AFSTAND VAN RECHT Docent Mr W. Römelingh Datum 7 mei 2010 Plaats Haagrecht Advocaten Punten 2 PO Juridisch Een verdachte kan niet zo maar afstand doen van het recht op de bijstand van een advocaat. Centraal staat de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak van de doodslag dan wel moord op Jesse Dingemans. 2 punten PO juridisch. EUR 119 inclusief 19% BTW.
AFSTAND VAN RECHT Tekenen bij aankomst Tekenen bij vertrek Evaluatie Graag mobiele telefoon(s) uit
AFSTAND VAN RECHT www.romelingh.com College Cursus | Aanmelden | Annuleren | Cursusaanbod | Cursusmateriaal www.romelingh.com/sheets/sheets-0061.pdf
AFSTAND VAN RECHT Recht op bijstand advocaat Mogelijkheid afstand van recht HR 17/11/2009 LJN BI2315 en NJ 2010, 143 Soms geen afstand van bijstand mogelijk Ondubbelzinnig, desbewust en vrijwillig En zelfs dan...
AFSTAND VAN RECHT Feiten en procedure Conclusie advocaat-generaal - Nederlandse regelgeving en rechtspraak - Opmerkingen persoon verdachte - Europese regelgeving en rechtspraak - Rechtsvergelijkende opmerkingen - Opvattingen literatuur Uitspraak Hoge Raad Aangrenzende opmerkingen Andere opmerkingen over zaak
FEITEN EN PROCEDURE 1 december 2006 te Hoogerheide Basisschool De Kim-Op Jesse Dingemans toen 8 jaar oud Julien Constancia toen 22 jaar oud
FEITEN EN PROCEDURE Gebeurtenissen volgens verdachte Verdachte mishandeld door X, Y en Z Verdachte weigert te betalen Verdachte gedwongen om zich om te kleden Z in kleren verdachte school binnengegaan Niet halfbroertje vermoord, maar Jesse Dingemans vermoord
FEITEN EN PROCEDURE Verhaal niet zonder meer ongeloofwaardig Z nooit gevonden X en Y eerst ander alibi Getuigen geven verschillend signalement Wel DNA op jas verdachte Geen DNA op lichaam verdachte DNA andere man/vrouw in schoen verdachte
FEITEN EN PROCEDURE Gebeurtenissen volgens politie/justitie Verdachte op bezoek bij moeder/stiefvader Verdachte naar school halfbroertje Jesse Dingemans naar klaslokaal Verdachte aangesproken bij trap op Verdachte aangesproken bij trap af Jesse Dingemans levenloos in klaslokaal
FEITEN EN PROCEDURE Zeer kort tijdsbestek trap op en trap af Verdachte gezien met vuilniszakken In vuilniszakken kleding verdachte Op kleding DNA slachtoffer In huis moeder/stiefvader DNA slachtoffer Verdachte loenst/loenste Verdachte verklaart wisselend
FEITEN EN PROCEDURE Verdachte eerder veroordeeld... Rb Breda 27/04/2004 LJN XX0000 Gewapende overval supermarkt 2 jaar + reclasseringstoezicht Recidive tijdens toezicht 19/06/2006 afloopbericht naar OM 01/12/2006 gebeurtenissen Hoogerheide
FEITEN EN PROCEDURE Rb Utrecht 28/03/2007 LJN BA1613 Kort Geding Mr H.J.A. Knijff voor unitmanager Mr A.G.J. Wesselman voor reclassering Niet handelen volgens protocol Non-actief-stelling unitmanager Niet handelen als goed werkgever
FEITEN EN PROCEDURE Rb Breda 06/09/2007 LJN BB3032 Eerste advocaat H. van Asselt (Roosendaal) Tweede advocaat G. Spong (Amsterdam) Uitkomst: doodslag 12 jaar + TBS
FEITEN EN PROCEDURE Hof Den Bosch 26/02/2008 LJN BC5105 Eerste advocaat mr R.E. Drenth (Breda) Tweede advocaat mr H.H.M. van Dijk (Den Bosch) Uitslag: moord levenslang
FEITEN EN PROCEDURE HR 17/11/2009 LJN BI2315 en NJ 2010, 143 Eerste advocaat G.P. Hamer Tweede advocaat B.P. de Boer Verwijzing Gerechtshof Arnhem
