Als het misgaat…. calamiteiten in de huisartsenpraktijk
Wil Bosboom, huisarts Jouke Hanje, huisarts Patricia Kleppe, arbeidshygieniste Maetis duodagen 13 en 14 mei 2009
Programma Deel 1 Wat te doen bij brand? Welke hulpmiddelen zijn nodig? Wat moet je van te voren geregeld hebben? Deel 2 Andere calamiteiten: besmetting, bedrijfsongeval en bedreiging
Brand: wat doe je eerst?
Wat is de juiste volgorde? A) Bluspoging? B) Evacuatie? C) 112 bellen?
Brand: wat doe je eerst?
Blijf kalm! Waarschuw de BHV-er indien aangesteld De BHV-er of ontdekker bepaalt wat te doen De brandweer alarmeren: - via handbrandmelder, - of bel 112:
Noem uw naam Vertel waar hulp nodig is Vertel welke hulp nodig is (brandweer) Na doorverbinden redenen voor bellen doorgeven
Brand: wat doe je eerst?
Waarschuw aanwezigen Volg instructies op van BHV-er (indien aanwezig) Blus eventueel Sluit ramen en deuren Ontruimen (verzamelplaats) Vang de brandweer op Volg instructies op van de brandweer
Hoe ontstaat brand?
Drie factoren noodzakelijk: Brandstof Zuurstof Hoge temperatuur of energie
Verschillende soorten brand Vlammen Begin van een brand Let op! kan heel snel uitbreiden Gloeien Let op! bij openen deur kans op steekvlam
Verschillende soorten brand
Smeulen Veel rook Lage temperatuur Let op! koolmonoxidevergiftiging
Deuren controleren
Deuren openen
Na het openen van een deur Ruimte vol rook en/of brand: Controleer op personen door roepen Sluit deur en ontruim Weinig rook en/of begin van een brand: Voorkom verspreiding Doe een bluspoging
Hoe blus je?
Wegnemen van brandbare stof, zuurstof of temperatuur Brandslanghaspel: Koelende werking door water Open afsluiter Blijf tijdens blussen laag bij grond Richt straal op onderkant vlammen Niet geschikt voor elektrische apparatuur
Hoe blus je?
Blusdeken: Verdringt zuurstof Inpakken brand Inwikkelen persoon Poederblusser: Verwijder borgpen Spuit in vlammen Spuit met kleine stootjes Nevenschade
Hoe blus je?
CO2 blusser: Verdrijft zuurstof Geschikt voor elektrische apparatuur Richt nooit naar personen Kom niet aan de bluskoker: zeer koud In kleine ruimten kans op zuurstofgebrek Niet geschikt voor gloeistadium Geen nevenschade
Hoe blus je? Sproeischuimblusser (AFFF): Afdekkend en koelend Weinig nevenschade Ook voor vloeistoffen
Brand in elektriciteitskast Hoe blus je?
Waarschuw brandweer Blus niet met water (elektrocutie) CO of eventueel poeder zijn bruikbaar Kan ook met sproeischuim, maar niet met gewoon schuim 2
Hoe blus je? Gevaren
Koolmonoxide Giftige stoffen Snelle en plotselinge uitbreiding brand Leeg raken van blusmiddelen Onverantwoord lang blussen
Waar vind je de blusmiddelen?
Kijk goed waar de blusmiddelen zijn Schaf eventueel extra blusmiddelen aan Zorg voor jaarlijkse controle Lees de gebruiksaanwijzing van te voren Bespreek dit met de werknemers Blusmiddelen dienen te worden opgehangen En goed zichtbaar te zijn Zijn er rookmelders?
Ontruiming
Wie geeft opdracht tot ontruiming? Wie waarschuwt de hulpdiensten en aanwezigen? Wie controleert of iedereen de praktijk heeft verlaten? Waar is de verzamelplaats? Hoe wordt voor eigendommen gezorgd? Wie bepaalt of men weer in het gebouw mag? Hoe om te gaan met niet zelfredzame personen?
• Zorg dat nooduitgangen altijd in 1 eenvoudige handeling te openen zijn Ontruiming • Extra sloten of een sleutel in het slot voldoen niet • Houd vluchtwegen vrij van goederen • Geef vluchtwegen aan met pictogrammen • Deze pictogrammen zijn verlicht, ook bij stroomuitval
Wat moet je regelen?
