Advieslijst klas 4 en 5 HV PLUS ‘PLUS’ betekent dat deze advieslijst is aangevuld met korte omschrijvingen van de inhoud en soms ook met leesaanwijzingen. De aanvullingen zijn grotendeels afkomstig van www.lezenvoordelijst.nl en van de website van de Openbare Bibliotheek.
In deze advieslijst staan de boeken die je mag lezen voor je leesdossier. Weet je niet wat te kiezen, overleg dan met je docent of met je ouders; zij kunnen je allicht goede tips geven. Wil je een boek lezen dat niet op deze lijst staat? Overleg dan met je docent. Originaliteit wordt op prijs gesteld en verhoogt de waarde van je leesdossier. Het kan daarbij gaan om andere boeken van in de lijst genoemde auteurs of nog andere boeken waarmee je zelf in aanraking bent gekomen. Het moet wel om oorspronkelijk Nederlands werk gaan (dus geen vertalingen) en het boek moet voldoende literair gehalte hebben.
1. Literaire fictie na 1880 auteur
-
titel [Keuze uit] De mooiste Nederlandse sagen en legenden Deze (na)vertelde en bewerkte sagen en legenden spelen zich af in geheel Nederland. Het zijn er 62, in willekeurige volgorde verteld. Naast klassiekers als 'Het vrouwtje van Stavoren' en 'De vliegende Hollander' zijn er ook veel minder bekende vertellingen. De soms wat kinderlijke navertellingen zijn eenvoudig en helder van stijl en verlucht met zwart-witte, AntonPieck-achtige potloodtekeningen.
niv.
i.o.
De adelaars / De meisjes en de partizanen
Abdolah, K.
De adelaars: Verhalenbundel van een Iraanse vluchteling die werd gedwongen Iran te verlaten en in 1988 in Nederland belandde. Zijn verhalen zijn in Nederland ontstaan (en meteen in het Nederlands geschreven) en geven beelden van benauwde momenten van een vreemdeling in grenshospitia en opvangcentra. Enkele verhalen spelen zich af in Iran en laten zien hoe men een vreemdeling kan zijn in eigen land. Uitstekend geschreven in een poëtische taal. De meisjes en de partizanen: De schrijver, een vluchteling uit Iran, neemt het thema 'de vlucht en het verlies van alles wat je dierbaar is' ter hand. Dit is zijn tweede verhalenbundel over dit thema. Opvallend is hoe hij associeert. Fantasievol en kunstzinnig springt hij over van de ene wereld naar de andere, a.h.w. kleurenmengend maar ook contrasten tekenend. De Nederlandse lezer vindt
3
herkenningspunten en wordt door de schrijver op zeer subtiele wijze binnengeleid in het land dat zo ver van ons bed ligt. Het verwerken van verdriet en angst wordt mogelijk door levenskunst, waarnemen, het heden beleven op een positieve wijze.
Spijkerschrift Inhoud
Abdolah, K.
Een grote roman over liefde, verraad, dood en religie in een even sprookjesachtig als woelig Perzië. Aga Akbar, de doofstomme vader van Ismaiel, heeft in de loop van zijn leven een boek geschreven in een eigen ontworpen spijkerschrift. Na zijn dood in de Perzische bergen wordt het boek bij zijn naar Nederland gevluchte zoon bezorgd. Ismaiel probeert het leesbaar te maken, net zoals hij zijn vader vroeger verstaanbaar moest maken. Zo tovert Kader Abdolah het leven van Aga Akbar en zijn zoon Ismaiel tevoorschijn. 'Als ik geen doofstomme vader had, had ik dit boek niet kunnen schrijven', zegt Kader Abdolah. 'Met Spijkerschrift wil ik over het leven vertellen. Over de liefde, de dood, het verraad en de religie. En dan op mijn eigen manier. In het boek verwijs ik met een citaat uit de Max Havelaar naar de overeenkomst tussen het pak van Sjaalman en Spijkerschrift. Alles leugens, schrijft Multatuli. En zo is het in Spijkerschrift ook. Alles leugens.' Leesaanwijzingen Het boek is niet moeilijk te lezen. De zinnen zijn niet te lang. De (moeilijke) Perzische woorden worden achterin in een aparte woordenlijst verklaard. Belangrijk is wel de chronologie in de gaten te houden. Er zitten namelijk flashbacks in. Bovendien lopen enkele verhaallijnen door elkaar. Voor leerlingen die geïnteresseerd zijn in andere culturen, is dit boek zeer geschikt.
4
De reis van de lege flessen
Abdolah, K.
Bolfazl is een balling uit Iran. Toen hij met zijn familie voet op de vochtige grond van Nederland zette, kon hij geen woord Nederlands praten. Hij kreeg een hoekwoning in een buitenwijk van Zwolle aangeboden. Bolfazl heeft vast besloten een nieuw bestaan in Nederland op te bouwen. Zijn relatie met René, een buurman, roept herinneringen op aan zijn leven in Iran. Naarmate het verhaal vordert en zijn fascinatie voor de Nederlandse cultuur groeit, worden zijn herinneringen sterker. De afloop van het verhaal is fataal. René heeft zelfmoord gepleegd. Bolfazl begint aan zijn tweede zoektocht. Abdolah is erin geslaagd met zijn fantasierijke gedachten de lezer heen en weer te laten reizen. Hij wil alle hoeken van de vlucht vastleggen, motieven en gevolgen.
3
Het huis van de moskee
Abdolah, K.
Inhoud In de Iraanse provincieplaats Senedjan staat 'het huis van de moskee', een eeuwenoud huis dat aan de moskee vast zit. Het wordt bewoond door de hoofdpersoon Aga Djan en zijn omvangrijke familie. Aga Djan is als hoofd van de moskee en van de bazaar ongeveer de belangrijkste man van Senedjan. Het huis van de moskee staat voor traditie, oude cultuur en milde islam. Maar de tijden veranderen en de tradities komen onder druk te staan. Gestimuleerd door de pro-Amerikaanse sjah dringen moderne westerse invloeden ook Senedjan en zelfs het huis van de moskee binnen. De jonge Shahbal, die ooit zijn oom Aga Djan moet opvolgen, staat wel open voor deze vernieuwing. Dan komt Iran in de greep van de politieke, militante islam, die alle moderne ontwikkelingen weer wil terugdraaien, desnoods met geweld. Het huis van de moskee wordt verscheurd door de tegenstellingen, en Aga Djan verliest de controle. Leden van dezelfde familie komen tegenover elkaar te staan; aan beide kanten vallen slachtoffers. Shahbal is actief binnen het linkse verzet tegen het Khomeini-regime; na de nodige liquidaties van fundamentalistische tegenstanders, waaronder een belangrijk familielid, vlucht hij naar het buitenland. Het boek eindigt met de brief die hij vanuit Den Haag naar Aga Djan stuurt. Leesaanwijzingen Het verhaal van Het huis van de moskee wordt duidelijk en boeiend verteld. De taal is betrekkelijk eenvoudig, soms dichterlijk en beeldend. De combinatie van een suggestieve stijl en de soms gruwelijke inhoud kan het lezen tot een heftige ervaring maken. Je moet wel enig doorzettingsvermogen hebben; het verhaal is niet langdradig, maar wel uitvoerig. Het is handig als je iets weet van de islamitische godsdienst en cultuur en van de gebeurtenissen in Iran vanaf de jaren '70 (zie onder 'Meer weten?'). Achterin het boek vind je de verklaring van een lijstje vreemde woorden, en een heel beknopte verantwoording (p. 411-413).
4
Papegaai vloog over de IJssel
Abdolah, K.
Vier buitenlandse gezinnen krijgen elk een huis in een dorp langs de rivier de IJssel aangeboden. Zo beginnen ze aan een nieuw bestaan in een nieuw land: Nederland. Het duurt niet lang totdat de rivier, de IJsselbrug en de pont deel uitmaken van hun identiteit. 'Papegaai vloog over de IJssel', de nieuwe roman van Kader Abdolah, vindt plaats in en rond de stad Zwolle en vooral in vier oerHollandse dorpen langs de IJssel: Zalk, Wilsum, 's Heerenbroek en Veecaten, in een landschap dat honderden jaren hetzelfde is gebleven. De kou is niet uitnodigend, de fabuleuze luchten zijn dat wel. De vier gezinnen, even vreemd voor elkaar als voor het land waar ze nu wonen, beseffen dat ze hun reis moeten voortzetten, langs het water, naar de IJsselbrug, naar de stad. Zullen ze daar een thuis vinden?
4
Donderdagmiddagdochter
Akkerman, S.
Al tijdens de zwangerschap blijkt dat baby Evy Elise niet levensvatbaar is. De baby sterft snel na de geboorte. Dit zorgt ervoor dat Elises vader vraagtekens stelt bij zijn geloofsovertuiging. In dit vanuit de ik-persoon vertelde relaas beschrijft de vader hoe hij opgroeide in een gereformeerd milieu. Zijn vrouw zoekt steun bij de pinkstergemeenschap en de vader kan hier niet goed mee overweg. Hij probeert zich juist met wisselend succes los te maken van zijn gereformeerde achtergrond. Het verlies van een kind speelt een mooie, maar bescheiden rol en is vooral een aanleiding voor de ik-verteller om over het geloof na te denken.
3
Danseres zonder benen
Asscher-Pinkhof, C.
De joodse schrijfster (1896-1984) vertelt hier over haar leven: haar huwelijk, het vroege sterven van haar man, een rabbijn, de gruwelijke tijd van de Tweede Wereldoorlog, haar verblijf in concentratiekampen, vervolgens in Palestina en ten slotte in Nederland. Een diep ontroerend boek voor een brede kring van lezers.
2
De koopbrief
Asscher-Pinkhof, C.
Deze roman speelt zich af in de periode 18991929. Hoofdpersoon is Joseph Prager, hij is een begaafde joodse jongen uit een arm gezin. Hij mag medicijnen studeren. Hoewel een buitenbeentje in de studentenwereld, wordt hij gedreven door een overtuiging die hem uiteindelijk naar Palestina doet vertrekken om mee te werken aan een eigen staat voor zijn geloofsgenoten. De schrijfster heeft ooit aan haar vader eens gevraagd waarom hij al zo ongewoon vroeg Zionist was geworden. Zijn levensverhaal vormt de basis van dit werk. De roman verscheen in 1953 en leest gemakkelijk.
