Agentschap voor Buitenlandse handel. Exporteren naar. Indonesië. Algemeen juridisch en reglementair kader. Koen Vanheusden, Expert reglementering

Agentschap voor Buitenlandse handel

Exporteren naar

Indonesië Algemeen juridisch en reglementair kader

Koen Vanheusden, Expert reglementering

Studie verwezenlijkt ter gelegenheid van de gezamenlijke economische zending, voorgezeten door Z.K.H. Prins Filip

ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]


I.

1. INVOERREGLEMENTERING & DOCUMENTEN BIJ INVOER................................5 1. DOUANEREGLEMENTERING – ALGEMEEN KADER ...............................................6 ► Praktische benadering van de Indonesische invoerregeling................................................ 6 ► Relatie met de EG................................................................................................................ 9 ► Vrijhandels-akkoorden ......................................................................................................... 9

2. DOUANEREGLEMENTERING – INVOERFORMALITEITEN ....................................10 ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► ►

Wettelijk kader.................................................................................................................... 10 Verplichte registratie van importeurs.................................................................................. 10 Invoerbeperkingen ............................................................................................................. 12 Kapitaalgoederen ............................................................................................................... 14 Invoerverboden en bijzondere registraties ......................................................................... 14 Preshipment inspectie........................................................................................................ 14 Inklaring - principes ............................................................................................................ 16 De aangifte......................................................................................................................... 17 Formulier voor de douaneaangifte ..................................................................................... 17 Invoerrechten ..................................................................................................................... 19 Vrijstellingen en preferenties.............................................................................................. 20 Andere heffingen................................................................................................................ 21 Antidumping ....................................................................................................................... 21 Douanewaarde................................................................................................................... 22 Tijdelijke invoer .................................................................................................................. 23 Monsters en reclamemateriaal........................................................................................... 24 Toeristen en persoonlijke bagage ...................................................................................... 24

3. DOCUMENTEN BIJ INVOER IN INDONESIË.............................................................25 ► ► ► ► ► ► ► ►

Algemeen ........................................................................................................................... 25 Handelsfactuur ................................................................................................................... 26 Proformafac-tuur ................................................................................................................ 28 Paklijst................................................................................................................................ 29 Certificaat van oorsprong ................................................................................................... 29 Vrachtbrief.......................................................................................................................... 29 Verzekerings-certificaat...................................................................................................... 30 Varia................................................................................................................................... 30

4. PRODUCTCERTIFICATEN, VERPAKKING EN ETIKETTERING..............................30 ► ► ► ► ► ► ► ► ►

Verpakking ......................................................................................................................... 30 Etikettering ......................................................................................................................... 31 Normen .............................................................................................................................. 31 Dieren, planten en producten van dierlijke en plantaardige oorsprong.............................. 32 Halal ................................................................................................................................... 33 Voedingswaren en cosmetica ............................................................................................ 34 Etikettering ......................................................................................................................... 35 Cosmetica .......................................................................................................................... 35 Elektrische apparaten ........................................................................................................ 35

ABH-ACE-Voor info en opmerkingen:[email protected]

II. ZAKENDOEN MET INDONESIË.................................................................................36 ► Contracten met Indonesië – zin en onzin........................................................................... 36

5. INTERNATIONALE KOOPOVEREENKOMSTEN......................................................38 ► ► ► ► ► ► ► ► ► ►

Recht en contracten ........................................................................................................... 38 Contracten en modelcontracten ......................................................................................... 38 Weens Koopverdrag – Indonesisch recht .......................................................................... 39 Vormvereisten .................................................................................................................... 40 Eigendom ........................................................................................................................... 41 Eigendoms-voorbehoud ..................................................................................................... 41 Bezitloos pand.................................................................................................................... 41 Verjaring............................................................................................................................. 41 Betalingen .......................................................................................................................... 41 Betalingscondities .............................................................................................................. 42

6. AGENTUURCONTRACT – CONCESSIE VAN ALLEENVERKOOP..........................43 ► ► ► ► ► ►

Algemeen ........................................................................................................................... 43 Wettelijk kader.................................................................................................................... 44 Sole agents ........................................................................................................................ 44 Registratie .......................................................................................................................... 44 Contractuele vrijheid .......................................................................................................... 45 Rechtskeuze ...................................................................................................................... 45

7. INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT .......................................................................46 ► ► ► ►

Procederen in Indonesië .................................................................................................... 46 Geschillenbe-slechting en exequatur ................................................................................. 47 Exequatur buitenlandse vonnissen en arresten ................................................................. 49 Arbitrage............................................................................................................................. 49

2 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]



I.

1. INVOERREGLEMENTERING & DOCUMENTEN BIJ INVOER In deze studie werd geprobeerd om een zo actueel en praktisch mogelijk overzicht te brengen van de administratieve (registraties, documenten, …), fiscale (invoerrechten, …) en juridische (koopovereenkomst, agentuur, …) regels en voorschriften waarmee bij de uitvoer naar en invoer in Indonesië moet worden rekening gehouden. Gelet op de complexe structuur van de Indonesische samenleving met zijn vele bevolkingsgroepen en religies, gelet op de vele rechtsbronnen – gewoonterecht (Adat), religieus rechten (islam), koloniaal recht (Nederland) en wetgeving na de onafhankelijkheid (1945) – en gelet op de evolutie die het land momenteel, zowel op economisch als op maatschappelijk vlak, doormaakt, zijn deze regels en voorschriften echter permanent in beweging. Bovendien gaapt er een diepe kloof tussen de theorie en de toepassing in de praktijk van de Indonesische invoerreglementering. Iedere informatie over het Indonesische reglementaire kader moet dan ook met het gepaste voorbehoud worden toegepast. Wie meer informatie zoekt kan terecht op de website van de Indonesische douane (Direktorat Jenderal Bea Dan Cukai – Departemen Kenangan http://www.beacukai.go.id/ of http://www.customs.go.id/). Deze website heeft verschillende efuncties en ook een Engelse pagina die evenwel enkel via http://new.beacukai.go.id/en/ bereikbaar is en slechts weinig informatie bevat. De zetel van de Indonesische douane is gevestigd op volgend adres: Kantor Pusat DJBC Jl. Jenderal Ahmad Yani Jakarta 13230 PO.BOX 108 Jakarta 10002 Tel. 4890308 (Hunting); Telex. DJBC Andere mogelijk interessante websites zijn: − ministerie van industrie: http://www.depperin.go.id/ENG2006/ − ministerie van handel: http://www.depdag.go.id/index.php?lang=EN − Statistics Indonesia: http://www.bps.go.id/sector/ftrade/index.html − Indonesia Investment Coordination Board: http://www.bkpm.go.id/ − Indonesische Kamer van Koophandel: http://www.kadinindonesia.or.id/en/ − National Agency for Export Development (NAFED): http://www.nafed.go.id/index.php


Al bij al is de informatie die op het internet over het Indonesische invoerregime in een internationale handelstaal wordt aangeboden echter schaars. Men moet zich over het algemeen dan ook proberen te behelpen met de informatie die de diensten voor exportpromotie van de EU (Market access database) en van de grote exportlanden (COFACE, EVD, BfAI, UKTrade, …) aanbieden.

1. DOUANEREGLEMENTERING – ALGEMEEN KADER ► Praktische benadering van de Indonesische invoerregeling Hoewel Indonesië lid is van WTO en van de Werelddouaneorganisatie, zijn de procedures om goederen in Indonesië in te voeren uitermate complex. De ervaring leert bovendien dat de wijze waarop de douane de procedures toepast, soms sterk afwijkt van de tekst van de talrijke reglementen die deze procedures regelen. Bovendien heeft de douane een quasi onbeperkte vrijheid om bijkomende documenten en stukken op te vragen, wat de invoerprocedure helemaal kan lamleggen en grote kosten (‘demurrage & detention’) meebrengt. In de ‘Corruption Perception Index 2007’ van Transparency International (http://www.transparency.org) staat Egypte ver onderaan op de 143ste plaats, beneden landen als Pakisten, Lybië en de Filippijnen en net voor landen als Guinee-Bissau, Angola en Nigeria. Contacten met de Indonesische overheid zijn dus over het algemeen erg corruptiegevoelig en, zoals dat overal het geval is, is vooral de douaneadministratie bijzonder vatbaar voor corruptie: −

−

−

− −

buitenlanders zijn dikwijls niet goed vertrouwd met de Indonesische invoervoorschriften en taal en elke documentaire fout kan door de Indonesische douaneadministratie worden uitgebuit; administratieve pesterijen ten aanzien van buitenlanders – die dikwijls worden verondersteld in overvloed te baden – worden maatschappelijk vaak aanvaard; de douanewetgeving geeft de administratie doorgaans zeer veel vrijheid in de toepassing van de regels (de douane mag uitleg vragen, kan documenten aanvaarden…) en bij het bepalen van eventuele sancties (bevoegdheid tot dading). Van die subjectieve bevoegdheden wordt wel eens misbruik gemaakt; buitenlanders kunnen zich dikwijls niet verweren tegen administratieve willekeur (taal, afstand, kosten, …); het documentaire karakter van de procedures, de taalproblemen, de verschillen in wetgeving tussen het land van uitvoer en het land van bestemming en het gebrek aan communicatie tussen de administraties van de betrokken landen worden door importeurs en exporteurs maximaal in hun voordeel uitgebuit;


Deze realiteit mag in de analyse van het invoerregime nooit uit het oog verloren worden.

Indonesische

Aan de andere kant mag men er echter ook geen verkeerde conclusies uit trekken en doen alsof er helemaal geen regels zijn: − −

−

hoe beter men de geldende regels kent en naleeft, hoe minder gemakkelijk men slachtoffer is van corruptie; wie werkt met gevestigde bedrijven en met systemen van integrale kwaliteitszorg kan zich geen geur van corruptie veroorloven; corruptie en omkoping zijn oplossingen op korte termijn. Wie wenst te investeren in een langdurige aanwezigheid op de Indonesische markt kan zich geen dergelijke wankele basis veroorloven.

Het is voor Belgische bedrijven niet altijd eenvoudig om beide realiteiten met elkaar te verzoenen, maar toch zijn er enkele vuistregels in acht te nemen: −

−

−

−

−

laat de invoerformaliteiten in Indonesië over aan uw klant (agent, distributeur, …) … ook als u in Indonesië over een rep office beschikt. Verkoop dus niet DDP (of DDU); laat u er niet toe verleiden om (bewust) zelf in frauduleuze mechanismen (onderfacturatie, tarificatiefraude …) mee te stappen. Als uw commerciële partner die keuze maakt, kan u dit niet altijd verhinderen maar laat hem daar dan in elk geval zelf alle verantwoordelijkheid voor dragen (door FOB te verkopen, via tussenvennootschappen, …). geef u er rekenschap van dat de kans reëel is dat uw producten, ook al doet u daar niet aan mee, in Indonesië met verlaagde facturen, vervalste certificaten, verkeerde tariefnummers enz. worden ingevoerd als u niet met industriële partners werkt; leef de leveringsinstructies scrupuleus na. Als de zending via een douanier die niet ‘in het schema werd betrokken’ moet worden ingeklaard, zijn de gevolgen vaak onoverzienbaar; gevestigde bedrijven nemen doorgaans zo weinig mogelijk risico’s. Structuren waar niets te rapen valt als het mis loopt en/of die snel kunnen worden opgedoekt (traders, agenten, …) zijn veel gevoeliger.

Toch blijkt de kost van invoeren en uitvoeren, in weerwil van deze overwegingen, in Indonesië beduidend lager te liggen dan in België. Dat blijkt tenminste uit de gegevens (voor een dry-cargo, 20-foot, full container load container) van de Wereldbank (http://www.doingbusiness.org/ExploreTopics/TradingAcrossBorder s/).


Indonesië - Export Procedure (2008)

Duur (in dagen) Kost (in USD) per container

Voorbereiding documenten

14

210

Douane-afhandeling en technische controle

2

169

Haven- en terminalhandling

2

165

Binnenlands vervoer en behandeling

3

160

21

704

Totaal:

Indonesië - Invoer Procedure (2008)



15

210


4

125


6

165


2

160

27

660

Totaal:

Indonesië is – althans volgens deze gegevens – dus goedkoper dan België … maar wel veel trager.

België - Export Procedure (2008)



3

369


1

250


1

350


3

650

Totaal:

8

1,619

België - Import Procedure (2008)



5

350


2

250


1

350


1

650

Totaal:

9

1,600


► Relatie met de EG De Europese Unie heeft met Indonesië wel enkele commerciële akkoorden gesloten maar over het algemeen heeft een exporteur naar Indonesië daar weinig baat bij. Het gaat om de volgende overeenkomsten: −

−

−

overeenkomst tussen de Europese Economische Gemeenschap en de Republiek Indonesië betreffende handel in textielproducten (controle op de invoer in de EG) van 11 december 1986; samenwerkingsovereenkomst met betrekking tot handel, economische samenwerking en ontwikkelingssamenwerking tussen de EG en zes leden van de Association of South East Asian Nations (ASEAN Indonesië, Thailand, Maleisië, Filipijnen, Singapore en Brunei); Deze overeenkomst is op 1 oktober 1980 in werking getreden; voor 'handloom articles' en 'handicrafts' geldt een speciale EG-regeling (tariefcontingenten).

