Agenda Di 29 juni, 6, 13, 20, 27 juli, 3, 10, 17 augustus : imkerzomeravonden op Fort V (van 18.30 u tot 20.30 u)
Ma 20/9 : maandvergadering in DE BRUG
Het bijenpark op Fort V is elke zondagnamiddag in de zomer geopend Geen maandvergadering in juli en augustus Bibliotheek toegankelijk op afspraak - Zo 26/9 ***
VERBODEN TOEGANG !!
61
28 ste jaargang – nr. 3 : juli - augustus - september 2004
Beste Imkers, Mei en juni, twee maanden dat onze bijen zich zorgeloos hebben kunnen ontwikkelen en nectar hebben kunnen binnenhalen. Dit jaar mogen we zeker niet klagen. We konden allemaal al slingeren begin mei en enkele weken later al voor de tweede maal, juist voor de lindedracht. We kunnen nu al spreken van een heel goed honingjaar. Onze vereniging legt er enkele maanden de riem een beetje af en beperkt zich tot bijeenkomsten in het bijenpark op dinsdagavond en het openhouden van het park op zondagnamiddag. Een welgekomen tijd om ons even te bezinnen, en dit hebben we zeker nodig. Denken we maar even aan het tragische ongeval dat ons lid Fatmir Pula is overkomen bij het scheppen van een zwerm : een val van 4 meter en enkele uren later overleden in het ziekenhuis. Het heeft ons allen zeer diep geraakt. We vonden geen woorden om de familie te troosten, 53 jaar is geen leeftijd. In september hopen we over dit gebeuren heen te zijn, en proberen we terug te starten met volle moed.
62
Het programma van de voordrachten vindt u verder in ons tijdschrift. Wij hebben ons best gedaan om interessante onderwerpen uit te zoeken en daarvoor de gepaste sprekers te vinden. Aan jullie nu om uw appreciatie te tonen door talrijk aanwezig te zijn op de vergaderingen. Juli en augustus zijn de traditionele vakantiemaanden van de schoolkinderen, maar ook voor de imkers. Het bijenseizoen eindigt voor de meeste van ons half juli, en van dan kunnen we rustig gaan genieten van de zon of andere ontspannende bezigheden. Dit wens ik jullie allen toe, en ik hoop u gezond en wel terug te zien op de maandvergadering van september. Je voorzitter Jan Jespers +++
Fatmir Pula (links) en Walter Roelands op het bijenpark op 1 mei 2002
63
25 jaar Fort 5 – Edegem De Gemeente Edegem is sedert 1977 eigenaar van Fort 5. De gemeente had hiermee twee belangrijke doelstellingen : het behouden van een unieke groenzone van ongeveer 35 ha in het centrum van de gemeente, en het geven van een thuis aan vele verenigingen. Twee jaar na de aankoop, in 1979 dus, werd het domein opengesteld voor de verenigingen, en voor het groot publiek. Onder de naam A fortiori werd dit gevierd op zondagmiddag 16 mei. Een eerste voltreffer was het weer : zonnig, droog en warm , kortom schitterend. Zowat alle verenigingen die van ver of van dicht iets met Fort 5 te maken hebben, stelden hun werking voor : we zagen en hoorden de Schnaidbergmuzikanten met hun Oostenrijke dansen en muziek, we konden de mooie vogels bewonderen van de Ornithologische kring, en we dronken de fruitwijnen van de ons goed bekende Natuurwijnbrouwersgilde. De gidsenwerking van Fort 5 organiseerde
historische wandelingen in het binnenfort, en de natuurgidsen deden wandelingen in de groene zone er rond. Korfbalclub Voorwaarts organiseerde enkele tornooien voor jeugd en ouders. Men kwam zeker niet om van honger of dorst; verschillende soorten drank en voedsel werden aangeboden. De bioklas was opengesteld voor alle belangstellenden; men kon het leven in het water ontdekken via de daar opgestelde microscopen. En dan komen we stilaan in de buurt van het bijenpark : het was tussen 12 en 6 u een voortdurend komen en gaan van mensen; in de bioklas werden er meer dan vierhonderd bezoekers geteld : we kunnen er gerust van uit gaan dat wij, als bijengilde, ongeveer evenveel mensen ontvangen hebben. We gaven soms uitleg met 3 tot 4 leden te samen in ons - op dat moment - te kleine chalet. Velen bleven lang geboeid luisteren naar onze uitleg. En ook onze honing had succes; we waren zelfs verplicht om halverwege onze voorraad aan te vullen. Het was dus, zowel voor onze vereniging als voor de gemeente, een succes over de gehele lijn. Wat ons betreft, moet de gemeente geen 25 jaar wachten, om dit opnieuw te organiseren. Johan Boeykens
64
Leo Wouters in volle actie
Dirk Vos en Pol Eggers, goedgeluimd door het mooie weer
65
Dag van het Park Op Pinksterzondag 30 mei, deden we mee aan de Dag van het Park in Fort 4 in Mortsel. De dag stond in het teken van “Levend Water”. En dit begrip werd wel iets te letterlijk genomen : iets na de start om 14 u begon het te regenen, en het werd nadien alleen maar erger. We zijn met ons materiaal snel naar het binnenfort gevlucht, vermits we vreesden dat we op ons bijenpark niemand zouden zien. Er zijn naar schatting toch een honderd moedigen opgedaagd, die de keuze hadden tussen enkele activiteiten : natuur- of historische wandelingen in het fort, een toneelstuk van Marthatentatief (het verhaal van klein Jowanneke) of een bezoek aan één van de standjes (waaronder dat van ons). We kregen tenslotte toch wel wat geïnteresseerde grote en kleine mensen over de vloer : vooral het zoeken naar een gemerkte koningin hield heel wat volk bezig. En ook de meegebrachte honing vond snel een koper. Spijtig van het weer (maar typisch voor de Dag van het Park), maar hopelijk laten de organisatoren zich hierdoor niet ontmoedigen, om dit volgend jaar opnieuw te organiseren. Johan Boeykens +++
Verenigingsnieuws Zomeractiviteit Ook deze zomer richten we weer enkele imkerpraatavonden in op het bijenpark van Fort V te Edegem. Deze imkersavonden gaan door op dinsdag 29 juni, 6, 13, 20, 27 juli, 3, 10, 17 augustus van 18.30u tot 20.30u. Op die avonden kunnen al onze leden terecht met hun praktische imkerproblemen, raad vragen of gewoon een imkersbabbel komen doen. Er zullen dan telkens één of meer ervaren imkers aanwezig zijn om U in te mate van het mogelijke raad te geven. Deze avonden worden vooral ingericht om onze beginnende imkers te helpen. Wij hopen om velen van U op deze imkersavonden te ontmoeten.