Leid een BHV-er op (bedrijfshulpverlener) Maak een BHV-plan Instrueer de werknemers Maak een plattegrond met:
de blusmiddelen, EHBO-middelen, telefoon vluchtwegen, verzamelplaats hoofdafsluiter gas, water en electra Hang deze plattegrond op in de praktijk Oefen eens per jaar een ontruiming
Calamiteiten binnen de huisartspraktijk Voorbeelden van andere calamiteiten: Arbeidsongeval Besmetting/prik- of snijaccident Bedreiging Medische fout (verkeerde toediening of diagnose) Acute situaties bij patient, bv. anafylactische shock
Arbeidsongeval, voorkomen dat het misgaat Risico’s voor werknemers in kaart brengen Dit kan door middel van de Risico-Inventarisatie en –Evaluatie (RI&E), zie www.rie.nl De RI&E is verplicht voor alle organisaties
Geen toetsing bij 25 werknemers of minder Toetsing plus bezoek bij grotere organisaties
Arbeidsongeval: voorkomen dat het misgaat Een Plan van Aanpak maken van de aanpak van de knelpunten uit de RI&E Regelmatig evalueren Maak een map met alle mogelijke calamiteiten en hoe te handelen (protocollen) Bespreek deze afspraken regelmatig met de werknemers Houd toezicht op gemaakte afspraken
Besmetting Persoonlijke hygiene Nagels:
Kortgeknipt, geen kunstnagels Haar:
Is schoon Lang haar bijeengebonden dragen Baarden en snorren kort geknipt Sieraden:
Tijdens verzorgen van wonden geen sieraden dragen
Besmetting
Persoonlijke hygiene Zakdoeken:
Papieren zakdoekjes Na 1x gebruiken weggooien Eten/drinken:
Niet eten en drinken in ruimten voor patientenbehandeling Kleding:
Bij ingrepen waarbij huid of slijmvliezen worden doorbroken, worden korte mouwen gedragen
Besmetting
Handhygiene Handreiniging met water en zeep Of inwrijven handen met handalcohol
Besmetting
Persoonlijke beschermingsmiddelen: Handschoenen Beschermende kleding Beschermende bril Mond neus masker
Besmetting
Reiniging Desinfectie Sterilisatie
heteluchtoven stoomautoclaaf
Besmetting
Immunisatie Inenting tegen hepatitis B Vaccinatiestatus hepatitis B, polio, rode hond en kinkhoest controleren
Besmetting
Prikaccidenten: bij het terugsteken van een naald in hoesje; tijdens het verrichten van een punctie, wanneer de arm van de patiënt onvoldoende is gefixeerd; bij het verwerken van afval en/of linnengoed; bij het wegbrengen van een onbeschermde gebruikte naald naar een afvoercontainer.
Besmetting Voorkomen van prikaccidenten: Steek een naald niet in het hoesje terug; Buig of breek naalden niet; Draag handschoenen bij bloedafname; Gebruik naaldcontainers; Doe de containers niet te vol; Neem in de visitetas een minicontainer mee.
Prikaccident: stap 0 Wat te doen bij een prik-, snij- of bijtwond? Goed laten doorbloeden Met water of fysiologisch zout spoelen Desinfectie met 70% alcohol Wat te doen bij een spataccident? Met water of fysiologisch zout spoelen
Prikaccident: stap 1 Inschatting risico Wat daarna? Binnen 2 uur bij GGD melden Inschatting van risico door GGD arts. Besmettingsrisico afhankelijk van:
soort accident serostatus van bron immuunstatus slachtoffer
Soort Accident
Risico
HBV
HCV
HIV
Spatten op intacte huid
Geen
Spatten op niet-intacte huid
Laag
+
-
-
Bloed of met bloed besmette vloeistof op slijmvlies
Hoog
++
+
+
Andere mogelijk infectieuze vloeistof op slijmvlies
Laag
+
-
-
Oppervlakkige huidverwonding bij slachtoffer zonder zichtbaar bloed (kras)
Geen
Verwonding door insulinenaald/heparinenaald
Laag
+
-
-
Soort Accident
Risico
HBV
HCV
HIV
Verwonding door intramusculair gebruikte injectienaald zonder zichtbaar bloed van bron
Hoog
++
+
+
Verwonding door intracutaan of subcutaan gebruikte hechtnaald zonder zichtbaar bloed van bron
Laag
+
-
-
Verwonding door andere hechtnaald dan bovengenoemd of hechtnaald met zichtbaar bloed van bron
Hoog
++
+
+
Verwonding door naald of lancet gebruikt voor vingerprik (bijvoorbeeld glucosebepaling)
Hoog
++
+
+
Prikaccident
Geen risico: stappenplan stopt hier Bij een hoogrisicoaccident zijn maatregelen nodig tegen HBV, HCV en hiv. Bij een laagrisicoaccident zijn alléén maatregelen nodig tegen HBV.
