Afdelingen broeden op bedrijfsplannen

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 37 NUMMER 14 21 september 2012

Afdelingen ‘broeden’ op bedrijfsplannen Foto: Flip Franssen

Afdelingen en instituten werken momenteel hard aan hun bedrijfsplannen voor 2013. Hoe kunnen zij binnen de begroting blijven én bijdragen aan het realiseren van de hoge ambities? Op 5 oktober moeten ze hun huiswerk afhebben. Jannie Meussen

Het UMC St Radboud heeft de ambitie om tot de top 3 te behoren van de Nederlandse UMC’s en om ook internationaal toonaangevend en vernieuwend te zijn. Speerpunten om dat te bereiken zijn aantoonbaar onderscheidende kwaliteit, de patiënt als partner en doelmatigheid. ‘We staan voor een behoorlijke uitdaging’, zegt RvB-lid Cees Buren. ‘We willen met minder financiële middelen tot de top drie van UMC’s behoren en internationaal toonaangevend zijn. Dat kunnen we bereiken door te focussen op de drie pijlers van onze strategie. Daarover zijn we continu in gesprek met alle afdelingen. In de begrotingsperiode vragen we afdelingen de strategie concreet te maken voor hun afdeling in het bedrijfsplan en de begroting. Wij

Pagina 3 Analisten verdienen meer aandacht. Radboud Analisten Platform brengt verandering

Pagina 5 Interview Jopie Verhoeven, voorzitter Patiënten­ adviesraad Radboud

zijn erg benieuwd naar de plannen. Op welke punten gaan zij aantoonbaar onderscheidende kwaliteit leveren? Hoe geven ze invulling aan de patiënt als partner? Gaan ze bijvoorbeeld FaceTalk inzetten? En tot slot: hoe doen ze dat zo doelmatig mogelijk? We hopen dat zoveel mogelijk medewerkers bij het maken van de plannen worden betrokken.’

Kaderbrief Afdelingshoofden, bedrijfsleiders en directeuren zijn begin september met de presentatie van de zogenoemde ‘kaderbrief’ door de Raad van Bestuur gevraagd om uiterlijk 5 oktober hun bedrijfsplan met begroting voor 2013 in te dienen. In juni hadden ze al een preview gekregen van deze kaderbrief. ‘Iedereen is doordrongen van de krappe financiële ruimte. Voor het komende jaar weten afdelingen precies wat ze kunnen uitgeven. En met de al eerder in samenspraak met hen uitgezette strategische koers en met de acties van de taskforce Samen Slimmer Beter is het duidelijk waar het Radboud naartoe wil. Dat zal in de bedrijfsplannen moeten doorklinken.’ Bij het opstellen van de financiële kaders voor de afdelingen heeft de RvB strategische speelruimte ingebouwd. Met het landelijk ingevoerde productieplafond mogen afdelingen bijvoorbeeld maar 2,5 procent groeien. Overproductie wordt niet vergoed. ‘Om intern meer speelruimte te creëren hebben wij dat percentage hier iets teruggebracht. Zodat we aan sommige afdelingen strategisch méér kunnen toekennen, bijvoorbeeld omdat we op die disciplines meer willen of kunnen groeien.’ Lees verder op pagina 3.

Pagina 6 IQ healthcare conferentie “Hoe maken we de zorg gezond?”

Pagina 12 CQ-index: patiënt geeft Radboud cijfer 8,2

ra d b o d e 1 4 - 2 0 1 2

Verbeterd

En verder...

ISO-certificaat Centrale Sterilisatie De Centrale Sterilisatie (CS), onderdeel van de afdeling Apotheek, is sinds september ISO-gecertificeerd. De afdeling levert nu aantoonbaar onderscheidende kwaliteit en is daarmee een interessante partner voor externe klanten. Werkomgeving op orde. ISO 13485 is dé kwaliteitsnorm voor het produceren van steriele medische hulpmiddelen. Het goed beheersen van de werkomgeving is een belangrijk onderdeel van deze norm. Zo mag er geen bronbesmetting plaatsvinden en gelden er hoge eisen voor de kwaliteit van het eindproduct. Ook de

Namens de Centrale Sterilisatie neemt Ron Vredebregt het ISO 13485-certificaat in ontvangst van RvB-voorzitter Melvin Samsom. Foto: Marc van Teeffelen

opleidingsmogelijkheden en arbeidsomstandigheden moeten op orde zijn. Allemaal aspecten die certificeringsinstantie KIWA de afgelopen periode bij de Centrale Sterilisatie onder de loep nam. Het bureau signaleerde geen enkele tekortkoming. Sterke bevindingen. KIWA verleende het ISO-certificaat aan de CS-productie, verantwoordelijk voor het reinigen, desinfecteren en steriliseren van chirurgisch instrumentarium voor hergebruik. Jan Wilterdink, deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen, is blij met de certificering. ‘KIWA heeft niet alleen geconstateerd dat we onze zaken goed op orde hebben. Ze hebben ook gezien dat onder de medewerkers een hoge mate van betrokkenheid bij het werk en de afdeling heerst. Dat men kritisch nadenkt of een maatregel wel zinvol is, alvorens deze uit te voeren. En dat men vervolgens ook kijkt of de maatregel werkt zoals bedoeld. Daarmee laten we zien dat we continu werken aan het verder verbeteren van de organisatie.’ Onderscheidende kwaliteit. De Centrale Sterilisatie van het UMC St Radboud is de tweede (niet-commerciële) ziekenhuisafdeling in Nederland die volgens de ISO 13485-norm gecertificeerd is. ‘We kunnen nu daadwerkelijk aantonen dat we onderscheidende kwaliteit leveren’, licht Ron Vredebregt, operationeel manager Centrale Sterilisatie, het belang toe. ‘Dat maakt de Centrale Sterilisatie een aantrekkelijke partner voor andere instellingen, voor het steriliseren van instrumentarium. En dat zorgt er weer voor dat we de huidige infrastructuur nog beter kunnen benutten. Op deze manier dragen wij ons steentje bij aan een positiever financieel resultaat van het Radboud.’  MW

kunst

Vivianne Klajsbrun, Molen, 1998, olie op doek, 200 x 350 cm

Zo’n typischNederlands landschap, op het stereotype af. Alleen wie uit een ander land komt, ook al is het een buurland, stelt het zich zo voor, herinnert het zich op dergelijke wijze: Molen van Vivianne Klajsbrun – geboren en werkende in Antwerpen. Velen van ons lopen op de eerste verdieping van de zuidcorridor dagelijks aan dit drie meter lange doek voorbij. Het valt op, want zo stereotiep is het ook weer niet. Er is dan wel de grote waterpartij met de wolkenhemel erboven die samen zowat drievierden van het doek beslaan, met op de voorgrond een reeks waterplanten en een zeilboot op het water. Op de achtergrond, een Hollands dorp. De molen die veel aandacht krijgt, nog eens beklemtoond door de titel van het schilderij, lijkt niet specifiek van hier. Maar wat vooral in het oog springt zijn de twee kleuren waarin het doek geschilderd is, zodanig dat de indruk van een tweeluik ontstaat. Avond- en ochtendschemering? Rustig en dreigend? Vaagweg refererend aan de Nederlandse driekleur?

Niet duidelijk, en zeker niet eenduidig. Temeer daar het landschap als het ware afgeschermd wordt door strepen verticaal over het doek geschilderd. Wie vertrouwd is met dit soort landschappen, met dergelijke geschilderde taferelen, voelt een vervreemding optreden. De herkenbaarheid waardoor we niet zorgvuldig meer kijken, een houding krijgen van ‘dat weten we wel’, raakt aldus verstoord en opengebroken. Tegelijk wordt wat we te zien krijgen door de strepen als achter tralies gezet, afgeschermd. Dat alles tilt het zogenaamd typisch Nederlands landschap boven zichzelf uit. Het thema wordt meer algemeen dat van de natuur en confronteert ons ermee dat we haar niet meer kennen, dat ze buiten ons bereik is komen te liggen, kortom dat we ervan vervreemd zijn geraakt. Daan Van Speybroeck, kunstcoördinator

2

In bedrijf: DIMmen op voeding, hulp voor Syrische vluchtelingen, KANS nek/schouderklachten, Limonadefabriek, verhuizing naar REshape Center, Week van de smaak 4 Wetenswaardig, Radboud introduceert schisischirurg  9 Mensen, In Memoriam Frank Gribnau en Peter Linssen 10 PAR Radboud goed ontvangen, Gezondheidszorg niet vanzelfsprekend 11 Ethiek 12

Colofon Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen, Gijs Munnichs en Marjan Wassenaar. Aan dit nummer werkten mee: Marten Dooper, Flip Franssen, Frank Muller, Daan Van Speybroeck en Marc van Teeffelen. E-mail: [email protected], telefoon: 0243617261 Correspondentie: UMC St Radboud, 911 Productgroep Communicatie. Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, prof. dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat. Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023- 5714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 0243615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 5 oktober 2012.

AGENDA 25 september: Seminar good practices voor patiëntgebonden en niet-patiëntgebonden (mana­ gement) ondersteuning, van 15.00-17.30 uur in de Demozaal Pathologie, route 828. Voor bedrijfsleiders, operationeel managers, hoofden secretariaten en aanverwante functionarissen in het UMC St Radboud. Zeven afdelingen presenteren hun good practices op ondersteunende processen. Aansluitend is er gelegenheid voor vragen stellen en discussie. Deelname is gratis. Belangstellenden kunnen zich inschrijven via Jozan Coenen, [email protected] . Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Meer informatie: zie agenda intranet. 27 september: Seminar ‘Teleconsultatie’. Over het verlenen en ontvangen van zorg op afstand. Van 13.30-17.00 uur, Huize Heyendaal, De Beelkamer. Meer informatie: zie agenda intranet. 15 november, Invitational Conference over de toekomst van de Acute Intensieve Zorg. Er zijn sprekers uit binnen- en buitenland, plus workshops. Doelgroep: professionals werkzaam in de keten van de Acute Intensieve Zorg, docenten en studenten. Tijd: 10.00-14.30 uur. Om 15.00 uur houdt Lilian Vloet haar lectorale rede. Meer informatie: www.han.nl en de weblog van het lectoraat www.laiz.nl

Oecumenische Vieringen Elke zondag om 10.00 uur in het Personeelsrestaurant. Zondag 7 oktober, voorganger Richart Huijzer, koor Exotherm; zondag 14 oktober, voorganger Anneke de Vries, Kinderkoor Huissen-Stad; 21 oktober, voorganger Ans Bertens, koor Akkoord; zondag 28 oktober, voorganger Jacqueline van Meurs, koor Spiritual Singers.

