Afwatering – open gracht – ingebuisde gracht – overwelfde gracht – riolering Bovenstaande termen worden lukraak gebruikt. De definitie die gehanteerd wordt wijzigt voortdurend. Door de jaren heen zijn die begrippen uiteraard geëvolueerd, zoals trouwens alles in de loop van de geschiedenis. Wat in de jaren '70 perfect beantwoordde aan het begrip riolering, zoals dat toen in die tijd bestond, is nu, door inmiddels gewijzigde inzichten en reglementeringen, uiteraard niet meer modern. De begrippen die in de hiernavolgende tekst gebruikt worden dienen dus geïnterpreteerd te worden in de juiste chronologische context. In het dossier Leegstede gaat het in feite vooral over de verkaveling Vermeiren, met stedebouwkundig nr 091/108 dd 18 mei 1971. Het betreft 34 percelen, waarvan er 3 een uitzondering vormen omdat zij aansluiten bij een andere verkaveling. Ook de percelen met pare huisnummers 2 tem 18 behoren tot een andere verkaveling.
1 Verkaveling Vermeiren en Eertbol-ven-beek
Onder een gedeelte van die verkaveling ligt op geringe diepte een ondoordringbare kleilaag.
2 Blauw: vochtige zware klei
De rioleringsproblematiek van de Leegstede is dus niet voor alle bewoners helemaal hetzelfde, alhoewel wij allen, in mindere of meerdere mate, met dezelfde problemen te Pagina 1 van 5
kampen hebben. Bovendien is al gebleken dat het uitvoeren van werken elders (bv. rioleringswerken benedenwaarts met herprofilering, inbuizing, verleggen, … grachten) soms ernstige gevolgen heeft in omliggende watergevoelige gebieden, waaronder de Leegstede. Toen de verkaveling Vermeiren tot stand kwam waren er alleen weilanden. Tussen de weien waren wegeltjes, beemden en beken die de percelen afbakenden. Een van de beken die nu nog een belangrijke rol speelt in het dossier Leegstede is een beekje dat toen zorgde voor de natuurlijke afwatering van het gebied. Dat ontstond in het toenmalige “Eertbol-ven”, liep tussen de weien door en kruiste de huidige “Leegstede” in de buurt van huisnummer 29. Het beekje vervolgde zijn weg tussen de weien, kwam dan aan de Merksplassebaan uit de baangracht daar en liep zo verder richting d' Aestenbeek. De stroming in deze Eertbol-ven-beek is niet overal optimaal, soms zou het water bergop moeten, en dat lukt nog altijd niet. De burgers die in de vroege jaren '70 hier hun bouwgrond kochten, kochten toen dus een stuk weiland zonder meer. In de verkavelingsvergunning van 11 oktober 1971 werden uiteraard wel bepalingen opgenomen in verband met de nutsvoorzieningen. In 1974 werd de huidige betonbaan “Leegstede” aangelegd. De datums vind je nog terug in de betonbaan zelf. De baan werd aangelegd hoog boven het maaiveld van de aanliggende percelen. De eerste bebouwing begon aan de kant van de onpare huisnummers. De eerste bewoners moesten enorm ophogen om hun perceel te kunnen bereiken. Nu nog kan je vaststellen dat het hoogteverschil tussen de straatkant en de achterkant van de tuin soms wel 70 cm is!. Het vrijlaten van een “greppel – baangracht” in de opvulgrond, waarin de onderliggende kleilaag het indringen van het water in de bodem verhindert, en er alleen maar horizontale infiltratie mogelijk is, was geen optie (inkalven, verzakkingen, …) De enige haalbare manier om in die opvulgrond voor de “afwatering – riolering” van het perceel te voorzien was het leggen van rioleringsbuizen over de gehele breedte van het perceel. De gemeente keek nauwkeurig toe, en vrij snel was het nog enkel toegelaten om die buizen door gemeentepersoneel te laten leggen (juiste hellingshoek, correcte aansluitingen, onderzoekskokers, …) De kosten voor de aankoop van materialen en de kosten voor de aanleg door gemeentepersoneel werden wel door de bewoners betaald. Zowel het afvalwater als het hemelwater dat