Albert Heijn 1927–2011
Levensloop Geboren 25 januari 1927, Zaandam Opleiding HBS, Zaandam Nyenrode, Breukelen Loopbaan Migros in Zürich, Zwitserland (stage) Allied Suppliers Ltd. in London, UK (stage) • 1949 – Managementstage, Albert Heijn NV • 1951 – Manager Ontwikkeling Zelfbediening, Albert Heijn NV • 1953 – Senior Vice President Marketing, Albert Heijn NV • 1958 – President, Albert Heijn Detailhandelsbedrijf • 1962 – President Raad van Bestuur, Albert Heijn NV, en president Raad van Bestuur, Koninklijke Ahold, van de oprichting in 1973 tot 1989 Functies • Eigenaar en President, Eign Enterprises - Hereford, UK • President-commissaris van: Reesink NV Transavia Airlines C.V. • Lid van Raad van Commissarissen van: ABN AMRO Bank NV Koninklijke Ahold NV AT&T GIS IFF B.V. Randstad Holding NV • Voorzitter van: Raad voor het Filiaal- en Grootwinkelbedrijf (RFGB), tegenwoordig Raad Nederlandse Detailhandel Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) Stichting Ediforum International Article Numbering Association (EAN), Brussel Eurocommerce, Brussel (tevens oprichter) Stichting Zaanse Schans te Zaandam • Directeur Food Marketing Institute (FMI), Washington (VS) • Bestuurslid van Green Meadow Foundation, Rüschlikon (Zwitserland) • Lid van Raad van Toezicht van Universiteit Nyenrode, Breukelen Lidmaatschappen Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen Rotary Club, Zaandam Onderscheidingen • Commandeur in de Orde van Oranje Nassau • Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw • Commandeur in de Orde van Leopold II van België • Doctor honoris causa van Universiteit Nyenrode • Ereburger van de gemeente Zaanstad • Ereburger van de gemeente Hereford • Erevoorzitter: Universiteit Nyenrode Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) Ediforum International Article Numbering Association (EAN) Eurocommerce • Sydney R. Rabb Award van het Food Marketing Institute (FMI) • Hall of Achievement Award van de Grocery Manufacturers of America (GMA), Washington DC (VS) • George Washington Vanderbilt Award USA (1993) • Dutch American Achievement Award (1995) • Paul Harris fellow, Rotary International • Business Week Award 1998 van de Erasmus Universiteit, Rotterdam Na zich terug te hebben getrokken uit het actieve zakenleven, verbleven dr. Heijn en zijn echtgenote Monique voornamelijk op hun landgoed in Pudleston Court, Herefordshire (Engeland). Daarvandaan gaven zij leiding aan hun onderneming Eign Enterprises, bestaande uit diverse hotels, restaurants en winkels in en om het Engelse Hereford. Deze werkzaamheden leverden dr. en mevr. Heijn in 2002 de titel Ereburger van Hereford op. Het merendeel van de activiteiten van Eign Enterprises werd overgedragen aan derden.
2
Albert Heijn 1927-2011 “Albert Heijn was een gedreven ondernemer en een warm en toegewijd leider. Hij leverde een enorme bijdrage aan de groei en ontwikkeling van Ahold, en hij speelde een cruciale rol bij alles wat Ahold heeft bereikt. We zijn dankbaar voor z’n erfgoed en zullen hem ons herinneren met trots.” John Rishton, CEO Ahold
“Albert Heijn was een pionier die het supermarktwezen door sommige van de meest belangrijke veranderingen in de geschiedenis heeft geleid. Hij was een visionair die van een familiebedrijf een van de grootste detailhandels ter wereld maakte.”
Dick Boer, COO Ahold Europa en CEO Ahold Nederland
Dit is een uitgave van Ahold Group Communications, Postbus 985, 1000 AZ Amsterdam Concept & realisatie vdBJ/ Communicatie Groep, Bloemendaal Project Manager Jochem van de Laarschot Art direction en vormgeving Studio Pollmann, Amsterdam Hoofdredactie Linda Cook Redactie Menno de Boer, Philo Hermans, Sco Salis Beeldmateriaal Het historisch archief van Albert Heijn in Zaandam, privéfoto’s van de familie Heijn Fotografen Gerry Hurkmans, Johan Weemhoff, Dirk Buwalda Bronnen ‘Albert Heijn, de memoires van een optimist’, door J.L. de Jager, uitgeverij de Prom, 1997. Interview met Albert en Monique Heijn in het radioprogramma ‘Spiegels’ van de RVU op 7 april 2003. Videofilm ‘Albert’ ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Albert Heijn, juli 1987. Televisie-interview met Albert Heijn in het programma ‘KAREL’ van de Avro op 2 augustus 1997. Interview met Albert Heijn in ‘Trouw’, 17 februari 2001, door Arjan Visser. Jubileumuitgave van ‘Flitsen’ over het 100-jarig bestaan van Albert Heijn in 1987. Verschillende interviews en artikelen in het toenmalige personeelsmagazine ‘Flitsen’ van Ahold. Met dank aan Martijn Jonker, Henk Kouwenhoven en Erik Muller voor het aandragen van nuttige informatie en beeldmateriaal.
