Algemeen Ambtsbericht Ethiopië

Algemeen Ambtsbericht Ethiopië

Datum

mei 2013

Pagina 1 van 69

Algemeen Ambtsbericht Ethiopië | 2013

Colofon Plaats

Den Haag

Opgesteld door

Directie Consulaire Zaken en Migratiebeleid | Afdeling Migratie en Asiel

Pagina 2 van 69


Inhoudsopgave

1

Inleiding .................................................................................................. 5

2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.4

Landeninformatie ..................................................................................... 6 Basisgegevens.............................................................................................6 Land en volk ...............................................................................................6 Staatsinrichting............................................................................................7 Politieke ontwikkelingen ................................................................................8 Overlijden Meles Zenawi................................................................................9 Macht EPRDF en rol oppositie ....................................................................... 10 Verhoudingen met buurlanden...................................................................... 11 Veiligheidssituatie ...................................................................................... 13 Algemeen ................................................................................................. 13 Gewapende oppositiegroepen ....................................................................... 13 Grensconflict met Eritrea ............................................................................. 15 Situatie in de Somali-regio........................................................................... 16 Gewelddadige incidenten ............................................................................. 17 Corruptie .................................................................................................. 17

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.3.7 3.3.8 3.3.9 3.3.10 3.3.11 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.4.6 3.4.7

Mensenrechten........................................................................................19 Juridische context ...................................................................................... 19 Internationale verdragen en protocollen ......................................................... 19 Nationale wetgeving ................................................................................... 20 Toezicht ................................................................................................... 20 Naleving en schendingen ............................................................................. 23 Persvrijheid en vrijheid van meningsuiting...................................................... 23 Vrijheid van vereniging en vergadering .......................................................... 28 Vrijheid van godsdienst ............................................................................... 31 Bewegingsvrijheid ...................................................................................... 33 Rechtsgang ............................................................................................... 36 Arrestaties en detentie ................................................................................ 37 Mishandeling en foltering............................................................................. 39 Verdwijningen ........................................................................................... 40 Buitengerechtelijke executies en moorden ...................................................... 40 Doodstraf ................................................................................................. 40 Bloed- en eerwraak .................................................................................... 40 Positie van specifieke groepen ...................................................................... 41 Vrouwen................................................................................................... 41 Minderjarigen ............................................................................................ 45 Homoseksuele mannen en vrouwen............................................................... 47 In Ethiopië woonachtige personen van (gedeeltelijk) Eritrese afkomst ................. 48 Etnische groepen en minderheden................................................................. 50 Dienstweigeraars en deserteurs .................................................................... 52 Mensenrechtenschenders uit de tijd van de DERG ............................................ 52

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Migratie ..................................................................................................54 Migratiestromen......................................................................................... 55 Binnenlandse ontheemden ........................................................................... 57 Opvang in de regio ..................................................................................... 58 Activiteiten van internationale organisaties ..................................................... 59 Terugkeer ................................................................................................. 60

5

Literatuurlijst..........................................................................................61

Bijlagen Pagina 3 van 69

I.

Afkortingenlijst

II.

Kaart Ethiopië

III.

Partijen en Bewegingen

Pagina 4 van 69


1

Inleiding

In dit algemeen ambtsbericht wordt de situatie in Ethiopië beschreven voor zover deze van belang is voor de beoordeling van asielverzoeken van personen die afkomstig zijn uit dit land en voor besluitvorming over de terugkeer van afgewezen Ethiopische asielzoekers. Dit ambtsbericht is een actualisering van eerdere ambtsberichten over de situatie in Ethiopië. Het laatste algemeen ambtsbericht Ethiopië is uitgebracht in december 2010. Dit algemeen ambtsbericht beslaat de periode van december 2010 tot en met mei 2013. Dit ambtsbericht is gebaseerd op informatie van openbare en vertrouwelijke bronnen. Bij de opstelling is gebruik gemaakt van informatie van verschillende organisaties van de Verenigde Naties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Een overzicht van de geraadpleegde openbare bronnen is opgenomen in de literatuurlijst. Bovendien liggen vertrouwelijke rapportages van de Nederlandse vertegenwoordigingen in de regio aan dit algemeen ambtsbericht ten grondslag. In het ambtsbericht wordt veelvuldig verwezen naar geraadpleegde openbare bronnen. Daar waar openbare bronnen zijn vermeld, wordt de tekst in veel gevallen ook ondersteund door informatie die op vertrouwelijke basis is ingewonnen. In hoofdstuk twee wordt ingegaan op recente ontwikkelingen op het gebied van politiek en veiligheid. Ook is in dit hoofdstuk een passage over land en volk opgenomen en wordt informatie verschaft over staatsinrichting en corruptie. Voor een overzicht van de geschiedenis van Ethiopië wordt verwezen naar eerder verschenen algemene ambtsberichten over Ethiopië, laatstelijk december 2010. In hoofdstuk drie wordt de mensenrechtensituatie in Ethiopië geschetst. Na een beschrijving van wettelijke garanties en internationale verdragen waarbij Ethiopië partij is, komen de mogelijkheden van toezicht aan de orde. Daarna volgt de beschrijving van de naleving dan wel schending van enkele klassieke mensenrechten. Tot slot wordt de positie van specifieke groepen belicht. In hoofdstuk vier komen de opvang van vluchtelingen en binnenlandse ontheemden en activiteiten van internationale organisaties, waaronder de UNHCR, aan de orde.

Pagina 5 van 69

2

Landeninformatie

2.1

Basisgegevens

2.1.1

Land en volk De Federale Democratische Republiek Ethiopië is gelegen in de Hoorn van Afrika, tussen Somalië in het oosten, Kenia in het zuiden, Sudan in het westen en Eritrea en Djibouti in het noorden. Het aantal inwoners wordt geschat op ongeveer 91 miljoen, verdeeld over verschillende etnische groepen waaronder Oromo (34,5%), Amhara (26,9%), Sidamo (9%), Tigra (6,1%), Somali (6,2%) en Afar (1,7%).1 Volgens een in 2007 gehouden volkstelling zijn de religies met het grootste percentage volgelingen het orthodoxe christendom (43,5%), de islam (33,9%) en het protestantisme (18,6%).2 Andere religieuze groeperingen zijn roomskatholieken, Jehova’s getuigen, joden, mormonen en animisten. Het christendom is dominant in de noordelijke regio’s Tigray en Amhara, terwijl de islam in de regio’s Somali, Afar en Oromia de voornaamste godsdienst is.3 Ethiopië kent ongeveer 77 tot 90 verschillende talen.4 In de grondwet worden alle Ethiopische talen als gelijkwaardig erkend.5 Het Amhaars is de werktaal van de federale overheid. Daarnaast wordt ook het Engels gebruikt. Deelstaten mogen zelf bepalen welke taal zij als werktaal gebruiken.6 Er is geen nationale eenheidstaal die iedereen spreekt. Het Amhaars benadert die status het meest omdat, naast het grote aantal mensen dat het Amhaars als moedertaal heeft (ongeveer 19 miljoen), veel mensen het Amhaars als tweede taal spreken. In Oromia is het Oromifa de belangrijkste taal. Het Oromifa wordt door ruim 30 miljoen mensen gesproken. Meer dan vijf miljoen mensen in Ethiopië spreken Tigrinya. Deze taal wordt voornamelijk in de noordelijke provincie Tigray gesproken.7 Voorts worden het Somali, het Sidaama en het Afar veel gesproken. Het lager onderwijs wordt gegeven in de regionaal dominante voertaal. In etnisch zeer gemengde regio’s is het Amhaars de onderwijstaal. In de gebieden waar het onderwijs in een andere taal dan het Amhaars plaatsvindt, wordt het als vak

1

CIA, The World Factbook, Ethiopia, 29 november 2012, zie: https://www.cia.gov. Het US Department of State vermeldt een aantal van ongeveer 82 miljoen inwoners. US Department of State, Ethiopia, July-December 2010 International Religous Freedom Report, 13 september 2011. 2 CIA, The World Factbook, Ethiopia, 29 november 2012, zie: https://www.cia.gov. 3 U.S. Department of State, Ethiopia, July-December 2010 International Religous Freedom Report, 13 september 2011; U.S. Department of State, 2011 International Religous Freedom Report, 30 juli 2012. 4 U.S. Department of State, Background Note: Ethiopia, 2 april 2012; Ethnologue, Languages of Ethiopia, zie:http://www.ethnologue.com. 5 European Centre for Minority Issues, Issues of Minority Rights in the Ethiopian Federation, ECMI Working Paper 59, april 2012. 6 Grondwet Ethiopië, artikel 5. De regio’s Amhara, SNNPR en Afar gebruiken Amhaars als werktaal. 7 Ethnologue, Languages of Ethiopia, zie:http://www.ethnologue.com.

Pagina 6 van 69


onderwezen. In sommige regio’s vindt in de hogere klassen van het lager onderwijs het onderwijs in het Engels plaats.8 Middelbaar onderwijs en beroepsonderwijs vinden overwegend in het Engels plaats.9 Er zijn echter ook regio’s waar in deze onderwijsvormen de regionaal dominante taal wordt gebruikt. Het universitair onderwijs vindt plaats in het Engels. De meeste Ethiopiërs spreken hun eigen etnische taal. Overigens beheersen de Oromo lang niet allemaal hun eigen taal, vooral niet degenen die in stedelijke gebieden zijn opgegroeid. Die spreken vaak alleen Amhaars.10 Indien ze lager onderwijs hebben gevolgd, hebben Ethiopiërs ook kennis van de regionaal dominante voertaal (behalve in etnisch zeer gemengde regio’s) en van het Amhaars, en soms ook van het Engels. Het beheersingsniveau hangt echter sterk af van de duur van het gevolgde onderwijs, evenals van de kwaliteit van het gevolgde onderwijs. Het Engels beheerst men goed als men universitair onderwijs heeft gevolgd.

2.1.2

Staatsinrichting Met het aannemen van de nieuwe grondwet in 1994 heeft elke bevolkingsgroep in Ethiopië het recht op zelfbeschikking, inclusief afscheiding van de Ethiopische staat.11 Tot nu toe heeft geen enkele bevolkingsgroep gebruik gemaakt van dit recht. Een poging van de Somali-regio om zich af te scheiden in 1997 is in een vroeg stadium gesneuveld. Het land is verdeeld in negen deelstaten of keelils12 (in dit ambtsbericht regio's genoemd). De grondwet legt een aanzienlijke uitvoerende en wetgevende bevoegdheid bij de regio’s, die elk een eigen constitutie13, regering en parlement hebben. Elke regio kent een administratieve indeling in zones, die weer zijn ingedeeld in woreda’s. Woreda’s zijn op hun beurt weer ingedeeld in de laagste administratieve eenheid, de kebele. Behalve de negen regio’s kent het land nog twee aparte administratieve eenheden: de steden Addis Abeba en Dire Dawa.14 De regering voert een beleid van decentralisatie dat erop gericht is de financiële besluitvorming van het niveau van de regio naar dat van de woreda’s te delegeren. De politieke besluitvorming blijft echter onder controle van de centrale autoriteiten. Het EPRDF15 zorgt ervoor dat het tot en met het laagste bestuursniveau

8

European Centre for Minority Issues, Issues of Minority Rights in the Ethiopian Federation, ECMI Working Paper 59, april 2012. 9 U.S. Department of State, Background Note: Ethiopia, 2 april 2012. 10 Günter Schröder, Ethnicity religion and language among the Ethiopian Oromo, Frankfurt/M, 14 januari 2013; T. Trueman, Abuse in Ethiopia and asylum in the UK: Oromo experience, Malvern UK, september 2011. 11 Zie: artikel 39 van de grondwet. De grondwet is sinds 22 augustus 1995 van kracht. European Centre for Minority Issues, Issues of Minority Rights in the Ethiopian Federation, ECMI Working Paper 59, april 2012. 12 Te weten: Tigray, Afar, Amhara, Oromia, Somali, Benishangul-Gumuz, Gambella, Harar, Southern Nations, Nationalities and Peoples Region (SNNPR). 13 Deze regionale grondwetten, inclusief de bepalingen over mensenrechten, rechtspraak, politieke vrijheden van etnische minderheden, zijn gebaseerd op de federale grondwet. 14 U.S. Department of State, Background Note: Ethiopia, 2 april 2012. 15 Ethiopian People’s Revolutionary democratic Front, de leidende politieke coalitie in Ethiopië. Pagina 7 van 69

vertegenwoordigd is. In de praktijk betekent dit dat het kebele bestuur, dat het dichtst bij de bevolking staat, vrijwel geheel in handen is van het EPRDF.16 De scheiding der machten is als volgt vormgegeven: De wetgevende macht De wetgevende macht op federaal niveau ligt bij de twee kamers van het parlement: het 547 leden tellende Lagerhuis (House of People’ s Representatives),17 dat eens per vijf jaar direct wordt gekozen, en de 108 leden tellende Senaat (House of Federation), die deels direct door de bevolking, deels indirect via de regionale parlementen (Regional Councils) wordt gekozen.18 De uitvoerende macht De nationale uitvoerende macht wordt gevormd door een regering bestaande uit een premier en zijn Raad van Ministers. De premier selecteert zijn ministersploeg en is tevens opperbevelhebber van de strijdkrachten. De president, die een ceremoniële rol heeft, wordt niet direct, maar door het parlement gekozen.19 De rechterlijke macht De rechterlijke macht bestaat op federaal niveau uit de Federal Courts of First Instance, de Federal High Court en de Federal Supreme Court. Deze rechtbanken zijn bevoegd om recht te spreken in gevallen die de grondwet, federale wetgeving of internationale verdragen betreffen. Op regionaal niveau bestaan de Regional First Instance Courts (ook Woreda-Courts genoemd), de Regional High Courts en de Regional Supreme Courts, die rechtspreken op grond van de regionale wetgeving. Op het administratieve niveau daaronder bestaan nog Zonal Courts. Voor moslims bestaan er voorts sharia-rechtbanken, die rechtspreken in familierechtelijke zaken.20 Daarnaast bestaan er militaire rechtbanken, die rechtspreken op grond van het militair strafrecht. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht wordt in de grondwet gegarandeerd. De grondwet voorziet voorts in waarborgen ter handhaving van de rechtszekerheid en ter bescherming van de mensenrechten. Ethiopië heeft echter geen Constitutional Court dat in staat is de grondwettigheid van wetten te toetsen. Deze taak wordt onder het huidige bestel uitgevoerd door het House of Federation (één van de twee kamers in het parlement, hoofdzakelijk bestaande uit leden van het EPRDF). In de praktijk wordt de rechterlijke macht dan ook ondermijnd door het politieke monopolie van het EPRDF.21

2.2

Politieke ontwikkelingen

16

HRW, Development without freedom. How aid underwrites repression in Ethiopia, oktober 2010. Bij vertrek uit het Lagerhuis wordt een vertegenwoordiger niet vervangen tot de volgende verkiezingen. CIA, The World Factbook, Ethiopia, 29 november 2012, zie: https://www.cia.gov. 19 De huidige president (sinds 8 oktober 2001) is: Girma Woldegiorgis. CIA, The World Factbook, Ethiopia, 29 november 2012, zie: https://www.cia.gov. 20 U.S. Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. 21 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia. 17 18

Pagina 8 van 69


2.2.1

Overlijden Meles Zenawi De politieke ontwikkelingen stonden tijdens de verslagperiode vooral in het teken van het overlijden van premier Meles Zenawi. Sinds de omverwerping van het autoritaire bewind van de Derg in 1991 leidt het Ethiopian People Revolutionary and Democratic Front (EPRDF) de regering, met 21 jaar Meles als leider. Meles heeft bij zijn herverkiezing in 2010, toen het EPRDF meer dan 99% van de parlementszetels wist te bemachtigen, aangekondigd dat dit zijn laatste termijn zou zijn en hij in 2015 plaats zou maken voor een nieuwe premier. Aan dit voornemen werd algemeen getwijfeld. In de periode voorafgaand aan zijn overlijden werkte de premier aan het versterken van zijn positie, met als doel in 2015 te worden herkozen. Als charismatische leider met een sterke machtsbasis was hij bij uitstek in staat de leidende alliantie, het EPRDF, bijeen te houden. Sinds de verkiezingen van 2005 en 2010 versterkte het EPRDF zijn greep op het politieke landschap via onder andere restrictieve wetgeving.22 Op 20 augustus 2012 overleed premier Meles Zenawi op 57 jarige leeftijd.23 Meles Zenawi kreeg op 2 september 2012 een staatsbegrafenis.24 De verering van de overleden premier speelt een belangrijke rol en neemt de vorm aan van een persoonlijkheidscultus. Plaatsvervangend premier en minister van Buitenlandse Zaken Hailemariam Desalegn heeft direct na het overlijden, conform artikel 75 van de grondwet, de rol van premier waargenomen, evenals die van interim-voorzitter van het EPRDF.25 De Ethiopische grondwet is weinig expliciet over de te volgen procedure met betrekking tot opvolging.26 Hailemariam is protestant, afkomstig uit het zuiden en vertegenwoordiger van de Southern People’s Democratic Movement (SPDM), een van de vier coalitiepartners.27 Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch riep de opvolger van Meles Zenawi kort na het overlijden van de premier op politieke gevangenen vrij te laten en restrictieve wetten in te trekken.28 Op 21 september 2012 werd Hailemariam Desalegn ingezworen als opvolger van premier Meles en als partijleider van het EPRDF.29 Tijdens het partijcongres van de EPRDF in maart 2013 werd de benoeming van Hailemariam bevestigd. In zijn inauguratierede kondigde hij aan het beleid van Meles voort te zetten.30 De

22

ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. Trouw, Premier Zenawi van Ethiopië overleden, 21 augustus 2012; Trouw, Meles Zenawi: stabiele factor in onrustige Hoorn van Afrika, 21 augustus 2012; AFP, Meles Zenawi, “le dernier empereur d’Ethiopie”, 21 augustus 2012. 24 Reuters, Ethiopians, heads of state pay respects at Meles funeral, 2 september 2012. 25 Chatham House, Meles’ death: national and regional implications, 21 augustus 2012. 26 ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 27 Trouw, Ethiopië worstelt met opvolging Meles, 28 augustus 2012. 28 ANP, Nieuwe leider Ethiopië moet hervormen, 21 augutus 2012. 29 EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012. 30 HRW, Ethiopia: Business as usual, 3 oktober 2012. 23

Pagina 9 van 69

transitieperiode verliep tot nu toe rustig en grootschalige politieke onrust is uitgebleven.31

2.2.2

32

Macht EPRDF en rol oppositie Het Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front (EPRDF) en daaraan gelieerde partijen domineren het politieke landschap. Het EPRDF consolideerde tijdens de verslagperiode zijn greep op de oppositie, de media en het maatschappelijk middenveld door middel van strenge handhaving van restrictieve wetgeving. Het politieke landschap kenmerkte zich door tegenwerking en marginalisering van de oppositie. Er waren berichten van intimidatie, geweld, arrestatie en detentie van leden van oppositiepartijen.33 Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid werden verder aan banden gelegd en journalisten en oppositieleden werden o.a. aangeklaagd op grond van terrorisme en verraad.34 Democratische en politieke ruimte werden verder ingeperkt. Aantijgingen van oppositieleiders dat het EPRDF democratische normen zou schenden, werden door EPRDF-leiders van de hand gewezen. Zie hiervoor verder paragraaf 3.3. Het EPRDF beweert nog steeds te streven naar een gelijkwaardige vertegenwoordiging van alle etnische groepen binnen de regering om de democratisering op de lange termijn te bevorderen.35 Onderlinge verdeeldheid binnen de oppositiepartijen (ook in de diaspora) en haar gebrek aan stabiele fondsen, gaven het EPRDF echter de mogelijkheid de oppositie verder te marginaliseren.36 Toch waren er in de verslagperiode ook berichten van enige spanning binnen het EPRDF. Zo zou er een kleine splinterpartij bestaan binnen het EPRDF. Verder vormt de dood van premier Meles Zenawi een risico voor de stabiliteit van de regeringspartij.37 Medrek In april 2013 vonden lokale verkiezingen plaats. Het oppositionele blok Medrek gaf in het najaar van 2012 een persverklaring uit waarin de voortdurende intimidatie van oppositiepartijen werd gehekeld. Medrek bestaat uit een frontpartij en zes andere partijen. Medrek wenst een open dialoog met het EPRDF over een meer transparante aanpak van het verkiezingsproces en een evenwichtiger opstelling van de Kiesraad. Het EPRDF weigert het aangaan van een dialoog met partijen (zoals

31

Economist Intelligence Unit, Country Report Ethiopia, 1 februari 2013. Het Financieele dagblad, Stormachtige groei in Ethiopië stuit op grenzen, 26 februari 2013. Economist Intelligence Unit, Country Report Ethiopia, 1 februari 2013. 34 Economist Intelligence Unit, Country Report Ethiopia, 1 februari 2013; AI, Annual Report 2012, Ethiopia, 24 mei 2012. 35 Met name de Oromo’s zijn ontevreden over hun minimale vertegenwoordigding in het parlement (terwijl zij de grootste etnische groep vormen in Ethiopië). 36 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia; EIU, Country Report Ethiopia, januari 2012; ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing no. 8922, augustus 2012; EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012. 37 ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 32 33

Pagina 10 van 69


Medrek) die de code of conduct uit 2010, inmiddels tot wet verheven, niet hebben getekend. De oppositie in Ethiopië is zeer gefragmenteerd. Ook heeft de oppositie in Ethiopië vaak conflicten met de oppositie in de diaspora. De diaspora wil geen vreedzaam verzet en noemt de “peaceful struggle” van de oppositie in Ethiopië een “peaceful sleep”. Herschikking kabinet38 Op 29 november 2012 vond een herschikking van het Ethiopische kabinet plaats die werd goedgekeurd door het Lagerhuis. Tijdens deze herschikking zijn twee extra vice-premiers benoemd. Met een totaal van nu drie vice-premiers, zijn alle coalitiepartners vertegenwoordigd (Oromo People’s Democratic Organisation, OPDO; Tigray People’s Liberation Front, TPLF; Amhara National Democratic Movement, ANDM) en lijkt er meer sprake te zijn van collectief leiderschap. De twee additionele plaatsvervangend premiers zijn: Ato Muktar Kedir van de OPDO en Dr. Debretsion Gebremichael van de TPLF. De grondwet biedt geen duidelijkheid over de legaliteit van deze benoemingen. Ook is de onderlinge hiërarchie en de vervangingsrelatie niet duidelijk. De drie nieuwbenoemde ministers zijn aangesteld op de posten Buitenlandse Zaken, Handel en Gezondheid.39

2.2.3

Verhoudingen met buurlanden Djibouti De verhoudingen met buurland Djibouti zijn relatief goed, ondanks meningsverschillen over de voorwaarden voor het gebruik van de haven door Ethiopië.40 Eritrea De relatie tussen Ethopië en Eritrea bleef tijdens de verslagperiode gespannen.41 Eritrea is sinds 1993 onafhankelijk van Ethiopië. Het grensconflict tussen Ethiopië en Eritrea is sinds 2000 bevroren, maar laait af en toe op met militaire speldenprikken over en weer.42 Ethiopië weigert uitvoering te geven aan de bindende uitspraak van de Ethiopia-Eritrea Boundery Commission (EEBC) en wil op onderdelen (met name de status van Badme) afwijken via onderhandelingen met Eritrea (zonder hierin zelf het initiatief te nemen). Eritrea wil dat de EEBC-uitspraak onveranderd wordt uitgevoerd. Ethiopië beschuldigt Eritrea van destabiliserende activiteiten in de regio, hetgeen door Eritrea wordt ontkend. Ethiopië beschuldigt Eritrea van steun aan diverse rebellengroepen. In maart 2012 voerden Ethiopische troepen militaire acties uit tegen groepen die eerder aanvallen 38

