80
netwerk APRIL 2002
Sinds de komst van cd- en dvd-branders, is een kopie maken van software, muziek of films alledaagse kost geworden. Verzinken in de illegaliteit is bijgevolg eveneens kinderspel. Maak je ook weleens een kopietje voor iemand anders? Weet dan dat de wet je minstens als heler aanziet en dat je bijgevolg een veroordeling riskeert. ls je een computer hebt, stel je dan eens de volgende vraag: staat op jouw pc of Mac alleen maar software geïnstalleerd die je ook daadwerkelijk gekocht hebt? Met andere woorden: heb jij alle nodige licenties in huis opdat je de software wel mag gebruiken? Of wie weet heb je jouw pc wel overgenomen van een kameraad, die de harde schijf al lustig volgegooid had met allerlei programma’s of spelletjes. En als die verkoper jou niet de licenties gegeven heeft van al die software (ervan uitgaande dat hij die tenminste officieel gekocht had), dan is het al zover: je zit met illegale software opgescheept en je bent strafbaar! Je mag je meteen nog een paar andere vragen stellen. Heb je ooit al MP3-muziek gratis van het net geplukt, waarvoor de auteurs nooit (onrechtstreeks) hun toestemming gegeven hebben? Of heb je al eens een gekopieerde muziek-cd cadeau gekregen van een kameraad? Of ben jij zo iemand die braaf muziekcd’s in de winkel koopt, er een kopietje voor zichzelf van maakt, en vervolgens de originele schijfjes weer verkoopt? Heb je op een van deze drie vragen ‘ja’geantwoord, ook dan ‘mag’ je jezelf een piraat noemen.
A
De cijfers bewijzen het Maar wat als je een zogenaamde kleine thuiskopieerder bent, dus iemand die zo nu en dan eens een schijfje overpompt, riskeer je dan een boete of een celstraf? Wel, als occasioneel kopiërende particulier is de kans uiteindelijk vrij klein dat je gepakt wordt. De cijfers (zie elders in dit dossier) bewijzen het: het zijn over het algemeen de ‘grote’ piraten die geviseerd en dus vervolgd worden. En de straffen zijn dan ook navenant! Want als je geklist wordt, riskeer je (naargelang de begane ‘misdaden’) een viervoudige vervolging.
>
Welk type piraat ben jij? Er zijn zoveel verschillende manieren om als particulier de wet te overtreden (over de ‘professionele’ namaakorganisaties hebben we het dus nog niet eens). Heel wat van onze lezers vallen wellicht onder de categorie van de kleine thuiskopieerder (ja, geef maar toe!).
>> DE KLEINE THUISKOPIEERDER
Hieronder verstaan we diegenen die geregeld een kopie maken van een niet-beveiligde muziek-cd: een operatie die geen specifieke kennis vereist en die in principe door iedereen met een brander (inbouw- én woonkamermodel) in een handomdraai uitgevoerd kan worden. De kopie is bij de kleine thuiskopieerder ofwel bestemd voor eigen gebruik, ofwel om een familielid, vriend(in) of kennis te plezieren. Ook zij die ‘een beperkt commercieel doel voor ogen hebben’ (mensen die met andere woorden een kleine vergoeding durven vragen), vallen onder deze categorie.De thuiskopieerder houdt er ook van om gekraakte programma’s te installeren, een DivX-film af te halen en MP3-bestanden uit te wisselen. >> DE RIPPERS
Een trapje hoger op de ladder staan de zogenaamde rippers die de softwaremakers het leven zuur maken. Deze piraten zijn niet per se op zoek naar roem en glorie,maar beulen zich wel af om spelletjes en programma’s ‘kopieklaar’te maken.Om dat te doen,gebruiken ze zogenaamde cracks die heel gemakkelijk te vinden zijn op het internet. Eenmaal de beveiliging eraf is gesloopt,kunnen ze een programma of spel naar hartenlust kopiëren.Ze hebben dus twee doelen voor ogen: de voor hen nuttige software gratis gebruiken (omdat ze die programmatuur niet willen of kunnen betalen) en er kopietjes van maken om ze achteraf te verkopen voor een ‘aanvaardbare’ prijs. Wanneer dit op systematische wijze gebeurt,ontstaat al gauw een lucratief handeltje.
