c
alabrië,
Zoveel meer dan enkel zon en zee
J
Herbronnen in
oppolo
het andere Italië…
Beknopte voorstelling en gids met handige weetjes!
INHOUDSTAFEL VOORWOORD Een mediterane droom die werkelijkheid is geworden
03
I VOORSTELLING CALABRIE 1. Inleiding 2. Bekend om zijn mooie kusten 3. Het landschap van Calabrië - tussen twee kusten 4. Zonnekloppers 5. Aardrijkskunde en geschiedenis 6. Gastronomie in Calabrië 7. Wijn in Calabrië 8. Het klimaat in Calabrië
04 05 05 06 06 07 08 08
II VOORSTELLING APPARTEMENT JOPPOLO 1. Bereikbaarheid 2. Omschrijving 3. Joppolo 4. Nicotera 5. Capo Vaticano 6. Tropea 7. Vibo Valentia 8. Pizzo 9. Lamezia Terme 10. Reggio di Calabria 11. Sicilië
09 10 18 19 21 22 25 25 27 27 27
III EEN VAKANTIE IN CALABRIE 1. Paspoort en visum 2. Douane 3. Tijd 4. Voltage 5. Bank en geld 6. Bellen vanuit Italië 7. Het Italiaanse gezondheidsstelsel 8. Rijden in Italië 9. Feestdagen om rekening mee te houden 10. Non dimenticarti che .... vergeet niet dat … 11. En verder
28 28 29 29 29 29 29 29 30 31 32
IV GEWOONTEN EN GEBRUIKEN TOT HET ETEN 1. Italiaanse aperitieven a. Un po'di storia b. Spritz Che bevi? 2. Voor de lekkere trek ... Italiaanse eetgebruiken a. La prima colazione b. Prendere un bianchino c. Il pranzo d. La cena 1. Antipasti 2. Primi 3. Secondi 4. Dolci 5. Caffè o digestivo
33 33 33 34 35 35 35 36 36 36 36 36 37
V DE ITALIAANSE TAAL 1. De uitspraak / la pronuncia 2. De cijfers / i numeri 3. Dagindeling en groeten 4. Het uur lezen 5. Enkele grondslagen van de Italiaanse taal 6. Praktische woordenlijst 7. Handige zinnen
38 39 40 41 42 44 45
VI HOE BOEK IK MIJN VAKANTIE IN JOPPOLO?
46
VOORWOORD Een mediterrane droom die werkelijkheid is geworden! Genietend van een heerlijk glaasje Cirò wijn kijken wij vanaf ons terras uit over de Thyrreense zee. In de verte zien wij het silhouet van Sicilië en de Eolische eilanden. Dit vanaf ons eigen terras want onze droom is uitgekomen! We zijn nu de gelukkige bezitters van een appartement en niet zo maar één! Ons appartement ligt in Joppolo, in de regio Calabrië, het meest zuidelijke puntje van de teen van Italië. Een nog puur Italiaans gebied, een regio met een prachtige natuur, hoge bergen, diepe meren en een enorme diversiteit aan beplanting. Deze regio staat bekend om zijn zuivere lucht, zijn vruchtbare grond waarop sinaasappels, rode uien en pepers verbouwd worden en waar zwaardvis nog gevangen wordt op traditionele wijze. Een fantastische stek dus die na meer dan 2 jaar van heen en weer vliegen werkelijkheid is geworden. De regio wordt nogal gemakkelijk in verband gebracht met de maffia en maar weinig mensen weten dat je er de mooiste kusten van Italië kan vinden. Hier ga je terug naar de essentie van vakantie, namelijk rust en ontspanning in combinatie met zon en vrijheid. Je geniet van de vrijheid om te ontbijten en te eten wanneer het jou past. Het maakt niet uit of je ’s morgens in je pyama of ondergoed een koffietje zet. Een zelfgemaakt gerecht met de lokale ingrediënten op een zonovergoten terras in je eigen privacy; heerlijk! Pure quality time! Alles mag, niets hoeft! La dolce vita! Wie ook op zoek is naar zo’n heerlijke plek in deze nog ongerepte streek van Italië kan hier terecht. In deze brochure wordt het gebied en het domein uitgebreid besproken met allerhande tips en nuttige informatie. Neem je tijd om deze documentatie eens grondig door te lezen en om je een idee te vormen van de streek waar wij ons hart verloren en misschien kunnen we je er binnenkort ook verwelkomen… Terug naar inhoudstafel
-3-
I VOORSTELLING CALABRIE 1. Inleiding Italië is beroemd om zijn relaxte levensstijl, prettig klimaat en heerlijk eten. Italianen zijn erg trots op hun keuken, en terecht want die is wereldberoemd. De kenmerken van de Italiaanse keuken zijn de gezonde balans, goede basisingrediënten die "simpel" bereid worden en de eerlijke originele smaak. In Calabrië is dit niet anders. Calabrië is een van de mooiste en meest ongerepte regio’s in het zuiden van Italië. Hoge bergen, beboste gebieden, prachtige fijne zandstranden met een kristalheldere zee en kleine interessante plaatsen in een ongerept landschap. Calabrië ligt in het topje van het Italiaanse schiereiland. Het grenst aan Basilicata en loopt door tussen de Tyrrheense zee aan de westzijde en de Ionische zee aan de oostkant, richting Sicilië, waarvan het gescheiden wordt door de Straat van Messina. Om de ligging helemaal duidelijk te maken: ‘Calabrië is de streek tussen de wreef en de voetzool van de Italiaanse laars'. Een heel eind rijden dus als men er met de wagen naar toe rijdt. Maar het loont de moeite! - Lange warme zomers en milde winters - Unieke cultuur en historie - Hoge kwaliteit van leven, tegen lage kosten - Lekker eten en wijn - Onbedorven en gevarieerde natuur - Vriendelijke bevolking - Goede verbindingen en reismogelijkheden - Stijlvolle woningen, beschikbaar dichtbij zee - Calabrië heeft een eigen stijl en charme De Noord-Italianen hielden het geheim van dit paradijs voor zichzelf en Calabrië, hun favoriete vakantiebestemming, werd een schone slaapster, wachtend op “de kus”. Het is te begrijpen dat ze deze unieke combinatie van Italiaanse stijl gemixt met een tikkeltje Griekse tradities in een gebied met verbazende landschappen van groene bossen en prachtige kustlijnen met daartussen kastelen, kloosters en kleine dorpjes voor zich hielden. Calabrië als vakantiebestemming in de Eurozone is, met het vliegtuig, het ganse jaar bereikbaar in 2 - 3u. Dit is echter niet het Italië van de mode en kunstgalerijen. Dit is het gebied waar de Italianen relaxen. Alleen in Calabrië waar de keuken een mix is zoals zijn geschiedenis kan je in één dag op een verlaten strand relaxen, een balletje slaan op een nabijgelegen golfterrein, slenteren door duizenden jaren geschiedenis in de stadjes, een verfrissende afdaling nemen in het skigebied in de bergen en ’s avonds genieten van een uitstekende maaltijd en wijn. Terug naar inhoudstafel
-4-
2. Bekend om zijn mooie kusten Calabrië heeft de mooiste kusten van Italië, zegt men wel eens. De Tyrrheense kust is hiervan de meest fascinerende, met een verscheidenheid die verbaast en betovert. Met zijn kristalheldere water, mooie stranden, verscholen baaitjes en helderblauwe lucht is het er echt volop genieten. De mooie klippen en groene heuvels vormen een thuis voor vele vogels. Karakteristieke dorpjes die uitkijken op de zee, zijn heel apart en fascinerend door hun middeleeuwse structuur, kastelen en monumenten. De lucht aan de Tyrrheense kust heeft een zeer hoog zoutgehalte. In combinatie met de hoge luchtvochtigheid geeft dit een positieve invloed, een oplossing voor mensen met problemen met de sinussen.
Met haar meer dan 300 km lange kustlijn is de Ionische kust, aan de oostzijde van de Italiaanse laarskant, een ideale plek voor zonnekloppers. Je vindt er zowel kleine strandjes tussen grillige klippen als uitgestrekte stranden met zeer fijn, wit zand.
3. Het landschap van Calabrië tussen twee kusten Ook al is Calabrië zeer bekend voor zijn kust en stranden, grote delen hebben een uitgestrekte en ongerepte natuur en 42 % van haar landoppervlakte bestaat uit bergen. Deze gebieden worden nog relatief weinig door toeristen bezocht. Sommige bergen zijn steil, woest en ruig met diepe kloven, terwijl andere juist zacht glooien en met bossen zijn bekleed. De streek tussen de twee kusten is verdeeld in gebieden die sterk van mekaar verschillen door hun plantengroei, landbouw en pittoreske bergdorpjes. Er zijn drie bergketens: Polino gebergte, Sila massief en Aspromonte gebergte. Alle drie met een unieke flora en fauna. Terug naar inhoudstafel
-5-
4. Zonnekloppers Het klimaat is typisch Mediterraans: milde winters en zomers die erg heet kunnen zijn. De gemiddelde jaartemperatuur is ongeveer 22 graden Celsius. In de bergen kan het gemiddelde aardig zakken en 's winters is het er soms erg koud. De beste tijd om Calabrië te bezoeken is april-juni of september-begin november. Dan is het er ook nog rustig. Voor zonnekloppers is de hitte in de zomermaanden echter geen probleem maar in juli en vooral augustus wordt Calabrië wel druk bezocht door de Italianen uit het noorden die daar hun vakantie komen doorbrengen.
5. Aardrijkskunde en geschiedenis De regio is opgedeeld in vijf provincies met gelijknamige hoofdsteden: Catanzaro, Cosenza, Crotone, Reggio di Calabria en Vibo Valentia. Calabria heeft diverse namen gehad waarvan de eerste, hoe verrassend, Italia was. Pas in de 7e eeuw kreeg het gebied de huidige naam. Door zijn ligging midden in de Middellandse zee is Calabrië een smeltkroes van culturen: resten van de Griekse beschaving wisselen er af met een kasteel van de Noormannen en Romeinse bouwwerken. Terug naar inhoudstafel
-6-
Calabrië was een belangrijk centrum van de Griekse beschaving voor de opkomst van het Romeinse Rijk. De bekendste Griekse beelden zijn de Bronzi di Riace die zich nu in het Nationaal Museum van Reggio di Calabria bevinden. Calabrië was in de oudheid een deel van Magna Graecia en de mythologie lijkt te zijn verweven met dit fraaie, desolate landschap. Calabrië is echter meer dan mythologie alleen: grote persoonlijkheden zoals Pythagoras woonden in Calabrië en in Sibarys stonden de beste trainingscentra voor de deelnemers aan de Olympische Spelen in de Klassieke Oudheid.