Radboud Zorgacademie Sectie Bijscholing van de Radboud Zorgacademie verzorgt scholing voor medewerkers en voor externe klanten. Meer informatie: www.radboudzorgacademie.nl ➞ bijscholing.

Soeterbeeck Programma RU Voor meer informatie/inschrijven: www.ru.nl/soeterbeeckprogramma.

b ra eleid dbode 14 - 2012

Afdelingen ‘broeden’ op bedrijfsplannen met 3,5 procent. ‘Met “Slimmer Inkopen” verwachten we volgend jaar bovendien 9 miljoen euro te kunnen bezuinigen. En ook de andere doelmatigheidsprojecten zullen geld opleveren.’

Vervolg van de voorpagina. Het Radboud heeft in vergelijking met andere ziekenhuizen weinig eigen vermogen. Eind 2012 wil de RvB daarom elf miljoen euro onder de streep overhouden. ‘We verwachten dat dat gaat lukken’, benadrukt Buren. ‘De ingezette reorganisatie van het Servicebedrijf levert geld op. Het aantal mensen in dienst is met natuurlijk verloop aan het teruglopen. De ingebruikname van het R-gebouw leidt tot efficiencywinst. En de taskforcewerkgroepen, die op twaalf projecten doelmatigheid moeten realiseren, beginnen vruchten af te werpen.’ Volgend jaar wil de RvB een hoger positief exploitatieresultaat behalen. Tegelijk wordt vanuit overheidswege opnieuw de broekriem aangehaald. Ziekenhuizen mogen minder productie draaien. De academische inkomsten voor innovatie en topreferente zorg staan onder druk. De Rijksbijdrage groeit beperkt. Het wordt moeilijker om subsidies binnen te halen. Bovendien brengt de nieuwe prestatiefinanciering met meer marktwerking risico’s met zich mee, én zijn de CAO-lasten hoger.

Epic Spannend jaar ‘We willen onze doelstelling en ambities realiseren, terwijl we in zeer turbulente tijden leven’, erkent Buren. ‘2013 wordt daarom een spannend jaar. Dat vraagt het nodige van onze medewerkers. Het vraagt ook om persoonlijk leiderschap op alle niveau’s. Iedereen moet z’n verantwoordelijkheid nemen. We willen daarom dat medewerkers zoveel mogelijk meedenken en betrokken zijn bij de planvorming.’ Tegelijk blijft de Raad van Bestuur dus hameren op kwaliteitsverbetering en doelmatigheid en kostenbesparing waar dat mogelijk is. Onder meer door de overheadkosten naar beneden te brengen; bij de RvB, Concernstaf en Servicebedrijf met 5 procent en bij de afdelingen

Analisten verdienen meer aandacht Het Radboud telt circa 700 analisten. Het is de op één na grootste beroepsgroep hier in huis. Maar ook de meest onzichtbare. Bovendien een ‘verwaarloosd’ kindje, dat meer aandacht verdient. Het nieuwe Radboud Analisten Platform gaat daar verandering in brengen. In de personeelsenquêtes scoren de analisten op motivatie vaak in het rood. Ze vinden te weinig uitdaging in hun werk, hebben amper loopbaanperspectieven. Ook gestructureerde bij- en nascholing is er voor hen nagenoeg niet. ‘We worden weinig geprikkeld om de kwaliteit van ons werk te verbeteren. Bovendien zijn de analisten onzichtbaar in huis’, zegt researchanalist Jeannette Oosterwijk. Anderhalf jaar geleden heeft een groepje analisten de handen ineen geslagen. ‘We wilden een eigen adviesorgaan oprichten, vergelijkbaar met de Verpleegkundige Adviesraad’, vertelt researchanalist Liesbesth Wintjes. ‘We hebben gesprekken gevoerd met de Raad van Bestuur, mensen van HRM, Concernstaf en Zorgacademie. Er is heel serieus naar ons geluisterd. Uiteindelijk is gekozen voor niet weer zo’n officieel adviesorgaan, maar voor een Radboud Analisten Platform (RAP), een 2.0-benadering.’ Binnen het RAP worden ideeën, wensen en krachten van

analisten gebundeld. ‘We willen ook meer zichtbaarheid en waardering creëren voor onze beroepsgroep.’ Binnenkort ontvangen alle analisten de eerste nieuwsbrief van het RAP. Op 1 november vindt er voor hen een kickoff-meeting plaats met diverse sprekers. Bovendien kunnen zij zich aanmelden voor de RAP-community op Mijnzorgnet. ‘Voor analisten een mooi instrument om informatie uit te wisselen. Nu kijken ze amper over de muren van hun eigen laboratorium heen. Op het forum kunnen ze met elkaar van gedachten wisselen.’

Spreekbuis Het RAP is ook een spreekbuis voor de analistengroep. Oosterwijk: ‘We merken dat we door de voorbereidingen de afgelopen tijd al zichtbaarder zijn geworden in huis.’ Wintjes: ‘We zijn bijvoorbeeld uitgenodigd om zitting te nemen in de Centrale Documentencommissie. En we hebben goedkeuring gekregen van het NFU (Nederlandse Federeratie UMC’s) voor een pilot Loopbaanadvies Laboratoriumanalisten. Samen met personeelsfunctionarissen buigen we ons over de problematiek rond loopbaanontwikkeling. Hoe kunnen we analisten gemotiveerd houden, terwijl loopbaanmogelijkheden nihil zijn? Werkt bijvoorbeeld een stimulerende bij- en nascholingscultuur motiverend? Zijn er mogelijkheden voor een mastertraject? Een belangrijke investering om mensen te blijven motiveren voor dit vak. Niet alleen voor het werkplezier, ook heeft onze beroepsgroep te maken met vergrijzing. Voldoende instroom op de opleidingen is daarom belangrijk.’  JM

Als het UMC St Radboud de kwaliteit wil verbeteren en aantonen, en dit ook tegen lagere kosten wil doen, vraagt dat ook om optimale ondersteuning op ICT-vlak. Met name van de implementatie van Epic zullen veel medewerkers het effect merken. Medisch personeel kan straks alle medische informatie in één geïntegreerd systeem raadplegen en aanvullen. Dat leidt tot meer kwaliteit en veiligheid. Ook de opnameplanning en patiëntenregistratie zullen veel efficiënter gaan verlopen. Moeten medewerkers daarbij bang zijn voor gedwongen ontslagen? Hetzelfde werk kan straks immers met minder mensen worden gedaan. Buren: ‘Er geldt al langere tijd een vacaturestop, zo krijg je een natuurlijke uitloop. Je krijgt wel een verschuiving van medewerkers binnen de organisatie. Maar deze mobiliteit kan juist ook mooie kansen bieden.’ JM

Betalen voor parkeren De Ondernemingsraad en Raad van Bestuur hebben overeenstemming bereikt over het bereikbaarheidsbeleid. Dit heeft consequenties voor medewerkers. Zij gaan per 1 januari betalen voor het parkeren. In het beleid wordt voorrang gegeven aan parkeervoorzieningen voor patiënten en bezoekers. Ook zijn er afspraken gemaakt over het blijven stimuleren van het gebruik van fiets en openbaar vervoer door medewerkers. Dit laatste was nadrukkelijk een wens van de OR.

Tarieven Medewerkers gaan voor het parkeren betalen. Dit om hen te stimuleren als het even kan niet met de auto naar het werk te komen. Het tarief voor betaald parkeren voor medewerkers die verder dan 7,5 km van het werk wonen is per dag: Per 1 januari 2013 € 0,80 Per 1 januari 2014 € 1,20 Per 1 januari 2015 € 1,50 Het tarief voor het betaald parkeren voor medewerkers die op korte afstand van het werk wonen (maximaal 7,5 km enkele reis) bedraagt v 5,00 per dag. Betaald parkeren geldt niet buiten bepaalde bloktijden en bijvoorbeeld ook niet in het weekend en op feestdagen. Op intranet staat onder ‘Nieuws voor medewerkers’ een bericht hierover met een link naar de volledige tekst en alle details van het bereikbaarheidsbeleid.

Communicatie Er zullen veel vragen bij medewerkers leven. Op dit moment wordt daarom hard gewerkt aan een communicatieplan met alle spelregels. Intussen kunnen medewerkers met vragen of opmerkingen terecht bij het Personeels Informatie Punt (PIP). Daar hebben zij nog geen antwoord op alle vragen, maar ze kunnen opmerkingen wel doorspelen voor verwerking in het communicatieplan.  JM

Jeroen van den Heuvel en Liesbeth Wintjes van het RAP: ‘We zijn de op één na grootste beroepsgroep in huis, maar het meest onzichtbaar.’ Foto: Frank Muller

3

i ra n b e d rij f dbode 14 - 2012 ontwikkeld. De Raad van Bestuur en de OR verleenden toestemming aan de training. Medewerkers die in aanmerking komen, mogen na overleg met hun leidinggevende, het programma onder werktijd volgen. ND

Verhuizing

Communicatie, REshape, Health Valley, MijnZorgnet en AZO op één locatie Foto: Flip Franssen

Nieuwe meldlocaties DIM

DIMmen op voeding Een patiënt die niet nuchter is voor de operatie, vast voedsel krijgt in plaats van vloeibaar, of een baby met de verkeerde hoeveelheid flesvoeding. Enkele voorbeelden van wat er mis kan gaan in de voedingsketen van een ziekenhuis. Onbedoeld, maar soms met grote gevolgen. Bij (bijna)-incidenten en gevaarlijke situaties kunnen medewerkers een DIM-melding maken op hun eigen afdeling. De DIM-commissie van de afdeling bespreekt de melding en komt waar mogelijk met verbeterpunten. Een efficiënte werkwijze, maar vooral gericht op verbeteringen binnen de afdeling. Terwijl een UMC-breed overzicht nodig is om te overzien wat er verbeterd kan worden in de voedingsketen. Om die reden is per 1 juni een DIM-meldpunt ingericht voor zowel de patiëntenvoeding als de papkeuken (zuigelingenvoeding). Jaap Buis, operationeel manager patiëntenkeuken, is blij met het centrale meldpunt. ‘Hiermee pakken we de regie op voeding, een eis die het IWKV eerder al bij een interne audit stelde. We krijgen hiermee beter overzicht van voedingsincidenten in het Radboud. Aan de hand daarvan kunnen we het proces verder optimaliseren. Uiteindelijk moet dat leiden tot minder incidenten en meer patiëntveiligheid.’ Naast het centrale meldpunt wordt een regieorganisatie opgericht voor meer grip op de voedingsketen. Hierin participeren een maag-, darm-, leverarts, managers diëtetiek en hotelservices, en vertegenwoordigers van VAR en Stafconvent. ‘Met een sterke regieorganisatie krijgen we draagvlak voor wijzigingen in de voedingsketen’, vertelt Maaike van Beek, operationeel manager voedingsassistenten. ‘Met name communicatie en overdracht van informatie vragen aandacht. De regieorganisatie brengt de keten in kaart en komt met een UMC-brede uniforme werkwijze. Buis en Van Beek roepen alle medewerkers op om vooral gebruik te maken van de nieuwe meldlocaties op het DIM-meldformulier. Alle voedingincidenten liefst centraal melden dus. Mocht er toch decentraal zijn gemeld, dan kan de DIM-commissie de melding doorsturen naar de DIM-commissie Voeding. ‘Alleen zo kunnen we problemen in de voedingsketen aanpakken.’ MW Er zijn vier nieuwe DIM-locaties toegevoegd aan het meldformulier. Naast Patiëntenvoeding en Papkeuken zijn dat Apotheek en Radiotherapie CWZ.