+++
66
Medicamenten : stand van zaken In vorig boekje hebben we aangekondigd dat het mogelijk was om via de vereniging en Pavi, medicamenten te kopen : men kon bij mij, voor einde april, Apivar en Perizin bestellen. Ondertussen is de situatie enkele keren veranderd : er zijn moeilijkheden gerezen rond de beschikbaarheid van Perizin. Het zag er naar uit dat de importeur geen Perizin ter beschikking zou stellen. Als alternatief is Api Life Var voorgesteld, dat ook best in combinatie met Apivar wordt gebruikt. Wat betreft deze bestellingen : - de oorspronkelijke bestellingen van Perizin zijn geannuleerd - de bestellingen van Apivar zijn ongewijzigd doorgegeven aan Pavi - enkele imkers hebben op de maandvergadering van mei een bestelling doorgegeven van Api Life Var ; deze bestellingen zijn ook doorgegeven aan Pavi. De verdeling van deze medicamenten zal gebeuren op dinsdag 6 en 13 juli in het bijenpark in Fort 5. Wanneer U de medicamenten niet kan ophalen op één van deze avonden, neem dan met mij contact op, om een andere afspraak te maken. Wat betreft de betalingen : - een pakje Apivar van 10 strips kost - een pakket Api life var ( pakket van 10 pakjes) kost
€ 24 € 2,5
Gelieve dit bedrag te betalen bij afhaling in het bijenpark, of zo snel mogelijk over te schrijven op bankrekening 850-8149771-23 van de bijengilde. Nu blijkt, en dit zijn de laatste berichten, dat er toch nog Perizin kan besteld worden; de prijs hiervan zal maximaal € 18 bedragen per flesje. Pavi-leden hebben hiervoor een bestelformulier thuis gekregen. De bestellingen voor Perizin kunnen nog aan mij gemeld worden tot en met dinsdag 13 juli. De verdeling van de Perizin zal gebeuren rond half september; meer nieuws hierover volgt later. Johan Boeykens, secretaris +++ Nieuwe adressen en telefoonnummers André Fierens Eric Vervliet Dirk Vos Lucas Nagels Jan Michiels
03/484 54 49 03/877 25 82 03/877 25 82 Uitbreidingsstraat, 6 - 2570 Duffel Mercatorstraat 132/27 - 2018 Antwerpen 03/239 99 09 / 0494/18 69 96
+++
Te koop Wegens inkrimping bijenstand : kempische bijenkasten Te bevragen bij Lodewijk Truyts, tel. 03/888.45.23
67
Wij vergaderen … Elke 3de maandag van de maand te 19.45 u in DE BRUG Waesdonckstraat 1 te Mortsel tel. 03/449.39.50
Op dinsdagavond 29 juni, 6, 13, 20 en 27 juli, 3, 10 en 17 augustus kunnen alle (beginnende) imkers met hun vragen over de bijen terecht op het bijenpark van Fort V van 18.30 u tot 20.30 u Geen maandvergadering in De Brug tijdens de vakantiemaanden juli en augustus.
Maandag 20 september Imkeren met 2 koninginnen op 1 kast door dhr. André Vandervoort
+++ Het bijenpark kan heel het jaar door bezocht worden door groepen na afspraak met Jean Van den Bosch (tel. 03/4407422) of Leo Wouters (tel. 03/8278039). In de periode van 1 mei tot 31 augustus is het bijenpark op het Fort V elke zondagmiddag van 14.00 tot 18.00 u toegankelijk voor het publiek. De bibliotheek kan tijdens de zomermaanden steeds geraadpleegd worden na afspraak met Hugo Thoné (tel 03/449.16.40). Na het verlof is de bibliotheek geopend op zondag 26 september van 11 tot 12 u. +++
68
Familienieuws Wij vernamen het overlijden van Mevrouw Maria Cools, weduwe van de heer Alfons Vermeulen, geboren te Heist op den Berg op 12 oktober 1914 en zachtjes heengegaan op 12 april 2004. Zij was de moeder van Gerda Vermeulen en schoonmoeder van Jos Hermans. Onze vereniging biedt haar oprechte deelneming aan aan Gerda en Jos Hermans bij dit droeve afscheid.
+++ Op vrijdag 28 mei 2004 overleed op 53 jarige leeftijd Fatmir Pula. Fatmir was lid van onze imkersvereniging en had zijn bijen op het bijenpark van Fort V staan. Hij verongelukte na een val van een hangar bij het scheppen van een bijenzwerm en overleed in het ziekenhuis. Fatmir was een vriendelijke, bescheiden en behulpzame man, die even goed met de mensen van hier als met zijn bijen kon omgaan. De imkers op het bijenpark hebben met hem een goede en bekwame imkerkameraad verloren. We bieden onze oprechte blijken van deelneming aan bij dit overlijden aan de familie van Fatmir, en wensen zijn echtgenote Badema, zijn dochter Mimosa en zijn zoon veel sterkte in deze pijnlijke en moeilijke dagen.
+++ Op dinsdag 8 juni 2004 (toen Venus een zeer kleine verduistering van de Zon veroorzaakte) werden Paul Adriaensen en Min Van d'helsen grootouders van Arwin, de zoon van Kristin Adriaensen en Dries Gorissen. Wij wensen de ouders en kersverse grootouders Paul en Min veel vreugde en geluk met deze jonge telg. +++
69
Agressieve bijen vormen grote plaag Van onze correspondent in Spanje - Ik las onderstaand artikel in een Spaans tijdschrift. Wel een originele manier om bijen te verjagen: met uitlaatgassen. Van een beroker gesproken!