6. Gastronomie in Calabrië Grieken, Romeinen, Goten, Longobarden, Franken, Sicilianen, Saracenen, Fransen en Spanjaarden hebben in de loop der tijd hun stempel gedrukt op het landschap maar ook op de keuken van Calabria. De Grieken namen hun wijnstokken mee; de Saracenen sinaasappels, rozijnen en artisjokken. De Fransen en Spanjaarden brachten de verfijning. Ondanks al deze multiculturele invloeden heeft de Calabrese keuken ook haar eigen identiteit weten de bewaren. Teruggetrokken in kleine, goed te verdedigen dorpjes in de bergen ontwikkelden de Calabresi hun eigen keuken die bekend staat om de pure ingrediënten en rijke smaak. De keuken van Calabrië wordt gekenmerkt door twee belangrijke factoren: de nabijheid van zee en de uitgestrekte berggebieden. Het soort eten hangt in hoge mate af van waar je je in Calabrië bevindt. Een verblijf langs de kust biedt uiteraard vis, waaronder veel tonijn en zwaardvis, maar ook zee-egels, garnalen en kreeft ontbreken niet. In de bergen staat wild op het menu. Hier wordt sowieso meer vlees gegeten, waaronder lam en wild. Natuurlijk is er de pasta! Er zouden zoveel soorten pasta zijn als er sausen zijn maar het is vooral hetgeen in de saus zit wat zijn uitzonderlijke smaak geeft. De sausen zijn rijk aan verse groenten en vlees dat zeer traag gekookt wordt en worden meestal afgewerkt met de typisch zuid-Italiaanse groente, de chili (peperoncino). Dit is het echte Italiaanse eten en wat men in de restaurants opdient is hetzelfde als wat ze voor zichzelf koken thuis. Terug naar inhoudstafel
-7-
7. Wijn in Calabrië Calabrië is nog niet bekend om zijn grote prestaties op wijngebied, vooral omdat maar weinig ervan geëxporteerd wordt. Dat betekent uiteraard niet dat je er geen goed glas lokale wijn kunt drinken. De meeste wijngaarden zijn klein en lokaal maar er zijn ook enkele grotere gekende wijngaarden zoals Odoardi, San Francesco en Librandi. Net als in vele andere gebieden van Italië, waren het de Grieken die hier als eerste vele druivensoorten en wijnproductie technieken introduceerden. De inheemse bevolking nam de kunst van het wijnmaken zo snel op, dat de wijnen uit Calabria al snel als beter werden beschouwd dan deze uit Griekenland. De Cirò wijn, die gemaakt wordt in Calabria, wordt beschouwd als de oudste wijn ter wereld en is vandaag de dag de voornaamste DOC die in Calabria geproduceerd wordt. De meest gebruikte druivensoort in dit gebied is de Greco. Zeurpieten noemen de Ciro ouderwets, maar trendsetters hebben de wijn juist herontdekt en respecteren het authentieke, eerlijke karakter. Het wijnhuis Librandi is de voornaamste producent in Calabrië. De laatste jaren wordt met moderne technieken geïnvesteerd in de ontwikkeling van authentieke druiven en traditionele wijnen. Dat is niet alleen belangrijk voor de wijn en haar producent maar in een arme streek met een hoog werkloosheidscijfer geeft dat identiteit, aanzien en werk voor veel mensen. Makkelijk is dat niet want het zuiden is door zowel de politiek als de georganiseerde misdaad nog altijd verdeeld. Maar Europese subsidies en steun van Italiaanse professionals helpen. Het onderzoek van Librandi naar druivensoorten als de gaglioppo en magliocco is lovenswaardig. De wijnen worden dan ook steeds beter.
8. Het klimaat in Calabrië Calabrië behoort tot de warmste regio’s van Italië. In de koudste maanden geeft het kwik gemiddeld genomen nog steeds zo’n 13 graden aan en ’s zomers is het vaak meer dan 30 graden. In de kustgebieden is het klimaat mediterraan, met milde, regenachtige winters en hete, droge zomers. De Ionische kust is warmer en droger dan de Tyrrheense kust. Het is zelfs het warmste gebied op het schiereiland. Naar het binnenland toe, wordt het toenemend continentaal, vooral in de hoge bergen. De gemiddelde temperatuur van Calabrië is 22°C. Calabrië ligt aan de Middellandse Zee. Deze heeft in januari een gemiddelde watertemperatuur van 11°C en in juli van 25°C.
Er valt per jaar gemiddeld 600 mm neerslag in Calabrië. De meeste kans op regen heeft u in november t/m januari met gemiddeld 9 regendagen per maand. De minste regen valt in juli en augustus met gemiddeld 2 regendagen per maand. Neerslag is vooral overvloedig op de Tyrrheense flanken, maar geringer op lage hoogtes en op hoge punten aan de kust. De zon schijnt jaarlijks zo’n 2400 uur in Calabrië. De zonnigste maanden zijn juni en juli met gemiddeld 10 uur zon. per dag.
Calabrië kan te maken hebben met de Tramontana. Dit is een droge noordoostenwind die vooral in de winter waait. Hij heeft een windkracht van 4 tot 8. Ook kan zomers de Sirocco voorkomen. Dit is een oostenwind die de temperatuur in een korte tijd flink kan laten stijgen. Terug naar inhoudstafel
-8-
II APPARTEMENT IN JOPPOLO 1. Bereikbaarheid Joppolo is het snelste te bereiken door te vliegen op Lamezia Terme (op 2u 15 min.) vanuit Charleroi: met Ryanair (gans het jaar) http://www.ryanair.com/nl-be. vanuit Brussel: met JetairFly (april – oktober) http://www.jetairfly.com/nl en Brusselsairlines http://www.brusselsairlines.com/nl_be of met Air One en Alitalia (gans het jaar). Deze Italiaanse maatschappijen vliegen wel met tussenlanding in Rome of Milaan. Met deze maatschappijen kan je ook verkiezen om te landen in de andere dichtbijzijnde luchthaven, Reggio di Calabria. TIP: Een ideaal moment om tijdens de tussenstop een blitsbezoek te brengen aan deze wereldsteden. (+/- 50 € voor de taxi). Kies dan een vlucht met voldoende tussentijd; er is een uitgebreide keuze. Het boeken van een vlucht met Alitalia kan vlot via: http://www.connections.be/nl/.
Ook volgende website is handig om voor jou de beste vluchten op te zoeken. http://www.skyscanner.net/. Eventueel kan er ook gevlogen worden vanaf Amsterdam met Transavia of met Alitalia. Vanuit Düsseldorf of Keulen/Bonn kan je vliegen met TUIfly, met German Wings of met Air Berlin. Vanuit Londen vlieg je ook met Ryanair. Daarna kan je eventueel per trein naar Joppolo (via Pizzo -Vibo-Valentia-Tropea). Een huurwagen is echter aan te raden om vlot de mooie omgeving te verkennen. Je kan boeken op: http://www.autoeurope.be/ of http://www.rentalcars.com of http://www.economybookings.com. . Je bereikt Joppolo op 1u rijden langs de kustbaan, de SS522, die heel mooie uitzichten biedt langs Pizzo, Vibo Marina, Briatico, Parghelia, Tropea, Capo Vaticano… en in de verte in zee, Stromboli, de Eolische eilanden en Sicilië. Via de autosnelweg zou het sneller moeten gaan (Autostrada Salerno-Reggio Calabria A3/E45): richting Reggio Calabria tot afrit Serre, richting Vibo Valentia en dan de SS18 (langs Vibo Center) volgen richting Coccorino of de autosnelweg volgen tot in Rosarno en dan richting Joppolo. Hou er tijdens je verblijf wel rekening mee dat het vaak sneller gaat langs de kustbaan, aangezien de autosnelweg nog niet overal volledig afgewerkt is en daar ze redelijk diep in het binnenland ligt. Kies dus naargelang de richting die je uit moet of van welke zichten je wil genieten... Het wegennet is nog niet zo ontwikkeld als bij ons maar men doet serieuze inspanningen hiertoe. Terug naar inhoudstafel
-9-
2. Omschrijving Het 2-slaapkamer appartement, 1 kamer met dubbelbed (la camera matrimoniale) en 1 kamer met een stapelbed, met open hoekkeuken in de leefruimte (soggiorno met zetelbed voor 2 extra personen) met satelliet TV, 1 badkamer met ligbad en een bergruimte met kluis en wasmachine, heeft een adembenemend zeezicht en bevindt zich op het gelijkvloers in een kleine, afgesloten residentie, met in het totaal 26 appartementen met elk zijn eigen ingang en een gemeenschappelijke parkeerplaats in het stadje Joppolo. De plaatselijke winkels en voorzieningen liggen op korte afstand (aan de kerk of richting Nicotera). Voor grotere aankopen verkies je beter de supermarkten in een winkelcentrum (Carrefour in Lamezia, Spar in Vibo Valentia, Auchan in Gioia Tauro) of een lokale supermarkt zoals Conrad in Ricadi.
Op 2 invalswegen naar Joppolo vind je bronwater. Hier kan je zelf je flessen vullen met uniek, fris water, geschonken door de natuur! Het is een unieke ligging aan de Tyrrheense kust van Calabrië (de teen van de laars van Italië), op natuurlijke kliffen met een uitstekend uitzicht op de lokale schoonheid; nog gevrijwaard van toeristische exploitaties. Bij helder weer heb je zicht op de Eolische eilanden en Sicilië. De zee is rijk aan vis en is een perfecte oase voor liefhebbers van duiken en snorkelen. Een onvergetelijke plek voor een rustige en relaxerende vakantie. Het is een ideale, residentiële locatie in Calabrië met een zeker niveau van “lifestyle” en nog steeds de uitverkoren plaats van vele Italianen die hier hun vakanties doorbrengen. De dichtstbijzijnde golf ligt op 10 minuten rijden in het stadje Limbadi. De “Feudo Montalto Golf Club” werd ontworpen door Baldovina Dassu en werd aangelegd op een oude boerderij. Deze 9 holes golfbaan biedt een unieke ervaring waar je kan spelen tussen de sinaasappelbomen en olijfbomen. Route: Via Nicotera, richting Gioia Tauro. Na 10 minuten langs de “costa verde” met z’n citrusbomen, druiven en kiwi’s passeer je het golfterrein langs je rechterkant. In de winter kan je skiën in het Nationale Park van Calabrië op 1 uurtje rijden. Het ski resort Aspromonte ligt op een plateau, verwacht dus geen spectaculaire afdalingen; er wordt geskied “Zuid-Italiaanse stijl”. Het is hier rustig skiën, zonder de drukte en aanschuiftijden die je in de populaire skigebieden aantreft. Het gebied leent zich natuurlijk ook tot prachtige wandel- en fietstochten met de beste uitzichten ter wereld! Route: Neem de autosnelweg in Rosarno richting Reggio Calabria tot in Bagnara. Na deze afrit zie je al de bordjes die je naar de verschillende pistes leiden in M. Basilico, P. Scirocco aan het Parco Nazionale della Calabria. Terug naar inhoudstafel
-10-
-11-
-12-
-13-
-14-
-15-
-16-
-17-
3. Joppolo bestaat uit 4 dorpen/gehuchten Coccorino, Coccorinello, Monte Poro, en Caroniti. Kenmmerkend voor Joppolo zijn de kronkelende straatjes met huizen gebouwd op een top, van graniet en de rotsachtige stranden. Het dorp stijgt uit vanuit de zee met baaien afgewisseld met kliffen als glanzende reflecties van zilver. De heuvel is bedekt door dichte begroeiing met pijnbomen, olijfbomen, amandelbomen en Indische vijgen. Dit klein en authentiek stadje in de provincie Vibo Valentia in de Italiaanse regio Calabrië heeft een unieke ligging:
500 m van de New Marina in Joppolo 10 km ten noordwesten van Nicotera 10 km ten zuidoosten van Capo Vaticano 25 km ten zuidoosten van Tropea 30 km ten zuidwesten van Vibo Valentia 40 km ten zuidwesten van Pizzo 80 km ten noordwesten van Reggio di Calabria Airport 70 km ten noordwesten van de straat van Messina, verbinding met Sicilië 70 km ten zuidwesten van Lamezia Terme Airport
Op de heuvel van “Monte Poro” (de top van de bergflank van Joppolo) ligt de tempel van Onze-Lieve-Vrouw van de berg Carmel, de bestemming van vele pelgrims tijdens de festiviteiten die plaatsvinden op 15 en 16 juli. Er is markt op dinsdag (vierkante Tucci) en zaterdag (Piazza San Mercurius – Coccorino). Je kan een bezoek brengen aan de toren “Torre Parnaso”, de rest van een oude bastion met de
artillerietoren op de top, die op een klein voorgebergte dichtbij de zee ligt. Op een plateau ten noorden van de Monte Poro ligt aan de rand van de bebouwde kom van Zungri een complete holenstad uit de Byzantijnse tijd die tot in de 14de eeuw bewoond is geweest. De ruimten voor meer dan tachtig huizen, oliemolens en wijnpersen zijn volledig in het zachte zandsteen uitgegraven. Bezichtiging van het holenstadje staat gelijk aan een heerlijke wandeling. (www.comunezungri.it). Terug naar inhoudstafel
-18-
Restaurants: Gedurende het zomerseizoen zijn er tal van restaurantjes en pizzeria's open maar in de andere seizoenen kan het even zoeken zijn. In Monte Poro vind je het restaurant “Il Ducale” dat gans het jaar open is en waar ook pizza’s te verkrijgen zijn in de zomerperiode. Ook in onze straat “Contrada Rocola” is er een kleine pizzeria aan de achterkant van de bar “On the road”. Heel budgetvriendelijk maar vooral lekker! Aan de kust van Joppolo is er ook het restraurant “La Conchiglia” waar je gans het jaar terecht kan (vakantieperiode in november) en in onze straat “Contrada Rocola” is er de bar “On the road” met aan de achter-
4. Nicotera kant een pizzeria. Heel budgetvriendelijk maar vooral lekker! Is gekend als de bakermat van het “mediteranese dieet”. Niet verkeerd te begrijpen! Hiermee wil men zeggen dat de keuken gebaseerd is op lokale produkten, vooral versgevangen vis, pasta, Monte Poro kaas, verse groenten en fruit en zelfgemaakte zoetigheden zoals de traditie het voorschrijft. De oorsprong van Nicotera gaat terug tot het verval van de Griekse Medama, toen de bewoners probeerden te ontsnappen op de heuvels. In deze hogere plek waren ze beter beschut tegen de Saraceense invallen. Haar huidige naam zou afgeleid zijn van een familienaam die betekent “het wonder van de overwinning”. Het typische bebouwd gebied van het kasteel en de adellijke huizen van het oude Nicotera, is goed te zien vanaf
Gioia Tauro. Nicotera is vooral een toeristische trekpleister door zijn kilometerslange zandstranden.