Met zogeheten cracks registreer je programma’s, zonder ervoor te betalen.
>> DE CRACKERS
Een ripper kan in vele gevallen niet zonder een cracker:iemand die cracks maakt,waardoor het mogelijk wordt om een commercieel pakket te gebruiken zonder de originele cd-rom in je bezit te hebben, en/of zonder een serienummer of cd-key te moeten ingeven.Zulke cracks zijn meestal erg kleine bestanden, waardoor ze zich vliegensvlug over het internet verspreiden.Wie zo’n crack afhaalt,kan zelf de beveiliging(en) van een originele cd-rom weghalen en er ‘gekraakte’ kopieën van maken. Ook lui die een kick krijgen van het inbreken in computers en telefoonsystemen worden trouwens crackers genoemd. >> DE HACKERS
Hackers zijn toegewijde informaticafanaten. Zij zijn het die de programma’s bedenken en ontwikkelen, waarmee het mogelijk wordt om bestaande software te wijzigen. Hun motivatie: het plezier, de roem, de drang om een systeem, waarin ze zich niet kunnen vinden, omver te werpen. Maar hoe idealistisch ze zichzelf ook mogen vinden: hun opvattingen botsen met de wetgeving.
netwerk APRIL 2002
81
Vier maal vervolgd 1. Het IFPI (zie kaderstuk onderaan deze pagina) legt klacht tegen je neer. 2. Wanneer er geen auteursrechten betaald zijn (MP3’s, compilatie-cd’s...), dient ook Sabam klacht in tegen jou. 3. Van compilatie-cd’s of audio-cd’s uit het illegale circuit die je koopt, zal je allicht ook geen factuurtje hebben. Anders zou het wel heel gemakkelijk worden om de bron op te sporen.In zo’n geval riskeer je dus ook nog eens serieuze problemen te krijgen met het BBI, de Bijzondere Belasting Inspectie, die de misgelopen inkomsten op jou zal trachten te verhalen. 4. De boete voor de ontlopen btw alleen al, kan oplopen tot 1.000 % van het veronderstelde ontvangen bedrag.
Wat riskeer je? Op strafrechtelijk vlak riskeer je de eerste keer normaal gezien een (serieuze) boete. Recidivisten mogen rekening houden met nog zwaardere boetes én eventueel een voorwaardelijke celstraf.Wie een derde keer tegen de lamp loopt,belandt zelfs effectief in de gevangenis. Wat de strafmaat betreft: alles hangt natuurlijk af van de verdenkingen, het aantal illegale kopieën, de in beslag genomen apparatuur (computers, cd-branders)... Volgens een
advocaat die wij raadpleegden, moet je onderscheid maken tussen een boete op namaak, en een boete op illegale handelspraktijken. De ‘namaker’ riskeert een boete tussen 130 en 10.000 euro.Voor wie zich bezighoudt met het verkopen van illegale software,ligt het bedrag meestal nog hoger: tussen de 2.500 en 100.000 euro!
Hoge bedragen De strafmaat is echter erg rekbaar. De bedragen die genoemd worden, zijn theoretisch en dienen vooral als afschrikmiddel. Desalniettemin worden geregeld straffen uitgesproken, die een voorbeeldfunctie moeten hebben. De organisaties die de auteursrechten verdedigen, hanteren voor het berekenen van hun schadeclaim een eigen formule. Het IFPI eist over het algemeen € 25,- per cd (voor software en PlayStation-games), terwijl Sabam € 2,- per muziek-cd wil. Maar Sabam meent dat één gepiratiseerde muziek-cd makkelijk 300 keer gekopieerd kan zijn. Het vermenigvuldigt de gemiste auteursrechten van een cd daarom met 300. Dat maakt dus € 600,- per cd! Voor een illegale kopie van een dvd-film (in eender welk formaat en op gelijk welke drager), bedraagt het tarief € 250,-.Met zulke hoge bedragen in het achterhoofd, denk je dus toch maar beter eens extra na voor je de zoveelste DivX-film downloadt of MP3-cd brandt, niet?