Wat doe je als je kleinzoon bent van een legende? En ook nog eens van een legende wiens naam je deelt. Dan word je zelf óók een legende. Althans, dat deed Albert Heijn.
Wat juist is voor de klanten, is ook juist voor het bedrijf. 3
Links: Albert op het strand van Bergen, waar de familie een buitenhuis had. Boven: De reclamecampagne waar Albert z’n bijnaam Boffie aan dankte. Linksonder: Als kind droomde Albert van een carrière op zee, dus ging hij bij de zeeverkenners. Rechtsonder: De onthulling van een borstbeeld van Alberts grootvader – oprichter Albert Heijn – tijdens de vieringen van het 50-jarig bestaan van de onderneming in het nieuwe recreatiegebouw van het hoofdkantoor te Zaandam. Albert Heijn sr. schonk het gebouw aan z’n werknemers (1937).
4
S
amen met z’n broer, vader, oom en grootvader bouwde Albert Heijn aan wat vandaag de dag de grootste supermarktketen van Nederland is en hielp hij Ahold uit te groeien tot een interna-
tionaal gerespecteerd, beursgenoteerd bedrijf. Geen geringe prestatie, maar Albert is altijd bescheiden geweest over zijn aandeel in dit welslagen. Zelfs toen hij bestuursvoorzitter van Ahold was, bleef Albert zichzelf officieel kruidenier noemen. Dat was typisch Albert, of Ab, zoals vrienden hem noemden. Net als zijn grootvader, een man op wie Albert sterk leek, vooral in z’n persoonlijke levensbeschouwing.
Hij droomde ervan bij de marine te gaan, polio maakte een einde aan die droom.
Ze stonden met beide benen op de grond en waren gedreven in hun zaak. Beide mannen hadden een talent om met het perspectief van
van hun bedrijf. Een eigenschap die Albert
met Nederlands bekendste ondernemers
een consument te kijken.
oprecht bewonderde. Het duurde even eer hij
en Albert was dan ook niet onder de indruk
doorhad hoe bijzonder z’n familie was. Op de
van z’n eigen familienaam. De familie Heijn
lagere school gaven z’n klasgenootjes Albert de
woonde naast de Verkades, Honigs, Bruynzeels,
In het boek Albert Heijn – De memoires van
bijnaam ‘Boffie’, naar een vroege Albert Heijn-
Duyvis’ en Simon de Wits.
een optimist beschrijft Albert zijn grootvader
reclamecampagne ‘Stop! Daar is Boffie met…
als “een vriendelijke vent die in gezelschap het
Albert Heijn’s koffie’. De jonge Albert was
De studie
meest genoot van z’n sigaar en z’n glaasje”.
gevleid, want Boffie was destijds zeer popu-
In 1939 ging Albert naar het Zaanlands
Hij heeft ook warme herinneringen aan z’n
lair. Albert groeide op in een omgeving waar
Lyceum. Nederland kwam de economische
eigen ouders, als mensen die trouw bleven
mensen met beroemde namen regelmatig over
crisis net te boven, maar de politieke span-
aan zichzelf, ondanks het groeiende succes
de vloer kwamen. Z’n ouders waren bevriend
ningen groeiden. Tijdens de bezetting in de
Vroege herinneringen
5
De beginselen Op z’n 22e studeerde Albert in 1949 af aan Nyenrode en ging hij meteen aan de slag bij Albert Heijn. Het waren interessante tijden voor het bedrijf, dat net een jaar eerder naar de beurs was gegaan. Albert leerde het bedrijf van onderaf kennen door een intensief intern stageprogramma te volgen om de kneepjes van het vak te leren. Hij voegde zich bij het team van het filiaal in de Amsterdamse PC Hooftstraat, waar hij al snel de kunst van het bonnen plakken leerde. Zo net na de oorlog waren namelijk nog veel producten op de bon. Andere elementaire bezigheden bestonden bijvoorbeeld uit het leren vouwen van suiker
Albert leerde het bedrijf van onderaf kennen.
zakken. Daarnaast heeft Albert verschillende stages in het buitenland gelopen, zoals bij Pearks & Maypole in Londen en Migros in Zwitserland.