-19-
-20-
5. Capo Vaticano is een badplaats in de gemeente Ricadi in Calabrië, Italië. De 'Kaap' wordt gevormd door een wit-grijs graniet, die wereldwijd wordt onderzocht voor haar geologische kenmerken. De maximale hoogte van de cape is ongeveer 124 meter, wat prachtige uitzichten biedt. De kust van Capo Vaticano begint vanaf de baai van Tono en eindigt in “Maagd Maria” baai. De meest suggestieve baai in de buurt van de Kaap is Grotticelle, die verdeeld is in stranden. De beroemde Venetiaanse schrijver Giuseppe Berto bouwde in Capo Vaticano zijn woning, na zijn reizen door heel Italië. Hij schreef “Capo Vaticano is als een Romeinse heuvel waar priesters en waarzeggers zochten om de toekomst te voorspellen”. 200 meter over de Kaap is er een rots genaamd “Mantineo” wat in het Grieks betekent “om te communiceren met God”. De Kaap was een heilige plaats. Terug naar inhoudstafel
-21-
6. Tropea ligt op een imposante rots van zandsteen, hoog boven de zee uittorend, tussen de Golf van Sant’Eufemia en Gioia Tauro en is één van de meest aantrekkelijke, pittoreske gebieden in de provincie Vibo Valentia. Het stadje is met name onder de Italianen geroemd en beroemd. De natuur is hier prachtig groen en dat is vooral te danken aan de altijd hoge luchtvochtigheid. Tot vlak aan de kust groeien er olijfbomen, wijnstokken, bamboe en oleander. De stad zelf heeft een van de mooiste bewaarde historische centers in de regio. Griekse en Romeinse overblijfselen nemen je mee in een 3-eeuwen oude geschiedenis. In het doolhof van smalle steegjes in het oude stadscentrum van Tropea kom je gebouwen uit de Baroktijd tegen zoals het bekende “Palazzo Braglio” en de “San Demetrio kerk” uit respectievelijk de 13e en 17 e eeuw. Aan het einde van de Corso Vittorio Emanuele heb je een panoramisch uitzicht over de zee. Bij helder weer zie je hier in de verte ook Stromboli en de Eolische eilanden. De Duomo is het juweeltje van de stad: gebouwd in pre-Romaanse stijl, staat deze aan een pleintje omringd door een zuilengang die dateert uit 1200. Binnen zijn beeldhouwwerken en religieuze voorwerpen te zien. Tijdens diverse aardbevingen is de Duomo beschadigd geraakt en iedere keer gerestaureerd volgens de stijl van die tijd. Hierdoor kan je verschillende bouwstijlen ontdekken. Terug naar inhoudstafel
-22-
-23-
Nu is Tropea een exclusief kustresort met een moderne jachthaven voor toeristen (enkele filmsterren hebben hier reeds hun toevlucht gevonden) en vissers. Als men het over Tropea heeft, wordt meestal gerefereerd naar de mooie kustlijn de “Costa degli Dei”. Terug naar inhoudstafel
-24-
7. Vibo Valentia is de hoofdstad van de gelijknamige provincie en heeft een levendig centrum vol met archeologische monumenten. De stad schrijft eigenlijk al geschiedenis vanwege haar benaming. Eerst heette de stad Hipponion. In de Romeinse tijd werd deze vervangen door de huidige naam, Vibo Valentia. Vervolgens is de stad in 1235 herdoopt tot Monteleone da Matteo Marcofaba, naar de secretaris van Federico II. En tot slot, kreeg de stad in 1928 haar oorspronkelijk Romaanse naam Vibo Valentia terug, zoals meerdere steden in die tijd. Het stadspark aan de Viale Regina Margherita wordt omringd door palazzi uit de 17e en 18e eeuw en leidt naar de waardevolle Duomo, uit omstreeks 1600, die gebouwd is op de resten van een Byzantijnse basiliek. Binnenin tref je belangrijke kunstwerken aan, onder meer marmeren beelden van Antonello Gagini uit de 16e eeuw. Ook de moeite van het bekijken waard is de kerk “San Michele”, geïnspireerd op Toscana ten tijde van het Rinascimento, Renaissance, en de kerk “Santa Maria degli Angeli”. Beide kerken dateren uit de 16e eeuw. Het Museo Archeologico Statale Vito Capialbi toont vondsten uit de tijd van Hipponion. Aanbevolen is ook een bezoek te brengen aan de ruïnes van het oude Hipponion. Hier vind je nog sporen van een indrukwekkende Griekse muur en een fundament van een Dorische tempel uit de 6e en 5e eeuw voor Christus. Maar ook heb je vanaf hier een schitterend wijds uitzicht dat zich uitstrekt van Palinuro in Campania tot de Etna op Sicilië.
8. Pizzo staat bekend om haar Tartufo di Pizzo waar Calabrezen van heinde en verre voor komen. Tartufo di Pizzo is een bol chocolade-notenijs in het hart een vulling van stroperige chocoladecrème, naargelang het familierecept, gehuld in een dikke laag cacao. Deze lokale specialiteit is in bijna alle bars te verkrijgen vooral op de Piazza Repubblica en absoluut de moeite waard. Naast deze culinaire reden is er natuurlijk ook nog het culturele. Onder de Piazza ligt het kasteel van de Aragons. Een oprit leidt naar beneden naar de Marina - een mooi strand en keurige uitspanningen. Pizzo is een karakteristiek en pittoresk dorpje dat wel wat weg heeft van Tropea; straten die zijn uitgehold in een rots en balkons die altijd uitzicht op zee hebben. Het Castello Aragonese, dat laat in de 14e eeuw werd gesticht door Ferdinando I d'Aragona, is de moeite waard. Hier is Gioacchino Murat in 1815 geëxecuteerd nadat hij geprobeerd had het Regno di Napoli te veroveren. In het noorden van het plaatsje ligt de kleine, geheel in de rotsen uitgehakte kerk aan het strand, de Chiesetta di Piedigrotta. De kerk werd eind 17de eeuw gebouwd door Napolitaanse zeelieden als dank voor het overleven van een noodsituatie. Eind 19 de eeuw werkt de plaatselijke kunstenaar Angelo Barone deze grot verder aan en versierde hem met veel naïeve heiligenbeelden die hij direct uit het zachte zandsteen hakte. Ieder jaar wordt op 2 juli ‘s avonds het feest van de Madonna dell Grazie gevierd met een processie ter zee en vuurwerk. Terug naar inhoudstafel
-25-
-26-
9. Lamezia Terme is de hoofd-internationale luchthaven. Van hieruit kan je ook vlot een binnenlandse vlucht boeken naar Milaan, Rome, Turijn, Pisa, Bologna, Venetië.
10. Reggio di Calabria In de 8e eeuw v.Chr. werd de stad onder de naam “Rhegion” door Griekse kolonisten gesticht en is de geboortestad van de mode ontwerper Gianni Versace. Op 28 december 1908 werd Reggio di Calabria verwoest door een aardbeving en een daarmee gepaard gaande tsunami. Hier ligt het pas gerestaureerde Art Nouveau- treinstation, waar het meest zuidelijk gelegen treinnetwerk van Italië start. Deze spoorweg loopt langs Joppolo en biedt met internationale verbindingen een goede bereikbaarheid. Er zijn dagelijks treinverbindingen naar Napels en Rome. Luchthaven Reggio Calabria is voornamelijk voor binnenlandse vluchten naar Rome, Milaan, Venetië, Bologna, Turijn, Verona alsook naar Malta en is vooral druk bezet in de zomer. Goedkope luchtvaartmaatschappijen gebruiken deze luchthaven vooral voor internationale vluchten. Je kan naar REG reizen met Air One en MyAir. Ook KLM vliegt op REG.