Voor wie moet je schrik hebben?
>
In België trekken verschillende instanties ten strijde tegen de softwarepiraterij. De meest gekende organisatie is Sabam, dat de auteursrechten van muziekartiesten behartigt, maar ook andere verenigingen kunnen zich burgerlijke partij stellen om verloren inkomsten terug te vorderen.
IFPI Zoals hun bedrijfsjurist Olivier Maeterlinck ons bevestigt, vertegenwoordigt het IFPI de Belgische muziekproducenten. Hun leden bezitten in totaal de rechten op ongeveer 95% van de geluidsdragers die verkocht of gedistribueerd worden in België. Om die rechten te verdedigen, trekt het in hoofdzaak ten strijde tegen de muzikale piraterij onder al zijn vormen. Een van de hoofddoelen blijft de strijd tegen de illegale compilatie-cd’s. Een van hun meest in het oog springende acties, was de inbeslagname van maar liefst 94.000 cd’s in Arendonk en
82
netwerk APRIL 2002
de juridische acties tegen twee fabrieken waar cd’s geperst worden. Wat IFPI ook een doorn in het oog is, is het kopiëren van muziek-cd’s en het vrij beschikbaar stellen van muziekstukken op het internet (in MP3- of een ander formaat) zonder toestemming van hun leden en zonder dat er de nodige rechten voor betaald zijn. Onlangs maakte het IFPI nog bekend dat er vorig jaar twee miljoen minder cd’s verkocht zijn in België dan in 2000. IFPI schrijft deze daling van 10% volledig toe aan het illegaal downloaden. Voor de platenwinkels zou deze daling trouwens neerkomen
Legale of illegale muziek? Wat is er nu juist legaal en illegaal wat betreft het kopiëren van muziek-cd’s? Ook voor ons is het niet altijd even duidelijk. We legden daarom een zestal concrete praktijkvoorbeelden voor aan Sabam en IFPI en vroegen hun: is dit legaal, dan wel illegaal? De antwoorden zijn soms verrassend! Vraag
Antwoord Sabam
Antwoord IFPI
Ik koop een muziek-cd en maak een kopie voor in de auto.
Legaal.
Legaal.
Ik koop een muziek-cd en maak een kopie voor in de auto.
Legaal, maar wanneer dit op regelmatige basis gebeurt,
Illegaal, maar het blijft onderwerp van discussie.
Ik verkoop het origineel door, maar hou de kopie.
kan dit als fraude beschouwd worden.
Ik koop een cd, maak een kopie en die geef ik aan een vriend. Ik leen een cd van een vriend en ik maak een kopie
Illegaal.
Illegaal.
Illegaal (enkel erkende openbare uitleeninstellingen
Illegaal.
voor mezelf.
zijn bevoegd om werken uit te lenen).
Ik huur een recente cd in een mediatheek en maak
Illegaal, voor cd’s die nog geen 6 maand op de markt zijn.
Illegaal, voor cd’s die nog geen 6 maand op de markt zijn.
een kopie voor mezelf.
Legaal, als de cd al meer dan 6 maand op de markt is en
Illegaal, ook voor cd’s die al meer dan 6 maand op de markt
de kopie gemaakt wordt met een standalone cd-brander.
zijn, maar het blijft onderwerp van discussie.
In de prijs van zulke apparaten (en de blanco schijfjes) zijn de auteursrechten immers al verrekend. Ik huur een cd in een mediatheek en maak een kopie voor mezelf, omdat de cd in geen enkele winkel te vinden is, want uitverkocht.
