie over de Westelijke Jordaanoever wordt gesproken. Het gaat om grondgebied dat Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967 veroverde op Jordanië. Met zijn uitlatingen sluit Wilders aan op de meest rechtse vleugel van de Israëlische politiek. Uit opinie-onderzoek blijkt al jaren dat een meerderheid van de Israëlische bevolking voor een tweestatenoplossing is. Het debat over de invulling daarvan – hoe lopen de grenzen precies, welke nederzettingen mogen blijven – zit in Israël desalniettemin muurvast. Wat me ook hier nu weer vooral opvalt is dat niemand noemenswaard valt over deze toch wel zeer omstreden (mij overigens zeer wel bevallende) stellingname, alsof men het niet aandurft de volksgunst

rond Wilders nog meer te tarten, maar misschien ook omdat men hem nu eenmaal heeft ‘weggezet’ als rechts-radicaal (of rechts-extremist) en dat wat moeilijk te rijmen valt met zijn anti-antisemitisme. Feit is wél dat Dries van Agt en van den Broek weer van zich lieten horen als verontruste CDA’ers met een groot hart voor Palestijnen e.a. islamieten. Ik schreef een jaartje geleden over hen (aan R.K.): “Ik heb net een boek van 686 bladzijden uit - en daarin stond letterlijk geen woord teveel. Het was een 'hartverscheurend' (goed) boek, dat ik zeer kan aanbevelen: 'Een vrouw op de vlucht voor een bericht' door David Grossman. Om slechts één aspect even aan te duiden: als de door de jezuïeten gevormden van Agt, van den Broek en van Mierlo ook maar een paar pagina's van dit boek hadden gelezen, zouden ze voor wat Israël betreft uit een ander vaatje gaan tappen, óf ze zouden echt niet deugen.” De dichter des vaderlands, wiens (Palestijnse) naam ik maar steeds niet kan onthouden, mocht bij Pauw & Witteman een dapper strijdlied tegen Wilders voordragen (à la Tollens, waarbij zijn eigen ook nogal gezwollen taalgebruik wat in het niet viel), en liet daarbij - uiteraard - niet na de Palestijnse zaak te bepleiten en de Joodse (zionistische) zaak ‘zwart te maken’ als slechter dan slecht. Zojuist heeft ook onze Zwarte Weduwe Gretta Duisenberg weer van zich laten horen: ze heeft een aanklacht ingediend tegen Elsevier, waarin ze voor antisemiet zou zijn uitgemaakt. Misschien valt daar ook een tijd- en geldverslindende rechtszaak, zoals die tegen Wilders, van te maken? Ik stip deze ontwikkelingen even aan omdat de discussie tussen Hans en Mathijs zich opnieuw hierop heeft toegespitst, kennelijk zit hier ergens het sjibbolet, om een goed joods woord te gebruiken: in de bijbel het uit te spreken woord waardoor men de vijand kon ontmaskeren (zoals in de meidagen van ’40 ‘Scheveningen’ het woord was dat de Duitsers niet goed konden uitspreken). Zelfs als men er nog niet aan wil dat we in oorlog zijn met de islam (met Israël als onze frontstaat, waar een hele echte hete strijd wordt uitgevochten), zit er voor een weldenkend westers mens niks anders op dan onverkort en ongenuanceerd partij kiezen voor de joodse zaak. Ik hoop dat onze nakomelingen (ook) in deze zin weldenkend zijn, of in elk geval het gezonde instinct hebben om vriend en vijand van elkaar te kunnen onderscheiden.. Papa/opa Vervolgens verzandde dit hervatte debat in een verhitte discussie tussen Hans en Mathijs over Wilders en de PVV – en in elk geval niet meer (of nauwelijks nog) over het Antisemitisme Dit is in z’n geheel terug te vinden in het zeer uitvoerige bestand ‘Ziende Blind’. Op een gegeven moment probeer ik er aldus weer op terug te komen, in een antwoordmail aan Mathijs: In een tijd dat het bijna ondoenlijk is je te onttrekken aan het beïnvloedingsbombardement van de massamedia (waaronder het hele ICT-gebeuren!) is het toch wel zaak waakzaam te zijn. En waar je dan op moet letten is wat je eerste impulsieve reactie is op een andere mening dan de jouwe: is dat er een van bevestiging (ja, ’t zou kunnen) of van ontkenning (nee hoor, niks ervan!) - en waar je dan vooral erg kritisch tegenover moet (proberen te) staan is de laatste! Want daar probeert jouw brein je bij de neus te nemen door je te bevestigen in een eens ingenomen standpunt en af te schermen voor andere. De neurobiologen van tegenwoordig hebben door hersenscans vastgesteld dat er eerst iets gebeurt in een bepaald hersengebied en dan pas volgt het gevoel of de gedachte of de handeling. Ze beweren dat dit betekent dat de vrije wil een fictie is, wat doorgedacht ook wel zo is, doch dat in een minder volstrekte manier als verondersteld in dat boek van Schwaab ‘We zijn ons brein’. Want het is op-zich toch niet zo opzienbarend dat ‘mind’ en ‘matter’ met elkaar interveniëren en die ‘geest’ moet toch ergens uit onze hersenen vandaan komen? Maar wat misschien wél zou kunnen is dat we hier te maken hebben met het hersensubstraat van het soort afweerreacties als waar ik op doelde: het brein registreert bliksemsnel dat een vast denkpatroon wordt belaagd door een ander inzicht en stelt de afweer hiertegen in werking, nog voor je je dat ook maar bij benadering bewust bent. Evolutionair zou dat ook wel ‘passen’: als het collectief van kudde, roedel of clan is ingesteld op een bepaalde richting (bijv. bij dreigend gevaar) zou het natuurlijk heel ongewenst zijn als elke ‘eenling’ zich steeds weer apart zou moeten conformeren (anders gezegd: mijn lijfspreuk zou dan echt levensgevaarlijk zijn…). Je kunt dit ‘afweermechanisme’ op elk moment van de dag bij jezelf nagaan bij alle keuzes waar je voor wordt gesteld, doch dit ‘Debat hervat’ slaat op de discussie die we eerder voerden en die precies drie maanden geleden is geëindigd met een brief van mij waarin ik me beklaag over het feit dat geen e van mijn nakomelingen goed tot zich door heeft laten dringen dat de 3 Wereldoorlog allang aan de gang is. (Ik zet het nu even vet, anders valt het je weer niet op!) Oorspronkelijk zou zo’n alarmsignaal ertoe leiden dat men als één man ten strijde trok of op de vlucht sloeg, nu steekt men massaal het hoofd alleen maar wat dieper in het zand. (Daar ging die discussie over onder de titel ‘Ziende blind – de ogen wagenwijd gesloten’…)

Wat ik in Wilders waardeer, ik zeg het nog maar een keer, is dat hij als enige politicus pal blijft staan voor Israël. Jij ontkent dat of in elk geval zijn goede bedoelingen: in de Rode Hoed schijnt dat ook zo gezegd te zijn in een debat hierover, dat Wilders weliswaar voor Israël is (waardoor je je bijna moet excuseren dat jij dat óók bent…), maar dat natuurlijk alleen omdat hij zo fanatiek tegen de islam is… Dit vind ik nou een goed voorbeeld van die ‘voor-of-tegen’- reflex waar ik het zojuist over had. Maar verder kun je er ook wat van: als ik in mijn vorige mailtje zeg dat ik me ernstig zorgen maak over dat kleine Israël (7 miljoen, de helft van ons ook als klein beschouwde landje, aan alle kanten omringd door meer dan 100 miljoen ‘verklaarde’, op dit punt van jongs af aan gehersenspoelde, vijanden!!) en dat ik zelfs kleinkinderen ‘er voor over zou hebben’ om in geval van nood Israël te hulp te snellen, weet jij niks beter te bedenken dan, ik citeer: “De gevaren komen nauwelijks van buiten, er is geen Arabisch land of Iran dat serieus overweegt israël aan te vallen. Daarvoor zijn ze veel te zwak.” Je had toch op z’n minst de beleefdheid kunnen opbrengen om even te laten blijken dat je wel goed gelezen had wat ik schreef, maar dat jij dat veel voorkomende misverstand moeiteloos uit de weg kon ruimen. En dan had je het bijv. even over Egypte kunnen hebben, dat daar de Moslimbroeders zich heel gedeisd houden en dat ook al die biddende mensen op het Tahrirplein niet alleen maar moslims zijn maar ook Kopten, en dat het de ontwikkelde facebook-generatie is die daar de dienst uitmaakt, en dat al die enquêtes waarin 80 % van de bevolking zich voor de sharia verklaart (en vindt dat de doodstraf voor afvalligen nog zo gek niet is) alleen maar als koren op de molen van Moebarak gold (om net als in Turkije, tot voor kort vriend van Israël, middels het leger de seculiere staat in stand te houden) – nou ja, van die dingen dus, en dan had ik daar tegenin kunnen brengen dat ik die terughoudendheid van de Moslim Broederschap juist heel bedreigend heb gevonden (ze moesten ook wel gek zijn om al direct hun ware gezicht te tonen), zoals ik het ronduit onheilspellend (!) vind dat zij nu wél degenen zijn die zich onverzoenlijk betonen en de hele buit binnen willen halen (wat m.i. betekent dat ze op voldoende steun kunnen rekenen van de massa). En jij maar denken dat Israël niks te vrezen heeft – en wij dus ook niet. Je volgt de actualiteitenrubrieken niet zo, geloof ik, maar anders zou ik denken dat je teveel naar Bertus Hendriks hebt geluisterd, die meerdere malen per dag op de buis te zien en voor de radio te horen is. Je weet wel, de Midden-Oosten-expert die de arabist Jansen, getuige á décharge in de politieke rechtszaak tegen Wilders, tot dat etentje verleidde waarbij ook rechter Schalken aanzat. Onze minister Rosenthal, afgaande op naam en uiterlijk van joodse origine, is zijn rondreis door het Midden-Oosten begonnen en heeft van Wilders te horen gekregen dat die zijn bezoek aan Ramallah ongepast vindt, maar dat hij wél hoopt en verwacht dat onze Minister van Buitenlandse Zaken “oprecht diepe steun aan de Joodse democratische staat Israël betuigt en toezegt dat land op alle mogelijke manieren te zullen helpen, ook als het verder fout gaat in Israëls buurlanden Jordanië en Egypte en met de dreiging van Iran.” Dit is mij uit het hart gegrepen, ook al komt het uit de mond van Wilders. Maar waarom zeggen anderen zulke dingen nou niet en waarom krijg jij dit ook niet meer uit je mond dat is waar ik mij nog de meeste zorgen over maak. (Wordt vervolgd…)

papa

Weer sla ik een stuk over dat voornamelijk handelt over Wilders en de PVV, en ga verder waar Hans het heeft over Israël en het antisemitisme:

From: Hans Euwema To: mathijs euwema Cc: j.euwema; sarah euwema; marjitska euwema ; marjanke euwema; jaap euwema; gaaike.euwema; dato euwema Sent: Friday, February 11, 2011 Dag Mathijs, Ik doe hier even een artikeltje bij uit De Volkskrant van gisteren. Ik kan mij niet voorstellen dat iemand met een academische opleiding dit verontrustende opinieonderzoek kan laten volgen door zo'n conclusie. Het is een soort scientology, ben ik bang. Iets waarvoor je op een bepaald level van politieke correctheid moet zijn beland waar hersenfuncties afsterven en door de"manufacturing of consent" alle (zelf-)kritische vermogens worden uitgeschakeld

(Paul Aarts is docent internationale wetenschappen aan de UvA. ‘Elke regimeverandering in Egypte leidt bijna onvermijdelijk tot een kritischer beleid tegenover de VS en Israël. Nederland moet dit ondersteunen.’) Wees niet langer slaaf van VS en Israël Je zou er bijna tranen van in je ogen krijgen als je het naïeve pleidooi leest van CIDI-medewerkster Marthe Tholen (Opinie & Debat, 8 februari): het Westen moet de anti-Mubarakdemonstranten helpen een 'volwaardige democratie' tot stand te brengen. Nou is er niks mis met democratie, integendeel, maar realiseert zij zich wel dat een democratischer Egypte ook aanzienlijk minder Amerika-vriendelijk en vooral ook minder Israël-vriendelijk zal zijn? Tholen wijst op de gevaren van het aan de macht komen van de Moslimbroederschap een scenario dat hoogst onwaarschijnlijk is, zoals elke Egyptekenner je snel kan uitleggen. Bovendien is de organisatie sterk verdeeld, zowel langs ideologische als generatielijnen. Pieter Hilhorst doet op zijn beurt, niet zozeer als Egyptekenner maar als scherp columnist en vooral met de nodige nuchterheid, in zijn laatste twee bijdragen zijn best de 'angst voor de islam' te ontzenuwen. Terecht suggereert hij dat het Egypte van na Mubarak zich moet spiegelen aan het Turkije van Erdogan en zijn AKP. Wat zowel Tholen als Hilhorst mist, is het even sobere als voor sommigen schokkende gegeven dat elke regimeverandering welhaast onvermijdelijk tot een kritischer beleid tegenover zowel de Verenigde Staten als Israël zal leiden. Weliswaar ontbreken op het Tahrir-plein anti-Amerikaanse of anti-Israëlische slogans, dat wil niet zeggen dat die gevoelens er niet zijn. En inderdaad, als we de resultaten bekijken van recente opiniepeilingen in de Arabische wereld (van PEW Research Center en van Brookings Institution/Zogby International, beide uit 2010) dan blijkt dat ook uit de harde gegevens. Negen van de tien Egyptenaren is voorstander van het afstand nemen van het kritiekloze Amerikaanse beleid ten aanzien van Israël (al is men, zoals Hilhorst terecht constateert, niet per se 'anti-westers'). Elders in de regio is dat niet veel anders. Uit dezelfde opiniepeilingen blijkt dat driekwart van de geïnterviewden (in Egypte, Saoedi-Arabië, Marokko, Jordanië, Libanon en de Verenigde Arabische Emiraten) de VS als een 'bedreiging' ziet en liefst 88 procent reserveert dat oordeel voor Israël. Er is nauwelijks verschil tussen ouderen en jongeren. Een op de twee Egyptenaren heeft ook sympathie voor Hamas (net als in Libanon; in Jordanië is dat 60 procent). Een nog saillanter gegeven is dat ruim driekwart vindt dat Iran wel degelijk recht heeft op een nucleair programma en 57 procent is van mening dat de regio zelfs beter af zou zijn als Iran een atoomwapen heeft. Tot slot, de meest gewaardeerde wereldleiders zijn Erdogan (20 procent), Chávez (13 procent), Ahmadinejad (12 procent) en Nasrallah (9 procent). Obama komt in het lijstje überhaupt niet voor. Hoe moeten we dit plaatsen in relatie tot de gebeurtenissen in Egypte en vooral de reactie daarop vanuit Nederland en de rest van de wereld? De anti-Mubarakdemonstranten kunnen hier op welhaast onverdeelde sympathie rekenen en daar zijn goede redenen voor. Maar hoe ver gaat die sympathie? Beseffen we ook dat diezelfde demonstranten op ons rekenen waar het om de IsraëlischPalestijnse kwestie gaat? Is het niet hoog tijd dat Nederland zijn slaafse houding ten aanzien van de VS bijstelt en, al dan niet in Europees verband, serieuze druk op Israël gaat uitoefenen? Alleen als dat gebeurt, is niet langer sprake van halfslachtige solidariteit met de demonstrerende massa's op het Tahrirplein.

From: mathijs euwema To:hans euwema Cc: j.euwema; saraheuwema ; marjits euwema marjanke euwema; jaap Euwema; gaaike.euwema ; dato euwema; lSent: Friday, February 11, 2011 Ha Hans, Als ik zeg dat jullie veel hebben uit te leggen bedoel ik niet perse jullie standpunt t.a.v. Israel. Ik ben het er niet mee eens dat "een 100% "staan achter alles wat Israel doet" goed is, maar het is een standpunt wat je kunt hebben. Waar het mij om gaat is dat een ander standpunt (dat van mij) niet tegelijk aanleiding mag zijn om mij te plaatsen in het naieve, politiek correcte groepje Israel bashers. Wat betreft het artikel: Zijn conclusies lijken mij ook wat vreemd en dubieus. Volgens mij moet je kritisch zijn over Israelische en Palestijnse acties omdat je een vrede wil, niet omdat je daarmee demonstranten in Egypte steunt. Waarom zou je hen moeten steunen in hun anti Israelische en anti Amerikaanse opvattingen? Omdat ze je dan wel aardig gaan vinden? Dat getuigt inderdaad van een totaal idioot en verknipt beeld van alles wat daar speelt. En uberhaupt. Groetjes, Mathijs

Haren, 17-20 februari 2011 Beste Mathijs – en via deze aangevulde kettingbrief de overige aangeschreven familieleden, Iets ervan moet je bij het vluchtig doorlezen zijn opgevallen, want je begint je antwoordmailtje met “Ik zal het kort houden in de hoop daarmee ook het aantal spelfouten beperkt te houden” – en dat is net zo’n soort ‘credo qui absurdum’ als het uitschakelen van de spellingscontrole om niet gehinderd te worden door de rode aanduidingen. Maar het echt absurde ervan is dat het een teken temeer is van de respectloosheid waar ik het over had, waar ik je van betichtte. Neem nu alleen al dat je echt geen enkele keer de moeite hebt genomen het woord Israël even goed te schrijven! Herinner je je nog hoe geïrriteerd jullie altijd reageerden als ik een naam verkeerd gebruikte of verbasterde? Ik zelf ben niet extra gevoelig op dit punt, geloof ik, en dat ze me Eeuwema noemen kan me echt niet deren, Jan i.p.v. Jaap wordt al wat moeilijker, maar als ze er Euverman van maken voel ik me toch ‘miskend’, nog meer dan wanneer ze mijn naam gewoon waren vergeten. Maar het meest verontrustende van je, op z’n zachtst gezegd, onhoffelijke slordigheid is volgens mij dat het juist niet slecht of onaardig bedoeld is, maar dat het de gewone (gewoon geworden!) achteloosheid is van de hedendaagse communicatie en die ik dus toeschrijf aan de tijdgeest van de ICT (zoals je had kunnen lezen). Wat dit betreft val je als jongste van de rij beslist uit de toon van onze familie, maar pas je wel weer beter bij de generatie van onze kleinkinderen (waarvan de oudsten ook in deze mailwisseling zijn betrokken, maar die zijn nog weer wat stappen verder van huis, die nemen niet eens meer de moeite een iets langere tekst zelfs ook maar door te lezen, laat staan dat ze erop reageren…). Ik weet nog hoe Judith haar bijdrage e aan mijn feestbundel voor mijn 75 in de stijl had geschreven van de taalverbastering die destijds in de mode was, nu schijnen meisjes van haar leeftijd toen niet eens meer te weten waar ze hoofdletters en lettertekens en interpuncties en zo moeten gebruiken, want bij sms’n, twitteren en pingen geldt dit niet. Ik ben intussen (6 jaar ouder geworden en) oud en wijs genoeg om me hier ernstig zorgen over te maken - en daar had ik het nu net over, in mijn nieuwjaarsboodschappen waar ik aan refereerde én in mijn beide e-mails in dit kader, en dat dit ook tot jou niet meer is doorgedrongen bevestigt mijn onuitstaanbare (e)euwige gelijk. Zou je mij alsjeblieft, ik smeek je, het plezier willen doen (strenger gezegd: mij het respect betonen, tactischer gezegd: mij de geruststelling gunnen) het toch nog eens grondig te lezen (en daar versta ik onder het zó te lezen dat je ook probeert te doorgronden wat de schrijver ermee kan hebben bedoeld en zo) en daar vervolgens op te reageren? Of is dit teveel gevraagd en moet ik de moed gewoon opgeven? (Lees verder het mailtje waarmee ik deze kettingbrief nogmaals rondzend aan de rest van de familie, in een laatste vertwijfelde poging tot zinvol taalcontact!) En nu toch nog even het ‘debat hervat’ dat jij weer hebt aangezwengeld: ik weet zeker dat jij dit zo niet hebt bedoeld, maar je stelt me meer in het gelijk dan ik zelf voor mogelijk (en voor wenselijk!) had gehouden. Dat eisen van een duidelijk ‘eenduidig’ standpunt hoort helemaal bij een oorlogs-(of gevaar-) situatie en dat is ook de reden waarom ik steeds vooropstel dat de derde wereldoorlog al begonnen is, pas daarna kun je (moet je!) partij kiezen zoals ik dat doe: door dik en dun voor Israël en tegen diens vijanden. Wat ook Bush deed na nine-eleven 2001: “Wie niet voor ons is, is tegen ons!” Zo hoort het