CONCLUSIE ADVOCAAT-GENERAAL Mr Jörg Afstand rechtsbijstand slaagt Levenslange straf slaagt Voorbedachte raad slaagt Eigen waarneming slaagt Fotoconfrontatie slaagt Bewijsoverweging zonder bron faalt Bewijsoverweging over mes faalt
CONCLUSIE ADVOCAAT-GENERAAL Mr Jörg Nederlandse regelgeving Nederlandse rechtspraak Opmerkingen persoon verdachte Europese regelgeving/EVRM Europese rechtspraak/EHRM Rechtsvergelijkende opmerkingen Opvattingen literatuur Eigen opvatting
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Nederlandse regelgeving Artikel 28 Sv Artikel 41 Sv De verdachte is bevoegd zich door een of meer gekozen of toegevoegde raadslieden te doen bijstaan. Bevoegd ≠ Verplicht
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Tekst & Commentaar Vrije keuze verdachte Advocaat afhankelijke positie Verdachte kan bijstand beëindigen Vertrouwen noodzakelijk voor rechtsbijstand
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Artikel 41 Sv Toevoeging raadsman wanneer: - bevel bewaring of gevangenneming bij wel in verzekering gestelde verdachte - vordering bewaring of gevangenneming bij niet in verzekering gestelde verdachte - hoger beroep tegen eindvonnis eerste aanleg waarin voorlopige hechtenis is bevolen Voorzitter rechtbank/gerechtshof
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Artikel 42 Sv Verdachte van vrijheid beroofd Anders dan door inverzekeringstelling Duur vrijheidsberoving treft rechtsbijstand Bureau Rechtsbijstandvoorziening Voorzitter rechtbank/gerechtshof waar zaak dient
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Nederlandse rechtspraak HR 16/02/1982 NJ 1982, 426 HR 24/03/1998 LJN ZD0987 HR 26/05/1998 NJ 1998, 677 HR 24/03/1998 LJN ZD0987 Cassatie mr J. Kuijper (Amsterdam) Beroep mr K.J.L. de Valk (Amsterdam)
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Advocaat spreekt bode Ene bode belt met andere bode Advocaat komt aanzetten Onderzoek reeds gesloten... Wet Wapens en Munitie 6 weken + onttrekking
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Cassatiemiddel en toelichting Verdachte is op basis van onjuiste of onvolledige informatie bewogen tot het afzien van rechtsbijstand op zitting Verdachte zou andere afweging hebben gemaakt indien hij geweten had van reden afwezigheid raadsman
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Hoge Raad Afstand van rechtsbijstand is feitelijk oordeel Oordeel in deze zaak niet onbegrijpelijk Verklaart "motiveringsgebrek" in Jesse Dingemans
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK HR 22/04/2008 LJN BC6813 en NJ 2008, 387 Beroep C.F.K.J. Lejuez (Aruba) Cassatie mr M.R. Mantz (Den Haag) Verdachte zonder raadsman Heeft handgeschreven brief bij zich Geeft brief aan procureur-generaal Vindt u het goed als we verder gaan? Ja, dat is goed.
NL REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Verdachte heeft geen enkele blijk gegeven ernst feiten in te zien Vier jaar voor afpersing/diefstal met geweld, wapenbezit en bezit verdovende middelen Persoon verdachte/Antilliaanse jongen
OPMERKINGEN PERSOON VERDACHTE 1 Tijdens hoger beroep 23 jaar oud Aansprakelijk vanaf 12 jaar Volwassen vanaf 18 jaar 2 Riskeert levenslange gevangenisstraf Wat maakt groter verschil: feit of verdediging? Hoe groot is risico van levenslang?