Illegaal, voor cd’s die nog geen 6 maand op de markt zijn.
Illegaal, voor cd’s die nog geen 6 maand op de
Legaal, als de cd al meer dan 6 maand op de markt is en de
markt zijn.
kopie gemaakt wordt met een standalone cd-brander.
Illegaal, ook voor cd’s die al meer dan 6 maand op de
In de prijs van zulke apparaten (en de blanco schijfjes)
markt zijn, maar het blijft onderwerp van discussie.
zijn de auteursrechten immers al verrekend.
Wat blijkt? Op sommige vragen geven Sabam en IFPI verschillende antwoorden. Een verwarrende situatie dus, waarin tegenstrijdige interpretaties van de wetgeving geen uitzondering zijn. Een gewiekst
advocaat zou daardoor weleens op het idee kunnen komen om ten strijde te trekken tegen een van de beruchte grondbeginselen, namelijk dat iedere burger verondersteld wordt de wet te kennen.
<< Dit is wat er gebeurt met in beslag genomen cd’s.
op een omzetverlies van € 37,5 miljoen! Website: www.ifpi.be
cd’s die amper te onderscheiden zijn van het origineel, en de illegale hitcompilaties. Website: www.sabam.be
Sabam Sabam - kort voor Société des Auteurs Belges - Belgische Auteurs Maatschappij - is de Belgische vereniging van auteurs, componisten en uitgevers. De vereniging is destijds opgericht, omdat ze voor een individueel auteur quasi onmogelijk is om een sluitende controle te hebben over het gebruik van zijn of haar werk. Sabam wil zo goed en zo veel mogelijk rechten innen en verdelen voor haar eigen leden en voor de leden van organisaties waarmee ze een samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten. Piraterij is dus een bedreiging voor Sabam, en wordt door hen ook aangepakt. Sabam concentreert zich daarbij op kopieën die met miljoenen (!) verkocht worden, de bootlegs (illegale opnamen van concerten, die bij de echte fans in de smaak vallen), de (‘professionele’) namaak-
BSA De Business Software Alliance (BSA) is de spreekbuis van ’s werelds grootste softwareontwikkelaars. Onder de leden vinden we ronkende namen als Adobe, Apple, Autodesk, Bentley Systems, Compaq, Intel, Intuit, Lotus Development, Macromedia, Microsoft, Network Associates, Novell, Sybase en Symantec. De deelnemende leden in België zijn Adobe, Apple, Autodesk, Microsoft en Symantec. De organisatie wil niet zozeer repressief optreden, maar computergebruikers in de eerste plaats sensibiliseren om uitsluitend nog met legale software te werken. Website: www.bsa.be
BAF De vzw Belgian Antipiracy Foundation die opgericht is in 1985, vertegenwoordigt de filmprodu-
centen en distributeurs in België, en het Sony PlayStation merk. Hun taak bestond er hoofdzakelijk uit om illegale videokopieën op VHStapes op te sporen. Nu het kopiëren van dvd’s steeds makkelijker wordt, hoort ook het verbannen van illegale video-cd’s en DivX-films tot hun takenpakket. Omdat de vzw ook de rechten van Sony PlayStation probeert te vrijwaren, zoekt het ook naar gekopieerde PlayStation-schijfjes. Volgens Chris Decoster van het BAF, kan de organisatie tussenkomen op twee niveaus. Op aanvraag van de politie, stelt BAF een technisch rapport op en inventariseert het tussen het geconfisqueerd materiaal die elementen die een vervolging rechtvaardigen. Het gebeurt ook dat BAF gecontacteerd wordt door malcontente consumenten die bijvoorbeeld een gepiratiseerde videokopie gehuurd hebben in een videotheek. In zo’n geval is het BAF die de politie verwittigt. De acties zijn telkens gebaseerd op de artikelen 80, 5, 10, 191 en 8 van de wet van 30 juni 1994, die je in PDF-formaat kan afhalen op de site van Sabam.
netwerk APRIL 2002
83
Jérôme Van Win (Sabam) verduidelijkt wat er mis is met piraterij
‘Het auteursrecht is een bron van Bij Sabam houdt een speciale cel zich bezig met alles wat betrekking heeft op het kopiëren en (vooral) de illegale verkoop van muziek-cd’s. Netwerk ging een babbeltje slaan met de verantwoordelijke van de cel, Jérôme Van Win.