11. Sicilië is vlot bereikbaar met ferries over de straat van Messina. De stad Messina ligt dus op Sicilië, zeer dicht bij Reggio di Calabria, maar aan de overzijde van de zee. Met een veerboot kan men de deze stad in ongeveer 20 minuten bereiken. Al eeuwenlang bestaat het idee een verbinding te leggen tussen het Italiaanse vasteland en Sicilië bij de Straat van Messina. De aanleg van een brug over de Straat van Messina is een ambitieus infrastructureel project dat door de regering Berlusconi hoge prioriteit heeft gekregen. In het economisch achtergebleven Zuid-Italië zou ’s wereld langste hangende brug moeten worden gebouwd om een economische impuls te geven aan dit gebied. De brug zal trein- en wegverbindingen krijgen en een lengte hebben van 3,3 km. De verdere uitvoering van dit project lijkt echter een halt te zijn toegeroepen na de verkiezingen waarbij de centrumlinkse coalitie o.l.v. Prodi een kleine meerderheid heeft behaald. Prodi heeft de wil geuit de bouw van de brug uit te stellen ten gunste van andere infrastructurele werken in het zuiden. Vanuit Sicilië kan je verder naar Tunesië of je kan de Eolische eilanden (Lipari, Salina en Vulcana) bezoeken. Terug naar inhoudstafel
Kaart van de provincie Vibo Valentia
-27-
III EEN VAKANTIE IN CALABRIE is vooral een vakantie met de nadruk op de zee en de natuur die heel uniek zijn in deze regio. De westkust heeft bovendien een aantal pittoreske stadjes waar je een heerlijke ontspannen sfeer kan proeven. Grotere steden in Calabrië zijn Catanzaro, Palmi en Cosenza. Toeristische attracties in Calabrië: De lekkere Calabrese keuken. De rijke geschiedenis zorgt voor historische gebouwen in pittoreske stadjes. In de bergen in Calabrië liggen maar liefst drie nationale parken, Pollino, Sila en Aspromonte en ruim 16 natuurreservaten. Onder de bewoners van het park behoren wolven, herten en zeldzame roofvogels. Ideaal voor natuurliefhebbers. Op de witte stranden in de pittoreske baaien kan je lekker zonnebaden en in de heldere zee kun je heerlijk zwemmen, surfen, zeilen en duiken. Sportieve activiteiten in Calabrië: Ook Calabrië behoort voor de Italianen tot de populaire skigebieden. Er wordt hier geskied “Zuid-Italiaanse stijl”, verwacht geen spectaculaire afdalingen. Het is hier rustig skiên, zonder de drukte en aanschuiftijden van de andere populaire skigebieden. Als de sneeuw is gesmolten, kan je in de bergen wandelen, mountainbiken, skaten, zeilen en kanoën op de meren. Het warme klimaat in Calabrië biedt perfecte weersomstandigheden die ervoor zorgen dat er elke maand van het jaar gegolfd kan worden. Calabrië beschikt over 3 golfterreinen maar de intentie is om in de komende jaren nog 6 nieuwe golfterreinen aan te leggen. Calabrië kan het nieuwe beloofde land voor de golfsport worden.
1. Paspoort en visum Inwoners van Europa hebben alleen een geldig paspoort nodig. De maximaal toegestane verblijfsduur is 6 maanden voor bezoekers van Italië. Andere nationaliteiten moeten contact opnemen met de lokale Italiaanse Ambassade om naar de visum eisen te vragen.
2. Douane Als je rechtstreeks vanuit een EU-land naar Italië reist, hoef je niet langer door een rode of groene doorgang bij de douane. Bij de meeste luchthavens en veerhavens is een aparte EU-doorgang aanwezig, soms blauw gekleurd. Je hoeft dus niets aan te geven bij de douane. Wel vinden er zo nu en dan steekproeven plaats om verboden zaken op te sporen. Beperkingen op de invoer van met accijns en belasting bezwaarde goederen, gekocht in een EU-land, zijn feitelijk opgeheven door de introductie van één grote EU-markt en door het wegvallen van het belastingvrij winkelen. Er worden echter richtlijnen gehanteerd voor alcoholhoudende dranken en tabakswaren. Zo wordt onderscheid gemaakt tussen echt persoonlijke invoer en invoer met een commerciële bedoeling. De volgende maatstaven worden aangehouden voor EU-waren: Tabakswaren: - 800 sigaretten - 400 cigarillo's - 200 sigaren - 1 kilo pijp- of andere tabak Terug naar inhoudstafel
Alcoholhoudende dranken: - 10 liter sterke drank - 20 liter versterkte wijn - 90 liter gewone wijn (waarvan niet meer dan 60 liter mousserend) - 110 liter bier
-28-
3. Tijd Calabrië heeft dezelfde tijdzone als België, er is dus geen tijdsverschil.
4. Voltage De Italiaanse voltage is meestal 220 V, 50 Hz, hetzelfde als in België. Dikwijls zijn adapters nodig voor de stekkers (meeste Italiaanse stopcontacten hebben 2-3 gaten). Denk eraan, dat in sommige oude gebouwen, de elektriciteit overbelast kan raken. Er wordt geadviseerd om dan niet te veel stroomvretende apparaten tegelijkertijd te gebruiken. In de recente gebouwen levert dit echter geen problemen.
5. Bank en geld De Italiaanse munteenheid is de Euro (€) Bijna alle hotels, restaurants, benzinestations, en supermarkten accepteren kredietkaarten. Banken zijn open van maandag tot vrijdag 08.30u - 13.30u en 15.00u – 16.00u.
6. Bellen vanuit Italië Voor gesprekken binnen Italië, zelfs lokale gesprekken, moet het kengetal “0” gedraaid worden. Er zijn maar enkele telefooncellen waar je munten kan gebruiken. Meestal heb je een telefoonkaart nodig (scheda telefonica) die je kan kopen in bars of tabakwinkels (tabacchi), postkantoren, en boekhandels.
7. Het Italiaanse gezondheidsstelsel Servizio Sanitario Nazionale (SSN) biedt goede zorg tegen redelijke prijzen voor residenten en hun families. Deze service is uitgebreid tot de EU-inwoners. Acute hulp wordt gegeven aan iedereen ongeacht de nationaliteit. In noodgevallen word je in het ziekenhuis geholpen op vertoon van je Europese Zorg Pas. Deze pas geeft je recht op korting en soms gratis medische hulp. Om zich te registreren bij de lokale gezondheidszorg, L’Unita Sanitaria Locale (USL) heb je een verblijfsvergunning nodig. Privé gezondheidszorg is in Italië erg populair. Italië staat in de top-10 van landen in de wereld wat betreft de kwaliteit van de gezondheidszorg. Ter vergelijking: de Verenigde Staten staan op de 37ste plaats terwijl zij er het meeste geld aan uitgeven.
8. Rijden in Italië Voor inwoners uit de EU volstaat hun EU-rijbewijs en je moet minimaal één jaar rijervaring hebben. Niet EUbewoners moeten contact opnemen met het Italiaanse consulaat voor advies. De Groene Kaart van het voertuig moet geldig zijn en moet bovendien ondertekend worden door iedereen die je wilt laten rijden. Rijden in Italië is “interessant” en voor mensen die beschikken over stalen zenuwen want alles is mogelijk. Als je onthoudt dat de wegen niet al te best onderhouden zijn en altijd het onverwachte kan gebeuren, zoals overstekende geiten of schapen. In Calabrië zijn de dorpen oud en de wegen dus heel smal. De verkeersborden zijn simpel en duidelijk. Verder moet je altijd je gordel om doen. Ook moet je niet vergeten de dimlichten aan te doen tijdens het rijden buiten de bebouwde kom. Terug naar inhoudstafel
-29-
9. Feestdagen om rekening mee te houden
Italië kent een aantal katholieke feestdagen (hoe kan het ook anders in een land waar het merendeel van de bewoners katholiek is). Naast de bekende feestdagen zoals Natale, kerst, en Capodanno, oud en nieuw, kennen diverse steden ook een eigen heiligendag waarop de patroonheilige wordt geëerd. Op deze dagen ligt over het algemeen alles plat - dus zowel instanties (de gemeentelijke instellingen, banken en postkantoren) als winkels. Valt de desbetreffende feestdag bovendien op een donderdag, wordt op kantoor al snel een ponte, 'brug', gemaakt, waardoor op vrijdag ook de burelen gesloten zijn. Het funshopping dat bij ons gebeurt op bijvoorbeeld 2e paasdag en 2e kerstdag is in een land als Italië uit den boze. Die dagen breng je door bij familie, waar je dan geniet van de uitgebreide maaltijd die la Mamma heeft bereid. Alle officiële feestdagen worden in tutta l'Italia gevierd. Op deze dagen is alles in heel Italië dicht. Ook heeft elke stad een eigen patroonheilige en dus ook een heiligendag. Op die dag zijn vaak instellingen en bedrijven gesloten en vinden er allerlei feestelijkheden plaats. Daarnaast zijn ook tal van bijzondere feestdagen die in Italië anders gevierd worden dan wij gewend zijn.
De officiële feestdagen van Italië zijn: 01 januari
Capodanno
Nieuwjaarsdag
06 januari
Epifania / Befana
Driekoningen
maart / april
Pasqua
Eerste paasdag
maart / april
Lunedì dell'Angelo / Pasquetta
Tweede paasdag
25 april
Giorno della Liberazione
Bevrijdingsdag
01 mei
Festa del Lavoro
Dag van de Arbeid
02 juni
Festa della Repubblica
Dag van de Republiek
15 augustus
Assunzione della Beata Vergine Maria / Ferragosto
Maria Hemelvaart
01 november
Ognissanti
Allerheiligen
08 december
Immacolata Concezione
Onbevlekte ontvangenis
25 december
Natale
Eerste kerstdag
26 december
Santo Stefano
Tweede kerstdag
31 december
San Silvestro
Oudjaar
Roma
29 juni
San Pietro
Milano
07 december
Sant' Ambrogio
Venezia
25 april
San Marco
februari
Carnevale
21 november
Festa della Salute
Torino
24 juni
San Giovanni
Genova
24 juni
San Giovanni
Firenze
24 juni
San Giovanni
Bologna
04 oktober
San Petronio
Napoli
19 september
San Gennaro
Bari
06 december
San Nicola
Palermo
15 juli
Santa Rosalia
Patroonheiligen:
Terug naar inhoudstafel
-30-
Daar waar in België Sinterklaas als grote kindervriend wordt bestempeld, is dat in Italië niet Babbo Natale (de kerstman), maar La Befana, een kleine, oude dame (geen heks!!) die al eeuwenlang in de nacht van 5 op 6 januari op haar bezemsteel cadeautjes en snoepjes brengt aan Italiaanse kinderen die zoet zijn geweest. Ook typisch Italiaans is de onomastico, naamdag. De meeste Italiaanse namen zijn afgeleid van heiligennamen en voor Italianen is hun naamdag dan ook minstens zo belangrijk als hun verjaardag. Italianen hebben overigens niet, zoals dat bij ons gebruikelijk is, diverse doopnamen. Eén naam, that's it. De dag kan zelfs op een speciale internetkalender worden opgezocht. Heet je bijvoorbeeld Anton, Ton, Toon of Nino, dan valt je naamdag op 13 juni, de dag van de heilige Antonius van Padova. De onomastico wordt vaak gevierd met cadeautjes en lijkt daarmee een beetje op een verjaardag.