2
Nacht und Nebel
Bakels, F.B.
Het dagboek met de herinneringen van Floris Bakels aan het Nacht und Nebelkamp Natzweiler is een indringend kampverslag, vooral door de gruwelijkheden die Bakels moest meemaken, ondergaan en verwerken. Maar het boek is ook een getuigenis van de kracht van het geloof.
3
Elíberis of het ene spoor
Bakker, S.
Anton Holdinga is een Friese boerenzoon, die door zijn vader wordt gestimuleerd tot de geschiedenisstudie om het voetspoor van God te ontdekken. Als hij bij het maken van een werkstuk met een oud conciliebesluit uit de 4e eeuw geconfronteerd wordt, laat hem dat niet meer los. Na de plotselinge dood van zijn vader komt Anton in een ernstige crisis terecht, waaruit hij tracht te ontkomen door
3
een reis naar Spanje. Daar begint voor hem een vierdaagse queeste die voor hem zèlf en voor zijn verhouding tot God van grote betekenis lijkt te zijn.
Allemaal willen we de hemel
Beerten, E.
Inhoud Jef droomt ervan om een held te worden, liefst samen met zijn beste vriend Ward. Voor zijn zus Renée hoeft dat heldendom niet zo nodig. Zij heeft genoeg aan Ward, zijn hemelse saxofoonspel, en zijn fluwelen blik. Maar het is 1943. Midden in de oorlog. Aan het oostfront wordt een bikkelharde strijd gevoerd tegen de Russen. De Duitsers lijden er grote verliezen en hebben dringend dappere jongemannen nodig om hen bij te staan. Voor de jongens een gedroomde kans om held te worden. Voor volk en vaderland. Voor een betere wereld. Ward vertrekt liever vandaag dan morgen. Maar zo denkt lang niet iedereen erover. Een aangrijpend verhaal over oorlog in tijden van liefde, en over de verwoestende keuzes waarvoor een oorlog mensen stelt. Leesaanwijzingen Els Beerten gebruikt geen moeilijke taal in haar verhaal. De zinnen zijn duidelijk en to the point, maar nergens kinderachtig. Toch is er wel een aantal zaken waar je goed op moet letten. Zo wordt het verhaal door vier personages verteld. In elk hoofdstuk komt een van de vier aan het woord, en er staat dan niet bij wie dat is. Als je gewoon doorleest, kom je daar vanzelf achter. Daarnaast moet je in de gaten houden dat het verhaal niet chronologisch wordt verteld. Boven elk hoofdstuk wordt echter het jaartal genoemd waarin het zich afspeelt. Als je hier eenmaal aan bent gewend lees je een spannend en erg mooi boek.
3
Lopen voor je leven
Beerten, E.
Inhoud Tijdens het lopen van de marathon denkt Noor terug aan haar jeugd en aan de periode vlak voordat ze besloot aan de marathon mee te doen. Ze kampt met schuldgevoelens en sluit zich af voor haar leeftijdgenoten. Langzaam wordt duidelijk hoe Noor zo geworden is. Leesaanwijzingen Een aantal hoofdstukken heeft een getal als titel: het aantal kilometers dat Noor nog moet lopen. Daarnaast zijn er hoofdstukken zonder titel waarin Noors herinneringen aan vroeger worden beschreven. Daarin springt de tijd terug naar verschillende periodes in Noors leven. Pas aan het einde gaat Noor terug naar de meest pijnlijke periode in haar leven. De lezer begrijpt dan pas echt welke betekenis het dramatische voorval voor haar heeft.
2
Eén mens is genoeg Beerten, E.
'Ons vader was nog geen veertig toen hij doodviel' en daarmee verandert het leven van Juliette (16) definitief. Als het muzikale hart uit het gezin wegvalt en moeder zich vooral met zichzelf bezighoudt, proberen Juliette, haar broer Louis en zusje Mia zich staande te houden. Louis gaat uit huis, Juliette geeft school op om te werken en moeder te helpen. Als alles ontspoort, besluiten
4
ze elders een nieuw leven te beginnen. Een juweeltje van de bekroonde auteur. Tegenslagen, toekomstdromen, liefde en vriendschap vormen het hart van deze jeugdroman waarin op indringende wijze wordt verteld over de levens van een aantal jonge mensen in een Vlaams dorp in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Vanuit wisselende perspectieven bouwt de auteur aan de voortreffelijk geschetste karakters. De Vlaamse schrijfstijl heeft iets lichts, nuchters, is wars van drama, gesteund door korte zinnen en korte hoofdstukken. Maar er schuilt veel tussen de regels. De tragiek, pijn en passie is voelbaar. Ontroerend echte roman waar je stil van wordt.
Aslander
Berg, R. van den
Na de dramatisch verlopen begrafenis van een zwerver wordt dominee Lammert Aslander door de kerkenraad aangeraden er een week tussenuit te gaan. Hij vertrekt naar Ameland maar als de veerboot op het wad vastloopt, beginnen Aslander en enkele medepassagiers te puzzelen op een krantenartikel over een moord op het eiland. Al snel ontdekken ze dat degene die de politie van de moord verdenkt, liegt. Onder leiding van Aslander, die tegen wil en dank een soort detective wordt, gaan ze op het eiland op onderzoek uit, maar worden daarbij geconfronteerd met een tweede moord. Vlotlezende religieuze detective zonder harde actie of geweld waarin de spanning goed wordt opgebouwd.
2
Het laatste gezicht (Aslander deel 2)
Berg, R. van den
In Goes pleegt een seriemoordenaar elke veertig dagen een moord. Zijn laatste slachtoffer ziet kans om te ontsnappen, maar wordt in shock opgenomen in de kliniek van psychiater Egge Johannes. Als het politieonderzoek dreigt te stranden, brengt Johannes de mensen bij elkaar die eerder met hem op Ameland een moord hebben opgelost. Onder leiding van predikant Lammert Aslander bijten zij zich vast in de zaak. Als een van Aslanders teamleden in handen van de moordenaar valt, is hij ten einde raad. Vlot geschreven christelijke detective met bijbelse symboliek, waarin de spanning goed wordt opgebouwd. De spanning zit niet zozeer in actie of geweld, maar in de onderlinge relaties wat in de soms geestelijke en geestige dialogen goed wordt neergezet.
2
Hersenschimmen
Bernlef, J.
Inhoud Hersenschimmen is Bernlefs indringende en ontroerende roman over dementie, over de eenzaamheid en de angst die daarmee gepaard gaan, maar ook een verhaal over de liefde die een onvermijdelijk tragisch einde tegemoet gaat. Maarten Klein verliest langzaam maar zeker zijn greep op de werkelijkheid. Hij kan heden en verleden niet meer onderscheiden, wil plotseling weer naar zijn werk terwijl hij al gepensioneerd is en ziet zijn vrouw voor
3
een vreemde aan. Momenten van helderheid worden meer en meer verdrongen door ontreddering en verwarring. Net als ik lekker lig komt Vera me wekken. Is het ochtend? Waarom al die haast? En sinds wanneer kleed ik mij zelf niet meer aan? Leesaanwijzingen Maarten is een oude man die in hoog tempo gedesoriënteerd raakt. Omdat het verhaal vanuit Maartens perspectief is geschreven, en je dus alleen weet wat hij denkt, moet je je goed concentreren om erachter te komen hoe de situatie feitelijk in elkaar zit. Als je dit doorhebt, is het verhaal niet zo lastig om te lezen.
Erik of het klein insectenboek
Bomans, G.
Inhoud De negenjarige Erik Pinksterblom ligt in bed en kan niet slapen. Hij heeft het gevoel dat er 'iets groots' gaat gebeuren. Hij besluit om in afwachting van de grote gebeurtenis nog een beetje te leren voor een proefwerk dat hij de volgende dag heeft over het hoofdstuk 'Insecten' uit Solms' Beknopte Natuurlijke Historie. Boven Eriks bed hangt een schilderij dat hij 'Wollewei' noemt en waarop alle insecten staan afgebeeld. Als hij verzucht dat hij daar zo graag eens zou zijn, gebeurt het wonder: Erik wordt piepklein en is opeens in het schilderij. Daar beleeft hij allerlei avonturen; hij is onder meer te gast bij de wespenfamilie Vliesvleugel, logeert een tijdje in hotel Het Slakkenhuis en hij sluit vriendschap met een vlinder. Ondergronds probeert hij een worm uit de knoop te halen en ontmoet hij een doodgraver die niet kan wachten tot Erik doodgaat en hem in afwachting van het heugelijke feit probeert vet te mesten. In de insectenwereld gonst het inmiddels van de geruchten over Erik, dat rare insect dat maar twee benen heeft en alles lijkt te weten wat voor de dieren zelf een raadsel is. Als Erik een mier ontmoet die hem meeneemt naar de mierenkolonie, wacht hem dan ook een warm onthaal. Erik besluit zijn ware aard te onthullen en de mieren in te schakelen om terug te keren naar de mensenwereld. Leesaanwijzingen Het verhaal van Erik of Het klein insectenboek is gemakkelijk te volgen. Houd er echter rekening mee dat het verhaal meer dan 70 jaar geleden werd geschreven. Bovendien had Bomans een voorliefde voor verouderd taalgebruik. Je zult dus zeker een aantal woorden tegenkomen die je niet kent. Ook maakt Bomans veel taalgrapjes, die je niet allemaal zult herkennen of begrijpen. Dat is niet erg. Als je veel en graag leest zul je misschien juist plezier beleven aan Bomans' stijl.
De bende van Jan de Lichte / De zoon van Jan de Lichte
Boon, L.P.
Jan de Lichte is een goedlachse man met veel vrienden. Als het Franse leger de Zuidelijke Nederlanden binnenvalt, verzet hij zich. Dat komt hem op het gevang te staan, ondertussen wordt zijn vrouw vernederd en verkoopt ze haar lichaam. Jan de Lichte komt als een cynisch man vrij en trekt al plunderend door het land. Vrouwen spelen een sleutelrol in zijn leven. Als het kind
3
Marieke Bleecker door de Fransen wordt afgeslacht, legt hij zijn beschavingskleed af en neemt wraak. Uiteindelijk wordt hij gepakt en belandt op het schavot.
Blokken + Knorrende beesten + Bint
Bordewijk, F.