Jérôme Van Win (Sabam) benadrukt dat de strijd tegen piraterij niet meer dan normaal is en volledig verantwoord is.
bezig. Het is trouwens de organisatie Auvibel die de vergoeding voor privékopieën int.Sabam ontvangt wel een deel van die som, zoals vastgelegd werd in artikel 55 van de wet van 1994. En wat ik toch ook nog even wil benadrukken: Auvibel int enkel geld van de zogenaamde standalone branders die je aan een hifi-keten koppelt, en de bijbehorende schijfjes (audio cd-r’s).
Wanneer treedt Sabam op in een zaak van piraterij? >> Sabam schiet systematisch in actie bij zaken waar duidelijk een moedwillige of frauduleuze schending van het auteursrecht geconstateerd wordt. Sabam kan onmiddellijk optreden, want ze beschikt over een controlecel samengesteld uit beëdigde agenten. Maar ze kan zich even goed aansluiten bij een zaak waar de vaststellingen gedaan werden door een ander organisme zoals BAF of IFPI of zelfs door het Parket. De ‘wet betreffende het auteursrecht en de naburige rechten’ dateert van 1994 en is op sommige vlakken wel erg onduidelijk omdat het geen absoluut verbod oplegt op kopiëren. Wat mag er nu precies wél? >> De algemeen geldende regel is neergepend in artikel 1 van die wet: Alleen de auteur van een werk van letterkunde of kunst heeft het recht om het op welke wijze of in welke vorm ook te reproduceren of te laten reproduceren. Op deze regel zijn echter wel een aantal uitzonderingen, die geformuleerd zijn in de artikels 21, 22 en 23, en meer bepaald in de vijfde paragraaf van artikel 22 dat stelt dat wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt,de auteur zich niet kan verzetten tegen: de reproductie van geluidswerken en audiovisuele werken, die in familiekring geschiedt en alleen daarvoor bestemd is. De wet zinspeelt op een betaling van auteursrechten in overeenstemming met het aantal gemaakte kopieën. Is dat ook van toepassing voor de thuiskopieerder? >> Om te beginnen maakt de wet een onderscheid tussen de bijdragen verbonden aan het exclusieve auteursrecht en de voorziene retributie in het geval van privékopieën. In het eerste geval, betreft het bijvoorbeeld de toestemming die een uitgever vraagt om een nummer van een 84
netwerk APRIL 2002
bepaalde artiest te persen op cd’s die bestemd zijn om gecommercialiseerd te worden. In het tweede geval, gaat het om een vergoeding die inbegrepen is in de verkoop van blanco dragers (lege cd’tjes) en standalone toestellen die duplicatie mogelijk maken (cd-branders voor in de woonkamer).Die vergoeding is bedoeld om het verlies aan inkomsten te ‘recupereren’ van een kopie die in huishoudelijke kring gemaakt is en daar ook voor bestemd is. Een cd kopiëren voor een kameraad, hoort hier dus niet bij! Sabam krijgt klaarblijkelijk al een auteursrechtenvergoeding uit de verkoop van blanco cd’s en branders. Is dat niet voldoende om een kopie te rechtvaardigen? >> Met het risico om in herhaling te vallen: we hebben het hier over een vergoeding die enkel betrekking heeft tot het maken van een kopie die in de familiekring blijft. Voor elke andere duplicatie (bijvoorbeeld met het doel ze te verkopen) is steeds toestemming nodig van de rechthebbende! Wanneer je die niet hebt, ben je illegaal