Arm, nek en schouders

Beheersen van klachten Arm-, nek- en schouderklachten zijn vaak hardnekkig en komen regelmatig terug, ook wel bekend als RSI. Onder de huidige naam KANS (Klachten Arm, Nek en Schouder) is er voor medewerkers een speciaal trainingsprogramma. Centraal hierin staan: inzicht krijgen in de oorzaak van de klachten, risico op het aanhouden van klachten en verzuim beheersen. GRIP OP KANS is een zelfmanagementtraining en een e-healthprogramma, waarvoor medewerkers in aanmerking komen die langer dan acht weken klachten hebben. De bedoeling is om in zes wekelijkse bijeenkomsten van twee en een half uur de klachten duurzaam onder controle te krijgen. Het Lectoraat van Arbeid & Gezondheid van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen heeft in samenwerking met IQ healthcare van het UMC St Radboud het programma

voorstelling is gemaakt op basis van interviews met hulpverleners. Het is een coproductie van het UMC St Radboud en theatergroep Plezant.

Vrijwilligerswerk

Hulp voor Syrische vluchtelingen

De productgroep Communicatie, het Radboud REshape & Innovation Center, Health Valley, MijnZorgnet en de Acute Zorgregio Oost hebben een nieuw, gezamenlijk onderkomen gekregen aan de Reinier Postlaan, aan de oostzijde van het UMC. De oude OK's en IC van Neurochirurgie zijn daar omgetoverd tot inspirerende werkplekken. Deze nieuwe locatie heeft als naam het REshape Center. Het routenummer is 911. Communicatie, HealthValley, AZO en REshape zijn al ingehuisd in het REshape Center. 1 oktober volgt MijnZorgnet. Op de nieuwe locatie gaan de medewerkers van de verschillende organisatieonderdelen werken op flexplekken. Gewijzigde telefoonnummers van de medewerkers staan in Outlook. De verschillende secretariaten blijven bereikbaar onder de bestaande telefoonnummers.  GM

Theater

Medische achtbaan

Op donderdag 25 oktober speelt om 19.00 uur in het Auditorium het theaterstuk “De Limonadefabriek”. Tijdens de voorstelling belandt de patiënt in een medische achtbaan, waar omwille van de tijd en het vastgelegde zorgpad hulpverleners van hot naar her rennen. Iedereen stelt dezelfde vragen, maar wrang genoeg ziet niemand de patiënt. In de zorgketen, die loopt als een tierelier, is geen tijd voor een luisterend oor. Slechts één verpleegkundige heeft compassie. Die gooit met haar nuchtere opmerkingen “roet in de keten”. Zo reageert de dienstdoende arts zeer verontwaardigd op haar vraag of de patiënt bij de bespreking mag zijn van het medisch team. ‘Hoezo, wat voegt het toe?”, is het antwoord. Verpletterend is ook de vraag aan de arts: ‘Wanneer ben je het kwijtgeraakt?’ Voor de goede verstaander: waar is je compassie voor de patiënt gebleven? Het stuk laat niet alleen zien hoe de patiënt in het zorgverhaal ontbreekt, maar ook hoe pijnlijk en ontgoochelend veranderingen in de zorg voor een arts kunnen zijn.

Patiënt als partner ‘We moeten de patiënt behandelen zoals we zelf behandeld willen worden’, zegt bestuurslid Cathy van Beek. ‘Bovendien moeten we de zorg betaalbaar houden en onnodige zorg verlagen.’ Volgens onderzoek neemt de zorgvraag af als zorgverleners de patiënt als partner benaderen. Het bespaart niet alleen kosten, maar het heeft ook een positief effect op de waardering van de patiënt voor de zorg. Waardering heeft op haar beurt weer een gunstige uitwerking op de prestaties van medewerkers en hun passie voor het werk. ‘Het theaterstuk “De Limonadefabriek” is een inspiratiebron om de zorg anders in te richten.’ Het publiek krijgt een heldere kijk op de patiënt als partner en het ziekenhuis “Nieuwe stijl”, dé aandachtspunten van het Radboud.  ND Donderdag 25 oktober 19.00 uur in het Auditorium, route 296. Entree 25 euro, gratis voor vrijwilligers en medewerkers in opleiding. Medewerkers kunnen zich inschrijven via [email protected]. De

4

De situatie in Syrië is ernstig. De journaalbeelden laten wat dat betreft niets aan de verbeelding over. Ine Smeets, onderzoeksmedewerker bij Eerstelijnsgeneeskunde, bezocht deze zomer een ziekenhuis in Reyhanli, in de Turkse grensregio nabij Syrië. Syrische vluchtelingen en verzetstrijders melden zich hier massaal voor hulp. Smeets roept zorgmedewerkers, die overwegen een periode vrijwilligerswerk te doen, op om in dit ziekenhuis hun steentje bij te dragen. ‘Al is het maar een maand, dit ziekenhuis kan alle expertise en kennis gebruiken om de gewonden op te vangen en te behandelen.’ Smeets studeerde Arabisch en woonde een aantal jaren geleden voor langere tijd in Syrië. De recente ontwikkelingen in het land waren voor haar reden om terug te keren. Omdat Syrië zelf te gevaarlijk is, koos zij voor de Turkse grensregio. Daar is sinds kort een ziekenhuis voor en door Syriërs. ‘Er komen duizenden vluchtelingen vanuit Syrië naar Turkije. Demonstranten, vrouwen en kinderen, en mannen die hebben meegevochten met het Vrije Syrische Leger. Mannen die hun normale, dagelijkse leven hebben opgegeven om te vechten voor een vrij land.’ Volgens Smeets is er veel behoefte aan hulp. ‘Zelf heb ik geen medische achtergrond, ik heb daarom vooral geholpen met de organisatie van het schoonmaakwerk, de opslagruimtes en – in samenwerking met een Belgische verpleegkundige – het opstellen van hygiënevoorschriften. Maar ook als leek kan ik zien dat er behoefte is aan medische expertise. Er zijn veel patiënten met oog-, been- of schotwonden. De artsen die er werken, hebben hun opleiding vaak niet afgerond, verpleegkundigen zijn niet gediplomeerd. En er wordt door tijdsdruk niet altijd voldoende steriel gewerkt.’ Medewerkers die een periode vrijwillig willen werken in het Syrische ziekenhuis, kunnen zich aanmelden via www.doctorsoftheworld.com, of neem contact op met Ine Smeets: [email protected].  MW

Personeelsrestaurant

Week van de Smaak Van 1 tot en met 5 oktober vindt de Week van de Smaak plaats. Het is een jaarlijks evenement waarin gezonde en eerlijke voeding onder de aandacht wordt gebracht van een breed publiek. ‘Smaak’ is hierbij het verbindende element. Ook het personeelsrestaurant doet mee, met elke dag een verrassend smakelijk item. Met als highlight op donderdag om 09.30 uur in het personeelsrestaurant het aansnijden van de spectaculaire verse blauwe bessenvlaai. Mensen kunnen hier dan samen met een lekkere kop koffie tegen een scherpe prijs van genieten. De teler is aanwezig om uit te leggen hoe gezond de blauwe bessen zijn.  Ook het erg gezonde blauwe bessensap is verkrijgbaar deze dag. Meer informatie volgt op intranet.  JM

i ra n t e rvi e w dbode 14 - 2012

‘We steken de thermometer erin’

Jopie Verhoeven: 'De emancipatie van de patiënt is een proces dat volharding vergt.'

Vorige week werd Jopie Verhoeven door de Raad van Bestuur benoemd tot voorzitter van de Patiëntenadviesraad Radboud (PAR Radboud). Dit nieuwe adviesorgaan zal het patiëntenperspectief in de zorg tot op het hoogste niveau – de Raad van Bestuur – gaan vertegenwoordigen. M art e n D o o p e r

‘Ik had me eigenlijk voorgenomen na mijn afscheid vorige week als voorzitter van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie minstens een half jaar niets te doen op het gebied van het behartigen van patiëntenbelangen’, vertelt Jopie Verhoeven met een lach. ‘Ik wilde even afkicken. Maar ja, voorzitter worden van de nieuw op te richten Patiëntenadviesraad Radboud is een te mooie uitdaging om “nee” tegen te zeggen.’ In haar besluit tot het instellen van de PAR stelt de Raad van Bestuur dat de voorzitter van de PAR onder andere moet beschikken over “het vermogen om vanuit het patiëntenperspectief te handelen en te adviseren; het vermogen zich onafhankelijk op te stellen tussen partijen; lef en ondernemingszin en het vermogen te innoveren en out of the box te denken.” Leg daarnaast het CV van Verhoeven en het is duidelijk waarom juist zij is benaderd als beoogd voorzitter van de PAR. Verhoeven is al meer dan vijftien jaar zeer actief bezig met het behartigen van patiëntenbelangen. Dat varieert van bestuursfuncties binnen het Reumafonds, de Reumapatiëntenbond en de Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad Nederland tot het lidmaatschap van de ZonMw werkgroep Chronische Zieken, het voorzitterschap van de raad van toezicht van de Stichting Consument en de Zorg en het lidmaatschap van de klachtencommissie van Thuiszorg Brabant Noord-Oost. De afgelopen negen jaar was zij daarnaast actief binnen het bestuur van de NPCF waarvan de laatste vier jaar als voorzitter.