helaas, in oorlogsomstandigheden, en dat is ook waarom een ieder erdoor ‘schade lijdt aan z’n ziel’ (en waarom ik tegen elke oorlog ben, antimilitarist zogezegd, vanuit deze negatieve overweging, en dus geen pacifist, met hooggestemde verwachtingen van het goede in de mens). In de oorlog die ik, zeer in de luwte, heb meegemaakt moest je voor 100% anti-Duits zijn, met minder kwam je niet toe, hoorde je er niet bij. Dit zou je mijn oorlogstrauma kunnen noemen, want geloof me, voor iemand van mijn leeftijd hakte dit er aardig in: mijn vader had de moed om tegen te werpen dat je niet alle Duitsers over één kam moest scheren (dat je ze niet allemaal met petroleum moest overgieten en in brand steken, zoals het toen heette, ver voor er iets bekend werd van vernietigingskampen en zo), dat er ook heus nog wel ‘goeien’ waren en beschaafde, van hoog cultureel niveau, maar dat kwam hem wel onmiddellijk op de verdenking te staan dat hij pro-Duits was, dus mogelijk een ‘landverrader’ (een roddel wilde dat hij bij een gekke NSB-vrouw bij het orgel strijdliederen had staan zingen, maar dat was zo ongeloofwaardig dat het gelukkig niet serieus werd genomen). Mijn oma haalde eens voor mij de boeken van Penning van de leesbibliotheek en omdat die gingen over de Boerenoorlog in Zuid-Afrika en dus als anti-Engels golden, werd er van haar gezegd dat zij ook wel pro-Duits moest zijn (en dat terwijl haar zoon de enige in de familie was die als ‘verzetstrijder’ kon worden aangemerkt, omdat hij het illegale blad Trouw hielp drukken in Haren; toen hij daarom met zijn hele gezin moest onderduiken kreeg hij van zijn moeder te horen dat hij zich moest schamen omdat hij zijn gezin in gevaar had gebracht!). Zo eenvoudig is (lijkt) dat allemaal tijdens een oorlog, en wat ik in mijn vader (en in mijn oma) zeer waardeer is dat zij zichzelf bleven, zichzelf niet ontrouw werden, dat zij zelfs in die oorlogsomstandigheden de publieke opinie durfden trotseren. Hoezeer mijn vader wel degelijk ‘deugde’ bleek ook, en misschien nog meer, toen we waren wezen kijken naar de echte oorlog tijdens de bevrijding van Groningen en we bij de Viaduct, hoek Rabenhauptstraat, zagen hoe daar een SS-er door een haag van slaande en schoppende mensen heen moest om bij de auto te komen waarin hij zou worden opgebracht: zijn fraaie pet (met doodskopembleem) viel vlak voor ons op de grond, maar mijn vader trok mij mee, weg van dit nare schouwspel, daar wilde hij niet bij horen, daar hoorden wij niet bij. De volgende ‘bijltjes’-dagen waren mijn vrienden niet weg te slaan bij het gemeentehuis van Hoogkerk, waar landverraders werden opgebracht en publiekelijk vernederd, zoals er later ook altijd drommen stonden te kijken hoe gevangengenomen NSB-ers met tandenborstels de Vismarkt moesten schoonmaken of nog veel vernederender dingen moesten doen. Nog weer veel graadjes erger is natuurlijk het toeschouwer willen zijn bij executies of martelingen, maar dit vind ik eigenlijk ook al erg genoeg, dit leedvermaak, dit willen horen bij de overwinnaars en de pesters, en het verloochenen (à la Petrus!) van de onderworpenen en de gepesten. Ik ga hier zo uitvoerig op in omdat m.i. precies dit aan de hand is bij die abjecte(!) Paul Aarts (waarover jij alleen over je lippen krijgt: “Zijn conclusies lijken mij ook wat vreemd en dubieus”): deze man is niet gewoon ongewoon dom (of zelfs dement?) ‘dit is erger dan een domheid, dit is een slechtheid’, de slechtheid van voornoemd misselijk makend leedvermaak, het lekker natrappen van iemand die onder ligt, of verlekkerd zout wrijven in iemands wonde! Gisteren kwam mijn vriend Romke Mebius even langs en toen kregen we het over het onderhavige Israël-Islam-probleem nadat hij had verteld dat hun oudste kleinzoon, filosofie studerend in Utrecht, een grondige studie had gemaakt van Egypte en de Islam, resulterend in een hele optimistische visie. Ik was net bezig geweest met dat artikel van Aarts en las voor hoe driekwart van de ondervraagden vond dat Iran wel degelijk recht had op een nucleair programma en meer dan de helft zelfs van mening was dat de regio beter af zou zijn als ook Iran een atoomwapen had. Romke, die anders de meegaandheid zelve is (waardoor het moeilijk discussiëren met hem is) begon nu toch tegen te sputteren: dat vond hij ook, en velen (uit zijn kerkelijke kring?) met hem, en hij begon nota bene met te zeggen dat Israël al helemaal geen recht had Iran hierop te kritiseren omdat ze zelf ook over een atoombom beschikten. Dat dit hun enige redding is geweest en tot op heden de voornaamste reden waarom ze niet onder de voet worden gelopen (de zee ingedreven…) vermocht hem niet op andere gedachten te brengen, ze hadden met eigen ogen gezien (bij een rondreis door Jordanië) hoe slecht de Palestijnen werden behandeld, en kennelijk leek een nieuwe, nu gerichte, genocide in dit geval als straf wel op z’n plaats. Van ‘De weg naar het Avondland’ van Jan Leyers had hij vooral overgehouden dat het Joodse ras een uitvinding was van latere datum en dat er van een ballingschap (en terugkeer daaruit) geen sprake was geweest, dus ook daaraan konden geen territoriale rechten worden ontleend (laat staan aan die Holocaust, dat konden die Palestijnen toch niet helpen?) en wat het vak Bijbelse Geschiedenis betreft waarmee we zijn grootgebracht, daar schijnt minder van te zijn blijven hangen dan van het lijdensverhaal, van Jezus die meer de Zoon van God was dan zoon van zijn joodse moeder, maar wél door de joden is vermoord, joden die in koor riepen: “Zijn bloed kome over ons en onze kinderen”… (Intussen is in Romke’s PKN-denominatie Jezus gedegradeerd tot een profeet à la Mohammed maar dat ontslaat de joden kennelijk niet van het ‘mea culpa, mea maxima culpa’ want hoe je het ook wendt of keert, de joden zijn de zondebok, dan moet je je maar niet verbeelden een door God uitverkoren