BENITATXELL. Vorige week werd bericht over aanvallen van agressieve bijen op wandelaars en fietsers. Ook deze week vielen er slachtoffers door steken van horden bijen. Twee wandelaars wilden de Montgó beklimmen vanaf La Plana en hadden net hun wagen verlaten en hun wandelschoenen aangetrokken, toen een fietser in paniek, aangevallen door een horde bijen en bedekt door steken, hun wagen insprong om zo snel mogelijk naar het ziekenhuis te rijden. De twee wandelaars waren zo koelbloedig om bewegingloos langs de weg te blijven zitten en werden door de agressieve bijen met rust gelaten. Later werden ze door een andere automobilist opgepikt en naar Denia gebracht, waar ze hun voertuig weer terugkregen. Ze toonden alle begrip voor de in paniek geraakte fietser. Nog erger is het verhaal van Francisco Nereda uit Benitatxell. “Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt”, zei hij. De man reed van Xàbia naar Denia, toen hij langs de weg een fiets zag liggen met een helm ernaast. Even verder wierp een jongeman zich plotseling op de voorkant van de auto en smeekte om hulp, omdat zijn kameraad “door bijen werd doodgestoken”. Even verder zag de man het ijzingwekkende schouwspel : op de grond lag doodstil het lichaam van een andere fietser, helemaal bedekt met bijen. Francisco draaide de auto en stuurde een grote wolk uitlaatgassen op de bijen af, die dadelijk wegvlogen. Daarop werd de ongelukkige in de auto naar het ziekenhuis gebracht, waar bleek dat hij, ondanks de vele steken, niet in levensgevaar was. De agressieve bijen blijven in de buurt van La Plana een grote plaag. De politie maant de mensen tot uiterste voorzichtigheid aan.
Guido Swennen
70
Nieuw varroabestrijdingsmiddel Het Engelse bio-researchbedrijf Exosect Ltd. is gespecialiseerd in de ontwikkeling van milieuvriendelijke insectenbestrijdingstechnieken. Exosect ontwikkelt producten voor verschillende insectenplagen. Al deze bestrijdingsmiddelen worden geproduceerd op basis van een poeder van natuurlijke was, Entostat TM genaamd. Dit poeder bezit uitstekende elektrostatische eigenschappen. Exosect heeft een nieuwe toepassing van thymol ontwikkeld om de varroase in bijenkolonies te bestrijden. Het poeder wordt in de vliegopening geplaatst en de bijen verdelen het product zelf doorheen heel de kast. Dit product bevat 60% minder thymol dan de andere gekende bestrijdingsmiddelen op basis van thymol. Nog geen registratie in de VS. Exomite TM Apis wordt vanaf dit voorjaar verdeeld in de UK en Europa. In tegenstelling tot tijmolie, wordt thymol (voornaamste bestanddeel van tijmolie) door het Amerikaanse EPA (Bureau voor Milieubescherming) niet toegelaten. Daarom zoekt de firma Exosect een geschikte partner in de VS, die de nodige toelatingen en registraties voor dit nieuwe varroamiddel kan aanvragen en verwerven. Hoe het allemaal begon. Uit verschillende onderzoeken die werden uitgevoerd aan de Universiteit van Southampton (Engeland), ontdekten biologen dat insecten een elektrostatische lading dragen op hun lichaam. Deze lading wordt groter als zij over bepaalde oppervlakken lopen en als ze door de lucht vliegen. Daar Entostat-poeder gemakkelijk oplaadt, kleeft het zeer goed aan het lichaam van insecten. Op de foto hieronder kan je zien hoe het elektrostatische poeder Entostat aan het achterlijf van een bij blijft kleven. Het Entostat-poeder kan gemengd worden met willekeurige andere stoffen zoals insectenferomonen of kleine dosissen vluchtige oliën. Het kan toegediend worden bij verschillende soorten insectenplagen op een totaal nieuwe en doeltreffende manier. Bijenabdomen zonder / met Entostat-poeder.
71
Het product Exomite Apis werd gedurende twee jaar getest door de firma Exosect in samenwerking met de Meridian Beeskeepers Association, die geleid wordt door Alan Johnson, de voormalige voorzitter van de British Beekeepers Association. Deze tweejarige testperiode liep ten einde in 2003. Hoe werkt het Exomite TM Apis systeem ? Het Exomite TM Apis-poeder wordt toegediend via een nieuw en verstelbaar systeem waarbij de imker zijn kasten helemaal niet meer hoeft open te maken (in tegenstelling tot andere producten). Het bestaat uit een schuifje dat in de vliegopening van de bijenkast past : de bijen moeten dus door het poeder in het schuifje lopen om in de kast te geraken. De lade met poeder wordt tot onder de ramen in de bijenkast geschoven. Een bereiding van Entostat-poeder met thymol wordt in de lade gestrooid. Als de bijen nu naar binnen lopen, zal het poeder op hun lichaam blijven kleven door de elektrostatische aantrekking. Zo brengen de bijen zelf het bestrijdingsmiddel (thymol) in hun nest. De bijen verdelen het poeder doorheen heel de kast omdat zij voortdurend met de andere bijen in contact komen. Het poeder komt zelfs tot in de broedcellen waar de varroamijten zich schuil houden. De foto van het broedraam toont hoe goed de bijen het Entostat-poeder rond dragen. Het poeder werd speciaal roze gekleurd om dit duidelijk te illustreren. Test methode In 2002 werden de eerste testen uitgevoerd op 98 bijenkasten. De resultaten waren zeer gunstig en openden de weg naar verdere testen. Ook werd het ontwerp van de poederlade verbeterd en werd de gebruikte hoeveelheid poeder aangepast. Grondige testen volgden in de herfst van 2003 op 33 kasten. Deze test gebeurde in 4 verschillende fasen .
72
Gemiddelde dagelijkse mijtenval
Gemiddelde dagelijkse mijtensterfte in kolonies met verschillende besmettingsgraad bij een behandeling met Entostat + 20 % thymol 30 20 10 0 27 dagen voorbereiding
12 dagen behandeling
9 dagen behandeling
21 dagen Apistan
Graad van varroa-aantasting (dagelijkse telling) Categorie 1 0 – 20 mijten kolonies met zeer lage aantasting Categorie 2 20 – 40 mijten kolonies met lage aantasting Categorie 3 40 – 150 mijten kolonies met gemiddelde aantasting Categorie 4 + 150 mijten kolonies met zware aantasting
Fase1 Voorbereidingsperiode Fase2 Exomite 1 Fase3 Exomite 2 Fase4 Apistan behandeling Aantal 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54 57 60 63 66 69 dagen
Vier testfasen Fase 1 - Voorbereiding 27 dagen voordat de test met Exomite Apis begon, werd een varroabodem geplaatst onder elke testkast. Tijdens deze periode werd op regelmatige tijdstippen de natuurlijke mijtenval gecontroleerd in elke kast. Dit leverde onontbeerlijke informatie over de graad van varroa-aantasting van elke testkolonie. De kasten werden volgens hun besmettingsgraad in vier groepen ingedeeld. Fase 2 - Exomite Apis 1 Nadat de voorbereidende periode voorbij was, werden de Exomite Apisschuiven met het Entostat-poeder vermengd met thymol in de vliegopening van elke kast geplaatst gedurende een periode van 12 dagen. De aantal dode varroamijten werd geteld en geregistreerd. Fase 3 - Exomite Apis 2 Een tweede maal werden de Exomite Apis-schuiven in de reeds onderzochte testkolonies geplaatst. Deze keer duurde de testperiode 9 dagen. De mijtenval werd opnieuw geregistreerd.