op daken en verharde oppervlakten terechtkwam werd door die buizen afgevoerd. Momenteel zijn bijna alle percelen van de Leegstede bebouwd, en bijna alle percelen zijn over de gehele breedte overwelfd. De opmerking van de deskundigen van UA dat niet alle bewoners ervoor kozen om volledig te overwelven is niet echt correct: recent kregen de nieuwe buren niet meer de toelating om te overwelven; zij moesten eigenlijk een individuele waterzuivering voorzien! (Een eilandje van individuele waterzuivering in het midden van een bewoonde straat? Inderdaad, dit schijnt trouwens effectief het geval in de Stijn Streuvelslaan!) Uiteraard bleven de tuinen van die onpare huisnummers vrij drassig. Het oppervlaktewater zoekt zijn weg over de kleilaag en verzamelt zich op de laagst-gelegen gebieden (in de buurt van de oorspronkelijke Eertbol-ven-beek). Een aantal bewoners heeft dan ook op het achterste stuk van zijn eigen perceel een greppeltje gegraven richting die beek om het overtollige water uit de tuin te evacueren. De achterliggende hagen en de greppel vormen dus niet de perceelgrens, maar maken deel uit van de kavels van die Leegstedebewoners. De Leegstede blijft een gebied waar wij alert moeten zijn voor wateroverlast. Bij Pagina 2 van 5
overvloedige regenval moest er al meermaals water uit de kruipruimtes gepompt worden in de “rioleringsbuis” om te beletten dat de kelders overstromen. De bewoners van de Leegstede menen dat zij in ieder geval zelf alles gedaan hebben wat in hun mogelijkheden en verantwoordelijkheden ligt om op een degelijke en correcte manier in de individuele afwatering van de percelen te voorzien. Hoe de gemeente Malle verder zorgt voor het transport van de afvalwaters van de Leegstede valt uiteraard volledig buiten onze verantwoordelijkheid. Het is echter een feit dat momenteel alle afvalwater en hemelwater nog steeds geloosd wordt in de oorspronkelijke “Eertbol-ven-beek”, die achter Leegstede 27 en 29 als een open riool tussen de weilanden stroomt. Regelmatig en nauwkeurig onderhoud van die “rioleringsbeek” dringt zich uiteraard op. Het is momenteel al enkele jaren geleden dat dit nog gebeurde. Er is zelfs een dispuut over wie nu eigenlijk verantwoordelijk is voor het onderhoud. Is het de gemeente die zelf de rioleringsbuizen legde om via die weg het afvalwater af te voeren? Is het HidroRio als eigenaar van de riolering? Zijn het de aangelanden? Dit laatste lijkt ons vrij absurd, want in dat geval loost de gemeente Malle al jaren (illegaal?) afvalwater en zouden anderen daarvoor het onderhoud moeten doen. Dat stuk “riolering” voldoet uiteraard helemaal niet aan de moderne normen, maar hieraan kunnen de bewoners van de Leegstede niets verhelpen. Het is trouwens een terechte vraag op welk plan we die Eertbol-ven-beek kunnen terugvinden en welk “statuut” ze eigenlijk heeft. Tot zover de toestand sinds de jaren '70. De aanleg van de riolering van de Merksplassebaan (een vijftiental jaren geleden?) heeft de problemen eerder vergroot. De lozing van de Eertbol-ven-beek is in het huidige stelsel opgenomen. Waar dat water nu precies terechtkomt en waar het precies naartoe wordt geleid valt uiteraard helemaal buiten onze verantwoordelijkheid. Blijkbaar zit er echter het een en ander fout met de afvoer benedenwaarts. De gebieden rond d'Aestenbeek worden regelmatig overstroomd, en het water wordt onvoldoende afgevoerd. De Eertbol-ven-beek, die aan het begin achter onze tuinen maar een klein, ondiep, smal, vies en stinkend grachtje is, is, net voor zij uitmondt in een rioleringsbuis aan de Merksplassebaan momenteel uitgebaggerd tot een brede, diepe waterloop. Er bestaan foto's van deze “afwateringsbeek” op verschillende plaatsen, in verschillende perioden van droogte / regenval.