volk te zijn…) Het meest virulente antisemitisme is altijd religieus geïnspireerd geweest: het orthodox katholieke Polen stak de fascisten de loef af, de curie speelde een dubieuze rol bij de jodenvervolging, en ook in Duitsland hadden de nazi’s weinig te duchten van de katholieke en evangelische kerken. En nu zie je het vooral weer de kop opsteken bij door de jezuïeten gevormden als van Agt, van den Broek en (zelfs!) van Mierlo, en de protestanten (als Romke) hebben daar niet de minste moeite mee (met de zwarte weduwe Gretta Duisenberg wél, maar die komt dan ook uit de rode hoek). En het zijn vaak dezelfden die juist een hoge dunk hebben van het joodse orthodoxe geloof (Romke heeft hier zelfs een bijzondere affiniteit mee, zegt hij zelf), dus moet hun (crypto)antisemitisme terug te voeren zijn op rasechte rassendiscriminatie: het joodse ras deugt niet, met het joodse geloof is niks mis (net zo min als met het islamitisch geloof, dat vooral geen ideologie mag heten). En toch is het geloof (élk geloof) iets waar je voor kiest en waarvoor je dus ook aansprakelijk gesteld kan worden, wat net zo nadrukkelijk niet geldt voor aangeboren eigenschappen als ras, nationaliteit, geslacht (en als aangeboren erkende eigenschappen als bijv. homoseksualiteit). Romke stelt ook dat hij helemaal geen bezwaren heeft tegen het joodse geloof, maar alleen tegen de politiek van de staat Israël – en bij mij is dat net andersom: ik heb een afkeer van de fanatiek orthodoxe joden met hun rare rituelen, zoals ik alle fundamentalisten van elke godsdienstige of politieke groepering verafschuw (en vrees), maar die paar miljoen joden die in Israël zijn geboren of beland kunnen op mijn sympathie en morele steun rekenen, juist omdat iedereen het op hen heeft voorzien. Dat was ook wat die door jou genoemde socioloog uit dat Avondlandprogramma stelde: het Zionisme wilde alle gediscrimineerde en vervolgde joden in veiligheid brengen in een eigen thuisland, maar zie waar het op is uitgelopen: nu zitten ze met hun zeven miljoen ingeklemd tussen honderd miljoen van de meest overtuigde en fanatieke islamitische antisemieten - als in een soort globale getto. (Romke wist te vertellen dat er destijds ook plannen hebben bestaan om in Zuid-Amerika een goed heenkomen te zoeken, in dezelfde richting dus waar ook de ergste nazibeulen na de oorlog welkom waren, en waar tot op de dag van vandaag het ene na het andere land partij kiest voor de Palestijnen en tegen de joden – er is echt geen ontkomen aan, aan dat wereldwijde antisemitisme.) Dat was ook waarom hij met die typisch joodse zelfspot zei: “Joden zijn net mest, op een hoopje stinken ze, maar verspreid over het land zijn ze vruchtbaar!” – natuurlijk zonder daarmee te willen zeggen dat het huidige Israël geen bestaansrecht zou hebben. Trouwens: deze aflevering stráálde in mijn ogen van nationale vitaliteit en levenskracht (en was wars van dom nationalisme)! We hebben allemaal met rode oortjes dat CDA-congres gevolgd, waar een beduidende minderheid zich faliekant bleef verzetten tegen elke vorm van samenwerking met die verschrikkelijke PVV, maar we moeten daarbij wel bedenken dat als hun grootste bezwaar gold dat die ‘duivelse’ Wilders (atheïst, zo niet antichrist) het niet alleen op de islam had voorzien, maar misschien in wezen ook op hen, hoewel hij nu nog liever door de kat van de CDA werd gebeten dan door de hond van de linksen. En dat pal staan voor Israël werd hem juist eerder als extra fout aangerekend dan dat het hem ook maar een ietsje minder slecht maakte – en dat is misschien nog wel het meest opmerkelijke (en omineuze…). Nog in 1967 stonden vooral de christelijke partijen in Nederland als één man achter het door een grote vijandelijke overmacht bedreigde Israël, en in die ‘zesdaagse oorlog’ werd de heldenmoed geprezen van de kleine David die de grote Goliath tot een smadelijke aftocht dwong. (In deze oorlog werden dus de gebieden veroverd die nu nog steeds door Israël ‘bezet’ worden, behalve dan de Gazastrook). En de Egyptenaren werden bespot, dat moesten wel hele slechte en laffe soldaten zijn, dat ze zich zo tot over het Suezkanaal op de loop lieten jagen, de hele Sinaï door, die bezaaid was met nog brandende tanks en dode soldaten. Ik herinner me nog dat ik toen nog zó antimilitaristisch (en anti-massa?) was dat ik hiertegen protesteerde: een land zou er juist trots op moeten zijn dat ze niet zulke vechtjassen voort wist te brengen, en Israël zou zich eigenlijk moeten schamen dat ze net zulke goede soldaten in het veld wist te brengen als vroeger Duitsland… Ik had toen al wel ongeveer alle (goede) boeken over de jodenvervolging gelezen (het woord Holocaust moest nog worden uitgevonden), maar had geen flauw idee van een kwaadaardig antisemitische islam en kende Egypte alleen als de bakermat van onze beschaving (en vond het dus heel beschaafd om ‘liever bloo Jan dan doo Jan’ te willen zijn…) Pas veel later las ik dus de boeken die me ‘bekeerden’ tot mijn huidige ‘partijdigheid’ – ik kon daar gewoon niet omheen. Jij hebt dezelfde boeken kunnen lezen, van Amoz Oz, Jonathan Safran Foer en laatstelijk dus David Grossman - en in dit verband met name ‘De vrouw op de vlucht voor een bericht’. (Ik schreef eerder dat als dat Jezuïtische driemanschap rond Dries van Agt ook maar een paar pagina’s van dit boek hadden gelezen en nog uit hetzelfde vaatje bleven tappen, dat ze dan echt niet deugden! Ik hoop het niet mee te hoeven maken dat ik van mijn zonen ooit hetzelfde zou moeten zeggen…) Het is ook de enige verontschuldigende verklaring die ik voor Romke weet te bedenken: dat hij de goede boeken niet heeft gelezen. Maar dan nog blijft het onbegrijpelijk dat hij die beslissende stap verder zet dan welke ‘Israëlbasher’ in oost en west ook, want waar vrijwel iedereen het over

eens is (zelfs in de meeste Arabische landen) is dat voorkómen moet worden dat Iran, als een soort zelfmoordactie, met een atoombom de lont in het kruidvat steekt – en Romke zou niet weten wat daar nou op tegen is…Toen ik hem hier over aansprak, vragend of zijn mening als gangbaar gold in zijn kerkelijke kring, bleek hij zelfs te weten dat Ahmadinejad eens een calculatie had gemaakt over de aantallen miljoenen doden die zo’n atoomoorlog zou kosten, waarna Iran nog voldoende mankracht zou overhouden om Israël de baas te worden, maar ook dit bracht hem niet echt op andere gedachten - want ooit zouden toch ook de Palestijnen eens genoegdoening moeten krijgen, en nee, dit was geen officieel standpunt van hun kerk - maar toevallig was er wel net de avond ervoor een filmpje vertoond in de Immanuelkerk over een Palestijnse vrouw die een olijfboom had geplant die nu helemaal door de muur werd overwoekerd en iedereen had wel erg met die vrouw te doen gehad en het was echt een waar gebeurd verhaal… Maar waar het me hier (vooral) om gaat is die kennelijke onontkoombaarheid aan de ‘mainstream’ van wat op een gegeven moment geldt als gangbare (en oorbare) mening. Was dat zo’n 30 jaar geleden nog unverfroren pro-Israël (en contra die terroristische Palestijnen), vooral in christelijke kringen, nu is het precies omgekeerd, en weer vooral in christelijke kring (waar men merkwaardigerwijze de islam meer als een broedergodsdienst schijnt te ervaren dan het toch veel verwanter jodendom). Maar geen diepere gedachten en geen ‘voortschrijdend inzicht’ – gewoon domme meegaandheid met de massa, dus datgene waar ik voor waarschuwde (en trachtte jullie tegen te wapenen!) in mijn mailtje van 5 febr. Ik doe dat trouwens al decennia lang, in steeds andere bewoordingen die steeds minder tot jullie doordringen, en toen ik het bijv. nog ‘politieke correctheid’ noemde wierpen jullie tegen dat die mainstream precies de andere kant op ging dan ik dacht. En in feite doe je dat nu weer: als ik beweer dat de overheersende gedachte is dat het wel wat meevalt met die islamisering, zeg jij dat je juist moet oppassen niet met die alarmering à la Wilders mee te huilen. Maar in het bos van ‘ons slag mensen’ huil je niet met de wolven mee als je PVV-geluiden laat horen, maar juist omgekeerd: zie boven. Je ziet het aan jouw vrienden, die zelfs die Floor Agema voor hun ogen niet meer kunnen verdragen (en vinden dat die Wilfried de Jong haar genadeloos heeft gefileerd) – dan ben je toch de kluts kwijt? Wees eens eerlijk (tegenover jezelf): heb je Hans en mij er wel eens stiekem van verdacht dat we een volgende keer wel eens op de PVV zouden kunnen stemmen? Zo ja: hoe gek kun je het maken? Zo nee: durf je tegenover je vrienden ons standpunt ter zake verdedigen en/of solidair met ons zijn? Voor alle zekerheid: ik heb helemaal niets met de man, laat staan met zijn partij c.q. beweging, ik vind het heel vervelend dat hij de enige schijnt te zijn die een open oog heeft voor de gevaren van islamisering (neem het hem eens kwalijk – hoe zou het jou te moede zijn als je zelf het mikpunt ervan was en net als hij dag en nacht beschermd moest worden door lijfwachten?) en ik vind het politiek gezien knap dat hij zoveel munt hieruit weet te slaan. Ik heb ook echt nooit ook maar overwogen op de rechtse VVD te stemmen en daar komt Wilders uit voort, vergeet dat niet, daar behoorde hij tot de ordinaire ‘volkse’ vleugel (zeg maar de ‘straatliberalen’ in analogie met ‘salonsocialisten’) net als bijv. Nijpels, Jorritsma en niet te vergeten Rita Verdonken en ja, ook Hans Wiegel en Nelie Kroes, al zijn die allengs in de liberale adelstand verheven (Bolkestein bijv. behoorde meer tot de studeerkamerkant). Ik heb Wilders altijd beschouwd als het prototype van wat ik eerder het Ali B.-syndroom heb genoemd: het op de vleugels van de volksgunst boven jezelf uitstijgen en het te hoog in de bol krijgen (en dat is vele graden erger dan het naast je schoenen gaan lopen!) – maar ook hiervan vind ik dat het hem nauwelijks kwalijk is te nemen, blijf maar eens bescheiden bij zoveel aandacht, positief en negatief, en zoveel stemmenwinst e.a. politiek succes. Maar degenen die hem, al of niet ‘klammheimlich’, benijden kunnen gerust zijn: zijn hoogmoed komt wel ten val, en de eerste tekenen zijn al te zien. Getuigde dat ‘kopvoddentax’ nog van de soort smakeloosheid die wel in de smaak kon vallen bij zijn publiek, en droeg zijn houding (en zijn advocaat) bij dat onterechte politieke proces tegen hem ook nog wel bij aan zijn populariteit, wat hij nu heeft gelanceerd over dat herbenoemen van rechters die voldoende strenge straffen hadden opgelegd is van een niet meer serieus te nemen domheid en tast pas echt de rechtsstaat bij de wortels aan (het merkwaardige is dat er nog niemand is opgestaan die hier nu echt tegen in het geweer komt). Maar ook dat onbeschoft (=onbeschaafd) schofferen van ‘onze geliefde vorstin’ zal hem uiteindelijk niet in dank worden afgenomen door het grote publiek. En dan nog iets wat hij niet doet, wat hij nalaat, waarschijnlijk omdat hij hiervan geen politiek gewin verwacht: in de Egypte-kwestie laat hij zijn stem nauwelijks horen en waarschuwt hij niet luidkeels tegen het Moslimgevaar voor Israël. Toch is dit het onderwerp dat de laatste weken de opiniepagina’s domineert – en waar steevast een optimistischer kijk op de zaak wordt gevolgd door somberder vooruitzichten (alleen nog Bertus Hendriks, voormalig voorzitter van het Palestina-comité ziet de toekomst uitsluitend zonnig in – althans voor de Palestijnen). Ik ben bepaald geen fan van Trouw-columnist Ephimenco maar wil toch even doorgeven wat hij dit weekend schreef over een van de belangrijkste sprekers (voor een

miljoen mensen op het Tahrirplein!) ter viering van de val van Moebarak: deze Sjeik Yousef al-Quaradawi, een mentor van de Moslimbroeders en verheerlijker van zelfmoordaanslagen, zou op 30 januari 2009 voor Al-Jazeera hebben gezegd: “De laatste straf voor de joden werd door Hitler gegeven. Met alles wat hij hen heeft aangedaan, lukte het hem om ze op hun plaats te zetten. Het is een goddelijke straf. Als Allah het wenst zal volgende keer de straf van de hand van de moslims komen.” Ik probeer een beetje orde aan te brengen in de overstelpende overmaat aan informatie en opinies, door hier en daar een soort sjibbolet in te bouwen: iemand die een God aanbidt die de Holocaust mogelijk heeft gewild, althans niet heeft willen voorkomen, om de eenvoudige reden dat de joden Jezus niet hebben aanvaard als hun Verlosser, hangt een geloof aan dat in mijn ogen niet deugt – en deugt dus in dit opzicht ook zelf niet. Verdere verklaringen hoef ik dan niet, ik schrijf ze gewoon af als serieus te nemen gesprekspartner dan wel sparringpartner (als het vrienden betreft uiteraard pas nadat ik geprobeerd heb ze ertoe te bewegen hun geloof op dit punt een beetje bij te stellen). En wat geldt voor de meer orthodoxe denominaties van het christendom geldt, naar ik vrees, voor de Islam over de volle breedte. Maar dat mag je gerust ‘wegzetten’ noemen, of over één kam scheren… papa