Emancipatie ‘Tja, ik heb mij altijd aangetrokken gevoeld tot de emancipatie van de patiënt binnen het zorgproces’, verklaart Verhoeven haar inzet. ‘Je gezondheid is zo belangrijk dat je die niet moet overlaten aan de behandelaar. Patiënt en zorgverlener moeten het zorgproces samen aanpakken. Ik weet inmiddels dat de emancipatie van de patiënt een proces is dat volharding vergt. Het is als de druppel die langzaam de steen uitholt. Al ben ik de jongste niet meer, mijn drive om hieraan een steentje bij te dragen is blijkbaar zo groot dat ik nu toch weer enthousiast begin aan een nieuwe klus: het voorzitterschap van de Patiëntenadviesraad Radboud.’ De PAR heeft als doel binnen het UMC het patiëntenperspectief in de zorg tot op het hoogste niveau – de Raad van Bestuur – te vertegenwoordigen. Verhoeven: ‘De PAR is geen klachteninstituut. Dat is er immers al. Het is de bedoeling dat de PAR behandelaars, maar vooral de Raad van Bestuur met enige regelmaat een spiegel voorhoudt op het terrein van de patiëntenparticipatie binnen de zorg. Hoe verhouden het beleid van de Raad van Bestuur en de praktische uitvoering daarvan zich tot de ervaringen van de patiënten? Wat gaat goed, wat kan er beter? Wordt er voldoende rekening gehouden met de opvattingen en voorkeuren van de patiënt? Is de patiënt ook echt partner? Maar ook: zijn overdracht en nazorg goed geregeld? En wat kan het Radboud leren van andere ziekenhuizen? De PAR steekt als het ware een thermometer in de organisatie, leest die af en gaat over de uitslag in gesprek met de Raad van Bestuur. Daarbij willen we niet alleen signaleren, maar ook concrete adviezen geven. In principe alles wat de patiënt

5

Foto: Marc van Teeffelen

meemaakt vanaf de opname tot en met het ontslag uit het ziekenhuis kan aan de orde komen.’

Culturele diversiteit De gegevens die de stand van de thermometer bepalen, gaat de PAR op allerlei manieren verzamelen. Verhoeven: ‘Via opmerkingen van patiënten, het personeel en de vrijwilligers die binnen het ziekenhuis actief zijn, via patiëntenadviesraden binnen de afdelingen, maar ook door te kijken wat er elders in de maatschappij leeft en gebeurt. Dat laatste onder andere door ons als PAR actief aan te sluiten bij tal van patiëntencommunities en andere vormen van digitale communicatie. We gaan ook zelf een community opzetten waar mensen hun ervaringen met de zorg van het Radboud kunnen melden.’ De komende maand staat in het teken van het werven van de zeven PAR-leden. ‘Dat kunnen patiënten zijn, mantelzorgers of ouders van patiënten binnen het verzorgingsgebied van het Radboud. Het belangrijkste is dat zij oog hebben voor het patiëntenperspectief in de zorg, een brede blik hebben en praktisch zijn ingesteld. Ik wil te allen tijde voorkomen dat de PAR een academische praatclub wordt. Ik hoop dat het ook lukt de culturele diversiteit van de patiëntenpopulatie binnen de PAR tot uitdrukking te laten komen. Na één jaar gaan we de PAR evalueren: voegen we echt wat toe aan de emancipatie van de patiënt binnen het Radboud? Die emancipatie is in mijn visie pas geslaagd als de patiënt in de spreekkamer echt beschouwd wordt als een gelijkwaardige partner in het zorgproces. Een partner die er recht op heeft op een voor hem of haar begrijpelijke manier alle voors en tegens van een behandeling te vernemen; een partner die weet wat hij of zij van de zorgverlener mag verwachten en die weet wat de zorgverlener van hem of haar mag verwachten in het zorgproces. Samen kunnen we de zorg beter maken.’n

Lees op pagina 11 reacties van de VAR, Stafconvent, CRAZ en RvB over de komst van de PAR.

r ra e p o rta g e

Minder verrichtingen, meer kwa “Hoe maken we de zorg gezond?” Dat was de titel en ook de centrale vraag van de derde IQ healthcare Conferentie die op 7 september plaatsvond in de Vereeniging. Minder verrichtingen, meer kwaliteit leveren, lijkt het recept naar beterschap. M art e n D o o p e r

Op de kop af tien jaar geleden, in september 2002, organiseerde onderzoeksinstituut ZonMw het symposium “Klant in Zorgland”. Ook toen was de Nederlandse gezondheidszorg volgens velen niet gezond. Wachtlijsten en knellende budgetten waren de belangrijkste stenen des aanstoots. De oplossing, daarover was zo’n beetje iedereen het destijds met elkaar eens, moest komen uit een fundamentele verandering van de gezondheidszorg. De tot dan toe aanbodgestuurde zorg moest omgevormd worden tot een vraaggestuurde zorg. Zorg waarin de zorgvraag van de patiënt/cliënt/ zorgconsument centraal staat en waarin hij/zij keuzemogelijkheden heeft. De invoering van dbc-bekostiging, marktwerking en een nieuw zorgstelsel met een regierol voor verzekeraars volgden. Tien jaar later is er inderdaad veel veranderd en zijn de wachtlijsten goeddeels verdwenen. Het medicijn heeft gewerkt. Maar, zoals gebruikelijk in de geneeskunde, heeft de behandeling bijwerkingen. Daardoor is de Nederlandse gezondheidszorg – zoals de titel van de IQ healthcare Conferentie al duidelijk maakt - nog steeds niet gezond. Nu rijzen namelijk de kosten de pan uit, zo hebben ook de politici

Veel heil bij het terugdringen van onnodige zorg zien diverse sprekers ook in het meer betrekken van de patiënt bij de be

niet nagelaten ons in de afgelopen verkiezingsstrijd keer op keer in te prenten. Dus klinkt tien jaar later opnieuw de vraag “Hoe maken we de zorg gezond?”

Volumegroei Om op die vraag een antwoord te kunnen geven, is het – naar goed medische gewoonte – nodig eerst een nauwkeurige diagnose van de patiënt te stellen. Gert Westert, hoogleraar Kwaliteit van Zorg en directeur van IQ healthcare, neemt tijdens de conferentie deze taak op zich. Aan de hand van onder andere gegevens

uit de Zorgbalans 2010 van het RIVM constateert hij allereerst dat het niet alleen maar kommer en kwel is met de Nederlandse gezondheidszorg. Integendeel, de zorg functioneert op veel terreinen uitstekend. Niet voor niets is de Nederlandse zorg lijstaanvoerder in tal van internationale vergelijkingen. ‘De toegankelijkheid is goed, de kwaliteit is over het algemeen hoog en ondanks het gemopper is het overgrote deel van de Nederlanders positief over de geboden zorg’, somt Westert op. Het probleem zit ‘m in de kosten van de zorg. Die stegen volgens het CBS van 74 miljard euro in 2007 naar 90 miljard euro in 2011. Met alle gevolgen van dien voor de premies van de zorgverzekeringen. De belangrijkste oorzaak van de stijgende kosten zijn niet de prijzen op zich en ook niet de veel aangehaalde vergrijzing van de samenleving, betogen zowel Westert en na hem andere sprekers tijdens de conferentie. ‘De belangrijkste component in de stijging van de zorgkosten is de groei in het volume. Een volumegroei waarvan

‘Veel klachten gaan vanzelf over tenzij je er op tijd bij bent’

Prof. John Wennberg (links): ‘More healthcare is mostly worse healthcare.’ Ook in Nederland is er onverklaarbare praktijkvariatie, bijvoorbeeld in het aantal galblaasoperaties, aldus prof. dr. Gert Westert (rechts).

6

bovendien niet met zekerheid is te zeggen dat deze ook de kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland heeft doen toenemen.’ Die sterke volumegroei is een uitvloeisel van het huidige zorgstelsel, in het bijzonder de daaruit voortkomende betaling per verrichting, stelt Sander Visser van Booz & Company bv. Visser viel tijdens de conferentie in voor zijn collega, oud-minister Ab Klink die wegens stemproblemen had moeten afzeggen. ‘Een perverse prikkel’, noemt Westert de bekostiging per verrichting. ‘Was de volumegroei in de eerste helft van het afgelopen decennium nog te verklaren uit het wegwerken van de wachtlijsten, nu houden volumegroei en de voortdurende vraag naar meer efficiency elkaar gevangen in een vicieuze cirkel’, citeert Visser

ra d b o d e 1 4 - 2 0 1 2

kwaliteit

praktijkvariatie soms lastiger is dan het lijkt. Want welk percentage galblaasoperaties moet je bijvoorbeeld nastreven? En, zo stelt een aanwezige gynaecoloog: ‘Is bijvoorbeeld 20 procent het na te streven percentage van bevallingen waarbij een keizersnee nodig is? Dan moet ik wel weten welke vrouwen tot die 20 procent behoren en welke niet. Die kennis is er nu niet. Er is op veel gebieden eerst meer onderzoek nodig naar wat bij wie de beste behandeling is.’

Een kwestie van ethiek

ehandeling.

Foto’s: Flip Franssen

uit het rapport “Kwaliteit als Medicijn” waarmee Booz & Company in augustus uitgebreid het nieuws haalde. ‘De toename van de kosten leidt tot de vraag naar meer efficiency. Als gevolg daarvan hebben zorgverleners minder tijd voor de patiënt en minder tijd voor zorgverbetering. Met als gevolg dat het aantal verrichtingen en de kosten verder toenemen, de efficiencydruk verder toeneemt, enzovoort.’