Voor meer informatie: http://www.delidn.ec.europa.eu/en/index.htm http://ec.europa.eu/world/where/indonesia/index_en.htm http://ec.europa.eu/external_relations/indonesia/intro/index.htm Aan de andere kant kan voor bepaalde Indonesische producten op overlegging van een certificaat van oorsprong ‘FORM A’ bij invoer in de EU wel een tariefpreferentie worden bekomen. Op 22 juli 2008 heeft de Raad van de EU een nieuwe verordening aangenomen die het schema van de algemene preferenties (GSP) voor de periode van 1 januari 2009 tot eind 2011 regelt (Verordening (EG) nr. 732/2008; PB L 211 van 06.08.2008). De onderhandelingen die de EU met ASEAN voert met het oog op een vrijhandelsakkoord tussen de EU en ASEAN zouden ook de handel met Indonesië (als lid van ASEAN) op bilaterale basis kunnen vrijmaken. Door de situatie in Myanmar (dat ook lid is van ASEAN), staan deze onderhandelingen momenteel op een laag pitje. Voor meer informatie: http://ec.europa.eu/external_relations/asean/intro/index.htm ► Vrijhandels-akkoorden In het kader van ASEAN (Association of Southeast Asian Nations http://www.aseansec.org/home.htm) verminderde Indonesië op 1 januari 2002 al voor een groot aantal producten (meer dan 7.000 tarieflijnen) uit Brunei Darussalam, Cambodja, Filippijnen, Indonesië, Laos, Maleisië, Myanmar, Singapore, Thailand en Vietnam de invoerrechten tot 5% of minder. In 2004 werden de rechten voor producten met ASEAN-oorsprong verder verlaagd. 9 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Het is de bedoeling om binnen ASEAN tegen 2010 voor de meest ontwikkelde landen en tegen 2015 voor de andere een vrijhandelszone te creëren. ASEAN zou dan de grootste vrijhandelszone van de wereld vormen. Binnen ASEAN wordt een toegevoegde waarde van 40% principieel als criterium van (preferentiële) oorsprong gehanteerd. In het kader van ASEAN (Association of Southeast Asian Nations – heeft Indonesië ook een vrijhandelsakkoord gesloten met China (de ASEAN-China Free Trade Agreement – ACFTA) en met ZuidKorea. Voorts heeft Indonesië op bilaterale basis, d.w.z. buiten ASEAN, een vrijhandelsakkoord gesloten met Japan. Dit akkoord is op 1 juli 2008 in werking getreden en elimineert uiteindelijk meer dan 90 procent van de invoertarieven, vereenvoudigt de douaneprocedures en voorziet in samenwerking op het gebied van energie-investeringen. Voorts werden over een vrijhandelsakkoord onderhandelingen opgestart met Australië, Pakistan en de Verenigde Staten.

2. DOUANEREGLEMENTERING – INVOERFORMALITEITEN ► Wettelijk kader De Indonesische douanewetgeving wordt in eerste instantie geregeld door de Law No. 10/1995 on Customs die op 1 april 1997 in werking is getreden. In 2006 werd deze wetgeving ingrijpend gewijzigd. ► Verplichte registratie van importeurs De beperkingen en vergunningsvereisten op de invoer in Indonesië worden sedert enige tijd stelselmatig afgebouwd zodat veruit de meeste goederen zonder bijzondere vergunning kunnen worden ingevoerd. Om kleine lokale industrieën te beschermen kunnen op bepaalde ogenblikken wel - vaak tijdelijk - specifieke invoerbeperkingen worden afgekondigd en voor specieke goederen gelden aangepaste beschermingsmaatregelen. Het Ministry of Finance Decree No. 453/KMK.04/2002 voorziet in een algemene registratieplicht voor importeurs. Deze registratie dient om de betaling van de rechten bij invoer te verzekeren. Importeurs kunnen hun registratie electronisch aanvragen op de website van de Indonesische douane: http://www.beacukai.go.id. Het Customs Importer Registration Team stuurt na registratie via email het Customs Registration Certificate (SPR - Surat Pemberitahuan Registrasi) waarop ook het ‘algemene’ Import Identificatie Nummer (Angka Pengenal Importir (Unum) - API(U)) wordt vermeld. Bij inklaring moet een bewijs van registratie kunnen worden voorgelegd. Model van SRP



In principe kunnen alleen Indonesische bedrijven zich als importeur laten registreren. Buitenlandse investeerders kunnen zich eveneens laten registreren maar dan enkel voor de producten en uitrustingsgoederen die zij voor productiedoeleinden importeren (zie verder: Angka Pengenal Importir Terbatas - APIT). Buitenlanders kunnen in Indonesië een import-/exportfirma oprichten zonder lokale partner en zich vervolgens als importeur laten registreren maar dergelijke ‘traders’ mogen alleen goederen importeren die worden gebruikt voor de productie in de 'bonded zones' en 'export oriented production entrepots'. Industriezones dus die onder toezicht van de douaneautoriteiten staan. Zoals dat in veel andere ontwikkelingslanden het geval is, kunnen buitenlanders, ongeacht of zij ten persoonlijke titel dan wel onder een vennootschap handelen, dus meestal niet voor eigen rekening goederen of diensten in Indonesië invoeren (of uitvoeren). In de praktijk zal dit doorgaans meebrengen dat zij een beroep moeten doen op een plaatselijk agent of distributeur die de goederen onder zijn verantwoordelijkheid in Indonesië zal invoeren. Voor occasionele transacties kan de expediteur eventueel als commissionair worden ingeschakeld. Het concrete gevolg van deze registratieplicht is dat het niet mogelijk is om in Indonesië als buitenlandse onderneming EXW te kopen of DDP te verkopen – voor zover deze leveringsvoorwaarden volgens de definitie van Incoterms 2000 worden toegepast. ► Invoerbeperkingen NPIK

Voor bepaalde primaire landbouwproducten (maïs, rijst, soja en suiker), textiel en confectie, schoeisel, elektrische apparaten en onderdelen en speelgoed moet de importeur bijkomend beschikken over een ‘Special Importer Identification Number’ (Nomor Pengenal Importir Khusus - NPIK), aan te vragen bij het Directoraat Binnenlandse Handel van het Ministerie van Handel. Deze maatregel heeft als doel de smokkel en de invoer van namaak en gevaarlijke producten te bestrijden. Het betrokken nummer wordt op een kaart meegedeeld dat ook de bedrijfssector vermeldt waarvoor de vergunning werd uitgereikt. Bij inklaring moet het originele NPIK worden voorgelegd. De aanvraagprocedure voor de NPIK neemt zo’n 2 weken in beslag en de vergunning blijft 5 jaar geldig.


De criteria die bij registratie worden gehanteerd zijn niet altijd transparant en de vrees bestaat dat deze registratieverplichting uitgroeit tot een techniek om de Indonesische markt te beschermen tegen ongewenste buitenlandse concurrentie (G. C. HOFBAUER e.a., Towards a US-Indonesia Free Trade Agreement, 2007, p. 84). De lijst van goederen waarvoor een bijzondere registratieplicht geldt verandert inderdaad op geregelde tijdstippen en importeurs moeten regelmatig de Ministerie van Handel contact nemen om hun informatie bij te werken.


► Kapitaalgoederen APIT

Bij de Indonesische dienst voor investeringen (Capital Investment Coordinating Board - http://www.bkpm.go.id/) kunnen buitenlandse investeerders een ‘Limited Importer Identification Number (Angka Pengenal Importir Terbatas - APIT) aanvragen. Onder dit ‘beperkt’ registratienummer kunnen investeerders vrij van invoerrechten en vrij van invoer-BTW kapitaalgoederen evenals grondstoffen en halffabrikaten invoeren die in de productie worden gebruikt door binnenlandse en buitenlandse investeerders (domestic capital investment companies – PMDN en foreign capital investment companies – PMA). Ook hier duurt de aanvraagprocedure een tweetal weken en blijft de registratie 5 jaar geldig. ► Invoerverboden en bijzondere registraties Bij de invoer van voedingsmiddelen, dranken, explosieven, medicijnen, cosmetica, insecticiden, plastic, farmaceutische producten, melkpoeder enz. gelden de ‘normale’ beschermingsmaatregelen: bij het materieel bevoegde ministerie moet een bijzondere vergunning worden aangevraagd of moet een voorafgaande aanmelding met registratie gebeuren. Voor de volgende producten geldt een invoerverbod: − − − − −

verschillende soorten afval/schroot en lompen/vodden; derivaten vallend onder HS-code 2908.10.000; gebruikte vrachtauto's (sinds 1 januari 2004); diverse gebruikte kapitaalgoederen en gereedschappen; producten die de ozonlaag aantasten, zoals cfk's, bepaalde airco’s voor auto's, diverse soorten koel- en vriesapparaten, sommige blusapparaten en verkoopautomaten; − alle goederen afkomstig uit Israël (herkomst én oorsprong). Indonesië is op 12/12/1978 toegetreden tot de Convention on the International Trade in Endangered Species. De handel in beschermde dieren en planten en producten hiervan is daardoor, behoudens vergunning, verboden (zie http://www.cites.org/common/directy/e_directy.html). Vanaf 1 januari 2009 zou de invoer van alle gebruikte machines in Indonesië verboden zijn. Voor machines die in Indonesië niet beschikbaar zijn, kan wel een uitzondering worden gevraagd. De maatregel werd getroffen om de lokale industrie beschermen en de afhankelijkheid van import te verminderen. ► Preshipment inspectie PSI

De algemene voorafgaande inspectieplicht werd in april 1997 afgeschaft maar dit belet niet dat het Indonesische Ministerie van Handel voor een hele reeks van goederen een onafhankelijke conformiteitscontrole voor verscheping naar Indonesië heeft opgelegd.


Deze verplichting treft de volgende goederen: 1. Multifunctionele kleurenapparaten (Decree 386/MDAG/KEP/5/2007 dd. 30/05/2007) 2. Keramische producten (Decree 18/M-DAG/KEP/1/2007 dd. 24/01/2007) 3. Nitro-cellulose (Decree 418/mmp/dep/6/2003 dd. 17/08/2003) 4. Optische schijven (Decree 05/M/DAG/PER/4/2005 dd. 15/04/2005) 5. Precursoren (Decree 647 and 649/MPP/Kep/10/2004 dd. 18/10/2004) 6. Rijst (Decree 9/MPP/Kep/1/2004 dd. 10/01/2004) 7. Zout (Decree 455/MPP/Kep/7/2004 dd. 26/07/2004) 8. Suiker (Decree 02/M/Kep/XII/2004 dd. 7/12/2004) 9. Textiel en confectie (Decree 13/DAGLU/KP/V/2003) 10. Gebruikte uitrustingsgoederen (Decree 756/MPP/Kep/12/2003) 11. Afval (Decree 520/MPP/Kep/8/2003 dd. 28/08/2003) Het is normal gezien de importeur die de opdracht tot preshipment inspectie geeft waarna de verkoper contact neemt met een inspectiebureau in zijn land. In principe zijn de kosten voor de importeur (vooraf te betalen aan het inspectiebureau) maar het is aangewezen om in het contract hierover duidelijke afspraken te maken. Het ‘Clean Report of Findings’ (CRF - inspectiecertificaat) geldt enkel voor de zending waarop zij betrekking heeft en moet dus iedere keer opnieuw worden aangevraagd. Alle grote inspectiebureau’s (SGS, Cotecna, BIVAC, …) kunnen met de inspectie belast worden of men kan contact nemen met het Indonesische inspectiebureau PT Surveyor Indonesia http://www.ptsi.co.id/module.php


► Inklaring - principes In geografisch opzicht is Indonesië een bijzonder uitgestrekt archipel met een zeer lange kustlijn. Het is vanuit praktisch oogpunt gewoon onmogelijk om die hele kustlijn door douanebeambten te laten bewaken. Daarom moeten niet alleen de douaneformaliteiten maar ook de goederenbewegingen zelf (laden, lossen, overladen, …), behoudens bijzondere toelating, in het bevoegde douanekantoor zelf (Customs Service Office) worden uitgevoerd. Laden en lossen van goederen op andere plaatsen dan het Customs Service Office is m.a.w. verboden. De toenemende informatisering van de douaneprocedures creëert echter ruimte om ook buiten het Customers Service Office goederen te laden en te lossen en formaliteiten te vervullen zonder dat dit de toepassing van de douanevoorschriften in het gedrang brengt. Momenteel worden vergunningen voor elektronische aangiften enkel op tijdelijke basis toegekend. 16 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

► De aangifte Het douanegebied van Indonesië, d.w.z. het territorium waar de Indonesische douanewetgeving integraal van toepassing is dekt

Praktisch

– het land, water, en luchtruim van Indonesië – bijzondere territoria in de exclusieve economische zone – het continentaal plat dat de kusten van Indonesië raakt Alle goederen (niet diensten!) die in dit douanegebied worden binnengebracht, worden beschouwd als invoer en zijn dus vatbaar voor douane-inspectie (verificatie van documenten en goederencontrole) met het oog op de controle van de gegevens, vermeld op de douaneaangifte en de heffing van invoerrechten. Om het goederenverkeer niet al te zeer te stremmen, worden inspecties steeksproefgewijs gehouden waarbij vooral goederen die een hoog risico vertegenwoordigen of aan hoge invoerrechten onderworpen zijn, worden gecontroleerd. Ook invoer door personen en bedrijven die zich in het verleden aan fraude hebben bezondigd, wordt geviseerd. Voor het overige worden willekeurige inspecties georganiseerd op basis van een geïnformatiseerde risico-analyse. Na eerste inspectie worden de goederen, naargelang het geval, in een groen kanaal (“green channel”) of rood kanaal (“red channel”) ondergebracht. 'Notice of Estimated Time of Arrival'