OPMERKINGEN PERSOON VERDACHTE 3 Geeft blijk van gebrekkige juridische kennis "Als ik mij had laten bijstaan door een raadsman, dan zou mijn veroordeling reeds hebben vastgestaan en dat is nu niet het geval." 4 Ontkent en geeft bizar alternatief scenario Volgens Spong minder bizar dan aangenomen Als een ontkent moet ander ook ontkennen
OPMERKINGEN PERSOON VERDACHTE 5 Weigert medewerking onderzoek PBC Volgens Spong was zonder onderzoek TBS "feitelijk onmogelijk" 6 Rapportages wijzen op gebrekkige ontwikkeling Maar niet op psychische of ziekelijke stoornis 7 Daad zelf wijst ook op gebrekkige ontwikkeling Maar niet op psychische of ziekelijke stoornis En laatste woord verdachte...
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Systematiek EVRM Artikel 15 EVRM 2, 3, 4 en 7 5, 6 en 8-12 Rechten die wel absoluut zijn Rechten die niet absoluut zijn Verticale werking Horizontale werking
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Artikel 6 lid 3 sub c EVRM Een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld heeft het recht om: - zich zelf te verdedigen or/ou - bijstand gekozen raadsman or/et - bijstand toegevoegd raadsman indien belangen behoorlijke rechtspleging dit eisen.
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK to defend himself in person or through legal assistance of his own choosing or, if he has not sufficient means to pay for legal assistance se défendre lui-même ou avoir l'assistance d'un défenseur de son choix et, s'il n'a pas les moyens de rémunérer un défenseur
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 25/04/1983 8398/78 Pakelli v Germany On the eve of its signature a Committee of Experts made a certain number of formal corrections including the replacement of "and" by "or" Vergelijk: § 31 Verdrag bedoeld om rechten te beschermen
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 01/03/2006 56581/00 Sejdovic v Italië EHRM 26/06/2008 15435/03 Shulepov v Rusland EHRM 15/11/2007 26986/03 Galstyan v Armenië EHRM 14/01/2003 26891/95 Lagerblom v Zweden
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK rechtspraak rechtspraak straf Sejdovic Shulepov Galstyan Lagerblom
10 1 1 4
8 1 1 4
NJ
NJ straf
17 1 1 7
5 0 0 3
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 24/05/1991 12744/87 Quaranta v Zwitserland EHRM 24/11/1993 13972/88 Imbrioscia v Zwitserland EHRM 21/04/1998 11/1997/795/997 Daud v Portugal EHRM 25/09/1992 13611/88 Croissant v Duitsland
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Klaus Croissant Advocaat Berlijn Advocaat RAF Sympathisant RAF Jean-Paul Sartre Michel Foucault
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Rechtbank Stuttgart medio 1976 Eerste advocaat wel naar eigen keuze Tweede advocaat wel naar eigen keuze Derde advocaat niet naar eigen keuze Croissant wenst mr Künzel uit Stuttgart in plaats van mr Hauser Stuttgart
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Circa 70 zittingsdagen 2,5 jaar gevangenisstraf Gerichtskasse Kostenrechnung Circa DEM 250.000 totaal Circa DEM 63.000 voor mr Hauser
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM: 1 Geen absoluut recht 2 Gerechten mogen raadslieden toevoegen 3 Gerechten moeten daarbij rekening houden met wensen verdachte 4 Gerechten mogen daarbij wensen verdachte passeren (bij voldoende relevante gronden) ten behoeve van behoorlijke rechtspleging Vergelijk: § 29
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Zelf te verdedigen ≠ Zelf te kiezen raadsman Borgtocht Mogelijkheid kwijtschelding Mogelijkheid betalingsregeling Vriendin in Europees Parlement Jarenlang bijverdienste als STASI-agent
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Artikel 49 Sv Indien een raadsman is toegevoegd, kunnen zijn beloning en vergoeding op de goederen van de verdachte worden verhaald, voor zover de minister van justitie dit wenselijk oordeelt. Tekst & Commentaar - Sinds 01/01/1926 in wet - Vooralsnog nooit toegepast - Staatssecretaris heeft aangekondigd mogelijkheden te onderzoeken (24/10/2008)
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Landelijk Aanhoudingenprotocol LOVS van 09/09/2005 Wanneer een raadsman voorziet dat hij niet ter terechtzitting aanwezig kan zijn, dient hij voor vervanging te zorgen. Dit geldt ook voor raadslieden met een eenmanskantoor. Een en ander ligt alleen anders als het een gecompliceerde zaak betreft of wanneer de raadsman een specifieke, in deze zaak benodigde deskundigheid bezit.