Inhoud Blokken gaat over een rechtlijnige staat die lijkt op het oude communistische Rusland, en over de gevolgen van zo'n 'samenleving der onpersoonlijkheid' voor de mensen die er leven. Knorrende beesten (1933), 'roman van een parkeerseizoen', is een visionair verhaal dat zich afspeelt in een badplaats, bevolkt door razende, glimmende en knorrende beesten: auto's. Bint (1934) is de verbeelding van de schooldictatuur in de persoon van directeur Bint, die een ijzeren, bijna sadistische discipline eist. Door dat strenge regime zijn tal van conflicten met ouders en een wethouder ontstaan, waardoor de school al sinds drie jaar geen nieuwe leerlingen meer heeft. Er zijn nog maar vier vierde en drie vijfde klassen over; nog twee jaar en de school zal uitgestorven zijn. Er komt een nieuwe leraar, als invaller: De Bree. Deze leert het systeem al op zijn eerste schooldag kennen in de confrontatie met klas 4D, bijgenaamd 'de hel'. Leesaanwijzingen De drie titels zijn oorspronkelijk los van elkaar uitgegeven. Omdat het zulke kleine boekjes zijn, was het voor de uitgever aantrekkelijker om ze samen in één bandje uit te geven. Je kunt de verhalen dus in principe los van elkaar lezen. Aan de andere kant zijn ze onderling sterk verwant. Bint is het makkelijkst te lezen: door de setting - een middelbare school -, het verhaal en de personages zijn er meer aanknopingspunten dan in Blokken en Knorrende beesten; in de laatste twee is er nauwelijks een verhaal, en in Blokken zijn personages zo goed als afwezig. Het is daarom waarschijnlijk verstandig om met Bint, een echte klassieker, te beginnen; als dat je bevalt, kun je doorgaan met de andere twee. Alle drie de boeken zijn geschreven in een beknopte stijl; de zinnen zijn kort en er wordt veel beeldspraak gebruikt. Bordewijk kiest regelmatig moeilijke en onbekende woorden, of hij vormt zelf nieuwe. Vooral Blokken en Knorrende beesten vragen wel wat van de lezer; als je door het lezen van Bint al een beetje gewend bent aan Bordewijks manier van schrijven, kun je beter met de andere twee boekjes overweg. Bij alle drie de boeken is het goed te bedenken uit welke tijd ze stammen: begin jaren '30. Bordewijk reageerde in dit werk op de (politieke) ontwikkelingen in Europa in die tijd; hóe zijn reactie precies moest worden opgevat, daarover is altijd veel discussie geweest.
5
Karakter
Bordewijk, F.
Inhoud Karakter is het verhaal van het buitenechtelijke kind Jacob Willem Katadreuffe ('deze naam op zijn Nederlands uit te spreken'). Hij wordt grootgebracht door zijn moeder, Joba, die weigert met Katadreuffes vader, de deurwaarder Dreverhaven, te trouwen. Nadat Jacob als
4
kleine zelfstandige failliet is gegaan, vindt er een ommekeer plaats in zijn leven: zijn enige doel wordt zijn ontwikkeling tot advocaat. Die weg legt Katadreuffe af met als vriend alleen Jan Maan; tussen zijn collega Lorna te George en Katadreuffe is er een sterke erotische spanning, maar er blijft afstand. Bij zijn klim op de maatschappelijke ladder wordt Katadreuffe keihard tegengewerkt door zijn vader. Ook van zijn moeder krijgt hij niet de steun die hij verwacht. Zal zijn karakter net zo sterk blijken als dat van zijn verwekker en van zijn moeder? Leesaanwijzingen Karakter is een boek dat je misschien niet aantrekt door de tijd waarin het geschreven is: voor de Tweede Wereldoorlog. Bovendien is het niet dun: 254 pagina's. Je verwacht dan een zware pil in moeilijk taalgebruik. Maar lees de eerste alinea, en je ziet een heel ander beeld: heldere taal, een pakkende situatie. Lees je dan die hele eerste bladzijde, dan zit je meteen al in het verhaal. Lastig vind je misschien ook de uitgebreide persoonsbeschrijvingen. Je krijgt een prachtig beeld van onze nuchtere werkstad Rotterdam in de jaren '20 en '30: arbeidersoproer, communisme, huisuitzettingen. Je krijgt een beeld van het snelle zakenleven, van de advocatuur. Je krijgt een beeld van liefde die botst met ambitie, van tragiek bij een jongeman die - op karakter - alles bereikt wat hij wil. Dat verhaal wordt eenvoudig, chronologisch en in overzichtelijke hoofdstukken verteld.
Stille zaterdag
Brederode, D. van
In haar nieuwste roman laat de Nederlandse schrijfster (1970) zien wat het geloof in Jezus Christus kan betekenen. Zij doet dat door een tragisch liefdesverhaal te vertellen waarin de man en de vrouw elkaar (voor de verandering) niet krijgen. De protestantse Sara Mijland is burgemeester van Amsterdam en worstelt met haar christelijke imago. Haar publieke bestuur wordt in de media afgedaan als braaf en bekrompen. Daar komt bij dat haar man, dominee, de seksuele omgang met Sara voorgoed vaarwel heeft gezegd. Tijdens een werkbezoek ontmoet Sara de kunstcriticus Maurice Benders, die zij bewondert om zijn wekelijkse kunstcolumn op televisie. Het klikt. De rooms-katholieke Maurice heeft in zijn jeugd een mystieke ervaring beleefd, waar hij met niemand over kan praten. In Sara vindt hij de geloofs- en zielsgenoot die op hetzelfde niveau is geraakt door het lijden van Christus. Maar van liefde kan geen sprake zijn: Maurice is gelukkig getrouwd en heeft een zoon. Een ontroerende roman met satirische accenten, notities over kunst en vol religieuze symboliek.
4
Eb
Bremmer, Rebekka W.R.
De hoofdpersonages in Eb zijn Geeske, Gezientje en Johannes. Gezientje gaat voor het eerst naar de zee en gaat naar het eiland, naar mevrouw Mulder, Geeske. Dan verschuift het perspectief naar Geeske. Die wacht al dagen op haar man Johannes die na een dag 'vissen' niet thuis is gekomen. Johannes is een 'overkanter', zoon van een molenaar. Hij is
4
eerder getrouwd geweest, maar zijn vrouw en dochtertje stierven in het kraambed. Hij gaat naar zee, komt op het eiland en ontmoet Geeske. Ze trouwen en krijgen na lang wachten een dochter. Geeske overziet die dag haar leven en zo leert de lezer dat kennen. Dan komt Gezientje bij haar. Langzamerhand komt ze erachter wie dat is. Johannes zoekt haar regelmatig op. Waarom? De twee vrouwen wachten samen tot Johannes thuiskomt, tot elkaar veroordeeld. Het boek heeft een open eind. Het is fraai geschreven, in een traag tempo dat past bij de zee en het eiland.
De engelenmaker
Brijs, S.
Inhoud Stel je een klein dorp voor waar iedereen elkaar niet alleen kent, maar ook in de gaten houdt. De vrouwen vegen op strategische momenten hun stoep, de mannen houden elkaar op de hoogte in het plaatselijke café. In dat dorp arriveert onverwacht een oudbewoner die na twintig jaar afwezigheid zijn intrek neemt in zijn ouderlijk huis. Hij is niet alleen, in de taxi waarmee hij arriveert kon je duidelijk een baby horen huilen. Slechts één dorpsjongen heeft even een blik in de taxi kunnen werpen bij aankomst en hij weet het zeker: het zijn drie baby's en ze zijn misvormd. Tegen de achtergrond van dit dorp waar niets hoort te gebeuren, maak je als lezer kennis met dokter Victor Hoppe en zijn bijzondere drieling. Wie die dokter is en hoe het precies zit met die baby's, wordt je langzaam duidelijk. Dit boek leest als een spannend verhaal en staat tegelijkertijd bol van de motieven en symbolen. Het laat je bovendien nadenken over de rol van religie, (medische) wetenschap, opvoeding en over het onderscheid tussen goed en kwaad, waarheid en verbeelding. Leesaanwijzingen Omdat de geschiedenis van dokter Hoppe en zijn drieling direct op gang komt, zul je makkelijk in het verhaal komen. Wanneer je weinig hebt met biologie en de medische wetenschap, kan het zijn dat je vanaf deel II af en toe moeite hebt met passages die daarover gaan. Laat je daardoor niet afschrikken: ook wanneer je hiervan niet alles begrijpt, is de lijn van het verhaal goed te volgen. Wanneer je interesse hebt in de medische wetenschap en je wilt nadenken over ethische vraagstukken, mag je dit boek eigenlijk niet overslaan. Als je straks (een van de) opdrachten gaat maken van deze pagina, let dan op: een van de opdrachten van N3 dien je al te lezen voordat je aan het lezen van de roman begint!
4
Post voor mevrouw Bromley
Brijs, S.
Inhoud 'Ik weet niet of je het al hebt gehoord, maar ons land heeft dringend helden nodig. Echte helden.' Augustus 1914. In Londen melden duizenden jongemannen zich aan om te gaan vechten tegen de Duitsers. Martin Bromley, zeventien en te jong voor het leger, probeert de twee jaar oudere John Patterson te overreden samen in dienst te gaan, maar die wil zijn droom om te gaan studeren niet opgeven. Uiteindelijk slaagt Martin er met een list in naar het front te vertrekken en blijft John achter in een stad waar de druk op
3
dienstweigeraars toeneemt. Na enkele dramatische gebeurtenissen meldt ook John zich aan en vertrekt naar NoordFrankrijk. In het leger wordt hij bediende van een getraumatiseerde officier. Aan mevrouw Bromley heeft hij beloofd te zullen uitkijken naar Martin. Leesaanwijzingen Als je altijd al meer hebt willen weten over de werking van propaganda en de oorlogsmachinerie, dan is dit boek echt wat voor jou. Maar verwacht geen boek dat bol staat van oorlogsgeweld. Het zijn juist de subtielere pijnlijke zaken van oorlog voeren die Brijs blootlegt, zoals de groepsdwang om je aan te melden voor het leger en de psychologische wonden die de oorlog toebrengt. Het verhaal speelt zich voor de helft af in Londen gedurende de eerste jaren van de Eerste Wereldoorlog. Je krijgt een goed beeld van de invloed van de oorlog op het alledaagse leven, op jongeren, op studenten en op arme burgers in de stad. De dreiging van bommen, de voedselschaarste, de oproep om het leger in te gaan en daarmee samenhangend de vele, vele doden die te betreuren waren - dat kun je lezen in dit boek. In de tweede helft bevind je je aan het front, in NoordFrankrijk of in Vlaanderen. Hier wel meer actie, maar geen heroïsche taferelen. Dit boek wil je laten kennismaken met de dramatiek en ambiguïteit van oorlog.