Voordat de zending het douanegebied bereikt, moet de vervoerder (schip of vliegtuig) een 'Notice of Estimated Time of Arrival’ aan de Indonesche douane sturen. Bij aankomst van het schip – en binnen 24 uur na aanmeren – moet de kapitein of de scheepsagent een ‘General Declaration Form’ (meestal in de vorm van het scheepsmanifest) aan het Customs Service Office bezorgen waarin alle lading en voorraden aan boord worden beschreven. De ingevoerde goederen moeten vervolgens binnen 30 dagen, te rekenen vanaf het ogenblik dat zij gelost werden, onder één of ander douaneregime worden aangegeven. Werd binnen 30 dagen nadat de goederen bij de douane werden opgeslagen, geen douaneaangifte ingereikt, dan worden zij als ‘unclaimed goods’ beschouwd en kan de douane ze verkopen. De douaneaangifte kan door de importeur zelf of door zijn douaneagent worden ingereikt. Als de importeur een douaneagent aanstelt, moet de volmacht (Surat Kuasa) waaruit blijkt dat de douaneagent door de importeur werd gemachtigd om in zijn naam en voor zijn rekening de invoeraangifte te doen, samen met de douaneaangifte zelf bij de douane worden voorgelegd. ► Formulier voor de douaneaangifte De invoeraangifte zelf gebeurt aan de hand van een ‘Pemberitahuan Impor Barang’ (PIB) deze aangifte moet vergezeld gaan van de volgende stukken: − originele volmacht (Surat Kuasa) van de importeur aan de douaneagent 17


− − −

originele vrachtbrief (AWB of B/L) originele factuur met handtekening en zegel van de afzender douaneregistratiecertificaat van de bestemmeling (SPR Surat Pemberitahuan Registrasi)

Registratienummer (API) en fiscaal identificatienummer (Nomor Pokok Wajib Pajak - NPWP) van de importeur, eventueel aangevuld met de NPIK, bijzondere vergunningen enz. In de vier belangrijkste havens van Indonesië (Tanjung Priok I, II, III and Soekarno-Hatta I-II), moet de invoeraangifte elektronisch worden ingediend via EDI (Electronic Data Interchange). In de andere havens mag de aangifte manueel worden ingevuld of elektronisch via diskettes. Binnen 4 uur na indiening van de PIB moet de importeur van de douane het bericht krijgen dat de aangifte werd aanvaard of verworpen en aan welk douanekanaal (groen of rood) de zending wordt toegewezen. Bij verwerping van de aangifte moet de douane zijn beslissing formeel motiveren in een ‘Rejection Note’. Zoals gezegd beslist de Indonesische douane op selectieve wijze (als gevolg van de toewijzing aan het groene of rode kanaal) of in de haven van bestemming in Indonesië wordt overgegaan tot fysieke controle van de goederen. Dat laatste zal met name het gevallen zijn: – als de risico-analyse daartoe aanleiding geeft – bij tijdelijke invoer – bij wederinvoer Als de goederen aan het rode kanaal worden toegewezen, moet de controle in principe binnen 12 uur na ontvangst van de invoeraangifte plaatsvinden.


Na voldoening van de verschuldigde invoerrechten (door betaling of borgstelling) reikt de douane een Customs Clearance Approval Certificate (SPPB) uit waarmee de goederen worden vrijgegeven voor consumptie. Dit zou in principe binnen 48 uur na ontvangst van de invoeraangifte moeten gebeuren ► Invoerrechten Het Indonesische tarief van invoerrechten (goederennomenclatuur) volgt sedert januari 1989 het geharmoniseerd systeem (Harmonised Commodity Description and Coding System - HS) van de Wereld Douaneorganisatie en kent vooral ad valorem rechten (percentagerechten berekend op de douanewaarde). Voor bepaalde landbouwproducten blijven niettemin specifieke rechten van toepassing. Het Indonesische douanetarief (Tarif Bea Masuk) kan geraadpleegd worden op de website van de Indonesische Douane: http://www.beacukai.go.id/btbmi/. 19 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Europese exporteurs kunnen hiervoor echter ook terecht op de MarketAccess Database van de Europese Commissie (http://mkaccdb.eu.int/). Voor de invoerrechten, ga naar ‘Applied Tariffs Database’: − −

−

selecteer ‘Indonesia’ voer vervolgens de eerste 4 (of 6) cijfers van het douanetarief of een goederenomschrijving in het Engels in en door de zoekfunctie aan te klikken verschijnen (na een copyright notice) de invoerrechten; onder de hoofding ‘MFN’ vindt u het derdelandstarief dat voor EU-goederen van toepassing is; als u vervolgens de tariefcode van het product aanklikt, krijgt u de bijkomende rechten (BTW, accijnzen, …).

Aangezien de MarketAccess Database enkel via een Europese server kan worden geconsulteerd en uitsluitend het MFN-tarief meedeelt, is het aangewezen om het Indonesische tarief rechtstreeks te consulteren wanneer goederen die geen EUoorsprong hebben, worden geleverd. ► Vrijstellingen en preferenties Gehele of gedeeltelijke vrijstelling van invoerrecht kan worden verleend voor: −

− − − − − − − − −

grondstoffen en machines, bestemd voor de productie van exportproducten. Hiervoor is een APIT-registratie (zie hoger) nodig; goederen die na veredeling weer worden uitgevoerd (active customs processing); goederen voor musea en dierentuinen; goederen voor herstelling en prototyping; milieuapparatuur; goederen voor de wetenschap zoals boeken en onderzoek; militair en politiematerieel voor het ministerie van Defensie; monsters; verhuisgoederen; buitenlandse hulpgoederen van internationale humanitaire hulporganisaties.

Indonesië is zoals gezegd lid van de Asean Free Trade Area (AFTA). Onder dit akkoord werden tussen de ASEAN-landen voor de meeste productgroepen de invoerrechten verlaagd tot 0 à 5 %. Vanaf 2010 zouden, althans tussen de meest ontwikkelde ASEANlanden, geen onderlinge invoerrechten meer geheven worden op oorsprongsgoederen. De preferentiële oorsprong moet worden aangetoond met een ASEAN-certificaat van oorsprong.


► Andere heffingen BTW: 10 % van de CIF-waarde plus alle invoerheffingen; Luxebelasting (Sales tax on luxury goods) van 10, 20, 30, 40, 50 of 75 %, berekend op de CIF-waarde plus verschuldigde invoerrechten; Accijns op onder meer tabaksartikelen alcoholhoudende dranken (50-70 procent);

(40

procent)

en

'New Income tax' van 2,5% als de importeur over een 'API'-license (zie hoger) beschikt, en 7,5 % als dat niet het geval is. Deze belasting wordt geheven op de CIF-waarde van de goederen plus alle bij invoer verschuldigde belastingen. Zij geldt als een voorafbetaling van de uiteindelijk door de vennootschap verschuldigde vennootschapsbelasting; Customs Clearence Fee: voor in- en uitklaringsafhandeling brengt de douane een heffing in rekening. Deze bedraagt 50.000 IDR per aangifte; Bedrijven die diensten leveren aan Indoneschie klanten moeten er rekening mee houden dat de betaling van diensten zoals training, technische assistentie en consultancy als een ‘royalty’ kan worden beschouwd en derhalve wordt onderworpen aan een bronheffing van 20 % op het gefactureerde brutobedrag. In toepassing van artikel 12 van het dubbelbelasting verdrag dat België en Indonesië in 1997 hebben afgesloten (Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Republiek Indonesië tot het vermijden van de dubbele belasting en tot het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen.). wordt de maximale bronheffing op royalty’s tot 10% beperkt. Dit verdrag is in 2001 in werking getreden. Meer info: http://www.fisconet.fgov.be (ga naar 'Directe belastingen', dan 'Wetgeving' en dan ‘Internationaal’, dan 'Overeenkomsten tot het vermijden van dubbele belasting', dan ‘In werking’ en dan ‘Databank’ of rechtstreeks naar http://www.fisconet.fgov.be/nl/?frame.dll&root=V:/sites/FisconetNld Ado.2/&versie=04&type=verdr!INH&). Bij de uitvoer van rotan, palmolie, houten producten, zand en leer heft Indonesië een exportbelasting tussen 1 en 25%. ► Antidumping Een antidumpingrecht kan worden opgelegd aan buitenlandse bedrijven die zich schuldig maken aan dumpingpraktijken op de Indonesische markt. Op 30/06/2008 paste Indonesië voor de volgende producten en landen antidumpingrechten toe:


Land

Product

Datum van in werkingtreding

China, P.R.

Calcium carbide

25/06/2004

China, P.R.

Paracetamol

25/10/2005

China, P.R.

Wheat flour

11/11/2005

China, P.R.

Hot-rolled coil

28/02/2008

Finland

Uncoated writing & printing paper

11/11/2004

India

Carbon black

6/09/2004

India

Wheat flour

11/11/2005

India

Hot-rolled coil

28/02/2008

India


11/11/2004

Zuid-Korea

Carbon black

6/09/2004

Zuid-Korea


11/11/2004

Maleisië

Calcium carbide

25/06/2004

Maleisië


11/11/2004

Filippijnen

Cavendish bananas

28/09/2006

Rusland

Hot-rolled coil

28/02/2008

Taiwan

Hot-rolled coil

28/02/2008

Thailand

Carbon black

6/09/2004

Thailand

Hot-rolled coil

28/02/2008

USA

Paracetamol

25/10/2005

USA

Wheat flour

19/06/2006

► Douanewaarde Met ingang van 1997 heeft Indonesië zijn regels voor het vaststellen van de douanewaarde grotendeels in overeenstemming gebracht met de "Customs Valuation Agreement" van GATT/WTO (art. 15, Customs Law). De Indonesische regels zijn dan ook min of meer vergelijkbaar met die welke in de Europese Unie gehanteerd worden. De douanewaarde bij invoer is in principe gebaseerd op de transactiewaarde van de goederen, inclusief alle kosten en uitgaven om de goederen tot hun plaats van aankomst in Indonesië te brengen (= CIF/CIP border value). Wanneer de transportverzekering in Indonesië werd afgesloten, wordt de verzekeringspremie bij de berekening van de douanewaarde niet in aanmerking genomen, zodat de invoerheffingen in dat geval worden berekend over de CFR-waarde van de goederen.


► Tijdelijke invoer Indonesië is niet aangesloten bij de ATA-conventie (Admission Temporaire/Temporary Admission) en de tijdelijke invoer in Indonesië kan dus niet via een ATA-carnet worden geregeld. De tijdelijke invoer moet daarom ter plaatse geregeld worden. De volgende goederen kunnen in toepassing van de Indonesische douanewet voor een periode van ten hoogste 1 jaar (2 keer verlengbaar met 1 jaar) tijdelijk in Indonesië worden ingevoerd onder vrijstelling van invoerrechten: − − − − −

tentoonstellings- en beursgoederen; goederen voor seminaries en conferenties; goederen voor specialisten of voor onderzoek en onderwijs; verpakkingsmateriaal dat meerdere malen wordt gebruikt voor goederentransport (paletten, …); goederen die worden gebruikt als monster, staal, model of mal.

De periode voor gebruik van tijdelijk ingevoerde goederen is een jaar, maximaal twee maal verlengbaar met steeds een jaar. De importeur die goederen tijdelijk wil invoeren onder vrijstelling van rechten moet hiertoe bij de Indonesische douane een vergunning aanvragen. Bij die aanvraag moet een proforma factuur, een verklaring aangaande het gebruik van de tijdelijk in te voeren goederen (bijvoorbeeld voor een beurs of internationaal seminarie) en een verklaring van de organiserende instantie en/of een werkcontract of leasingovereenkomst worden gevoegd. Verder moet de importeur (of zijn douaneagent) bij de Indonesische douane een borg stellen in de vorm van een borgsom of bankgarantie ter hoogte van alle normaal toepasselijke rechten bij invoer. Voor cameraploegen en de filmindustrie bestaan bijzondere oplossingen. Voor iedere maand of deel van een maand verblijf in Indonesië binnen de in de tijdelijke invoervergunning vastgelegde termijn is een recht ter hoogte van 5% van de normaal toepasselijke invoerrechten verschuldigd. Goederen die onder een vergunning ‘tijdelijke invoer’ werden ingevoerd, mogen alleen naar een andere locatie worden overgebracht na toelating van de douane. Bij wederuitvoer van de goederen binnen de in de vergunning vermelde termijn en na controle of goederen overeenstemmen met die, beschreven in de vergunning, wordt de borg naar gelang het geval terugbetaald of vrijgegeven. Worden de goederen niet (of na het verstrijken van de vergunde termijn) wederuitgevoerd, dan moeten de volledige invoerrechten plus een boete van 100 % worden betaald.