Haren, 5 april 2011 Bovenstebeste nakomelingen - die het tot hier toe hebben gebracht, Nu ik me opnieuw heb laten verleiden om het over Wilders te hebben, en bij uitbreiding over de PVV en nog weer verder over Israël, wil ik van mijn recht op het laatste woord, in dit debat, gebruik maken om nog één keer uit te leggen waar het me echt om was begonnen: de onderschatting of ontkenning van het gevaar van… - nadrukkelijk ongeacht welk gevaar, welk probleem! Destijds, om precies te zijn 10 jaar geleden, is deze familiediscussie begonnen naar aanleiding van de drugsproblematiek, zoals viel af te lezen uit het 9 pag. lange bestand ‘familie-mailwisseling 2000’ dat ik jullie eerder toestuurde. (Dit was ook bedoeld om na te gaan of jullie een tekst van deze lengte nog konden lezen c.q. bevatten en deze proef heeft helaas uitgewezen dat dit niet het geval is - en daarmee is ook deze e-mailwisseling tot zinloosheid gedoemd: ‘praten tegen de kat zijn kont’ heb ik dat wel eens horen noemen…) Dus ook al in 2000 noemde ik 3 (ook toen al) actuele voorbeelden van die onderschatting/ontkenning: 1) de onderschatting of ontkenning van het gevaar van gewenning van jongeren aan genotmiddelen; 2) de onderschatting of ontkenning van het gevaar van hand over hand toenemend geloofsfanatisme; 3) de onderschatting of ontkenning van het gevaar van meningsvorming middels massabeïnvloeding. Over dat toenemende geloofsfanatisme heb ik vooral gecorrespondeerd (niet noemenswaard gediscussieerd) met mijn gelovige vrienden en bekenden, van het laatste discussiestuk ‘Het jaar van Darwin en Calvijn’ heb ik jullie wel deelgenoot trachten te maken (of jullie het ook gelezen of zelf maar ingekeken hebben waag ik intussen sterk te betwijfelen), het onderhavige ‘Ziende blind’-debat was bij uitstek toegesneden op de hoogst actuele politiek en dus op jullie interessegebied – maar ook hierbij moet ik helaas constateren dat het jullie belangstelling niet (of nauwelijks) heeft weten te wekken. En e daarmee ben ik beland bij mijn 3 punt, zoals ik ook herhaaldelijk in dit stuk aan de orde heb proberen te stellen – maar tegen dovemansoren, want zo werkt nu precies die onderschatting/ontkenning (vanuit sociaalpsychiatrisch gezichtspunt bezien, dus misschien is het mijn beroepsdeformatie: als je dit voor de afweer kunt gebruiken, ik schenk het er gratis bij!). Wat ik ook als mogelijke verklaringen aanvoerde (het verschil tussen ochtendmens en avondmens, tussen positief en negatief ingesteld zijn, het open staan voor nieuwe indrukken versus ‘the closing of the mind’ en noem maar op), de enkele deelnemers aan dit debat bleven het hebben (en het oneens zijn) over Wilders, dus helemaal in de lijn van het publieke debat van de laatste jaren: waar het ook over gaat het loopt altijd uit op Wilders cum suis. Ook in dit familiedebat kunnen we overduidelijk niet om hem heen, dus laat ook ik met hem besluiten: in de Volkskrant van 26 februari was het artikel ‘Overdrijven is ook een kunst’ aan het taalgebruik van Wilders gewijd, weliswaar op kritische toon, maar wel met als ondertoon dat de andere partijen hier een puntje aan konden zuigen (en dat een beetje meer ‘dirty campaigning’ wel zo spannend zou zijn). In Trouw van zaterdag 5 maart schrijft Nelleke Noordervliet in haar column: “De meest simpele stijlmiddelen worden door Wilders zonder enige gêne ingezet: vereenvoudiging, overdrijving, herhaling, versleten beeldspraak. Bijzinnen kent hij niet. Vragen evenmin. Ironie is veel te moeilijk. Sarcasme wil

ook niet echt lukken. Alles wat taal leuk en interessant, menselijk en complex, flexibel en poètisch maakt, is verdwenen.” ------- “Waarom hangt een groot deel van het electoraat aan zijn lippen alsof hij de auteur van het Hooglied zelve is? Ook aan dat fenomeen zijn boeken gewijd. Er is een subcultuur die zweert bij simpele gedachten en nog simpeler uitdrukking ervan. Dat heet dan de taal van het volk. De taal van het volk is uiteraard ‘goed’, want het volk is ‘goed’. Een jammerlijk misverstand. Wilders spreekt tot een voorheen politiek onverschillig deel van het electoraat dat zich heeft geëmancipeerd, dat wil zeggen: dat de eigen manier van denken en spreken als maatstaf voor het goede, het ware en het schone neemt en zich afzet tegen andere benaderingen. Wilders is hen daarin voorgegaan.”----“Als onze taal teloorgaat in de algehele neergang van het onafhankelijke, kritische denken, dan gaat iets belangrijks verloren: het streven naar verbetering van jezelf, je kennis, je uitdrukkingsvermogen.” Van Marjits kreeg ik een aantal recente Groene Amsterdammers, de eerste ging over antisemitisme en die kreeg Gaaike jr. mee (discussierend met iemand hierover was hij toevallig hiernaar verwezen), de tweede was het dubbeldikke nummer van 24 februari over ‘De aanval op de elite’: maar liefst 100 pagina’s, de meeste met compacte tekst in drie kolommen, en allemaal even lezenswaard! Die rare Riemen van het Nexus Instituut en van ‘De eeuwige terugkeer van het fascisme’ ontbreekt natuurlijk niet op het appel en m.i. veelzeggend is vooral deze zinsnede uit het interview: “Wanneer je Riemen spreekt valt één ding op: hij is beangstigend oprecht, er is geen ironie, er zijn geen cynische grapjes. Het geeft hem een bepaalde intensiteit die je zelden ziet bij een Nederlandse intellectueel.” En n.a.v. het verschil in waardering voor zijn publicaties in buiten- en binnenland: In feite, zegt Riemens, passen de koele ontvangst die Nexus krijgt in de media en de negatieve recensies van zijn boeken precies in zijn stelling over de Nederlandse, intellectuele elite: ‘Ik schrijf in mijn fascisme-essay: “We hebben te maken met een ontkenning” en warempel, wie rennen als eerste naar voren om, en masse, die ontkenning te ontkennen: de intellectuelen.’ Om in dit verband nog even weer uit die anti-Bosma-brochure te citeren - onder de kop Sixties staat: “Terug naar de jaren ’60, een periode die in meer dan één opzicht verhelderend blijft om het optreden van de PVV toe te lichten. In 1966 publiceerde Nieuw Links zijn brochure Tien over Rood, die opende met de zin: ‘Er waart een spook door Nederland: het spook van de ontevredenheid.’ Datzelfde jaar sprak koningin Juliana in de troonrede haar zorgen uit over de onrust in het land.” (Wat hier niet wordt genoemd is de opkomst van D’66, als herleving van de Vrijzinnig Democraten - die wars waren van de dogmatiek van sociaal- en christen-democraten - de partij waar ik in de eerste jaren van haar bestaan lid van en zelfs echt actief voor zou worden. De slogans die mij het meest aanspraken waren: ‘burgers bij het bestuur’ en ‘een redelijk alternatief’!) “Sinds de Lijst Pim Fortuyn in 2002 succesrijk was, zijn we een periode binnengetreden die verwante kwalen vertoont. De kiezers van de PVV zijn geen extremisten, maar burgers die om tal van redenen buitengewoon ontevreden zijn. Als populistische beweging zegt de PVV dingen die het volk graag hoort. Als leider van een catch-all-party exploiteert Wilders thema´s die aan het ongenoegen ten grondslag liggen: vooral de immigratie uit islamitische landen, maar ook de macht van Brussel en de angst voor welvaartsverlies als gevolg van geglobaliseerde markten en financieel/economische crisis. Deze partij verzet zich tegen de vaak anonieme krachten die het bestaan van de burger op losse schroeven lijken te zetten en propageert een vertrouwd en verdwenen levensgevoel dat herinneringen oproept aan een tijd dat alles in Nederland nog overzichtelijk en beheersbaar leek. Zij boekt successen mede dankzij - het is al vaak gezegd en geschreven - de langgerekte nalatigheid van gevestigde partijen om reële problemen op te lossen.” (einde citaat) Of zelfs maar onder ogen te zien, voeg ik daaraan toe (daarover gaat dit stuk!). Vanmorgen stond in Trouw een interview met de Frans-Algerijnse Malika Sorel, een roepende in de Franse woestijn, waar de 6 miljoen (!!) moslims (in en buiten de banlieue´s) niet eens zozeer een staat in de staat vormen, maar het gehele openbare leven een soort halal-stempel opdrukken en de Franse taal ondermijnen. Toen onlangs de minister van binnenlandse zaken waagde te zeggen dat sommige Fransen zich door de ongelimiteerde immigratie niet meer thuis voelen in eigen land, werd dat een enorme rel en werd hij beschuldigd van islamofobie: “Dat verwijt is werkelijk ongelooflijk. De man stelde alleen maar vast wat voor veel Fransen de werkelijkheid is. Zo moet het juist: de kiezers serieus nemen, in plaats van ze impliciet de les te lezen over hun racisme door mensen als Guéant af te schieten. Gaat dit zo door, dan worden nationaal-populistische partijen nog veel groter.” Met (groot)vaderlijke groet, papa/opa