Arend
Brijs, S.
Roman in drie afdelingen: uitkomen uitgroeien - uitvliegen, onderverdeeld in talrijke hoofdstukjes, over een jongetje Arend dat al voor zijn geboorte (!) monsterlijk groot en vet is, en eigenlijk niet wil leven maar naar de dood verlangt. Zijn moeder sluit hem uit pure onmacht op, overlaadt hem met verwijten, waarop de baby, de peuter en de scholier alleen met hardnekkig huilen en schreeuwen reageert. Wanneer buurman, peuter juf en tante even aandacht aan hem schenken, slagen zij er soms in toegang te krijgen tot zijn autistische wereld. Omgeving, thuis en school zijn evenzovele oorden van geestelijke verwaarlozing, waar verwijten, pesterijen en gesar voortdurend aan de orde zijn. Arend wil aan dit gruwelijk leven ontsnappen en toont zich geobsedeerd door vogels. Aan een verzameling bizarre vleugels klampt hij zich wanhopig vast. De auteur kiest voor een volwassen perspectief, van waaruit de jongen zichzelf beschouwt en op die wijze enigszins kan bevroeden wat zijn eigen gestalte aan agressie oproept. Een bizar onderwerp in een meeslepende, voor een breed publiek toegankelijke stijl beschreven.
3
Het huisje aan de sloot
Bruggen, C. van
Samen met haar broertje ontdekt een niet met name genoemd meisje het leven en de wereld. Dit ontdekken gebeurt met een intensiteit en een levensdrang die kenmerkend zijn voor deze schrijfster (1881-1932). In elk van de 24 hoofdstukken, die onafhankelijk van elkaar staan, beschrijft Carry van Bruggen een herinneringsbeeld uit haar jeugd. Maar hoewel het geheel gesitueerd is in en om het huisje aan de sloot in Zaandam - Carry bracht er een groot deel van haar jeugd door - heeft ze deze herinneringen op tal van plaatsen geromantiseerd. Carry van Bruggen, zelf afkomstig uit een Joods milieu, geeft in dit boek een
2
beschrijving van een kleine Joodse gemeenschap omstreeks 1900.
Eva
Bruggen, C. van
Bekendste roman van Carry van Bruggen, stilistisch door de Tachtigers beïnvloed. Het om zelfstandigheid worstelende schoolmeisje Eva biecht zichzelf haar gevoelens en dromen op, en de moeite die ze heeft om geestelijke zuiverheid en lijfelijke lust te verenigen, wat haar uiteindelijk op middelbare leeftijd gelukt. Introspectie, joodse tradities, opkomend socialisme als heilsleer botsen op elkaar in dat ene individualistische figuurtje dat in onwetendheid omtrent seksualiteit is grootgebracht en van zichzelf en anderen schrikt. Een vrouwenboek van ongekende openhartigheid, gedateerd door de sterke detaillering en het "mooie" taalgebruik, maar actueel door de problematiek van de strijd om innerlijke zelfbevrijding.
4
Arjen
Bruijn, C.
Arjen Boer is de oudste zoon van een Terschellinger boerenfamilie. Samen met zijn moeder, broer en zuster moet hij na de dood van zijn vader voor de boerderij zorgen. Zijn vrijbuitersnatuur, zijn koppigheid en zijn liefde voor Japke Roos trekken hem vaak weg van de boerderij en zorgen voor problemen in het gezin en met Japkes vader die in hem slechts een zwerver en nietsnut ziet. Nadat zijn moeder hem weer eens tot de orde heeft geroepen, wil hij voor de zeevaart kiezen. Hij trekt zich terug in een hut in de duinen waar hij tijdens een hevige storm tot inkeer komt.
2
Sil de strandjutter
Bruijn, C.
Wanneer bij Terschelling, tijdens een storm op zee, een Zweeds schip vergaat, redt Sil, een bekende strandjutter, een meisje van ± 3 jaar. Hij neemt haar mee naar huis. Daar wordt zij door zijn vrouw en hem als kind aangenomen en samen met hun twee zonen opgevoed. Het boek geeft een prachtige beschrijving van het leven op het eiland aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw.
2
De Witte
Claes, E.
Dat dit overbekende streekverhaal uit de Belgische Kempen (met veel dialogen in dialect) zoveel herdrukken heeft bereikt, wijst op de niet aflatende sympathie voor overmoedige jeugd en vitaliteit, voor de gezonde ondeugd van schoolkinderen door de jaren heen. De Witte is een witharige kwajongen zonder gemene streken, maar die het niet laten kan zich uit te leven in een speels verzet tegen de soms wel erg rigoureuze tucht en strengheid van die dagen (begin 20e eeuw).
2
Dorp aan de rivier
Coolen, A.
Het boek speelt in Lith, een dorp aan de Maas in Noordelijk Brabant. Het omvat een aantal verhalen rondom de merkwaardige dorpsdokter Tjerk van Taeke, voor wie heeft model gestaan Jacob Wiegersma, van 1889 tot 1929 huisarts in Lith. Behalve over de dorpsdokter wordt er ook verhaald over tal van dorpsfiguren, zoals de stroper Cis de Dove, de veerman Nardje de Wit en vele anderen. Verder spelen de dorpsmolen, de jaargetijden, de natuur en vooral de Maas een belangrijke rol in het boek.
2
De stille kracht
Couperus, L.
Inhoud Centraal staat het residentiehuis van Van Oudijck in Laboewangi. Zijn jonge, tweede vrouw Léonie is een zinnelijke vrouw, die ervan houdt om mannen te verleiden. Niet alleen heeft ze een verhouding met Theo, zoon uit het eerste huwelijk van Van Oudijck, ze legt het ook nog aan met de inlandse hartenbreker Addy, die de geliefde is van Doddy, de dochter van Van Oudijck. Alles lijkt goed te gaan, maar de stille kracht gaat tegen de Nederlanders werken als resident Van Oudijck een regent ontslaat. Vanaf dat moment lijkt het residentiehuis bezeten door kwaadaardige krachten, culminerend in de scène waarin Léonie met sirih bespuugd wordt terwijl ze onder de douche staat. Een bijfiguur is Eva, die met haar altijd drukke man vlakbij de resident woont. Zij neemt de taken waar die Léonie als residentsvrouw eigenlijk zou moeten uitvoeren: recepties geven, culturele avonden organiseren, etcetera. Zij is de spil van het sociale leven in Laboewangi, maar zij kwijnt weg bij gebrek aan cultuur en avontuur. In tegenstelling tot Léonie blijft ze wel trouw aan haar man. Leesaanwijzingen Je moet waarschijnlijk even wennen aan de stijl van het boek. Couperus houdt van lange en soms ellenlange zinnen. Laat je er niet door afschrikken, ook niet door de Maleise woorden. Er zitten veel spannende zaken (overspel, een huis met geesten) in dit broeierige boek.
5
De boeken der kleine zielen Couperus, L.
De boeken der kleine zielen, een cyclus in 4 delen, wordt gezien als een van de beste romans van Couperus. Het boek geeft een meesterlijke schildering van de afgunst, de haat en de bekrompenheid van de leden van de familie Van Lowe. Centraal staat Constance Van der Welcke-Van Lowe, het zwarte schaap van de familie.
5
Eline Vere
Couperus, L.
Inhoud Eline Vere is na de dood van haar ouders samen met haar zusje Betsy opgevoed door een oudere tante. Betsy trouwt met de rijke Henk van Raat en na tantes dood trekt Eline bij hen in. Als het verhaal begint, woont ze er al drie jaar. Eline vult haar dagen met visites maken, zingen, lezen, samen met Betsy gasten ontvangen en naar de opera gaan. Ze geeft zich graag over aan fantasierijke bespiegelingen, die de realiteit vervangen. In de Haagse kringen vinden veel meisjes Eline kil en aanstellerig. Otto van Erlevoort verklaart Eline zijn liefde en hij vraagt haar ten huwelijk. Hoewel Eline geen liefde voelt en eigenlijk niet weet wat ze wil, stemt ze, in een emotionele bui, toe. Een tijdje later wordt het paar uitgenodigd de zomermaanden op de Horze, het landgoed van de familie Van Erlevoort, door te brengen. Hier heeft Eline de gelukkigste tijd van haar leven. Vincent Vere, een neef van Betsy en Eline, heeft tijdens Elines afwezigheid bij Betsy mogen logeren. Hij is een decadente, ziekelijk nerveuze jongeman, die wel veel van de wereld gezien heeft, maar het niet ver heeft geschopt. Eline voelt zich verwant met Vincent en voert lange gesprekken met hem. Op den duur vormt Vincent een bron van spanning in huize Van Raat; Eline kiest radicaal voor haar neef, en dat leidt uiteindelijk tot een breuk met Otto en daarna met Betsy. Vanaf dan gaat het met Eline bergafwaarts: haar gezondheid, zowel lichamelijk als geestelijk, heeft ernstig te lijden onder haar gebrek aan levenskracht. Tegen het eind van het verhaal verschijnt er nog een nieuwe man in haar leven: Lawrence St Clare, een vriend van Vincent uit Amerika. Zal hij erin slagen het leven van Eline een positieve wending te geven? Leesaanwijzingen Het verhaal wordt mooi en met veel gevoel verteld. Maar: de verfijnde taal van Couperus is wel al meer dan 120 jaar oud, dus daar moet je op z'n minst even aan wennen. Er komen regelmatig Franse woorden en onbekende begrippen voorbij; ook zonder die precies te begrijpen kun je prima verder in het verhaal. De wereld die beschreven wordt, verschilt nogal van onze werkelijkheid. Aan de andere kant: de gedachten en gevoelens van de personages de meeste zijn rond de 20, 25 jaar - zijn nog erg herkenbaar. Het psychologisch inzicht dat Couperus in de tekening van zijn verhaalfiguren toont, kan jou als moderne lezer heel wat leren over jezelf en je medemensen. In de roman komen allerlei levensvragen, die ieder weldenkend mens zich stelt, aan de orde; het boek geeft daarop zeker geen oubollige of ouderwetse antwoorden.