Tweede Wereldoorlog werd de familie Heijn
ziekenhuis ontslagen. Hij kon weer lopen,
Het grote werk
gedwongen thuis enkele Duitse officieren te
maar sporten zat er voor hem niet meer in.
In 1951 keerde Albert terug naar het fami-
huisvesten. Alsof dat niet genoeg was, werd
Een forse tegenslag, daar Albert altijd een
liebedrijf als manager van Ontwikkeling
Albert op een ochtend wakker en ontdekte
getalenteerd atleet was. Ook had hij van
Zelfbediening. Albert Heijn was niet de eerste
hij dat hij verlamd was. Het was september
een carrière bij de marine gedroomd, maar
winkelketen in Nederland die zelfservice
1944, Albert was getroffen door polio. Dat
polio verwoestte die droom. Na de oorlog
in de winkel introduceerde, maar wel de
was tegelijkertijd ook het begin van een
begon Albert aan de studie economie aan de
eerste die dit nieuwe concept op grote schaal
lange periode van herstel en de eerste in een
Universiteit van Amsterdam. De eerste twee
ontwikkelde tot de supermarktformule.
reeks van de vele moeilijkheden die Albert
jaar van de studie rondde hij af, waarna hij
In 1958 werd Albert tot president-directeur
nog zou overwinnen. Zes maanden later,
twijfelde aan z’n keuze. Een studietest deed
van Albert Heijn benoemd en vier jaar later
vlak voor de bevrijding, werd Albert uit het
hem besluiten naar Nyenrode te gaan.
tot president van de Raad van Bestuur van
6
Boven: Albert was een getalenteerd atleet, die in z’n jeugd roeide, schaatste, zeilde, judode en zwom. Aan dit alles kwam een abrupt einde, toen hij op z’n 18e werd getroffen door polio. Rechts: Het Albert Heijn-filiaal in de Amsterdamse PC Hooftstraat, waar Albert z’n eerste stage liep. Onder: Albert (uiterst rechts) in de beginjaren van z’n carrière bij Albert Heijn. Rechtsonder: Albert kijkt op zijn horloge tijdens de vergadering.
7
Links: Albert en Monique Heijn bij hun landgoed Pudleston Court. Rechts: Tijdens een fotosessie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Albert Heijn in 1987. Albert en Gerrit-Jan Heijn poseren voor de museumwinkel op de Zaanse Schans. Linksonder: Albert bij de presentatie van de Albert Heijn Tulp op de Keukenhof in mei 1996. Rechtsonder: De onthulling van de plaquettes van Albert en Gerrit-Jan Heijn op het Ahold-hoofdkantoor in Zaandam, eind jaren negentig (v.l.n.r.: echtgenote Monique Heijn, Albert Heijn zelf, zoon Ab en Hank Heijn, weduwe van Gerrit-Jan Heijn).
8
Albert Heijn NV, die vanaf 1973 Ahold NV werd. Albert schepte er genoegen in nieuwe producten te introduceren bij de consument en hielp zo actief mee aan de culinaire ontwikkeling van het Nederlandse huishouden. Vanaf begin jaren ’70 slaagde Albert Heijn erin producten als wijn, sherry en kiwi’s – om er maar een paar te noemen – populair te maken bij het grote publiek. In die tijd zette Ahold ook voet over de grens, te beginnen met een supermarktketen in Spanje. De eerste Cada Día-winkel werd geopend in een buitenwijk van Madrid in 1976. De buitenlandse activiteiten van het bedrijf gingen door, en voor het eerst buiten Europa, met de overname van de BI-LO-keten in de Verenigde Staten. Daarna zette de snelle groei van Ahold door.
Albert had plezier in het leven en maakte er altijd het beste van.