10. Non dimenticarti che…..vergeet niet dat…
veel winkels, ook in de kleinere steden, op maandag gesloten zijn de middagsluiting, vaak tussen 13.00u en 16.00u, nog steeds een feit is maar sluiten de winkels pas om 20.00u. In de grote steden hebben de grote ketens vaak orario continuo, ofwel zijn ze doorlopend geopend je gesloten winkels treft op 1 en 6 januari, 1e en 2e paasdag, 25 april, 1 mei, 15 augustus, 1 november, 8, 25 en 26 december, en de feestdagen van de lokale patroonheilige supermarkten één middag in de week sluiten. Op welke dag verschilt per streek. banken geopend zijn van maandag tot en met vrijdag van 08.30u tot 13.30u en 15.00u tot 16.00u en gesloten in het weekend postkantoren geopend zijn van maandag tot en met vrijdag van 08.30u tot 13.30u en op zaterdag van 08.30u tot 11.30u musea vaak maandags gesloten zijn. De openingstijden verschillen per museum: sommigen zijn alleen ‘s ochtends open en andere musea hebben ook een middagopening. Verder zijn er ook musea die de gehele dag geopend zijn. Ook op feestdagen zijn de musea gesloten. Musea die staatseigendom zijn geven 60plussers en jongeren onder de 18 gratis toegang op vertoon van een persoonsbewijs dat de leeftijd aantoont kerken dagelijks geopend zijn van 07.00u tot 12.30u en van 16.00u tot 19.00u je dag en nacht kunt tanken bij benzinestations langs de autostrade, autosnelwegen. Houd er rekening mee dat de benzinestations landinwaarts een lunchpauze hanteren én op zondag veelal gesloten zijn. De openingstijden verschillen ook per seizoen: 's zomers 07.30u - 13.00u en 16.00u - 20.00u, 's winters van 07.00u – 12.00u en 16.00u - 19.00u de lunch, oftewel il pranzo gewoonlijk geserveerd wordt tussen 13.00u en 14.30u en la cena vanaf 20.00u. of later. Een aperitivo voor aanvang van de maaltijd is geen uitzondering!
Terug naar inhoudstafel
-31-
11. En verder:
veel kerken een 'dresscode' hebben: geen blote benen tot boven de knieën en voor de dames geen blote schouders. Het is dan handig een sjaal of omslagdoek mee te nemen die je dan over je schouders kan slaan als je een Italiaans telefoonnummer belt, je altijd het kengetal moet gebruiken. Als je vanuit België naar Italië belt, dien je de “0” voor het kengetal niet weg te laten! Bij mobiele nummers gebruik je echter geen “0” indien je vanuit het buitenland belt augustus traditioneel de maand is dat de Italianen veelal in eigen land op vakantie gaan. Tijdig reserveren is daarom verstandig. Ook kun je stuiten op gesloten winkels, restaurants en kantoren veel buitenzwembaden vaak pas vanaf eind mei gevuld zijn, meestal tot ongeveer half september een badmuts vaak verplicht is in buitenzwembaden het lang zoeken is naar gezellige restaurants met kaarslicht. Kaarsen horen namelijk in de kerk en op het kerkhof. Bovendien zijn Italiaanse gasten en fel tl-licht een betere garantie voor goed eten je een Italiaanse gastheer of -vrouw nooit chrysanten geeft, tenzij deze voor het kerkhof zijn bedoeld honden of katten mee op reis kunnen met een EU-paspoort voor dieren. Dit wordt afgegeven wanneer het dier is ingeënt en gezond is verklaard in openbare gelegenheden een hond aangelijnd en gemuilkorfd moet zijn. Indien 2 of meer dieren in de auto worden vervoerd, moeten ze achter een hondenrek of in een kattenmand worden vervoerd de netspanning in Italië gelijk is aan die van België. Italië kent wel verschillende maten stekkers en stopcontacten. Je zit meestel goed met de moderne, platte eurostekker. Het is echter niet onverstandig om toch altijd een verloopstekker mee te nemen
Italiaanse noodtelefoonnummers:
113 Alarmnummer - Polizia - politie 112 Carabinieri - politie 115 Pompieri - brandweer 118 Ambulanza - Ambulance 114 Soccorso stradale - Wegenwacht het in een bar gebruikelijk is eerst af te rekenen aan de kassa, waarna je met je scontrino, bonnetje, aan de bar gaat bestellen. Gooi dit niet weg binnen een straal van 50 meter van de locatie, want dat levert je met een beetje pech een multa, boete, op een begroeting in Italië die vergezeld gaat met zoenen op de wang, begint op rechts en eindigt na 2 zoenen. Attenzione, begin je op links, dan riskeer je een zoen vol op de mond! Terug naar inhoudstafel
-32-
IV GEWOONTEN EN GEBRRUIKEN TOT HET ETEN
1. Italiaanse aperitieven Het is typisch Italiaans om voor het eten, zowel voor il pranzo, lunch, als la cena, diner, een aperitivo te nuttigen. Het gaat hierbij in het algemeen om een alcoholisch drankje vergezeld van lekkere hapjes. Een aperitivo is op de eerste plaats lekker en gezellig maar een Italiaan zou geen Italiaan zijn als hij ook aan dit gebruik geen bijzondere, gezonde, betekenis hecht. Waar de digestivo na de maaltijd wordt genuttigd om de vertering een handje te helpen, ‘opent' de aperitivo de maag en bereidt deze zo de darmen voor op de komende maaltijd. Waar of niet.....baat het niet dan schaadt het niet!
a. Un po' di storia De eerste aperitivo-bars ontstonden rond 1800, toen er in Milano en in steden als Torino, Firenze en Venezia een ware café-hype bestond. Ruim 100 jaar later verspreidde de trend zich ook in de rest van Italië, doordat het een gewoonte werd om even af te spreken voor de lunch of het diner om een aperitivo te drinken. Opvallend is dat Italianen, naast lekker eten, dol zijn op bitter. Dit klinkt misschien tegenstrijdig - in de natuur is bitter immers een waarschuwing voor giftig - maar is eigenlijk heel logisch! Bittere drankjes zijn de beste dorstlessers. En hoe hoger de temperatuur, des te meer de dorst gelest moet worden. Daarnaast wordt de eetlust het beste opgewekt door een aperitief met zo min mogelijk suiker en een hoog alcoholpercentage: esatto, inderdaad, bitter!
b. Spritz, Che bevi? Een traditionele Noord-Italiaanse aperitivo is Aperol. Toen de bitterzoete Aperol in 1919 door Giuseppe Barbieri in Padova werd gelanceerd, was vooral het relatief lage alcoholpercentage (11%) bijzonder. Het echte succes kwam pas na de oorlog; ieder huishouden had een fles in huis, en in elke bar werd dit hippe sinaasappeldrankje geschonken. Het wordt ‘on the rocks' gedronken, maar het meeste wordt het geserveerd als Spritz: een mix van Aperol, prosecco en mineraalwater; een schijfje sinaasappel maakt het af. Uiteraard wordt prosecco, mousserende droge witte wijn uit Veneto, ook separaat als aperitief geschonken. Een ander geliefd bitter drankje dat in heel Italië als aperitief wordt genuttigd is Campari. Je drinkt het òf puur, òf met spuitwater als Campari soda, òf in de Negroni, een cocktail van Campari, Martini en Gin. Maar ook een Lemon Chill is in een handomdraai gemaakt! Delizioso! Ben je een echte bierliefhebber, dan val je in de aperitivo-wereld absoluut niet buiten de boot. Ook de vertrouwde goudgele rakker leent zich hiervoor prima. Gelukkig voor de BOB bevat een aperitivo niet per definitie alcohol, er is in Italië namelijk keuze genoeg uit heerlijke alcoholvrije drankjes. Ook dan zijn het vooral de zoet-bittere drankjes zoals Bitter Lemon, Crodino of San-Bitter, die bij de Italianen in de smaak vallen. Echt Italiaans is de frisdank Chinotto. Deze bijzondere drank wordt gemaakt van de chinotto, kumquat, een kleine bittere citrusvrucht die vooral in Liguria wordt geteeld. Dit ingrediënt vind je overigens ook terug als bestanddeel in de meeste alcoholische aperitieven. Ben je toch niet zo gecharmeerd van al dat bitter, dan kun je altijd terugvallen op een verfrissend glaasje koolzuurvrij acqua of een vruchtensap. Deze laatste zijn in Italië overigens heel wat dikker dan de Belgische variant. Het heeft meer weg van een ‘smoothie'. Terug naar inhoudstafel
-33-
2. Voor de lekkere trek.... Italiaanse eetgebruiken Een aperitivo is natuurlijk niet compleet zonder een lekker hapje. Stukjes kaas met augurk of een bitterbal met mosterd zul je in de Italiaanse bar niet terugvinden. Op de bar worden vaak hele, vaak gratis, ware buffetten uitgestald met stuzzichini salati, zoute borrelhapjes, tramezzini, sandwiches etc. Dankzij het grote scelta, aanbod, van de aperitivo-hapjes kiezen Italianen er soms zelfs voor om de maaltijd in te wisselen voor een uitgebreid aperitief-moment! Maar de echte Italianen weten natuurlijk wel beter: zij genieten eerst van een aperitivo, en schuiven dan aan tafel om met famiglia e amici te genieten van een verrukkelijke maaltijd! Eten en drinken, vooral van wijn, vormen een wezenlijk onderdeel van de Italiaanse levensstijl. Piano, piano, even de tijd nemen en genieten van een uitgebreide maaltijd, liefst samen met familie en/of vrienden. Italianen pakken het heel anders aan dan wij. Terug naar inhoudstafel
-34-
a. La prima colazione Ontbijt zoals wij dat gewend zijn, zul je in Italië niet tegenkomen. Loop je naar je werk, stop je onderweg bij een barretje om een cappuccino e brioche te nuttigen terwijl je de Gazzetta dello sport doorleest. Kinderen krijgen naar school una merendina mee - een tussendoortje dat nog het meeste weg heeft van een gevuld cakeje. Als je tijdens de eerste koffiebreak in een Italiaans barretje staat en wilt doen zoals de Italianen, houd dan het volgende in de gaten. Bestel na 11.00 uur nooit een cappuccino of een cappucc' (spreek uit; kapoetsj). Dit drink je alleen in de ochtend. Een echte Italiaan stapt over op espresso. Die drink je overigens met veel suiker. Laat dus je dieetgedachten maar varen en geniet een espresso zoals hij bedoeld is: heet, sterk en zoet!
b. Prendere un bianchino 'Laten we een pilsje pakken' - dat hoor je bij ons rond borreltijd. In Italië daarentegen wordt eerder voor een wijntje gekozen. 'Prendiamo un bianchino' (laten we een witte wijn bestellen) is daarin een veelgehoorde uitdrukking. In de barretjes of op de terrassen wordt naast je drankje vaak een 'hapje' van het huis aangeboden. Dat varieert van een schaaltje pinda's, zoute chips, olijven tot een stukje pizza met ansjovis, focaccia of kleine tramezzini. De duurdere terrassen maken hier vaak voor onze begrippen een hele maaltijd van.
c. Il pranzo De lunch wijkt als ritueel ook af van dat bij ons. Italianen kijken met afschuw naar onze boterhammen belegd met ham en kaas en verpakt in een plastic zakje of broodtrommeltje. Non è possibile! Onmogelijk, in Italië lunch je tussen de middag in het barretje om de hoek of in een restaurant! De werkgever betaalt daar vaak een bijdrage voor. Dat is meestal ook de reden dat je tussen 12.00u en 15.00u weinig kantoorpersoneel spreekt, alhoewel de steden in het noorden van Italië hierop over het algemeen een uitzondering vormen.