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 01/03/2006 56581/00 Sejdovic v Italië 8 september 1992 Rome Campo nomadi Dodelijke schietpartij Verdachte voortvluchtig Raadsman toegevoegd In 1996 veroordeeld tot 20 jaar In 1999 getraceerd en uitgeleverd
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Ik ben niet goed verdedigd, want: - alle verschenen verdachten vrijgesproken - alle niet verschenen verdachten veroordeeld EHRM: Het toevoegen van een raadsman garandeert geen effectieve verdediging (en eerlijk proces). Vergelijk: § 94
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Afstand van recht om zich zelf te verdedigen? Wist verdachte van zitting? Formele procedure effectief? Informele aanwijzingen betrouwbaar? EHRM geeft voorbeelden Verdachte vlucht bij poging aanhouding
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Verdachte maakt publiekelijk mondeling of schriftelijk bekend niet te verschijnen Andere feiten waaruit ondubbelzinnig blijkt dat verdachte weet van beschuldiging en zitting Vergelijk: § 99
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK HR 10/06/2008 LJN BC8644 (toepassing Sejdovic v Italië) Opiumwet 120 uur taakstraf Mr H.W. van Eeuwijk (destijds Wijk bij Duurstede) Mr J.B. Boone (Wijk bij Duurstede) Mr R.J. Baumgardt (Spijkenisse)
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK 00/00/2006 Niemand aanwezig GBA-adres 16/08/2006 Uitreiking griffier 16/08/2006 Gewone post GBA-adres 24/08/2006 Zitting Gerechtshof Arnhem Strijd 413 lid 1 Sv Tien dagen termijn 16/08/2006 - 24/08/2006
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Hoge Raad: Geen afstand termijn Nietige zitting Terugverwijzing Gerechtshof Arnhem Stukken houden niets in waaruit zou kunnen volgen dat verkorting van de termijn heeft plaatsgevonden met toestemming van de verdachte.
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Akte van uitreiking (NP) Verdachte verklaart afstand te doen van de bij de wet voorgeschreven termijn van betekening van de dagvaarding waartoe hij deze dagvaarding ondertekent.
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 26/06/2008 15435/03 Shulepov v Rusland 19/08/1999 Aangehouden moord en diefstal 30/06/2000 Rechtbank veroordeeld tot 19 jaar 29/03/2001 Hoge Raad verwijst terug 23/08/2001 Rechtbank verwijst door 27/09/2002 Rechtbank veroordeeld tot 15 jaar 20/12/2002 Behandeling hoger beroep 00/07/2003 Behandeling herziening
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Behandeling hoger beroep Videoverbinding met gevangenis Niet aanwezig advocaat verdachte Wel aanwezig advocaat-generaal Rechters stellen verdachte een vraag Advocaat-generaal heeft geen vragen
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM: Letter noch strekking artikel 6 EVRM weerhouden een persoon er van om expliciet of impliciet afstand te doen van zijn rechten Vergelijk: § 33 Stilzwijgende afstand van recht? expressly or tacitly expliciet of impliciet
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Echter, de afstand moet vrijwillig en ondubbelzinnig worden gedaan en mag niet in strijd zijn met een belangwekkend algemeen belang Vergelijk: § 33 Ondubbelzinnig, desbewust en vrijwillig any important public interest ≠ enig
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 15/11/2007 26986/03 Galstyan v Armenië 2003 presidentsverkiezingen Armenië Moederdag Yerevan (07/04/2003) 30.000 (vrouwelijke) demonstranten Aangehouden door twee agenten in burger: - verstoren verkeer - a-sociaal gedrag Komt u maar mee naar het bureau...