73
Fase 4 - Apistan behandeling Tenslotte werd elke kast behandeld met Apistan gedurende 21 dagen om het aantal overlevende varroamijten te bepalen. Het aantal niet-gedode mijten in de testkasten na de twee Exomite Apis-behandelingen liet aan de onderzoekers toe om de effectiviteit van het product te vergelijken met een varraomiddel op basis van pyrethroide.
Conclusies De resultaten waren uitzonderlijk goed. De grafiek toont de gemiddelde dagelijkse mijtensterfte voor alle aantastingsniveaus. Uit de veldtesten blijkt dat zowel bij een lage als bij een hoge varroabesmetting, Exomite Apis een hoog aantal mijten doodt met een efficiëntie van meer dan 80%. Ook bijenkolonies met een zware varroabesmetting kunnen met goed resultaat behandeld worden, doch een bijkomende Apistan-behandeling wordt in deze gevallen wel aangeraden. Exomite Apis bevat 60% minder thymol dan de andere gekende varroamiddelen op basis van thymol en wordt in de UK aanbevolen als bestrijdingsmiddel in kolonies met een lage tot hoge varroa-aantasting. Exomite Apis kan best gebruikt worden als deel van een geïntegreerde varroabestrijding (IPM) om de bijenkolonies gezond te houden. De onderzoekers van de firma Exosect zijn verheugd over de resultaten en zeggen dat "Exomite Apis een perfect voorbeeld is van de effectiviteit van deze elektrostatische poeders als ze op de juiste manier toegediend worden, in dit geval om de problemen van de varroase op een milieubewuste manier aan te pakken."
De voordelen van Exomite Apis zijn talrijk en overtuigend : de poederschuif is zeer gemakkelijk te plaatsen en veroorzaakt geen enkele storing van de behandelde kolonie Exomite Apis wordt zonder problemen toegediend via de vliegopening van de bijenkast de bijen dragen het poeder met thymol tot in het midden van de kast, zelfs tot in de broedcellen het actieve bestanddeel van Exomite Apis is thymol, hetzelfde bestanddeel als in andere bekende varroabestrijdingsmiddelen Entostat-poeder is een natuurlijk product dat in de voedingsindustrie kan gebruikt worden. Een Exomite Apis-behandeling bestaat uit twee opeenvolgende toepassingen van 12 dagen. Exomite Apis kan gebruikt worden in de lente en in de herfst; het moet vermeden worden tijdens de honingdracht.
Georgina KEMP in ABJ van mei 2004 gelezen door Jan Hoes, vertaling H.T.
74
Zwermen in Mei En mai, fais ce qu'il te plaît Onze zoemende vrienden durven dit oude Franse spreekwoord nogal eens al te letterlijk te nemen, opgewonden als ze zijn door de overvloed aan bloemen en nectar, geuren en kleuren in de meimaand. Net als voor de bijen, is mei een maand van intense activiteit voor de imker. Hij moet alles tegelijk doen : de ontwikkeling van zijn bijenkolonies nauwgezet volgen, honingzolders plaatsen, opletten dat er geen zwermen afkomen, proberen om de bijen in toom te houden, zwermen scheppen en verzorgen, moeren telen en de eerste honingoogst slingeren. Zoals steeds beginnen we ons bezoek aan de bijenstand met een korte algemene observatie. De bezoeker wordt gefascineerd door de koortsachtige bedrijvigheid die er heerst. De bijen verlaten massaal hun kasten, en zonder dralen vertrekken zij als straaljagers naar de nectarbronnen. Andere keren van alle kanten weer met hun kostbare lading. En nog andere staan met kleurige stuifmeelbroekjes in de rij te dringen om hun lading af te leveren. De geur van honing, nectar en propolis hangt rond de bijenkorven en doet dromen van zware kasten en overvloedige honingoogsten. Uitbreiden In maart en april kunnen er nog lange koudeperiodes en kille noordenwind voorkomen. Ondanks deze koude verlaten de haalbijen hun veilige nest om pollen en water te zoeken zodat zij koninginnebrij voor de jonge larfjes kunnen produceren. De drinkplaatsen zijn niet zelden een kerkhof voor de oude bijen, en ik heb me al dikwijls afgevraagd wie toch deze werksters een bijna zekere dood instuurt. Ongerust bekeek ik de terugval van de kolonies aan de vliegplank : zullen er straks nog genoeg haalbijen zijn als het koolzaad of het fruit gaat bloeien ? En nochtans zal de ontwikkeling van de kolonies die in maart begon, versnellen gedurende heel de maand april in de veilige warmte van de korf. Zij zal in mei haar maximale uitbreiding bereiken, gestimuleerd door de opeenvolgende nectarstromen. De bijen leven volgens het ritme van seizoenen en bloemen, en de natuur is hun biologische klok. De imker moet goed weten wat de natuur in zijn omgeving op ieder moment te bieden heeft om zijn kolonies met inzicht te beheren. Zo zal hij het verband ontdekken tussen een welbepaalde dracht en het signaal dat een kolonie er toe aanzet om darren te gaan kweken.