Onnodige zorg Na deze diagnose ligt het medicijn voor de hand: de zorg wordt alleen gezonder (en betaalbaar) als de volumegroei stopt. Met andere woorden: minder verrichtingen maar wel meer kwaliteit. Volgens het Booz-rapport vinden er momenteel veel verrichtingen plaats die overbodig zijn. Operaties waar afwachten ook goed werkt. Of ingrepen die de kwaliteit van leven van de patiënt niet ten goede komen en meer schade aanrichten dan goed doen. Wim van Meeren (CZ) verwoordt dat laatste als volgt: ‘Veel klachten gaan vanzelf over tenzij je er op tijd bij bent.’ Het achterwege laten van deze “onnodige zorg” kan 4 tot 8 miljard euro aan besparing op zorgkosten opleveren, stelt het rapport. De vraag is vervolgens natuurlijk welke geleverde zorg onnodig is. Bij het beantwoorden van die vraag kan onderzoek naar praktijkvariatie de weg wijzen, reden waarom de “founding father” van dit vakgebied, de Amerikaan prof John Wennberg, is uitgenodigd voor de conferentie. Voorafgaand aan zijn lezing krijgt hij de IQ-healthcare Award overhandigd. Aan de hand van diverse onderzoeken van eigen hand onderbouwt Wennberg zijn centrale stelling: “More healthcare is mostly worse healthcare”. Ook in Nederland is sprake van onverklaarbare praktijkvariatie, maakt Westert de aanwezigen duidelijk. Bijvoorbeeld variaties in het aantal galblaasoperaties. Hij wijst op Noors onderzoek waaruit blijkt dat in de helft van de gevallen de galblaasoperatie niet nodig is. Westert pleit voor meer onderzoek naar praktijkvariatie en het duidelijk zichtbaar maken van die variatie. Ook zorgverzekeraars zitten op die informatie te wachten. Marjolein Verstappen (Achmea): ‘Op basis daarvan kunnen wij de discussie met de zorgverlener aangaan. Waarom wijk jij zo af van je collega’s?’ Uit de discussie die volgt, blijkt dat het verminderen van

Veel heil bij het terugdringen van onnodige zorg zien diverse sprekers ook in het meer betrekken van de patiënt bij de behandeling. “Shared decision making” of de “patiënt als partner”, heet dat. Sander Visser verwijst hiervoor onder andere naar de Nijmeegse IVF-praktijk waarbij in goed overleg tussen arts en patiënt nu vaker één in plaats van twee embryo’s in de baarmoeder worden geplaatst. Hetgeen de kans op complicaties – en dus extra kosten – tijdens de zwangerschap vermindert. Ook het “watchful waiting” bij prostaatkanker in plaats van direct behandelen wordt diverse malen aangehaald als voorbeeld om het aantal onnodige verrichtingen terug te dringen. Toch moeten we ons niet te snel rijk rekenen met shared decision making, waarschuwt prof. dr. Anne Stiggelbout (LUMC): ‘Het betrekken van de patiënt bij de behandeling is in de eerste plaats een kwestie van ethiek. De arts behoort de patiënt op een begrijpelijke manier de verschillende behandelopties uit te leggen en de voor- en nadelen die daaraan verbonden zijn. Die opties legt de patiënt naast zijn eigen wensen en voorkeuren en gezamenlijk nemen arts en patiënt uiteindelijk een beslissing over de behandeling. Het kan daarbij best zo zijn dat de patiënt kiest voor de dure optie. Shared decision making hoeft dus niet per definitie te leiden tot goedkopere zorg.’

Kijk- en luistergeld Zowel Westert als Visser wijzen op de “perverse prikkel” die de volumegroei in de zorg in stand houdt: de betaling per verrichting. Die prikkel speelt niet alleen bij vrijgevestigde zorgverleners, maar ook bij zorgverleners in loondienst. ‘Ook specialisten in loondienst moeten hun afdelingsbudget op orde zien te krijgen’,

stelt de Nijmeegse gynaecoloog prof. dr. Jan Kremer, dagvoorzitter van de conferentie en medeauteur van het Booz-rapport. Om de vicieuze cirkel te doorbreken is een aanpassing nodig van de bekostiging van de zorg, bepleit Visser aan de hand van het Booz-rapport. ‘Beloon bijvoorbeeld ook de tijd die een zorgverlener neemt om de patiënt voor te lichten over de verschillende behandelopties en de voor- en nadelen daarvan. Een soort kijk- en luistergeld dat de mogelijkheid biedt serieus werk te maken van shared decision making. Beloon zorgverleners als het hen lukt een hoge mate van therapietrouw bij hun patiënten te bewerkstelligen. Neem het aspect kwaliteit op in de dbc’s.’ Waarmee Visser (onbewust) de hartenkreet herhaalt die onder andere de medisch oncologen tien jaar geleden slaakten bij de invoering van de dbc’s. Ook de verzekeraars pleiten ervoor de kwaliteit van de zorg centraal te stellen. ‘Maak het resultaat van de behandeling duidelijk zodat de zorgverzekeraar zijn beslissingen ten opzichte van zijn klanten beter kan verantwoorden’, aldus Van Meeren. De vraag die in de Vereeniging niet aan de orde komt, is hoe de zorgkosten in de hand te houden zijn als de betaling gekoppeld wordt aan de kwaliteit van de zorg en de kwaliteit onder invloed van de bovengenoemde voorstellen enorm gaat toenemen. Dat is wellicht de centrale vraag op een IQ Healthcare conferentie over tien jaar.  n

De Limonadefabriek Theatergroep Plezant sloot de derde IQ healthcare Conferentie af met de voorstelling “De Limonadefabriek”. Hierin komen diverse thema’s van de conferentie (shared decision making, volumegroei) op een indringende en soms hilarische wijze aan de orde. Op 25 oktober speelt Plezant De Limonadefabriek in het UMC St Radboud.

De bezoekers van de IQ healthcare Conferentie in de foyer van De Vereeniging.

7

* aanvaarding: in overleg

Vraagprijs: € 435.000,00 k.k.

Tel: 0485 57 22 22

De Kruigang 1 Malden

Royale betaalbare woning aan de rivier de Maas met praktijkruimte.

Royale goed onderhouden 2-onder-1 kapwoning, met 4 slaapkamers en garage. Ideaal gelegen ten opzichte van bossen, winkels en scholen. Het Radboud ziekenhuis, de Universiteit en het centrum van Nijmegen zijn fietsend binnen 25 minuten bereikbaar. Open Huizen Dag, zaterdag 29 september van 11.00 uur tot 15.00 uur. Vraagprijs € 249.500,-- k.k. Deze woning is ook te koop met Duokoop, dit levert u ca. 10% financieel voordeel op. www.duokoop.nl Informatie Pulles Makelaarij 024-3883338

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Schitterde locatie. Gunstige ligging tov Nijmegen Boxmeer en Venlo. Foto’s/ info op Funda Grotestraat 17-A te Well. T 06-22305119.

Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37

Dameskleding - Schoenen - Accessoires (op uw verzoek versturen wij ook artikelen!)

Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

Marc O’Polo Nijmegen - Burchtstraat 51 - Tel. 024-348 2948 - [email protected]

Oeffelt, Lietingsestraat 15 In hartje Oeffelt gelegen ROYALE VRIJSTAANDE WONING met garage, carport. Woning is volledig gerenoveerd in ’94-’95. * bj. ±1900, inh. 1.015 m³, perceel 800 m² * overloop met vide en zicht op woonkamer * 2 badkamers (begane grond en 1e verd) * royale zolderruimte met mog. voor extra slaapkamers * fraai aangelegde diepe achtertuin * 2 werkkamers begane grond * aanvaarding: in overleg

Vraagprijs: € 435.000,00 k.k.

Tel: 0485 57 22 22

dbode 120921.indd 2

14-09-2012 09:5

WIE MAAKT HET RADBOUD MEDEWERKERS LEKKER MAKKELIJK? Ga naar radboud.meeus.com of laat ons op het PIP uw voordeel berekenen! Medewerkers van UMC St Radboud kiezen bewust voor de beste verzekering, pensioen of hypotheek. Op het gebied van verzekeringen bent u bij Meeùs aan het juiste adres. Met heldere communicatie en realistische oplossingen die zijn toegesneden op uw situatie. Altijd bij u in de buurt én op de hoogte wat er speelt in de gezondheidszorg. Zo heeft Meeùs met UMC St Radboud een aantal collectieve financiële pakketten ontwikkeld die u veel voordeel bieden. - Tot 35% korting op uw privéverzekeringen - Korting op uw hypotheek - Deze kortingen blijven behouden bij uit dienst treden - Inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheidsverzekering Meer weten? Loop op maandag binnen bij het PIP (Personeels Informatie Punt) Of maak een afspraak T 026 400 12 11 (radboudlijn) E [email protected]

8

ra d b o d e 1 4 - 2 0 1 2

Radboud introduceert schisischirurg

wetenswaardig

Als eerste ziekenhuis in Nederland werkt het Radboud met gespecialiseerde schisischirurgen. Deze chirurgen verrichten alle operaties rond schisis, vanaf de geboorte tot het achttiende levensjaar. Beter voor de kwaliteit van zorg, efficiënter én prettiger voor het kind en zijn ouders.

Bij 71 van elke duizend Europese vrouwen die zich iedere twee jaar laten screenen op borstkanker wordt een tumor ontdekt. De screening redt het leven van acht van deze 71 vrouwen. Daar staat tegenover dat vier van de 71 vrouwen een behandeling krijgen die achteraf onnodig blijkt; bij hen zou de borstkanker niet tot klachten hebben geleid. Deze gegevens zijn afkomstig uit een grote Europese overzichtsstudie die vandaag is gepubliceerd in the Journal of Medical Screening. Nieuws, www.umcn.nl, 13 september.

Gij s M u n n ich s Een kind met schisis (hazenlip) moet veel operaties ondergaan. Zo moeten lip, kaak en gehemelte gesloten worden in de eerste levensjaren. Daarna zijn er vaak nog spraakverbeterende operaties, neuscorrecties en gehooraanpassingen nodig. In Nederland is het de gewoonte dat een schisispatiënt door meerdere chirurgen geopereerd wordt. Zo sluit bijvoorbeeld de plastisch chirurg de lip, de kaakchirurg de kaak en corrigeert de

Ook is het beter om, als je de lip sluit, meteen de neus te corrigeren. Anders moet je later weer correcties verrichten, met vaak een minder mooi resultaat.’ Minstens zo belangrijk is dat een kind en zijn ouders steeds met dezelfde chirurg van doen hebben. ‘Een kind wordt tussen zijn geboorte en achttiende levensjaar wel drie tot zes keer geopereerd’, aldus Bergé. ‘Het is prettig als je dan steeds door een en dezelfde chirurg wordt behandeld, die bovendien veel ervaring heeft met dit soort operaties.’

Nieuw in Nederland De behandeling van kinderen met schisis gebeurt al vele jaren door een team, waarin chirurgen, orthodontisten, KNO-artsen, klinische genetici, logopedisten, een psycholoog en tandartsen participeren. De schisischirurg is nieuw in Nederland. In de VS en Duitsland wordt al jaren hiermee gewerkt. Bergé heeft in Bonn een schisisteam geleid, waarin hij de rol van deze gespecialiseerde chirurg vervulde. Samen met prof. dr. Dietmar Ulrich, hoofd Plastische Chirurgie, nam Bergé het initiatief tot de vernieuwde schisisbehandeling in het Radboud. Het plan is dat er in het Radboud drie of vier schisischirurgen komen. ‘Zo is er nu een plastisch chirurg die elke schisisoperatie bijwoont en zich zo bekwaamt in alle schisisoperaties’, zegt prof. Ulrich. ‘Ook een KNOchirurg wordt op deze manier in de nabije toekomst gespecialiseerd tot schisischirurg. De schisischirurg is er gekomen, doordat we als afdelingen buiten het hokje van onze eigen discipline hebben gekeken.’ Want, zo vat Bergé het samen: ‘Het aangezicht is te mooi om in stukken te verdelen over verschillende disciplines.’