Waarom dan niet een billijke vergoeding vragen op alle types van branders en blanco schijfjes? Dus ook op inbouw cd-branders en cd-r’s. >> Op die manier zou je piraterij als het ware gaan legaliseren en dat mag niet de bedoeling zijn. Ten eerste zou je zo geen rekening houden met het exclusieve recht van de auteurs (namelijk het al dan niet toelaten van een reproductie). En ten tweede: waarom zouden zij die ‘legale’ kopieën maken, moeten meebetalen voor zij die hun kopieën bijvoorbeeld ‘in het zwart’ doorverkopen? Een piraat is zonder de minste twijfel schuldig. Maar wat met de fabrikanten van cd-branders die een technologie beschikbaar maken voor het grote publiek, waarmee bijna alleen maar kopietjes kunnen gemaakt worden? En mediatheken kunnen uiteindelijk toch ook een bron voor piraterij zijn? Waarom is de verhuur van software om die reden niet gewoon illegaal? >> De fabrikanten van cd-branders kan niets in de schoenen geschoven worden, want het is
inkomsten’ perfect mogelijk om het toestel op een legale manier te gebruiken. Voor de rest kan ik enkel een antwoord formuleren voor wat het door Sabam beheerde repertoire betreft (dus noch PlayStation, noch software, nvdr). Op grond van artikel 23 uit de wet van 94, kan de auteur niet verbieden dat zijn werken uitgeleend worden, wanneer die uitleningen georganiseerd worden door een erkende openbare instelling, en dat ze gebeuren met een educatief of cultureel doel. Het is eveneens voorzien (in artikel 62) dat de auteur in dit geval recht heeft op een vergoeding, die vastgelegd moet zijn bij Koninklijk Besluit. Alleen jammer dat zo’n KB niet bestaat! Welke houding neemt Sabam aan wat betreft MP3 en de uitwisseling op het net? Mag je MP3’s bewaren op je harde schijf? >> In het eerder al vernoemde artikel 22 van de wet op het auteursrecht, staat dat men enkel een kopie mag maken (binnen de familiale kring) wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt. En er bestaan effectief MP3’s die op een volledig wettelijke manier op het net aangeboden worden. Uiteraard wordt het overgrote deel van de MP3’s die je vindt op het internet, publiekelijk aangeboden zonder toestemming van de rechthebbende. Als zo’n geval zich voordoet, dienen wij - wanneer het een Belgische site betreft - klacht in bij de bevoegde instanties. Alle instanties die frauduleuze kopieën opsporen, beroepen zich op het recht van aangifte. Denk je dan niet dat je met deze ‘verklikkerij’ enkele essentiële waarden in het belachelijke trekt? >> Het auteursrecht is een inkomstenbron voor de auteur en moet dus gerespecteerd worden. Dat is een kwestie van burgerzin. Sabam ijvert ervoor dat het auteursrecht gerespecteerd wordt. Het ligt echter niet in onze bedoeling om het ‘verklikken’ aan te moedigen. Wel kan Sabam rekenen op de waakzaamheid en alertheid van haar 20.000 leden (die geen derde persoon zijn, maar als rechthebbende betrokken partij zijn). PHP
€ 245.000
schadevergoeding! >
De federale politie is er vorig jaar in geslaagd om in het piratenwereldje enkele slagen uit te delen. Ook al zijn ze misschien niet spectaculair, ze hebben in ieder geval een voorbeeldfunctie en kunnen de kandididaat-kopieerder afschrikken.