Voor een lijst met namen van het nieuwe kabinet, zie: http://www.mfa.gov.et. Economist Intelligence Unit, Country Report Ethiopia, 1 februari 2013. Foreign & Commonwealth Office, Country Profile: Ethiopia, 18 september 2012. 41 ICRC, Annual Report 2011, zie: http://www.icrc.org; ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012; IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 42 EIU, Country Report Ethiopia, oktober 2012; EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012; ICRC, Annual Report 2011, zie: http;//www.icrc.org. 39 40

Pagina 11 van 69

in Ethiopië zouden hebben uitgevoerd, o.a. in de Afar-regio. Daar waren op 16 januari 2012 bij een overval enkele toeristen gedood en andere ontvoerd. Als reactie drongen Ethiopische troepen daarop tijdelijk tot zestien kilometer door op Eritrees grondgebied. Somalië De Ethiopische regering beschouwde de instabiliteit in Somalië tijdens de verslagperiode als een bedreiging voor de nationale veiligheid en handhaafde een militair defensieapparaat langs de grens met Somalië om eventuele infiltratie van extremisten in Ethiopië te voorkomen.43 Ethiopië is zowel politiek als militair altijd sterk betrokken geweest bij het conflict in Somalië, ook al omdat het zelf een grote groep Somalische burgers heeft (Ogadenregio of Somali-regio). Met name sinds de Ogaden-oorlog van 1977-1978 is het overwegend christelijke Ethiopië beducht voor de risico’s van islamitisch fundamentalisme in Somalië. Bestrijding van de Al-Shabaab-beweging vormt de belangrijkste doelstelling van Ethiopië in Somalië. Af en toe is Ethiopië militair actief in Somalië. Ondanks de terugtrekking van de troepen uit Somalië in januari 2009, waren er in de verslagperiode berichten van Ethiopische militaire activiteiten in gebieden langs de nog steeds niet-gedemarqueerde grens tussen Zuid/Centraal Somalië en Ethiopië. Formeel op verzoek van IGAD (Intergovernmental Authority on Development) en de Transitional Federal Government (TFG) van Somalië stuurde Ethiopië in november 2011 troepen naar Somalië ter ondersteuning van het door Kenia geïnitieerde offensief tegen Al-Shabaab.44 Ethiopische troepen veroverden de steden Beled Weyne en Baidoa. Inzet van Ethiopische troepen is in de regio te blijven totdat AMISOM of lokale troepen in staat zijn het gebied zonder militaire steun van Ethiopië te bewaken.45 In juni 2012 trok Ethiopië enkele troepen terug uit verschillende steden in het centrale deel van Somalië (Galguduud en Hiiraan) en uit het zuiden van Somalië (Gedo).46 Ethiopië is van mening dat Somalië het begin van stabilisatie doormaakt, maar dat het nog heel lang gaat duren voordat grote verbeteringen zichtbaar zullen worden. Men moet zich nu vooral richten op het opzetten van staatsinstellingen als krijgsmacht en politie. Ethiopië traint met eigen middelen veiligheidstroepen in Somalië en heeft daarvoor ook een samenwerkingsovereenkomst met de VS gesloten. In maart 2013 heeft Ethiopië wederom, onverwacht, troepen uit bepaalde gebieden in Somalië teruggetrokken hoewel deze nog niet door AMISOM “overgenomen” konden worden, met als ongelukkig resultaat dat Al-Shabaab een deel van deze stellingen direct heeft ingenomen. 43 44 45 46

U.S. EIU, EIU, EIU,

Department of State, Country Reports on Terrorism 2011 – Ethiopia, 31 juli 2012. Country Report Ethiopia, januari, februari 2012. Country Report Ethiopia, oktober 2012, februari 2013. Ethiopia begins to withdraw troops, 20 juni 2012.

Pagina 12 van 69


Sudan en Zuid-Sudan Ethiopië deelt een lange grens met beide landen en Sudan en Zuid-Sudan zijn belangrijke handelspartners voor Ethiopië. Beide landen voorzien het land van olie.47 De verdeling van het water uit de rivier de Nijl is belangrijk voor de relatie tussen Ethiopië en Sudan. Ethiopië heeft een voorlopige overeenkomst getekend met vijf andere landen over de verdeling van het water uit de Nijl. Ethiopische plannen om een grote stuwdam in de Nijl te bouwen, zijn van invloed op de betrekkingen met Sudan (en Egypte). Ethiopië speelt een proactieve bemiddelingsrol tussen beide Sudans en levert verder een bijdrage (in de vorm van een troepenmacht van 4.200 man) aan de VN vredesmissie in de Abyei-regio, aan de noord-zuidgrens met Sudan.48

2.3

Veiligheidssituatie

2.3.1

Algemeen Over het algemeen is de veiligheidssituatie ten opzichte van de vorige verslagperiode gelijk gebleven. Wel vormen etnisch-religieuze verdeeldheid en sociale onrust op de lange termijn een bedreiging voor de stabiliteit van het land en de cohesie van de samenleving.49 In de Somali-regio blijft de veiligheidssituatie in bepaalde delen onverminderd slecht.

2.3.2

Gewapende oppositiegroepen De Ethiopische regering erkent een aantal oppositiebewegingen niet en beticht deze van gewelddadig optreden. Daarom wordt het hen niet toegestaan zich als politieke partij te registreren, en zijn zij daarmee in Ethiopië illegaal.50 Personen die worden aangehouden wegens betrokkenheid bij illegale oppositiebewegingen kunnen strafrechtelijk worden vervolgd. Personen die worden verdacht van lidmaatschap van of steun aan als terroristisch aangemerkte groeperingen kunnen worden vervolgd wegens terroristische activiteiten. Tegen OLF-leden en ONLF-leden wordt nadrukkelijk opgetreden. Alleen al de verdenking van lidmaatschap van of steun aan het OLF of het ONLF kan aanleiding zijn voor arrestatie, waarbij mensen soms maandenlang (en in sommige gevallen zelfs jarenlang) in voorarrest worden vastgehouden zonder formele aanklacht.51 De belangrijkste gewapende oppositiegroepen in Ethiopië zijn het Oromo Liberation Front (OLF), het Ogaden National Liberation Front (ONLF) en het Ethiopian People’s

47

EIU, Country Report Ethiopia, oktober 2012; EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012. 48 EIU, Country Report Ethiopia, oktober 2012; EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012. 49 Economist Intelligence Unit, Country Report Ethiopia, 1 februari 2013; ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 50 Voor een overzicht van illegale oppositiebewegingen, zie Bijlage III. 51 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Pagina 13 van 69

Patriotic Front (EPPF). Deze gewapende oppositiegroepen worden door de Ethiopische regering als terroristische organisaties beschouwd. OLF Het OLF is sinds de jaren negentig sterk verzwakt. De strijdmacht van het OLF wordt geschat op enkele duizenden strijders. Rekruten worden voornamelijk geworven via lokale leiders in Oromia. Onderhandelingen tussen de regering en het OLF zijn, na grote vertraging, op gang gekomen. Eind augustus 2011 werd een delegatie van Amnesty International het land uitgezet. Twee oppositieleiders van de Oromo Federalist Democratic Movement (OFDM) en het Oromo People’s Congress (OPC), die met de delegatie hadden gesproken, werden gearresteerd. Eén van hen zou banden hebben met het OLF.52 ONLF Het ONLF heeft zijn basis in Asmara en bestaat voor zover bekend nog steeds uit kleine groepen strijders die zich veelal te voet en met lichte wapens voortbewegen. Het ONLF zou over enkele raketwerpers beschikken. Schattingen van het aantal strijders binnen het ONLF lopen sterk uiteen. Volgens een bron zouden het er momenteel ongeveer 200 tot 300 zijn. Het ONLF zou gesteund worden door grote delen van de lokale bevolking. Ethiopië heeft Eritrea altijd beschuldigd van het steunen van het ONLF. In juli 2012 rapporteerde de VN Somalië en Eritrea Monitoring Group aan de VN Veiligheidsraad dat Eritrea minder als “regional spoiler” optreedt. Het ONLF is volgens analisten de laatste jaren militair sterk verzwakt en het geniet nog maar weinig internationale en financiële steun. Vredesbesprekingen tussen de Ethiopische regering en het ONLF, die in september en oktober 2012 in Nairobi plaatsvonden, liepen op niets uit. De Ethiopische regering gaf het ONLF de schuld van het mislukken van de besprekingen. Het is nog niet duidelijk of de besprekingen zullen worden hervat.53 Het Ethiopische leger werkt in de strijd tegen het ONLF samen met lokale milities. Lokale milities (ook wel dabaqoodhi genoemd) zijn een fenomeen dat in heel Ethiopië voorkomt. De milities zijn bedoeld om dorpen en gemeenschappen te beschermen en de leden worden geworven uit de lokale bevolking. Clanoudsten zouden in het verleden onder druk zijn gezet om rekruten voor de milities te leveren, wat mogelijk heeft geleid tot gedwongen rekrutering. Het is niet bekend of deze praktijk nog gaande was tijdens de verslagperiode. In Eritrea verblijven nog ongeveer honderd ONLF-strijders. Voor zover bekend zijn er in de verslagperiode in Eritrea geen nieuwe rekruten voor het ONLF geworven. De relatie tussen het ONLF en Asmara is gespannen.54 52

AI, Ethiopia expels Amnesty International delegation from country; arrests opposition leaders after meeting with Amnesty, 31 augustus 2011. 53 Bikyamasr, Ethiopia, human rights and the Ogaden conflict, 23 september 2012; IPS, Little hope for an end to Ogaden conflict, 14 november 2012. 54 UNSC, Letter dated 11 July 2012 from the Chair of the Security Council Committee pursuant to Pagina 14 van 69


EPPF Het EPPF is actief in Noord-Ethiopië en wordt gesteund door Eritrea. Het belangrijkste doel van het EPPF is door middel van gewapende strijd een einde te maken aan de macht van het EPRDF en de TPLF, om het Ethiopische volk “eenheid, gerechtigheid, democratie en gelijkheid te brengen”.55 Ginbot 7 Het is niet bekend op welke wijze de illegale oppositiebeweging Ginbot 7 is georganiseerd. Ook is niet bekend of en zo ja, op welke wijze Ginbot 7 actief is in Ethiopië en of de organisatie betrokken is bij het gewapend verzet tegen de Ethiopische regering. In juni 2011 bepaalde het Ethiopische parlement dat vijf groeperingen, waaronder oppositiebeweging Ginbot 7, voortaan officieel beschouwd zullen worden als terroristische organisaties.56 Eind september 2011 werd Tsige Habtemariam (zoon van de secretaris-generaal van Ginbot 7, Andargachew Tsige) die veroordeeld was tot levenslange gevangenisstraf vrijgelaten.57 In maart 2012 vond een rechtszaak plaats tegen 24 personen die banden hebben met Ginbot 7. Zij werden o.a. beschuldigd van betrokkenheid bij terroristische organisaties. Enkele van deze personen werden in absentia veroordeeld. Onder hen bevonden zich journalist Eskinder Nega en politicus Andualem Arage.58 Beiden verblijven in detentie.

2.3.3

Grensconflict met Eritrea In het grensconflict tussen Ethiopië en Eritrea hebben zich in de verslagperiode enige ontwikkelingen voorgedaan. De spanningen tussen beide landen zijn toegenomen als gevolg van een inval in Eritrea door Ethiopische troepen op 15 maart 2012 (de eerste officieel door de Ethiopische regering toegegeven inval sinds het vredesakkoord van 2000).59 Aanleiding voor de inval was de dood van vijf Europese toeristen en de ontvoering van twee Duitse toeristen en twee Ethiopische toeristen (die allen later werden vrijgelaten) door rebellen van het Afar Revolutionary Democratic Unity Front (ARDUF) in het Ethiopische Danakil-gebied in januari 2012.60 De Ethiopische regering gelooft dat de Eritrese regering de rebellen

resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2012/545, 13 juli 2012. 55 Jane’s Information Group, Ethiopian People’s Patriotic Front (EPPF) – groups – Africa, active, zie: http://articles.janes.com. 56 De bepaling hield o.a. in dat iedere journalist die een lid van Ginbot 7 interviewt het risico loopt te worden gearresteerd op grond van terrorisme aanklachten. Freedom House, Freedom in the world 2012, Ethiopia, juni 2012. Naast Ginbot 7 werden OLF, ONLF, een in de diaspora gevestigde groep, Al Qaida en Al Shabaab aangewezen als terroristische organisaties. US Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012; US Department of State, Country Reports on Terrorism 2011 – Ethiopia, 31 juli 2012. 57 U.S. Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. 58 The New York Times, Imprisoned Ethiopian journalist is honered with PEN Award, 2 mei 2012; EIU, Country Report Ethiopia, juni 2012; Committee to Protect Journalists (CPJ), Ethiopian blogger found guilty of terrorism, zie: http://www.cpj.org; The Guardian, Blow to press freedom as Ethiopia convicts 24 of plotting rebellion, 28 juni 2012; BBC News, Ethiopian blogger Eskinder Nega jailed for 18 years, 13 juli 2012. 59 IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 60 UNSC, Letter dated 11 July 2012 from the Chair of Pagina 15 van 69

traint en financieel steunt.61 Eritrea ziet terugtrekking als een voorwaarde voor het heropenen van de politieke dialoog met Ethiopië. Ethiopië wil eerst een dialoog over de relatie en pas daarna terugtrekking.

2.3.4

Situatie in de Somali-regio Zoals eerder beschreven strijdt het ONLF al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw voor zelfbeschikking en heeft het Ethiopische leger (ENDF) troepen in de regio gelegerd. In de verslagperiode waren er opnieuw berichten van militaire activiteiten, waarbij doden en gewonden vielen.62 Het mislukken van de vredesbesprekingen tussen regering en ONLF betekent dat de guerrillastrijd tussen beide partijen in de Somali-regio gewoon door gaat.63 Het is moeilijk gedetailleerde en onafhankelijke informatie te verkrijgen over de operaties van de ENDF en de frequentie en intensiteit van gevechten tussen de ENDF en het ONLF. Er worden geen onafhankelijke media en mensenrechtenrapporteurs toegelaten tot het gebied en humanitaire hulporganisaties zijn terughoudend in het rapporteren over het conflict. De ENDF en het ONLF zelf geven tegenstrijdige berichten uit over gevechten en aantallen doden. In de verslagperiode heeft de ENDF zich geconcentreerd in het grensgebied met Somalië. Op 13 mei 2011 vond een aanval van de Admiraal Osman factie64 van het ONLF plaats op hulpverleners en regeringstroepen.65 In de voorgaande verslagperiode zijn ENDF-strijdkrachten in het binnenland vervangen door regionale Special Police Forces (SPF). Deze Special Police Forces werden geworven onder de bevolking en milities in de Somali-regio. Zij hebben een slechte reputatie op het gebied van mensenrechten. Hoewel gevechten tussen het ONLF en het Ethiopische leger, inclusief SPF/milities, veelal buiten de steden en dorpen plaatsvinden, is de burgerbevolking op verschillende manieren het slachtoffer van de militaire operaties in het gebied. Zo kwamen burgers onbedoeld terecht in gevechten en werden burgers in het verleden door het Ethiopische leger of het ONLF gedwongen zich elders in de regio te vestigen. In de verslagperiode waren er echter geen berichten over gedwongen hervestiging van hele dorpen.66 Verschillende bronnen berichtten in het verleden dat zowel het Ethiopische leger als het ONLF wrede methoden gebruikten om de

the Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2012/545, 13 juli 2012; Ethiopia politics: Death of Meles takes Ethiopia into uncharted territory, 21 augustus 2012, zie: http://www.eiu.com. 61 EIU, Country Report Ethiopia, februari, juni, oktober 2012. 62 AI, Annual Report 2011- Ethiopia, 12 mei 2011; ICRC, Annual Report 2011, zie: http;//www.icrc.org; Ogaden Today, Clashes in Gode region: scores killed in fighting’s between ONLF and Ethiopian troop, 30 april 2012; IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 63 IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 64 De factie bestaat uit hard core strijders en wordt gesteund door de Eritrese regering. 65 U.S. Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. 66 U.S. Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. Pagina 16 van 69


burgerbevolking te intimideren. Door de afwezigheid van onafhankelijke nieuwsbronnen zijn berichten van burgerdoden lastig te verifiëren.

2.3.5

Gewelddadige incidenten Eind januari 2011 werd een bomaanslag tijdens een top van de Afrikaanse Unie in Addis Abeba verijdeld. De Ethiopische autoriteiten houden Eritrea verantwoordelijk voor de vermeende aanslag.67 In februari 2012 verklaarde de Ethiopische regering dat er een cel van Al Qaida actief zou zijn in Ethiopië, waarmee op Al-Shabaab werd gedoeld. Deze organisatie zou voornemens zijn door middel van aanslagen Ethiopië’s ‘pad van vreedzame ontwikkeling’ te verstoren. Naar aanleiding van een vermeende aanslag werd een aantal vermeende islamitische terroristen van buitenlandse afkomst in Addis Abeba gearresteerd. Landmijnen vormen in de regio’s Afar, Tigray en Somali een veiligheidsrisico.68

2.4

Corruptie Ondanks verschillende wettelijke maatregelen blijft corruptie in Ethiopië een probleem, dat zelfs zou zijn toegenomen69 In 2011 vond een groot aantal arrestaties plaats van regionale politici en overheidsvertegenwoordigers die betrokken waren bij corruptiepraktijken.70 In Ethiopië is de Federal Ethics and Anti-Corruption Commission (FEACC) sinds 2001 belast met het onderzoeken en strafrechtelijk vervolgen van corruptiezaken op federaal niveau.71 Hoewel de FEACC een aantal high-profile zaken heeft onderzocht en vervolgd, zijn er twijfels over de onafhankelijkheid van de commissie.72 In Ethiopië is het land in bezit van de overheid. De toewijzing van land is corruptiegevoelig en er waren in het verleden berichten over ‘samenwerking’ tussen de private sector en regeringsfunctionarissen. Ook zouden (staats)bedrijven die in het bezit zijn van leden van de regeringspartij bevoordeeld worden bij het toewijzen van land, het verlenen van krediet en belastingheffing. Binnen het politieapparaat blijft corruptie een probleem, vooral bij de verkeerspolitie die gewend is geld te vragen voor dienstverlening. Rechters worden in veel gevallen geacht lid te zijn van de grootste politieke partij en benoemingen van rechters zouden volgens een bron niet onafhankelijk zijn.

67

UNSC, Letter dated 18 July 2011 from the Chairman of the Security Council Committtee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2011/433, 18 juli 2011. 68 Zie: http://www.the-monitor.org. 69 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia; ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 70 U.S. Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. 71 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia; US Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. 72 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia. Pagina 17 van 69

Ethiopië stond in de Corruption Perceptions Index 2011 op de 120ste plaats (van in totaal 182 landen) en in 2012 op de 113e plaats (van 176 landen). In 2012 bedroeg de score op een schaal van 0 (zeer corrupt) tot 100 (niet corrupt) 33.73

73

Transparency International, Corruption Perceptions Index 2011 en 2012.

Pagina 18 van 69


3

Mensenrechten

3.1

Juridische context

3.1.1

Internationale verdragen en protocollen Ethiopië is partij bij diverse belangrijke internationale mensenrechtenverdragen, waaronder het VN-Vluchtelingenverdrag van Genève van 195174 en het bijbehorende Protocol van 1967.75

76

Ethiopië is eveneens partij bij de volgende verdragen: -

de vier Geneefse Verdragen uit 1949 betreffende krijgsgevangenen, strijdkrachten ter land en ter zee en burgers in oorlogstijd;77

-

het eerste Additionele Protocol behorende bij de Geneefse Verdragen inzake de bescherming van slachtoffers van internationale gewapende conflicten en het tweede Additionele Protocol inzake bescherming van slachtoffers van nietinternationale gewapende conflicten;78

-

het Internationale Verdrag inzake Uitbanning van alle Vormen van Rassendiscriminatie van 21 december 1965 (ICERD);79

-

het Internationale Verdrag inzake Burger- en Politieke Rechten van 16 december 1966 (ICCPR);80

-

het Internationale Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten van 16 december 1966 (ICESCR);81

-

het Internationale Verdrag over Uitbanning van Alle Vormen van Discriminatie van Vrouwen van 17 december 1979 (CEDAW);82

-

het Internationaal Verdrag tegen Foltering en andere Wrede, Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing van 17 december 1984 (CAT);83

-

het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind van 20 december 1989 (CRC);84

-

het Optioneel Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake de Betrokkenheid van Kinderen bij Gewapende Conflicten (OP-CRC-AC);85

-

het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap (CRPD) van 13 december 2006;86

-

het Afrikaans Handvest inzake Mensen- en Volkenrecht van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (1981);87

74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87

Geratificeerd op 10 november 1969. Ibidem. Voor nadere informatie over de naleving van het vluchtelingenverdrag door Ethiopië, zie hoofdstuk 4. Geratificeerd op 2 oktober 1969. Beide geratificeerd op 8 april 1994. Geratificeerd op 23 juni 1976. Geratificeerd op 11 juni 1993. Ibidem. Geratificeerd op 10 september 1981. Geratificeerd op 14 maart 1994. Geratificeerd op 14 mei 1994. Geratificeerd op 28 september 2010. Geratificeerd op 7 juli 2010. Geratificeerd op 15 juni 1998. Pagina 19 van 69

-

het Afrikaanse Handvest inzake de Rechten en het Welzijn van het Kind (1990).88

Ethiopië is geen partij bij het Verdrag van Rome inzake het Internationaal Strafhof.89 Verder heeft Ethiopië de twee Optionele Protocollen bij het Verdrag inzake Burgeren Politieke Rechten (ICCPR-OP 1 en 2), het Optioneel Protocol bij het Verdrag over Uitbanning van Alle Vormen van Discriminatie van Vrouwen (OP-CEDAW), het Optioneel Protocol bij het Verdrag tegen Foltering en andere Wrede, Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing (OP-CAT), en het Optioneel Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind betreffende de Verkoop van Kinderen, Kinderprostitutie en Kinderpornografie (OPCRC-SC) niet ondertekend.90

3.1.2

Nationale wetgeving De Ethiopische grondwet voorziet in de bescherming van de meeste fundamentele rechten en vrijheden. Zo zijn in hoofdstuk drie van de grondwet waarborgen voor de belangrijkste mensenrechten en democratische rechten opgenomen.91

3.2

Toezicht Nationaal De grondwet voorziet in de instelling van een nationale mensenrechtencommissie en de benoeming van een ombudsman.92 In 2004 werden de eerste ombudsman en de eerste mensenrechtencommissaris benoemd. In 2005 werden tevens een aparte ombudsman voor vrouwen en kinderen benoemd, en een mensenrechtencommissaris voor vrouwen en kinderen. De ombudsman en de mensenrechtencommissie zijn verantwoording schuldig aan het parlement en moeten jaarlijks rapporteren.93 De ombudsman ziet toe op goed bestuur en op het transparant functioneren van de overheid. Van september 2011 tot september 2012 ontving de ombudsman 2.094 klachten, voornamelijk met betrekking tot dienstverlening, huisvesting, sociale zekerheid en arbeidsrecht. Daarvan werden er 784 onderzocht en de rest op andere wijze afgehandeld.94 Het mandaat van de mensenrechtencommissie EHRC (Ethiopian Human Rights Commission) omvat het bevorderen van mensenrechten in brede zin, onder meer door het onderzoeken van mensenrechtenschendingen. Daarnaast neemt de commissie individuele klachten van mensenrechtenschendingen in behandeling. In 2012 waren er 952 klachten, waarvan 90% werd afgehandeld.95 In

88 89 90 91 92 93 94 95

Geratificeerd op 2 oktober 2002. Zie: http://www.icc-cpi.int/Menus/ASP/states+parties. Zie: http://www.minbuza.nl/producten-en-diensten/verdragen/mensenrechtenverdragen.html. Zie artikel 14 t/m 44 van de grondwet. Zie artikel 55, lid 14 en 15 van de grondwet. Zie: http://ehrc.org.et/ en http://ethombudsman.org. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013.