Concentratie van zorg Nijmegen is met zestig tot zeventig nieuwe patiënten per jaar het grootste schisiscentrum van Nederland. Omdat elk kind meerdere operaties moet ondergaan, is het totale aantal operaties per jaar twee- tot driehonderd. Het Radboud streeft ernaar dat er drie of vier

‘Het aangezicht is te mooi om in stukken te verdelen over disciplines’

Een kind wordt tot het achttiende levensjaar wel drie tot zes keer geopereerd. Het is prettig als je steeds door dezelfde schisischirurg wordt behandeld, die bovendien veel ervaring heeft met deze operaties. Foto: Flip Franssen

KNO-chirurg de neus. In het Radboud is sinds enkele maanden een gespecialiseerd schisischirurg verantwoordelijk voor al deze operaties. Dit is een plastisch chirurg, mond-, kaak-, aangezichtschirurg of KNO-arts die gespecialiseerd is in alle operaties rond schisis, vanaf de geboorte tot het einde van de behandeling, zo tegen het achttiende levensjaar. ‘Deze nieuwe manier van werken levert betere zorg op’, vertelt prof. dr. Stefaan Bergé, hoofd Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie. ‘Een gespecialiseerd schisischirurg die alle operaties verricht, heeft steeds het totale plaatje voor ogen. Als hij bij een baby het zachte gehemelte sluit, houdt hij er al rekening mee dat een of twee jaar later het harde gehemelte moet worden gedaan.

schisischirurgen zijn, zodat het patiëntenvolume per chirurg groot genoeg is. ‘Om goede kwaliteit te leveren bij deze operaties is het belangrijk dat je ze vaak uitvoert’, aldus Bergé. In Nederland worden per jaar ongeveer 320 baby’s geboren met schisis. Die worden verdeeld over wel vijftien centra. Sommige ziekenhuizen behandelen per jaar maar vijf schisispatiënten. ‘Dat is veel te weinig om bekwaam te blijven’, aldus Ulrich. ‘In Nederland moeten er zo’n vier centra komen, waar jaarlijks veel kinderen met schisis geopereerd worden en waar alleen gespecialiseerde chirurgen werken. Deze concentratie van zorg is veel efficiënter dan dat het nu geregeld is in Nederland.’ Bergé is er zeker van dat over tien jaar operaties bij kinderen met schisis in Nederland volgens de Radboudmanier zullen gebeuren. ‘Het is beter voor de kwaliteit van zorg, prettiger voor de patiënt en bovendien doelmatiger. En dat is precies wat er vandaag de dag gevraagd wordt in de zorg.’ n

9

Borstkankerscreening: de Europese cijfers

Onderzoek verband genen en brein Op 12 september is een groot onderzoeksprogramma gestart dat de komende jaren cognitieonderzoek combineert met genetisch onderzoek: het Cognomicsprogramma van het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour (RU/UMC St Radboud). De vragen die hierin centraal staan, zijn hoe onze genen ervoor zorgen dat we zo’n complex brein krijgen dat tot zo veel in staat is, en hoe individuele genetische profielen leiden tot verschillen in hersenstructuren en hersenfuncties en uiteindelijk tot verschillen in geheugen, taalvermogen of gedrag. Nieuws, www.umcn.nl, 12 september.

Vaccinatiegraad griep licht gedaald De vaccinatiegraad bij risicogroepen is in het afgelopen griepseizoen licht gedaald. Dit blijkt uit onderzoek van IQ healthcare (UMC St Radboud) in opdracht van het RIVM. In 2011 liet 65,7 procent van de risicogroepen zich vaccineren ten opzichte van 68,9 procent in 2010. De daling is vooral zichtbaar bij mensen van 60 tot 65 jaar: van 63,2 procent in 2010 naar 56,2 procent in 2011. Bij 60tot 65-jarigen die alleen worden uitgenodigd vanwege hun leeftijd - en niet vanwege een medische indicatie - is de daling het sterkst: van 52,1 procent in 2010 naar 43,6 procent in 2011. Nieuws, www. umcn.nl, 7september.

Promoties, oraties, afscheidsredes* • Promotie drs. Roeslan Leontjevas, maandag 24 september13.00 uur. Titel: Act in case of depression! Validation and effectiveness of a multidisciplinary depression care program in nursing homes • Promotie drs. Anne van Altena, woensdag 26 september 15.30 uur. Titel: Improving quality of clinical care in epithelial ovarian cancer patients • Promotie drs. Esther Helmich, donderdag 27 september 10.30 uur. Titel: Becoming a doctor: The early emotional and professional development of medical students • Promotie ir. Mark van Geffen, vrijdag 28 september 12.30 uur. Titel: Simultaneous thrombin and plasmin generation • Oratie prof. dr. Sandra van Dulmen, hoogleraar Communicatie in de gezondheidszorg, vrijdag 28 september 15.45 uur. Titel rede: Kom communiceren * Locatie: RU, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2, tenzij anders vermeld. Meer info: www.umcn.nl, Research, Science Agenda.

m ra ensen dbode 14 - 2012

I n m e m o riam

I n m e m o riam

P r o f . d r. F r a n k W. J . G r i b n a u

Peter Linssen

De Raad van Bestuur van het Universitair Medisch Centrum St Radboud heeft met grote droefheid kennis genomen van het overlijden van prof. dr. Frank W.J. Gribnau, voormalig lid van de Raad van Bestuur van het UMC St Radboud en emeritus hoogleraar Klinische Farmacologie. Collega Gribnau was van 1967 tot aan zijn pensionering in 2003 werkzaam in het UMC St Radboud. Na zijn opleiding tot internist werd hij reeds op 41-jarige leeftijd benoemd tot hoogleraar Klinische Farmacologie. In die functie combineerde hij op een unieke wijze onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en patiëntenzorg, dat alles vanuit zijn enorme interesse in en kennis van het geneesmiddel. Hij is in Nederland zonder meer een van de grondleggers van de Klinische Farmacologie en droeg van daaruit ook bij aan belangrijke ontwikkelingen binnen de Reumatologie en Geriatrie. Door zijn brede oriëntatie op het vak en op de maatschappij was hij een zeer begenadigd spreker binnen en buiten zijn beroepsgroep. Hij was een man van woorden én daden. Bevlogenheid, menslie-

mensen Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 150 woorden) kunt u tot uiterlijk donderdag 09.00 uur in de week vóór verschijnen mailen naar Radbode@ sb.umcn.nl, separaat voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie.

Martina van de Watervlietvan Lith

Op 1 oktober 2012 is Martina hier 40 jaar in dienst. Ze begon als huishoudelijk medewerkster. Deze functie heeft zij lange tijd vervuld. In de verstreken tijd heeft Martina meerdere malen gesolliciteerd binnen onze organisatie op diverse functies. Zij is in 2000 gestart als voedingsassistente op de afdeling C220 en later op Neurologie. Martina is een voedingsassistente die met hart en ziel haar werk verricht op haar huidige afdeling CCU/EHH in gebouw P-west. Martina heeft het naar haar zin en heeft met plezier de afgelopen jaren haar werk kunnen en mogen vervullen. Namens alle voedingsassistenten wensen wij haar nog goede jaren toe binnen onze mooie en dynamische werkomgeving. Ron Nagtegaal, teamleider voedingsassistenten

Mieke Bergers

Per 1 oktober neemt Mieke Bergers na een bijna 43-jarig dienstverband afscheid van het Radboud. Mieke is begonnen als analiste bij de afdeling Electronenmicroscopie (bij prof. Stadhouders) voor diagnostiekwerkzaamheden van de afdeling Dermatologie (prof. van der Staak). In 1977 heeft zij een

Dinsdag 11 september is onze collega Peter Linssen overleden. Na wat zich liet aanzien als een succesvolle behandeling is een recidief hem fataal geworden. Peter kwam in 1977 in dienst als chemisch analist op een KWF-project van de afdeling Hematologie. Hij heeft sindsdien met veel inzet en energie bijgedragen aan veel aspecten van het vak. In zijn lange carrière heeft hij zich ontwikkeld van specialist in scheidingstechnieken via kenner van moleculaire technieken tot expert in beeldcytometrie. Hij was een grote steun voor veel promovendi, wat heeft geleid tot een lange lijst van publicaties waaraan hij heeft bijgedragen. Peter had veel aandacht voor de mensen om hem heen. Met zijn open en positieve instelling had hij het vermogen mensen te inspireren en met elkaar te verbinden. Vanaf de start van de medezeggenschap in ons UMC was hij daarin actief. In meerdere onderdeel-

vendheid, zorgzaamheid en spiritualiteit waren voor hem zeer belangrijke begrippen die hij dagelijks in de praktijk bracht. Samen met zijn inhoudelijke deskundigheid en ervaring heeft dat hem in de laatste fase van zijn loopbaan gemaakt tot een breed gewaardeerd lid van de Raad van Bestuur van het UMC St Radboud. Wij herdenken hem dan ook met zeer veel respect. Onze gedachten zijn bij zijn kinderen, kleinkinderen, andere familieleden en naasten. Wij wensen hun veel kracht toe bij het dragen van dit verlies. De rijke herinneringen aan deze bijzondere man zullen hen daarbij tot troost zijn. Raad van Bestuur Prof. dr. Melvin Samsom, voorzitter Prof. dr. Paul A.B.M. Smits, decaan/vicevoorzitter Drs. Cathy C. van Beek MCM, lid Cees J.H. Buren MBA RC, lid

Marie-José is een verpleegkundige die zich stort op de patiëntenzorg, dat straalt ze ook helemaal uit. Het gaat altijd in hoog tempo in woord en gebaar en wee als je haar dan in de weg loopt. Ze gaat door het vuur voor de patiënt. Marie-José begeleidt al jaren Lourdesreizen en is ook altijd actief geweest voor de Vierdaagselopers van het Radboud. Marie-José, bedankt voor deze prachtige tijd en geniet van je FPU. Haar afscheid wordt gevierd op vrijdag 28 september in restaurant Valdin, van Peltlaan 4 van 16.15 tot 18.30 uur. Gidi van Neerven, manager kliniek Hoofd/Hals Huid en KNO

overstap gemaakt naar het researchlaboratorium van de afdeling Dermatologie. Daar heeft zij onder leiding van prof. Paul Mier en later prof. Joost Schalkwijk zich bekwaamd in biochemie, histologie en celkweek. Zij heeft in belangrijke mate bijgedragen aan diverse proefschriften van onderzoekers op ons laboratorium. Mede dankzij haar kunnen wij nu huid in drie dimensies kweken. Wij kennen Mieke als een spontane en eigenzinnige medewerker. Zij heeft ook op andere wijze bijgedragen aan de organisatie, als lid van de OR en OC voor het cluster Hoofd-Hals-Huid, en het voorzitterschap van de visclub van de personeelsvereniging (als enig vrouwelijk lid). Wij wensen haar alle goeds toe in deze nieuwe fase. Namens de afdeling Dermatologie prof P.C.M. van de Kerkhof en prof. J. Schalkwijk.