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Advocaat wordt ontraden Verhoor zonder advocaat Bekentenis tijdens verhoor Zitting zonder advocaat Bekentenis tijdens zitting Drie dagen bestuurlijke ophouding
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM: Verdrag laat keuze: - zelf verdedigen - laten verdedigen Geen duidelijke aanwijzingen voor: - fysieke of mentale dwang - bedrog
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Geen belangwekkend algemeen belang, want maximaal 15 dagen bestuurlijke ophouding 5 tegen 2 verwerping klacht 3 van 6 andere klachten wel aangenomen
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM 14/01/2003 26891/95 Lagerblom v Zweden Finse man die in Zweden woont Spreekt goed Fins (moedertaal) Spreekt minder goed Zweeds Nordic Language Convention
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK 03/12/1991 onder invloed zonder rijbewijs 22/04/1992 onder invloed zonder rijbewijs 31/08/1992 onder invloed zonder rijbewijs 22/12/1992 veroorzaken verkeersongeval 21/01/1993 wapenbezit openbare plaats Ene keer geen advocaat politie Andere keer wel advocaat politie Mr X die zowel Zweeds als Fins spreekt Mr Y die alleen Zweeds spreekt Voor zitting wordt mr Y toegevoegd
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK 10/05/1994 Rechtbank 14 maanden + SEK 450 proceskosten Kosten mr Y voor staat (SEK 10.395 voor 10 uur werk) 23/08/1994 Gerechtshof Lagerblom wenst X in plaats van Y Gerechtshof weigert wissel Hoge Raad weigert wissel X spreekt zowel Zweeds als Fins
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK EHRM: 1 EVRM verzet zich er niet tegen dat raadsman wordt toegevoegd 2 Wens verdachte bij keuze raadsman relevant, maar niet absoluut 3 Algemene belangen mogen meewegen (ook algemene financiële belangen)
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK HR 05/06/2007 LJN AZ8413 (toepassing Lagerblom v Zweden) Opiumwet Gerechtshof Den Haag Mr L. de Leon (Utrecht) Geen pleitnota Wel knipsel uit Spaanse krant Wat advocaat-generaal vordert is heel veel, zelf denk ik aan negen jaar gevangenisstraf
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Volgende dag Advocaat niet aanwezig Verdachte wel aanwezig Laatste woord verdachte Mijn advocaat heb ik ontslagen! Gerechtshof: verdachte heeft op geen enkele wijze kenbaar gemaakt dat hij zich niet met inhoud of strekking pleidooi raadsman verenigen
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Advocaat-generaal: feitenrechter mag in beginsel niet treden in verhouding tussen verdachte en advocaat en cassatierechter zeker niet
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK Hoge Raad: onbegrijpelijk oordeel gerechtshof, omdat verdachte onmiddellijk na dupliek raadsman woord heeft gevraagd, maar niet heeft gekregen Terugverwijzing Gerechtshof Den Haag Hoe loopt het af?
EU REGELGEVING EN RECHTSPRAAK HR 30/03/2010 LJN BL1720 Mr Spong immer advocaat Verwerping beroep psychische overmacht Vermindering overschrijding redelijke termijn 10 jaar en 7 maanden in plaats van 11 jaar
RECHTSVERGELIJKENDE OPMERKINGEN Duitsland Gevallen waarin medewerking advocaat vereist is Frankrijk Altijd advocaat bij hof van assisen Verenigde Staten McKaskle v Wiggins (1984)
RECHTSVERGELIJKENDE OPMERKINGEN http://supreme.lp.findlaw.com Self-representation. It is a right the defendant must adopt knowingly and intelligently. Under some circumstances the judge may deny the authority to exercise it, as when the defendant simply lacks the competence to make a knowing or intelligent waiver of counsel. Ondubbelzinnig, desbewust en vrijwillig
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK EHRM 24/05/1991 12744/87 Quaranta v Zwitserland Loodgieter (in opleiding) Diverse delicten (diefstal met geweld) 10 maanden gevangenisstraf (proeftijd) Ernst feit Zwaarte straf Complexiteit zaak Mate waarin betrokkene zich zelf kan verdedigen
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK EHRM 24/11/1993 13972/88 Imbrioscia v Zwitserland Franco Imbrioscia (Italian national) 02/02/1985 vliegtuig Bangkok-Zürich Heroïne in koffer andere passagier Andere passagier wijst naar Imbrioscia
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK 03/02/1985 Aanhouding Lugano 03/02/1985 Verdachte vraagt naar advocaat 08/02/1985 Advocaat stuurt machtiging 08/02/1985 Verdachte tekent machtiging 13/02/1985 Verhoor politie (zonder advocaat) 25/02/1985 Advocaat onttrekt zich (geen bezoek) 01/03/1985 Mr Fischer legt bezoek af 08/03/1985 Verhoor politie (zonder advocaat) 02/04/1985 Politie doet onderzoek in Italië 11/04/1985 Verhoor politie (zonder advocaat) 06/06/1985 Verhoor politie (met advocaat)
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK Hoewel artikel 6 primair ziet op een "fair trial", betekent dit niet dat artikel 6 van geen betekenis zou zijn voor "pre-trial proceedings". Echter, een verdragstaat kan niet iedere tekortkoming aan de zijde van de (gekozen/toegevoegde) advocaat toegerekend worden.