75
In deze tijd van het jaar moeten wij regelmatig deze fascinerende groei controleren en stimuleren om de biologische harmonie te behouden die nodig is voor de volmaakte ontwikkeling van de kolonie. Vergeet niet dat één vol broedraam na het uitlopen genoeg bijen zal opleveren om 3 ramen te bezetten. Wij moeten rekening houden met deze spectaculaire bevolkingsaangroei, en de nodige uitbreidingsruimte voorzien voor deze duizenden toekomstige haalbijen : geef de kolonies genoeg waswafels om uit te bouwen en ramen om nectar in op te slaan. Er bestaat een duidelijk verband tussen de hoeveelheid broed, een sterk volk en de harmonie in dit volk. Deze harmonie is noodzakelijk om de verzamelde nectar om te zetten tot echte kwaliteitshoning. Als 10.000 tot 15.000 haalbijen nectar aanvoeren, zijn er 25.000 tot 30.000 jonge bijen nodig om deze hoeveelheid te doen rijpen en om te zetten in honing. Dit rijpingsproces en het verdampen van het water uit de nectar kan alleen gebeuren bij een constante temperatuur van 35 graden. Die temperatuur wordt in stand gehouden door de bijen van 8 tot 10 broedramen. Het is daarom belangrijk om de bijenkasten niet te vroeg op het jaar te openen om een te grote afkoeling te vermijden. Zorg ervoor dat de bouwbijen nooit werkloos worden en geef ze voldoende waswafels. De jonge bijen kunnen was zweten van de 10de tot de 16de levensdag, en zij zijn nu op het maximum van hun aantal. Dit is het meest gunstige moment om ramen te laten uitbouwen. De bouwactiviteiten moeten nauwlettend gevolgd worden. Daarom is het interessant om de doorschijnend afdekmateriaal te gebruiken zodat je de kasten niet elke keer hoeft open te leggen om te bouwactiviteiten te controleren. Als de bouwlust afneemt en de waswafels niet meer mooi worden uitgebouwd, is het bijenvolk in zwermstemming gekomen.
Wat zijn de oorzaken van de zwermstemming ? Zwermen is levensnoodzakelijk voor onze honingbijen, omdat het zo bepaald is in de genen van hun soort. Lang voor de mens rondwaarde op de aarde, was de bij op deze manier bezig om heel de aarde te veroveren : zij paste zich aan aan de verschillende klimaten door natuurlijke selectie waarbij steeds getracht werd om de soort in stand houden. Daarom is de strijd om het zwermen tegen te houden zo moeilijk : het druist volledig in tegen de biologische levensnoden van de bij. Het is een vreemde eigenschap van de honingbijen : niet alleen willen zij zich in de korf vermeerderen, maar ook trachten zij om een nieuwe kolonie te stichten, ergens ver weg. Alhoewel door de splitsing van het hoofdvolk
76
de kolonie tijdelijk verzwakt, worden zij nadien uiterst bedrijvig. Niet alleen wordt door het zwermen de koningin verjongd, maar ook heel de kolonie wordt vernieuwd en gestimuleerd. De oorzaken van het zwermen zijn talrijk en tegenstrijdig. Nog niet alle oorzaken van het zwermen zijn met zekerheid gekend, maar de voornaamsten zijn zeker :
de belemmering van het broednest (onvoldoende plaats voor bijen, broed en nectar) : - door honing- en stuifmeelramen - zeer veel uitlopend broed samen met een sterke nectarstroom - haalbijen die niet buiten kunnen door een lange periode van slecht weer - kapotte raten en laattijdig plaatsen van een honingzolder
de leeftijd van de koningin : een kolonie met een jonge moer heeft minder neiging om te zwermen dan een volk met een overjaarse moer. Een jonge moer van het jaar zelf zal praktisch nooit zwermen (2-3% van de zwermen) ; met een moer van 1 jaar oud stijgt het zwermrisico reeds tot 20% en met een moer van 2 jaar bedraagt het risico op zwermen 50%. Vervang dus de koninginnen minstens om de 2 jaar. Zwerm-verhindering moet niet alleen tijdens de maand mei gebeuren, maar gedurende heel het bijenjaar.
de samenhang van de kolonie : die is in grote mate te danken aan een goede verdeling van feromonen van de koningin. Als de moer minder feromonen afgeeft, verhogen de zwermkansen. Hoe beter de moer in conditie is, hoe meer feromonen ze zal afscheiden en hoe minder het volk zal willen zwermen. De afstamming speelt ook een belangrijke rol : sommige soorten zijn zwermlustiger dan andere. Het is dus aan te raden om de moeren van de zwermlustige stammen te vervangen, net zoals de moeren van de zwermen die men gerecupereerd heeft.
de temperatuur : het blootstellen aan de volle zon en van een goede verluchting zijn ook factoren die bevorderen. Men heeft vastgesteld dat de droge jaren voor het zwermen, terwijl in de vochtige jaren meer optreedt.
Het binnenkomen van nectar stimuleert de leg van de koningin waardoor de kolonies te veel groeien en er uiteindelijk een overbevolking ontstaat. De massale aanvoer van nectar resulteert in het blokkeren van de eierleg van de moer.
77
het ontbreken het zwermen ongunstig zijn zwermneiging
Er is een onevenwicht ontstaan tussen het aantal voedsterbijen en het aantal larven : er zijn te weinig larven om de grote hoeveelheden koninginnebrij te verorberen waardoor de harmonie in het volk wordt verstoord.
Hoe kan men het zwermen voorkomen ? De haalbijen moeten nectar kunnen verzamelen, de waszweters moeten kunnen bouwen en de voederbijen moeten hun voedersappen kwijt geraken aan voldoende larven. Er moet dus genoeg plaats voorzien worden in de bijenkast om de aangevoerde nectar op te slaan, er moeten nieuwe waswafels aanwezig zijn om te kunnen bouwen (zowel in de broedbak als in de honingzolder) en er moet voldoende open broed aanwezig zijn zodat de voedsterbijen hun bezigheid hebben. De verdeling van de verschillende categorieën van bijen (haal- , bouw- en broedbijen) speelt een belangrijke rol. Het is door deze verdeling juist in evenwicht te houden dat de imker het zwermen kan verhinderen : bijvoorbeeld door een korf te verplaatsen zodat alle vliegbijen naar andere kasten vliegen; door het uitwisselen van de honingramen tussen verschillende kolonies of ook door kunstzwermen te maken. De kolonie zal steeds proberen om het evenwicht te herstellen alvorens aan zwermen te gaan denken. Let wel, geen enkele van deze methodes is onfeilbaar. Sommige theorieën zeggen dat het volstaat om de opgetrokken zwermcellen alle 9 dagen te verwijderen om de zwermstemming stilaan te doen verdwijnen. Wij hebben echter ondervonden dat deze methode dikwijls faalt omdat de bijen steeds opnieuw zwermcellen zullen optrekken en omdat de zwermstemming blijft aanhouden en de bijen in die omstandigheden slechts weinig nectar verzamelen. Wat te doen indien een kolonie in zwermstemming geraakt ? Er bestaan verschillende oplossingen, maar met de eigen ervaring en ondervinding zal iedere imker zijn eigen methode verkiezen. Die hangt natuurlijk ook af van het gebruikte materiaal. De zwermcellen worden bijna steeds onderaan de ramen gebouwd. Een vlugge manier om kolonies na te zien op doppen bestaat er in dat men de rompen kantelt, alleen de onderkant van de ramen bekijkt en eventuele doppen vernietigt. Dit is een snelle en doeltreffende methode die de zwermstemming echter niet onderdrukt, maar waarmee de imker zonder veel manipulaties kan zien of dit volk in zwermstemming is en of er dringende ingrepen nodig zijn.