Marianne van Brenk

Op 1 oktober 2012 is Marianne van Brenk –Dam 25 jaar in dienst van de Schoonmaakafdeling. Destijds is Marianne gestart in de avonddienst. Na een kort uitstapje naar Restauratieve Voorzieningen is zij in de dagdienst in het B-gebouw teruggekomen. Na de sluiting van het B-gebouw is zij meeverhuisd naar Vrouw en Kind, Q3. Marianne is een betrokken medewerker die haar enthousiasme overbrengt op haar collega’s. Wij willen Marianne bedanken en hopen dat zij zich nog lang gezamenlijk met ons zo blijft inzetten. Brechje Zegers, operationeel manager Schoonmaak

Marie-José Brock

Na ruim 31 jaar neemt MarieJosé Brock als verpleegkundige op 1 oktober met pijn in haar hart afscheid van het UMC. Op 21 september is haar laatste werkdag. Een groot gedeelte van deze 31 jaren heeft Marie-José binnen de Oogheelkunde gewerkt, de laatste jaren op de afdeling C10/C20 Hoofd/Hals/Huid. De OHKpatiënten blijven haar speciale aandacht hebben en enkele jaren geleden heeft ze het postoperatieve polikliniek spreekuur op de zaterdagochtend mee opgezet.

Peter Deen

Op 1 oktober is prof. Peter Deen 25 jaar in dienst. Hij startte zijn Nijmeegse carrière in 1987 als promovendus bij Prof. Gerard Martens (FNWI), waar hij zich snel als groot onderzoekstalent ontpopte. Zijn onderzoek richt zich vanaf 1991, inmiddels als postdoc, op de werking van waterkanalen in de nieren. Ook hierin blijkt hij zeer succesvol en zijn verdere loopbaan richt zicht op de specifieke fysiologie en pathofysiologie van het waterkanaal Aquaporine. Hij verkreeg voor

commissies heeft hij zich ingezet met het welzijn van zijn collega’s als ijkpunt. Tijdens zijn ziekte heeft hij veel contact gehouden met het laboratorium. Donderdag hebben we op een indrukwekkende manier persoonlijk afscheid kunnen nemen. En daarmee kunnen we hem ons herinneren als een collega waarmee we ons nog lang verbonden weten. Wij wensen zijn vrouw Thea en hun kinderen Bart, Thijs en Marinka alle sterkte toe om dit verlies te dragen. Namens alle huidige en oud-collega’s van het laboratorium Hematologie, de afdeling Laboratoriumgeneeskunde en de afdeling Hematologie Jan Boezeman en Joop Jansen

zijn onderzoek een KNAW fellowship, was in 2001 de eerste Europeaan die de prestigieuze Young Investigator Award van de American Physiological Society won, en verkreeg in 2007 de eveneens zeer prestigieuze VICI subsidie. In mei 2010 werd hij hoogleraar Cellulaire Fysiologie. Veel geduld, de bijzondere eigenschap zich lang op zaken te kunnen concentreren en een groot doorzettingsvermogen kenmerken Peter. Wij zijn trots en blij dat hij al zo lang bij de afdeling Fysiologie werkzaam is. Wij wensen hem veel succes en plezier bij zijn wetenschappelijke carrière en hopen nog lang met hem samen te werken. Namens de afdeling Fysiologie Prof. René Bindels & Michiel Gerlagh

Mia Borremans

Na 40 jaar dienstverband zal Mia Borremans per 1 oktober gebruik maken van de FPU en het Radboud definitief gaan verlaten. Sinds 2009 is zij werkzaam als afdelingssecretaresse op de verpleegafdeling Neurochirurgie/Plastische chirurgie, daarvoor heeft zij gewerkt op het secretariaat voor Gyneacologie/Verloskunde en de afdeling KNO/MKA. Wij hebben Mia leren kennen als een enthousiaste en betrouwbare collega die staat voor haar werk en haar collega’s. Wij willen haar bedanken voor haar collegialiteit en positieve inzet de afgelopen jaren. Namens haar collega’s wensen wij haar veel geluk en gezondheid toe. Zij zal haar afscheid met haar directe collega’s vieren. Janneke van Aalst-Roes en Daniëlle Kremers, unitleiders verpleegafdeling Neurochirurgie/Plastische chirurgie.

Ro me

Ide

He Nij

Op tot

Vra

De 10

ww

Inf 02

Voor de woning Royale betaalbare persoonlijke aanpak aan de rivier de Maas met praktijkruimte. FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

De Kruigang 1 Malden KAAIJ ADVOCATEN

1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling

M

en andere2-onder-1 familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso. Royale goed onderhouden kapwoning, met 4 slaapkamers en garage. Ideaal gelegen ten opzichte van bossen, winkels en scholen. Het Radboud ziekenhuis, de Universiteit en het centrum van Oeffelt, Lietingsestraat 15 Nijmegen zijn fietsend binnen 25 minuten bereikbaar. Open Huizen Dag, zaterdag 29 september van 11.00 uur tot 15.00 uur. Vraagprijs € 249.500,-- k.k. Deze woning is ook te koop met Duokoop, dit levert u ca. 10% financieel voordeel op. www.duokoop.nl Informatie Pulles Makelaarij 024-3883338

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Voor de persoonlijke aanpak

10

In hartje Oeffelt gelegen ROYALE VRIJSTAANDE WONING met garage, carport. Woning is volledig gerenoveerd in ’94-’95. * bj. ±1900, inh. 1.015 m³, perceel 800 m² Schitterde locatie. Gunstige ligging * overloop met vide en zicht op woonkamer * 2 badkamers (beganeBoxmeer grond en 1e verd) Nijmegen en Venlo. * royale zolderruimte met mog. voor extra slaapkamers * fraai aangelegde diepe achtertuin Foto’s/ infogrond op Funda * 2 werkkamers begane * aanvaarding: in overleg 17-A te Well. Grotestraat

T 06-22305119. Vraagprijs: € 435.000,00 k.k.

tov

Tel: 0485 57 22 22

ra d b o d e 1 4 - 2 0 1 2

buitenland Een goede gezondheidszorg en scholing. Het is voor veel mensen nog heel ver weg. Peggy Kuipers, radiodiagnostisch laborant in het Radboud, zag het met name in Azië. Haar missie is een eerlijke verdeling van kennis en middelen.

Gezondheidszorg niet vanzelfsprekend ‘Ik ben trots op het niveau van de zorg die wij aan patiënten in het Radboud kunnen bieden. Goede gezondheidszorg zou er voor iedereen moeten zijn, zegt Peggy Kuipers. ‘Op mijn reizen in Azië zag ik hoe het zelfs aan basisvoorzieningen als water en voedsel ontbreekt. Laat staan dat er onderwijs of gezondheidszorg is.’ Kuipers beklom majestueuze bergen. ‘Het waren topmomenten.’ Maar zij zag ook hoe in de Himalaya veel gebieden onbereikbaar zijn. Het liet haar niet koud. Ze deed vrijwilligerswerk in een Cambodjaans weeshuis. Ze leerde kinderen van alles. Toen voelde ze met name dat elke bijdrage, hoe nietig ook, deze mensen vooruit helpt. ‘Alle liefde, onderwijs en zorg geeft hen een betere kwaliteit van leven. Iedereen die daar werkt, zal hetzelfde voelen als ik.’

Peggy Kuipers werkte drie maanden in het weeshuis in Phnom Penh Cambodja.

Geboortekliniek ‘In de berggemeenschappen van Mainapokhari overlijdt 6 procent van de kinderen bij de geboorte door gebrek aan medische begeleiding, schoon drinkwater en evenwichtige voeding’, weet Kuipers. ‘Ook de moedersterfte is heel hoog, omdat er domweg geen professionele kraamzorg is en onvoldoende kennis van zwangerschap en bevallingen.’ In 2011 is de Nederlandse stichting Himalayan Care hands opgericht. Die wil in Mainapokhari een geboortekliniek bouwen voor bevallingen, maar met name ook voor voorlichting en scholing. Kuipers: ‘Er worden lokale mensen opgeleid als vroedvrouw. En vrouwen worden door middel van voorlichting beter voorbereid op een thuisbevalling. Bovendien kunnen ze na een bevalling bij de geboortekliniek terecht met vragen.’

Bijdrage De stichting neemt materialen van ziekenhuizen, zoals kinderbedjes, gynaecologische hulpmiddelen, steriele materialen, infuussystemen, naalden, verband etc., met beide handen aan. Mensen die vrijwilligerswerk willen doen of stage willen lopen zijn eveneens van harte welkom. En iedereen die zijn steentje wil bijdragen kan voor 5 euro een steen kopen met zijn naam erop. ND Zie voor meer info www.himalayancarehands.nl. Of mail [email protected]

Luuk Hilbrands (Stafconvent): ‘De komst van de PAR past uitstekend bij het speerpunt de patiënt als partner.’