Pagina 20 van 69


september 2012 kondigde de Ethiopian Human Rights Commission aan, in het kader van de verbetering van mensenrechten, onderzoek te doen naar de situatie in een honderdtal detentiecentra.96 Sommige bronnen twijfelen echter aan de onafhankelijkheid, de transparantie en de effectiviteit van de ombudsman en de mensenrechtencommissie.97 Er zijn in Ethiopië weinig nationale ngo’s die zich bezig houden met mensenrechten. De Human Rights Council (HRCO) is één van de weinige nationale mensenrechtenorganisaties die rapporteert over mensenrechtenschendingen.98 De Ethiopische autoriteiten houden de activiteiten van deze organisatie nauwlettend in de gaten en bemoeilijken haar functioneren. De Ethiopische regering weigert informatie te delen en ontkent het plegen van mensenrechtenschendingen. Een andere mensenrechtenorganisatie is de Ethiopian Women Lawyers Association (EWLA). De primaire doelstelling van EWLA is het bieden van juridische steun aan kwetsbare vrouwen. Zowel HRCO en EWLA waren lid van een mensenrechtencoalitie die onder meer schaduwrapporten heeft geleverd aan de VN op het gebied van mensenrechten. Ethiopische mensenrechtenorganisaties berichtten over toenemende intimidatie. In de voorgaande verslagperiode zijn verschillende medewerkers van HRCO gearresteerd en is onderzoeksmateriaal in beslaggenomen. De voormalige secretaris-generaal van HRCO, Yoseph Mulugeta, verliet Ethiopië begin 2010, mogelijk vanwege intimidatie. Internationaal Internationale mensenrechtenorganisaties hadden in de verslagperiode te maken met aanzienlijke beperkingen door de Ethiopische autoriteiten. Zo verbood de Ethiopische regering ICRC de toegang tot federale gevangenissen, politiebureaus en politieke gevangenen. Volgens het mensenrechtenrapport van het U.S. Department of State van 2012 waren er betrouwbare berichten dat functionarissen van veiligheidsdiensten personen intimideerden en arresteerden om te voorkomen dat zij in contact kwamen met internationale mensenrechtenorganisaties of buitenlandse regeringsvertegenwoordigers die onderzoek deden naar beschuldigingen van mensenrechtenschendingen.99 De Ethiopische regering staat wantrouwend tegenover internationale waarnemers. Er zijn in de verslagperiode geen bezoeken van mensenrechtenrapporteurs geweest en Ethiopië heeft geen standing invitations verleend aan Speciale Rapporteurs van de VN (ondanks het feit dat Ethiopië de zes belangrijkste mensenrechtenverdragen heeft ondertekend).100 96

Sudan Tribune, Ethiopia Human Rights Commission set to investigate detention facilities, 18 september 2012. 97 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 98 Freedom House, Countries at the crossroad 2011: Ethiopia. 99 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 100 Een standing invitation houdt in dat een land zich openstelt om in principe ieder moment rapporteurs toe te laten. Een aantal verzoeken van speciale rapporteurs staat al jarenlang uit, onder meer het verzoek van de speciale rapporteur voor buitengerechtelijke executies. Pagina 21 van 69

Internationaal toezicht is vooral in de gebieden waar gewapende conflicten plaatsvinden aan beperkingen van de regering onderhevig. Mensenrechtenorganisaties zijn over het algemeen zeer terughoudend met het rapporteren over mensenrechtenschendingen uit angst hun hulpprogramma’s te moeten stoppen.101 Over mensenrechtenschendingen in conflictgebieden wordt niet gerapporteerd. De Ethiopische regering houdt de activiteiten van mensenrechtenorganisaties nauwlettend in de gaten. Er zijn de afgelopen jaren diverse mensenrechtenschendingen door het ONLF gemeld, waaronder aanvallen op (sub)clans102, illegale detentie, de executie van individuen en gedwongen rekrutering.103 Mensenrechtenorganisaties beschuldigden het ONLF van het tegenhouden van voedsel- en medicijnentransporten bedoeld voor burgers, willekeurige arrestaties, ontvoeringen en diverse moorden.104 Het ONLF beschuldigde het ENDF in de verslagperiode op haar beurt van het plegen van opzettelijk geweld tegen vrouwen en kinderen (vooral in de Wardher-regio) en het doelgericht vermoorden van familieleden van ONLF-rebellen.105 Verder deden geruchten over mass killings de ronde. Deze moorden zouden zijn gepleegd door leden van de speciale politie, in opdracht van de regionale autoriteiten. Bewijzen hiervoor ontbreken vooralsnog. Twee Zweedse journalisten die lange tijd in de regio vastzaten zouden in het bezit zijn van videobeelden. De Ethiopische regering beperkt de toegang tot de Somali-regio voor diplomaten, humanitaire organisaties, ngo’s en journalisten, naar eigen zeggen vanwege veiligheidsrisico’s.106 De beperkingen zijn wel verminderd en grote delen van de regio zijn weer opengesteld voor diplomatieke bezoekers.107 Volgens mensenrechtenorganisaties beperkt de Ethiopische regering echter de toegang tot het gebied om monitoring van militaire operaties en eventuele kritiek te voorkomen. Onafhankelijk onderzoek in de Somali-regio naar mensenrechtenschendingen is tot op heden niet mogelijk gebleken.108 Naast gevechten tussen rebellengroeperingen en regeringseenheden wordt de Somali-regio ook geregeld geteisterd door droogte, overstromingen en voedseltekorten.109 De toegang voor humanitaire hulporganisaties tot conflictgebieden verschilt per gebied, al zijn de beperkingen opgelegd door de overheid aanzienlijk minder streng

101

HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012. De etnische Somali, waaronder de Ogadeni, zijn net als in Somalië onderverdeeld in clans en sub-clans. 103 Jane’s Information Group, Ogaden National Liberation Front (ONLF) (Ethiopia), groups – Africa – active, 26 oktober 2011; IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 104 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 105 Bikyamasr, Ethiopia’s ONLF claims military carried out massacre of women, children, 11 september 2012; Bikyamasr, Ethiopia, human rights and the Ogaden conflict, 23 september 2012. 106 AI, Annual Report 2011- Ethiopia, 12 mei 2011. 107 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 108 Minority Rights Group International, State of the World’s Minorities and Indigenous Peoples 2012 – Ethiopia, 28 juni 2012. 109 AI, Annual Report 2012, Ethiopia, 24 mei 2012. 102

Pagina 22 van 69


dan in voorgaande verslagperioden.110 De gebrekkige infrastructuur en de onveiligheid in de conflictgebieden zorgen nog wel voor hinder. Ook tot de Somali-regio hebben internationale humanitaire hulporganisaties slechts beperkt toegang. ICRC heeft haar werkzaamheden in de Somali-regio niet kunnen hervatten, vanwege veronderstelde samenwerking met het ONLF.111 MSF-NL en MSF-CH werden in de voorgaande verslagperiode aangepakt vanwege veronderstelde samenwerking met het ONLF. In de huidige verslagperiode had MSFNL toegang tot de Somali-regio.112 Op 12 november 2012 werd Ethiopië door de Algemene Vergadering van de VN gekozen om vanaf 1 januari 2013 voor drie jaar zitting te hebben in de VN Mensenrechtenraad. Ethiopië voelt zich echter tot nu toe niet verplicht de aanbevelingen op te volgen die eerder op het gebied van verbetering van de mensenrechten werden gedaan. De Human Rights League of the Horn of Africa en diverse andere (mensenrechten)organisaties zijn tegen deze benoeming.113

3.3

Naleving en schendingen

3.3.1

Persvrijheid en vrijheid van meningsuiting Hoewel de grondwet voorziet in vrijheid van meningsuiting en persvrijheid, beperken de Ethiopische autoriteiten deze rechten in de praktijk steeds meer.114 Tijdens de verslagperiode verslechterde de situatie verder. Ethiopië stond in 2011 en 2012 op plaats 127 (van de 179 landen) op de lijst van de World Press Freedom Ranking.115 Na de sluiting van vijf kranten in 2012 zijn er nog vijftien onafhankelijke kranten actief met een totale wekelijkse oplage van meer dan 100.000.116 Onafhankelijke kranten zijn geregeld het doelwit van intimidatie en vervolging van de zijde van de Ethiopische overheid.117 De Ethiopische regering controleert de radio en beheert het enige televisiestation in het land. Er zijn drie private FM-radiostations. Uitzendingen van de Deutsche Welle en Voice of America worden soms door de Ethiopische autoriteiten gestoord. Ook beperken de Ethiopische autoriteiten de toegang tot internet. In de verslagperiode blokkeerden zij oppositionele websites (waaronder die van OLF, ONLF en Ginbot 7) en verschillende websites en nieuwsblogs van diaspora groeperingen.118 110

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 112 MSF, Activity Report 2011, zie: http://www.msf.org.; VOA News, Ethiopia denies ICRC permission to resume Ogaden Operation, 28 april 2011. 113 HRW, African Union: Don’t endorse Sudan, Ethiopia for Rights Council, 13 juli 2012; Human Rights League of the Horn of Africa, Ethiopia: Perpetrators of human rights are not protectors of human rights, 14 november 2012; VOA News, Ethiopia elected to UN Human Rights Council seat: HRW criticized Ethiopia’s poor rights record, 15 november 2012. 114 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 115 Freedom Without Borders, Press Freedom Index 2011-2012, zie: http://en.rsf.org. 116 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 117 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; AI, Public Statement, Ethiopia: widespread violations feared in clampdown on muslim protests, 25 juli 2012. 118 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 111

Pagina 23 van 69

Mediawet Op 1 juli 2008 gaf het parlement zijn goedkeuring aan een nieuwe mediawet (Mass Media and Freedom Proclamation). Op enkele punten wordt de nieuwe mediawet als een verbetering van de oude wet gezien. Zo kent de wet een verbod op arrestatie van journalisten zonder voorafgaande toestemming van de minister van Informatie. Op tal van andere punten wordt deze wet echter als een verslechtering gezien, waaronder de ruime mogelijkheden om een rechtszaak wegens smaad te beginnen, hoge boetes met betrekking tot smaad en de bevoegdheid om willekeurig vergunningen en registraties te weigeren. In de verslagperiode werd het printen van artikelen voor kranten en tijdschriften door de overheid aan banden gelegd. Reporters Without Borders meldde dat de staatsprinter en andere printers die eigendom zijn van de regering momenteel bijna het volledige monopolie hebben op het printen van kranten en tijdschriften. De staatsprinter en genoemde andere printers zouden politieke censuur toepassen op media-artikelen voorafgaand aan publicatie. Zij behouden zich volgens een standaard printcontract het recht voor artikelen te onderzoeken en te weigeren voordat deze worden geprint. Volgens Reporters Without Borders zijn de regels uit het standaardcontract in tegenspraak met artikel 29 van de grondwet, waarin persvrijheid en het uitbannen van censuur worden gegarandeerd.119 Anti Terrorisme Wet In juli 2009 nam het parlement een anti-terrorismewet (Anti-Terrorism Proclamation) aan die in 2011 van kracht werd.120 De wet bevat een zeer ruime definitie van terrorisme, waaronder ook vreedzame uitingen van onvrede of politieke protesten kunnen vallen. Ook kent de wet bepalingen die tegenstrijdig zijn met de grondwet.121 Begin 2012 waarschuwden zowel de VN als de VS voor het feit dat de wet een risico vormt voor de persvrijheid wanneer deze te breed wordt geïnterpreteerd.122 De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN sprak begin juli 2012 van een ‘klimaat van intimidatie’ tegen mensenrechtenacivisten en journalisten.123 De African Commission on Human and Peoples' Rights liet door middel van een resolutie weten gealarmeerd te zijn over de arrestatie en vervolging van journalisten en oppositieleden, die werden aangeklaagd wegens o.a. terrorisme.124 Op grond van de anti-terrorismewet lopen uitgevers en journalisten die berichten over organisaties die door de Ethiopische regering als ‘terroristisch’ zijn aangemerkt of berichten over ‘terroristische activiteiten’, het risico strafrechtelijk te worden 119

Reporters Without Borders, Government steps up control of news and information, 7 juni 2012. EIU, Country Report Ethiopia, juni 2012. Zo kan een persoon die verdacht wordt van terroristische activiteiten vier maanden zonder aanklacht worden vastgehouden. Dit is in tegenspraak met artikel 19 van de grondwet, waarin staat dat een persoon die gearresteerd is het recht heeft om binnen 48 uur voor een rechtbank te worden gebracht en de redenen van zijn arrestatie en aanklacht te vernemen. 122 EIU, Country Report Ethiopia, maart 2012. 123 UN News Service, UN Rights chief ‘seriously alarmed’ by intimidation of journalists in Ethiopia, 18 juli 2012. 124 OHCHR, Navi Pillay alarned by ‘climate of intimidation’ against rights defender and journalists in Ethiopia, 18 juli 2012; African Commission on Human and Peoples’ Rights, Resolution on the human rights situation in the Democratic Republic of Ethiopia, 51st Ordinary Session, Banjul, The Gambia, 18 april - 2 mei 2012. 120 121

Pagina 24 van 69


aangepakt. Daarnaast wordt het vernielen van staatseigendom of het doen van kritische uitlatingen over de regering beschouwd als terrorisme. In december 2011 werden twee Zweedse journalisten op grond van de antiterrorismewet opgepakt en veroordeeld tot elf jaar gevangenisstraf wegens het verlenen van steun aan een terroristische organisatie (Ogaden National Liberation Front) en het illegaal binnenkomen van het land.125 Zij werden op 12 september 2012 na gratieverlening vrijgelaten.126 Ook diverse andere personen, onder wie journalisten en oppositieleden werden opgepakt op beschuldiging van deelname aan terroristische activiteiten.127 Begin 2012 werden enkele journalisten en uitgevers, evenals een lid van de oppositie veroordeeld tot gevangenisstraffen van veertien tot negentien jaar wegens betrokkenheid bij terroristische activiteiten.128 De hoofdredacteur van de krant Feteh, Tesmesghen Desalegn, werd op 28 augustus 2012 om onduidelijke redenen vrijgelaten, en alle aanklachten op grond van de antiterrorismewet kwamen te vervallen. Vervolging van journalisten De Ethiopische regering treedt al jarenlang repressief op tegen journalisten die zich kritisch uitlaten over het regeringsbeleid.129 Berichtgeving over politiek gevoelige onderwerpen kan leiden tot beschuldigingen in de staatsmedia, bedreigingen en (strafrechtelijk) onderzoek door de autoriteiten. Bovengenoemde mediawet en de anti-terrorismewet zijn daarbij instrumenteel. Door een reeks strafprocessen zijn veel journalisten huiverig om kritisch te berichten. Dit heeft een aanzienlijke mate van zelfcensuur tot gevolg.130 In de verslagperiode werden journalisten lastig gevallen, bedreigd, gearresteerd en gedetineerd.131 Internationale journalisten en Ethiopische journalisten die werken voor buitenlandse media hadden ook te maken met intimidatie, arrestaties en bedreigingen (waaronder dreiging met uitzetting). Sommigen zagen zich hierdoor gedwongen het land te verlaten.132 Volgens het Committee to Protect Journalists zijn in de afgelopen tien jaar meer journalisten Ethiopië ontvlucht dan enig ander land.133

125

HRW, The Ethiopian Enigma, 18 mei 2012; AI, Annual Report 2012 – Ethiopia, 24 mei 2012; US Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012; EIU, Country Report Ethiopia, januari, juni 2012. 126 AFP, ‘Victoire’ pour la Suède avec la libération de deux journalistes en Ethiopie, 11 september 2012; Parool, Ethiopië laat Zweedse journalisten vrij, 11 september 2012. 127 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; HRW, Ethiopia: Terrorism law used to crush free speech, 27 juni 2012; AFP, Meles Zenawi, “le dernier empereur d’ Ethiopie”, 21 augustus 2012. 128 EIU, Country Report Ethiopia, februari 2012. 129 AI, Annual Report 2012 – Ethiopia, 24 mei 2012. 130 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; FIDH, Worldwide Human Rights Movement, Ethiopia 2010-2011, 27 januari 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013. 131 HRW. World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; FIDH, Worldwide Human Rights Movement, Ethiopia 2010-2011, 27 januari 2012; AI, tional Annual Report 2012 – Ethiopia, 24mei 2012; Freedom House, Freedom in the World 2012, Ethiopia, juni 2012. 132 Dit gold bijvoorbeeld voor Argaw Ashine van de Ethiopian Environment Journalists Association, die Ethiopië ontvluchtte nadat hij met naam en toenaam in een WikiLeaks cable van de VS werd genoemd. HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; FIDH, Worldwide Human Rights Movement, Ethiopia 2010-2011, 27 januari 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices –Ethiopia, 19 april 2013. 133 HRW, The Ethiopian Enigma, 18 mei 2012; HRW, World Report 2013, Ethiopia. Pagina 25 van 69

In het najaar van 2011 vond een golf van arrestaties plaats onder oppositieleden en journalisten. De directe oorzaak was niet duidelijk. Aanleiding zou een algemeen gevoelde malaise (inflatie, hoge voedselprijzen, gevoelde toegenomen ‘heavy handedness’ van het regime) kunnen zijn, die mogelijk tot onrust en protest zou kunnen leiden. De arrestaties kunnen worden gezien als een vorm van proactieve intimidatie. In oktober 2012 begonnen de rechtszaken tegen de opgepakte oppositieleden en journalisten, die voor het merendeel van terrorisme worden beschuldigd. Onder de arrestanten bevonden zich: Seleshi Hagos (medewerker Addis Ababa radio station), Eskinder Nega (freelance journalist), Woubshet Taye (plaatsvervangend uitgever van Awramba Times), Reeyot Alemu (columnist van Feteh) en acteur Debebe Eshetu. Daarnaast werd Elias Kifle (uitgever van de Ethiopian Review) die vanuit de VS opereert, aangeklaagd. Het merendeel van de arrestanten is in afwachting van de formele aanklacht en de aanvang van de rechtszaak. Op 25 mei 2012 werd een journalist van Voice of America door de autoriteiten opgepakt. Hij deed in april en mei 2012 verslag van protestdemonstraties door moslims gericht tegen de regering. Na 24 uur werd hij vrijgelaten.134 Op 5 oktober 2012 werd een correspondente van Voice of America tijdelijk opgepakt wegens het verslaan van de moslimprotesten.135 In 2012 werd de vrijheid van meningsuiting en van vereniging en vergadering ernstig beperkt.136 Dertig journalisten en oppositieleden werden veroordeeld op grond van de ruime interpretatie anti-Terrorism Proclamation uit 2009. Volgens het Committee to Protect Journalists (CPJ) zijn in de afgelopen tien jaar minstens 79 journalisten uit Ethiopië gevlucht wegens bedreiging en intimidatie. In 2012 verbleven volgens het CPJ 49 Ethiopische journalisten in ballingschap in vooral Kenia en Uganda.137 Telefoonverkeer, internet en sociale media Ethiopië is één van de landen van het Afrikaanse continent met het minst dichte netwerk voor internet- en (mobiel) telefoonverkeer. Het land heeft sinds 1997 en 1999 internet- en (mobiele) telefoonverkeer. Het grootste deel van de bevolking, (hoofdzakelijk woonachtig op het platteland), heeft echter geen toegang tot internet. Bovendien heeft de overheid een monopolie op alle telecommunicatie in het land. De regering weigert de controle op de markt door Ethiopian Telecommunication Corporation (ETC) op te geven. In december 2010 nam het telecombedrijf France Telecom het management van ETC over. De nieuwe naam van het bedrijf is Ethio Telecom. Ethio Telecom staat onder toezicht van de overheid.138 134

EIU, Country Report Ethiopia, juni 2012; Ethiopia detains VOA reporter over ‘illegal coverage;’ of muslim protests, 7 oktober 2012, zie: http:www.bikyamasr.com. 135 Ethiopia detains VOA reporter over ‘illegal coverage;’ of muslim protests, 7 oktober 2012 zie: http:www.bikyamasr.com; AI, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. 136 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices –Ethiopia, 19 april 2013. 137 Committee to Protect Journalists, Attacks on the Press in 2012, Ethiopia, 14 februari 2013; Human Rights Watch, World Report 2013, Ethiopia, 31 januari 2013. 138 Freedom House, Freedom on the Net 2011, Ethiopia, 18 april 2011. Pagina 26 van 69


In 2009 waren er ongeveer 915.000 vaste telefoonverbindingen en 447.000 internetgebruikers. Omdat een vaste internetverbinding voor veel Ethiopiërs te duur is, gaan de meeste internetgebruikers naar een internetcafé om toegang te krijgen tot het worldwide web.139 Daar zijn de internetverbindingen echter langzaam en onbetrouwbaar. Tussen 2001 en 2002 verklaarde de regering internetcafés illegaal. In die periode liet de overheid tevens enkele internetcafés sluiten. Sinds juli 2002 heeft de Ethiopian Telecommunications Agency (ETA) overheidstoestemming om licenties af te geven voor het openen van nieuwe internetcafés. Sindsdien is het aantal internetcafés in Ethiopië toegenomen.140 Sociale netwerksites als Facebook, Twitter and YouTube zijn beschikbaar. Ten aanzien van bepaalde internetapplicaties, zoals Voice over Internet Protocol diensten, bestaan echter restricties. Internationale blog-hosting websites zoals Blogger werden sinds de verkiezingen van 2005 herhaaldelijk geblokkeerd en ook het sms-verkeer werd na de verkiezingen van 2005 tot september 2007 geblokkeerd.141 Hoewel de regering beweert geen censuur online toe te passen, worden in Ethiopië internetfilters gebruikt. Tijdens de verslagperiode blokkeerde de regering diverse nieuwssites, blogs, en websites van oppositiepartijen, mensenrechtenorganisaties en groepen die als terroristisch worden beschouwd.142 Niettemin gebruiken dissidenten (zowel binnen als buiten het land) internet steeds meer als een platform voor politieke discussie en als een vrijplaats voor kritiek op de regering.143 In de verslagperiode werd journalist Eskinder Nega vanwege de publicatie van online artikelen beschuldigd van het aanzetten tot antiregeringsprotesten144 en van betrokkenheid bij de verboden oppositiegroep Ginbot 7. Iedereen die een nieuwe mobiele telefoon aanschaft, wordt bij aankoop gevraagd de SIM-kaart te laten registreren door middel van het opgeven van naam, adres en een door de regering uitgegeven identificatienummer.145 Leiders van oppositiepartijen maken geregeld melding van het aftappen van telefoons en andere elektronische media.146 Volgens Reporters Without Borders (RWB) vormt de ‘Proclamation to Provide for the Amendment of Telecommunications Proclamation’ uit 2002 een gevaar voor alle gebruikers van internet-based voice communication.147 Amendement 11 van deze wet uit 2002 maakt elke vorm van communicatie per fax of stem via internet illegaal en strafbaar (tot maximaal vijf jaar gevangenisstraf). 139