78
Als een volk toch in zwermstemming is geraakt, zet ik het stamvolk enkele meters verder. Op de oorspronkelijke plaats en bodem, plaats ik een broedkamer waarin centraal 2 ramen met open broed uit het stamvolk worden gehangen en aan weerszijden een raam met voedsel. De rest van de bak vul ik aan met kunstraat. Alle haalbijen verlaten het stamvolk en vliegen terug naar hun oorspronkelijk plaats. In de nieuwe broedbak zullen deze vliegbijen verschillende redcellen bouwen op de 2 ramen open broed. Ik zie het stamvolk na en vervang de 4 ramen die ik heb afgenomen door waswafels; ik vernietig alle zwermcellen behalve als ik de oude moer vind. Die wordt dan geëlimineerd en ik laat de mooiste zwermcel staan. Nu het stamvolk al zijn vliegbijen heeft verloren, zal de zwermstemming vlug verdwijnen. Toch zal ik 9 dagen later controleren of alles verloopt zoals ik het wil. De volken waarmee ik ga reizen, worden voor het vertrek versterkt. Ik plaats op de nieuw gemaakte zwerm (vlieger) een bodem waarop - na controle - het stamvolk komt. Na 9 dagen, vernietig ik alle redcellen in de vlieger en plaats deze boven op het stamvolk. Op deze manier bekom ik een zeer sterk volk zonder risico op zwermstemming. Opdat deze operatie goed zou lukken, kan men dit best doen bij mooi weer en op het einde van de voormiddag. Als ik mijn bijenstand wil uitbreiden, laat ik de kunstzwerm en het stamvolk elk op hun plaats staan en laat ze elk hun eigen gang gaan. Als de zwerm verschijnt. Ondanks al onze voorzorgen is het toch mogelijk dat een kolonie uitzwermt : de bijentros zal zich neerzetten op een tak in de buurt van de bijenstand. Als men het geluk heeft om aanwezig te zijn op het moment dat de zwerm vertrekt, is het goed om de prachtige passage uit het boek "Het leven der bijen" van Maurice Maeterlinck voor de geest te halen. Dit fragment beschrijft ten volle de poëzie, de dramatiek en de vreugde van dit onvergetelijk gebeuren, maar ook alle taken die maken dat de meimaand de mooiste, en de drukste maand van het jaar is voor de imker. Het is de verrukking van een offer dat - misschien onbewust - door God wordt gevraagd; het is het feest van de honing, de zegepraal van het bijengeslacht en haar toekomst, het is de enige dag vol van vreugde, zelfverloochening en buitensporigheid, het is de ware Zondag der bijen. Het is de enige dag waarop zij volop en ongeremd genieten, en volledig beseffen hoe zacht en kostbaar de schat is die zij verzamelen. Zij jubelen en zijn buiten zichzelf van vreugde. Zij die nooit één enkele onnauwkeurig of overbodige beweging maken, zij komen en gaan, keren weer en
79
vertrekken opnieuw om hun zusters mee te krijgen, kijken of de koningin eindelijk klaar is en wachten vol ongeduld. Zij vliegen veel hoger dan gewoonlijk en doen alles rond de korf trillen en zinderen, zelfs het gebladerte van de hoge bomen. Zij kennen zorgen noch angsten meer. Zij zijn niet langer schuw, kleingeestig, achterdochtig, prikkelbaar, agressief, …. ... Het is alsof plots alle poorten van de stad samen worden open gesmeten door een onmerkbare stoot, en de zwarte menigte wil ontsnappen of wegvluchten in een wilde en ononderbroken stroom die uiteenspat en zich in de lucht verspreidt in een zoemend web van honderdduizenden sidderende doorzichtige vleugels. Plots beslissen enkele bijen om zich te verzamelen : in een boom, aan een omheining of in een struik. De tros vormt zich en wordt groter en groter tot alle zwermende bijen zich hebben neergezet en de rust terugkeert. Dadelijk maken de verkenners zich los en gaan op zoek naar een nieuwe geschikte nestplaats. Je hebt het meeste kans om dit spektakel mee te maken op een zonnige dag tussen 10 en 16 uur. Zwermende bijen steken zelden en slaan geen acht op de toeschouwers die op een veilige afstand worden gehouden. Er komen nog steeds bijen met stuifmeel, darren, jonge en oude bijen aangevlogen. De eerste zwerm die de kast verlaat noemt men de voorzwerm. Samen met de oude moer, waarvan het achterlijf nog zwaar is door de vele eitjes, zet de voorzwerm zich bijna steeds in de nabijheid van de bijenstal. Hij blijft dikwijls lang op dezelfde plaats hangen. Acht tot tien dagen later zal de kolonie meestal opnieuw zwermen (nazwerm : endeling, tweedeling, derdeling). Deze nazwermen zijn veel kleiner en bevatten soms meerdere jonge moeren. Hij zal zich veel hoger en verder van de bijenstand neerzetten en al vlug verder trekken. De rest van het volk dat hierna nog overblijft zal niet zelden moerloos blijken te zijn in de herfst. Om te voorkomen dat er een nazwerm afkomt, dient men te weten welk volk er gezwermd heeft. In een doos met bloem laat men enkele bijen van de zwerm vallen. Schud de doos zodat deze bijen helemaal wit zijn, en 's avonds wanneer het wat rustiger is geworden, laat men de witbestoven bijen los in de buurt van de bijenstal. Zij zullen terugvliegen naar hun woonst en zo de kast die gezwermd heeft, verraden. Men zet dit volk enkele meters opzij en op de oorspronkelijke plaats komt de zwerm die „s anderendaags alle vliegbijen ervan zal opvangen. Omdat de stamkolonie hierdoor verzwakt wordt, zal zij verdere zwermplannen laten varen.