5
Van oude mensen, de dingen, die voorbij gaan Couperus, L.
Inhoud Er zijn twee verhaallijnen. De eerste gaat over de familie die in de greep is van een verschrikkelijk geheim. Angstvallig houden de stokoude Ottilie Dercksz en meneer Takma het geheim voor zich, benauwd om nog erger onheil over de familie af te roepen.
5
Gaandeweg wordt duidelijk dat vrijwel iedereen al lang op de hoogte is. Niemand weet echter wie er precies wel en niet op de hoogte is, waardoor de familieleden hun gevoelens niet met elkaar kunnen delen. Gaandeweg worden de familieleden steeds somberder en angstiger. De tweede verhaallijn vertelt over de jongste telg, die niet voor niets Lot heet. Hij trouwt met zijn nicht Elly zonder zelf goed te weten waarom. Hij maakt zich continu zorgen over de vloek die lijkt te rusten op de huwelijken in zijn familie. Leesaanwijzingen Ondanks de oude taal is het boek goed te volgen. Let wel op: vrijwel in het begin lees je al wat er gebeurd is in NederlandsIndië maar toch blijft het spannend om de familieperikelen te volgen. Maak eventueel aantekeningen om de vele personages uit elkaar te kunnen houden of kijk zelf op scholieren.com voor een overzicht van de personages. Misschien moet je wennen aan de taal van Couperus. Lees gewoon door want waarschijnlijk wen je al snel aan het ouderwetse woordgebruik.
Tikkop
Dis, A. van
Inhoud De hoofdpersoon, Mulder, die ook in de in Parijs spelende roman De wandelaar (2007) optreedt, keert terug naar Zuid-Afrika. Als opposant onder de naam Martin keerde hij zich in zijn studietijd tegen het apartheidsbewind. Omringd door nieuwsgierigheid, misdaad, corruptie en dieven woont hij in de Kaapprovincie en krijgt hij sympathie voor een drugsgebruiker. Hij probeert hem te laten afkicken. Dit mislukt. Hij neemt zich voor meer dan vroeger een 'menschenlezer' te worden, die kiest voor 'afstand, uit liefde'. Maar zijn drang om zich met de wereld te bemoeien wint het uiteindelijk… Leesaanwijzingen Het verhaal speelt zich af in het heden, maar er wordt regelmatig teruggeblikt naar het verleden. Om het verhaal beter te begrijpen, kan het handig zijn om je, ook tijdens het lezen, af te vragen hoe heden en verleden met elkaar verbonden zijn. Het taalgebruik is over het algemeen eenvoudig, maar af en toe worden er Afrikaanse woorden gebruikt. Het is niet erg als je die niet allemaal begrijpt. Interessant om in gedachten te houden: Adriaan van Dis heeft de achternaam van zijn moeder aangenomen. Mulder, de naam van de hoofdpersoon, is de achternaam van Van Dis' vader.
3
De herberg met het hoefijzer
Doolaard, A. den
Oorspronkelijke druk 1933. Romantisch verhaal uit de Noord Albanese alpen waar de eeuwenoude moraal van de bloedwraak het volk beheerst, ondanks een regering van orde en cultuur.
2
Oriënt Express
Doolaard, A. den
Beschrijving van het verzet van de Macedoniërs tegen de Turkse overheersing in het begin van deze eeuw. De schrijver geeft een beeld van de eensgezindheid van de Macedoniërs in deze strijd en van hun verdeeldheid na de verdrijving van de Turken. Uitstekende sfeer- en karaktertekening.
3
Strepen aan de hemel
Durlacher, G.L.
Vier verhalen waarin de schrijver vertelt hoe hij als joodse jongen in de jaren '30 in Nederland komt. In 1942 wordt Durlacher gearresteerd, naar Westerbork, Theresienstadt en Auschwitz-Birkenau gevoerd, waar hij tenslotte als enige van zijn familie Auschwitz overleeeft.
4
De held
Durlacher, J.
Nooit kwam Sara Silverstein in aanraking met geweld of het moest het met geheimen omgeven verleden van haar vader zijn. Tot ze op een herfstdag in het bos oog in oog komt te staan met een verkrachter. Niet lang daarna worden zij en haar familie 's nachts op gewelddadige wijze overvallen in hun huis. Dan doet Sara een gruwelijke ontdekking. Alles wat ze heeft geleerd over goed en kwaad lijkt niet meer te gelden. Er blijft voor Sara niets anders over dan het nemen van een dodelijk besluit.
3
De kleine Johannes
Eeden, F. van
Inhoud De kleine Johannes begint met 'Ik zal u iets van de kleine Johannes vertellen. Het heeft veel van een sprookje, mijn verhaal, maar het is toch alles werkelijk zo gebeurd.' Johannes is een jongetje dat veel van de natuur houdt. Op een dag ontmoet hij in de tuin de elf Windekind. Windekind neemt Johannes mee naar het rijk van de dieren. Johannes is zo van deze wereld vervuld, dat hij er wel altijd zou willen blijven. Maar dan laat Windekind Johannes ook de wereld van de mensen zien. Daardoor, en door de ontmoeting met de kabouter Wistik, het meisje Robinetta, Pluizer, dokter Cijfer, de Dood en uiteindelijk de Ongenoemde, wordt het sprookje gaandeweg steeds grimmiger en wordt Johannes uiteindelijk voor de ultieme keuze gesteld: zal hij in de sprookjeswereld van Windekind blijven of kiest ervoor om in te treden in de wereld van de mensen, waar hem 'eindeloos verdriet, vermoeienis en zorg' wachten? De kleine Johannes is een symbolische vertelling over de levensfasen van de mens en de zoektocht naar geluk. Leesaanwijzingen Het taalgebruik in De kleine Johannes is verouderd, maar desondanks heel leesbaar. Het kan zelfs zijn dat je erg geniet van de mooie taal van Van Eeden. Er komen veel symbolen en
4
metaforen in het verhaal voor. Je kunt het verhaal ook goed volgen als je deze niet meteen allemaal herkent en begrijpt. Als je je meer in het boek gaat verdiepen, zul je ontdekken dat veel dingen minder eenvoudig zijn dan ze lijken. Hoewel De kleine Johannes een oud boek is, zul je er veel in kunnen ontdekken dat je ook aan het denken zet over jouw leven.
Van de koele meren des doods
Eeden, F. va n
Inhoud De hoofdpersoon, Hedwig de Fontayne, wordt in 1856 geboren. Zij blijkt een zeer gevoelig meisje te zijn - 'fijn bewerktuigd' in de woorden van Van Eeden. Al op jonge leeftijd is zij gepreoccupeerd met de dood. Deze preoccupatie ontwikkelt zich, naarmate zij ouder wordt, tot werkelijk doodsverlangen. Bovendien worstelt Hedwig met haar seksualiteit. Hoewel zij wel degelijk seksuele gevoelens heeft, beschouwt zij deze als 'lagere instincten' die beheerst en, zo mogelijk, onderdrukt moeten worden. Dat leidt niet alleen tot innerlijke conflicten, maar ook tot dramatische verwikkelingen tussen Hedwig en haar jeugdliefde Johan. Als Hedwig op 20-jarige leeftijd trouwt met Gerard blijft de relatie lange tijd platonisch. Dat is mede de oorzaak van Hedwigs toenemende neerslachtigheid. Als Hedwig naar zee gaat om te herstellen, ontmoet zij de pianist Ritsaard, met wie zij een relatie krijgt. Ze vertrekt met hem naar Engeland, waar zij, als de relatie al tanende is, bevalt van een dochtertje. Het dochtertje sterft na enkele dagen. Hedwig lijdt aan een - wat we nu zouden noemen - postnatale psychose en vertrekt naar Parijs. Zij raakt het contact met de werkelijkheid volledig kwijt en komt terecht in een psychiatrisch ziekenhuis. De behandeling met morfine leidt tot een verslaving die Hedwig niet anders kan bekostigen dan door zich te prostitueren. Als zij de grenzen van de wanhoop heeft bereikt, laat zij zich opnemen om af te kicken. In het ziekenhuis maakt zij kennis met zuster Paula, een enigszins mystieke figuur, die Hedwig helpt haar problemen te boven te komen. Na haar herstel keert Hedwig terug naar Nederland, waar zij in een piepklein huisje naast het arme boerengezin Harmsen gaat wonen. Daar leidt zij een nederig bestaan en helpt zij het gezin en de andere boeren in de omgeving zoveel zij maar kan. Op een bescheiden manier vindt zij daar een soort geluk. Leesaanwijzingen Van Eedens taalgebruik is ouderwets - dat was het zelfs al in 1900. De eerste paar pagina's moet je daaraan wennen, maar daarna wordt het veel gemakkelijker. Waar je ook aan moet wennen is dat Van Eeden veel gebeurtenissen niet expliciet beschrijft. Met name waar het seksualiteit betreft gebruikt hij sterk verhullend taalgebruik. Dat is iets om op te letten. Je kunt ook voor de zekerheid een goede samenvatting bestuderen als je het boek uit hebt (doe dat niet vooraf, want dan weet je al hoe het afloopt). Ten slotte, Van Eeden beschrijft het leven van een vrouw aan het einde van de negentiende eeuw. Het is niet altijd even gemakkelijk om je in haar in te leven. Probeer dat toch te doen, neem Hedwig serieus. Zij is een dermate complex en interessant personage dat je inspanningen beloond zullen worden.
5
Kaas
Elsschot, W.
Inhoud Kaas is het verhaal van de eenvoudige Antwerpse kantoorbediende Frans Laarmans die van de ene dag op de andere besluit een agentschap in Edammer kazen te beginnen niet uit financiële nood maar om enkele sporten te stijgen op de sociale ladder. Het is misschien wel Elsschots populairste roman. [Bron: www.uitgeverijathenaeum.nl] Leesaanwijzingen Elsschot heeft zijn verhaal nuchter en zakelijk, maar ook humoristisch opgeschreven. Hij gebruikt korte zinnen en maakt korte hoofdstukken. Het is in het begin even wennen aan de wat oudere Vlaamse woorden, maar na een paar bladzijden zit je er helemaal in. Voordat het verhaal echt begint, is er een inleiding over het belang en de functie van stijl in de literatuur. Dit is - in vergelijking met de rest van het boek - een lastig stuk tekst. Je kunt er ook voor kiezen om het pas na afloop te lezen.