Op het Italiaanse werk zijn de in België o zo gebruikelijke koffiezetapparaten en de cup-a-soup-break een onbekend fenomeen; logisch, een barretje is immers vlakbij, en daar heb je natuurlijk altijd verse espresso. Terug naar inhoudstafel
-35-
d. La cena Hoe ziet een uitgebreid Italiaans avondmaal eruit? In ieder geval moet je er tijd voor uittrekken, veel tijd. Namelijk om de dis te maken en om te nuttigen. De zondag is dan ook de dag bij uitstek dat je naar La Mamma of naar een restaurant gaat om samen met familie en vrienden te genieten van alle gangen. Tijdens de aperitivo kunnen de laatste nieuwtjes worden uitgewisseld en legt La Mamma de laatste hand aan de maaltijd. De wijn staat op tafel en in Italiaanse stijl bedient iedereen zichzelf.
1) Antipasti Er wordt begonnen met een antipasto; een koud voorgerecht bedoeld om je eetlust op te wekken. Het zou onbegonnen werk zijn een volledige lijst te geven. De keus is net zo groot als de fantasie van La Mamma. Een paar plakken parmaham op geroosterd brood dat rijkelijk begoten is met olijfolie en bestrooid met grof zout. In een duurder restaurant zie je vaak een trolley waaruit je een persoonlijk bordje kunt samenstellen. Een kleine selectie: groenten ingelegd in azijn, olie of zout; vleeswaren zoals plakjes ham, salami of mortadella, of plakjes Ndjua d.i. een pikante worst die zijn oorsprong vindt in het dorpje Spilinga, dichtbij Joppolo; een salade van zeevruchten, gemarineerde mosselen; kleine puntjes pizza, crostini: stukjes geroosterd brood met verschillend beleg of focaccia.
2) Primi
Het warme voorgerecht. Pasta is bij ons een hoofdgerecht, in Italië is het echter een van de primi - voorgerechten. Pasta in alle soorten en maten. De verhalen over de herkomst van de pasta lopen nogal uiteen. In ieder geval heeft het zo'n 300 verschillende soorten opgeleverd. Elke regio kent zijn eigen vormen en maten met bijbehorende vulling of saus. De vorm van de pasta bepaalt namelijk de combinatie met de saus. Vind je een heel bord te veel, dan is het heel gebruikelijk om een halve portie te bestellen.
3) Secondi Eindelijk het hoofdgerecht. Dit kan bestaan uit vlees of vis. In België krijg je bij het bestellen van een hoofdgerecht automatisch als 'bijgerecht' groenten en aardappelen geserveerd. In Italië zal je deze contorni apart moeten bestellen. Mocht je hier nog ruimte voor hebben. Voor een Italiaan is een aardappel (patata) overigens ook een groente! Het brood dat je bij de meeste maaltijden geserveerd krijgt, is overigens bedoeld om ook het laatste heerlijke restje van je bord te vegen.
4) Dolci Het zoete nagerecht voor als je nog puf hebt. Heb je nog een gaatje over, probeer dan vooral een van de nagerechten van de streek. Deze gang kan ook bestaan uit een kaasplateau, fruit van het seizoen of een vruchtensalade. Terug naar inhoudstafel
-36-
5) Café o digustivo Na een dergelijke copieuze maaltijd kan de maag wel wat hulp gebruiken bij de spijsvertering. Elke streek kent daarvoor zijn eigen 'medicijn'. Een grappa uit Noord-Italië, een Sambuca uit Midden-Italië of een Limoncello uit Zuid-Italië. Naast de Limoncello kan men in Calabrië een “Amaro del Capo” vragen. Dit drankje doet enigszins denken aan Amaretto, al is dit enkel door de naam en de vorm van de fles. De Calabrezen staan er echter op om geen Amaretto te schenken. Amaro del Capo is gemaakt op basis van kruiden. Maar ook een espresso is een mooie afronding van een maaltijd al dan niet geserveerd met Cantuccini en een Vin Santo zoals je in Toscane vaak tegenkomt.
Terug naar inhoudstafel
-37-
V DE ITALIAANSE TAAL 1. De uitspraak / la pronuncia Italianen spreken misschien wel snel maar ook duidelijk. Niet de spreeksnelheid, maar vooral de, voor ons, vreemde zinsmelodie en de van het Nederlands afwijkende zinsconstructie maken het Italiaans aanvankelijk moeilijk te verstaan en te spreken. Je moet er rekening mee houden dat er in Italië zeer veel dialecten voorkomen en dat de uitspraak van het Italiaans van Noord naar Zuid , van provincie tot provincie, van stad tot stad zeer sterk kan verschillen. Laat je oren wennen aan de uitspraak die in een bepaald gebied of een bepaalde stad wordt gehanteerd. Wanneer je je al pratende aan de volgende uitspraakregels van het ”Algemeen Beschaafd Italiaans” houdt, zal men je in ieder geval overal in “la bella Italia” kunnen verstaan. De vorm tussen haken geeft de juiste uitspraak weer. -A-
a
(aa)
De –a– klinkt steeds als de aa in “kaas”; dus ook als hij door twee of meer medeklinkers wordt gevolgd. De –a– van “appel” komt in het Italiaans niet voor. -Bb (bie) De –b– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -Cci (tsjie) De –c- + a, o, u of een medeklinker klinkt als –k-. De –c- + e, of i klinkt als –tsjDe –c- + e, of i klinkt als –tsj. -D- di (die) De –d– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -Ee (ee) De –e– wordt soms “gesloten” uitgesproken als de –ee– in “leed”, soms “open” als de –e– in “best”. Hiervoor zijn geen vaste regels te geven; bovendien verschilt de uitspraak in Italië per regio. De onbeklemtoonde –e-, aan het eind van een woord, wordt ongeveerd uitgesproken als de Nederlandse –i– van “ik”. -Feffe (effe) De –f– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -G- gi (dzjie) De –g- +a, o, u of een medeklinker klinkt als de –g– in het Engelse “good”, of als in het Franse “garçon”, of als in het Duitse “gut”. De –g- + e, of i klinkt als –dzj. -H- acca (aakkaa)De –h– wordt nooit uitgesproken. Hij komt slechts voor in 4 vormen van het werkwoord “avere” (hebben), in enkele uitropen en in woorden die uit een andere taal afkomstig zijn. Verder dient de –h– om een –c– of een –g– vòòr een –e– of –i- “hard” te laten klinken. -Ii (ie) De –i– wordt altijd uitgesproken als de –ie– in “fiets”, dus ook als hij dor 2 of meer mede klinkers wordt gevolgd. De –i– wordt in het Italiaans nooit uitgesproken als de –i– in “ik”. -Ll (elle) De –l– wordt “dun”, vòòr in de mond uitgesproken (met de punt van de tong tegen de bo ventanden). -M- emme (emme)De –m– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -N- enne (enne) De –n– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -O- o (o) De –o– wordt soms “gesloten” uitgesproken als de –o– in “bot”, soms open als de –oo– in “boot”. Hiervoor zijn geen vaste regels te geven; bovendien verschilt de uitspraak in Italië per regio. -Ppi (pie) De –p– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -Q- qu (koe) De –q– wordt altijd gevolgd door een –u– en klinkt als de Nederlandse –k-. -Rerre (erre) De –r– moet –als het mogelijk is!!!- rollend, met de punt van de tong vooraan tegen het gehemelte, worden uitgesproken. -Sesse (esse) De –s– klinkt als de Nederlandse –s-: 1. Aan het begin van een woord vòòr een klinker. 2. Aan het eind van een woord. 3. Na een medeklinker. 4. Vòòr een f, p, q, t of een c die als k moet klinken. 5. Wanneer hij door nog een s wordt gevolgd. De –s– klinkt als de Nederlandse –z-: 1. Tussen twee klinkers. 2. Vòòr een b, d, l, m, n, r, v, of een g die als de –g– van het Engelse “good” moet klin ken. -Tti (tie) De –t– klinkt hetzelfde als in het Nederlands. -U- u (oe) De –u– moet altijd worden uitgesproken als de –oe– in “koe”. -V- vu (voe) De v– wordt “zacht” uitgesproken, dat wil zeggen tussen de –b– en de –w– in, met de on derlip tegen de boventanden. Je moet er op letten dat de –v– duidelijk onderscheiden is van de –f-!!! N.B. De –v– klinkt in het Italiaans dus NIET net als een –w– of een –b-! -Zzeta (dzetaa)De –z– wordt òf als –ts– òf als –dz– uitgesproken. Vaste regels voor de keuze van de uit spraak van de –z– zijn niet te geven. Enkele veelvoorkomende gevallen: 1. –z– klinkt als –ts– in de uitgangen: -anza, -enza, -ezza, -izia, en –zione. 2. –z– klinkt als –dz– in de uitgangen: - izzare en izzazione. Terug naar inhoudstafel
-38-
De j, k, w, x en y komen in het eigenlijke Italiaanse alfabet niet voor; we treffen deze letters alleen aan in eigennamen of in vreemde woorden. -J-K-W-X-Y-
i lunga (ie loengaa) De –j– klinkt ongeveer als de Nederlandse –j-. cappa (kaappaa) De –k– klinkt als de Nederlandse –k-. doppia vu(doppieaa voe)De –w– klinkt als de Nederlandse –v-. ics (ieks) De –x– klinkt als –ks-. i’psilon (ie’psielon) De –y– klinkt ongeveer als de Nederlandse –ie-.
-Gli-
(ljie)
-Gn-Sc-
(nj) (sk-sj)
-Ae-Au-Ao-Ei-Eu-Oe(a-e;aoe;a-o;eji;eoe;o-e)
De combinatie –gl– voòr een –i– moet als –lj– worden uitgsproken. Als de combinatie –gl– vµoòr a, o, u, of e staat, klinkt de –g– als de –g– in het En gelse “good”. De combinatie –gn– moet worden uitgesproken als de –nj– in “oranje”. -Sc- + a, o, u of een medeklinker klinkt als –sk-. -Sc- + e of i klinkt als –sj-. Bij deze klinkercombinaties moet je iedere klinker afzonderlijk proberen te laten horen.
Dubbele en enkele medeklinkers In principe gelden voor dubbele medeklinkers dezelfde regels als voor enkele medeklinkers. De uitspraak verandert dus niet, maar men moet een dubbele medeklinker wel laten horen, door hem iets langer aan te houden en meer te benadrukken. Klemtoon In Italiaanse woorden valt de klemtoon meestal op de voorlaatste lettergreep. Er zijn natuurlijk heel wat uitzonderingen. Accenttekens 1. 2.
Soms wordt de klemtoon aangegeven door een accentteken. In 2 gevallen is het verplicht om de klemtoon aan te geven met een accentteken: Op de beklemtoonde eindklinker van een meerlettergrepig woord. Vb. città, unità, actività, nazionalità. Op de beklemtoonde eindklinker van een tweeklank. Vb. può, già, più. Soms wordt het accentteken echter ook gebruikt om woorden die alleen door de klemtoon van elkaar verschillen, van elkaar te onderscheiden. Vb. àncora (anker) en ancora (nog), papà (papa, vader) en papa (paus). Wanneer er een dergelijk accentteken wordt gebruikt, moet men de aldus beklemtoonde lettergreep tijdens het spreken ook duidelijk benadrukken. Daarnaast treft men het accentteken aan bij enkele eenlettergrepige woorden. In dit geval is er geen sprake van een klemtoon-aanduiding; het accentteken dient slechts ter onderscheiding van woorden die verder gelijk geschreven en soms ook gelijk uitgesproken worden. Vb. è (hij of zij is) en e (en), sì (ja) en si (men, zich, dà (hij of zij geeft) en da (daar).