Foto: Frank Muller

Patiëntenadviesraad Radboud goed ontvangen De kersvers ingestelde PAR Radboud gaat behandelaars en de Raad van Bestuur met enige regelmaat een spiegel voorhouden op het terrein van patiëntenparticipatie binnen de zorg (zie ook het interview met voorzitter Jopie Verhoeven op pagina 5). Radbode vroeg vertegenwoordigers van de VAR, Stafconvent, CRAZ en RvB naar hun reactie op de komst van de PAR. Cathy van Beek (Raad van Bestuur) ‘De RvB heeft als een van de strategische uitgangspunten: de patiënt als partner. We zien dat op microniveau gebeuren door daadwerkelijke patiëntenparticipatie, overleg tussen patiënt en behandelaar als het gaat om de informatie en keuzen over diagnostiek en behandeling. Op afdelingsniveau zijn er patiëntenpanels, adviesraden en –platforms en/of overleg met patiëntenverenigingen. Met de komst van de PAR kunnen we nu ook via een formele raad op instellingsniveau advies van patiënten en mantelzorgers vragen en krijgen over alles wat de patiënten aangaat. Denk daarbij aan zorg, EPD, services en bouw en aankleding.’ Erik de Laat (Verpleegkundige Advies Raad) ‘De komst van de PAR is een belangrijke en noodzakelijke ontwikkeling om de visie “patiënt als partner” vorm te geven. Waar wij als professionele adviesraad vanuit het perspectief van de verpleegkundigen en paramedici nadenken over aantoonbare onderscheidende kwaliteit, de patiënt als partner en doelmatigheid, doet de PAR dit vanuit de patiënt. De VAR en PAR moeten elkaar bevragen en kritisch naar elkaar kijken. Door concreet, periodiek overleg, maar ook door de PAR te betrekken bij richtlijnontwikkeling en het vaststellen van uitkomstmaten van de zorg die voor de patiënt van belang zijn.’   Luuk Hilbrands (Stafconvent) ‘Het bestuur Stafconvent vindt de komst van de PAR een zeer goede zaak en uitstekend passend binnen een van de speerpunten van ons UMC, “de patiënt als partner”. In het streven naar een optimale kwaliteit en veiligheid van de patiëntenzorg in ons ziekenhuis, zullen we waar mogelijk graag met de PAR samenwerken. We hopen dat de PAR een brede vertegenwoordiging van onze patiënten zal vormen en we wensen de PAR een heel succesvolle start toe.’

11

Cees de Graaff (CRAZ) ‘De CRAZ, de Cliëntenraad Academische Ziekenhuizen, is zeer enthousiast dat de patiëntenparticipatie nu op een gestructureerde wijze zijn beslag krijgt. De CRAZ is het wettelijk medezeggenschapsorgaan voor de acht UMC’s tezamen. Dit orgaan richt zich op beleidszaken in het ziekenhuis, zoals wettelijk vastgelegd in de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen. De PAR

‘CRAZ en PAR moeten naast elkaar bestaan en elkaar versterken’ is het interne adviesorgaan voor het UMC St Radboud en richt zich op de kwaliteit van zorg en aandacht voor patiënten en bezoekers. De PAR komt op voor hun belangen. CRAZ en PAR moeten naast elkaar bestaan en elkaar versterken. Twee van de CRAZ-leden, Ilona Thomassen en Cees de Graaff, nemen zitting in de PAR om goed inzicht te krijgen in wederzijdse aandachtsgebieden en om de taakverdeling af te stemmen.’ MD/MW

a ra Ctueel dbode 14 - 2012

Patiënt geeft Radboud een 8,2 Het UMC St Radboud krijgt een 8,2 van patiënten. Dat blijkt uit de CQ-index, waarmee de ervaringen zijn gemeten van patiënten die in ons UMC zijn behandeld. De uitslag is bekend bij de afdelingen, met als doel dat verdere verbeteracties worden ingezet. Gij s M u n n ich s

Hoe ervaart de patiënt de zorg in het Radboud? Dat is dit voorjaar gemeten met de CQ-index (Consumer Qualityindex), een betrouwbare en gevalideerde manier om ervaringen te meten. De CQ-index is afgenomen bij patiënten van alle verpleegafdelingen en van enkele specifieke zorgtrajecten. 2632 van de 6389 benaderde patiënten vulden de vragenlijst in. Gemiddeld geven opgenomen patiënten het Radboud cijfer 8,2. Ze zijn het meest positief over de ontvangst op de afdeling (3,9 op schaal van 4), de eenduidige informatie door zorgverleners (3,8) en de communicatie met artsen (3,7) en verpleegkundigen (3,6). ‘Dat de ontvangst zó hoog scoort, is geweldig; we bieden onze patiënten dus een warm welkom’, reageert RvBlid Cathy van Beek. ‘Ik merk ook dat onze artsen en verpleegkundigen heel bevlogen zijn om goed met ze te communiceren en graag duidelijk uitleg geven over de behandeling. Dat we hoog scoren op eenduidige informatie is essentieel. Het betekent dat we als zorgverleners elkaar niet tegenspreken, maar dat er eenduidig beleid is.’

Patiënt als partner De laagst scorende dimensie is ‘inhoud van het opnamegesprek’: 3,0. ‘Deze score is te laag’, vindt Van Beek. Zo geeft 43 procent van de respondenten aan dat er geen ontslagdatum besproken is. ‘Ik wil graag weten

CQ-scores in een notendop De opgenomen patiënt geeft het Radboud een 8,2. De drie hoogst scorende dimensies zijn: ontvangst op de afdeling, eenduidige informatie door zorgverleners en communicatie met artsen. De drie laagst scorende dimensies zijn: inhoud opnamegesprek, communicatie rond medicatie en eigen inbreng.

ethiek Verliezers? Een dodelijke kanker en de strijd om levensbehoud gaan hand in hand. Maar tot welke grens? Een goede vriend van me heeft nog enkele maanden te leven. Therapieën zouden mogelijk enkele maanden aan zijn leven toevoegen, maar het verlies aan levenskwaliteit zou hoog zijn. Voor hem té hoog; hij koos ervoor zichzelf en zijn leven niet door kanker(behandelingen) te laten domineren en ging met zijn gezin naar Italië. Maar hij voelde ook dat hij hiermee tegen verwachtingen van velen inging. Hoort hij niet alles te proberen? Zou hij niet moeten vechten tot het bittere einde? Susan Sontag wijst in haar “Ziekte als spookbeeld” uit 1981 op de talrijke oorlogsmetaforen waarmee kanker wordt omringd: vijand, invasie, grof geschut,

Opgenomen patiënten zijn positief over de communicatie met artsen en verpleegkundigen, zo blijkt uit de resultaten van de CQ-index. Foto: Frank Muller

welke verwachtingen patiënten hebben van het opnamegesprek. Samen met onze Patiëntenadviesraad wil ik bekijken hoe we die beter in kaart krijgen en hoe we dit aspect kunnen verbeteren.’ De overige twee laagste scores zijn ‘communicatie rond medicatie’ (3,1) en ‘eigen inbreng’ (3,3). Wat betreft het laatste: 25 procent heeft soms of nooit kunnen meebeslissen over zaken die zij belangrijk vonden. Opmerkelijk, patiënt als partner is immers één van onze speerpunten. ‘Ja, hier moeten we 3,9 op 4 scoren’, zegt Van Beek. ‘De patiënt en mantelzorger moeten we betrekken bij alle belangrijke beslissingen in zijn behandeling. De beweging “patiënt als partner” staat nog in de kinderschoenen. Wel hoor ik van externe relaties dat wij hierin verder zijn dan andere ziekenhuizen. Mijn Radbouddossier, FaceTalk, de Patiëntenadviesraad, zijn allemaal prachtige nieuwe initiatieven hiertoe. Als je patiënten beter betrekt, wordt ook het punt “communicatie rond medicatie” beter.’

Openbaar Het Radboud heeft als eerste UMC de CQ-index ziekenhuisbreed afgenomen. Concernstaf Kwaliteit en Veiligheid (voorheen IWKV) en adviesgroep Procesverbetering en Innovatie (PVI) coördineerden de uitrol hiervan. Hun advies aan de RvB is om één keer per jaar een UMC-brede meting van de CQ-index te blijven doen. Zowel voor patiënten in de klinische, poliklinische als

gevecht, capitulatie. Metaforen zijn beelden om bepaalde ervaringen te duiden. Maar ze kunnen die ervaring ook in een bepaalde richting sturen. Kanker wordt de grote agressor die ten koste van alles moet worden bestreden, opgeven is geen optie. En in zo’n oorlog is ‘collateral damage’, (‘bijwerkingen’) nu eenmaal onvermijdelijk.

Mensen willen leven, niet vroegtijdig afscheid nemen van hun dierbaren. Mogelijkheden en kansen worden dus aangegrepen. Het en ons leven is een kostbaar goed, de basis van alles wat we aan goed kunnen ervaren. De offers die mensen daarvoor brengen aan

12

aandoeningspecifieke zorg. Over dit voorstel zal de RvB nog een besluit nemen. ‘We hebben de resultaten uit de eerste meting aan elke afdeling voorgelegd’, vertelt Laura van Hulst, adviseur managementinformatie. ‘Ze hebben een inlogcode gekregen om de resultaten op alle vragen via de Kwaliteitsmonitor te bekijken. In de rapportagemodule kan men zien waar het grootste verbeterpotentieel ligt. Afdelingen kunnen ook elkaars resultaten zien. Deze openheid heeft als doel om van elkaar te leren.’

Cultuuromslag Cathy van Beek is trots op de 8,2. ‘Maar we streven natuurlijk naar een 9’, vertelt ze. ‘Daar zijn wel wezenlijke veranderingen voor nodig. Kijk bijvoorbeeld hoe de visite vaak verloopt. De patiënt ligt in bed, een groep zorgverleners staat eromheen. Het zou toch veel mooier zijn als je met de patiënt en mantelzorger rond de tafel gaat zitten, informatie uitwisselt en samen de diagnostiek en behandelopties bespreekt. Behalve het logistiek regelen, vraagt dit vooral om een cultuuromslag: we moeten de patiënt anders gaan zien. Want pas dan kun je echt, als zorgverlener en patiënt, samen optrekken in de zorg.’  n Afdelingen kunnen elkaars resultaten bekijken via het tabblad CQ-index in de Kwaliteitsmonitor. Vragen? Mail: [email protected]

levenskwaliteit zijn daarom alleszins begrijpelijk. Maar oorlogsmetaforen wijzen ook winnaars en verliezers aan. En in dat opzicht schieten ze volgens mij langs de werkelijke ervaring heen. Ik ervaar mijn vriend niet als een verliezer, ook al betekent zijn kanker zijn dood. Als er al een verliezer is, is het de kanker zelf die hem als mens niet klein krijgt. Enkele dagen voordat ik deze column schreef, overleed iemand aan kanker die mij eveneens zeer dierbaar was. Hij was realistisch genoeg om al snel nadat de diagnose gesteld was te aanvaarden dat hij geen kans had. Als geen ander wist hij dat de grens tussen voorgespiegelde kansen en illusies dun is, en – te – vaak door onszelf en artsen wordt overschreden om onze machteloosheid te verdoezelen. Ook hij bleef trouw aan zichzelf: een man met oprechte betrokkenheid op anderen, zijn kinderen en kleinkinderen voorop, en levend vanuit een diep doorvoeld gelovig vertrouwen. Heeft de kanker hem overwonnen, is hij de verliezer? Neen, hij heeft zichzelf geleefd tot en met het einde. Martien Pijnenburg