Reporters Without Borders, Although still at draft stage, new telecoms rules give cause for concern, juli 2012. 140 Freedom House, Freedom on the Net 2011, Ethiopia, 18 april 2011. 141 Freedom House, Freedom on the Net 2011, Ethiopia, 18 april 2011. 142 AI, Annual Report 2012 – Ethiopia, 24 mei 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 143 Freedom House, Freedom on the Net 2011, Ethiopia, 18 april 2011. 144 The Guardian, Ethiopia jails six journalists, 16 juli 2012. 145 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 146 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 147 Zoals bijvoorbeeld Skype. Pagina 27 van 69

Ook waarschuwt de organisatie voor een nieuwe wet, de ‘2012 Proclamation on Telecom Fraud Offences’, opgesteld door het Information Network Security Agency (INSA). Hoewel de wet nog niet door het parlement is aangenomen, is deze proclamation volgens RWB bijzonder vaag geformuleerd en kan de wet uiteindelijk worden toegepast om internet-based voice communication ernstig te beperken. Als de wet door het parlement wordt aangenomen, betekent dit, dat de overheid zowel bedrijven als instellingen en individuen kan controleren, aangezien de wet vereist dat iedereen die gebruik maakt van, of in het bezit is van telecommunicatieapparatuur daarvoor een toegangsbewijs heeft.148

3.3.2

Vrijheid van vereniging en vergadering De wet voorziet in vrijheid van vereniging en vergadering.149 Deze vrijheden worden in de praktijk echter steeds verder ingeperkt.150 Zo kunnen politieke uitingen en vreedzame protesten op grond van de anti-terrorismewet van juli 2009 worden aangemerkt als ‘terroristische activiteiten’ en zwaar worden bestraft. Volgens het ILO Committee of Freedom of Association behoort Ethiopië momenteel tot de landen die de vrijheid van vereniging en vergadering het meest inperken.151 Bijeenkomsten Voor het organiseren van grote publieke bijeenkomsten is aanmelding (48 uur voorafgaand aan de bijeenkomst) en toestemming van de overheid vereist. Oppositiepartijen klaagden in de verslagperiode over het feit dat lokale autoriteiten door hen geplande bijeenkomsten verhinderden.152 De autoriteiten gaven in bepaalde gevallen geen toestemming voor het houden van vreedzame protestdemonstraties, en demonstraties werden met behulp van geweld, gebruikt door veiligheidstroepen, onderbroken.153 Academische vrijheid Op universiteiten en hogescholen wordt de academische vrijheid ingeperkt. Het is docenten niet toegestaan af te wijken van officiële lesprogramma’s en het houden van politieke activiteiten en bijeenkomsten wordt ontmoedigd. Ook wordt er grote druk op studenten uitgeoefend om lid te worden van het EPRDF.154 Docenten die lid zijn van het EPRDF worden naar verluidt bevoordeeld, terwijl docenten die lid zijn van of verondersteld worden steun te verlenen aan oppositiepartijen worden lastig gevallen en bedreigd.155 148

Reporters Without Borders, Although still at draft stage, new telecoms rules give cause for concern, juli 2012. 149 Zie artikel 30 van de Ethiopische grondwet. 150 Human Rights House Network, Ethiopia has a long way to go to achieve full implementation of civil and political rights, 12 juli 2011;U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013; HRW, Ethiopia: Transition should support human rights reform, 21 augustus 2012. 151 Bikyamasr, Ethiopia among those named by ILO as violators of freedom of assembly, 15 november 2012. 152 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 153 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; AI, Public Statement, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. 154 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 155 HRW, ‘One Hundred Ways of Putting Pressure’. Violations of Freedom of Expression and Association in Pagina 28 van 69


Lidmaatschap EPRDF Het EPRDF probeert ook maatschappelijke groeperingen aan zich te binden door de vorming van nieuwe organisaties, en door bestaande organisaties aan te moedigen zich te associëren met de partij. Er zijn aanwijzingen dat het EPRDF infiltratie in verenigingen gebruikt om leden te werven. Lidmaatschap van het EPRDF heeft in de praktijk grote voordelen. De partij bezit veel bedrijven en beloont trouwe aanhangers met promotie, contracten, banen, enz. Scholen staan onder directe controle van het EPRDF en loyaliteit aan de partij wordt beloond met betere onderwijs- en carrièremogelijkheden.156 Werkloze jongeren die geen lid zijn van het EPRDF zouden problemen ondervinden bij het verkrijgen van een aanbevelingsbrief van de kebele voor een baan.157 Er zijn berichten dat leraren en andere overheidsfunctionarissen zijn ontslagen vanwege het lidmaatschap van een oppositiepartij. De regering gebruikt een uitgebreid systeem van betaalde informanten om te rapporteren over activiteiten van bepaalde individuen.158 Human Rights Watch beschrijft in diverse rapporten hoe de kebele-structuur met een uitgebreid netwerk van lokale functionarissen, milities en spionnen het EPRDF in staat stelt om op lokaal niveau de bevolking te monitoren en te controleren.159 Vakbonden Wettelijk gezien hebben de meeste werknemers het recht een vakbond op te richten of zich bij een vakbond aan te sluiten.160 De Ethiopische autoriteiten oefenen in de praktijk echter veel invloed uit op vakbonden. Zo wordt de lerarenvakbond Ethiopian Teachers Association (ETA) sinds de jaren negentig tegengewerkt door de regering. Begin jaren negentig richtte de regering een vakbond met dezelfde naam op. Jarenlang liep een rechtszaak over welke organisatie de legale ETA was en daarmee controle zou krijgen over bepaalde bezittingen en gelden. In juni 2008 deed het Federal Supreme Court een uitspraak waarin het bepaalde dat de door de overheid opgerichte organisatie de legale ETA is en daarmee een terechte claim heeft op de gelden van de oorspronkelijke ETA.161 In 2009 spande de oorspronkelijke ETA opnieuw een rechtszaak aan. Ditmaal omdat zij zich onder de naam National Teachers Association (NTA) wilde laten registreren, wat door de Ethiopische autoriteiten werd geweigerd. De Federal High Court verwees in een

Ethiopia, maart 2010; US Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 4 mei 2012. 156 ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 157 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 158 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 159 HRW, ‘One Hundred Ways of Putting Pressure’. Violations of Freedom of Expression and Association in Ethiopia, maart 2010; HRW, Development without Freedom. How Aid Underwrites Repression in Ethiopia, oktober 2010. 160 Bepaalde werknemers, zoals onderwijzers en ambtenaren zijn echter uitgesloten van dit recht. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 161 FIDH en OMCT, Observatory for the protection of human rights defenders annual report 2007 – Ethiopia, 19 juni 2008. Pagina 29 van 69

uitspraak van april 2010 de (oorspronkelijke) ETA/NTA door naar de Charities and Societies Agency (CSA). Over de aanvraag voor registratie als NTA is tot op heden geen formele beslissing genomen.162 Maatschappelijke organisaties Begin januari 2009 nam het Ethiopische parlement een wet (Proclamation to Provide for the Registration and Regulation of Charities and Societies/CSO) aan die het werk van nationale en internationale ngo’s en maatschappelijke organisaties in Ethiopië moet reguleren. Deze CSO-wet bepaalt onder meer dat ngo’s die voor meer dan 10% afhankelijk zijn van buitenlandse financiering zich niet mogen bezighouden met activiteiten op het gebied van mensenrechten, waaronder vrouwenrechten, kinderrechten en rechten van gehandicapten.163 Op administratieve overtredingen van de wet, zoals het te laat indienen van rapportages, staan hoge boetes.164 Bovendien kunnen administratieve overtredingen leiden tot strafrechtelijke vervolging.165 In oktober 2009 werd de Charities and Societies Agency (CSA) opgericht die moet toezien op naleving van de wet en daarvoor vergaande bevoegdheden bezit.166 De CSO-wet geldt als zeer restrictief, en heeft grote consequenties voor ngo’s met activiteiten op het gebied van mensenrechten en goed bestuur.167 Bovendien is de wet in strijd met internationale verdragen.168 CSO-wet Na een transitieperiode van een jaar ging de CSO-wet op 13 februari 2010 officieel in. Ngo’s kregen een jaar lang de gelegenheid zich opnieuw te registreren. Verschillende ngo’s beëindigden hun activiteiten. Andere verlegden hun werkterrein. De meest organisaties kozen bij herregistratie voor de status van Ethiopian Resident Charity. Zij mogen zich niet bezighouden met zaken als mensenrechten. Een klein aantal (20) opteerde voor de status van Ethiopian Charity status, waarbij in principe alle werkterreinen zijn toegestaan, maar niet meer dan 10% van het totale budget van buitenlandse fondsen mag komen. Herregistratie als Ethiopian Charity heeft aanzienlijke negatieve financiële gevolgen. Verschillende organisaties sloten kantoren en reduceerden hun staf. De bevriezing van donorfondsen, (waaronder Nederlands geld) voor ngo’s als EWLA en HRCO, werd door het Hooggerechtshof definitief gesanctioneerd.169 Tijdens de

162

Bikyamasr, Ethiopia among those named by ILO as violators of freedom of assembly, 15 november 2012. Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia. 164 Variërend van 10.000 tot 100.000 Birr. Charities and Societies Proclamation No. 621/2009, artikel 2. 165 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia. 166 Het CSA kan de registratie van ngo’s weigeren of ongedaan maken en ngo’s onder toezicht stellen. Alleen ngo’s die geregistreerd staan als Ethiopische ngo’s kunnen tegen beslissingen van het CSA in beroep gaan. 167 Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia. 168 Zo is bijvoorbeeld het onderscheid dat de wet maakt tussen binnenlandse en buitenlandse organisaties in strijd met artikelen 14 en 22 van het Verdrag inzake Burger- en Politieke Rechten en met artikelen 3 en 7 van het mensenrechtenverdrag van de Afrikaanse Unie. 169 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; FIDH, Worldwide Human Rights Movement, Ethiopia 2010-2011, 27 januari 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013. 163

Pagina 30 van 69


verslagperiode werd de bewegingsruimte van het maatschappelijk middenveld als gevolg van de introductie van de CSO-wet verder beknot. In 2011 gaf de Charities and Societies Agency (CSA) een aantal richtlijnen uit met betrekking tot de Proclamation, waarvan de 30/70-richtlijn betreffende administratieve en operationele kosten de meest controversiële is. Administratieve kosten mogen niet meer dan 30% van het totale budget van de organisatie bedragen. De meeste ngo’s hebben problemen om zich aan deze regel te houden. De opgelegde financiële en organisatorische beperkingen hebben negatieve gevolgen voor de activiteiten van deze ngo’s. De Ethiopische autoriteiten oefenen voortdurende controle uit over de activiteiten van ngo’s en maken veel ngo’s op deze manier het leven zuur. Onder de nieuwe regering is de toonzetting niet milder geworden. Dit laatste blijkt o.a. uit de complete verwerping van een onderzoek naar de negatieve effecten van de CSO-wetgeving. De regering wil problemen hooguit op individuele basis bespreken. De CSO-wet heeft ook tot gevolg dat ngo’s nog meer zelfcensuur praktiseren. Zo besloten enkele mensenrechtenorganisaties (uit vrees voor overheidsrepresailles) in het verleden geen rapportages meer aan te leveren aan de Universal Periodic Review van de UN Human Rights Council en verlieten verschillende ngo’s het land.170 Medewerkers van ngo’s en (i)ngo’s met activiteiten op het gebied van mensenrechten en hulporganisaties in de Somali-regio worden nauwlettend in de gaten gehouden en kunnen te maken krijgen met intimidatie, arrestaties en restricties.

3.3.3

Vrijheid van godsdienst De grondwet garandeert scheiding van kerk en staat.171 Zo is godsdienstles op zowel openbare als privéscholen verboden. Ook is het verboden om op basis van religie politieke partijen te vormen.172 Van vervolging op religieuze gronden en gedwongen bekeringen is in Ethiopië voor zover bekend geen sprake. Dit geldt ook ten aanzien van Jehova’s getuigen, die vrijelijk hun overtuiging kunnen uitdragen. In Ethiopië leven mensen met verschillende geloofsovertuigingen over het algemeen vreedzaam naast elkaar. In de verslagperiode waren er berichten over incidenten van religieuze aard. Sommige religieuze minderheidsgroepen meldden problemen bij de toewijzing van land voor de bouw van onder meer kerken en moskeeën.173 Ook vond in maart 2011 in Asendabo, in de regio Oromia, een aanval plaats van extremistische moslims gericht tegen christenen. Daarbij werden tientallen huizen en kerken in brand gestoken. Ruim 500 personen werden door de politie gearresteerd. De aanstichters 170 171 172 173

U.S. U.S. U.S. U.S.

Department Department Department Department

of of of of

State, State, State, State,

Country Report on Human Rrights Practices 2012, Ethiopia, 19 april 2013. Ethiopia, 2011 International Religous Freedom Report, 30 juli 2012. Ethiopia, 2011 International Religous Freedom Report, 30 juli 2012. Ethiopia, 2011 International Religous Freedom Report, 30 juli 2012. Pagina 31 van 69

van het geweld werden veroordeeld tot gevangenisstraffen van drie maanden tot 18 jaar. Lokale moslims hielpen bij de wederopbouw van sommige kerken.174 In 2011 waren er tevens spanningen tussen traditionele Sufi-moslims en moslims die tot de Wahhabistische stroming van de islam behoren.175 In april 2012 en ook later in het jaar hielden duizenden moslims protestdemonstraties tegen de bemoeienis van de regering met religieuze zaken. De demonstranten beschuldigden de regering ervan de beginselen van de Al Ahbash sekte aan de moslimgemeenschap op te leggen en zich te bemoeien met de verkiezingen van de Supreme Council of Islamic Affairs.176 De spanningen tussen de moslims en de autoriteiten begonnen medio 2011 toen de regering enkele kandidaten voor de Ethiopian Islamic Affairs Supreme Council naar voren schoof. De spanningen namen verder toe in januari 2012 toen genoemde Council een groot aantal docenten van de Awalia-moskee in Addis Abeba ontsloeg en een Arabisch taleninstituut sloot (vanwege mogelijke verspreiding van fundamentalistischislamitische ideeën). In april 2012 verslechterde de relatie tussen regering en demonstranten verder toen veiligheidsdiensten vier moslims doodschoten en vijf moslims werden opgepakt en berecht wegens het steunen van terroristische groepen (die banden zouden hebben met Al-Qaida).177 Christenen liepen uit solidariteit met de moslims mee tijdens de demonstraties.178 Amnesty International liet in juli 2012 in een publieke verklaring weten bezorgd te zijn over het lot van de protesterende moslims.179 Ook riep de organisatie de regering op onderzoek te doen naar de twee incidenten bij de Awalia-moskee en de Anwar-moskee in Addis Abeba. In november 2012 veroordeelde Amnesty International de manier waarop de regering gedurende het jaar omging met de vreedzaam protesterende moslims. De politie zou bij diverse incidenten buitensporig geweld hebben gebruikt en verschillende demonstranten hebben opgepakt en gearresteerd (op grond van terrorisme-aanklachten).180 Op 22 november 2012 begonnen de processen tegen 29 moslims en twee islamitische NGO’s die tijdens de religieuze onlusten werden opgepakt. Eén van de beklaagden betoogde voor de rechter dat de antiterrorismewet ongrondwettelijk is (en dient te worden herzien door het Hogerhuis). De moslimprotesten tegen regeringsinmenging in de verkiezingen van de Islamic Supreme Council waren eind

174

Open Doors, Massale aanval op christenen in Ethiopië, 9 maart 2011; Tientallen kerken verwoest in Ethiopië, 9 maart 2011, zie: http://www.refdag.nl; U.S. Department of State, 2011 International Religious Freedom Report, 30 juli 2012. 175 U.S. Department of State, 2011 International Religious Freedom Report, 30 juli 2012. 176 ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012; Ethiopia muslim protests see four killed in police station attack, 22 oktober 2012, zie: http://www.bikyamasr.com AI, Public Statement, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. 177 EIU, Country Report Ethiopia, juni 2012. 178 ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 179 AI, Public Statement, Ethiopia: widespread violations feared in clampdown on muslim protests, 25 juli 2012. 180 AI, Public Statement, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. Pagina 32 van 69


november 2012 nog gaande. De intra- en interreligieuze verhoudingen in Ethiopië zijn door de incidenten duidelijk verslechterd. In augustus 2012 overleed Abune Paulos, hoofd van de Ethiopische orthodoxchristelijke kerk. Hij was tevens één van de voorzitters van de Wereldraad van Kerken. Hij werd op 23 augustus 2012 in Addis Abeba begraven.181 Over de benoeming van een nieuwe patriarch was de top van de orthodox-christelijke kerk verdeeld. In februari 2013 is uiteindelijk een nieuwe patriarch, Abune Matthias, gekozen.

3.3.4

Bewegingsvrijheid De grondwet garandeert het recht op bewegingsvrijheid. Ethiopië kent geen identificatieplicht. In de praktijk kunnen Ethiopiërs vrij reizen binnen Ethiopië, met uitzondering van de Ogaden-regio.182 Ethiopië heeft geen centrale administratie die vergelijkbaar is met bijvoorbeeld de Nederlandse gemeentelijke basisadministratie. Evenmin is de afgifte van documenten wettelijk geregeld. De registratie van personen en de afgifte van het basisdocument, de Kebele Identity Card, is in Ethiopië overgelaten aan de discretionaire bevoegdheid van kebeles, de laagste administratieve eenheid in Ethiopië. Dit betekent dat registratie- en afgifteprocedures per kebele kunnen verschillen. Kebeles kunnen registratie verplicht stellen, maar het kan ook voorkomen dat de verantwoordelijkheid voor registratie in een kebele wordt overgelaten aan de bewoners. Ethiopië is overigens wel bezig om een centrale registratie met identiteitsdocumenten op te zetten. Men kan zich met verschillende identiteitsdocumenten legitimeren, zoals een kebeleidentiteitskaart, een paspoort, of een rijbewijs. Door het ontbreken van desbetreffende wetgeving en een centrale basisadministratie en vanwege het grote aantal kebeles is het onmogelijk om een uitputtende beschrijving te geven van afgifteprocedures van documenten. In algemene zin kan het volgende gemeld worden over documentafgifte in Ethiopië. Kebele-identiteitskaart De kebele-identiteitskaart moet persoonlijk worden aangevraagd183 bij de kebeleadministratie waar de aanvrager woonachtig is. De kebele-identiteitskaart wordt afgegeven aan personen vanaf achttien jaar. De identiteitskaart is twee jaar geldig en moet daarna worden verlengd. Voor de aanvraag van een kebele-identiteitskaart kan gevraagd worden om een bewijs dat de aanvrager woonachtig is binnen de grenzen van de kebele (de aanvrager kan dit bijvoorbeeld aantonen met een 181

AFP, l’Ethiopie enterre le chef de son Eglise orthodoxe avant les funérailles de Meles, 23 augustus 2012; Trouw, Ethiopië worstelt met opvolging Meles, 28 augustus 2012. 182 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 183 De mogelijkheid bestaat om een aanvraag voor een verlenging van een kebele-identiteitskaart door een daartoe gemachtigd persoon te doen. Dit kan echter alleen als de aanvrager al staat ingeschreven bij de kebele. Pagina 33 van 69

huurcontract). Voor de afgifte van een kebele-identiteitskaart wordt het kebeleregister geraadpleegd. Men kan de kaart door een daartoe gemachtigd persoon laten afhalen. Een kebele-identiteitskaart kan niet vanuit het buitenland worden aangevraagd. Het bezit van een kebele-identiteitskaart is onder meer voorwaarde om deel te kunnen nemen aan kebele-bijeenkomsten, verkiezingen, om een huis te kunnen huren dat eigendom is van de kebele, om kinderen te kunnen inschrijven op een overheidsschool, om een arbeidscontract te kunnen aangaan en om toegang te krijgen tot vormen van dienstverlening door de overheid. Gezien het belang van een kebele-identiteitskaart kan verondersteld worden dat bewoners ingeschreven staan bij de kebele-administratie, hoewel dit geen wettelijke verplichting is. Rijbewijs Het rijbewijs wordt afgegeven door de transportautoriteiten en moet elke drie jaar worden verlengd. Het rijbewijs kan in elke regio worden afgegeven. Om een rijbewijs aan te kunnen vragen, dient men minimaal 18 jaar te zijn. De aanvrager dient het rijbewijs persoonlijk aan te vragen en af te halen. Geboorteregistratie Ethiopië kent geen centrale basisadministratie en geen centrale geboorteregistratie. Geboorteregistratie is in Ethiopië niet wettelijk verplicht. In steden laat men geboortes vaker registreren dan op het platteland. Op het platteland worden geboortes vaak niet geregistreerd. Geboorteaktes worden door gemeentes afgegeven en in sommige gevallen door kebeles. Het komt ook voor dat ziekenhuizen of orthodoxe kerken (bij de doop) geboorteaktes afgeven. Paspoorten In juli 2004 werd een meer fraudebestendig paspoort geïntroduceerd ter vervanging van het oude, blauwe paspoort dat sinds de val van de Derg bestond. Dit paspoort kost ETB 300 en is vijf jaar geldig.184 De afgifte van paspoorten is in Ethiopië wel centraal geregeld. Een paspoort moet in persoon worden aangevraagd en afgehaald bij het Immigration and Nationality Department. Er geldt geen leeftijdsgrens voor de aanvraag van een paspoort. Voor de aanvraag van een paspoort is een kebeleidentiteitskaart benodigd. Bij vervolgaanvragen wordt zowel om de kebeleidentiteitskaart als het oude paspoort gevraagd. Bij aanvragen voor minderjarigen wordt soms om een geboorteakte gevraagd. Alleen in geval van minderjarigheid zijn ouders of voogd bevoegd een paspoort voor een documenthouder aan te vragen. Ethiopische diplomatieke vertegenwoordigingen in het buitenland geven vanaf 25 april 2010 uitsluitend de in 2004 geïntroduceerde nieuwe paspoorten af. Ethiopiërs in het buitenland worden geacht in het bezit te zijn van een paspoort of het nummer daarvan, zodat in geval van verlies een nooddocument kan worden afgegeven op grond van de registratie in Ethiopië. Indien een Ethiopiër over paspoort noch nummer beschikt, wordt in beginsel getwijfeld aan de identiteit van 184

Het oude paspoort was slechts twee jaar geldig.