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK EHRM 21/04/1998 11/1997/795/997 Daud v Portugal Argentijn wordt in Portugal aangehouden Krijgt advocaat toegevoegd Toegevoegde advocaat meldt zich ziek Verdachte doet verzoek in Spaans Verdachte vraagt in brief naar advocaat Verdachte doet verzoek in Spaans Vlak voor zitting andere advocaat toegevoegd
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK EHRM: Advocaat nooit verschenen Van advocaat niets meer vernomen Verzoeken van verdachte genegeerd Advocaat drie dagen voor zitting toegevoegd impliceert geen goede voorbereiding zelfs als advocaat niet om aanhouding verzoekt Vergelijk: § 41
ANDERE EUROPESE RECHTSPRAAK 1,5 kg cocaïne en vals paspoort 9 jaar gevangenisstraf + kostenveroordeling
OPVATTINGEN LITERATUUR Mr A.A. Franken Delikt en Delikwent 2008, 41 Uit arrest blijkt met geen woord dat het gerechtshof het ontbreken van rechtsbijstand als een gemis heeft ervaren (bijvoorbeeld ten aanzien van de voorbedachten rade). Mr J.M. Reijntjes Noot onder NJ 2008, 387
OPVATTINGEN LITERATUUR Volgens Reijntjes door Knigge gewenst onderzoek door rechter Advocaat is niet verschenen en verdachte geeft (uitdrukkelijk) aan zich zelf te willen verdedigen - Advocaat weet van zitting? - Advocaat voornemens te verschijnen? - Verdachte in staat om zich zelf te verdedigen?
OPVATTINGEN LITERATUUR HR 30/06/2009 LJN BH3079 en NJ 2009, 349 Conclusie Knigge onder 8.12 Het enkele feit dat Salduz een papier had gekregen (en getekend) waarin zijn zwijgrecht stond verwoord, was onvoldoende om een "waiver" te kunnen aannemen.
OPVATTINGEN LITERATUUR 13/06/1966 Miranda-Judgment Supreme Court United States of America De verdachte moet voorafgaand het verhoor geïnformeerd worden over zijn zwijgrecht. Hij moet er ook op gewezen worden dat alles wat hij zegt tegen hem gebruikt kan worden. Hij heeft het recht om zich te laten bijstaan door een advocaat.
OPVATTINGEN LITERATUUR Nadat de waarschuwingen zijn gegeven en de mogelijkheden zijn geboden, mag de verdachte welbewust en weloverwogen afstand doen van deze rechten en instemmen met het geven van antwoorden op vragen. knowingly and intelligently welbewust en weloverwogen
OPVATTINGEN LITERATUUR Mr T.M. Schalken Noot onder NJ 2010, 143 Wat moet rechter doen? Hoe kan rechter onbekwaamheid vaststellen? Wat gebeurt er als verdachte verdediging neerlegt?