► Monsters en reclamemateriaal Indonesië is aangesloten bij de International Convention to Facilitate the Importation of Commercial Samples and Advertising Material (http://untreaty.un.org/ENGLISH/bible/englishinternetbible/partI/cha pterXI/subchapA/treaty5.asp). Monsters zonder handelswaarde en kleine zendingen reclamedrukwerk, prijslijsten en dergelijke mogen vrij van invoerrechten in Indonesië worden ingevoerd. De monsters en stalen mogen niet voor verkoop bestemd zijn en niet dienen als grondstof of halffabricaat voor verdere verwerking. De hoeveelheid aangeboden monsters is bovendien beperkt tot drie exemplaren van elk soort/model/type. Monsters moeten worden gemarkeerd als 'Samples, not for sale'. Tabak, alcohol en voedingsmiddelen kunnen niet als monster worden ingevoerd. Het is meestal aan te raden monsters als bagage mee te nemen. Monsters die per luchtpost of -vracht zijn verstuurd, zijn onderhevig aan dezelfde importformaliteiten als normale goederenzendingen. Het kan dan geruime tijd duren voordat de douane de monsters vrijgeeft. Neem vooraf contact op met de Indonesische importeur om te bepalen hoe de monsters het snelst en zonder problemen kunnen worden ingevoerd. ► Toeristen en persoonlijke bagage Iedereen die Indonesië binnen komt moet een douaneverklaring invullen. Meestal wordt dit document aan boord van het vliegtuig al uitgedeeld. Op dit document moeten de goederen en gelden worden aangegeven wanneer de hieronder vernoemde waarden worden overschreden. Goederen in de bagage van passagiers zijn vrijgesteld van rechten bij invoer in Indonesië als hun FOB-waarde minder bedraagt dan USD 250 per persoon. Voor families bedraagt de franchise 1.000 USD. Als de bagage een hogere waarde heft, moet op het hogere bedrag invoerrechten betaald worden. Persoonlijke goederen van buitenlandse toeristen zoals camera’s, videocamera’s, MP3’s, verrekijkers, laptops en GSM’s die tijdens het verblijf in Indonesië worden gebruikt en bij terugkeer worden mee teruggenomen, zijn vrijgesteld. Elke persoon mag bovendien een beperkte hoeveelheid alcohol en tabakswaren onder vrijstelling van rechten meebrengen: − tabak: maximaal 200 cigaretten of 50 sigaren of 200 gram snijtabak; − alcohol: maximal 1 liter − parfum: een ‘proper amount’. Wanneer de bezoeker een bedrag van IDR 100.000.000 of meer (of zijn tegenwaarde in andere munt) bij zich heeft, moet hiervan eveneens aangifte worden gedaan bij binnenkomst.


3. DOCUMENTEN BIJ INVOER IN INDONESIË Nadere informatie over de documenten die bij inklaring in Indonesië moeten worden voorgelegd vindt men op de ‘Market Access Database’ van de Europese Commissie (http://mkaccdb.eu.int/) Voor de invoerformaliteiten: − − −

−

gaat u naar ‘Exporters Guide to Import Formalities’ selecteer het betrokken land (Indonesia), voer vervolgens de eerste 4 (of 6) cijfers van het douanetarief of een goederenomschrijving in het Engels in en dan krijgt men een lijst met de nodige documenten door op het betrokken document te klikken, krijgt men informatie over dat document (hoe aanvragen, eventueel een model ...).

► Algemeen Documenten die zendingen naar Indonesië begeleiden worden best in het Engels opgesteld (eventueel vertaling bijvoegen). Over het algemeen geeft de Indonesische importeur (agent, distributeur of joint-venture partner) de nodige instructies aangaande de documentaire verplichtingen (B/L, factuurvermeldingen, shipping list, contract, invoervergunning, inspectiecertificaat …). Vaak is het pas wanneer de kredietbrief (L/C) wordt geopend, dat de koper aanduidt welke documenten hij precies nodig heeft. Handelsdocumenten die bij invoer in Indonesië moeten voorgelegd (facturen, contracten, certificaten …) moeten ondertekend door een statutair gemachtigde persoon en van een firmazegel voorzien worden. Tenzij de importeur instructie geeft is geen consulaire legalisatie of visum Kamer van Koophandel vereist.

worden worden moeten daartoe van de

Indonesië is overigens niet toegetreden tot het Apostilleverdrag (Verdrag tot afschaffing van het vereiste van legalisatie van buitenlandse openbare akten, Den Haag, 05.10.1961; Wet van 5 juni 1975, B.S. 7 februari 1976). Als men documenten voor gebruik in Indonesië moet laten legaliseren, neemt men best eerst contact met de FOD Buitenlandse Zaken: FOD Buitenlandse Zaken Dienst Legalisatie C2.1 Bezoekadres: Karmelietenstraat 27 Postadres: Karmelietenstraat 15 1000 Brussel (loketten open van maandag tot vrijdag van 9u00 tot 12u30 en van 13u30 tot 15u30 – kostprijs 10 EUR) Meer info: http://www.diplomatie.be/nl/services/legalisation/docBel.asp


► Handelsfactuur Een factuur heeft tal van functies. Op privaatrechtelijk vlak bevestigt zij het bestaan van een schuld in geld van de geadresseerde (de klant/debiteur) ten voordele van de afzender van de factuur (de leverancier/schuldeiser) en van de modaliteiten ervan (betalingstermijn, munt …). Tevens is de factuur een uitnodiging aan de geadresseerde om zijn schuld te betalen en vormt zij een beschrijving van een overeenkomst. Zo geldt de factuur dus ook, allereerst tegen de leverancier die de factuur heeft uitgereikt, als het bewijs van de overeenkomst. De factuur is echter veel meer dan dat. Een factuur kan ook een kredietfunctie hebben (omdat zij het mogelijk maakt de gefactureerde schuldvordering over te dragen of in pand te geven) en zij vormt het centrale document in het BTW-gebeuren (informatie over de toepasselijke BTW-regeling, controledocument en basis voor de uitoefening van recht op aftrek door de afnemer). Zij vormt voor de transportverzekeraar een beschrijving van de aard en waarde van de goederen, enz. In de internationale handel komen daar nog tal van functies bij en afhankelijk van het doel waarvoor men de factuur concreet wil gebruiken, zal de factuur bepaalde bijkomende vermeldingen moeten bevatten. Factuur als document ter ondersteuning van de invoeraangifte in Egypte

De exportfactuur is het basisdocument voor de uitvoeraangifte (uit de EU) en de invoeraangifte (in Indonesië). Zij bezorgt de douane en alle andere partijen die bij de douaneformaliteiten betrokken zijn (douaneagent …) de elementen voor het vaststellen van het goederentarief, voor het bepalen van de douanewaarde, voor de toepassing van de handelspolitieke maatregelen (vergunningen, contingenten ...) en voor het verzamelen van de statistische informatie. Daarom is het belangrijk dat de exportfactuur niet alleen aan de voorschriften die gelden in het land van de exporteur voldoet – in België moet zij als uitgaande factuur kunnen worden verwerkt – maar in de mate van het mogelijke ook alle gegevens bevat die de importeur nodig heeft om de invoeraangifte in Indonesië te kunnen invullen. De factuur wordt, om in Indonesië als document ter ondersteuning van de invoeraangifte te kunnen worden gebruikt, best minstens in drie exemplaren worden opgemaakt. Alle exemplaren moeten worden ondertekend (met leesbare naam en functieaanduiding) door een volgens het handelsregister (KBO) bevoegd persoon en van een firmazegel worden voorzien. Het factuurmodel (layout, …) is vrij.


De factuur moet voorts de gewone gegevens bevatten: − − − − − − − − − − − −

datum en nummer; identiteit partijen met fiscaal identificatienummer; indien het om verbonden partijen gaat, hun relatie; ordernummer; bankgegevens exporteur; betalings- en leveringsconditie (Incoterms, nummer van de L/C); aantal colli/verpakkingseenheden; nauwkeurige goederenbeschrijving (HS-nummer, merk, bruto- en nettogewicht); land van oorsprong en herkomst; eenheidsprijs met vermelding eventuele korting; totaalbedrag met eventuele korting; verzekeringskost en transportkost indien deze is inbegrepen in de verkoopprijs (CIF/DDU); datum van verzending

De factuur wordt best in het Engels opgesteld. Documentair krediet

De factuur is verder het 'document de référence' voor het opstellen van de transportdocumenten, de verzekeringscertificaten, de uitvoering van het documentair krediet ... In het kader van de betalingscondities (L/C) kunnen dan ook bijzondere factuurvermeldingen noodzakelijk zijn. Om het goed functioneren van het documentair krediet te garanderen, moet de verkoper (en zijn bank) er bij het opstellen van de facturen met name op toezien dat1 −

−

− − −

− −

1

de factuur werd uitgereikt door de begunstigde van het documentair krediet, diegene dus voor wie de betaling onder L/C bestemd is de factuur werd gericht aan de aanvrager van het documentair krediet (de koper), tenzij het L/C zelf anders bepaalt de factuur niet ‘pro-forma’ of ‘provisional’ wordt genoemd de factuur de goederen omschrijft in overeenstemming met de goederenomschrijving die het L/C gebruikt op de factuur geen bijkomende elementen ter beschrijving van de goederen worden opgenomen die vragen zouden kunnen doen rijzen aangaande de hoedanigheid of de waarde van de goederen de goederenspecificaties, prijs en betalingsvoorwaarden op de factuur letterlijk overeenstemmen met die van het L/C iedere andere informatie (merken, nummering, transportinformatie ...) op de factuur overeenstemt met de informatie op de andere begeleidende documenten (paklijst, transportdocumenten ...)

CH. del BUSTO, ICC Guide to Documentary Credit Operations, ICC Publication 515, 1994, p. 98-99.


− − − − −

−

de facturatiemunt overeenkomt met die van de wissel onder het L/C het totale factuurbedrag het beschikbare bedrag van het documentair krediet niet overschrijdt de factuur de hele levering betreft die door het L/C gedekt wordt (tenzij deelleveringen toegelaten zijn) de factuur, indien zo vereist in het L/C, ondertekend, geviseerd, gelegaliseerd, consulair gelegaliseerd ... is de informatie op de factuur aangaande transport, verpakking, gewicht, vrachtkosten en andere kosten van transport, behandeling en opslag ... overeenstemt met de gegevens die op andere documenten vermeld worden het correcte aantal originelen, duplicaten en/of kopieën van de factuur wordt uitgereikt.

Voor nadere details kan men de ‘International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary Credits (2007 Revision for UCP 600), ICC Publication n° 681, 88p. consulteren. Merk op: als voor de betaling met een documentair krediet wordt gewerkt of met een documentair incasso, worden de factuur en de andere handelsdocumenten niet rechtstreeks naar de klant verstuurd maar via de bank. Dat betekent dat, in de mate dat bepaalde documenten de goederen moeten vergezellen, extra exemplaren moeten worden uitgereikt. In dit geval hebben de bepalingen van de L/C of de documentaire instructies vanuit het standpunt van de verkoper overigens VOORRANG op de geldende administratieve bepalingen. Voor een exporteur is het namelijk belangrijker dat de geleverde goederen betaald worden dan dat zij in het land van bestemming kunnen worden ingevoerd. ► Proformafac-tuur Een proformafactuur wordt vaak gevraagd voor de financiering (opening L/C), voor de aanvraag van een invoervergunning of wanneer een voorschot of voorafbetaling wordt gevraagd. Vaak geldt zij als orderconfirmatie en zij wordt doorgaans, zoals de factuur, ondertekend en van een firmazegel voorzien. Kan ook worden gebruikt bij tijdelijke invoer, leveringen zonder betaling, … Voor de proformafactuur gelden geen bijzondere vormvoorschriften. Zorg er, zeker wanneer de proforma wordt gebruikt in het kader van een L/C, wel voor dat de gegevens op de uiteindelijke factuur overeenstemmen met voorafgaande proformafactuur; factuurbedrag mag niet hoger zijn dan proformabedrag.


► Paklijst Is de gedetailleerde lijst van de verscheepte goederen met o.m. de hoeveelheden, het aantal eenheden, afmetingen, bruto- en nettogewicht. Over het algemeen alleen nodig indien de goederen zijn verpakt in containers, kisten, dozen, balen of zakken. Het document moet in minstens 6 exemplaren worden bijgevoegd en moet in het Engels worden opgesteld. Vermeldingen (volg instructies klant): per collo merken, nummers, netto- en brutogewicht, de uitwendige afmetingen en de inhoud. De gegevens op de paklijst moeten exact overeenkomen met die van de vrachtbrief. ► Certificaat van oorsprong Als men bij invoer in Indonesië in toepassing van het ASEAN-FTA of één van de andere vrijhandelsakkoorden waaraan Indonesië partij is, tariefpreferentie wil bekomen, moet bij inklaring het overeenstemmende certificaat van oorsprong worden voorgelegd. Voor EU-exporten kan een (economisch) certificaat van oorsprong worden voorgelegd maar over het algemeen is dit niet vereist, (uitz. bepaalde geneesmiddelen en narcotica). Dit certificaat wordt uitgereikt door de Kamer van Koophandel (VOKA). ► Vrachtbrief Bij inklaring moet de vrachtbrief (B/L voor zeevervoer; AWB voor luchtvracht) aan de Indonesische douane worden voorgelegd. In plaats van de Ocean B/L kunnen ook een Seawaybill, Express B/L, … worden gebruikt maar deze documenten hebben, zoals de AWB, niet het karakter van ‘goederentitel’. Zij kunnen dus niet door endossering worden overgedragen maar laten wel toe dat de koper, zonder in het bezit te zijn van zijn origineel exemplaar van de vrachtbrief, in het bezit van de goederen kan treden. Dat kan een voordeel zijn (geen ‘detention’ bij vertraging in de verzending van de documenten) maar ook een nadeel (bij documentaire incasso’s). Connossementen gelegaliseerd.

(bills

of

lading)

hoeven

niet

te

worden

Ingeval voor de betaling met een L/C wordt gewerkt, zal de kredietopenende bank meestal vragen dat: − de B/L aan haar order wordt geconsigneerd met − de verplichting de aanvrager van het krediet te verwittigen van de aankomst van de goederen. Op die manier verzekert de bank zich ervan − dat de koper de goederen niet in ontvangst kan nemen zonder de gewenste waarborgen te stellen en − dat de koper aan de andere kant toch tijdig de ontvangst voorbereidt teneinde het betalen van ‘detention’ te vermijden. Als het om gevaarlijke goederen gaat, moet een ‘dangerous goods declaration’ de zending vergezellen. 29 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

► Verzekerings-certificaat Contractueel kan de verkoper zich ertoe verbinden om ter dekking van het risico van de koper een transportverzekering af te sluiten. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een CIF- of CIP-verkoop. ► Varia Bij de invoer van goederen waarvoor een verplichting tot preshipmentinspectie bestaat (afvalproducten, gebruikte machines, … - zie hoger) moet een Clean Report of Findings (CRF) worden voorgelegd. Bij invoer van textielproducten moet een analyserapport worden voorgelegd met details over de samenstelling van de weefsels. Analysecertificaten worden ook vereist bij de invoer van bepaalde gemeesmiddelen, chemische producten enz. Voor voedingswaren moeten diverse gezondheidscertificaten worden voorgelegd (Halal, sanitair/fytosanitair certificaat, non-radiation certificate, …) eventueel aangevuld met een 'certificate of free sale'. Informeer tijdig bij uw importeur.