en van die zaken speelde zich af in de buurt van Namen. Als gevolg van een mysterieuze aangifte,ontdekt de politie bij een jongeman (laten we hem Mike noemen) meer dan 700 gekopieerde cd’s, te weten 392 muziek-cd’s, 302 cd-roms,50 video-cd’s en 50 PlayStation-cd’s.Alles werd onmiddellijk in beslag genomen, met inbegrip van de originele cd’s en de compleet legale cd’s die je geregeld gratis krijgt bij een blad als Netwerk .Ook zijn twee pc’s en randapparaten (zoals een snelle cd-brander) werden aangeslagen.Na een ondervraging van een halve dag was Mike alweer op vrije voeten.Hij heeft zijn ondervragers geen enkele naam meegedeeld van kameraden die af en toe mochten meeprofiteren van zijn cd-collectie. Meer dan een jaar lang gebeurt er niets,tot Mike bericht krijgt dat zijn zaak binnenkort voorkomt bij de rechtbank in Namen. Zonder verdere details. Slechts enkele dagen voor de datum van het proces, valt bij de advocaat van Mike een brief in de bus met een indrukwekkende lijst van beschuldigingen, opgesteld door de verenigingen die zich burgerlijke partij gesteld hebben. Een zware slag. Terwijl men de eisen van BAF - dat uitstel van de zitting gevraagd had - nog niet kende,wist men wel al dat IFPI ongeveer € 25,- per muziek-cd eiste, wat neerkwam op een slordige € 9.800,-!
E
Maar dat was nog klein bier vergeleken met de schadeclaim van Sabam: € 235.200,-! Volgens de auteursrechtenvereniging kon elke inbeslaggenomen cd namelijk makkelijk 300 keer gekopieerd worden. Op die manier zouden er mogelijk dus 117.600 cd’s op illegale manier gefabriceerd zijn.De waarde van elke originele cd wordt door Sabam geschat op € 16,-, waarvan 12,5% aan auteursrechten voor Sabam bestemd is (dus € 2,- per cd).Zo komt Sabam dus aan de fenomenale eis tot schadevergoeding. Maar waarom die 300 kopieën, waarvan uitgegaan wordt? Jérôme Van Win van Sabam legt uit:‘Dit forfaitair getal van 300 cd’s is hetzelfde minimum aantal stuks als waar wij ook van uitgaan bij elke aanvraag die wij binnenkrijgen tot legale reproductie. Wij zien uiteraard geen reden waarom we een gunstigere rekensom moeten hanteren voor een piraat. De rechtspraak heeft trouwens al herhaaldelijk geoordeeld dat onze ‘tarieven’ conform zijn met de huidige economische situatie en dus helemaal gerechtvaardigd zijn. Overigens, de in beslag genomen cd’s maken in deze zaak meer dan waarschijnlijk nog maar een fractie uit van de illegale kopieën die er in totaal gemaakt zijn.’ Er is nog geen uitspraak in de zaak,maar het lijkt ons haast onvermijdelijk dat het een gepeperde rekening gaat worden voor Mike.
netwerk APRIL 2002
85
Hoe belandt illegale software op het net? Overal op het web vind je tegenwoordig warez, oftewel illegale software. Waar velen niet bij stilstaan, is dat die software dikwijls al een lange weg afgelegd heeft, alvorens die op een nieuwsserver, FTP-site of in een chatkanaal belandt. Meer zelfs, er zit een hele structuur in deze scene.
1 DE BRON VAN HET KWAAD Helemaal bovenaan de piramide staan de release groups. De meeste illegale software op het internet kent bij deze groepen hun oorsprong.Ze bestaan in eerste instantie uit een aantal zogenaamde founders (zeg maar de oprichters van de groep en zij die er van bij het prille begin bij waren). Andere leden van de groep worden ingedeeld in suppliers, crackers en couriers. Suppliers zijn mensen die bepaalde software erg snel te pakken kunnen krijgen: vaak zelfs weken voor een pakket in de winkel ligt! Zo’n supplier kan dat, omdat hij bijvoorbeeld werkt bij een softwareontwikkelaar of -verdeler. Een cracker schakelt vervolgens eventuele kopieerbeveiligingen uit, waarna de software netjes ingepakt wordt volgens de in de scene vastgelegde regels. Dat is onder meer nodig opdat het verspreiden van releases (zeg maar de ‘uitgaven’) makkelijker wordt. Dat verspreiden begint bij de couriers: de ‘koeriers’ van elke release group.