2. De cijfers / i numeri 0 zero
1 uno
2 due
3 tre
4 quattro
6 sei
7 sette
8 otto
9 nove
10 dieci
11 undici
12 dodici
13 tredici
14 quattordici
16 sedici
17 diciassette
18 diciotto
19 diciannove
5 cinque
15 quindici
De getallen tot 20 zijn het meest onregelmatig daarna is er een regel die je makkelijk kan volgen: Het tiental + de eenheden (zie tabellen op volgende pagina). Opmerkingen! Ventitré, heeft een accent op de laatste –e Bij 1 en 8 valt de –i (venti: ventuno, ventotto) of –a (trenta: trentuno, trentotto — quaranta, …) weg. Terug naar inhoudstafel
-39-
10 dieci
20 venti
30 trenta
11 undici
21 ventuno
31 trentuno
12 dodici
22 ventidue
32 trentadue
13 tredici
23 ventitré
33 trentatre
14 quattordici
24 ventiquattro
34 trentaquattro
15 quindici
25 venticinque
35 trentacinque
16 sedici
26 ventisei
36 trentasei
17 diciassette
27 ventisette
37 trentasette
18 diciotto
28 ventotto
38 trentotto
19 diciannove
29 ventinove
39 trentanove
Vanaf “trenta” eindigen de tientallen tot en met 90 op –a. Je kan steeds doortellen als je het voorbeeld van het laatste rijtje (30) blijft volgen. Hiernaast de tientallen van 40 tot en met 100. De getallen worden als één woord geschreven tot en met 999 999.
40 quaranta
100 cento
900 novecento
50 cinquanta
101 centouno
999 novecentonovantanove
60 sessanta
103 centotre
1000 mille
70 settanta
108 centootto
1111 millecentoundici
80 ottanta
117 centodiciassette
1990 millenovecentonovanta
90 novanta
155 centocinquantacinque
2000 duemila
100 cento
188 centoottantotto
15000 quindicimila
199 centonovantanove
21000 ventunmila
200 duecento
67500 sessantasettemilacinquecento
201 duecentouno
300000 trecentomila
500 cinquecento
1000000 un milione
800 ottocento
2000000 due milioni
De hoofdtelwoorden zijn onveranderlijk behalve: - uno onbepaald lidwoord; dit past zich aan aan het woord waar het bij hoort (un—una– un’) - mille wordt in het meervoud mila - milione wordt in het meervoud milioni
3356951 tre milioni e trecentocinquantaseimilanovecentocinquantuno
Ventuno, trentuno, quarantuno, enzovoort verliezen hun eindklinker –o, als er nog een getal of een zelfstandig naamwoord volgt: 31000 = trentunmila 21 muniti = ventun minuti Als na ventuno, enzovoort een zelfstandig naamwoord volgt met een –s + medeklinker begint, valt de –o niet weg: 51 studenti = cinquantuno studenti Tussen milione en het daaropvolgende zelfstandig naamwoord komt het voorzetsel “di” Un milione di dollari = een miljoen dollar Due milioni di euro : twee miljoen euro
3. Dagindeling en groeten Dagen van de week: lunedì
maandag
martedì
dinsdag
mercoledì
woensdag
giovedì
donderdag
venerdì
vrijdag
sabato
zaterdag
domenica
zondag
Alle dagen van de week zijn mannelijk, behalve zondag: la domenica! Terug naar inhoudstafel
-40-
Wanneer je in Italië overdag iemand tegenkomt, zeg je:
Buongiorno, signore Buongiorno, signora Buongiorno, signorina
goedendag, mijnheer goedendag, mevrouw goedendag, juffrouw
Vanaf 16.00u ongeveer — en naarmate men meer naar het zuiden gaat nog vroeger– zeg je:
Buonasera, signore (signora, signorina)
goedenavond, mijnheer (mevrouw, juffrouw)
Als je ‘s avonds laat een gezelschap verlaat om te gaan slapen, zeg je:
Buonanotte
welterusten
Wanneer je in Italië iemand tegenkomt die je goed kent of die je met “jij” aanspreekt, zeg je:
Ciao! - Salve!
Bij het afscheid nemen van één of meerdere personen die je met “jij” aanspreekt zeg je:
Ciao! - Arrivederci!
Bij het afscheid nemen van één of meerdere personen die je met “u” aanspreekt zeg je:
Arrivederci!
ArrivederLa!
heel formeel, voor 1 persoon
Voor “pardon”/”excuseer” zijn er ook 2 vormen:
Scusi Scusa
excuseer (beleefdheidsvorm) sorry, pardon (vertrouwelijke vorm)
4. Het uur lezen Ché ora è?
Che ora sono?
Bij het aangeven van de tijd komen er maar drie tijden in het enkelvoud voor: È mezzogiorno het is middag (12.00u) È mezzanotte het is middernacht (24.00u) È l’una (è l’ora una) het is één uur In de overige gevallen gaat het om meer uren en wordt, in tegenstelling tot in het Nederlands, in het Italiaans het meervoud gebruikt: Sono le due (sono le ore due) het is twee uur Bij het aangeven van de tijd wordt, behalve bij “mezzogiorno” en “mezzanotte” steeds het bepaald lidwoord gebruikt. Het gaat hierbij steeds om de volgende vormen: La (l’ una) * Le 01.00 è l’una
04.00 sono le quattro
13.00
04.05
“ le quattro e cinque
04.10
“ le quattro e dieci
09.00 sono le nove
04.15
“ le quattro e un quarto
21.00
04.20
“ le quattro e venti
04.25
“ le quattro e vinticinque
12.00 è mezzogiorno
04.30
“ le quattro e mezzo/mezza
24.00 è mezzanotte
04.35 sono le cinque meno venticinque 04.40
“ le cinque meno venti
04.45
“ le cinque meno un quarto
04.50
“ le cinque meno dieci
04.55
“ le cinque meno cinque
05.00 sono le cinque NB. 1
Vanaf 12.00u ‘s middags kan je natuurlijk doortellen met 13.00u, 14.00u tot 24.00u, bijvoorbeeld als het om vertrektijden van trein, bus of vliegtuig gaat. Terug naar inhoudstafel
-41-
NB. 2
NB. 3 Maar
In plaats van bijvoorbeeld: Mag men ook zeggen:
sono le tre meno un quarto sono le due e tre quarti sono le due e quarantacinque sono le quattordici e quarantacinque un quarto un quarto d’ora parto fra un quarto d’ora sono le due e un quarto
‘s middags: een kwart een kwartier Ik vertrek over een kwartier Het is kwart over twee
5. Enkele grondslagen van de Italiaanse taal Zelfstandige naamwoorden Het Italiaans kent mannelijke en vrouwelijke zelfstandige naamwoorden; woorden voor dingen en begrippen waar we in het Nederlands een, de of het vóór kunnen zetten. Als vuistregel kan men aanhouden dat bijna alle Italiaanse zelfstandige naamwoorden die op een –o eindigen mannelijk zijn, en die op een –a vrouwelijk. Bij het meervoud verandert de –o in –i en de –a in –e. Bij woorden eindigend op –e (die zowel mannelijk als vrouwelijk kunnen zijn) verandert de –e in het meervoud in –i. Vb. un letto, due letti, una camera, due camere, un mese, due mesi, una notte, due notti. Maar er zijn natuurlijk ook heel wat uitzonderingen! Lidwoorden Voor de lidwoorden een, de en het bestaan in het Italiaans elf vormen, die als volgt worden gebruikt: Vóór een woord dat begint met z, x, ps of met s, gevolgd door medeklinker
Nederlands
Geslacht van het woord
Normale vorm
Vóór een woord dat met een klinker begint
een
mannelijk
un
un
uno
de/het (enkelv.)
mannelijk
il
l’
lo
de (meerv.)
mannelijk
i
gli
gli
een
vrouwelijk
una
un’
una
de/het (enkelv.)
vrouwelijk
la
l’
la
de (meerv.)
vrouwelijk
le
le
le
Na voorzetsels als a (aan), da (bij), di (van), in (in) en su (op) worden de lidwoorden samengetrokken met het voorzetsel tot: Nedl.
Ital.
il
+ l’
+ lo
+ la
+i
+ gli
+ le
aan, tot
a
al
all’
allo
alla
ai
agli
alle
bij, vanaf
da
dal
dall’
dallo
dalla
dai
dagli
dalle
van
di
del
dell’
dello
della
dei
degli
delle
in, naar
in
nel
nell’
nello
nella
nei
negli
nelle
op
su
sul
sull’
sullo
sulla
sui
sugli
sulle
Bijvoeglijke naamwoorden Het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke woorden speelt niet alleen een rol bij de lidwoorden, maar ook bij de bepalingen die erbij worden gegeven. In het algemeen geldt de regel: de uitgang van het bijvoeglijk naamwoord komt overeen met die van het zelfstandig naamwoord. Vb. un piccolo libro, i piccoli libri, una piccola casa, le piccole case. Bij de bijvoeglijke naamwoorden die eindigen op –e: zowel bij mannelijk als vrouwelijk enkelv. –e, mv. –i. Vb. un uomo francese, gli uomini francesi, una donna francese, le donne francesi. Als een bijvoeglijk naamwoord betrekking heeft op twee woorden van een verschillend geslacht, dan neemt het de uitgang van het mannelijk meervoud aan. Vb. le olive e i carciofini sono cari. Bijwoorden zijn in tegenstelling tot bijvoeglijke naamwoorden onveranderlijk. Vb. La carne è molto cara. Terug naar inhoudstafel -42-
Aanwijzende voornaamwoorden Voor bepalingen als dit, dat, die en deze (aanwijzende voornaamwoorden) geldt evenzo dat de vorm ervan zich in het Italiaans richt naar het zelfstandig naamwoord waar ze bij staan. Een overzicht: Nedl.
mnl. e.v.
mnl. m.v.
vrl. e.v.
vrl. m.v.
dit, deze
questo
questi
questa
queste
dat, die
quello
quelli
quella
quelle
Bezittelijke voornaamwoorden Ook de bepalingen van het type mijn, uw en zijn (bezittelijke voornaamwoorden) richten zich in het Italiaans naar het zelfstandige naamwoord waar ze bij staan. Het Nederlandse mijn wordt bijvoorbeeld in het Italiaans vóór een mannelijk woord il mio, vóór een vrouwelijk woord la mia en in het meervoud respectievelijk i miei en le mie. Een overzicht: Nedl.
mnl. e.v.
mnl. m.v.
vrl. e.v.
vrl. m.v.
mijn
il mio
i miei
la mia
le mie
jouw
il tuo
i tuoi
la tua
le tue
uw (enkelv.)
il Suo
i Suoi
la Sua
le Sue
zijn/haar
il suo
i suoi
la sua
le sue
ons (onze)
il nostro
i nostri
la nostra
le nostre
jullie
il vostro
i vostri
la vostra
le vostre
uw (meerv.)
il Vostro
i Vostri
la Vostra
le Vostre
hun
il loro
i loro
la loro
le loro
Persoonlijke voornaamwoorden Een overzicht: ik
io
(aan) mij
(a) me
jij
tu
jou
te
u (enkelv.)
Lei
u (enkelv.)
Lei
hij
lui
hem
lui
zij
lei
haar
lei
wij
noi
ons
noi
jullie
voi
jullie
voi
u (meerv.)