DEBAT SAMENGEVAT

From: J. Euwema Sent: Monday, May 06, 2013 To: euwema sarah Cc: euwema hans ; euwema gaaike&elly ; euwema mathijs Haren, 6-5-2013 Sarah, Na ons gesprekje van gisteren, waarbij ik me realiseerde dat jij je nog steeds met dit onderwerp als afstudeerscriptie bezig houdt, heb ik ons eerdere familiedebat ‘Antisemitisme en zo’ nog weer eens doorgelezen – en gezien dat jij nooit hierbij rechtstreeks bent betrokken. Vaag meen ik me wel te herinneren dat ik jou later eens een afschrift heb toegestuurd, maar voor alle zekerheid stuur ik je nu dus toch maar een kopie toe, nu in PDF gezet en vanaf het scherm dus moeiteloos te lezen, ook voor iemand die Word (en/of het lezen van papieren print) achter zich heeft gelaten. Ik vind wel dat jij je verplicht mag voelen dit belangrijke ‘familiedocument’ ter harte te nemen – en hoor graag bij gelegenheid hoe het bij jou is overgekomen. Liefs, opa

From: J. Euwema Sent: Sunday, September 01, 2013 To: euwema sarah Cc: euwema hans ; euwema gaaike&elly ; euwema mathijs ; euwema gaaike niels ; Euwema Jaap Haren, 1-9-2013 Sarah – en over jouw hoofd heen de andere aangesprokenen. Mag ik jou (en via jou jullie) nog eens attenderen op (opnieuw) bijgesloten, buitengewoon belangrijke, bijlage? Het is niet alleen van belang voor jouw afstudeerscriptie, maar (vooral) ook voor de keuze waar we misschien eerder voor komen te staan dan ons lief is: voor of tegen de staat Israël (een ‘tussenoplossing’ is er niet). Volg je de ontwikkelingen rond Syrië (via de oude massamedia krant, radio en TV) en zie je wel dat donkere wolken zich steeds dreigender boven Israël samenpakken? Bij een beetje oorlog zie je altijd een overzichtelijke tweedeling ontstaan en ik houd mijn hart vast dat dit nu staat te gebeuren: dat soenieten en sjiïeten en alevieten en seculieren, dat Turkije, Irak en Iran en Egypte en noem maar op, elkaar zullen vinden in hun diepgewortelde haat jegens joden en hun zgn. ‘beloofde land’ Israël. Ik vind het een teken van ‘luie journalistiek’ dat we tot nu toe weinig tot niets vernamen over de houding van Israël inzake Syrië, alsof die er niet toe doet. Terwijl toch mag worden aangenomen dat de Amerikaanse inlichtingendiensten blind varen op (resp. blind zouden zijn zonder) de Israëlische inlichtingendienst, de best ingelichte ter wereld (die bijv. ook feilloos de ene na de andere Hezbollah- hotemetoot weet te traceren en uit te schakelen). Zelfs al zouden ze weten dat rebellen achter die gifgasaanval zaten zouden ze waarschijnlijk nog Assad aanwijzen als de schuldige, omdat alleen zo de vlam in de pan kan slaan die een ongekend grote (en ongerijmde) coalitie in het geweer zou brengen tegen aartsvijand Iran (waarvan Netanjahoe nog niet zo lang geleden zei dat bijna het moment gekomen was dat er daar met alle middelen moest worden ingegrepen om te voor-komen dat dat andere massavernietigingswapen tegen hen ingezet zou kunnen worden). Dus in die zin zouden de islamitische jodenhaters wel eens gelijk kunnen hebben: niet overal zitten de joden achter maar hier misschien wél...

Aan het eind van het oeverloze familiedebat ‘Ziende blind’ (uitgelopen op bijna 80 pagina’s...) schreef ik in een e-mail van 2-2-2011 (dus nog niet zo lang geleden, toch?): “Maar wat ik toch vooral in Wilders - en dus de hele hem volgzaam volgende PVV - waardeer is dat ze pal staan voor Israël, wat van geen enkele andere partij meer gezegd kan worden. Als ik al niet tegen de PvdA van soebattende salonsocialist Job Cohen was, zou ik dat nu worden, nu zelfs mensen als Timmermans niet eens meer onder ogen durven zien dat de toestand in het Midden-Oosten wel eens helemaal verkeerd kon aflopen voor de Joden: nog geen 7 miljoen ‘groot’ en omringd door veel meer dan honderd miljoen verklaarde vijanden! Ik denk dat onze kleinkinderen misschien nog meemaken dat ze zich als vrijwilliger moeten opwerpen voor de verdediging van Israël, en ik hoop dat zij dat dan doen, hoe antimilitaristisch ze eigenlijk ook zouden moeten zijn. (Zoals in de 20er - 30er jaren door links te hulp werd geschoten in de Spaanse burgeroorlog - maar dan nu dus met nog heel wat meer reden!) Ik heb zoiets zelfs een man als Wilders nog niet horen zeggen, kun je nagaan hoe ver jullie vader is afgegleden...” (einde citaat) En dit allemaal om mijn vorige mailtje en de daarin vervatte vraag nog eens te onderstrepen. Liefs, opa

From: J. Euwema Sent: Saturday, February 08, 2014 To: euwema judith Cc: euwema hans ; euwema sarah Haren, 8-2-2014 Juudje, Bijgesloten het stuk over antisemitisme waar ik het met je over had, een debat op niveau mag ik wel zeggen, vooral de eerste 10 bladzijden, daterend van ca. 10 jaar geleden (dus van ver voor de tijd dat jij de krant las en het nieuws volgde). Maar vooral gezien Willem’s belangstelling voor het MiddenOosten (je zei zelfs bang te zijn dat hij daarheen wilde, natuurlijk niet als jihadstrijder of zo, maar wel vanuit betrokkenheid bij de Palestijnse zaak) zal het jou (en hem?) interesseren hoe er in jouw familie over werd en wordt gedacht. Ik heb dit stuk een half jaar geleden ook aan Sarah toegestuurd, maar die had het zo druk met haar afstudeerscriptie, ook hierover handelend (en dan vooral vanuit het perspectief van ‘Een ander joods geluid’), dat ze het pas wilde lezen als ze was afgestudeerd – dus misschien is ze er nu aan begonnen... Liefs, opa From: J. Euwema Sent: Monday, March 31, 2014 To: euwema sarah Cc: euwema hans ; euwema gaaike ; euwema gaaike niels ; Euwema Jaap ; euwema mathijs Haren, 31-03-2014 Sarah, Het is nu een half jaar (!) geleden dat ik jou het bovenstaande mailtje (met belangrijke bijlage!) toestuurde en jouw eerdere excuus dat je even meer dan genoeg had van dit onderwerp is nu toch wel komen te vervallen, dus mag ik je nu toch wel opnieuw de onderstaande vragen voorleggen. Er is nog een reden waarom ik nu de bijlage in jouw (jullie) aandacht aanbeveel en dat is de actuele aandacht voor de grondwet: op pagina 19 geef ik aan dat er pas in 1983 (!) een opvallende uitbreiding is ingeslopen in het artikel tegen discriminatie, namelijk dat je ook iemand niet mag discrimineren voor wat betreft godsdienst en levensovertuiging, hoewel dat toch zaken zijn waar je voor hebt gekozen (of hebt kunnen kiezen) en waar je dus op aangesproken mag worden (wat niet geldt voor ras, huidskleur, sekse en mogelijk zelfs seksuele voorkeur, als je tenminste erkent - of niet ontkent - dat ook dit iets ‘aangeborens’ is, althans geen volstrekt vrije keuze).

Voor zover ik heb kunnen nagaan heeft niemand aandacht hieraan besteed, maar zoals je weet houd ik me verre van de sociale media, dus misschien is het me daardoor ontgaan. liefs. opa P.S.: oma en ik hebben inmiddels jouw afstudeerscriptie gelezen (ik heb zelfs de transcript-bijlagen vluchtig doorgelezen, en dat bepaald niet met genoegen, zoals ook jouw docenten al lieten doorschemeren), maar alvorens hierop te reageren zou ik toch graag zien dat jij als tegenprestatie de moeite nam de bijlage over antisemitisme even (op z’n minst door) te lezen. From: J. Euwema Sent: Monday, August 11, 2014 To: euwema dato ; euwema gaaike ; euwema gaaike niels ; euwema hans ; Euwema Jaap ; euwema judith ; euwema marjanke ; euwema marjitska ; euwema mathijs ; euwema mirjah ; euwema sarah Haren, 11-8-2014 Lieve kinderen en kleinkinderen, Nu het antisemitisme uit alle kieren naar buiten komt en in de ons omringende landen zelfs weer luidkeels wordt beleden (in Duitsland schijnt dit erger te zijn dan onder Hitler en ook Frankrijk zet een lange traditie voort) is het goed nog eens terug te kijken op ons familiedebatje van 9 (- 5) jaar geleden – nu in pdf bijgesloten en teruggebracht tot nog geen 20 pagina’s. Dat moet toch nog te doen zijn? En net als toen zie ik jullie reactie en/of standpuntbepaling met warme belangstelling tegemoet. Liefs, papa/opa From: J. Euwema Sent: Wednesday, August 27, 2014 2:22 PM To: euwema dato ; euwema gaaike ; euwema gaaike niels ; euwema hans ; Euwema Jaap ; euwema judith ; euwema marjanke ; euwema marjitska ; euwema mathijs ; euwema mirjah ; euwema sarah ; herder hannah ; herder theun Haren, 27-8-2014 Het was kennelijk toch niet te doen – maar misschien lukt het middels een ander beeldscherm: kijk via ‘uitzending gemist’ naar ‘The story of the Jews’ (van Simon Schama) dat werd uitgezonden op NPO2 op zaterdagavond 23 augustus. Je zou jezelf tekort doen ook dit te missen. papa/opa From: J. Euwema Sent: Sunday, September 14, 2014 5:16 PM To: euwema dato ; euwema gaaike ; euwema gaaike niels ; euwema hans ; Euwema Jaap ; euwema judith ; euwema marjanke ; euwema marjitska ; euwema mathijs ; euwema mirjah ; euwema sarah Haren, 14-9-2014 Lieve nakomelingen, Ik moet er nu toch wel van uit gaan dat jullie dat stuk over antisemitisme niet hebben kunnen en/of willen lezen. Dit spijt me meer dan ik zeggen kan (d.w.z. wat ik er ook over zou zeggen, het zou toch ook niet tot jullie doordringen), er blijft me nu niets anders over dan het in geactualiseerde (dus uitgebreide) vorm ‘bij te zetten’ op onze familiewebsite, te vinden onder www.euwema.schrijft.nl (Ik zet deze link er nog maar een keer bij, je zou op z’n minst eens kunnen kijken wat daarop zoal is aan te treffen) – waar het hopelijk ook nog te vinden en te lezen is als ik zelf ben bijgezet… Liefs, papa/opa