Pagina 34 van 69


de aanvrager en zijn nationaliteit. Deze twijfel kan weggenomen worden door overlegging van een kebele-identiteitskaart, een oud paspoort of een geboorteakte. Ook kunnen de autoriteiten onderzoek doen door middel van raadpleging van de kebele registratie of interviews met familieleden in Ethiopië. Huwelijksakten Huwelijksakten worden door gemeenten of kebeles afgegeven. Voor de afgifte van een huwelijksakte dienen beide huwelijkspartners bewijs te overleggen dat zij niet al met een andere partner getrouwd zijn. Daarnaast dienen beide partners elk twee getuigen mee te brengen die kunnen verklaren dat het huwelijk tussen beide huwelijkspartners is gesloten. Yellow card Ethiopiërs die een andere nationaliteit krijgen, verliezen hun Ethiopische nationaliteit. Zij kunnen als Ethiopische buitenlander wel een zogeheten yellow card aanvragen bij het Immigration and Nationality Department in Ethiopië of bij een Ethiopische diplomatieke vertegenwoordiging in het buitenland, waardoor zij zonder visum Ethiopië kunnen inreizen en in Ethiopië bepaalde voorrechten hebben.185 Biometrie Biometrische gegevens worden opgeslagen in Ethiopië. Het biometrisch paspoort is echter (nog) niet ingevoerd. De Immigratiedienst beschikt over een centrale database met vingerafdrukken. Alleen die Immigratiedienst heeft toegang tot de gegevens. Volgens bronnen beschikken politie en/of veiligheidsdiensten over opsporingslijsten van gezochte personen. Deze lijsten worden bij uitreizen geraadpleegd. Hierop staan voor zover bekend geen specifieke groepen vermeld. Documentfraude Het is in Ethiopië relatief gemakkelijk om aan valse of vervalste identiteitsdocumenten te komen. De meest voorkomende vorm van documentfraude betreft het vermelden van inhoudelijke onjuistheden op legaal verkregen geboorteaktes en huwelijksaktes. Luchtverbindingen Ethiopië heeft een negental internationale landgrensovergangen en één internationale luchthaven, Bole Airport. Tussen de reguliere landgrensovergangen is de grens vrijwel onbewaakt. Het is gemakkelijk om de grens illegaal over te steken. Addis Abeba heeft uitstekende luchtverbindingen met de rest van de wereld. Ethiopian Airlines is één van de grootste luchtvaartmaatschappijen van Afrika met rechtstreekse vluchten op hoofdbestemmingen in Afrika, Europa, de Verenigde Staten, Azië en het Midden-Oosten. De beveiliging van de internationale luchthaven van Addis Abeba, Bole Airport, is goed tot grondig. Illegale uitreis via deze route is moeilijk. 185

Zij hebben echter geen stemrecht. Pagina 35 van 69

In het buitenland verblijvende personen De Ethiopische autoriteiten hebben de afgelopen jaren verschillende in het buitenland verblijvende personen, onder wie oppositieleiders, bloggers, journalisten, mensenrechtenactivisten en militairen, in absentia strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld.186 De Ethiopische autoriteiten houden de activiteiten van de Ethiopische oppositiepartijen in ballingschap nauwlettend in de gaten. Leidinggevenden van deze partijen lopen bij terugkeer naar Ethiopië het risico opgepakt te worden. Activiteiten van gewone leden van oppositiepartijen in ballingschap worden echter door de Ethiopische autoriteiten meestal niet geregistreerd. Zij kunnen daarom in de regel zonder problemen terugkeren. Er zijn wel gevallen bekend van gewone partijleden die bij terugkeer werden opgepakt.187

3.3.5

Rechtsgang De grondwet garandeert de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Verdachten hebben recht op een eerlijke openbare rechtszaak binnen een redelijke periode na arrestatie, op juridische bijstand van eigen keuze, evenals het recht op hoger beroep.188 Langdurige pre-trial en pre-charge detentie komen echter voor om critici en oppositionele activisten te straffen. Een eerlijk proces kan in de praktijk niet altijd worden gegarandeerd. Zo is bijvoorbeeld de politieke beïnvloeding bij de aanstelling van rechters groot. Volgens een bron zijn rechters niet onafhankelijk. In veel gevallen worden ze geacht aanhanger te zijn van de heersende regeringscoalitie. Rechters worden voorgedragen door de premier en hun kandidatuur dient te worden bekrachtigd door het parlement. Ook is er een probleem met betrekking tot de capaciteit van de rechterlijke macht: rechtbanken zijn overbelast en medewerkers zijn niet altijd voldoende gekwalificeerd. Daarnaast is er een achterstand voor wat betreft zaken van minderjarigen en verblijven minderjarigen vaak samen met volwassenen in detentie, totdat hun zaak wordt gehoord.189 Traditionele en religieuze rechtbanken De grondwet erkent sommige traditionele en religieuze rechtbanken. Sharia rechtbanken zijn bevoegd zaken te horen waar het gaat om religieuze- en familiezaken waarbij moslims zijn betrokken. Volgens de wet dienen alle partijen in te stemmen met de behandeling van hun zaak door een traditionele of religieuze rechtbank en kunnen de partijen in hoger beroep gaan bij een reguliere rechtbank.190 In de landelijke gebieden komt het geregeld voor dat religieuze en traditionele rechtbanken ook zaken behandelen die buiten hun jurisdictie vallen. Dit

186 187 188 189 190

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Zie over terugkeer ook hoofdstuk 4.5 Terugkeer. Zie artikelen 19 tot en met 22 en artikel 37 van de Ethiopische grondwet. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013.

Pagina 36 van 69


is eveneens een gevolg van de grote invloed die traditionele en religieuze leiders in de gemeenschap hebben en van het feit dat er in kleine dorpen veelal geen toegang is tot het reguliere rechtssysteem.191

3.3.6

Arrestaties en detentie De grondwet en het wetboek van strafrecht verbieden willekeurige arrestatie en detentie. Juridische procedures worden echter in de praktijk vaak niet gerespecteerd. Zo komt het geregeld voor dat mensen zonder arrestatiebevel worden gearresteerd en niet binnen de vereiste 48 uur in staat van beschuldiging worden gesteld. Verder hebben verdachten tijdens de periode van voorarrest vrijwel geen toegang tot juridische bijstand. Ook zouden er, in strijd met de wet, nietofficiële detentiecentra in Ethiopië zijn.192 Op basis van de grondwet hebben arrestanten het recht om op borgtocht te worden vrijgelaten. Borgtocht is echter niet mogelijk bij aanklachten van moord, hoogverraad en corruptie. Ook weigert de politie in sommige gevallen personen die door de rechter op borgtocht in vrijheid zijn gesteld uit hun detentie te ontslaan.193 Soms worden familieleden van voortvluchtige verdachten gedetineerd om verdachten onder druk te zetten zich vrijwillig te melden. Volgens de Ethiopische regering zijn er in Ethiopië geen politieke gevangenen. (Inter)nationale waarnemers en ngo’s zijn echter van mening dat in Ethiopië verschillende personen om politieke redenen vastzitten.194 Eind 2011 zou het volgens hen om ongeveer 200 tot 300 personen gaan. Het exacte aantal personen is echter niet precies bekend.195 Eind augustus 2012 riep Human Rights Watch de nieuwe leiders van Ethiopië op alle politieke gevangenen vrij te laten.196 In de verslagperiode vonden diverse arrestaties van leden en aanhangers van oppositiepartijen (vooral Oromo’s) en journalisten plaats.197 In juni 2011 verbood de regering officieel de organisaties OLF, ONLF en Ginbot 7. Deze groeperingen worden beschouwd als terroristische organisaties.198 In de verslagperiode was er tevens sprake van arrestatie van partijleden van oppositiepartijen als OFDM en OPC.199 Verder vonden tijdens de verslagperiode honderden arrestaties plaats van vreedzaam protesterende moslims. De meesten van hen werden tijdelijk 191

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. HRW, The Ethiopian Enigma, 18 mei 2012; AI, Annual Report 2012 – Ethiopia, 24 mei 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 193 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 194 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; African Commission on Human and Peoples’ Rights, Resolution on the human rights situation in the Democratic Republic of Ethiopia, 51st Ordinary Session, Banjul, The Gambia, 18 april - 2 mei 2012. 195 Human Rights Watch, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 196 HRW, Ethiopia: Transition should support human rights reform, 21 augustus 2012; AI, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. 197 Human Rights House Network, Ethiopian government arrests members of opposition to prevent protests, 20 maart 2011; Minority Rights Group International, State of the World’s Minorities and Indigenous Peoples 2012 – Ethiopia, 28 juni 2012. 198 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012. 199 AI, Annual Report 2012, Ethiopia, 24 mei 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; Human Rights Watch, Country Summary Ethiopia, januari 2012. 192

Pagina 37 van 69

vastgehouden en vervolgens vrijgelaten. Een aantal werd aangeklaagd wegens het aanzetten tot terroristische activiteiten. Anderen werden gearresteerd vanwege een poging de grondwet te ondermijnen onder het mom van religie. Een onbekend aantal verblijft nog in detentie.200 Arrestaties vinden herhaaldelijk plaats onder de bepalingen van de anti-terrorisme wet. Deze wet geeft de politie vergaande bevoegdheden op het gebied van onderzoek en het aanhouden van verdachten. Zo kan de politie op grond van deze wet een verdachte zonder arrestatiebevel arresteren en vier maanden lang vasthouden zonder gerechtelijke tussenkomst.201 Arrestaties, vooral van personen die verdacht worden van steun aan terrorisme of rebellengroepen, gaan veelal gepaard met detentie zonder aanklacht.202 In september 2010 verleenden de Ethiopische autoriteiten amnestie aan ruim 8.000 gevangenen.203 Bij het aantreden van de nieuwe premier eind september 2012 werden 1.900 gevangenen vrijgelaten. Voor zover bekend maakten politieke gevangenen geen deel uit van deze groep. Situatie in gevangenissen In september 2012 bevonden zich 70.000 tot 80.000 personen (van wie ongeveer 2.500 vrouwen en bijna 600 kinderen) in Ethiopische gevangenissen. Ethiopië heeft zes federale en 120 regionale gevangenissen. Er zijn naar verluidt tientallen nietofficiële detentiecentra, onder meer in Dedessa, Bir Sheleko, Tolay, Hormat, Blate, Tatek, Jijiga, Holeta en Senkele. De meeste niet-officiële detentiecentra bevinden zich in militaire kampen.204 De situatie in de gevangenissen in Ethiopië is slecht en de voorzieningen zijn gebrekkig, vooral overbevolking is een groot probleem. Ook is de voedsel- en watervoorziening in veel gevangenissen ontoereikend. Veel gevangenen zijn afhankelijk van voedsel dat hen door familie en vrienden gebracht wordt. Verder zijn medische voorzieningen onvoldoende. Er zijn aparte vrouwengevangenissen maar er zijn ook gevangenissen waar zowel mannen als vrouwen, zij het gescheiden, verblijven. Er zijn aparte gevangenissen voor minderjarigen. Minderjarigen worden soms samen met volwassenen gedetineerd.205 De lokale ngo Justice for All-Prison Fellowship Ethiopia heeft als een van de weinige organisaties toegang tot alle gevangenissen in het land, waaronder federale en regionale gevangenissen. De organisatie heeft ook ontheffing van de CSO-wet, waardoor ze in tegenstelling tot veel andere organisaties op het terrein van de

200

AI, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; AI, Public Statement, Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. 202 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012. 203 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 204 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; Home Office UK Border Agency, Operational Guidance Note Ethiopia, juli 2012. 205 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; Home Office UK Border Agency, Operational Guidance Note Ethiopia, juli 2012. 201

Pagina 38 van 69


mensenrechten mag werken. ICRC heeft toegang tot regionale gevangenissen, met uitzondering van die in de Somali-regio. ICRC heeft echter geen toegang tot politiebureaus en federale gevangenissen, waar high-profile gevangenen, oppositieleiders, mensenrechtenactivisten en journalisten worden vastgehouden (zie ook paragraaf 4.4).206

3.3.7

Mishandeling en foltering In artikel 18 van de grondwet staat dat iedereen recht heeft op bescherming tegen wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing. Artikel 19 stelt dat arrestanten niet gedwongen zullen worden een bekentenis af te leggen of andere verklaringen die in de rechtbank tegen hen kunnen worden gebruikt. Ondanks een wettelijk verbod waren er in de verslagperiode opnieuw berichten van mishandeling en marteling.207 Leiders van oppositiepartijen meldden intimidatie en mishandeling van hun leden en aanhangers door politie en milities. Mishandeling en marteling vinden volgens verschillende bronnen vooral plaats op politiebureaus om een bekentenis af te dwingen.208 Ook in het federale Criminal Investigation Bureau in Addis Abeba, dat ook wel bekend staat als Makelawi, zouden mishandeling en marteling veelvuldig worden toegepast.209 Vooral personen die om politieke redenen zijn gearresteerd en personen die zijn gearresteerd in verband met terrorisme, waaronder (vermeende) OLF- en ONLFleden, worden hier naartoe gebracht voor ondervraging, alvorens naar een reguliere gevangenis te worden gestuurd. Ook in niet-officiële detentiecentra in militaire kampen zou mishandeling en marteling worden gepraktiseerd.210 Zoals eerder vermeld waren er vanuit de Somali-regio berichten van onder andere mishandeling en marteling door het Ethiopische leger en het ONLF. In november 2010 sprak het UN Committee Against Torture zijn bezorgdheid uit over voortdurende aantijgingen betreffende de routineuze wijze van mishandeling van politieke dissidenten, oppositieleden, studenten, vermeende terroristen en aanhangers van de ONFL en de OLF door politie, gevangenispersoneel en andere leden van veiligheidsdiensten, inclusief militairen. Straffeloosheid van daders blijft een probleem.211

206

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Human Rights House Network, Ethiopia has a long way to go to achieve full implementation of civil and political rights, 12 juli 2011; AI, Public Statement, Ethiopia: widespread violations feared in clampdown on muslim protests, 25 juli 2012. 208 EIU, Country Report Ethiopia, maart 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 209 African Commission on Human and Peoples’ Rights, Resolution on the human rights situation in the Democratic Republic of Ethiopia, 51st Ordinary Session, Banjul, The Gambia, 18 april - 2 mei 2012; AI, Annual Report 2012, Ethiopia, 24 mei 2012; AI, Public Statement, Ethiopia: widespread violations feared in clampdown on muslim protests, 25 juli 2012. 210 African Commission on Human and Peoples’ Rights, Resolution on the human rights situation in the Democratic Republic of Ethiopia, 51st Ordinary Session, Banjul, The Gambia, 18 april - 2 mei 2012. 211 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 207

Pagina 39 van 69

3.3.8

Verdwijningen Er waren volgens het U.S. State Department in de verslagperiode geen berichten van politiek gemotiveerde verdwijningen. Wel waren er berichten dat leden van veiligheidsdiensten oppositieactivisten tijdelijk incommunicado vasthielden.212

3.3.9

Buitengerechtelijke executies en moorden In de verslagperiode werd melding gemaakt van buitengerechtelijke executies en moorden door de politie, het leger, milities en het ONLF.213

3.3.10

Doodstraf Volgens het wetboek van strafrecht van 2004 kan de doodstraf worden opgelegd voor onder meer misdaden in strijd met de grondwet of de constitutionele orde,214 het leiden van een gewapende opstand of burgeroorlog,215 aanvallen tegen de politieke of territoriale integriteit van de staat,216 hoogverraad,217 collaboratie met de vijand,218 spionage,219 genocide,220 oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking,221 “misdaden tegen de openbare veiligheid,”222 “misdaden gericht tegen de publieke gezondheid”223 en moord224. Ook voor een aantal militaire misdrijven kan de doodstraf worden opgelegd (zie paragraaf 3.4.6). In Ethiopië worden verdachten geregeld tot de doodstraf veroordeeld. Uitvoering van de doodstraf komt echter zelden voor.225 In 2007 werd een veroordeelde voor het laatst ter dood gebracht. Sinds die tijd heerst in het land een ‘de facto moratorium’ op de doodstraf.

3.3.11

Bloed- en eerwraak

Het is niet duidelijk of bloedwraak en eerwraak in Ethiopië voorkomen, en zo ja, in welke mate. Verschillende bronnen spreken elkaar op dit punt tegen. Volgens een bron zouden sommige gevallen van gender based violence zijn terug te voeren op bloed- en eerwraakkwesties. Vaak is het echter niet duidelijk of dit daadwerkelijk het geval is. 212

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013; AI, Annual Report 2012, Ethiopia, 24 mei 2012. 214 Wetboek van strafrecht art. 238 (2). 215 Wetboek van strafrecht art. 240 (2). 216 Wetboek van strafrecht art. 241. 217 Wetboek van strafrecht art. 248 (c). 218 Wetboek van strafrecht art. 251 (d). 219 Wetboek van strafrecht art. 252 (2). 220 Wetboek van strafrecht art. 269 (c). 221 Wetboek van strafrecht art. 270 (p). 222 Wetboek van strafrecht art. 512 (1). 223 Wetboek van strafrecht art. 514 (2) c. 224 Wetboek van strafrecht art. 539 (1) c. 225 AI, Annual Report 2011 – Ethiopia, 12 mei 2011. 213

Pagina 40 van 69


Indien er al sprake is van incidenten die het gevolg zijn van bloed- en eerwraak, dan zal de politie volgens genoemde bron geen hulp bieden, maar problemen die het gevolg van zijn van bloed- en eerwraakkwesties afdoen als zijnde een privéaangelegenheid.

3.4

Positie van specifieke groepen

3.4.1

Vrouwen Hoewel de gelijkheid van man en vrouw in de grondwet is verankerd, bevat de Ethiopische wetgeving nog tal van discriminerende bepalingen voor vrouwen.226 In Ethiopië is de positie van vrouwen achtergesteld aan die van mannen als gevolg van het patriarchale systeem en de traditionele gender-rolverdeling.227 De toegang van vrouwen tot de arbeidsmarkt en het zakenleven wordt verder beperkt door het lage onderwijsniveau.228 Hoewel de politieke vertegenwoordiging door vrouwen in Ethiopië over het algemeen genomen laag is, is deze de laatste jaren wel toegenomen. 28% van de zetels in het parlement wordt momenteel door vrouwen bezet. De gebrekkige politieke participatie heeft o.a. te maken met gender based discriminatie.229 Het National Committee for Traditional Practices230 heeft 120 zogenoemde Harmful Traditional Practices (HTP’s) geïdentificeerd in Ethiopië, waaronder huiselijk geweld, genitale verminking, verkrachting, ontvoering en huwelijken met minderjarigen. Hoewel deze praktijken in het wetboek van strafrecht expliciet strafbaar worden gesteld, laat de uitvoering en handhaving van deze wetten in de praktijk te wensen over. Het bewustzijn van deze rechten is, zowel onder wetshandhavers als onder vrouwen zelf, bijzonder laag. Huiselijk en seksueel geweld Huiselijk geweld, inclusief verkrachting, is een groot probleem in Ethiopië, waarover nauwelijks wordt gerapporteerd door de slachtoffers. Huiselijk geweld is strafbaar.231 De wet noemt onder huiselijk geweld zowel fysiek als psychologisch geweld, maar niet specifiek seksueel geweld.232 Daders van huiselijk geweld worden echter slechts zelden strafrechtelijk vervolgd. Aan rechtszaken die gaan over huiselijk geweld (en verkrachting) wordt vaak lage prioriteit gegeven.233 Schaamte, angst voor vergelding, sociale druk, onwetendheid en een gebrek aan vertrouwen in de politie zijn redenen voor vrouwen om af te zien van een gang naar de rechter.234 226

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 228 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 229 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 230 Het National Committee for Traditional Practices heet tegenwoordig Ye Ethiopia Goji Limadawi Dirgitoch Aswogaj Mahiber (EGLDAM). 231 Afhankelijk van de ernst van de misdaad, varieert de strafmaat van een kleine boete tot 10-15 jaar gevangenisstraf. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 232 Wetboek van Strafrecht, art. 564. 233 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 234 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 227

Pagina 41 van 69

In de verslagperiode hebben de Ethiopische autoriteiten zich meer ingespannen in de strijd tegen huiselijk geweld. Ook werden politiefunctionarissen verplicht trainingen te volgen op het gebied van huiselijk geweld. In de praktijk kunnen vrouwen echter nog onvoldoende bescherming inroepen van de politie in het geval van huiselijk geweld. De politie is nog steeds onvoldoende getraind om met zaken van huiselijk geweld om te gaan en neemt klachten weinig serieus. Er wordt zelden vervolging ingezet na aangiftes. De politie zal de bewijslast in eerste instantie bij de klager zelf leggen alvorens een onderzoek te openen. Slachtoffers van (huiselijk) geweld hebben weinig mogelijkheden om aan het geweld te ontsnappen. Vestiging elders of in een grote stad is veelal geen reëel alternatief. Voor alleenstaande vrouwen is het moeilijk om in Ethiopië een eigen bestaan op te bouwen. Huisvesting en werk zijn voor een alleenstaande vrouw moeilijk te krijgen. Als men al werk vindt, dan is het veelal als huishoudelijke hulp of in de prostitutie. In dergelijke posities kunnen deze vrouwen opnieuw slachtoffer worden van (seksueel) geweld. Mensenhandel Ethiopië is een bronland van mensenhandel. Vooral jonge vrouwen worden verhandeld naar het Midden-Oosten om daar ingezet te worden in de huishouding.235 Zij lopen hierbij het risico op seksuele exploitatie, fysiek misbruik, gedwongen opsluiting en confiscatie van reisdocumenten.236 In Ethiopië is ook sprake van binnenlandse mensenhandel. Van het platteland worden volwassenen en kinderen verhandeld naar stedelijke centra voor werk in de huishouding en in mindere mate voor seksuele exploitatie en gedwongen arbeid.237 Huwelijk met minderjarigen Een huwelijk met een minderjarige is expliciet verboden in de grondwet, in de herziene Family Code en in het wetboek van strafrecht. Ondanks het feit dat de wettelijke leeftijd om te trouwen achttien jaar is, komt het in Ethiopië op grote schaal voor dat minderjarige meisjes worden uitgehuwelijkt (vooral in Amhara en Tigray).238 Volgens de Demographic Health Survey uit 2011 is 63% van de vrouwen in Ethiopië met achttien jaar getrouwd.239 Soms worden meisjes al op zevenjarige leeftijd uitgehuwelijkt.240 Vaak worden zij uitgehuwelijkt aan veel oudere mannen.241 Er zijn mechanismen waarmee een meisje zich in bepaalde gevallen kan onttrekken aan een dergelijk huwelijk: 235

IOM Ethiopia, Facts and Figures, zie: http://www.iom.int. U.S. Department of State, Trafficking in Persons Report 2012, 19 juni 2012; Bikyamasr, Ethiopia women tell of sex slavery in Saudi Arabia, 11 november 2012. 237 U.S. Department of State, Trafficking in Persons Report 2012, 19 juni 2012. 238 UNFPA/Population Council, Building progams to addres child marriage, the Berhane Hewan experience in Ethiopia, 2010; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 239 UNICEF, A community takes measures to protect girls from harmful practices including child marriage, 30 oktober 2012. 240 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 241 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 236

Pagina 42 van 69


bijvoorbeeld door bescherming van de school of via het kebele-bestuur.242 In sommige gevallen proberen jonge meisjes zich aan een dergelijk huwelijk te onttrekken door bij familie in de stad te gaan wonen en als huishoudelijke hulp te gaan werken. Vaak echter komen zij dan opnieuw in de problemen. Huwelijk door ontvoering Het ontvoeren van meisjes en vrouwen om ze tot een huwelijk te dwingen komt op grote schaal voor in diverse regio’s, waaronder Amhara, Oromia en de Southern Nations, Nationalities and Peoples Region (SNNPR).243 Bij een ontvoering, die in veel gevallen gepaard gaat met mishandeling en verkrachting, raken meisjes gestigmatiseerd en worden zij gedwongen met hun ontvoerder of verkrachter te trouwen.244 Ontvoering en gedwongen huwelijk zijn strafbaar.245 In het wetboek van strafrecht staat op ontvoering een maximumstraf van tien jaar en op verkrachting een straf van maximaal 20 jaar.246 Zaken worden echter zelden aanhangig gemaakt en autoriteiten beschouwen ontvoeringen als onderdeel van de cultuur, waardoor er onwelwillend wordt gereageerd op eventuele aangiftes. Volgens het 2012 Country Report on Human Rights Practices van het U.S. Department of State wordt in het geval van een ontvoering in verband met een huwelijk de dader niet gestraft, indien het slachtoffer instemt met het huwelijk.247 Ontvoeringen leiden vaak tot conflicten tussen families, gemeenschappen en etnische groepen. Verschillende bronnen meldden dat er in de afgelopen jaren sprake is van een enigszins dalende trend.248 Genitale verminking Vrouwelijke genitale verminking (female genital mutilation, FGM) komt voor in zowel de christelijke als de moslimgemeenschap.249 Het is volgens verschillende bronnen geen religieus, maar een cultureel verschijnsel. De afgelopen jaren laten een daling zien in het percentage vrouwen dat FGM heeft ondergaan.250 De regio’s waar FGM het meeste voorkomt zijn Afar, Somali, Dire Dawa, Harar en delen van Oromia Genitale verminking wordt in de hooglanden (Amhara en Tigray) al toegepast op meisjes van enkele dagen oud. In de regio’s Somali, Afar en Oromia vindt FGM over het algemeen plaats bij meisjes in de leeftijd van zes tot negen jaar. De leeftijd waarop FGM wordt uitgevoerd kan echter ook gerelateerd zijn aan het tijdstip waarop een meisje of vrouw in het huwelijk treedt.251

242

UNICEF, A community takes measures to protect gilrs from harmful practices including child marriage, 30 oktober2012. 243 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 244 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 245 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 246 Wetboek van Strafrecht, art. 587 en art. 620. 247 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 248 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; UNICEF, A community takes measures to protect gilrs from harmful practices including child marriage, 30 oktober 2012. 249 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 250 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 251 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. Pagina 43 van 69

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt een onderscheid tussen vier ‘typen’ genitale verminking: -

Type 1: Gedeeltelijke of totale verwijdering van de clitoris en/of de voorhuid.