3
Lijmen; Het been Inhoud
Elsschot, W.
Bundeling van Elsschots meesterwerk 'Lijmen' en het vervolg 'Het been'. Op onnavolgbare wijze beschrijft Elsschot hierin de lotgevallen van de gewezen kantoorklerk Frans Laarmans, eerst als redacteur en later als directeur van het "Algemeen Wereldtijdschrift". Deze roman behoort tot het beste uit de Nederlandse literatuur. Met de inleiding van Menno ter Braak bij de eerste druk van "Het been" en een recensie van Vestdijk.
4
Een ontgoocheling
Elsschot, W.
Inhoud Dit boek is een heruitgave van twee korte verhalen van Willem Elsschot (pseudoniem van Alphons de Ridder, 1882-1960), ook opgenomen in zijn 'Verzameld werk'. Beide verhalen spelen zich af in Antwerpen aan de onderkant van de samenleving op verschillende momenten in de eerste helft van de twintigste eeuw. Ze zijn van 1921 en 1946. De thematiek is echter van alle tijden. In beide gevallen gaat het om mensen die niet vinden wat ze zoeken. De zoon uit 'De ontgoocheling' heeft geen succes in zijn carrière, en de vader wordt gepasseerd als voorzitter van de voor hem zo prestigieuze kaartclub. De drie donkere mannen uit 'Het dwaallicht' dwalen door Antwerpen zonder de vrouw te vinden naar wie ze op zoek zijn. Aardige heruitgave, maar de somberheid die juist in deze verhalen overheerst, zal niet elke lezer meer aanspreken.
2
Villa des Roses
Elsschot, W.
Inhoud Roman over het uitzichtloze leven van de bewoners van een derderangs pension in Parijs rond 1900. In korte, afgeronde hoofdstukken waarbij de bewoners van "Villa des roses", om de beurt ten tonele worden gevoerd, worden de wederwaardigheden en onderlinge verwikkelingen van deze bewoners belicht. Door de scherpe karaktertekening, het uitgebalanceerd taalgebruik en de bijtende humor blijft het boek ondanks de datering nog steeds boeien en geeft het een meesterlijk beeld van het leven in het begin van de 20e eeuw.
3
Het dwaallicht
Elsschot, W.
Inhoud Frans Laarmans zoekt met drie Afghaanse matrozen in Antwerpen naar Maria van Dam. Ze is echter onvindbaar. Laarmans loopt na zijn afscheid van hen via een omweg door de Lange Ridderstraat. Voor nr. 71 weet hij met 'zijn hele wezen' dat zij hier woont. Toch gaat hij naar huis, 'naar die waar ik aan gebonden ben en die mij vervelen, onuitsprekelijk'.
3
De ijsdragers
Enquist, A.
Inhoud Het thema van de Boekenweek 2002 was 'Verhalen en gedichten over de liefde'. Met de raadselachtige titel ‘De ijsdragers’ schreef Anna Enquist het Boekenweekgeschenk. Een intrigerende psychologische novelle waarin de liefde een betekenisvolle rol speelt.
2
De thuiskomst
Enquist, A.
Inhoud Voorjaar 1775. Elizabeth Batts wacht in haar huis op Mile End de terugkomst af van haar man, de beroemde zeevaarder en ontdekkingsreiziger James Cook, die begonnen is aan de laatste etappe van zijn tweede grote wereldreis waarin het zuidelijk halfrond in kaart moet worden gebracht. Roem zal zijn deel zijn. Een eenvoudige boerenjongen is als verlichte geest de wereldzeeën gaan bevaren en opgeklommen tot de sociale elite van zijn land. Maar wat zegt dat over zijn merites als echtgenoot en als vader? Vijf kinderen heeft Elizabeth al voor hem gebaard. De twee oudsten, Jamie en Nathaniël, hebben hun vader maar weinig gezien. Drie anderen overleden vroeg, haar enige dochter Elly ten gevolge van een noodlottig ongeluk. Wanneer James in de zomermaanden van 1775 inderdaad arriveert, is het de vraag wie Elizabeth in haar armen sluit: een wettige echtgenoot die toch in zekere zin een vreemde blijven zal, of een man die eindelijk thuiskomt, zijn maritieme aspiraties terzijde schuift en eindelijk tijd zal hebben voor haar en de kinderen.
4
Elizabeth raakt al spoedig in verwachting van een zesde kind en alles wijst erop dat James Cook definitief aan wal zal blijven. Maar wie moet dan het bevel gaan voeren op de Resolution wanneer dat schip, halverwege 1776, zal uitvaren met de bedoeling via de noordelijke doorgang terug te keren? Een historische roman over de verlichting, Londen, maritieme ontdekkingsreizen, James Cook, maar vooral over de vrouw van Cook, Elizabeth Batts, de achterblijfster, moeder van zes kinderen van wie geen haar overleefde. [Bron: www.arbeiderspers.nl] Leesaanwijzingen Hoewel het verhaal zich afspeelt in de achttiende eeuw, is het taalgebruik van Enquist redelijk modern. Daardoor zijn de vele beschrijvingen gemakkelijk te volgen en kun je je gemakkelijk inleven in Elisabeth Batts. Doordat je je steeds, samen met Elisabeth, afvraagt of haar man weer thuis zal komen, bevat het boek voldoende spanning om door te willen lezen. In dit boek maakt Enquist wel gebruik van tijdsprongen, maar deze zullen niet voor problemen zorgen. Je zult dit boek zeker interessant vinden als je bent geïnteresseerd in de ontdekkingsreizen van de achttiende eeuw. Toch is dit boek ook interessant als je doorgaans niet zo heel erg van historische romans houdt. Het leven van Elisabeth is boeiend genoeg.
Contrapunt
Enquist, A.
Inhoud Anna Enquist schreef het Boekenweekgeschenk van 2002. In dit boek vertelt zij het aangrijpende verhaal over het verlies van haar dochter door een ongeluk. Een vrouw wijdt zich aan het instuderen van de Goldbergvariaties van Bach. Elk hoofdstuk wordt ingeluid door de muzieknotatie van de opeenvolgende variaties. Elk muziekfragment roept bij de vrouw herinneringen op. Herinneringen aan haar eigen geschiedenis als pianiste en schrijfster, aan haar gezin, haar moederschap en aan haar overleden dochter. Hiermee vervlochten is het verhaal van Bach die de Goldbergvariaties componeerde na de dood van een volwassen zoon. Dit spiegelverhaal geeft de roman de diepte van een contrapunt. De compositie van het boek is strak als de muziek van Bach. De emoties zijn beteugeld d r de taal en de ertaalde’ muziek. Dat geeft het verhaal de spanning en de dynamiek van een levende herinnering.
4
Grip
Enter, S.
Inhoud Mei 2007, het internationale spoorwegstation Bruxelles Midi. Bij gebrek aan echt wereldnieuws kondigen kranten de onsterfelijkheid van het mensdom aan; volgens een Amerikaanse hoogleraar zal het binnen twee decennia zover zijn. Op deze zelfde zonovergoten dag zullen, twintig jaar na hun studententijd en eerste kennismaking in alpinistenkringen, Vincent, Martin, Paul en Lotte elkaar terugzien. Een incident op de Lofoten, boven de poolcirkel,
4
stuurde hun levens op dramatische wijze. Er bestaat echter nog altijd verwarring over wat destijds precies is voorgevallen, en in de aanloop naar de voorgenomen reünie wordt het verleden voor ieder van de groep in een nieuw en soms ontluisterend perspectief geplaatst. Grip gaat over vriendschap, over reizen, over zelfinzicht, over vergankelijkheid en over de moeilijke en soms pijnlijke vraag of je het leven leidt dat je had willen leiden. Of de keuzes die je maakte wel jouw keuzes waren. Hoe het beeld dat je hebt van de ander zich tot die ander verhoudt.
Laatste nacht
Florijn, E.
Inhoud Een boek dat geschreven is in brieffragmenten, flashbacks en heden. Steven probeert zijn zoon een brief te schrijven en vervalt hierdoor in het verleden, dat voor hem nog heel centraal staat. Zijn vrouw heeft hem afgedwongen, tijdens haar stervensnacht, om nooit met een ander te trouwen, terwijl ze hem alleen maar nodig had voor de kinderen. Alex begrijpt zijn vader niet, probeert het niet eens, wat de nodige spanningen tussen beiden geeft. Tijdens de vakantie blijkt dat ze niet samen kunnen praten, daarom besluit Steven om een brief te schrijven. Wanneer hij deze heeft geschreven en in de brievenbus laat vallen, beseft hij dat hij vergeten is om het adres er op te zetten. Zoals hij al veel dingen is vergeten om te doen of na te laten. Geen doorsnee roman over hedendaagse gecompliceerde levensvragen als iemand is overleden, en wat te doen bij een belofte die je aan je overleden geliefde deed.
3
Schaduw van de wolf
Florijn, E.
Inhoud Het verhaal verdeelt zich in 3 gedeeltes. De oneven hoofdstukken gaan over een angstige droom, die je makkelijk kan volgen tijdens het andere verhaal, dat veel flashbacks heeft. Nina en Simon zijn tweeling en zijn elkaars tegenpolen in veel opzichten. Nina houdt van het gevoel van water over haar lijf en geniet van stevige zwempartijen. Als hun moeder overlijdt, hebben zij weinig binding met elkaar, totdat Simon halsoverkop naar Italië wil om meer te weten te komen over hun vader. Nina helpt Simon, maar komt haar eigen angsten tegen van vroeger en van nu, in de voor haar begrijpelijke vorm van de wolf, naar het sprookje van Roodkapje. Bij haar grootmoeder voelt ze de aanwezigheid van God, maar durft er nog niet veel mee te doen. Haar grootmoeder vertelt over hun vader, die hield van zwerven. Het verhaal heeft een open eind, je kan het naar je eigen goed dunken invullen hoe het verloop zou kunnen gaan.
3
Het meisje dat verdween
Florijn, E.