Haren, 24-09-2014 Als actualisering van het voorgaande het volgende: Vandaag maakt ons kabinet het voornemen bekend om actief deel te nemen aan de coalitie die de oorlog heeft verklaard aan de Islamitische Staat (IS) en dat mag heel opmerkelijk worden genoemd: e voor het eerst in zeg zo’n 70 jaar weer ‘in (staat van) oorlog’ – die 3 wereldoorlog waarvan ik al vele jaren geleden beweerde dat deze allang begonnen was, de oorlog van de oosters islamitische tegen de westerse wereld. En net als in (het begin van) de vorige wereldwijde oorlogen moeten allerlei landen zich in de vreemdste bochten wringen om uit te kunnen leggen waarom ze opeens op de hand zijn of aan de kant staan van een eerdere tegenstander of zelfs aartsvijand. Met Assad zal dat nog wel lukken (die was misschien altijd al wat minder verschrikkelijk dan werd voorgesteld) en zelfs met het fundamentalistisch-sjjïetische Iran zal men het ooit op een akkoordje moeten gooien, maar Israël? nee, dat nooit, dat zou zeker voor de Arabisch-islamitische coalitiegenoten voorlopig ondenkbaar zijn. Overigens waren de luchtaanvallen tot nu toe zo doeltreffend dat daar wel de Israëlische inlichtingendienst aan te pas moet zijn gekomen – wat wel kan kloppen met wat Netanjahoe eerder zei: dat Israël wel degelijk meedoet aan de strijd tegen IS “maar sommige dingen zijn meer bekend dan andere”… (‘Een vrouw op de vlucht voor een bericht’ van David Grossman geeft ‘hartverscheurend’ weer hoe het is om als ‘vrije geest’ in Israël te leven - en ook hoe belangrijk en gevaarlijk die inlichtingendienst is.) Op het niveau van de internationale politiek speelt het antisemitisme als zodanig trouwens ook geen enkele rol en gaat het alleen over macht en machtsverhoudingen - en is Israël een sterke speler. Dit geldt zeker ook voor Rusland, die zijn sporen heeft verdiend in de strijd tegen het islamterrorisme, en het hoeft ons dan ook niet verbazen als de strijdbijl tegen Poetin eerdaags wat wordt weggemoffeld. (Dat de Nederlandse bijdrage aan de strijd tegen IS in mindering wordt gebracht van de deelname aan de snelle interventiemacht van de NAVO wijst misschien ook al een beetje in deze richting…) Op straatniveau, in de beleving van de ‘gewone man’, floreert echter het antisemitisme als vanouds, in de islamitische wereld als iets vanzelfsprekends, iets ‘natuurlijks’ wat met de paplepel is ingegeven, in de westerse wereld als iets wat eigenlijk niet hoort maar bij het minste of geringste de kop opsteekt. Je zag dat weer bij de derde door Hamas doeltreffend geprovoceerde en geregisseerde Gaza-oorlog, dat iedereen het over één ding eens was: die politiek van de joodse staat Israël deugde van geen kant - hun soldaten hadden het vooral op vrouwen en kinderen voorzien, en natuurlijk mocht je dat niet alle joden aanrekenen, maar waarom namen ze er niet luid en duidelijk afstand van, dat was toch wel het minste wat je van hen mocht verwachten? Mocht deze redenering bekend in de oren klinken, vraag je dan eens af waarom het discriminerend en intolerant wordt gevonden ditzelfde van islamieten te eisen (en waarom het burgemeester Aboutaleb kwalijk wordt genomen dat hij zijn geloofsgenoten hiertoe oproept, zelfs beticht wordt van collaboratie met zijn politieke vriendjes, terwijl zijn collega v.d. Laan van Amsterdan juist goede sier maakt door zich in de Abel Herzberg-lezing hiervan te distantiëren). De verbindende schakel, de verklarende factor, heet antisemitisme - manifest of latent, openlijk of stiekem, bewust of onbewust – en wie wil weten hoe dit zit kan het als een soort sjibbolet gebruiken: probeer maar eens een goed woordje voor Israël te doen tegenover de gekleurde berichtgeving van en over Gaza – er ontstaat direct een muur van wantrouwen, alsof je aan ‘de verkeerde kant’ staat. Hetzelfde zag je trouwens als je iets inbracht tegen de opeens (over)heersende mening dat Poetin zo ongeveer de verpersoonlijking van het kwaad was (zoals ooit Hitler en merkwaardigerwijs nooit Stalin): je voelde een plots verkillende tot ijzige sfeer van verwijdering, van ‘met jou valt niet te praten’, dus misschien heeft het niet speciaal met antisemitisme te maken maar meer met de felheid van mening – wat wel weer helemaal bij antisemitisme hoort: je kunt daar alleen in zwart-wit-termen over praten. e (Aan het eind van de 19 eeuw werd Frankrijk verscheurd door oplevend antisemitisme en de spotprent van de politieke tekenaar Caran d’ Ache bracht dit zo in beeld: op een vredig Frans familiediner merkt iemand op “Laten we het maar niet over de Dreyfus-affaire hebben”, de volgende prent laat zien hoe iedereen met iedereen in gevecht is en het onderschrift luidt: ’…ze hebben het toch besproken’.) Toen (nog maar) enkele maanden geleden ISIS de kop opstak door zich als de meest barbaarse en primitieve koppensnellers te prononceren, moet dat de (ontwikkelde) moslims in verwarring hebben gebracht: hoe zich hiervan te distantiëren zonder de grondwaarden van de islam ter discussie te stellen (tenslotte viel niet te ontkennen dat die vreseljke en gevreesde Isisten vrome moslims leken te zijn) en ook zonder die nog vreselijker joden in de kaart te spelen (want ook niet te verdonkeremanen viel dat de Hamas als ‘bloedbroeders’ golden van de Isisten en dat er dus ook voor Israël niets anders op zat dan zich met harde hand en tand daartegen te verdedigen). Of het bij haar zelf is opgekomen of dat ze het gewoon van de schotel heeft gepikt (waar als vaststaand feit wordt uitgestraald dat IS door de CIA is opgezet!) – je sloeg twee vliegen in een klap door Isis een zionistisch complot te noemen.