-

Type 2: Gedeeltelijk of totale verwijdering van de clitoris en de kleine schaamlippen, met of zonder verwijdering van de grote schaamlippen.

-

Type 3: Vernauwen van de vaginale opening door wegsnijden en aan elkaar hechten van de kleine schaamlippen en/of grote schaamlippen, met of zonder verwijdering van de clitoris (infibulatie).

-

Type 4: Alle andere schadelijke handelingen aan de vrouwelijke geslachtsorganen om niet-medische redenen, zoals prikken, piercen, kerven, schrapen en wegbranden.252

In Ethiopië komen zowel ‘type 1’ als ‘type 2’ voor. Uit onderzoek blijkt dat tevens een klein percentage van de Ethiopische vrouwen infibulatie (‘type 3’) heeft ondergaan. Het gaat voornamelijk om vrouwen afkomstig uit Afar, de Somali-regio en Oromia.253 De Ethiopische wetgeving stelt FGM strafbaar.254 De wet maakt onderscheid tussen vrouwenbesnijdenis en infibulatie. Op vrouwenbesnijdenis staat een gevangenisstraf van drie maanden of een geldboete van 500 Birr (20 euro). Op infibulatie staat een gevangenisstraf tot maximaal tien jaar.255 Strafrechtelijke vervolging van personen in verband met het praktiseren van FGM komt echter nauwelijks voor.256 Indien het al tot een rechtszaak komt, zouden uitvoerders van besnijdenis veelal kwijtschelding van straf krijgen. FGM wordt algemeen beschouwd als een familie-aangelegenheid waarbij zelden hulp van buitenaf wordt gezocht. De Ethiopische regering richt zich vooral op het ontmoedigen van de praktijk van FGM door het geven van voorlichting.257 Hoewel in principe de moeder beslist of de dochter besneden wordt, is die keuzevrijheid relatief, gezien de aanzienlijke druk van sociale omgeving en traditie. In een stedelijke omgeving is het makkelijker om een besnijdenis niet te laten uitvoeren dan op het platteland. Het is in principe mogelijk om zich aan dreigende genitale verminking (van de dochter) te onttrekken door zich elders in Ethiopië te vestigen, maar het zal per persoon verschillen of men elders ook een bestaan kan opbouwen. Over het algemeen is de positie van alleenstaande vrouwen in Ethiopië moeilijk.258

252

Pharos, Wat is meisjesbesnijdenis? zie: http://www.pharos.nl. Save the Children, Child protection in the Somali region of Ethiopia, april 2011; EGLDAM, FGM Network update, volume 1, Issue XIII, september 2011, EGLDAM, Female Genital Mutilation, The Practice, zie: http://www.egldam-fgm.net 254 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 255 Wetboek van strafrecht, art. 565 en 566. Save the Children, Child protection in the Somali region of Ethiopia, april 2011. 256 Save the Children, Child protection in the Somali region of Ethiopia, april 2011. 257 Save the Children, Child protection in the Somali region of Ethiopia, april 2011. 258 EGLDAM, FGM Network update, volume 1, Issue XIII, september 2011, EGLDAM, Female Genital Mutilation, The Practice, zie: http://www.egldam-fgm.net. 253

Pagina 44 van 69


3.4.2

Minderjarigen Hoewel de rechten van minderjarigen gewaarborgd worden in onder meer het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, de grondwet, de herziene Family Code en het wetboek van strafrecht, schiet de bescherming van deze rechten in de praktijk tekort. Sociale factoren als ondervoeding en een hoge kindersterfte dragen bij aan de slechte positie van kinderen in Ethiopië.259 In Ethiopië zijn kinderen vanaf de leeftijd van 18 jaar wettelijk meerderjarig en handelingsbekwaam.260 Kinderen zijn leerplichtig van zeven jaar tot veertien jaar. Lager onderwijs is gratis en verplicht. Er zijn echter te weinig scholen beschikbaar voor het aantal schoolgaande kinderen, vooral in landelijke gebieden.261 Van de kinderen in de basisschoolleeftijd volgt 65% lager onderwijs. Van de kinderen in de leeftijd voor voortgezet onderwijs gaat slechts 14% naar school. Kinderen verlaten de lagere school veelal vroegtijdig (vooral op het platteland).262 Kinderarbeid Ethiopië kent wereldwijd één van de hoogste percentages voor kinderarbeid.263 Meer dan 27% van de kinderen tussen de vijf en veertien jaar is slachtoffer van kinderarbeid.264 Hoewel Ethiopië wetgeving kent tegen kinderarbeid, schiet de handhaving van deze wetgeving in veel gevallen tekort. Volgens de wet is de minimumleeftijd voor betaald werk veertien jaar. Verder bestaan er voor kinderen tussen de veertien en achttien jaar speciale beperkingen: zo mogen zij geen gevaarlijk werk doen, niet langer dan zeven uur per dag werken en niet ’s nachts werken.265 Kinderprostitutie blijft een probleem in Ethiopië. Jonge meisjes, soms al in de leeftijd van elf jaar, worden geworven voor prostitutie in bordelen, hotels en bars. Er zijn ook berichten dat meisjes door familieleden gedwongen worden in de prostitutie te werken.266 Kinderen worden ook slachtoffer van mensenhandel, zij worden gedwongen tot huishoudelijk werk, werk in de prostitutie, industrieel werk en tot straathandel.267 Volgens schattingen van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zijn in Ethiopië jaarlijks ongeveer 1,2 miljoen kinderen het slachtoffer van mensenhandel.268 IOM biedt in samenwerking met lokale ngo’s hulp aan kinderen 259

Eén op de zeventien Ethiopische kinderen sterft voor het eerste levensjaar en één op de elf kinderen sterft voor het vijfde levensjaar. Central Statistical Agency, Ethiopia Demographic and Health Survey 2011, maart 2012; UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 260 African Child Policy Forum, Harmonisation of laws on children in Ethiopia, country brief, zie: http://www.acerwc.org. 261 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 262 Central Statistical Agency, Ethiopia Demographic and Health Survey 2011, maart 2012. 263 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 264 Central Statistical Agency, Ethiopia Demographic and Health Survey 2011, maart 2012. 265 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 266 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 267 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 268 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. Pagina 45 van 69

die het slachtoffer zijn geworden van mensenhandel. De Child Protection Units, opgericht om kinderen die slachtoffer zijn van mensenhandel te identificeren en met behulp van ngo’s te herenigen met hun familie, voorheen actief op politiebureaus in Addis Abeba, zijn sinds eind 2010 niet langer actief vanwege beperkingen volgens de CSO-wet. De ngo Forum on Sustainable Child Empowerments (FSCE) richtte een speciale kinderarbeid vrije zone in Addis Abeba in, waar gewerkt wordt aan de reintegratie van voormalige slachtoffers van kinderarbeid.269 Straatkinderen Volgens het U.S. Department of State leven in Ethiopië ongeveer 150.000 kinderen op straat, van wie 60.000 in de hoofdstad.270 Veel van deze straatkinderen bedelen, soms als onderdeel van een straatbende, of werken in de informele sector. Straatkinderen staan bloot aan (seksueel) geweld en uitbuiting.271 Zowel de overheid als verschillende (inter)nationale ngo’s bieden hulp aan straatkinderen.272 Weeskinderen Ethiopië kent ongeveer vijf miljoen weeskinderen.273 Opvang van wezen vindt doorgaans plaats door familie (extended family).274 De opnamecapaciteit van families om het groeiend aantal wezen in Ethiopië op te vangen is echter onvoldoende. Ook weeshuizen missen de capaciteit en middelen om het groeiend aantal wezen op te vangen. Een toenemend aantal kinderen belandt hierdoor op straat.275 Ngo’s die zich bezighouden met de opvang van wezen, richten zich steeds meer op community based child development, zoals adoptie binnen de extended family. Er verblijven ruim 10.000 kinderen in opvanghuizen.276 Een groot deel van hen is wees (met nog één ouder of geen ouders meer), maar in de tehuizen verblijven ook kinderen die door hun ouders ter adoptie zijn afgestaan. Veel kinderen worden voor internationale adoptie aangeboden. In 2009 werd 4.500 Ethiopische kinderen voor internationale adoptie afgestaan. Dit aantal is in enkele jaren verdubbeld.277 In veel opvanghuizen voor kinderen schiet de zorg tekort vanwege gebrekkige financiën, gebrek aan toezicht en gebrek aan vakkennis. Kinderen in opvanghuizen hebben vaak psychische problemen en zijn veelvuldig slachtoffer van fysiek geweld. Een onderzoek uit 2010 onder 149 opvanghuizen in verschillende regio’s toonde aan dat twee derde van de opvanghuizen geen gegevens had over het aantal kinderen

269

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. US Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013; Save the Children, National Situation Analysis on Street Children in Ethiopia, juni 2012. 272 Save the Children, National Situation Analysis on Street Children in Ethiopia, juni 2012. 273 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 274 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 275 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 276 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 277 UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 270 271

Pagina 46 van 69


dat alternatieve zorg nodig had. Ook bleek 45% van de opvanghuizen niet te beschikken over een licentie (of de licentie was verlopen).278 Er zijn vier weeshuizen die door de overheid geleid worden. Vooral in deze opvanghuizen zijn de leefomstandigheden slecht (overbevolking, onhygiënisch).279 De leefomstandigheden in particuliere tehuizen zijn over het algemeen beter dan die in overheidsweeshuizen, maar zij verschillen per tehuis. Het is niet mogelijk aan te geven in hoeverre de leefomstandigheden van kinderen in tehuizen verschillen van de ‘normale’ leefomstandigheden van kinderen in Ethiopië, omdat de leefomstandigheden voor kinderen die niet in tehuizen wonen zeer uiteenlopend zijn. Retrak en Bethany zijn twee ngo’s die met straat- en weeskinderen werken. Bethany doet vooral aan forster care en opvang van wezen. Er zijn geen overheidsinstellingen belast met de opvang van alleenstaande minderjarigen en repatrianten. Kindsoldaten Het is niet bekend of er nog kinderen worden gerekruteerd door regeringsstrijdkrachten en/of gewapende rebellengroepen. Volgens sommige bronnen gingen hierover wel geruchten, maar deze kunnen niet worden bevestigd. Aan regeringszijde zou het hierbij mogelijk gaan om Special Police Forces. Volgens Amnesty International zou de ONLF vluchtelingenkinderen in Kenia gedwongen rekruteren en ze daarna naar Ethiopië smokkelen, waar ze te werk worden gesteld als kok of drager.280 Al Shabaab rekruteert mogelijk ook jonge mannen in vluchtelingskampen.

3.4.3

Homoseksuele mannen en vrouwen Homoseksuele handelingen zijn in Ethiopië strafbaar.281 De strafmaat varieert van minimaal één jaar tot maximaal vijftien jaar gevangenisstraf, afhankelijk van de aard van het delict.282 Alleen wanneer homoseksuelen ‘in the act’ betrapt worden, worden zij gearresteerd en volgt een rechtszaak. Als het om een verkrachting gaat, zijn de straffen zwaarder. Volgens bronnen vindt in Ethiopië slechts sporadisch strafrechtelijke vervolging van homoseksuelen plaats. Er zijn maar weinig rechtszaken op jaarbasis. De homoseksuele geaardheid is volgens enkele bronnen geen reden voor een zwaardere bestraffing bij andere delicten. Zoals in veel Afrikaanse landen rust er in Ethiopië een sociaal-cultureel taboe op homoseksualiteit.283 Dit taboe leidt tot stigmatisering, marginalisering en 278

UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. 279 U.S. Department of State, 2011 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012. 280 AI, Annual Report 2011 – Ethiopia, 12 mei 2011; IRIN, Ethiopia’s ONLF rebellion, 29 oktober 2012. 281 Wetboek van strafrecht, art. 629. 282 Wetboek van strafrecht, art. 630. 283 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Pagina 47 van 69

discriminatie van homoseksuelen. Volgens het AIDS Resource Center worstelen veel Ethiopische homoseksuelen met gevoelens van angst, verwarring en depressiviteit, soms uitmondend in zelfmoordpogingen.284 Veel homoseksuelen verbergen hun geaardheid (ook voor de familie) en ontmoeten elkaar veelal in het geheim. Anderzijds zijn er ook berichten van gay spots en een zekere gay scene, vooral in Addis Abeba. Veel homoseksuelen trouwen onder druk van hun familie. Als homoseksuelen toch openlijk uitkomen voor hun geaardheid, accepteert de familie dit meestal niet. In veel gevallen volgt verstoting en soms ook (fysiek) geweld. Volgens bronnen worden mannelijke sekswerkers sociaal makkelijker geaccepteerd dan homoseksuelen die voor hun geaardheid uitkomen en een baan hebben. Mannelijke sekswerkers worden vaak gezien als slachtoffers van hun lot. Volgens een bron komen gevallen van intimidatie, afpersing en (verbaal en fysiek) geweld tegen homoseksuelen voor. Deze bron meldt dat homoseksuelen in detentiecentra soms hard worden aangepakt door medegevangenen. Volgens genoemde bron is er geen sprake zijn van campagnes of georkestreerd geweld tegen homoseksuelen. Er zijn in Ethiopië geen organisaties die openlijk de belangen van homoseksuelen behartigen. Organisaties zetten zich wel indirect in voor homoseksuelen en richten zich vooral op de gezondheidsproblematiek van homoseksuele sekswerkers. Door het gebrek aan beschermende wetgeving en formele en informele acceptatie is het niet aannemelijk dat het mogelijk is voor homoseksuelen bescherming in te roepen in gevallen van discriminatie door medeburgers, de politie of andere overheidsinstanties.

3.4.4

In Ethiopië woonachtige personen van (gedeeltelijk) Eritrese afkomst285 Deze paragraaf behandelt de wetgeving ten aanzien van in Ethiopië woonachtige personen van (gedeeltelijke) Eritrese afkomst. De positie van Eritreeërs in Ethiopië ten tijde van de Eritrese onafhankelijkheid in 1993 en tijdens en vlak na het conflict met Eritrea (1998-2000) staat beschreven in onder meer het algemeen ambtsbericht Ethiopië van december 2006. Volgens enkele bronnen hebben vooral in de periode 1998-2000 deportaties uit Ethiopië plaatsgevonden. Na deze periode hebben volgens hen geen deportaties meer plaatsgevonden. Voor de nationaliteitsbepaling van personen van Eritrese afkomst zijn de in december 2003 verschenen proclamatie inzake de Ethiopische nationaliteit, nr. 378/2003 (Proclamation on Ethiopian Nationality) en de in januari 2004 uitgevaardigde richtlijn voor personen van Eritrese afkomst (Directive Issued to 284

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Met ‘in Ethiopië woonachtige personen van (gedeeltelijk) Eritrese afkomst’ wordt in dit ambtsbericht bedoeld: personen met de Ethiopische dan wel de Eritrese nationaliteit, van Eritrese afkomst en (langdurig) verblijvend in Ethiopië. Het begrip ‘Eritrese afkomst’ heeft betrekking op personen die geboren zijn in Eritrea of op personen van wie één van de ouders van Eritrese afkomst is. 285

Pagina 48 van 69


Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing in Ethiopia) van belang. Een dubbele nationaliteit is volgens de Ethiopische wetgeving niet toegestaan. In de nationaliteitsproclamatie is vastgelegd dat iedereen van wie minstens één van de ouders van Ethiopische afkomst is, in aanmerking komt voor de Ethiopische nationaliteit.286 Het begrip ‘afkomst’ wordt in zowel de proclamatie als de richtlijn niet expliciet gespecificeerd. Wel geeft de richtlijn aan dat het gaat om personen die al in (het huidige) Ethiopië woonachtig waren, voordat Eritrea onafhankelijk werd.287 De richtlijn van 2004 is bedoeld om duidelijkheid te verschaffen over de status van personen van Eritrese afkomst die, tot het moment dat de richtlijn is uitgevaardigd, in Ethiopië zijn blijven wonen. De richtlijn lijkt hiermee niet te zijn bedoeld voor personen die tijdens het conflict naar Eritrea zijn gedeporteerd.288 De Eritrese nationaliteit wordt in de richtlijn van 2004 als volgt gedefinieerd: -

personen die een Eritrees paspoort hebben of enig ander document dat de

-

Eritreese nationaliteit bevestigt; personen die werkzaam zijn voor de Eritrese regering of in andere functies die exclusief voorbehouden zijn aan personen van de Eritrese nationaliteit.289

Personen die volgens bovenstaande definitie de Eritrese nationaliteit bezitten en in Ethiopië woonachtig zijn, dienen zich – net als alle andere buitenlanders - te laten registreren bij de autoriteiten. Zij ontvangen een verblijfsvergunning (blauwe kaart), waardoor zij toegang hebben tot de arbeidsmarkt, gezondheidszorg en publieke dienstverlening.290 Bij definitief vertrek uit Ethiopië is de houder verplicht de verblijfsvergunning in te leveren.291 Naast deze blauwe kaart is er voor Eritreeërs ook een oranje kaart met de titel Ethiopian Federal Republic – Eritrean Identification. Eritreeërs die in overeenstemming met de richtlijn zijn geregistreerd en hun Ethiopische nationaliteit wensen terug te krijgen, kunnen in overeenstemming met artikel 22 van de nationaliteitsproclamatie opnieuw hun Ethiopische nationaliteit verkrijgen.292 Hiervoor dienen zij echter wel in Ethiopië woonachtig te zijn en afstand te doen van de Eritrese nationaliteit.293 Er is geen nieuwe informatie over de uitvoering van de nationaliteitsproclamatie en de richtlijn.

286

Proclamation on Ethiopian Nationality, no. 378/2003, art. 3 (1). Directive Issued to Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing in art. 1. 288 Cedric Barnes voor Writenet, Ethiopia: a sociopolitical assessment, mei 2006. 289 Directive Issued to Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing in 4.1. 290 Directive Issued to Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing in 5.1.; Directive Issued to Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing 6.1. 291 Directive Issued to Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing in 7.1 t/m 7.3. 292 Directive Issued to Determine the Residence Status of Eritrean Nationals Residing in 4.3. 293 Proclamation on Ethiopian Nationality, no. 378/2003, art. 22. 287

Ethiopia, januari 2004,

Ethiopia, januari 2004, art. Ethiopia, januari 2004, art. in Ethiopia, januari 2004, art. Ethiopia, januari 2004, art. Ethiopia, januari 2004, art.

Pagina 49 van 69

Er zijn berichten dat personen van Eritrese herkomst hun afkomst verborgen proberen te houden. Problemen die personen van Eritrese afkomst kunnen ondervinden, hebben veelal te maken met het feit dat zij door de deportaties van hun familieleden zijn gescheiden. Volgens enkele bronnen hebben vooral in de periode 1998-2000 deportaties uit Ethiopië plaatsgevonden. Daarna zouden geen deportaties meer hebben plaatsgevonden. Grensverkeer tussen Ethiopië en Eritrea is niet mogelijk en er bestaat geen posten telefoonverkeer.294 Het Internationale Rode Kruis in Eritrea helpt hen familieleden op te sporen en biedt de mogelijkheid via zogenaamde Red Cross Messages contact te onderhouden.295 Er is voor zover bekend geen sprake van geweldplegingen ten aanzien van personen van Eritrese afkomst door de overheid of door burgers.