4. PRODUCTCERTIFICATEN, VERPAKKING EN ETIKETTERING Een hele reeks producten mag alleen in Indonesië worden ingevoerd als zij vooraf bij het bevoegde Indonesische ministerie geregistreerd werden. Het gaat onder andere om voedingsmiddelen, veevoederadditieven, cosmetica, farmaceutische en medische producten, insecticiden en kleding- en textielproducten. Deze registratie moet via de agent of distributeur/importeur worden aangevraagd. Afhankelijk van het geval moet bij de registratieaanvraag één van de volgende documenten worden overgelegd: een analysecertificaat, een certificaat van samenstelling, een certificaat van vrije verkoop (‘free sale certificate’) of een gezondheidscertificaat. ► Verpakking Indonesië heeft zijn ontwerp van besluit houdende de invoering van de ISPM N°15-norm al op 29 mei 2006 bij WTO neergelegd (WTO Notificatie G/SPS/N/IDN/27 van 29/05/2006) maar tot nu toe werd het besluit niet formeel bekrachtigd. In dit voorstel is er sprake van dat alle houten verpakkingsmaterialen in overeenstemming met de ISPM n°15-norm behandeld (begassing of warmtebehandeling) en gemarkeerd moeten zijn en voorzien van het ISPM 15-merk. Daarnaast zou het besluit voorzien in de verplichting dat (1) houten verpakkingsmaterialen vrij moeten zijn van bast en (2) de zending vergezeld gaat van een ‘packing declaration’ van het land van oorsprong.


Voor meer informatie: http://karantina.deptan.go.id/eng/wood_packaging.php In de praktijk wordt houten verpakkingsmateriaal dat ISPM-15 conform werd behandeld toegelaten zonder dat een bijkomend fytosanitair attest moet worden overgelegd. De lange zeereis en de soms extreme weersomstandigheden brengen mee dat maritieme zendingen met bestemming Indonesië stevig verpakt moeten worden. Op de colli moeten de gegevens (inclusief L/C- en factuurnummer) van de begeleidende documenten worden aangebracht. Dit geldt niet voor containers en bulkgoederen. Goederen die bestemd zijn voor de detailhandel mogen geen vermeldingen dragen die misleidend kunnen zijn met betrekking tot de oorsprong. Als de kans op misleiding aanwezig is, moet het land van oorsprong worden vermeld. ► Etikettering Alle ingevoerde consumentenproducten moeten sedert april 2000 in de Indonesische taal (Bahasa Indonesian) geëtiketteerd zijn met Arabische cijfers en Latijnse karakters. Andere talen mogen enkel gehanteerd worden als er geen equivalente begrippen bestaan in het Indonesisch of als de producten voor export bestemd zijn. Op het etiket moet ook de naam van de importeur worden vermeld. Voor voedingswaren, cosmetica en geneesmiddelen bestaan bijzondere etiketteringsverplichtingen (zie verder). Meer info: F. DEHOUSSE, K. GHÉMAR, T. IOTSOVA, ‘Indonesia’ in In-depth analysis of trade and investment barriers in certain third country markets in the area of labelling and marking requirements (Final Report), p. 341-346. http://mkaccdb.eu.int/madb_barriers/studyDetails.htm?studyref=11 11118 ► Normen Het National Standardization Agency of Indonesia (BSN), opgericht door het Presidential Decree No. 13/1997 (zoals gewijzigd), staat in voor de ontwikkeling van de Indonesische normen – Indonesian National Standards (Standar Nasional Indonesia - SNI). Deze overheidsinstelling is de opvolger van de vroegere Standardization Council of Indonesia (Dewan Standardisasi Nasional - DSN). National Standardisation Agency of Indonesia Gedung Manggala Wanabakti, Blok IV lantai 3-4, Jl. Gatot Subroto, Senayan, ID-Jakarta 10270 Tel: 62 21 5747043 http://www.bsn.or.id/ 31 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

De accreditatie van de laboratoria en inspectiebureau’s van de overeenstemming met de Indonesian National Standards behoort tot de bevoegdheid van de National Accreditation Body of Indonesia (Komite Akreditasi Nasional - KAN). Komite Akreditasi Nasional - KAN Manggala Wanabakti Building. 4th floor, Block IV. Jend. Gatot Subroto Street, Senayan Jakarta 10270 Indonesia Telephone: +62 21 574 7043 Fax: +62 21 579 029 48 Email: [email protected] ► Dieren, planten en producten van dierlijke en plantaardige oorsprong Bij uitvoer uit de EU is een EU-gezondheidscertificaat of fytosanitair certificaat vereist idat kan worden bekomen bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Voor algemene informatie, zie: http://www.favv-afsca.fgov.be/sp/export/export_nl.asp; http://www.favv.be/sp/export/prod-veg_nl.asp. De controle op de veiligheid en de gezondheid bij invoer van dieren, dierlijke producten en diergeneeskundige producten alsook van planten en hun producten in Indonesië behoort tot de bevoegdheid van het: Agency for Agriculture Quarantine Jl. Harsono RM No.3, Gedung E lt. 5 Ragunan-Jakarta 12550-Indonesia Tel: 62 21 786 5035 Web http://karantina.deptan.go.id (Engels: http://karantina.deptan.go.id/eng/index.php). Andere bevoegde diensten zijn: −

−

−

Director General of Livestock Services Departement of Agriculture P. O. Box 1108/JKS, Jakarta 12011 Tel: 62 21 780 4117 Ministry of Agriculture Jl. Harsono R.M. 3, Building A, 2nd floor, Jakarta 12550 Tel: 762 21 82-2638 http://www.deptan.go.id Ministry of Forestry Gedung Manggala Wanabakti, Blk I, 4th floor Jl. Jend. Gatot Subroto, Jakarta 10065 Tel: 62 21 573 1820 http://www.dephut.go.id


−

Ministry of Marine Affairs and Fisheries Gedung Humpuss, 17th floor Jl. Medan Merdeka Timur 16 Jakarta Tel: 62 21 350 0041 http://www.dkp.go.id

De invoer van vlees en vleeswaren, diervoeders, vis, groenten, planten en fruit is streng gereglementeerd met registratievereisten, bijzondere etiketteringsvoorschriften en een vergunningsplicht. In de praktijk is de uitvoer uit België van dierlijke en plantaardige producten naar Indonesië de afgelopen jaren (2005-2007) beperkt gebleven tot melk en zuivelproducten. Hierbij gelden bijzondere normen voor de maximaal toegestane hoeveelheid radioactiviteit. ► Halal Indonesië heeft de grootste Islamitische bevolking in de wereld. Niet alleen bij de invoer van vlees, vers of diepgevroren of van pluimvee, maar ook voor andere levensmiddelen, verpakking voor levensmiddelen, cosmetica en verzorgingsproducten, wordt vaak de overlegging van een Halal-certificaat gevraagd. ‘Halal’ betekent dat een product is toegestaan en is het tegengestelde van ‘haram’, wat betekent dat een product niet wettelijk is en dus niet is toegestaan. Producten waarvan niet duidelijk is of zij ‘halal’ dan wel ‘haram’ zijn, worden ‘mashbooh’ (verdacht) genoemd. Voedsel met ingrediënten zoals gelatine, enzymen, emulgatoren enz., wordt doorgaans als ‘mashbooh’ beschouwd omdat de herkomst van deze ingrediënten twijfelachtig kan zijn. Andere termen die in deze context gehanteerd worden zijn ‘makrooh’ en ‘dhabiha’. ‘Makrooh’ wil zeggen dat het product ‘religieus wordt afgeraden’. Dat geldt bijvoorbeeld voor voedsel waarvan de consumptie schadelijk is voor het lichaam. ‘Dhabiha’ wil zeggen ‘geslacht volgens de Islamitische methode. In principe zijn alle levensmiddelen/producten toegestaan, behalve die welke in de Koran expliciet worden verboden. Het gaat o.m. om de volgende producten: −

− −

aas en bloed evenals varkensvlees (Koran, hfdst II, vers 173). Het varken is het enige landdier dat specifiek wordt verboden in de Koran. Karkassen moeten dus ook ‘uitgebloed’ zijn. vlees van aan een natuurlijke dood of in de natuur gestorven dieren (Koran, Hfdst V, vers 3). alcohol en andere verslavende of toxische stoffen (Koran, Hfdst V, vers 90).

Voorts is het verplicht om tijdens de slachting van dieren de naam van Allah te zeggen (Koran, Hfdst VI, vers 119). Het “Halal Slaughter Certificate” of halal-certificaat is een certificaat dat bevestigt dat de dieren conform de islamitische ritus zijn geslacht en dat het product is ‘toegestaan’.


In die zin is het certificaat dus vergelijkbaar met het Koshercertificaat dat bij leveringen aan Israël vaak wordt gevraagd. Voordat aan Halal onderworpen producten op de Indonesische markt worden gebracht, moeten ze worden gekeurd door inspectiebedrijven die zijn aangewezen door het ministerie van Religieuze Zaken (Indonesische Islamitische Raad; Indonesian Ulemas Council/MUI).: The Assessment Institute for Foods, Drugs and Cosmetics, Indonesian Council of Ulama Website: www.halalmui.org Op deze website kan u ook de lijst van voor Indonesië geaccrediteerde Halal-controleurs inladen. In België is dit niet het ‘gewone’ “Islamitisch en Cultureel Centrum van België” maar: Islamic Food Council of Europe 4, Rue De La Presse B-1000 Brussels, Belgium CP : Dr. Mohamed Sadek Tel : + 32 2/227 11 14 Fax : + 32 2/218 31 41 Email : [email protected] Bevoegheid : vlees, kip en verwerkte voedingswaren Het Halal-certificaat moet bij de levering de transportdocumenten vergezellen. Verpakte halal-levensmiddelen moeten de vermelding van het woord ’halal’ dragen. ► Voedingswaren en cosmetica Voedingswaren, medische apparatuur, geneesmiddelen cosmetica en gezondheidsproducten moeten worden geregistreerd bij het National Agency of Drug and Food Control (BPOM) (www.pom.go.id) voordat ze kunnen worden ingevoerd. Badan Pengawas Obat Dan Makanan (BPOM) Food and Drug Agency Jl Percetakan Negara No. 23 Jakarta Pusat Tel: 62 21 4244691, 4209221 Bij de inklaring van voedingsmiddelen en medicijnen moet de importeur de schriftelijke goedkeuring/het registratiebewijs van de Food and Drug Supervisory Board overleggen (origineel of gelegaliseerde kopie). De website www.pom.go.id heeft ook een Engelse pagina waar de belangrijkste wetgeving (Government Regulation of the Republic of Indonesia No 69 year 1999 regarding Food Labelling and Advertisement; Act of the Republic of Indonesia No 7 of 1996 on Food; …) kunnen worden ingeladen. Op de website kunnen ook alle geregistreerde producten worden opgezocht. Voor halalvoorschriften, zie hierboven. 34 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

► Etikettering Op de verpakking van levensmiddelen en farmaceutische producten moet in de Indonesische taal worden vermeld: − − − − − −

−

naam van het product en/of merk; samenstelling (ingrediënten in volgorde van afnemend gewichtspercentage); netto-inhoud; naam en adres van de fabrikant, land van oorsprong; naam en adres van de importeur; geïmporteerde levensmiddelen en dranken moeten zijn voorzien van het buitenlandse merkregistratienummer (Makanan Luar/ML).Na registratie door de agent bij BPOM wordt het ML-nummer verkregen. Het ML-nummer is vier jaar geldig. Het registratieproces kan zeer intensief zijn. Gedetailleerde ingrediënteninformatie en testen zijn vereist. uiterste consumptiedatum, voedingswaarde en gebruiksaanwijzing.

Op http://pkditjenpdn.depdag.go.id/English/index.php?page=regulasi&J nsRegID=9 kan de Goverment Regulation N° 69/1999 On Food Labeling and Advertisment eveneens worden ingeladen. ► Cosmetica Minimale voorschriften voor cosmetica zijn: −

− −

− −

− −

alle cosmetische producten moeten geregistreerd worden bij het eerder genoemde National Agency of Drug and Food Control (BPOM), waar ook een distributievergunning moet worden aangevraagd; de gebruikte grondstoffen en ingrediënten moeten voldoen aan in het besluit vermelde normen; de informatie op de verpakking over de gebruiksaanwijzing in een buitenlandse taal moet worden aangevuld met deze informatie in het Indonesisch; de verplichte informatie op het etiket, zoals in het besluit opgenomen, is vermeld op de verpakking; voor geïmporteerde producten, moeten naast de identiteitsgegevens van de Indonesische importeur, ook die van de buitenlandse fabrikant worden vermeld; een vergunning voor distributie moet zijn uitgereikt voordat kan worden geadverteerd; ingrediënten moeten eveneens voldoen aan halaleisen.