Voi
u (meerv)
zij
loro
hen
Voi loro
De persoonlijke voornaamwoorden als ik, jij, ...worden dikwijls weggelaten, omdat al uit de werkwoordsvorm duidelijk is welke persoon er wordt bedoeld. Ook in het Italiaans maakt men onderscheid tussen de beleefde vorm u (=Lei) en het gemeenzame jij (=tu). Ontkenningen en vragen Ontkenningen zijn in het Italiaans gemakkelijk te formuleren met het woordje non. Vb. è grave -> non è grave. Het woordje non staat hierbij steeds vóór het voornaamste deel van de ontkenning, in de regel de persoonsvorm. Bij vragende zinnen kan de woordvolgorde onveranderlijk blijven aangezien het onderwerp in de zin weggelaten wordt. Het is voldoende de zin op een duidelijk vragende toon uit te spreken. Vb. posso aspettare -> posso aspettare? Terug naar inhoudstafel
-43-
6. Praktische woordenlijst Fare la spesa: Comprare Compro un panino Pagare Pago il conto Quant’è? Quanto costa? Quanto costano ….? È tutto? Penso di sì Penso di no Per favore Prego Grazie
Supermercato: Latte Uovo Caffè Tè Burro Zucchero Riso Aceto Senape Saponetta Crema da barba Spazzolino da denti Dentifricio Pettine Detersivo Carta igienica Chiuso Aperto
winkelen kopen Ik koop een broodje betalen Ik betaal de rekening Hoeveel is het? Hoeveel kost het? Hoeveel kosten …? Is dit alles? Ik denk van wel Ik denk van niet aub? (vragend) aub (graag gedaan) bedankt
supermarkt melk ei koffie thee boter suiker rijst azijn mosterd toiletzeep scheerzeep tandenborstel tandpasta kam wasmiddel toiletpapier gesloten open
Gewichten: Grammo Cento grammi Chilo Mezzo chilo Tre chili
gram honderd gram kilo halve kilo drie kilo
Macelleria: Carne di maiale Carne di manzo Carne tritata Carne macinata Bistecca Filetto Salsiccia Lardo Magro Grasso Pollo Petto di pollo
slagerij varkensvlees rundvlees gehakt gehakt biefstuk filet, lendestuk worst spek mager vet kip kipfilet
Salumeria: Salame Mortadella Prosciutto cotto Prosciutto crudo Formaggio Parmigiano Mozzarella Gorgonzola Mascarpone Pecorino
charcuterie salami Italiaanse networst gekookte ham rauwe ham kaas parmezaanse kaas witte kaas van buffel– of koemelk blauwschimmelkaas witte roomkaas (soort kwark) schapekaas
Frutta e verdura: Carciofino Pisello Fagiolo Carota Cetriolo Porro Spinaci Cavolo Lattuga
fruit en groenten kleine artisjok erwt boon wortel komkommer prei spinazie kool sla (krop)
Insalata Mela Pera Pesca Albicocca Fragola Ciliegia Arancia Melone Cocomero/anguria Fico
salade, sla appel peer perzik abrikoos aardbei kers sinaasappel meloen watermeloen vijg
Al ristorante In pizzeria C’è il pane? Ci sono gli spaghetti? C’è la carne? C’è il pesce? Ha della pasta fresca? Sale Pepe Vegetariano Posso andare in bagno, per favore? Dov’è il bagno, per favore? Vorrei un caffè Vorrei bere una birra Alla salute! Cin cin! Terug naar inhoudstafel
in eenrestaurant Bevanda in een pizzeria Bibite Is er brood? Acqua gassata Is er spaghetti? Acqua naturale/liscia Is er vlees? Birra Is er vis? Vino bianco Heeft u verse deegwaren? Vino rosso zout Vino rosado peper Aperitivo vegetarisch Mag ik naar het toilet, aub? Waar is het toilet, aub? Ik zou een koffie willen Ik zou een biertje willen drinken proost!
-44-
drankje frisdrank spuitwater plat water bier witte wijn rode wijn rosé wijn aperitief
Onderweg: A destra A sinistra (sempre) diritto/ dritto All’ angolo Semaforo Lontano Vicino Lungo Corto, breve Mappa, cartina
naar rechts naar links (altijd) rechtdoor, rechtuit op de hoek verkeerslicht ver dichtbij lang kort kaart
7. Handige zinnen Op straat - per la strada - Zou je me misschien kunnen vertellen...? Mi potresti dire per favore...? - Kan je me alstublieft helpen? Mi potresti aiutare, per favore...? - Hartelijk dank. Grazie mille. - Ik dank je hartelijk. Ti ringrazio tanto. Het weer - il tempo - Het is een prachtige dag! E una bella giornata! - Het is warm! Fa caldo! - Het is koud! Fa freddo! Reizen en richtingen - viaggi e direzioni - Een enkele reis naar...alstublieft. Vorrei un biglietto di sola andata, per favore. - Hoe laat vertrekt de bus naar...? A ché ora parte il prossimo autobus per...? - Hoeveel kost een taxi naar het centrum? Quanto costa un taxi per il centro della cittá? - Waar kan ik een taxi standplaats vinden? Dove posso trovare una fermata dei taxi? - Ik ben mijn koffer verloren… Ho perso la mia valigia... - Kunt u mij vertellen hoe ik naar… kom? Mi potrebbe dire come posso arrivare ...? - Ik denk dat ik de weg kwijt ben. Penso di essermi perso. In een Restaurant - al ristorante - Wat wilt u eten? Cosa Si piacerebbe mangiare? - Welke gerechten hebben jullie? Che piati avete? - De dessertkaart, alstublieft. La carta dei dolci, per favore? - Heeft u een wijnkaart? Ha la carta dei vini? - Toosten Fare il brindisi - De rekening, alstublieft. Il conto, per favore. - Ik zou graag de rekening krijgen, aub. Vorrei, il conto per favore. - Het kasticket Lo scontrino Nachtleven - uscire la sera
Wil je vanavond uitgaan? Vorresti uscire questa sera? - Waar zullen we afspreken? Dove ci troviamo? - Wil je wat drinken? Cosa vorresti da bere? - Wil je dansen? Ti piacerebbe ballare? Terug naar inhoudstafel
-45-
VI HOE BOEK IK MIJN VAKANTIE IN JOPPOLO? Bezoek de website: http://www.Herbronnen-in-Joppolo.be en http://www.Homeaway.nl/ met de laatst geüpdatete informatie qua prijzen en beschikbaarheid. Reserveren kan door uw aanvraag te mailen via het contactformulier op http:// www.Herbronnen-in-Joppolo.be of http://www.Homeaway.nl. Gelieve te vermelden: naam, periode, aantal personen (aantal volwassenen – aantal kinderen). U mag een antwoord verwachten binnen de 5 werkdagen. Indien de gevraagde periode vrij is, ontvangt u een reserveringsbevestiging samen met de huurovereenkomst. Het ondertekende exemplaar van de huurovereenkomst zendt u terug naar de verhuurder (per fax of ingescand per mail).
Het voorschot dient ten laatste op de datum die vermeld staat in de huurovereenkomst en volgens de betalingscondities beschreven in nr. 2. van de Algemene voorwaarden Herbronnen in Joppolo, te zijn overgeschreven op de rekening van de verhuurder. Dit is binnen de 5 werkdagen na ontvangst van de reserveringsbevestiging bestaande uit 30% van de totale huursom. Hiermee is uw reservering definitief. Indien dit bedrag niet binnen deze termijn is voldaan, zal de boeking worden geannuleerd en is het appartement weer voor verhuur vrijgegeven. Restant/Saldo: De resterende som dient uiterlijk 6 weken vóór de aankomstdag te zijn voldaan. Last-minute boeking: Indien er op het moment van reserveren minder dan 6 weken tussen de reservering en de aankomstdag is, dient het totale bedrag direct bij ontvangst van de reserveringsbevestiging te worden voldaan. Waarborg: Er wordt een waarborgsom gevraagd van 200 euro, ter plaatse te betalen en wordt terugbetaald onmiddellijk na inspectie van het appartement. Van deze waarborg zullen extra gemaakte kosten of herstellingen waar de huurder verantwoordelijk voor is in mindering gebracht worden. Indien de voorziene waarborgsom onvoldoende is, zullen alle niet door de waarborg gedekte kosten betaald worden door de huurder. Uiterlijk binnen de 8 weken na het aflopen van de huurovereenkomst De huurprijzen zijn vermeld per week in het desbetreffende tijdvak en zijn inclusief de gebruikelijke energiekosten, het gebruik van handdoeken en bedlinnen, en de eindschoonmaak. Deze prijzen zijn geldig voor maximaal 6 personen. In de regel geldt een minimum verblijf van 7 dagen. In overleg is een aangepaste verblijfsduur mogelijk. Hou hierbij rekening met de dagprijzen vermeld, onderaan in de tabel. Voor een exacte prijsopgave, kunt u altijd contact met ons opnemen. Verder zijn er geen dieren toegelaten in het appartement. Bij annulering van de reservatie van het verblijf in het appartement of beëindiging van de huurovereenkomst door de huurder, dient hij de verhuurder hierover per mail op de hoogte te stellen. De verhuurder zal de annulering schriftelijk bevestigen. De huurder is annuleringskosten verschuldigd die gelijk zijn aan de aanbetaling/voorschot als je annuleert meer dan 6 weken vóór de aankomstdag en gelijk aan de huursom in het andere geval. tot 6 weken voor vertrek: 30 procent van de totale huursom. binnen 6 weken voor vertrek: de totale huursom. De annulering is kosteloos indien de boeking minder dan 5 werkdagen geleden is geplaatst en indien er geen sprake is van een last-minute boeking. Er is sprake van een last-minute boeking indien de aankomstdatum van de reservering binnen de 6 weken ligt van de boekingsdatum. Naast de uitgebreide informatie en foto’s van de brochure en website vindt u hierbij een korte omschrijving van wat u mag verwachten in het appartement. Op 500 m wandelen van het strand. Nieuwbouw appartement (2 - 6 pers) met overdekt terras voorzien van een tuinset (1 ronde tafel – 4 terrasstoelen – 1 ligzetel), kijkt uit op de zee en heeft een centrale airconditioning met mogelijkheid tot verwarmen in de winter. Leefruimte met open hoekkeuken (elektrisch fornuis, koelkast, diepvries, oven, broodrooster, Italiaans cafettiere,+ koffiezetapparaat, bestek, borden, tassen en glazen voor 6 pers., potten- en pannenset), en eetruimte: tafel met vier keukenstoelen (deze tafel kan opengeklapt worden indien nodig bij grotere bezetting), een zetel met geïntegreerd bed voor 2 personen en satelliet TV. 1 badkamer met ligbad en douchemogelijkheid, wastafel, toilet, haardroger en handdoeken. 2 slaapkamers: 1 met dubbel bed, 1 met stapelbed. 1 bergruimte met kluis en praktische voorzieningen: opbergrek, parasol, kluis, wasmachine, strijkplank, strijkijzer, wasrek, stofzuiger e.a. schoonmaakmateriaal. Een gemeenschappelijke parkeerplaats. De gemeenschappelijke tuin met zwembad is in opbouw. Voor meer gedetailleerde informatie gelieve de Algemene voorwaarden “Herbronnen in Joppolo” na te lezen. Terug naar inhoudstafel
-46-
-47-
Nel silenzio La voce dell’amore La senti?