3.4.5

Etnische groepen en minderheden In de grondwet van 1995 zijn de religieuze, politieke en culturele rechten van de meer dan tachtig etnische groepen en talen in Ethiopië vastgelegd.296 De staat is ingericht volgens het principe van ‘etnisch federalisme’, oorspronkelijk bedoeld om de overheersing van één etnische groep (zoals tijdens het regime van keizer Haile Selassie en vanaf 1974 onder de Derg) te voorkomen. In de praktijk betekent etnische federalisme dat in iedere regio een bepaalde etnische groep de meerderheid heeft en daarmee ook de politieke dominantie. De regio’s SNNPR, Harar, Gambella297 en Benishangul-Gumuz vormen hierop uitzonderingen. Hoewel veel etnische groepen in Ethiopië politiek en cultureel vertegenwoordigd zijn, spelen de Amhara en Tigray van de noordelijke hooglanden een dominante rol. Het is vooral voor kleine etnische groepen moeilijk om vertegenwoordigd te zijn op regionaal en nationaal politiek niveau. In landelijke gebieden is al het land eigendom van de staat. Rechten op het gebruik van land worden op regionaal en federaal niveau toegekend aan gemeenschappen. De op etniciteit geënte staatkundige indeling van Ethiopië heeft als ander gevolg dat er talloze conflicten bestaan tussen verschillende etnische groepen over o.a. de vaststelling van grenzen en de daaraan verbonden toekenning van gebruiksrechten van natuurlijke hulpbronnen, zoals land en water.298 Ook hervestigingsprogramma’s in perifere regio’s zorgden voor spanningen en wrevel onder de bevolking. Het interfereren met de leefomgeving van bevolkingsgroepen die uit (agro)pastoralisten bestaan, dreigde te leiden tot conflicten over natuurlijke hulpbronnen, ook over de Keniaanse en Zuid-Soedanese grenzen heen.299 294

ICRC, Annual Report 2011, zie: http://www.icrc.org. ICRC, Annual Report 2011, zie: http://www.icrc.org. 296 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 297 HRW, ‘Waiting here for death’, Displacement and ‘villagization’in Ethiopia’s Gambella region, januari 2012. 298 HRW, Ethiopia: Army commits torture, rape, 28 augustus 2012; ICRC, Annual Report 2011, zie: http;//www.icrc.org; HRW, ‘Waiting here for death’, Displacement and ‘villagization’in Ethiopia’s Gambella region, januari 2012. 299 HRW, ‘Waiting here for death’, Displacement and ‘villagization’in Ethiopia’s Gambella region, januari 2012. 295

Pagina 50 van 69


Als gevolg van de conflicten vielen bij diverse geweldsincidenten tussen etnische groepen doden en gewonden.300 Zo braken in februari 2012 rond de plaats Moyale aan de grens met Kenia zware gevechten uit tussen Borena (etnische Oromo’s) en Gabra stammen.301 In diezelfde maand waren er conflicten tussen Nuer en Murle in het zuiden van Sudan. Als gevolg van deze conflicten vluchtten ongeveer 15.000 Nuer naar Ethiopië.302 Bij conflicten in Zuid-Sudan speelt veediefstal een grote rol.303 Eind juli 2012 braken in het zuiden van Ethiopië (Oromia) gevechten uit over landrechten tussen de Garri en de Borena. Ruim 20.000 tot 30.000 mensen vluchtten vanwege de gevechten naar buurland Kenia.304 In 2012 vielen bij botsingen tussen verschillende etnische groepen in Ethiopië 100 tot 150 doden.305 Anuak In Gambella protesteerde de bevolking in de verslagperiode tegen het ‘land leasing’ beleid en het gedwongen hervestigingsbeleid (in verband met het ‘villagization program’) van de overheid. Ongeveer 70.000 Anuak en Nuer moeten volgens dit programma worden hervestigd.306 Vanwege botsingen tussen de Anuak en het Ethiopische leger zochten grote groepen Anuak hun toevlucht in Zuid-Sudan.307 De regering ontkent de berichten over het geweld, alsmede het bestaan van een Anuak-oppositiebeweging die actief zou zijn in de regio.308 Bronnen zijn van mening dat de Anuak vanuit de politiek systematisch worden tegengewerkt en dat hun land hen door de overheid wordt afgenomen om de weg vrij te maken voor commerciële landbouw. Internationale mensenrechtengroepen beschuldigen het Ethiopische leger van het plegen van wreedheden (waaronder marteling, verkrachting en intimidatie), hoofdzakelijk gericht tegen etnische minderheden zoals de Anuak.309 In Gambella is de situatie gespannen na een overval in april 2012 door onbekende gewapende mannen op een landbouwbedrijf Saudi Star, dat duizenden hectare land least voor rijstverbouw in de regio. De dagen en weken daarna gingen Ethiopische soldaten van huis tot huis op zoek naar de gewapende mannen in dorpen in de omgeving van het bedrijf, waarbij ze arbitraire arrestaties verrichten, jonge mannen in elkaar sloegen en vrouwelijke familieleden van verdachten verkrachtten.310

300

EIU, Country Report Ethiopia, maart 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 301 EIU, Country Report Ethiopia, maart 2012. 302 IOM, IOM extends transportation assistance to South Sudan refugees, zie: http://www.iomethiopie.org. 303 MSF, Activity Report 2011, zie: http://www.msf.org. 304 BBC News, Ethiopia: 20,000 flee Moyale clashes – Red Cross, 28 juli 2012; Voice of America, 30,000 enter Kenya to escape Ethiopian ethnic clashes, 30 juli 2012; European Commission Humanitarian Aid Department, Humanitarian situation in Moyale continues to improve despite recent fighting, 7 augustus 2012. 305 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 306 Minority Rights Group International, State of the World’s Minorities and Indigenous Peoples 2012 – Ethiopia, 28 juni 2012. 307 ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 308 Sudan Tribune, Ethiopia denies Anuak are fleeing violence into South Sudan, 15 mei 2012. 309 Sudan Tribune, Ethiopia denies Anuak are fleeing violence into South Sudan, 15 mei 2012; . 310 Human Rights Watch, Ethiopia: Army commits torture, Rape, 28 augustus 2012. Pagina 51 van 69

Oromo’s Oromo’s zijn de grootste etnische groep in Ethiopië: ongeveer 35% van de totale bevolking is Oromo. 311 Oromo-oppositiepartijen stellen dat zij worden achtergesteld door de door etnische Tigray gedomineerde autoriteiten. Oromo’s zouden nauwelijks profiteren van de investeringen die de autoriteiten in Oromia doen. Ook zou de federale regering de regio beroven van natuurlijke rijkdommen.312 De autoriteiten in Oromia gebruiken al jaren repressie, intimidatie en geweld om oppositie en kritiek te bestrijden en te ontmoedigen, veelal onder het mom van het bestrijden van terrorisme.313 In de verslagperiode arresteerden en detineerden de politie en veiligheidstroepen opnieuw Oromo’s (veelal op verdenking van steun aan of lidmaatschap van het OLF).314 Ook vonden detenties van Oromo’s plaats.315

3.4.6

Dienstweigeraars en deserteurs Ethiopië kent een vrijwillig beroepsleger. Hoewel militaire dienst in Ethiopië in principe op vrijwillige basis wordt vervuld, kunnen er volgens The World Factbook van het Central Intelligence Agency indien noodzakelijk oproepen voor militaire dienst worden gedaan die een verplichtend karakter hebben.316 Over het algemeen zorgen de relatief gunstige soldij en de hoge werkloosheid ervoor dat er voldoende aanmeldingen zijn voor het leger. Ook vrouwen kunnen zich aanmelden. De hogere staven en besluitvormingsniveaus binnen het leger worden gedomineerd door etnische Tigray. De minimumleeftijd voor militaire dienst is 18 jaar.317 Er is geen informatie verkregen over gedwongen rekrutering voor het reguliere leger. Het militaire rechtssysteem beschikt over onvoldoende getraind personeel om het groeiende aantal militaire rechtszaken te behandelen. In het wetboek van strafrecht staat op desertie en op het publiekelijk aansporen tot het weigeren van dienst vijf tot vijfentwintig jaar cel. In uitzonderlijk ernstige gevallen, zoals in tijden van oorlog of gevaar voor oorlog, is de straf levenslang of de doodstraf.318 In de praktijk zijn er geen vonnissen met betrekking tot desertie of dienstweigering bekend. Het is niet bekend welke strafmaat voor desertie wordt aangehouden.

3.4.7

Mensenrechtenschenders uit de tijd van de DERG Nadat in 1991 de TPLF in samenwerking met andere rebellengroepen het regime van Mengistu had verslagen, werd een speciale aanklager aangesteld om de 311

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Minority Rights Group International, State of the World’s Minorities and Indigenous Peoples 2012 – Ethiopia, 28 juni 2012; ICG, Ethiopia after Meles, Africa Briefing No. 89, 22 augustus 2012. 313 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012. 314 HRW, World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013: Minority Rights Group International, State of the World’s Minorities and Indigenous Peoples 2012 – Ethiopia, 28 juni 2012. 315 FIDH, Worldwide Human Rights Movement, Ethiopia 2010-2011, 27 januari 2012. 316 CIA, The World Factbook, Ethiopia, 29 november 2012, zie: https://www.cia.gov. 317 African Child Policy Forum, Harmonisation of laws on children in Ethiopia, Country Brief, zie: http://www.acerwc.org. 318 Wetboek van strafrecht, art. 247. 312

Pagina 52 van 69


verantwoordelijken voor misdaden tijdens het Derg-bewind aan te klagen. Het Special Prosecutor’s Office (SPO) klaagde in totaal meer dan 6.400 personen aan, onder wie bijna 3.000 in absentia. Het SPO was gemandateerd alle personen binnen de Derg, de regering of organisaties te berechten die vielen onder de Derg en die misdaden hadden begaan of, die uit hoofde van hun functie verantwoordelijk waren geweest voor misdaden. De meeste rechtszaken vonden plaats in de jaren negentig. In 1994 formuleerde de SPO zijn aanklacht tegen Derg-leider Mengistu en andere Derg-leiders. Hen werd genocide en oorlogsmisdaden ten laste gelegd. Ook in regionale rechtbanken werden Derg-leden berecht. In december 2006 vond het Ethiopische federale hof Mengistu schuldig aan genocide en legde hem een levenslange gevangenisstraf op. Mengistu leeft in ballingschap in Zimbabwe en werd bij verstek veroordeeld. In mei 2008 herriep het Supreme Court deze straf en legde aan Mengistu en achttien andere voormalige hoge Derg-functionarissen de doodstraf op. Op 1 juni 2011 liet de regering de doodstraf van 23 Derg-functionarissen omzetten in levenslange gevangenisstraffen. Zestien van hen werden op 4 oktober 2011 wegens goed gedrag vrijgelaten.319

319

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Pagina 53 van 69

4

Migratie

Regelgeving Ethiopië is partij bij het VN-Vluchtelingenverdrag van 1951 en het bijbehorende protocol van 1967.320 Sinds 2005 is in Ethiopië een Refugee Proclamation van kracht waarin het Vluchtelingenverdrag en het Afrikaanse Vluchtelingenverdrag van 1967 zijn geïncorporeerd. De Refugee Proclamation verbiedt de Ethiopische regering vluchtelingen en asielzoekers te weigeren of uit te zetten naar hun land van herkomst waar zij het risico lopen op vervolging. De Refugee Proclamation kent twee voorbehouden bij het Vluchtelingenverdrag van 1951, nl. het recht op werk (artikelen 17-19), en het recht op onderwijs (artikel 22(2)).321 De vluchtelingenkampen worden geleid door Administration for Refugees and Returnees Affairs (ARRA) in samenwerking met UNHCR.322 Over het algemeen zijn de leefomstandigheden in de kampen redelijk, al zijn er wel verschillen per kamp. In de ‘oude kampen’ (zoals die in Gambella en Jijiga) is de situatie meer gestabiliseerd dan in de nieuwere kampen. Toch komt gender gerelateerd geweld nog sporadisch voor in de vluchtelingenkampen. Vluchtelingen mogen de kampen waarin zij worden opgevangen officieel niet verlaten, behoudens speciale omstandigheden zoals in het geval van het volgen van een voortgezette opleiding of voor het ondergaan van een medische behandeling.323 Verder is het in de praktijk niet mogelijk om als vluchteling een verblijfsvergunning van de Ethiopische autoriteiten te krijgen, waardoor legale arbeid en duurzame integratie in Ethiopië niet tot de mogelijkheden behoren. In 2011 waren er volgens UNHCR geen berichten van refoulement.324 Human Rights Watch berichtte echter dat er zowel in 2011 als 2012 sprake was van refoulement.325 Identiteitskaarten Geregistreerde vluchtelingen in de steden zijn in het bezit van een vluchtelingen IDkaart die recht geeft op medische zorg en onderwijs. Op de ID-kaart staan naam, handtekening, nationaliteit, een foto en een vingerafdruk van betrokkene. Vluchtelingen in de kampen zijn veelal uitsluitend in het bezit van een zogenaamde ration card. Op deze kaart staan onder meer een foto en vingerafdruk van betrokkene. Voor het reizen buiten de kampen ontvangt men een zogenoemde letter of consent. Eritrese vluchtelingen die gebruik maken van het ‘out-of-camp’-beleid en

320

UNHCR, Global Report 2011. UN, Joint submission by the UN Country Report Team (UNCT) in Ethiopia for the UN Compilation report: UNCT report for the UPR of Ethiopia – Sixth Session of the UPR Working Group (30 November – 11 December 2009). 322 UNHCR Ethiopia, Ethiopia Refugee Update, april 2012, zie: http://www.unhcr.org. 323 UNCHR, Global Report 2011. 324 UNCHR, Global Report 2011. 325 HRW, Somiland: End forced return of refugees, 4 januari 2012; HRW, Somaliland: stop deporting Ethiopian refugees, 4 september 2012. 321

Pagina 54 van 69


zich in de steden mogen vestigen ontvangen een vluchtelingen ID-kaart. In 2011 ontvingen ruim 2.660 vluchtelingen een ID-kaart.326

4.1

Migratiestromen Migratie uit Ethiopië Migratie van Ethiopië naar het buitenland is een gemengde migratie, bestaande uit arbeidsmigranten en vluchtelingen. De volgende migratieroutes worden voornamelijk gebruikt: -

Via Somaliland/Puntland/Djibouti naar Jemen en vandaar verder naar SaoediArabië/Golfstaten, en eventueel door via Turkije naar Griekenland.

-

Via Sudan en Libië naar Italië of Malta. Alternatief is via Sudan naar Egypte.

-

Naar Kenia/Tanzania en vandaar eventueel verder naar Zuid-Afrika.

Migratie naar Ethiopië Het aantal vluchtelingen in Ethiopië is binnen anderhalf jaar gestegen van 150.000 in januari 2011 tot 368.000 in juli 2012. De meeste vluchtelingen zijn afkomstig uit Somalië (ruim 55%), Eritrea (ruim 17%) en Sudan (24%). Door de instroom uit Somalië (1.200-1.500 per week), Sudan, Zuid-Sudan en Eritrea (1.000 per week) was volgens UNHCR eind 2012 de totale vluchtelingenpopulatie toegenomen tot ruim 376.000 personen.327 De vluchtelingen verblijven voor het merendeel in verschillende kampen verspreid over Ethiopië.328 Een aantal vluchtelingen uit verschillende landen verblijft nog in de grote steden, voornamelijk in Addis Abeba (ongeveer 3.000). Tevens bevindt zich in Addis Abeba en andere steden een groot aantal niet-geregistreerde Somalische migranten. Sudanese vluchtelingen Sinds het repatriëringprogramma van UNHCR in 2006 begon, zijn ongeveer 36.000 Sudanese vluchtelingen onder begeleiding van UNHCR teruggekeerd naar ZuidSudan.329 Vanwege de toegenomen onveiligheid in Zuid-Sudan in de verslagperiode is het aantal terugkerende Sudanezen afgenomen. Eind augustus 2011 verbleven ongeveer 27.000 vluchtelingen in twee vluchtelingenkampen voor Sudanezen in West-Ethiopië, te weten Fugnido (Gambella) en Sherkole (Benishangul-Gumuz).330 In september 2011 wees de Ethiopische regering ten behoeve van een hernieuwde instroom van ruim 20.000 tot 25.000 Sudanese vluchtelingen nieuwe locaties voor de opvang van vluchtelingen aan.331 Kamp Tongo werd op 5 oktober 2011 geopend.332 Kamp Bambasi werd in juni 2012 geopend.333 Medio september 2012 verbleven in totaal ruim 65.000 Sudanese vluchtelingen in Ethiopië.334 326

UNHCR, Global Report 2011. U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 328 UNHCR Ethiopia, Ethiopia Refugee Update. Zie: http://www.unhcr.org. 329 UNHCR Ethiopia Refugee Emergency Update, 14 oktober 2011. 330 UNHCR Ethiopia Refugee Emergency Update, 14 oktober 2011. 331 UNHRC, 20,000 Sudanese flee to Ethiopia to escape fighting in Blue Nile state, 6 september 2012; UNHCR, Ethiopia: UNHCR and partners seek USD 18.3m to help Blue Nile refugees, 27 september 2012. 332 UNHCR, Their live in upheaval, refugee children in Ethiopia find solace in school, 29 februari 2012. 327

Pagina 55 van 69

Eritrese vluchtelingen In Ethiopië verblijven nog ongeveer 54.900 Eritrese vluchtelingen.335 Maandelijks arriveren ongeveer 1.000 nieuwe Eritrese vluchtelingen in Ethiopië, waarvan de helft via Sudan en Egypte doorreist naar Europa en andere bestemmingen.336 De meeste vluchtelingen zijn Eritrese mannen die de dienstplicht ontvluchten. Daarnaast is er een grote groep alleenstaande minderjarige vluchtelingen.337 ARRA kent aan alle Eritreeërs die hun land verlaten een vluchtelingenstatus toe op prima facie basis. Ook Eritreeërs die hun land om bijvoorbeeld economische redenen verlaten krijgen een prima facie status toegekend, omdat in Eritrea gevangenisstraf staat op illegaal uitreizen. Sinds medio 2010 heeft Ethiopië een ‘out-of-camp’ beleid waardoor Eritreeërs die zichzelf financieel kunnen onderhouden via remittances of familie/vrienden in Ethiopië niet langer verplicht in kampen hoeven te verblijven, maar ook in stedelijke gebieden mogen gaan wonen, waar zij gebruik kunnen maken van voorzieningen onder meer op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg.338 Tot september 2012 maakten ongeveer 3.400 Eritreeërs gebruik van dit beleid. Somalische vluchtelingen Maandelijks arriveren enkele duizenden Somalische vluchtelingen in Ethiopië. In 2011 en 2012 was er sprake van een aanzienlijke toename van het aantal vrouwen en kinderen die in een slechte staat van gezondheid verkeerden. Ook stierven relatief veel jonge kinderen als gevolg van ondervoeding.339 Het merendeel van de Somalische asielzoekers wordt bij aankomst in Ethiopië doorgeleid naar een screening camp, Dolo Ado.340 In dit kamp stelt ARRA, in samenwerking met UNHCR, de vluchtelingenstatus vast. Somalische asielzoekers afkomstig uit Zuid- en Centraal Somalië krijgen in Ethiopië een vluchtelingenstatus op prima facie basis. In Ethiopië verblijven sinds oktober 2012 ongeveer 214.000 Somalische vluchtelingen.341 Zij verblijven in verschillende vluchtelingenkampen. In het noordoosten van de Somali-regio, rondom de regionale hoofdstad Jijiga, bevinden zich drie kampen met Somalische vluchtelingen, te weten Aw-Barre, Sheder en Kebrebeyah. In de regio Dolo Ado zijn er naast het transit centre, vijf (Bokolmanyo, Melkadida, Kobe, Hilaweyn, Buramino), en een zesde kamp wordt nog geopend.

333

IOM, IOM Director General and UNHCR High Commissioner visit refugee camp in western Ethiopia, zie: http://www.iomethiopia.org; IOM, IOM starts relocation of Sudanese refugees to new camp, zie: http://www.iomethiopia.org. 334 UNHCR, Statistics and Operational data, Sudanese Refugees in Ethiopia, zie: http://www.unhcr.org. 335 UNHCR, Global Report 2011. 336 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 337 UNHCR, 2012 UNHCR country operations profile – Ethiopia, http://www.unhcr.org. 338 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 339 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. 340 Dolo Ado is het grootste vluchtelingenkamp van Ethiopië. Het bestaat uit een aantal afzonderlijke vluchtelingenkampen. 341 UNHCR, Statistics and Operational data, Sudanese Refugees in Ethiopia, zie: http://www.unhcr.org. Pagina 56 van 69


In december 2009 deed de Ethiopische politie een inval in het kamp Kebrebeyah en arresteerde acht vluchtelingen. De vluchtelingen werden overgedragen aan het Ethiopische leger dat, naar verluidt, een drietal vluchtelingen doodschoot. Volgens de autoriteiten waren de vluchtelingen feitelijk Ethiopiërs. UNHCR heeft bij de autoriteiten om een onderzoek gevraagd. Het is niet bekend of het onderzoek inmiddels heeft plaatsgevonden en wat de uitkomsten zijn. In Addis Abeba verblijft een klein aantal geregistreerde Somalische vluchtelingen. Daarnaast verblijft vooral in Addis Abeba een onbekend aantal ongeregistreerde Somaliërs. De Somaliërs worden in de praktijk gedoogd door de autoriteiten. Zij zullen geen problemen ondervinden zolang zij geen criminele activiteiten begaan. De Somaliërs leven geconcentreerd in een deel van Addis Abeba, waar zij hun eigen voorzieningen zoals scholing en huisvesting hebben georganiseerd. Medische zorg is in principe beschikbaar voor illegale Somaliërs, zolang zij in staat zijn voor de behandeling te betalen. In principe kunnen illegale Somaliërs zich tot de politie wenden voor bescherming. Over het algemeen geldt echter dat de Ethiopische politie zwak optreedt tegen aangiftes en vaak van het slachtoffer eist dat hij of zij zelf bewijsmateriaal presenteert. Daar waar het gaat om gender-gerelateerd of seksueel geweld is het optreden van de politie nog zwakker.