► Elektrische apparaten Het Decree n° 608/MPP/Kep/10/1999 vereist dat alle handleidingen en garantiecertificaten voor duurzame consumptiegoederen in de Indonesische taal worden opgesteld. 35 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Handleidingen en garantiebewijzen zijn verplicht bij witgoed en consumentenelektronica zoals audio/videoapparatuur, computers, printers en rekenmachines, mobiele telefoons, koelkasten, airconditioners, wasmachines, gasovens, magnetrons, rijstkokers, elektrische piano's, keyboards en elektrische waterpompen voor huishoudelijk gebruik. De handleiding moet minstens informatie bevatten over het operationeel gebruik, onderhoud en herstelling en specificaties. In het garantiebewijs - dat minstens één jaar geldig moet zijn - moet vermeld worden dat herstellingskosten binnen de garantie vallen en dat onderdelen leverbaar zijn (aftersalesservice). Beide documenten moeten zoals gezegd in de Indonesische taal zijn opgesteld en moeten worden geregistreerd bij het Directorate General of Domestic Trade. Importeurs die zich niet aan deze voorschriften houden, kunnen hun invoervergunning (Importer Identity Number) verliezen. Telecommunicatieapparatuur moet voldoen aan de nationale normen en gekeurd worden voordat deze op de Indonesische markt mag worden gebracht. Meer informatie: Ministry of Industry and Trade Directorate General of Metal, Machinery, Textile & Multifarious Industries Jalan Gatot Subroto Kav. 52-53, Jakarta 12950 Tel: 62-21-525-6548 Fax: 62-21-526-9592 www.depperin.go.id

II. ZAKENDOEN MET INDONESIË ► Contracten met Indonesië – zin en onzin In de analyse van de juridische waarde van een contract of overeenkomst moet men dan vertrekken van de juiste uitgangspunten. Niet het algemene, theoretische kader is relevant maar de concrete context waarin een ondernemer opereert. Concreet moet hij zich de volgende vragen stellen: 1. waarvoor heb ik het contract nodig? 2. waar moet het contract worden nageleefd/afgedwongen? Als men de problematiek vanuit deze analyse benadert kan een contract, ook in relaties met Indonesische klanten en leveranciers, wel degelijk afdwingbaar zijn. Al te vaak wordt een contract hoofdzakelijk gezien als een instrument om de tegenpartij ergens toe te dwingen en te straffen als zij in haar verplichtingen tekort schiet (als bewijs in geval van geschil). Een contract wordt in veel gevallen inderdaad pas gelezen als er een conflict is gerezen en aangezien veel bedrijven juridisch advies uitstellen tot het ogenblik dat zij volledig zijn vastgereden, worden ook advocaten vaak in eerste instantie met deze functie van het contract geconfronteerd. 36 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Een contract is evenwel veel meer dan dat: − het is ook een document waarmee men zich als Europese ondernemer kan verdedigen tegen – mogelijks onterechte – aantijgingen van de (Indonesische) tegenpartij. In die gevallen zal de procedure met het oog op zijn uitvoerbaarheid dikwijls voor een Europese rechtbank gevoerd worden en is het belang van de schriftelijke overeenkomst evident; − een contract kan een bewijsstuk zijn t.o.v. uw bank om een kredietvraag te staven; − goede contracten voorkomen latere interpretatieproblemen, technische misverstanden, wrijvingen allerhande, onnodig tijdverlies, dure procedures enz. Onvoorziene problemen vinden er vaak een aanzet tot oplossing; Maar de belangrijkste functie van het contract is dat zij een precies draaiboek moet vormen van de gemaakte afspraken. Als partijen niet eens over een opsomming van de verplichtingen die zij hebben aangegaan beschikken, hoe kunnen zij die verplichtingen dan ooit nakomen? Daarom: − contractonderhandelingen verplichten de partijen duidelijk te formuleren wat zij van elkaar verwachten en waartoe zij zelf bereid zijn. Geschillen ontstaan dikwijls over aspecten van de samenwerking waarover men - al dan niet bewust niet gesproken heeft. − contractonderhandelingen kunnen een meer directe, persoonlijke relatie tot stand brengen tussen de personen die bij de exporteur en de importeur instaan voor de uitvoering van de transactie. Problemen kunnen worden opgelost voordat zij tot geschillen uitgroeien en persoonlijke relaties kunnen een basis vormen voor meer intense handel. Bovendien is men doorgaans geneigd overeenkomsten met "bekende" bedrijven meer loyaal uit te voeren. − contracten bevatten richtlijnen en informatie voor collega's die niet bij de onderhandelingen betrokken waren (zo bv. zijn leveringstermijn, technische specificaties, verpakking enz. essentieel voor de productiemensen, de betalingscondities voor de financiële, de leveringsvoorwaarden voor de logistiek, de documentaire verplichtingen voor de boekhouding enz.). Zelfs los van mogelijke problemen m.b.t. de afdwingbaarheid van de gemaakte afspraken, is het daarom, ook in relaties met Indonesische contractanten, zeer belangrijk een gedetailleerd en duidelijk contract af te sluiten dat ‘een gedetailleerd draaiboek van de gemaakte afspraken’ vormt. Een contract mag m.a.w. – en dat geldt voor de internationale handel in het algemeen – niet worden herleid tot een wapen dat in het licht van een mogelijk geschil moet gescherpt worden, maar moet worden beschouwd als een geschreven verslag van het akkoord dat na de onderhandelingen werd bereikt met als bedoeling de voorzienbare problemen zoveel mogelijk te voorkomen. 37 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

5. INTERNATIONALE KOOPOVEREENKOMSTEN ► Recht en contracten Het kooprecht, en zeker het internationale kooprecht is van aanvullend recht. Dat betekent dat het contract, al dan niet aangevuld door algemene voorwaarden, de eerste bron is van de rechten en verplichtingen van partijen die in een internationale commerciële transactie aangaan. Het contract kan dus meestal perfect tegen de geldende algemene rechtsregels ingaan. Dit houdt echter ook een risico in. Als partijen het over een bepaald punt (toepasselijk recht, bevoegde rechtbank, termijn voor klachten over de conformiteit enz.) moeilijk eens worden, durven zij die clausules namelijk wel eens weglaten uit de overeenkomst. Zij stellen het probleem dan uit tot wanneer het zich voordoet. Die werkwijze is bijzonder gevaarlijk. Als het probleem zich dan toch voordoet, zal immers het recht dat op de overeenkomst toepasselijk is (de gebruiken, verdragen, nationale wetgeving enz.) en niet de ‘wil der partijen’, die duistere punten regelen. Met andere woorden, het is niet omdat een twistpunt niet in een overeenkomst uitdrukkelijk geregeld is, dat het geen oplossing zal krijgen. Wat een overeenkomst bepaalt, is dus belangrijk. Maar welke aangelegenheden NIET in het contract geregeld zijn en wat het toepasselijke recht daarover zegt, is dat evenzeer. Hoed u dus voor een struisvogelpolitiek. De rangorde van toepasselijkheid is dus: 1. de bepalingen van de koopovereenkomst; 2. de bepalingen van de overeengekomen algemene voorwaarden voor de aspecten die niet in (1) zijn geregeld; 3. de bepalingen van het internationaal kooprecht voor de aspecten die niet in (1) en (2) zijn geregeld, en 4. de bepalingen van nationaal toepasselijk recht voor die onderwerpen die niet door (1), (2) en (3) geregeld zijn. ► Contracten en modelcontracten Bij het opstellen van een internationaal contract kan men zich laten inspireren door zgn. ‘modelcontracten’. Toch moeten bedrijven steeds voorzichtig blijven bij het gebruik van dergelijke modellen. Een contract moet immers weergeven wat de partij die het contract voorstelt zelf concreet wil en nodig heeft. Niet wat 'een gemiddelde' contractant in een 'gemiddelde' situatie nodig heeft. Ieder bedrijf, iedere bedrijfstak heeft inderdaad zijn specifieke behoeften, zijn eigen bijzondere omstandigheden en die laten zich niet gemakkelijk in ‘modellen’ vangen. Het contract dat een firma wil voorstellen moet daarmee rekening houden, daaraan worden aangepast en moet daarom meer zijn dan een losse collage van clausules die toevallig in verschillende ‘modellen’ of ‘checklists’ werden aangetroffen.


Bovendien is elk product, elke markt, elke koper en elke verkoper anders en heeft elke partij andere belangen: een ideaal contract voor een leverancier (de verkoper) ziet er dus helemaal anders uit dan een 'ideaal' contract voor de koper. Internationale commerciële relaties geven tenslotte aanleiding tot andere problemen dan de binnenlandse handel. Contracten die men met binnenlandse contractanten gebruikt, kunnen daarom niet zonder meer naar het buitenland ‘geëxporteerd’ worden. Aan de andere kant is het wel degelijk interessant om een 'modelcontract' te gebruiken ... maar dan op het niveau van de onderneming. Dus dat een onderneming 'haar eigen modelcontract' uitwerkt: één goed uitgebalanceerd, nauwkeurig overwogen model dus dat zij in de situaties waar het toepasselijke recht aan partijen voldoende vrijheid laat om de overeenkomst naar eigen inzichten te organiseren gaat gebruiken voor elke internationale relatie die zij m.b.t. het voorwerp van haar 'model' aangaat. Op die manier kan de onderneming A. schaalvoordelen creëren: − aangezien al haar relaties door dezelfde - of sterk vergelijkbare - contractbedingen worden geregeld, kan de onderneming ervaringen in één contract toepassen op haar hele contractnetwerk − één investering in degelijk juridisch advies kan dan over een hele reeks contracten worden afgeschreven B. concurrentie in haar eigen distributienetwerk vermijden; dit is wellicht het belangrijkste voordeel van een model op het niveau van de onderneming die zo − haar onderhandelingspositie versterkt (alle afnemers/leveranciers werken onder deze voorwaarden) − een samenhangende organisatie kan creëren (op het gebied van logistiek, prijszetting, verpakking, ...) en − vermijdt dat de medecontractanten mekaars contracten gebruiken als argument om hun eigen contractuele situatie te verbeteren. Conclusie: Beter dan voor ieder land afzonderlijk een 'nationaal' model te hanteren, gebruikt de onderneming – in relaties met zelfstandige partners – één enkel model dat zij eventueel laat vertalen. ► Weens Koopverdrag – Indonesisch recht Indonesië heeft het Weens Koopverdrag (CISG) nog niet geratificeerd. Contractueel bestaat wel de mogelijkheid om het verdrag op de overeenkomst van toepassing te verklaren. Het Indonesische kooprecht wordt nog steeds in belangrijke mate beheerst door het Burgerlijk Wetboek (Kitab Undang-Undang Hukum Perdata) en Wetboek van Koophandel uit 1848 die beide sterk beïnvloed zijn door het nationale recht van de toenmalige kolonisator, Nederland. Oorspronkelijk golden deze wetboeken overigens enkel voor de Europeanen in Indonesië. 39 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

De koopovereenkomst wordt geregeld door Titel 5 van Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek. Ieder onderzoek naar de actuele inhoud van het materiële Indonesische recht stuit overigens op het probleem dat het Indonesische wettenrecht (1) slechts in beperkte mate publiek toegankelijk is en (2) als het al gepubliceerd is, gebeurt dat bijna uitsluitend in de Indonesische taal. Daarbij komt (3) dat ook het gewoonterecht (‘Adat law’) soms een rol speelt. De belangrijkste publicatie voor nieuwe wetgeving is het Indonesische staatsblad maar dit verschijnt soms met grote vertraging. De Nationale Bibliotheek (Pusat Penerbitan PNRI http://www.pnri.go.id/) publiceert soms ook afzonderlijke wetten maar deze publicaties zijn niet altijd foutloos en de Engelse pagina bevat geen noemenswaardige informatie. Online media zouden de toegankelijkheid van het Indonesische recht in de toekomst kunnen bevorderen, maar op dit ogenblik zijn ook deze resultaten eerder beperkt. De volgende websites zijn eventueel een bezoek waard: - www.indobizlaw.com; - http://www.bkpm.go.id/en/downloads/31; -

http://pkditjenpdn.depdag.go.id/English/index.php?page=regulasi

-

http://www.suyud.com/doc/legal-memorandumdocument.htm#L002; http://www.hukumonline.com; - http://en.hukumonline.com/; http://www.komisihukum.go.id/; http://www.indonesialawcenter.com/ http://www.lexadin.nl/wlg/legis/nofr/oeur/lxweine.htm; http://www.doingbusiness.org/LawLibrary/

-

Als geschreven bron is het hoofdstuk ‘Indonesia’ in Digest of Commercial Laws of the World, Oceana, losbl;, Release 2005-7, 84p. interessant. Algemeen geldt het advies om contractuele relaties met Indonesische contractanten niet aan Indonesisch recht te onderwerpen. ► Vormvereisten Volgens het Indonesische recht (art. 1320 Civil Code) is de verbintenis vormvrij (‘solo consensu’). Formeel is er – behalve in specifieke wettelijk voorgeschreven gevallen (dading, zekerheidstelling, verkoop van onroerend goed, …) – dus geen geschrift nodig om een naar Indonesisch recht geldende afspraak te maken. Zonder geschrift zal het echter bijzonder moeilijk zijn om het bestaan van de afspraak te bewijzen. Daarom worden internationale koopovereenkomsten best schriftelijk aangegaan. Elektronische contracten worden geregeld door de Law on Electronic Transaction and Information die op 21.04.2008 in werking is getreden.