Prikaccident: stap 2 Beoordeling immuunstatus HBV
Is verwonde gevaccineerd tegen hepatitis B? Adequate anti-HBs-respons?
Beschermd Niet beschermd Non responder
Prikaccident: stap 3 Achterhalen serostatus bron
Bekende, meewerkende bron: bloedonderzoek
Bij een hoogrisicoaccident: brononderzoek op HBV, HCV en hiv Bij een laagrisicoaccident: alléén brononderzoek op HBV Bekende, niet meewerkende bron: risicogroep? Onbekende bron of niet herleidbaar voorwerp
Prikaccident: stap 4 Maatregelen Hepatitis B Als niet beschermd: Positieve of onbekende bron: Hepatitis B vaccinatie Positieve bron (of hoog risico bron) en hoog risico accident: Hepatitis B immunoglobuline (HBIg) toedienen Bron negatief: geen actie
Prikaccident: stap 5 Maatregelen Hepatitis C Bij hoog risico accident, en bron positief of onbekend: 1 en 3 maanden na accident bepalen anti-HCV. Bij bron negatief: geen maatregelen Bij laag risico accident: geen maatregelen
Prikaccident: stap 6 Maatregelen HIV Bij hoog risico accident, en bron positief of hoog risico: PEP Bij hoog risico accident, en bron positief of onbekend: 3 en 6 maanden na accident bepalen HIV-serologie Bij bron negatief: geen maatregelen Bij laag risico accident: geen maatregelen
Prikaccident: stap 7 Nulserum
Als virologische nacontrole gaat plaatsvinden: bloedmonster afnemen direct na accident Achteraf kan bepaald worden of de verwonde al voor accident geinfecteerd was
Bedreiging en agressie Wat is agressie? Het is agressie als iemand dit zo ervaart. Dit is dus voor iedereen anders. Agressie is vaak een reactie op een andere persoon 4 Soorten
Emotionele chantage Frustatie agressie Doelgerichte agressie Crimineel gedrag
Bedreiging en agressie
Omgaan met (potentieel) agressieve patienten:
Spreek de patient persoonlijk aan Duidelijk communiceren Stel grenzen Laat iemand geen gezichtsverlies lijden Geef de keuzemogelijkheden aan
Bedreiging en agressie
Omgaan met (potentieel) agressieve patienten:
Bij staan: sta stevig op 2 voeten Houd oogcontact Praat zonder stemverheffing Zend geen dubbele boodschap uit Toon interesse Praat rustig, gebruik een lage
Bedreiging en agressie
Omgaan met (potentieel) agressieve patienten:
Houd minimaal 2 tot 3 stappen afstand Sta in een hoek van 45 graden t.o.v. de persoon Houd je handen voor het lichaam, niet over elkaar
Bedreiging en agressie
Houd een registratie van incidenten bij Overweeg aangifte bij politie Instrueer werknemers in handelen bij (mogelijke) agressie Hang de huisregels voor patienten in de wachtruimte op
Bedreiging en agressie opvang en nazorg
Opvang van medewerker:
Luisteren, weinig zeggen, weinig vragen. Nagaan waaraan iemand behoefte heeft en hierop inspelen Kom na een aantal dagen op het incident terug Als het jezelf betreft: Zoek steun bij collega's
Bedankt voor uw aandacht
Heeft u nog vragen?