Inhoud Op ware feiten gebaseerde roman met twee verhaallijnen. Een joods echtpaar in de Betuwe duikt in 1943 onder met hun pleegdochter, maar laat hun eigen driejarig dochtertje achter onder de hoede van een dienstmeisje. Dit in de hoop dat de Sicherheitsdienst haar met rust zal laten omdat ze nog zo klein is. Het tegendeel blijkt waar: de burgemeester maakt de SD al na een paar dagen attent op de aanwezigheid van het kindje. Het wordt onmiddellijk afgevoerd naar Westerbork en vervolgens met het eerste transport naar Auschwitz, waar ze direct na aankomst wordt vergast. De andere verhaallijn is die van de pleegdochter, die onderduikt zonder te weten dat het dochtertje wordt achtergelaten. Haar verhaal gaat over de afschuwelijke onderduikperiode, de onzekerheid over het lot van het kindje, de onmacht er met elkaar over te praten, haar eenzaamheid als puber en hoe ze lang na de oorlog teruggaat naar het dorp in de hoop nog sporen/verhalen te vinden. De ware feiten staan achterin het boek vermeld. Dat maakt deze indringend geschreven roman nog aangrijpender. Aanvankelijk vlak, allengs zeer indringend geschreven; de verhaallijn van het kleine meisje is cursief gezet.
2
De tempel van Meerman
Florijn, H.
Inhoud David Meerman maakt op schaal een schitterende maquette van de tempel van Salomo. Jaren later wordt het bouwwerk door zijn dochter Sara Maria voor een geringe prijs verkwanseld. Voor Meermans biograaf worden de motieven alleen maar ondoorzichtiger als zijn onderzoek vordert. Een drieluik over mensen die elkaar menen te begrijpen, maar die eigenlijk vreemden voor elkaar zijn.
[Keuze uit] Verzameld werk
Friedericy, H.J.
Inhoud De sobere intens geschreven romans in deze bundeling spelen zich af in Zuid-Celebes, waar auteur zijn loopbaan als B.B.-ambtenaar begon. In "De Eerste Etappe" - in briefvorm kan men zijn persoonlijke ervaringen volgen. In "De Raadsman" vormt de Makassaarse samenleving de achtergrond van het verhaal, terwijl deze in "Vorsten, Vissers en Boeren" en "De laatste generaal" centraal staat. Laatstgenoemde roman, een beknotte versie van "Bontorio", is geheel gesitueerd in die feodale samenleving. Een spannend historisch familiedrama vol intriges. Figuren, sfeer en gevoelsleven zijn treffend weergegeven.
3
Twee koffers vol
Friedman, C
Inhoud Deze eerste roman van de schrijfster (1952, debuteerde in 1991 met de novelle 'Tralievader') speelt zich af in de jaren '70 in Antwerpen. De ik-figuur, Chaja, een joodse filosofiestudente, werkt als kinderoppas bij het chassidische gezin Kalman en hecht zich erg aan de kleuter Simcha. Als ze een week niet bij de Kalmans mag komen, omdat ze ruzie heeft gemaakt met de antisemitische conciërge, verdrinkt Simcha. Is dit Chaja's schuld? Chaja's vader zoekt een koffer met herinneringen aan Berlijn, de stad die hij in de jaren '30 ontvluchtte (zie titel). De dialogen en gedachten over het godsbestaan, het gebruik van geweld, zelfverdediging, antisemitisme en de positie van de joodse vrouw zijn boeiend.
3
Mijn naam is Frederik
Geerds, K.
Inhoud Aangrijpend relaas van een klein jongetje, dat de taal van de volwassene nog niet begrijpt. Door zijn fantasie en zijn Godsbeleving creëert hij een heel eigen wereld, waarin hij zich voortdurend afvraagt of hij nu de uitverkorene van God is of juist door Hem veroordeeld wordt. Zoals het in het leven van een kind gaat, lopen ook in dit verhaal werkelijkheid en fantasie vloeiend in elkaar over, nergens stokt het verhaal. Heel vertederend schetst de auteur een sprookjesachtige sfeer.
Klaaglied om Agnes
Gijssen, M.
Inhoud Herdruk van de intussen bijna klassiek geworden roman van Marnix Gijsen. Centraal staat een erg onvolwassen jongeman die voor de eerste maal de liefde ontdekt. Hoewel vaak over-romantisch blijft dit verhaal boeien door de superieure stijl van de auteur. Deze roman heeft er voor vele lezers nog een dimensie bijgekregen door de diverse onthullingen van de auteur over het autobiografische aspect ervan.
4
Waanzee
Haasnoot, R.
Inhoud De schrijver (1961) heeft het gegeven van de Katwijkse 'gekken’ l gger uit 1915 geromantiseerd: een vissersboot die aan de godsdienstwaanzin van enkele bemanningsleden ten gronde ging. De hoofdpersoon is een charismatische zeeman, die over bijzondere gaven beschikt. Tijdens een visvangst op de Noordzee verklaart hij contact te hebben met God. Aan de hand van talloze streng gereformeerde interpretaties van Bijbelteksten weet hij de bemanning zover te krijgen dat het schip onttakeld wordt en dat de twijfelaars aan boord op beestachtige wijze worden afgeslacht. Hun doel, Jeruzalem, wordt echter niet bereikt en de wereld blijkt ook niet te vergaan. De zeeman eindigt zijn leven in een krankzinnigengesticht, waar de schrijver hem bezoekt en ook
3
getuige is van een onverklaarbare daad. De gereformeerde sfeer bepaalt het intrigerende verhaal.
Steenkind
Haasnoot, R.
Inhoud Wouter, een jongetje net van de lagere school, ziet op een zomeravond zijn ouders het huis verlaten voor een wandeling door de duinen naar de zee. De volgende ochtend blijken ze te zijn verdwenen. Het lichaam van zijn vader spoelt enige tijd later aan op het strand, van zijn moeder blijft elk spoor ontbreken. De hoofdlijn in het verhaal is de relatie tussen Wouter en zijn moeder, in een zoektocht naar haar in verleden en heden, met vele facetten en in verschillende bewustzijnslagen. Hij worstelt zich door de tijd heen geflankeerd door een oudere, minder gevoelige broer en een zorgende tante die 'zwaar christelijk' is, in een dorp waarin men Katwijk zou kunnen herkennen. Aan het slot komen fantasie en werkelijkheid bij elkaar. Het boek is mooi geschreven maar blijft nogal eens steken in de soms surrealistische werkelijkheid en in irreële religieuze gevoelens.
3
De heugling
Haasnoot, R.
Inhoud Het vissersdorp Zeewijk (Katwijk) en zijn geschiedenis vormen de basis van de verhaallijnen in deze roman. De hoofdpersoon/verteller is de heugling, de dorpshistoricus die soms nogal geheimzinnige verhalen vertelt aan iemand die onschuldig in de gevangenis zit voor een daad die pas aan het eind van het boek openbaar wordt. Componenten van die verhalen zijn onder andere de impact die een groep onheilspellende raven heeft die in het dorp is neergestreken, een gemeenschappelijke droom die vele dorpsgenoten hebben, het leven van een excentrieke oudIndischman in een witte villa op het hoogste duin. Overal doorheen speelt ook het zwaar orthodoxe gedrag van nogal wat dorpelingen, beschreven in de veelvuldig gebruikte 'Tale Kanaäns'. Enigszins chaotisch is de eindindruk wel, maar de manier waarop het een en ander is opgeschreven vergoedt veel
3
Sleuteloog
Haasse, H.
Inhoud Een journalist benadert de kunsthistorica Herma Warner met de vraag of zij hem informatie kan verschaffen over Mila Wychinska. Hij is die naam tegengekomen in een dossier over mensenrechtenactivisme in Zuidoost-Azië. Het verzoek dwingt Herma zich te verdiepen in het verleden dat zij dacht voorgoed achter zich te hebben gelaten. Zij kende Mila vanaf haar jeugd als Dee Mijers, haar schoolvriendin in die tijd. Zij probeert de feiten omtrent het leven van Dee Mijers alias Mila Wychinska te reconstrueren, en wordt overspoeld door een golf van herinneringen aan haar jeugd in Nederlands-Indië en de jaren daarna. Ingeslapen en verdrongen emoties komen weer aan de
4
oppervlakte. Zij wordt zich opnieuw bewust van de duistere kanten van haar vriendschap met Dee, haar bijna mystieke band met Non, Dees tante, haar fascinatie voor de oude Indo-Europese familie van landeigenaren waartoe Non en Dee behoorden, en bovenal van haar verhouding tot Taco Adema, met wie zij sinds hun middelbareschooltijd in Batavia een paar heeft gevormd. Er blijft veel raadselachtig. Welke omstandigheden hebben haar huwelijksleven met Taco zo diepgaand beïnvloed en beschadigd? Wat er met Dee is gebeurd nadat zij elkaar uit het oog hadden verloren, weet zij voor een deel uit mededelingen van Non, maar die geven niet op alles antwoord. Ook over de plotselinge verdwijning van Non tast zij in het duister Leesaanwijzingen Sleuteloog is niet moeilijk geschreven. Er worden wel Indische woorden in gebruikt, maar er zit een woordenlijst achterin het boek. Daarin kun je de vertaling opzoeken. De hoofdpersoon haalt herinneringen op aan haar vriendin en die herinneringen worden los van elkaar beschreven. Je moet goed blijven opletten tijdens het lezen, want de herinneringen worden niet in chronologische volgorde beschreven.
Oeroeg
Haasse, H.
Inhoud De novelle Oeroeg is het verslag van de vriendschap tussen de ik-verteller en zijn jeugdvriend Oeroeg. Het is een bijzondere vriendschap: de ik-verteller is een Nederlandse jongen die in Nederlands-Indië woont en Oeroeg is een Indonesische jongen. Je ziet hoe hun vriendschap langzaam verandert naarmate de jongens ouder worden, tot het moment komt waarop de ik-verteller moet constateren: Oeroeg was mijn vriend. Leesaanwijzingen Dit boek zit niet vol actie, maar geeft een goed beeld van de verhouding tussen Nederlanders en inlanders in het NederlandsIndië van voor de Tweede Wereldoorlog. Je volgt Oeroeg en zijn vriend van nabij, je ziet welke hobbels tussen twee culturen ze moeten overwinnen en hoe de vriendschap zich ontwikkelt als de jongens ouder worden.
3
De scharlaken stad
Haasse, H.