► Eigendom Wat de eigendomsregeling betreft, volgt Indonesië een regeling die analoog is aan die welke in het Nederlandse en het Duitse interne recht geldt: de eigendom gaat over bij de materiële overhandiging (de levering) en niet bij de wilsovereenstemming. ► Eigendoms-voorbehoud In de koopovereenkomst kan geldig een eigendomsvoorbehoud worden gevestigd. Een dergelijk beding moet schriftelijk worden aangegaan – best niet enkel in de algemene voorwaarden – en is niet aan registratie onderworpen. Een eenvoudig eigendomsvoorbehoud zou in geval van faillissement tegenstelbaar zijn (Niederlassung im Ausland, Erg.-Lfg. I/2003, 3000, Indonesien, 39-40). Het uitgebreid of verdergeleid eigendomsvoorbehoud zijn in het Indonesische recht onbekend. ► Bezitloos pand De Law n° 42 van 30/09/1999 on Fiduciairy Securities introduceert de mogelijkheid van een pand zonder buitenbezitstelling. In tegenstelling tot het gewone pand, dat vormvrij kan worden gevestigd door de buitenbezitstelling, is voor deze zakelijke zekerheid een notariële akte in de Indonesische taal vereist. Zodra deze akte in het ‘Fiduciary Registration Office’ is geregistreerd en een certificaat van registratie beschikbaar is, is de zekerheid tegenstelbaar aan derden. ► Verjaring De algemene verjaringstermijn bedraagt in het Indonesische recht 30 jaar (art. 1967 Burgerlijk Wetboek). Verkorte verjaringstermijnen zijn er voor: − vorderingen van experts, horeca, dagloners: 1 jaar − dokters, deurwaarders, advocaten, notarissen: 2 jaar − aannemers en winkeliers: 5 jaar − belastingen: 10 jaar. Als de overeenkomst door Belgisch recht beheerst wordt geldt een algemene verjaringstermijn van 10 jaar. ► Betalingen De Centrale Bank van Indonesië (Bank Indonesia http://www.bi.go.id/web/id/) is verantwoordelijk voor het monetaire beleid. Op de website van de bank – die wel een uitgebreide Engelse pagina heeft (http://www.bi.go.id/web/en) – vindt u heel wat interessante informatie (tekst van de basiswetgeving, koersen, namen van geregistreerde banken, …).


Indonesië heeft (bijna) alle wisselbeperkingen opgeheven en er zijn dus nauwelijks nog beperkingen op het gebruik van de Indonesische Roepie (IDR) voor internationale betalingen. Enkel voor bepaalde financiële transacties (boven 1 mio USD) bestaan er nog beperkingen die speculatie tegen de IDR willen beperken. Ook de kredietverlening aan niet-verblijfhouders blijft aan bepaalde beperkingen onderhevig. De koers van de IDR wordt door vraag en aanbod op de financiële markten bepaald en particulieren en bedrijven kunnen via geregistreerde banken, zonder voorafgaande transfervergunning van Bank Indonesia, vrij internationale betalingen doen en ontvangen en deviezen in- en uitvoeren. Belgische bedrijven kunnen dus zonder probleem een rekening in Indonesië openen en zij kunnen dit doen in IDR, EUR of USD. Niettemin is het aangewezen om contracten in Indonesië alleen in harde valuta af te sluiten. Het meest gangbaar hierbij zijn de USD. De EUR is echter in opmars. In de praktijk verloopt de betaling regelmatig via de ‘agent’ (commissionair) in Indonesië: − de exporteur factureert in EUR of USD aan de Indonesische agent; − de Indonesische agent factureert op zijn beurt in IDR aan de klant. Over het algemeen bestaat er weinig vertrouwen in de kredietwaardigheid en betrouwbaarheid van Indonesische klanten (Delcredere klasseert Indonesië in de hoogste commerciële risicoklasse - http://www.delcredere.be/). Ook de mogelijkheid om bij geschil in Indonesië een gerechtelijk incasso te doen, worden niet hoog aangeslagen. ► Betalingscondities Zodra de transactie enig belang vertoont, wordt daarom meestal gekozen voor een geconfirmeerd documentair krediet. Als de transactie onvoldoende belangrijk is om de administratie en kost van een L/C te verantwoorden, vormt voorafbetaling een alternatief zolang de relatie geen duurzaam karakter heeft gekregen. Voor regelmatige transacties kan een standby L/C een uitkomst bieden. De opening van de L/C kan enige tijd in beslag nemen. Bovendien stellen Indonesische bedrijven en overheidsinstellingen, gelet op de beperkte kredietfaciliteiten in Indonesië, de betaling onder L/C liefst zo lang mogelijk uit. Bedrijven met volatiele prijzen houden daar best rekening mee. Vaak is het pas op het ogenblik van notificatie van de L/C dat de precieze leverings- en documentaire instructies worden meegedeeld. Lees de L/C daarom aandachtig na want de betaling zal van de naleving van de L/C-instructies afhangen. Bij invoer in de EU uit Indonesië kan een documentair incasso een interessant alternatief vormen maar bij uitvoer naar Indonesië is deze techniek niet zonder risico. Het documentair incasso (D/P, D/A) verplicht de klant immers niet om de goederen af te nemen. 42 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Als de goederen al zijn aangekomen, kan de koper daarom weleens in de verleiding komen om bijkomende kortingen te vragen. Mijd deze techniek in elk geval als de goederen niet onder een Ocean B/L reizen.

6. AGENTUURCONTRACT – CONCESSIE VAN ALLEENVERKOOP ► Algemeen Buitenlanders zijn, ongeacht of zij ten persoonlijke titel dan wel onder een vennootschap handelen, in Indonesië niet gemachtigd om om voor eigen rekening goederen of diensten in te voeren. Bovendien mogen alleen Indonesische bedrijven die als importeur geregistreerd zijn en over een API-nummer beschikken bij de douane in eigen naam goederen ter inklaring aanbieden. Daarbij komt dat de invoerformaliteiten in Indonesië bijzonder complex zijn en dat het zonder goede relaties met de Indonesische douane bijzonder moeilijk is om een aangifte te doen aanvaarden. Zelfs in de gevallen waar geen formele verplichting bestaat om een ‘agent’ aan te stellen, is het in de praktijk voor buitenlandse bedrijven dus zeer moeilijk om zonder een ‘agent’ naar Indonesië uit te voeren. Buitenlandse exporteurs die industriegoederen naar Indonesië willen uitvoeren zonder er over een eigen vestiging te beschikken, moeten overigens via een exclusief vertegenwoordiger (agent of distributeur) werken (Regulation 36/1977 concerning the Disclosure of Foreign Activities in the Trade Sector, zoals gewijzigd). Ook wie op Indonesische overheidsopdrachten wil inschrijven, moet een zgn. ‘sole agent’ aanstellen. Contractuele relaties met Indonesische agenten en distributeurs worden best voorafgegaan door een ‘due diligence’ waarbij de betrouwbaarheid en solvabiliteit van de contractant aandachtig onder de loupe wordt genomen. In Europa, waar het statuut van de handelsagent door de Richtlijn 86/653/EEG van 18 december 1986 geharmoniseerd werd, bedoelt men met een agentuur (‘commercial agency’) de techniek waarbij een natuurlijke persoon of vennootschap als zelfstandige tussenpersoon wordt aangesteld om in naam en voor rekening van de vertegenwoordigde firma (de ‘principaal’) op te treden. De handelsagent koopt de goederen dus niet zelf aan om ze nadien te verkopen, maar de vertegenwoordigde firma zal de orders rechtstreeks aan de klant leveren en factureren. Hiertegenover staat de distributeur, ook importeur, wederverkoper, concessionaris of alleenverkoper genoemd, die wel zelf de goederen van de exporteur koopt om ze daarna in een bepaald gebied (‘rayon’) door te verkopen. Bij een distributeur zijn er m.a.w. twee verkoopfacturen: één van de exporteur aan de wederverkoper en één van de wederverkoper aan de klant en de tussenpersoon zal zich doorgaans van de invoerformaliteiten kwijten. 43 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Dit onderscheid, dat in Europa vanzelfsprekend is, wordt in Indonesië niet altijd gemaakt aangezien de distributeur naar Indonesisch recht geen benoemde overeenkomst vormt. Vanuit juridisch oogpunt worden beide distributietechnieken in Indonesië doorgaans dan ook op gelijkaardige wijze behandeld waarbij de ‘distributeur’ vaak als een commissionair handelt die in eigen naam optreedt en voor de douane dus de koper/importeur van de goederen is wordt beschouwd. ► Wettelijk kader Het statuut van de agent wordt in Indonesië geregeld door de algemene bepalingen van art. 1792-1819 van het Burgerlijk Wetboek. Volgens het Burgerlijk Wetboek is de agent iemand die door zijn opdrachtgever (de principaal) gemachtigd wordt om in zijn naam en voor zijn rekening op te treden onder zijn instructies. Het contract met een ‘agent’ is vormvrij en kan dus mondeling of op basis van feitelijke gedragingen worden aangegaan. Voor de rechtszekerheid verdient een geschreven overeenkomst echter de voorkeur. De opdracht kan ook algemeen zijn of beperkt blijven tot bepaalde, bijzondere taken. Deze ‘agency’ sluit dus meer aan bij de bepalingen van de ‘lastgeving’ dan bij die aangaande de handelsagentuur. De commerciële vertegenwoordiging wordt in het Indonesische Wetboek van Koophandel, maar eveneens op zeer algemene wijze, geregeld. In de Commercial Code wordt de agent gedefinieerd als een persoon of onderneming die in naam en voor rekening van een principaal de aankoop en verkoop van goederen bevordert zonder partij te zijn aan de koopovereenkomst zelf. ► Sole agents Zoals gezegd moeten buitenlandse exporteurs die industriegoederen naar Indonesië willen uitvoeren of die op Indonesische overheidsopdrachten wil inschrijven zonder er over een eigen vestiging te beschikken, een zgn. ‘sole agent’ aanstellen. De producten waarvan de invoer is voorbehouden aan de 'sole agents' mogen ook door de andere groepen importeurs worden ingevoerd, mits daarover overeenstemming is bereikt met de alleenvertegenwoordiger (schriftelijke verklaring van 'no objection'). ► Registratie Iedere Indonesische agent, importeur of distributeur moet een vergunning aanvragen bij de Director General of Domestic Trade. De voorwaarden waaraan moet zijn voldaan staan beschreven in decreet no. 402/MEP/KPP/11/1997 concerning the Licensing of Representative of a Foreign Trading Company van de Minister van Industrie en Handel van 3 november 1997 (document met aanvraagformulieren in te laden op: http://www.bkpm.go.id/en/downloads/31 regulations’ en kijk onder ‘Other Services’) .

ga


naar

‘Sectoral

► Contractuele vrijheid De inhoud van de rechten en verplichtingen tussen een agent, commissionnair of distributeur en zijn principaal – het opstellen van het contract – wordt grotendeels aan de wil van de partijen overgelaten. Dikwijls wordt een bepaalde duur van 6 maanden als proeftermijn afgesproken, waarna het contract van jaar tot jaar verlengbaar is. Buitenlandse bedrijven kunnen ook een agent inschakelen op projectbasis (voor de duur van het project). Hoewel Indonesische zakenpartners het nut van een uitgebreid contract vaak betwijfelen omdat voor hen de persoonlijke relatie van groter belang is, doet men er toch goed aan de contractuele vrijheid die men heeft om de wederzijdse rechten en verplichtingen te organiseren, aan te wenden om een duidelijk contract uit te schrijven. Met name de modaliteiten van de beëindiging (opzeggingstermijn, uitwinningsvergoeding, terugname stocks, …) van de relaties zouden anders aanleiding kunnen geven tot problemen. Voor het verstrijken van de overeengekomen termijn kan de ‘agency’, wanneer niet in een contractuele regeling van de opzegging werd voorzien, immers alleen in onderling akkoord worden beëindigd. Bij het afsluiten van een overeenkomst moeten de principaal en de agent of distributeur de duur van de samenwerking, het mogelijke recht op een vergoeding bij de beëindiging van de overeenkomst, de geografische reikwijdte, het recht op commissie, de vertegenwoordigde goederen en diensten enz. dus contractueel regelen. Om te vermijden dat de ‘agent’ in eigen naam IPR van de vertegenwoordigde firma registreert (merknamen, octrooien, domeinnamen, …) is het aangewezen om deze registraties niet aan de agent of distributeur toe te vertrouwen. Contracten voor onbepaalde duur kunnen, tenzij er sprake is van een zware fout, niet eenzijdig worden beëindigd zonder voldoende opzegging. Ontbreekt een contractuele regeling van de afloop van de agentuur, dan wordt de buitenlandse principaal vaak een vergoeding opgelegd ter compensatie van de investeringen van zijn vertegenwoordiger in marketing en distributie. ► Rechtskeuze Belgische exporteurs houden er vaak aan om op alle contracten die zij met hun buitenlandse partners afsluiten – dus ook hun vertegenwoordigers in Indonesië – Belgisch recht van toepassing te verklaren. Door voor toepassing van Belgisch recht te kiezen in al hun internationale handelsagenturen en distributiecontracten, kunnen exporteurs immers eenheid brengen in de juridische organisatie van hun internationaal distributienetwerk. Bij gebrek aan dwingende bepalingen in het Indonesische recht bestaat hiertegen geen direct bezwaar, maar de vraag zou kunnen rijzen of de Indonesische agent op die manier geen bescherming wordt verleend die hij onder toepassing van zijn eigen wetgeving niet zou kunnen genieten. De Belgische agentuurwet is namelijk gebaseerd op de Europese Richtlijn 86/653/EEG van 18/12/1986 en zeer ‘agentvriendelijk’. Ook inzake de concessie van alleenverkoop kent België beschermend recht. 45 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

Aangezien art. 27 van de Belgische agentuurwet (W. 13 april 1995) bepaalt dat deze wet van toepassing is op 'elke activiteit van een handelsagent met hoofdvestiging in België' kan men argumenteren dat de bijzondere bepalingen van de Wet van 13/04/1995 (bv. inzake indirecte commissie, opzegging, klantenvergoeding, de termijn voor het ontslag wegens dringende redenen …) NIET van toepassing zijn voor agenten die, onder toepassing van het Belgische recht, hun zetel in het buitenland (i.c. Indonesië) hebben en niet in de Europese Unie actief zijn. Ook wat de toepassing van Belgisch recht op buitenlandse (i.c. Indonesische) concessies van alleenverkoop betreft, heeft het Belgische Hof van Cassatie, na een lange discussie in de rechtsleer en uiteenlopende rechterlijke uitspraken, op 6 april 2006 geoordeeld dat de wet van 27 juli 1961 NIET van toepassing is op alleenverkoopovereenkomsten met uitwerking buiten België die contractueel aan Belgisch recht onderworpen waren. Alleen als het contract de wet van 27 juli 1961 uitdrukkelijk van toepassing verklaart, kan de voor onbepaalde duur aangestelde alleenverkoper de bescherming van deze wet inroepen. Cassatie oordeelt m.a.w. dat wanneer een verkoopsconcessie uitsluitend buiten het Belgische grondgebied uitwerking heeft – bijvoorbeeld in Indonesië - ingeval van beëindiging van die verkoopsconcessie, de dwingende bepalingen van de Alleenverkoopwet enkel toepasselijk zijn wanneer de overeenkomst tussen concessiehouder en concessiegever uitdrukkelijk die wet toepasselijk stelt op de overeenkomst tussen de partijen. (cf. http://www.juridat.be/juris/jucn.htm en RW nr. 10, 04/11/2006). Niettemin is het wellicht verstandig om, als men contractueel voor de toepassing van Belgisch recht zou kiezen, de toepassing van de Belgische Handelsagentuurwet van 13 april 1995 en de van de Alleenverkoopwet van 27 juli 1961 expliciet uit te sluiten. Voor de problematiek van de geschillenbeslechting, zie hieronder.

7. INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT ► Procederen in Indonesië De Wereldbank verzamelt op zijn website http://www.doingbusiness.org/ voor alle landen ter wereld de wijze waarop contracten gerechtelijk kunnen worden afgedwongen. Onder de pagina ‘Enforcing Contracts wordt meer precies land per land een overzicht gemaakt van de tijd, de kost en de procedurestappen tussen de inleiding van de procedure en de tenuitvoerlegging. Wat deze informatie nog interessanter maakt is dat telkens ook de contactgegevens van de advocatenkantoren worden meegedeeld die deze informatie hebben verzameld. (http://www.doingbusiness.org/ExploreTopics/EnforcingContracts/)


Uit dit overzicht blijkt dat, wat de duur betreft, een procedure voor de rechtbank van eerste aanleg (‘Hukum Acara Perdata’) in Indonesië sterk vergelijkbaar is met een procedure in België. Advocaten blijken in Indonesië echter bijzonder duur te zijn … zelfs duurder dan de inzet van het geschil (als het om vorderingen ten bedragen van 2x BBP/capita).

Indonesië – Gerechtelijke procedures (2007) Aantal procedures Duur (aantal dagen)

39.00 570.00

Dagvaarding en voorbereiding

170.00

Debatten en vonnis

220.00

Tenuitvoerlegging

180.00

Kost (% van de vordering) Honorarium advocaat

112.70% 111.30%

Gerechtskost

3.10%

Uitvoeringskost

8.30%

België – Gerechtelijke procedures (2007) Aantal procedures Duur (aantal dagen) Dagvaarding en voorbereiding Debatten en vonnis Tenuitvoerlegging Kost (% van de vordering)

27.00 505.00 15.00 400.00 90.00 16.60%

Honorarium advocaat

9.70%

Gerechtskost

5.50%

Uitvoeringskost

1.40%

In het buitenland bestaat heel wat wantrouwen ten aan zien van het Indonesische gerechtelijke apparaat dat algemeen als tijdrovend en onvoorspelbaar wordt beschouwd (zie o.m. Recht kompakt – Indonesien, 8/2008, BfAI, p.6). ► Geschillenbeslechting en exequatur Hoewel clausules aangaande rechtskeuze en geschillenregeling doorgaans achteraan in de overeenkomst komen en de onderhandelingen ‘afsluiten’, vormen zij het werkelijke sluitstuk, de basis, van de juridische organisatie van elke overeenkomst.


Omdat dit thema niet tot het ‘operationele gedeelte’ van de afspraken behoort – de onderneming zou van deze bepaling liever nooit toepassing moeten maken – laten ondernemers deze materie niettemin vaak over aan hun juridische adviseurs … en, omdat zij niet telkens opnieuw advies willen inwinnen, aan standaardoplossingen (‘boilerplate clauses’). Nochtans volstaat het geenszins om een sluitend contract te onderhandelen als het contract op sluitende methode om geschillen te beslechten biedt. Minstens even belangrijk is immers de garantie dat koper en verkoper de wettelijke voorschriften en contractuele afspraken ook effectief kunnen afdwingen. De zekerheid m.a.w. dat de prijscalculatie die op basis van de bereikte afspraken werd gemaakt, klopt. Er bestaan verschillende technieken van internationale geschillenbeslechting die elk hun voor- en nadelen hebben (kostprijs, afdwingbaarheid, snelheid, ...). Bovendien kunnen de duur en de kosten van procedures, juridische vertegenwoordiging, enz. van land tot land en van procedure tot procedure sterk verschillen. Daarom bestaan geen `standaardoplossingen' en moet een ondernemer voor elke situatie opnieuw onderzoeken welke techniek van geschillenbeslechting het meest geschikt is. Het antwoord op die vraag hangt af van verschillende factoren: −

− −

bent u waarschijnlijk verweerder (bv. de verkoper die vooraf betaald werd) of eiser (bv. de opgezegde handelsagent)? moet de vertrouwelijkheid van de rechtspleging gewaarborgd blijven? waar is er uitvoering van het vonnis mogelijk?…

Het antwoord op deze vragen zal bepalen hoe snel – of hoe traag – de procedure zou moeten verlopen, wat ze mag kosten, of de uitvoering gemakkelijk moet zijn dan wel quasi onmogelijk, enz. Als intellectuele eigendomsrechten en bedrijfsgeheimen op het spel staan, gaat u bijvoorbeeld best niet naar een openbare rechtbank maar in arbitrage. Hierbij mag men overigens nooit uit het oog verliezen dat, ook in het geval dat men in de overeenkomst geen regeling van geschillenbeslechting afspreekt, eventuele geschillen moeten kunnen worden opgelost. Alleen zal in dat geval de door de toepasselijke wetgeving opgelegde werkwijze gevolgd moeten worden en niet de contractueel gekozen techniek. Dat betekent dat het ontbreken van een keuze in het contract, weze het voor de geschillenregeling, weze het voor het toepasselijke recht, niettemin steeds een keuze inhoudt … maar dan voor de wettelijke regeling.


► Exequatur buitenlandse vonnissen en arresten België heeft met Indonesië geen overeenkomst gesloten aangaande de wederzijdse erkenning van rechterlijke uitspraken. Dat bemoeilijkt de tenuitvoerlegging van Belgische rechterlijke uitspraken in Indonesië. Artikel 436 van de Regulation on Civil Procedure (die niet meer van toepassing is maar wel als richtlijn wordt gehanteerd – R. W. Cornwallis, ‘Indonesia’ in Digest of Commercial Laws of the World, Oceana, losbl;, Release 2005-7, p. 69) bepaalt dat, tenzij in de gevallen beschreven in art. 724 van het Wetboek van Koophandel (general average in zeevervoer), buitenlandse rechterlijke uitspraken in Indonesië niet kunnen worden uitgevoerd. Als men een buitenlands vonnis of arrest in Indonesië wil doen uitvoeren, zal men de zaak dus opnieuw ten gronde voor een Indonesische rechtbank moeten brengen die de zaak integraal opnieuw zal behandelen. Alleen als het gaat om declaratieve vonnissen (nietigheid van een huwelijk, eigendom, failissement, …) zullen Indonesische rechtbanken de buitenlandse uitspraak doorgaans probleemloos erkennen. ► Arbitrage Geschillen in internationale handelstransacties kunnen ook via arbitrage worden beslecht. Een scheidsrechterlijk of arbitragebeding is een afspraak waarbij de partijen in hun contract overeenkomen om eventuele toekomstige geschillen niet aan een gewone (staats)rechtbank voor te leggen, maar aan een vrij gekozen instantie of vrij gekozen personen. Arbitrage is dus geen minnelijke regeling, maar leidt tot een bindende (buitengerechtelijke) uitspraak die de partijen moeten uitvoeren. Eenmaal zij een arbitrageclausule hebben ondertekend, kunnen zij hun zaak niet meer voor een gewone rechtbank brengen. Arbitrage heeft een aantal voordelen: − kortere procedure (zeker voor complexe geschillen); − vrije rechts- en taalkeuze (geen noodzaak tot vertaling van de contractstukken); − geheime en informele procedure (bv. waar confidentialiteit belangrijk is); − onafhankelijker, vooral wanneer een arbiter in een derde land oordeelt in geschillen met overheid of staatsbedrijven; − meer ruimte voor pragmatisme en billijkheid; − er is een wereldwijd verdrag tot erkenning van arbitrale uitspraken. − Toch is arbitrage geen alles zaligmakende oplossing: − (vaak) geen hoger beroep mogelijk; − kostprijs (arbiters zijn duurder dan rechtbanken); − problemen in verband met voorlopige maatregelen en dwanguitvoering; 49 ABH-ACE-Voor info en opmerkingen : [email protected]

−

bepaalde materies zijn uitgesloten van arbitrage.

De arbitrage wordt in Indonesië geregeld door de Law n° 30 of 1999 on Arbitration and Alternative Dispute Resolution. Deze wet trad op 12 augustus 1999 in werking. Deze wet kan worden ingeladen op http://www.bi.go.id/NR/rdonlyres/DE2D7667-8A8F4037-ACE15DEDE01637AD/9662/UU30th99concerningthearbitrationandaltern ative.pdf. Enkel commerciële geschillen die voor dading in aanmerking komen, zijn vatbaar voor arbitrage (art. 5). De keuze voor arbitrage kan contractueel worden overeengekomen of na het ontstaan van het geschil (ad hoc arbitrage – art. 9). Om geldig te zijn moet de afspraak schriftelijk worden vastgelegd (art. 4). Bij ad hoc arbitrage is een notariële akte vereist. Voorts worden de volgende principes gehanteerd: − erkenning van de keuze voor de toepassing van buitenlands recht (art. 5); − de gewone rechtbanken hebben geen bevoegdheid om het geschil te behandelen wanneer de partijen het aan arbitrage onderwerpen (art. 3); − een arbitrage-uitspraak is definitief en bindend (art. 6 (7)). Voor de uitvoering van een arbitrale uitspraak moet bij de bevoegde gewone rechtbank (District Court) een exequatur worden aangevraagd. België en Indonesië hebben alle twee het Verdrag van New York van 1958 (‘Overeenkomst inzake Erkenning en Tenuitvoerlegging van Buitenlandse Arbitrale vonnissen’) geratificeerd. In Indonesië gebeurde dit door het Presidential Decree No. 34 of 1981. Daardoor moeten buitenlandse arbitrale uitspraken in Indonesië uitvoerbaar zijn. Voor buitenlandse arbitrale uitspraken moet de exequatur worden aangevraagd bij de Chairman of the Central Jakarta District Court. Als de arbitrage tegen de Indonesische staat was, is het hooggerechtshof bevoegd. Traditioneel staan Indonesische rechtbanken niettemin zeer weigerachtig ten aanzien van de uitvoering van buitenlandse arbitrale uitspraken die niet eerst door een Indonesisch vonnis of arrest werden bevestigd. Daarbij wordt soms misbruik gemaakt van artikel 5, 2, b) van het Verdrag van New York dat bepaalt dat de uitvoering van een internationale arbitrageuitspraak kan worden geweigerd als deze uitvoering de ‘public policy’ van het land in het gedrang brengt. Het belangrijkste Indonesische arbitragecollege is de Indonesian National Board of Arbitration - Badan Arbitrase Nasional Indonesia (Bani) met zetels over heel Indonesië. Op de website van BANI (http://www.bani-arb.org/bani_main_eng.html) kunnen de adressen van de verschillende vestigingen, de procedure en de kosten van een arbitrageprocedure bij BANI worden ingeladen. Buitenlandse contractanten verkiezen niettemin doorgaans arbitrage buiten Indonesië.


BANI heeft samenwerkingsakkoorden met arbitragecolleges in Japan, Nederland, Korea, Australië, de Filippijnen, Hong Kong en Singapore. Singapore (SIAC) wordt door Indonesische contractanten doorgaans als een neutrale plaats voor internationale arbitrage beschouwd.


Voor bijkomende informatie:

FLANDERS INVESTMENT & TRADE Gaucheretstraat 90 1030 Brussel 02 504 87 11 02 504 88 99 [email protected] http://www.flandersinvestmentandtrade.be/

BRUSSEL EXPORT Louizalaan 500 B4 1050 Brussel 02 800 40 00 02 800 40 01 [email protected] www.brussels-export.be

AGENCE WALLONNE A l’EXPORTATION ET AUX INVESTISSEMENTS ETRANGERS (AWEX) Place Sainctelette 2 1080 Bruxelles 02 421 82 11 02 421 87 87 [email protected] www.awex.be

Agentschap voor Buitenlandse handel. Exporteren naar. Indonesië. Algemeen juridisch en reglementair kader. Koen Vanheusden, Expert reglementering

Recommend Documents