Toen Albert voor het eerst bij het concern kwam, maakte het een omzet van ongeveer 40 miljoen gulden (€ 18 miljoen). Bij zijn
Ahold. Uiteraard was Albert verheugd over
pentassen, liefkozend ‘Beppie’ genaamd. Het
afscheid in 1989 was dat 17,7 miljard gulden
dit succes, maar hij beschouwde z’n werkne-
bijschrift vertelt: ‘Opdat we nooit vergeten
(€ 8 miljard).
mers en de klanten van Albert Heijn als z’n
voor wie we werken’. Het is een blijvende
ware kapitaal. ‘Wat juist is voor de klanten,
herinnering aan de geestdrift die Albert Heijn
is juist voor het bedrijf ’. Een motto waar hij
z’n gehele carrière motiveerde.
Inspirerend leider Albert bewees het tegendeel van het idee
veertig jaar naar handelde. Slechte service
dat ‘de eerste generatie inspireert, de tweede
beschouwde Albert dan ook als onvergeeflijk.
Duidelijke Taal
generatie incasseert en de derde generatie
Als de klant tevreden is, zei hij, zal het succes
Zelfs na z’n pensionering bleef Albert nauw
verbrast’. Als derde generatie Heijn bleef hij
automatisch volgen. Bij z’n afscheid schonk
betrokken bij Ahold. Hij zag hoe, na de enorme
een inspirerend leider die aan de basis stond
hij Ahold dan ook een toepasselijk bronzen
groei in de jaren ’90, het bedrijf geconfronteerd
van een nog nooit eerder vertoonde groei van
beeld: een vrouw met twee boodschap-
werd met de dramatische tegenslagen van 2003. 9
Binnen een paar jaar stonden de hotels van Albert en Monique in de top 10-lijsten van Engeland.
meestal was hij een milde man. Vooral in z’n latere jaren genoot hij intens van het familieleven. Niets kon hem zo plezieren als een grote tafel met veel familie en vrienden, met goed eten, drank en veel humor. Hij bleef dan meestal op de achtergrond, uitbundig lachend om de grappen van anderen.
Op 24 februari van dat jaar slonk Ahold’s
Engeland verhuisd, stilzitten om z’n hec-
Albert was tot het allerlaatst een echte
koers binnen een dag tot de helft. Hoewel
tische jaren bij Ahold te overpeinzen was
levensgenieter en maakte er altijd het beste
Albert al een tijdje niet meer actief was voor
er zeker niet bij! Met Monique opende hij
van. Ondanks de vele tegenslagen bleef
het concern, verscheurde het bericht hem.
in Hereford twee hotels, een restaurant en
Albert ongekrenkt en optimistisch, altijd op
Op de dag van de ontstellende beurskrach,
diverse delicatessenzaken. Binnen een paar
zoek naar manieren om obstakels te over-
uitte hij z’n woede in een televisie-interview.
jaar stonden de hotels in de top 10-lijsten
komen, die hij ook immer vond. “Ik hoop
Daarin liet hij duidelijke taal horen: “Ik voel
van Engeland. Albert had het wederom
herinnerd te worden als een optimist,” zei
me verneukt!” Desalniettemin bleef hij een
voor elkaar gebokst.
hij ooit, “een optimist die niet anders kon
toegewijd en veel gehoord supporter toen het nieuwe management de herstelstrategie
Eeuwige optimist
bepaalde en uitvoerde.
Terwijl de meesten Albert kenden als een
Nooit stilzitten
rustige, goedgemanierde heer, kon hij behoorlijk gepassioneerd reageren op
Eén ding was wel duidelijk: ondanks z’n ver-
gebrekkige klantenservice of een nalatige
trek bij Ahold was Albert nog altijd onderdeel
werknemer. Tegen z’n driftbuien durfden
van het bedrijf. Hij had zich in 1995 dan wel
maar weinigen in te gaan. Albert bood in
fysiek teruggetrokken uit het bedrijf en was
zo’n geval het incident steevast het hoofd
samen met Monique naar Herefordshire in
met ironie en een vleugje schaamte. Maar
10
dan er oprecht een te zijn.”
Drie generaties Heijn Albert Heijn sr.
Neeltje Heijn-de Ridder
27 mei 1887 – Albert Heijn sr. en Neeltje Heijn-de Ridder openen hun eerste winkel in Oostzaan. 1899 – Er zijn nu tien winkels, bevoorraad vanuit de ‘moederwinkel’ in Oostzaan. Om logistieke redenen wordt ditzelfde jaar een operationeel centrum opgezet in Zaandam. In heel Nederland schieten Albert Heijn-filialen als paddenstoelen uit de grond.
Albert Heijn met familie voor de eerste winkel aan het Weerpad in Oostzaan.