4.2

Binnenlandse ontheemden Regelgeving Ethiopië heeft geen nationaal ontheemdenbeleid.342 Ook is er geen apart staatsorgaan dat verantwoordelijk is voor de coördinatie van de bescherming en ondersteuning van ontheemden. De Federal Disaster Risk Management and Food Security Sector (DRMFSS) is het belangrijkste overheidsorgaan voor de hulpverlening aan ontheemden. Oorzaken De oorzaken van displacement lopen sterk uiteen. Volgens Human Rights Watch is er sprake van een doelbewuste politiek van gedwongen displacement door het Ethiopische leger van dorpsgemeenschappen in de regio’s Gambella, Afar, Somali en Benishangul-Gumuz en in de Omo Valley.343 Verschillende andere bronnen zien hiervoor echter geen bewijs. Daarnaast zorgt extreme droogte voor displacement.344 Naast het gewapende conflict tussen het Ethiopische leger en het ONLF in de Somali-regio en het OLF in het zuiden en zuidwesten van Ethiopië, zijn er in een aantal regio’s geregeld gewelddadige conflicten tussen etnische groeperingen over natuurlijke hulpbronnen en/of territoriale grenzen die resulteren in omvangrijke displacement. In enkele gevallen speelde religie een rol (Jimma Zone).345 342

Ethiopië tekende in oktober 2009 de Convention for the protection and assistance of internally Dispolaced persons in Africa (Kampala Convention). 343 HRW, ‘Waiting here for death’, Displacement and ‘villagization’in Ethiopia’s Gambella region, januari 2012; HRW, ‘What will happen if hunger comes?’, juni 2012. 344 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013. 345 ICRC, Annual Report 2011, zie: http;//www.icrc.org. Pagina 57 van 69

Soms kunnen ontheemden snel weer terug naar hun woongebied, soms verblijft men langdurig elders. Ngo’s faciliteren in sommige gevallen de terugkeer van ontheemden. Humanitaire hulporganisaties bleven hinder ondervinden bij de hulpverlening.346 Volgens schattingen van het Internal Displacement Monitoring Centre bedroeg het aantal ontheemden in Ethiopië eind 2010 300.000 tot 350.000 mensen.347 Het U.S. Department of State berichtte dat er geen exacte cijfers beschikbaar zijn. Ook is er geen overeenstemming welke groepen als ontheemd moeten worden beschouwd. De meeste ontheemden bevinden zich in de regio’s Gambella, Oromia en de Somaliregio.348 De beperkte toegang van media en humanitaire organisaties tot de regio’s maakt het moeilijk om een precieze schatting te maken van het aantal ontheemden, al was de regering in 2011 en 2012 soepeler met het verlenen van toegang dan in voorgaande jaren.349 Binnenlandse ontheemden leven veelal onder slechte omstandigheden. Velen hebben geen onderdak of wonen in primitieve behuizing. Ook leven sommige ontheemden in een onveilige omgeving. Zo leven in Gambella ontheemden onder de voortdurende dreiging van aanvallen door veedieven uit het naburige Sudan.350 In maart 2011 raakten 3.000 tot 4.000 evangelisch-protestantse christenen tijdelijk ontheemd als gevolg van aanvallen van moslims op hun huizen en kerken. Eind 2011 waren de meeste christenen weer naar hun huizen teruggekeerd.351

4.3

Opvang in de regio De belangrijkste landen van opvang voor Ethiopische vluchtelingen en asielzoekers in de regio zijn Kenia, Sudan, Jemen352 en Somalië. De Keniaanse vluchtelingenwet schrijft voor dat vluchtelingen in vluchtelingenkampen dienen te verblijven. Een groot deel van de vluchtelingen heeft zich in en rond Nairobi gevestigd. Dit zijn zowel als vluchteling geregistreerde Ethiopiërs als ongeregistreerde Ethiopiërs. Er bestaat onder de vluchtelingen onduidelijkheid over hun positie, status en benodigde documentatie. Vluchtelingen die buiten de officiële kampen verblijven hebben te maken met geweld, afpersing, willekeurige arrestatie en detentie. Vluchtelingen zonder geldige documenten lopen het risico teruggebracht te worden naar de vluchtelingenkampen of te worden 346

Refugees International, Somali refugees: ongoing crisis, new realities, 19 maart 2012. IDMC, Ethiopia, Monitoring of conflict, human rights violations and resulting displacement still problematic, 20 januari 2011. 348 IDMC, Ethiopia, Monitoring of conflict, human rights violations and resulting displacement still problematic, 20 januari 2011; U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013. 349 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013. 350 MSF, Activity Report 2011, zie: http://www.msf.org 351 U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013. 352 Danish Refugee Council and Regional Mixed Migration Secretariat, Desperate choices, conditions, risks & protection failures affecting Ethiopian migrants in Yemen, oktober 2012. 347

Pagina 58 van 69


gerepatrieerd. Ethiopische vluchtelingen in Kenia vrezen door de Ethiopische veiligheidsdienst ontvoerd, gedwongen gerepatrieerd, mishandeld of vermoord te worden.353 In Sudan verblijven Ethiopische vluchtelingen voornamelijk in vluchtelingenkampen in Oost-Sudan. De leefomstandigheden in de kampen laten te wensen over: er is een tekort aan onder meer schoon drinkwater, voedsel, sanitaire voorzieningen en onderwijsmogelijkheden. Verder bevinden zich ook in Khartoem Ethiopische vluchtelingen (die hier al tientallen jaren verblijven). Vluchtelingen, asielzoekers en ongedocumenteerden in Khartoem lopen het risico slachtoffer te worden van willekeurige arrestaties en detenties door de Sudanese autoriteiten en refoulement. De bescherming van vluchtelingen in de kampen in Oost-Sudan is problematisch.354 De meeste Ethiopische bootvluchtelingen zijn arbeidsmigranten die via Jemen doorreizen naar Saoedi-Arabië en andere landen.355 De Jemenitische regering erkende Ethiopiërs lange tijd niet als officiële vluchtelingen.356 Ook Ethiopische vluchtelingen, die door UNHCR in Jemen werden erkend als vluchteling, kregen geen officiële vluchtelingenstatus. Ethiopiërs kunnen sinds eind 2009 beroep doen op de asielprocedure. Ethiopische migranten worden in Jemen geregeld het slachtoffer van intimidatie, afpersing, (seksueel) geweld en discriminatie.357 In 2011 was er sprake van een significante toename van het aantal ongedocumenteerde Ethiopische migranten.358 Eind maart 2012 werd een groep van 279 Ethiopische migranten met hulp van de IOM gerepatrieerd.359

4.4

Activiteiten van internationale organisaties International Organization for Migration (IOM) De IOM is in Ethiopië op een groot aantal terreinen actief, waaronder het bieden van noodhulp aan ontheemden, het faciliteren van hervestiging naar derde landen, het faciliteren van vrijwillige terugkeer naar Ethiopië en de bestrijding van mensenhandel.360 Het Internationale Rode Kruis (ICRC) Sinds december 2005 heeft ICRC geen toegang tot federale detentiecentra. Tijdens de verslagperiode werd enige voortgang geboekt op dit terrein, aangezien de autoriteiten ICRC in beginsel toestemming gaven voor het hervatten van bezoeken aan security detainees in federale gevangenissen. Personen die om redenen van 353

Humanitarian Policy Group, Hidden and exposed: Urban refugees in Nairobi, Kenya, maart 2010; UNHCR/PDES, Navigating Nairobi, A review of the implementation of UNHCR’s urban refugee policy in Kenya’s capital city, januari 2011. 354 Zie algemeen ambtsbericht Sudan, juni 2012. 355 Sudan Tribune, IOM repatriated over 200 Ethiopians from Yemen, 23 maart 2012; Danish Refugee Council and Regional Mixed Migration Secretariat, Desperate choices, conditions, risks & protection failures affecting Ethiopian migrants in Yemen, oktober 2012. 356 UN news Centre, Record number of African refugees migrating to Yemen – UN, 18 mei 2012. 357 UN News Centre, Record number of African refugees migrating to Yemen – UN, 18 mei 2012. 358 Danish Refugee Council and Regional Mixed Migration Secretariat, Desperate choices, conditions, risks & protection failures affecting Ethiopian migrants in Yemen, oktober 2012. 359 Sudan Tribune, IOM repatriated over 200 Ethiopians from Yemen, 23 maart 2012. 360 Zie: http://www.iom.int. Pagina 59 van 69

staatsveiligheid in Ethiopië gevangen worden gehouden, mogen echter niet worden bezocht.361 Ook heeft ICRC geen toegang tot gedetineerden die op politiebureaus worden vastgehouden. In september 2007 beschuldigden de Ethiopische autoriteiten ICRC van samenwerking met rebellen in de Somali-regio en werd het ICRC gedwongen de werkzaamheden in deze regio te staken.362 Een hernieuwd verzoek om toegang tot de regio werd in 2011 opnieuw afgewezen.363 In augustus 2009 beëindigden de Eritrese autoriteiten de assistentie van ICRC bij de repatriëring van Ethiopiërs uit Eritrea en Eritreeërs uit Ethiopië. ICRC heeft geen toestemming om Ethiopische gevangenen in Eritrea te bezoeken. Bezoeken aan Eritrese gevangenen in Ethiopische gevangenissen zijn wel toegestaan.364 UNHCR UNHCR biedt bescherming en ondersteuning aan vluchtelingen in Ethiopië. Het programma van UNHCR richt zich op Somalische vluchtelingen, Sudanese vluchtelingen, Eritrese vluchtelingen en een kleine stedelijke vluchtelingenpopulatie in Addis Abeba.365 Speciale aandacht is er voor de terugkeer van Sudanese vluchtelingen naar Sudan en hervestiging van Eritrese en Somalische vluchtelingen naar derde landen.366 Er is geen officieel UNHCR-standpunt inzake de terugkeer van afgewezen asielzoekers uit Ethiopië.

4.5

Terugkeer In de verslagperiode meldde Human Rights Watch deportaties van vluchtelingen uit landen als Jemen en Somaliland.367 Een bron sluit niet uit dat ook EU-landen, waaronder Denemarken en Noorwegen, Ethiopische uitgeprocedeerde asielzoekers onvrijwillig hebben uitgezet. Er zijn in Ethiopië geen organisaties die teruggekeerde ex-asielzoekers monitoren of begeleiden. Volgens een bron is de Ethiopische overheid redelijk tolerant tegenover mensen die asiel aanvragen in Ethiopië. Tegenover Ethiopiërs die asiel in een westers land probeerden te krijgen en zijn afgewezen zouden de autoriteiten minder tolerant zijn. Zij worden gezien als opponenten en zij worden soms gediscrimineerd. Andere bronnen melden echter dat teruggekeerde ex-asielzoekers geen problemen ondervinden. Zie voor de behandeling van terugkerende politieke activisten in Ethiopië ook paragraaf 3.3.4.

361

ICRC, Annual Report 2011, 2012, zie: http;//www.icrc.org. ICRC, Annual Report 2011, 2012, zie: http;//www.icrc.org. 363 VOA News, Ethiopia denies ICRC permission to resume Ogaden Operation, 28 april 2011. 364 ICRC, Annual Report 2011, 2012, zie: http;//www.icrc.org. 365 UNHCR, A comprehensive protection strategy for Ethiopia, 2010-2012. 366 UNCHR, Global Appeal 2010-2011. 367 HRW, Somiland: End forced return of refugees, 4 januari 2012; HRW, Somaliland: stop deporting Ethiopian refugees, 4 september 2012. 362

Pagina 60 van 69


5

Literatuurlijst

Abbink, J. Ethnicity and conflict generation in Ethiopia: some problems and prospects of ethno-regional federalism, Journal of Contemporary African Studies, september 2006. African Commission on Human and Peoples’ Rights, Resolution on the human rights situation in the Democratic Republic of Ethiopia, 51st Ordinary Session, Banjul, The Gambia, 18 april - 2 mei 2012. Amnesty International (AI): Annual Report 2011– Ethiopia, 12 mei 2011. Annual Report 2012 – Ethiopia, 24 mei 2012. Public statement: Ethiopia: widespread violations feared in clampdown on muslim protests, 25 juli 2012. Public statement: Ethiopia: Government continues to target peaceful Muslim protest movement, 2 november 2012. Central Intelligence Agency (CIA), The World Factbook, Ethiopia, 29 november 2012. Central Statistical Agency Addis Abeba, Ethiopia Demographic and Health Survey 2011. Committee to Protect Journalists, Attacks on the Press in 2012, Ethiopia, 14 februari 2013. Danish Refugee Council and Regional Mixed Migration Secretariat, Desperate choices, conditions, risks & protection failures affecting Ethiopian migrants in Yemen, oktober 2012. Economist Intelligence Unit (EIU), Country Report Ethiopia, januari, februari, maart, juni, oktober 2012. European Centre for Minority Issues, Issues of Minority Rights in the Ethiopian Federation, ECMI Working Paper 59, april 2012. Fédération Internationale des lingues des Droits de l’Homme (FIDH): - Worldwide Human Rights Movement, Ethiopia, 2010-2011, 27 januari 2012. Foreign & Commonwealth Office, Country Profile: Ethiopia, 18 september 2012. Freedom House: Freedom House, Countries at the crossroad 2011, Ethiopia. Freedom House, Freedom on the Net 2011 – Ethiopia, april 2011. Pagina 61 van 69

Freedom House, Freedom in the World 2012 – Ethiopia, juni 2012. Home Office UK Border Agency, Operational Guidance Note Ethiopia, juli 2012. Human Rights Watch: -

World Report 2012: Ethiopia, 22 januari 2012.

-

‘Waiting here for death’, Displacement and ‘villagization’ in Ethiopia’s Gambella Region, januari 2012.

-

‘What will happen if hunger comes’, Abuses against the indigenous peoples of Ethiopia’s Lower Omo Valley, juni 2012.

-

Ethiopia: Transition should support human rights reform, 21 augustus 2012.

-

Ethiopia: Army commits torture, rape, 28 augustus 2012.

-

World Report 2013, Ethiopia, 31 januari 2013.

Human Rights League of the Horn of Africa (HRLHA), Ethiopia: Perpetrators of human rights are not protectors of human rights, 14 november 2012. International Crisis Group: Ethiopia after Meles, Africa Briefing no. 89, augustus 2012. International Displacement Monitoring Centre (IDMC), Ethiopia: Monitoring of conflict, human rights violations and resulting displacement still problematic, 20 januari 2011. International Committee of the Red Cross, Annual Report 2011. Médécins Sans Frontières (MSF), Acitivity Report 2011. Minority Rights Group International, State of the World’s Minorities and Indigenous Peoples 2012 –Ethiopia, 28 juni 2012. Reporters Without Borders, Press Freedom Index 2011/2012. Save the Children, Child protection in the Somali region of Ethiopia, april 2011; Save the Children, National Situation Analysis on Street Children in Ethiopia, juni 2012. Schröder, Günter. Ethnicity religion and language among the Ethiopian Oromo, Frankfurt/M, 14 januari 2013. Transparency International, Global Corruption Report 2011/2012. Trueman, Abuse in Ethiopia and asylum in the UK: Oromo experience, Malvern UK, september 2011.

Pagina 62 van 69


UN, HRC, Written statement submitted by the society for threatened peoples, a nongovernmental organization in special consultative status, A/HCR/16/NGO/96, 25 februari 2011. UNHCR: -

Global Report 2011.

-

Refugee Emergency Update, 14 oktober 2011.

UNHCR/Policy Development and Evaluation Service (PDES): Navigating Nairobi A review of the implementation of UNHCR’s urban refugee policy in Kenya’s capital city, januari 2011. UNICEF, Investing in boys and girls in Ethiopia: past, present and future 2012. United Nations Security Council (UNSC): Letter dated 18 July 2011 from the Chair of the Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2011/433, 18 juli 2011. United Nations Security Council (UNSC): Letter dated 11 July 2012 from the Chair of the Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritreac addressed to the president of the Security Council, S/2012/545, 13 juli 2012. U.S. Department of State: -

Background Note: Ethiopia, 2 april 2012.

-

2011 Country Report on Human Rights Practices - Ethiopia, 24 mei 2012.

-

Ethiopia, Trafficking in Persons Report 2012, 19 juni 2012. Ethiopia, 2011 International Religious Freedom Report, 30 juli 2012. Country Reports on Terrorism 2011- Ethiopia, 31 juli 2012. 2012 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 19 april 2013.

Persberichten: AFP BBC News Bikyamasr European Commission Humanitarian Aid Department Human Rights House Network Human Rights Watch (HRW) ICRC The Independent Inter Press Service (IPS) Integrated Regional Information Network (IRIN) Jane’s Information Group NRC Open Doors Parool Reformatorisch Dagblad Pagina 63 van 69

Reporters Without Borders Reuters Sudan Tribune Trouw Unicef UN News Centre Voa News Voice of America Volkskrant Websites: http://www.acerwc.org http://articles.janes.com http://bikyamasr.com http://www.chathamhouse.org http://www.icc-cpi. http://www.cpj.org. http://www.egldam-fgm.net http://www.eiu.com. http://www.electionethiopia.org http://www.ethnologue.com http://www.fco.gov.uk. http://humanrightshouse.org http://www.icrc.org. http://www.iom.int. http://www.iomethiopia.org. http://www.ipsnews.net. http://www.mfa.gov.et http://www.minbuza.nl/producten-endiensten/verdragen/mensenrechtenverdragen.html http://www.pca-cpa.org http://www.pharos.nl. http://nalrc.wisc.edu/resource/brochures http://www.refdag.nl. http://en.rsf.org. http://www.msf.org http://www.savethechildren.uk.org http://www.the-monitor.org http://www.unicef.orgl http://www.unhcr.org. http://www.voanews.com

Pagina 64 van 69


Bijlagen I.

Afkortingenlijst

AEUP/AEUO

All Ethiopian Unity Party/Organisation

AFD

Alliance for Freedom and Democracy

AFL

Afar Liberation Front

ANDM

Amhara National Democratic Movement

ANDP

Amhara National Democratic Party

ARDUF

Afar Revolutionary Democratic Unity Front

ARENA

Arena Tigray Democratic and Sovereignty Party

ARRA

Administration for Refugees/Returnees Affairs

ARS

Alliance for the Re-liberation of Somalia

AU

Afrikaanse Unie

CSA

Charities and Societies Agency

CUD

Coalition for Unity and Democracy

CUDP

Coalition for Unity and Democracy Party

EDP

Ethiopian Democratic Party

EDU

Ethiopian Democratic Union

EDUM

Ethiopian Democratic Unity Movement

EECC

Eritrea-Ethiopia Claims Commission

EFDUF

Ethiopian Federal Democratic Unity Forum

EHRC

Ethiopian Human Rights Commission

EHRCO

Ethiopian Human Rights Council

ENDF

Ethiopian National Defense Forces

EOM

Election Observation Mission

EPLF

Eritrean People’s Liberation Front

EPPF

Ethiopian People’s Patriotic Front

EPRDF

Ethiopian People’s Revolutionary Democratic Front

ERTA

Ethiopian Radio and Television Agency

ESDFP

Ethiopian Social Democratic Federal Party

ETA

Ethiopian Teachers Association

ETC

Ethiopian Telecommunication Corporation

EWLA

Ethiopian Women Lawyers Association

FEACC

Federal Ethics and Anti-Corruption Commission

FGM

Female Genital Mutilation

FJDD

Forum for Justice and Democratic Dialogue

GLF

Gambella Liberation Front

HTP

Harmful Traditional Practices

HRCO

Human Rights Council

ICRC

International Committee of the Red Cross

IGAD

Intergovernmental Authority on Development

IOM

International Organisation of Migration

NTA

National Teachers Association

OFC

Oromo Federalist Congress

OFDM

Oromo Federalist Democratic Movement

OLF

Oromo Liberation Front Pagina 65 van 69

ONC

Oromo National Congress

ONLF

Ogaden National Liberation Front

OPC

Oromo People’s Congress

OPDO

Oromo People’s Democratic Organisation

SDAF

Somali Democratic Alliance Forces

SEPDC

Southern Ethiopia People’s Democratic Coalition

SEPDM

Southern Ethiopia People’s Democratic Movement

SLF

Sidama Liberation Front

SPO

Special Prosecuter’s Office

SPDP

Somali People’s Democratic Party

SPF

Special Police Forces

TAND

Tigrayan Alliance for National Democracy

TFG

Transitional Federal Government

TPLF

Tigray People’s Liberation Front

TSZ

Temporary Security Zone

UDJ

Unity for Democracy and Justice

UEDF

United Ethiopian Democratic Forces/Front

UIC

Union of Islamic Courts

UNHCR

United Nations High Commissioner for Refugees

UNMEE

United Nations Mission to Ethiopia and Eritrea

UWSLF

United Western Somali Liberation Front

VN

Verenigde Naties

WFP

World Food Programme

Pagina 66 van 69


II.

Kaart Ethiopië

Pagina 67 van 69

III. Partijen en Bewegingen Politieke partijen De dominante coalitiepartij in Ethiopië is het EPRDF (ook bekend onder het Amhaarse acroniem EHADAG). Een groot aantal op etnische basis georganiseerde regionale partijen is lid van het EPRDF. De vier grootste partijen zijn:368 Tigray People’s Liberation Front (TPLF): de dominante partij binnen het EPRDF sinds de oprichting in 1989. Abay Wolde is voorzitter van het TPLF en Debretsion Gebremikael is vice-voorzitter. Oromo People's Democratic Organisation (OPDO): de OPDO is de door het

-

EPRDF opgerichte vertegenwoordiger van de Oromo-bevolkingsgroep. Alemayehu Atomsa is voorzitter van de OPDO. -

Amhara National Democratic Movement (ANDM): de ANDM is de Amhaarse vleugel van het EPRDF. Addisu Legesse is voorzitter van de ANDM.

-

Southern Ethiopia People’s Democratic Movement (SEPDM): een coalitie van een tiental kleine, op etnische basis georganiseerde partijen. Sinds het overlijden van premier Meles Zenawi is Hailemariam Desalegn voorzitter van de SEPDM en van het uitvoerend comité van het EPRDF (en daarmee premier van Ethiopië).369

Belangrijke regionale partijen, die aan het EPRDF zijn gelieerd, zijn de Somali People's Democratic Party (SPDP) en de Afar National Democratic Party (ANDP). Nationaal spelen regionale partijen slechts een politieke rol door lid te worden van één van de huidige coalities. Oppositiepartijen (legaal) De belangrijkste legale oppositie wordt gevormd door de volgende partijen en coalities: 1) United Ethiopian Democratic Forces (UEDF). Het UEDF is een coalitie en bestaat uit de volgende partijen: -

Oromo People’s Congress (OPC), voorheen het Oromo National Congress (ONC), geleid door Merera Gudina. De OPC vormt een coalitie met de OFDM onder de naam Oromo Federalist Congress (OFC).

-

Ethiopian Social Democratic Federal Party (ESDFP), geleid door Beyene

-

Petros. Southern Ethiopian People’s Democratic Coalition (SEPDC);

-

Oromo Federalist Democratic Movement (OFDM), geleid door Bulcha Demeksa. De OFDM vormt sinds januari 2009 een coalitie met het ONC

-

onder de naam Oromo Federalist Congress (OFC). Arena Tigray Democratic and Sovereignty Party (ARENA), geleid door Gebru Asrat.

-

All Ethiopian Unity Party (AEUP).

368

U.S. Department of State, 2012 Country Reports on Human Rights Practices - Ethiopia, 19 april 2013. Zie ook: http://www.mfa.gov.et. 369 EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012. Pagina 68 van 69


-

Coalition for Unity and Democratic Party (CUDP): één van de facties die voortgekomen is uit de CUD. De CUDP wordt geleid door Ayele Chamisso.

2) Unity for Democracy and Justice (UDJ): een in 2008 door voormalige CUD-leiders opgerichte partij. De UDJ wordt sinds december 2011 geleid door Negasso Gidadda.370 3) United Ethiopian Democratic Party (tot februari 2009 EUDP-Medhin). UEDF, UDJ, en ARENA vormden eind 2009 een nieuwe coalitie, het Ethiopian Federal Democratic Unity Forum (EFDUF ook wel Forum- en/of Medrek genoemd).371 Forum behaalde bij de parlementsverkiezingen slechts één zetel, maar ontwikkelde zich in de verslagperiode tot een politieke frontpartij.372 Bij de Kiesraad staan momenteel 79 politieke partijen geregistreerd.373 Oppositiebewegingen (illegaal) In mei 2006 vormden ONLF, OLF en EPPF samen met het Sidama Liberation Front (SLF) en dissidente leden van CUD en UEDF de Alliance for Freedom and Democracy (AFD). De AFD heeft als doel de omverwerping van de huidige Ethiopische regering met inzet van alle middelen. Andere illegale groeperingen in Ethiopië zijn: Gambella Liberation Front (GLF); Tigrayan Alliance for National Democracy (TAND); All Ethiopia Socialist Movement (Meison); Tigray People’s Democratic Movement (TPDM); Ethiopian Former Soldiers Union; Ethiopian Democratic Union (EDU), Moa-Ambessa, Afar Revolutionary Democratic Unity Front (ARDUF) en Ginbot 7. Van OLF, ONLF, TPDM, AFL, ARDUF SLF en Ginbot 7 is bekend dat zij steun ontvangen vanuit Eritrea.374 In Eritrea verblijven verder nog aanhangers van enkele andere Ethiopische oppositiebewegingen, zoals Arbengnoch, Debub-Hizboch en Beni Shangul. Het gaat om kleine groepen die weinig tot geen activiteiten hebben ontplooid in de verslagperiode.375

370

EIU, Country Report Ethiopia, januari 2012. EIU, Country Report Ethiopia, juni 2012. Het Ethiopian Federal Democratic Unity Forum heette eerst Forum for Justice and Democratic Dialogue. In bronnen wordt de coalitie veelal aangeduid als Forum en/of Medrek. 372 EIU, Country Report Ethiopia, januari 2012; EIU, Country Report Ethiopia, 3rd Quarter 2012, 4 oktober 2012. 373 Zie: http://www.electionethiopia.org. 374 UNSC, Letter dated 18 July 2011 from the Chair of the Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2011/433, 18 juli 2011; UNSC, Letter dated 11 July 2012 from the Chair of the Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2012/545, 13 juli 2012. 375 UNSC, Letter dated 11 July 2012 from the Chair of the Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea addressed to the president of the Security Council, S/2012/545, 13 juli 2012. 371

Pagina 69 van 69

Algemeen Ambtsbericht Ethiopië

Recommend Documents