80
Verzorging van de zwerm. Elke imker heeft natuurlijk reeds lang van te voren al het nodige gereedschap om zwermen te scheppen gereed staan. Een lege en ontsmette korf, opgebouwde ramen of waswafels, borstel, pollepel, emmer, beroker, beschermende kledij, enz... De vertrekkende zwerm is meestal heel zachtaardig omdat hij volgepropt zit met honing. Toch blijft voorzichtigheid geboden want bij het afschudden in de korf neemt het verdedigingsinstinct van de bijen soms terug de bovenhand. Er bestaat geen "modelmethode" om een zwerm te scheppen want er zijn zoveel methodes als er situaties zijn. Zodra de tros zich gevormd heeft, wordt deze met een beetje water besproeid : de bijen zullen zich dan dichter samentrekken en vormen met hun vleugels een soort van deken. Ze zullen er niet aan denken om nog weg te vliegen. Naargelang de vorm, het volume en de positie van de zwerm kan de imker : - de bijen afschudden boven een kast vol ramen - de bijen afschudden in een emmer, korf of kartonnen doos en naar de bijenstand brengen om in een kast te gieten - de bijen met de beroker naar het vlieggat van een kast in de buurt jagen - de bijen afschudden voor of in een kast die men wil versterken Men moet zich aanpassen aan de situatie en improviseren, maar er steeds aan denken dat de bijen hun koningin zullen volgen en niet de imker. Als de moer de aangeboden woning goedkeurt, zullen de werksters die ook aanvaarden. Als de moer het logement afwijst, zullen de werksters dit ook doen. Zelfs als men de zwerm een gloednieuwe kast voorschotelt, verdient het aanbeveling om deze in te wrijven met nat gras, propolis of een geurstof uit de handel. Als de laatste bijen van de zwerm naar binnen zijn getrokken, kan men de kast tot „s avonds laten staan (nooit in de volle zon) of kan men ze zorgvuldig afsluiten en ergens koel wegzetten (bv in de kelder). De volgende avond kan men deze nieuwe kast dan op haar definitieve plaats zetten. Het beste middel om te voorkomen dat de zwerm wegtrekt, bestaat erin om hem een raam met jong open broed te geven. De woning zal dan zeker aanvaard worden en de zwerm gaat onmiddellijk beginnen te werken. In sommige situaties is het scheppen van een zwerm zeer moeilijk : in een traliewerk of in een struik die je niet kan schudden. Men moet dan een oud broedraam gebruiken dat men tegen de zwerm plaatst. Men vangt op die manier een eerste klein deel van de zwerm, en herhaalt dit nog eens met een tweede en een derde raam. Op een bepaald moment beginnen de bijen te stertselen en heel de zwerm zal in de kast trekken. Deze manier
81
is zeer handig voor zwermen die op de grond of aan de voet van een boom liggen. Dit proces kan wat versneld worden door een beetje rook achter de bewegende bijenmassa te blazen. Als een zwerm zeer hoog hangt, construeer je best een schepkorf op een lange stok, met een ijzeren ring en een plastieken zak. Als men deze schepkorf onder de zwerm houdt en er stevig mee schudt zal het meestal vlot lukken om de moer en de bijen te pakken. Als de moer er niet bijzit zal je dit vlug merken omdat de bijen terug opvliegen en zich opnieuw verzamelen in de buurt van de vorige plaats. Als het echt moeilijk is om de zwerm te scheppen, kan men enkele uitgebouwde ramen aanbieden die men zo dicht als mogelijk tegen de zwerm brengt. Het gebeurt dan dikwijls dat de bijen door de nachtelijke koude op de ramen vluchten. Knippen van de koningin Het is een beetje een barbaarse techniek maar men vermijdt aldus het verlies van voorzwermen Met een kleine scherpe schaar wordt een kwart van één vleugel van de moer afgeknipt. Op het moment dat de moer wil uitzwermen, geraakt zij uit evenwicht en valt op de grond voor de kast. De zwermende bijen blijven een tijdje bij de "gevallen koningin" om haar te beschermen, maar beetje bij beetje trekken zij terug naar hun oorspronkelijke kast. Slechts enkele trouwe bijen blijven bij de moer en zullen samen met haar verkleumen of verhongeren (tenzij de imker de moer terugvindt). Nochtans verdwijnt de zwermstemming hierdoor niet uit het volk. De bijen die wilden wegzwermen, zullen nu wachten tot de eerste jonge moer wordt geboren en met deze moer mee wegzwermen. Die "nazwerm" zal dan veel groter zijn dan normaal. Meestal gaan dergelijke zwermen zeer hoog hangen en zijn dus moeilijk te recupereren. Eigendom van een zwerm Zolang de eigenaar van een zwerm deze kan volgen, heeft hij het recht hem op te eisen. Zoniet behoort de zwerm toe aan de eigenaar van het terrein waar de zwerm zich neerzet. Wees vooral niet ontmoedigt als een van uw bijenkasten zwermt : een bijenstand zonder zwermen is een beetje als de far-west zonder indianen. Is het zwermen een vloek of een zegen ? Wij hebben gezien dat het zwermen voor de bij een natuurlijk middel is om zich voort te planten en om haar soort in stand te houden. Het belang van de imker staat daar pal tegenover. Het zwermen bezorgt hem veel extra werk, soms het verlies van een pak bijen en een aanzienlijk verlies aan honing. Maar een echte imker verwerkt dergelijke tegenslag met de glimlach en troost zich met de gedachte :
82
Potten honing rij aan rij, da 's de opbrengst van een zwerm in Mei Komt een zwerm in Juni af, de helft minder is de straf Een bijenzwerm in Juli ziet, die telt men om de opbrengst niet. Essaim de mai vaut un char de blé. Essaim de juin vaut un char de foin. Essaim de juillet ne vaut pas une miette.
http://www.beekeeping.com/abeille-de-france/articles/essaims_mai.htm door F. Anchling (L‟ Abeille de France) Vertaling H.T.
83
KÔNYA-bijenkast met roterende broedramen Hongaarse uitvinding, nieuwe technologie die de imkerij moderner maakt (de toekomst behoort aan de fantasten denk ik stilletjes hierbij) Bedoeling - het werk van de imker eenvoudiger maken - het oogsten van de honing efficiënter laten gebeuren - varroamijten bestrijden zonder chemische middelen Principe Het feit dat de zwaartekracht een belangrijk effect heeft op de ontwikkeling en voortplanting van de mijten, maar ook verschillende activiteiten van de bijen beïnvloedt.
Belangrijkste voordeel van deze bijenkast Door dit ontwerp wordt de voortplanting van varroamijten in het verzegeld broed verhinderd. De varroamijt oriënteert zich met behulp van de zwaartekracht en met haar reukzin. Aldus bepaalt ze waar zij best haar eitjes afzet op het lichaam van een bijenpop, en deponeert zij haar eitjes op de veiligste plaats in het bovenste deel van de broedcel.