Zoiets zal de afgestudeerde cultureel antropoloog, actief kaderlid van de PvdA en medewerkster van het ministerie van Veiligheid en Justitie Yasmina Haifi hebben bedacht/gedacht (als je van nadenken nog mag spreken in dit geval), en in een moeite door misschien ook dat Hamas wel een uitvinding moest zijn van de joden, ook bedoeld om de moslims tegen elkaar in het harnas te jagen. En even ‘doordenkend’: die drie zoons van kolonisten die, huiswaarts kerend van hun godsdienstles, werden ontvoerd en vermoord dienden natuurlijk alleen maar als lokaas om opnieuw een oorlog met Gaza uit te lokken, waarna de joden weer naar hartelust vrouwen en kinderen konden doden, zogenaamd uit represaille. (Dat Israël de beide daders, door vele Palestijnen als helden vereerd, heeft weten op te sporen en - pas vandaag - hun gerechte straf heeft laten ondergaan, zal ook wel worden uitgelegd als het tot zwijgen brengen van getuigen of zo…) Maar waarschijnlijker is dat er van enig logisch denken helemaal geen sprake meer hoeft te zijn, zodra er joden in het geding zijn wordt het verstand op nul gezet en is er alleen nog plaats voor de meest primitief-elementaire gevoelens van haat én nijd. En als dit al zo ‘werkt’ bij de ontwikkelde en goed opgeleide moslims (de bovenlaag waar ook de jihadisten uit worden gerekruteerd!), wat valt er dan nog te verwachten van de (nog) meer ‘eenvoudigen van geest’. En die kun je het eigenlijk ook nauwelijks euvel duiden: als gelovige en praktiserende moslim zie je natuurlijk liever je zoon zich ontwikkelen tot een trouwe moskeeganger die zijn geloof serieus neemt dan dat je hem ziet afglijden in westerse goddeloosheid en losbandigheid incl. jeugdcriminaliteit. Maar degenen die zich op de sociale media laten horen zullen veelal wat meer ontwikkeld en ‘verwesterd’ zijn, en uitgerekend door dezulken werd volop steun aan Haifi betuigd (er kwam voor haar zelfs een speciale steunpagina op facebook die binnen een paar dagen 6500 adhesiebetuigingen opleverde). En gevreesd moet worden dat ook niet-moslims zich hier hebben geroerd om aan hun antisemitisme lucht te geven. Het is bijna niet te geloven, dat een normaal begaafd (en opgevoed) mens zulke barre nonsens voor zoete koek slikt., maar het komt dus voor. Hans kan erover meepraten: toen bij zijn les e aan 1 jaars mbo-leerlingen op 11 september het woord complottheorie viel bleek de overgrote meerderheid (van de overwegend autochtone Friezen) ervan overtuigd te zijn dat de Amerikaanse geheime dienst achter de aanslag op nine-eleven zat en zeker ook de joden (die waren die dag dan ook mooi thuis gebleven…En dan ook nog te bedenken dat het meest aangrijpende boek hierover geschreven is door de Joods-Amerikaanse schrijver Jonathan Safran Foer ‘Éxtreem luid & ongelooflijk dichtbij’ !!). Zo’n rotsvaste overtuiging (ze vonden het eigenlijk een beetje zielig voor de leraar dat die nog dacht dat het een aanslag van Al Kaida was geweest) zonder in deze zienswijze te zijn gehersenspoeld (zoals de meeste moslims), wijst toch op z’n minst op een welhaast universele ‘hang’ naar antisemitisme. En altijd gaat het dan over joden die macht hebben, die aan de touwtjes trekken, achter de schermen de dienst uitmaken, denken dat ze de beste en de knapste zijn, kortom: om nijd en benijden. Je kunt dat soms ook aflezen uit de moeite die men ermee heeft om joden iets te gunnen, hun gelijk of hun overwicht, maar ook (of zelfs) hun uitzonderingspositie als slachtoffers van de holocaust., waardoor ze nog steeds ontzien zouden moeten worden. Nogal opvallend kwam dat onlangs naar voren bij onze PvdA-minister van onderwijs, die geacht werd te bepleiten dat er in het basisonderwijs meer aandacht werd besteed aan antisemitisme en discriminatie – en elke keer als het dan over joden ging voegde ze er haastig aan toe “en natuurlijk van de moslims en de homo’s”, alsof dat van dezelfde orde was (maar waarom je dat op de zgn. zwarte scholen, waar dit onderwijs voor bedoeld was omdat men het vooral daar op de joden gemunt had, zou moeten doen, dat meer begrip kweken voor moslims, daar was kennelijk niet over nagedacht; homo’s konden zeker ook daar wel een goed woordje gebruiken, doch die hadden in het onderwijs al de nodige extra aandacht opgeëist, dus ook dit sloeg nergens op). Bijzonder bont maakt de meest progressieve krant van Nederland het op dit punt, maar dan moet je het wel goed tussen de regel door kunnen lezen, voor je het weet word je bevestigd in israël-bashing: op 21 augustus werden drie topcommandanten van Hamas door Israël bij een luchtaanval gedood, zonder ‘collateral damage’ onder vrouwen en kinderen, dus voor het eerst een actie die ‘er wezen mocht’ zou je zeggen. Al de volgende dag werden 18 vermoedelijke ‘collaborateurs’ geëxecuteerd, waarvan 7 in het openbaar bij een moskee, in het bijzijn van honderden gebedsgangers. En zo vervolgt dan De Volkskrant van 23 augustus: “De executies komen op een moment dat Israël Hamas, vanwege de gebruikte methoden, op een lijn probeert te stellen met de terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). Premier Netanyahu zei woensdag dat Hamas en IS ‘takken van dezelfde boom zijn.’ “We worden geconfronteerd met dezelfde barbaarsheid”, aldus de Israëlische premier.” Me dunkt, een beter voorbeeld kun je ook nauwelijks bedenken: als die 18 Palestijnen (waaronder 2 vrouwen) al bekend waren geweest als informanten van Israël, waren ze natuurlijk allang onschadelijk gemaakt, nu werden ze zonder vorm van proces afgemaakt , misschien omdat ze bekend stonden als politieke tegenstanders, maar misschien ook omdat ze eenvoudigweg nodig waren om de bevolking schrik aan te jagen – inderdaad een barbaarse daad waar die paar onthoofdingen door IS bleekjes bij afsteken. Maar wat staat er boven dit artikel, waarin gedetailleerd de executies worden beschreven, compleet

met foto’s: Palestijnse organisatie geeft in alle openheid keiharde waarschuwing aan eigen bevolking. En alsof dit al niet duidelijk genoeg is besluit het artikel aldus: “Israël maakt vrijwel zeker gebruik van een netwerk van informanten in Gaza om er achter te komen waar belangrijke Hamas-leiders zich bevinden. Om de Palestijnse bewoners over te halen, gebruikt het Israëlische leger niet zelden chantage. Veel Palestijnen in Gaza hebben familieleden die vastzitten in Israëlische gevangenissen. Ook wordt geprobeerd ze over te halen met vertrekvergunningen.” - inderdaad wandaden waarbij die ‘waarschuwing in alle openheid’ en die IS-onthoofdingen in het niet vallen…En als sluitstuk volgt dan nog even de mededeling, die verder nergens op slaat, dat door een mortieraanval vanuit Gaza een 4;jarige kleuter om het leven is gekomen: “Het eerste Israëlische slachtoffer sinds het geweld tussen Israël en Hamas opnieuw oplaaide. De afgelopen zes weken werden meer dan 2000 Palestijnen en 68 Israëliërs gedood.” Kun je nagaan waar de echte slechteriken dan wel slimmeriken zitten … Een buitenlandredactie die zo’n tendentieus artikel afsplitst en een hoofdredactie die dit laat passeren deugen duidelijk niet afgaande op het punt van antisemitisme (als sjibolet). Een week voordat ook onze regering de oorlog verklaarde aan de IS (de Islamitische Staat ”die niets met de ware islam te maken heeft”, zoals menigeen zich gedwongen voelde eraan toe te voegen…) waren er de Algemene Beschouwingen van de Tweede Kamer met de (on)veiligheid als het belangrijkste agendapunt. Wilders was wel zo verstandig om niet al te uitbundig zijn gelijk te halen (door te zeggen dat dit nu was waar hij al jarenlang tegen had gewaarschuwd), maar bleef het hoekje zoeken waar de klappen vallen (want dit levert hem tot nu toe de meeste stemmen op) door met net even te veel aplomb te zeggen dat uit recent onderzoek was gebleken dat maar liefst 75% van ‘onze’ moslims de sharia boven de Nederlandse wet stelt en bovendien openlijk sympathiseert met de jihadisten. De volgende dag corrigeerde het bureau motivaction, waar Wilders zich op beriep, deze cijfers: de vraag was geweest of de Koran voor hen gezaghebbender was dan onze wetgeving, en de vraag naar de jihadisten was gesteld voor de opkomst van Isis en sloeg dus alleen op het ten strijde trekken in Syrië tegen Assad – waarvan Samson in het debat nota bene zei dat hij daar alle begrip voor had. Ook de anderen buitelden over elkaar heen om zo ver mogelijk afstand te nemen van Wilders en putten zich uit in sympathie- en steunbetuigingen aan die zgn. overgrote meerderheid van islamieten die ook niets moesten hebben van de wreedheden van Isis en van de jihadgangers in deze richting. De zondag erop bracht Brandpunt verslag uit van een onderzoek uit 2013 van de Berlijnse Humboldt-universiteit onder alle West-Europese moslims: een kleine meerderheid (van 52%) van de Nederlandse moslims leek er inderdaad geen fundamentalistisch wereldbeeld op na te houden en niet gediend te zijn van jihadisme, maar een grote minderheid (44%) echter wel degelijk - en wat nog verontrustender was: 40% zag de joden als het ultieme kwaad en meer dan de helft vond dat het Westen erop uit was de islam te vernietigen (al eerder bleek maar liefst 10% van de Nederlandse moslims bereid te zijn de wapens op te nemen ter verdediging van de islam, wat toch ook al gauw honderdduizend betrof…). En het meest verontrustend was, in mijn ogen, dat geen enkel massamedium hieraan vervolgens refereerde, het werd zoals dat heet doodgezwegen! Was dat omdat men Wilders, wiens cijfers er toch niet zo heel ver naast zaten, zijn gelijk niet gunde? Of voelde men zich toch wat ongemakkelijk over de adhesiebetuiging met de goedwillende moslims, terwijl nu opeens gewaarschuwd moest worden tegen dezelfde groep, waarin de radicalen schuil gingen die de dreigementen van een hunner vanuit Aleppo wel eens waar zouden kunnen maken. Als ook over die rare dubbele boodschap dat er weliswaar nog geen gevaar te duchten was maar dat wel militairen werd afgeraden om in uniform met het openbaar vervoer te reizen (nog afgezien van het feit dat dit wel erg ver verwijderd is van het met trots dragen van ’s lands resp. ‘s konings wapenrok, doch dat was wellicht al sedert Sebrenica uit de tijd…). Hoe je het gevaar echter ook inschat, over één ding lijken we het eens te zijn: de kogel zal deze keer niet van links en niet van rechts komen maar uit de hoek van onze islamitische medelanders. Die zijn zonder uitzondering antisemitisch (vandaar dat alle openbare joodse instellingen politiebewaking behoeven) en dus ook anti-Israël (bevrijding van het Palestijnse volk van de Israëlische onderdrukking geldt als het uiteindelijke ‘hogere’ doel van de jihadisten). Wie nu nog uit hetzelfde antisemitische en anti-Israël vaatje blijft tappen, zelfs nu we de oorlog hebben verklaard aan de Islamitische Staat én daartegen in het geweer zijn gekomen, zou zich misschien toch eens moeten afvragen waar zo’n diepgewortelde jodenhaat uit voort zou kunnen komen. In het gunstigste geval zou het een kwestie kunnen zijn van ‘mee huilen met de wolven in het bos’ – want antisemitisme is eigenlijk nooit een individuele oprisping maar altijd iets wat zich in grote volksbewegingen voordoet. Vandaar mijn mantra ‘mijdt de meute’ en de daarmee te maken hebbende leefregel ‘lees je vrij’ - vrij van welke massabeïnvloeding ook . Lezen is, zeker ook in de joodse traditie, het meest probate middel tegen afglijden in elk denkbaar ‘-isme’, omdat het individualiseert en vrijwaart voor de waan van de dag en van het grote publiek. Ik heb (het weer eens) gezegd. J. Euwema