OPVATTINGEN LITERATUUR Volgens Reijntjes is een verdachte: - bevoegd om zich zelf te verdedigen (en dus) - niet verplicht om zich zelf te verdedigen Amici curiae Vrienden van de rechtbank Vrienden van het gerechtshof Taakopvatting Openbaar Ministerie - straf afdwinging - recht handhaving
ANDERE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK Hof Den Haag 06/07/2007 BA9935 Britse verdachte Toegevoegd raadsman Raadsman doet verzoeken Verzoeken worden afgewezen Raadsman legt verdediging neer
ANDERE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK Neerleggen verdediging zaak tussen raadsman en verdachte. Rechter moet er op toezien dat verdachte niet van rechtsgeleerde verdediging verstoken blijft. In deze zaak geen aanleiding om andere raadsman toe te voegen. Artikel 13 lid 5 Advocatenwet Artikel 9 lid 3 Gedragsregels
ANDERE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK HR 21/10/2008 LJN BD7809 Mr M.A.J. Beers (Hendrik-Ido-Ambacht) 04/10/2006 Last toevoeging 16/11/2006 Schrijven advocaat 23/11/2006 Zitting Gerechtshof Leeuwarden In deze zaak heb ik mij gesteld. Ik heb echter geen contact meer met verdachte. Ik zal verdachte ter zitting dan ook niet langer ter zijde staan.
ANDERE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK Mr P.R.M. Noppen (Arnhem) Artikel 41 Sv schrijft toevoeging advocaat voor Middel steunt op opvatting dat mededeling advocaat dat die zich onttrekt, gelijk moet worden gesteld aan het geval dat verdachte geen advocaat heeft. Opvatting is onjuist. Mededeling doet toevoeging nog niet eindigen.
UITSPRAAK HOGE RAAD Hoge Raad Regel: verdachte mag zich zelf verdedigen Uitzondering: - 503 lid 1 Sv - 509a Sv in verbinding met 509d lid 3 Sv Minderjarige (onder 16 jaar) "Geestelijk gestoorde"
UITSPRAAK HOGE RAAD Naast wettelijk stelsel ook in andere gevallen zorg voor effectieve verdediging. In het bijzonder ingeval wetgever heeft voorzien in ambtshalve toevoeging raadsman. Ondubbelzinnig, desbewust en vrijwillig. Indien de rechter oordeelt dat daarvan sprake is en hij de keuze van de verdachte respecteert ...
UITSPRAAK HOGE RAAD ... zal hij tijdens de behandeling van de zaak bijzondere aandacht moeten schenken aan de positie van de verdachte. Met name waar het gaat om het verstrekken van informatie die de verdachte voor zijn verdediging behoeft ... ... omdat de verdachte, anders dan met de regeling van de ambtshalve toevoeging is beoogd, geen bijstand van een rechtsgeleerde raadsman heeft.
UITSPRAAK HOGE RAAD In dat tekort zal de rechter zoveel als mogelijk dienen te voorzien. Rb Den Haag 03/09/2009 LJN BJ7233 17 jaar Zit op VMBO Wil naar MBO (niveau 1) Eerder in aanraking geweest
ANDERE OPMERKINGEN OVER ZAAK Iets over levenslang Iets over voorbedachte raad Iets over eigen waarneming rechter
ANDERE OPMERKINGEN OVER ZAAK Artikel 2 Gratiewet Op jaren stellen Joegoslavië Tribunaal Andere Europese landen Nederlandse Antillen en Aruba Doel vrijheidsbeneming en 5 EVRM Jonge verdachte zwaarder gestraft dan oude verdachte
ANDERE OPMERKINGEN OVER ZAAK Trap op ... Trap af Mes bij zich ... Kleding verstopt Arubaanse schoonheidskoningin Eerste steken uit opwelling Laatste steken in koelen bloede
ANDERE OPMERKINGEN OVER ZAAK Opstelling meubilair klaslokaal Vele foto's: - sommige worden wel aan verdachte getoond - sommige worden niet aan verdachte getoond Eigen waarneming rechter ter zitting: - wel wat wel op zitting is voorgehouden - niet wat niet op zitting is voorgehouden Verdachte moet waarneming kunnen tegenspreken
AFSTAND VAN RECHT Discussie/Rondvraag 20/05/2010 Amsterdam (herhaling) 06/2010 Mr A.P. Visser met Lucia van de Berk!? 07/2010 Mr A.P. Visser met Lucia van de Berk!? 27/08/2010 Piketcursus Strafpiket
AFSTAND VAN RECHT www.romelingh.com College Cursus | Aanmelden | Annuleren | Cursusaanbod | Cursusmateriaal www.romelingh.com/sheets/sheets-0061.pdf