3 DE UITEINDELIJKE VINDPLAATSEN Helemaal onderaan de ladder, vinden we de plaatsen waar ‘gewone’ downloaders vaak hun stuff vinden: websites, chatkanalen, nieuwsgroepen en FXP-boards. Een FXP-board is een virtueel prikbord waarop de leden elkaar laten weten op welke FTP-sites bepaalde software, muziek of films te vinden zijn. FXP is trouwens een protocol dat toelaat om bestanden rechtstreeks van de ene FTP-server naar de andere over te brengen. Op die manier hoeven de files níet langs de (vaak tragere) internetverbinding van diegene die de transfer in gang zet. FXP’ers kunnen in het piraterijwereldje op weinig respect rekenen. Ze misbruiken immers vaak publieke FTP-sites (pubs genoemd), om daar hun illegale dingen te dumpen. Of nog erger: soms hacken ze een FTP-server van een of ander bedrijf om er toch maar hun software op kwijt te kunnen. Ook op HTTP-sites kun je soms warez terugvinden. De sites hebben doorgaans één ding gemeen: ze staan bol van banners, pop-ups en reclame voor (porno-)sites. Meestal worden zo’n HTTP-sites opengehouden door tieners die (via de banners) een cent willen bijverdienen. Waar ook illegale software terug te vinden is: de fileservers (fservs) in IRC-chatkanalen. Veel van die kanalen hebben op hun beurt ook weer een eigen structuur met founders, operators (die de fileservers openhouden), enzovoort. Ook in de nieuwsgroepen en via filesharing-programma’s zoals Morpheus of WinMX is illegale software te vinden.
•
•
2 DE RUGGENGRAAT VAN DE PIRATERIJ De koeriers leveren hun pakje af op ultrasnelle FTP-sites.Een goede FTP-site heeft minstens een 100 Mbit-verbinding. De beste sites zelfs 200 Mbit of 1 gigabit! Om een en ander te situeren:Een 100 Mbit-site kan data ontvangen en versturen aan 12,5 MB/sec. De meeste goede sites zijn uitgerust met uiterst performante hardware. Sites met een opslagruimte van 300 GB en meer (!) zijn geen uitzondering.Een goede site gaat zelfs verder dan 1 teUltrasnelle FTP-sites vormen de rabyte (1.000 GB).De FTP-sites ruggengraat van piraterij. zijn ingedeeld in categorieën. De beste worden topsites genoemd.Het is op deze privésites dat de software die release groups uitbrengen het eerst belandt.Meestal zijn ze ook de snelste,waardoor ze dus als de ruggengraat van de piraterij worden beschouwd. Zulke snelle verbindingen zijn alleen maar terug te vinden bij universiteiten en grote bedrijven. Het is daar dan ook dat de sites opengehouden worden, vaak zelfs door de netwerkbeheerder zelf,zodat niemand anders er weet van heeft.Net onder de topsites zitten de 0-sec sites.Omdat ze snel zijn (100 Mbit gemiddeld) en veel opslagruimte hebben (200 à 500 GB) hebben ze banden met de release groups (affiliations). Met 0-sec wordt trouwens bedoeld dat een nieuwe release van een groep al terug te vinden is op de site, luttele seconden nadat de software verscheen op een topsite.Wat dan bedoeld wordt met 0-min en 0-hour sites kun je zelf wel bedenken.De leden van een release group wagen zich in principe niet op deze sites, omdat ze meestal opengehouden worden in een universiteit door studenten.De kans dat zo’n site vroeg of laat ontdekt wordt door de systeembeheerders en gesloten wordt, is immers vrij groot.
• •
Op een FXP-board als dit wordt illegale software, muziek en films uitgewisseld.
Een HTTPwarezsite staat meestal bol van de banners en pop-ups.
netwerk APRIL 2002
87