84
De ramen van het broednest zijn cirkelvormig en draaien met een welbepaalde snelheid over 180*. Het afwisselen van boven- en onderkant verstoort grondig de condities die nodig zijn voor de voortplanting van de mijt. Omdat de mijten hun oriëntatie volledig verliezen, kunnen zij hun leven niet leiden zoals het geprogrammeerd zit in hun genen. Daardoor wordt de afzetting van eitjes, en dus ook hun voortplanting, volledig in de war gestuurd. In deze bijenkast met draaiende broedramen is gedurende heel de zomer geen chemische bestrijding van de mijt meer nodig zodat honing met hoge kwaliteit zonder chemische residuen kan geoogst worden. Deze kast voorkomt het zwermen Bij het bouwen van zwermcellen oriënteren de bijen zich ook met behulp van de zwaartekracht : zij beginnen altijd van boven af aan te bouwen. Door de draaiende beweging verliest de bijenkolonie "het noorden" en bouwt alleen nog maar de basis van de zwermdoppen. Zij kunnen geen volledige zwermdoppen meer optrekken en zullen dus onmogelijk nog kunnen zwermen. Een enkele draaiing per dag heeft geen invloed op de bijen zelf. Na een draaibeweging kan de kast geopend worden indien nodig. Ondanks de draaiende beweging bouwen de bijen de kunstraat nog perfect uit met werkstercellen. In een rond broedraam stapelen de bijen de nectar boven het broed. Na de rotatie zal deze nectar echter uit de cellen lekken en door de bijen vlug naar de honingzolder gedragen worden. De cellen worden grondig gepoetst en zijn klaar om belegd te worden door de moer : heel het ronde raam zal gevuld worden met broed. De imker hoeft niet tussen
85
te komen in heel dit gebeuren (honingramen uit het broednest halen of broednest herschikken). De honing en het broed worden van elkaar gescheiden dank zij het draaiende broednest : het broed blijft in het broednest en alle nectar wordt naar de honingzolder gedragen. Het werk van de imker wordt herleid tot een sporadische en vlugge controle van de kolonie en het afnemen van de volle honingzolders. Dank zij deze revolutionaire methode kunnen professionele imkers gemakkelijk hun bijenstand uitbreiden tot meer dan 1000 productievolken. De bijenkast met roterend broednest wordt aangedreven door een elektronisch gestuurde motor. Hierdoor kan de kast gemakkelijk geplaatst worden in een bijenstal of in een container. Verwachtingen De hedendaagse imkerij wordt in bijna heel de wereld bedreven met technologie die meer dan een eeuw oud is. Gedurende de laatste 100 jaar is er nauwelijks nog iets veranderd en werd er nauwelijks gebruik gemaakt van de voordelen van nieuwe motoren en elektronica. Door het gebruik van verouderde machines is de imkerij een van de minst succesvolle takken van de landbouw in de ontwikkelingslanden. De bijenkast met draaiende broednest is het resultaat van jarenlange studie en onderzoek. Deze kast werd de eerste maal voorgesteld in Hongarije op het Internationaal Symposium van Godolld op 15 september 2002 en kan zich verheugen in een grote interesse vanwege de professionele imkerij. De uitvinder presenteerde zijn kast verschillende keren met groot succes in Hongaarse steden
door LAJOS KONYA vertaling H.T. http://www.apiservices.com/articles/us/rotating_broodnest.htm
86
De tijd van toen Uit het schriftje van noenkel Jespers Vorige keer beloofden we een verslag van het bezoek aan de bijenhal van onze Edegemse imkers. Eén van hen is Mon Van Olmen.
Geloof het of niet : Macho Pol Eggers in zijn gloriedagen
Onze leden van Edegem, we noemen ze bij name : Georges Lauwers en Mon Van Olmen hadden ons in de loop van het vorig seizoen zo‟n astronomische cijfers genoemd wat betreft hun opbrengst van fruithoning, dat wij allen als zoveele Thomassen uit de Schriftuur ons ongelovig hoofd in lijdzaamheid schudden en mompelden : “Eerst zien en dan geloven”. En hoe stil deze opmerking toch gefluisterd werd, toch drong ze door het open oor van de alleshorende G. Lauwers tot in zijn allesoverwegende hersens, en, verontwaardigd door zoveel ongeloof, stiet hij het er uit :
87
“Komt gijlie volgend jaar zelf naar Edegem, komt daar zelf constateren of wij de waarheid zeggen, ja dan neen.” En G. Lauwers scheen erg geprikkeld. En wij zijn er geweest dit jaar op 16 mei 1954. En wij hebben zijn volle honingzolders gewogen. En wij hebben zijn glunderend overwinnaarsgezicht zien stralen. En wij hebben kunnen vaststellen dat G. Lauwers zwijgzamer thuis is dan elders Welke man is dit niet? En wij hebben genoten, liggend in gemakkelijke leunstoelen, onder de stralen van een heerlijk Meizonnetje, in een schitterende omgeving van groen en bloemen – van de weldaden van de hartelijkste van alle gastvrouwen : fruitwijn eigen fabrikaat, voldoende gealcoholiseerde koekjes vers van de rooster; sigaren : prima. En wij hebben zijn systeem gediscussiëerd, enzovoort, enzovoort. (De oorspronkelijke tekst is hier geschrapt, en vervangen door enzovoort; toch is er nog wat leesbaar) :
systeem dat hierop neerkomt : twee koloniën doorwinteren, één voor de oogst en één voor het leveren van vliegbijen en broed. En wij hebben…ach, maar laat ons kort zijn, wij hebben in deemoed om vergiffenis gevraagd, en na een kort bezoek aan de prachthalle van Mon Van Olmen hebben wij, huiswaarts gaande, het vast voornemen gemaakt voor een volgende gelegenheid het systeem Lauwers-Van Olmen te kopiëren. (Meer over het systeem is in dit verslag niet beschreven; misschien kunnen we het Mon eens vragen op één van de volgende vergaderingen. En dat alle jaren niet even goed zijn, bewijst de slotbeschouwing van het jaarverslag 1954).
Bestuursverkiezing, spreekbeurt met Gustje Smet, bezoek aan de firma Lauwers-Van Olmen, tentoonstelling (acht dagen in de gemeentelijke meisjesschool), mislukte reis (naar Durbuy, maar in ‟t water gevallen), mislukte acacia- en lindedracht (ook in ‟t water gevallen), gelukte Heidevaart, ja, er gebeurt heel wat op zes maanden tijd in het leven van een eenvoudige bijengilde.
Johan Boeykens
88