1920 – De firma wordt een naamloos vennootschap (NV) en Albert Heijn sr. draagt de leiding over aan z’n zoons (Gerrit en Jan) en schoonzoon (Johan Hille). 25 januari 1927 – Kleinzoon Albert (zoon van Jan Heijn) wordt geboren. Gerrit Heijn
Drie generaties Heijn aan de oevers van de Zaan.
12 november 1945 – Op 80-jarige leeftijd overlijdt Albert Heijn sr. Het bedrijf dat hij stichtte, telt nu 250 filialen. 1948 – Albert Heijn gaat naar de beurs. 1949 – Albert treedt in dienst van het concern.
Jan Heijn
1954 – Alberts broer Gerrit-Jan vult het familiebedrijf aan. 1973 – De bedrijfsnaam verandert in Ahold NV Supermarktketen. Albert Heijn opereert nu onder de paraplu van moederbedrijf Ahold.
Gerrit-Jan Heijn
1987 – Het Albert Heijn-concern viert zijn 100-jarig bestaan. 9 september 1987 – Gerrit-Jan Heijn wordt ontvoerd en vermoord. 1989 – Albert Heijn treedt af als president van de Raad van Bestuur van Ahold.
Albert Heijn jr.
1997 – Albert Heijn treedt af als lid van de Raad van Commissarisen van Ahold.
Albert en Gerrit-Jan voor de museumwinkel op de Zaanse Schans.
Vrienden en bekenden van Albert Heijn “Hij leek behoorlijk extravert, maar in de tijd dat zijn broer werd ontvoerd, heb ik hem leren kennen als een intens gereserveerde man. En als iemand die zelf door z’n pijnen heen worstelde.” Peter van Dun,
Betty McKay, voormalig secretaresse van Albert Heijn
voormalig lid Raad van Bestuur, Ahold
“Ab was een wijs man. Iemand die uitermate goed luisterde, snel to the point kwam en mensen in hun waarde liet.” Hans Wiegel,
“Hij was erg gesteld op etiquette, maar op de dag van z’n pensionering stapte hij in de lift en terwijl de deuren sloten, zei hij ineens: ‘Dag, dag, Betty!’ Het is daarna altijd bij Betty gebleven.”
voorzitter Zorgverzekeraars Nederland en erelid van de VVD
“Voor hem was de klant koning. Het standbeeld van de consument met de twee boodschappentassen dat hij bij z’n pensionering schonk voor het Ahold-hoofdkantoor, was typisch voor de man. Dát was meneer Albert.” Tiny Plooijer, voormalig hoofd van Ahold Public Relations
“Hij was een man die kon luisteren, en een aimabel discussiepartner. Hij accepteerde je zoals je was.” Cor Schoon,
voormalig voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad Ahold
“Hij hield van z’n werk, z’n winkels; om mensen te helpen hun best te doen en zich goed te voelen.” Krijn Dorsman,
voormalig directeur van winkelwerkmaatschappij Albert Heijn
“Hij was direct, draaide niet om de hete brei heen, en was iemand op wie je te allen tijde kon rekenen.” Neelie Kroes,
“Albert Heijn was een pionier die het supermarktwezen door sommige van de meest belangrijke veranderingen in de geschiedenis heeft geleid. Hij was een visionair die van een familiebedrij een van de grootste detailhandels ter wereld maakte.” Dick Boer, COO Ahold, Europa en CEO Ahold Nederland
“Public relations? Hij heeft het vak uitgevonden. Ook dat was een van z’n vele talenten. Hij durfde z’n zwakheden te tonen en dat maakte hem sterk.” Erik Muller,
voormalig hoofd van de afdeling communicatie van Ahold en Albert Heijn en woordvoerder van de familie Heijn
Eurocommissaris
“Hij was een man die duidelijk en zichtbaar de controle over Ahold voerde. Hij deed veel voor de sector en werkte hard om de positie van onze organisatie naar een hoger niveau te tillen.” Theo Roos, directeur van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel
“Hij is nooit een loslippig type geweest, daar was hij te slim voor. En hij legde zelden al z’n kaarten op tafel.” Peter van Bakkum, voormalig redacteur van de afdeling Economie van de Volkskrant en voormalig hoofd Corporate Communicatie bij Vendex KBB
“Slechts eens in de zoveel tijd ontmoet je een werkelijk wijs man. Ab Heijn was de personificatie van wijsheid.” Peter van Rooijen, Directeur International Civil Society Support