3 Lozen van afvalwater in de Eertbol-ven-beek
Pagina 3 van 5
4 Lozing in het rioleringsstelsel Merksplassebaan
5 Een smal, vies, niet onderhouden beekje
Over de plannen van HidroRio, die op de informatievergadering van 23 januari 2008 werden voorgesteld, en die wij ook bij ons bezoek aan Pidpa op 1 juli 2009 nogmaals te zien kregen, hebben wij nog heel wat vragen en opmerkingen. Wij hebben al meermaals gevraagd naar een kopie, maar die krijgen wij niet. Het is de bedoeling om een aparte buis te voorzien voor de afvoer van het afvalwater. Het hemelwater zou afgevoerd worden via open grachten. Die zouden afwateren in de richting van de Eertbolweg, en daar dan ergens op een of andere manier de Merksplassebaan kruisen. Hoe de afvoer verder benedenwaarts verloopt, daar hebben wij geen informatie over. Nochtans is dat wel zeer belangrijk. Hoe de ontwatering van het binnengebied (tuinen, wei, Eertbol-ven-beek) zal gebeuren staat nog helemaal niet vast. De beek staat zelfs niet op de plannen vermeld! Met de hoogteverschillen van de percelen (de bodem van de nieuw te graven gracht ligt op ongeveer gelijke hoogte met de achterkant van de tuinen) wordt geen rekening gehouden. De gevolgen van het verzamelen (en bufferen?) van al het hemelwater in de buurt van de Merksplassebaan (Leegstede 1) zijn niet gekend... Wij denken dat de Leegstede-rioleringsproblematiek veel complexer is dan een discussie over het feit of wat er nu ligt aan voorzieningen al dan niet beantwoordt aan een of andere definitie van riolering. Nochtans is het feit of de Leegstede nu al dan niet riolering heeft van groot belang voor het financieel aspect van ons dossier. Op blz. 3 van hun advies schrijven de UA-deskundigen: “Immers, enkel indien er nog geen riolering is, kan er van de eigenaars een bijdrage in de kosten worden gevraagd overeenkomstig de verkavelingsvoorwaarden.” Wij denken dat je het zo kunt samenvatten: In de jaren '70 en volgende hebben wij als bewoners alles gedaan wat in onze mogelijkheden en verantwoordelijkheden ligt om, in de geest van die tijd, ons perceel naar behoren “te rioleren” en ons afval- en hemelwater af te voeren. De verdere afvoer via een open gracht tart alle verbeelding, maar valt buiten onze verantwoordelijkheid. Wat het standpunt van de UA-deskundigen hierover is kunnen wij afleiden uit de Pagina 4 van 5
verschillende definities van het begrip “riolering” die zij in hun advies geven (blz. 4). Aan de eerste definitie “Een riool is een meestal overdekt of onderaards kanaal voor afvoer van vuil water” (van Dale, Groot woordenboek van de Nederlandse taal) voldoet ons “afwateringssysteem” wel. Aan de tweede definitie “Een openbare riool is het geheel van openbare leidingen en openluchtgreppels bestemd voor het opvangen en transporteren van afvalwater” (Art. 1, 1° Besl. Vl. Reg. 1 februari 2002 … B.S. 10.04.2002) voldoet ons “afwateringssysteem” wel. Aan de derde definitie (Brief VMM dd. 03.04.09) voldoet het niet. Het is deze laatste definitie die men nu tegen ons gebruikt om te beweren dat wij niet over een riolering zouden beschikken, zoals die bedoeld werd in 1971. Hoe kon men in 1971 voorzien welke definitie de VMM, waar toen nog geen sprake van was, zou hanteren in 2009? Het begrip riolering is geëvolueerd in de tijd. Dat is normaal. Maar het is niet normaal om de huidige definitie te gaan toepassen op 1971. De adviseurs geven impliciet toe dat wij in 2002 wel over een riolering beschikten. Ruim dertig jaar (of misschien nog langer) hadden wij wel riolering en voldeden wij dus wel aan de verkavelingsvoorwaarden. Het is alleen door de recente aanpassing van de definitie van riolering door de VMM dat men ons nu dus kosten wil aanrekenen. DIT IS ABSURD. Professor Boes van de KUL heeft hierover dezelfde mening als wij. Ook de adviezen van o.a. de Ministers Hilde Crevits en Dirk Van Mechelen liggen in dezelfde lijn.
En … wat is het standpunt van de gemeente Malle … ?
Pagina 5 van 5