Inhoud Indrukwekkende historische roman die zich afspeelt in Rome ten tijde van de Renaissance. De hoofdfiguur is de bastaard Giovanni Borgia die gekweld wordt door het feit dat zijn afkomst een raadsel is en dan ook op zoek gaat naar het geheim daarvan. Hella Haasse heeft hier een schitterende roman geschreven en een uitermate boeiend tijdsbeeld geschilderd. Ze schrijft kleurrijk en meeslepend. Haar typeringen zijn meesterlijk en ze weet de aandacht tot de allerlaatste pagina vast te houden. Een belangrijk, waardevol boek.
4
Heren van de thee
Haasse, H.
Inhoud In 1873 komt een jonge Nederlandse chemisch technoloog aan in Java, waar zijn ondernemende en vooruitstrevende familie plantages bezit. Hij begint een eigen plantage, Gamboeng, die zijn leven gaat beheersen. Ook nadat hij uit liefde is getrouwd met de levendige, gevoelige Jenny blijft alles in het teken van het afgelegen Gamboeng staan. Pas na haar zelfmoord in 1907 gaat hij begrijpen hoezeer hij haar en anderen te kort heeft gedaan en zichzelf heeft geïsoleerd door zijn onbuigzaamheid. Hella Haasse (1918), vooral bekend door haar historische romans waarin feit en fictie knap zijn verwerkt, groeide op op Java. Zij weet de sfeer van het eiland dan ook uitstekend op te roepen in deze mooie roman. Uitgaande van bestaande correspondentie en documenten, en in de van haar bekende zorgvuldige stijl, beschrijft ze fragmentarisch en uiterst boeiend de ontwikkeling van de hoofdpersonen.
4
Het woud der verwachting
Haasse, H.
Inhoud In 1949 publiceerde Hella Haasse Het woud der verwachting, een omvangrijk boek waaraan ze vanaf de laatste oorlogsjaren gewerkt had. Het beschrijft het leven van Charles van Orléans (1394-1465), de zoon van de vermoorde broer van de krankzinnige Franse koning Karel VI. Onvergetelijk is Haasses beschrijving van de slag bij Azincourt, hoe de Franse ridders met hun zware paarden en harnassen wegzakten in de modder en volkomen in de pan gehakt werden door de lichte Engelse boogschutters. Deze nederlaag bracht Charles van Orléans voor 25 jaar in ballingschap in Engeland, waar zijn poëtische talent tot bloei kwam. Teruggekeerd in Frankrijk speelde hij nauwelijks meer een politieke rol. Het boek is opgedragen aan Haasses in 1947 op tweejarige leeftijd gestorven dochtertje Chrisje. "Zijn hart ging in het zwart gekleed," schrijft ze over de hoofdfiguur. Net zoals haar eigen hart tijdens het schrijven van dit boek.
Cider voor arme mensen
Haasse, H.
Inhoud Twee niet met elkaar getrouwde mensen stranden in een Frans gehucht. Tijdens het oponthoud krijgen zij inzicht in hun gevoelens en de consequenties daarvan. Heruitgave van een korte roman met een diepgaande psychologische portrettering van twee ontwikkelde mensen die zich rekenschap geven van oorzaken en gevolgen van hun gevoelens. Hun zelfbeschouwingen worden gespiegeld in enkele eenvoudige gebeurtenissen in het armoedige dorp en de bewoners daarvan. De belevenissen, innerlijk zowel als concreet, van bewoners en bezoekers, hun reacties op elkaar, de natuur, hangen samen en bevatten een rijke symboliek. Het taalgebruik is zeer zorgvuldig, beeldend en ritmisch.
5
De verborgen bron
Haasse, H.
Inhoud Bij een bezoek aan het sinds jaren onbewoonde, aan zijn vrouw toebehorende landgoed doet een man ontdekkingen over zijn schoonmoeder (die hij nooit heeft gekend). Aanvankelijk lijkt zij hem een romantische, gevoelige vrouw met eigenschappen die hij in zijn eigen vrouw steeds heeft gemist. Maar bij het lezen in de nagelaten papieren wordt het hem duidelijk dat zijn schoonmoeder egocentrisch en liefdeloos was en verantwoordelijk voor de trieste jeugdjaren van zijn vrouw. Hij krijgt nu een heel ander beeld van zijn huwelijk. Een heel gevoelige roman met veel sfeer- en natuurbeschrijvingen.
3
Een nieuwer testament
Haasse, H.
Inhoud Hadrianus, prefect van het Romeinse Rijk, wordt bij een proces in 417 geconfronteerd met de vroegere hofdichter Claudianus, die hij 10 jaar eerder heeft laten verbannen. Claudianus werkt nu onder een valse naam als onderwijzer in een volkswijk van Rome. Hij confronteert Hadrianus met diens verleden en dwingt hem na te denken over zijn leven en carrière. Hella Haase debuteerde in 1948 met de novelle 'Oeroeg' en heeft sindsdien een groot aantal romans geschreven, die veelal spelen in een kleurrijk verleden en waarvan de hoofdpersonen op zoek zijn naar zichzelf. Daarnaast schreef zij een toneelstuk en essays. Deze prachtige roman valt op door zijn hechte constructie. De levensgeschiedenissen van de beide hoofdpersonen en het verleden zijn knap met elkaar verweven. Het leven in Rome wordt boeiend beschreven. De strijd van Hadrianus is zeer geloofwaardig, maar krijgt iets teveel nadruk, zodat Claudianus in vergelijking wat weinig aandacht krijgt.
4
Kleren maken de vrouw
Haasse, H.
Postuum heruitgegeven meisjesroman uit 1947 van Haasse (1918-2011), die zij al voor haar prozadebuut schreef. Inhoud Het verhaal gaat over een ambitieuze jonge vrouw die in de jaren dertig van de 20e eeuw met een vriendin in Amsterdam op kamers woont. Dankzij twee weldoensters volgt zij een opleiding tot modetekenares en werkt aan haar carrière. Ze heeft talent en dat wekt de jaloezie van een medestudente op. De huisgenotes worden ieder verliefd op een jongen en er volgen intriges rondom de jaloerse rivale. Uiteindelijk komt alles goed. Dat meisjes van 19 en 21 zelfstandig wonen en af en toe een biertje drinken is voor die tijd progressief. Verder houden ze zich net als moderne meisjes bezig met jongens, roddelen en natuurlijk: kleding. De inhoud doet wat ouderwets aan met uitdrukkingen als ‘wat l llig’ en ‘kalm aan, zus’ en ‘ erdui eld’. De pgewekte j nge meisjest n en de uitweidingen over mode worden soms afgewisseld met literaire beschrijvingen. Interessant als pre-feministisch tijdsbeeld en als
2
‘ erb ek’ an Haasse.
Het psalmenoproer
Hart, M. ’t
Inhoud Historische roman die zich afspeelt in Maassluis tijdens de 18e, begin 19e eeuw. In 1773 werd in gereformeerd Nederland een nieuwe psalmberijming ingevoerd. Men moest ook sneller gaan zingen in plaats van de gedragen zang op hele, langgerekte noten. Nederland stond op z'n kop. De commotie over het psalmgezang werd algauw een uitlaatklep van de verpauperde onderklasse. Het vissersstadje Maassluis, dat te kampen heeft met teruglopende haringvangsten, wordt het toneel van een grimmige volksopstand. De muziek- en natuurminnende reder Roemer Stroombreker raakt door een amoureuze affaire met huid en haar betrokken bij het oproer. Naast pikante slaapkamergeheimen en hilarische domineesportretten zorgen natuurbeschrijvingen en muziek voor een levendige invulling van de historische setting. De verschijning van 'Moot Sart' en Beethoven in het verhaal is een vondst. Maarten 't Hart heeft uitvoerig archiefonderzoek verricht voor dit boek. Letterlijke citaten in dialogen en 18e-eeuws vocabulaire geven het verhaal een authentieke kleur.
3
De kroongetuige
Hart, M. ’t
Inhoud De kroongetuige is zowel een roman als een thriller. In de eerste plaats is het een roman over (vergeefse) liefde, over jaloezie en vooral over een huwelijk dat wordt bedreigd door kinderloosheid. In de tweede plaats handelt het over iemand die van een moord beschuldigd wordt. Het gaat hierbij niet zozeer om de vraag hoe de schuldige zelf de beschuldiging ervaart, maar hoe zijn omgeving en met name zijn echtgenote daarop reageert. Zij is dan ook de eigenlijke hoofdpersoon van het boek, een kroongetuige die niet verhoord wordt. De zonnewijzer is een vervolg op De kroongetuige. Leesaanwijzingen Dit boek, dat vanuit het standpunt van de twee hoofdpersonen is geschreven, is goed te lezen en boeit tot de laatste bladzijde. Voor wie fan is van zowel het detectivegenre als een beetje romantiek, is dit boek heel geschikt. Als je bloeddorstige taferelen over kannibalisme bij ratten liever overslaat, is de moedige speurtocht van Leonie om haar overspelige echtgenoot uit de cel te redden alleen al de moeite van het lezen waard.
2
Mara
Heg, L. van de
Inhoud Het is 1931. Om haar zwangerschap te verbergen wordt Maria (16) door haar stiefvader, een streng gereformeerde dominee, verbannen naar haar tante op het platteland. Daar wacht ze op haar ongewenste kind, liefdevol verzorgd door haar tante, met als enig contact met de buitenwereld Ryer, de vriendelijke jonge dominee van het dorp. Langzamerhand wordt duidelijk dat Maria
2
misbruikt is door haar stiefvader en dat de baby van hem is. Toch leert ze van het kind te houden en is wanhopig als deze na de geboorte wordt weggegeven. Door de waarheid te vertellen valt er een last van haar af en krijgt ze hulp van Ryer en haar tante bij het terugvinden van baby Mara. Dan vindt ze ook de moed om haar ouders met hun schuld te confronteren en haar stiefvader te weerstaan. Typische sfeertekening van het platteland in de jaren dertig uit de twintigste eeuw. Zowel Maria als haar tante zijn zelfstandige vrouwen die voor zichzelf op weten te komen. Voor een groot lezerspubliek dat van familieromans en streekromans houdt. De christelijke achtergrond is niet te nadrukkelijk aanwezig. Debuutroman van de schrijfster (1983).
Tonio
Heijden, A.F.T. van der
Inhoud Op Eerste Pinksterdag van 2010 komt Tonio van der Heijden, het enig kind van A.F.Th. van der Heijden en Mirjam Rotenstreich, bij een verkeersongeval om het leven. In dit boek vertelt de schrijver zelf over het leven en de dood van Tonio. Het is dus een waargebeurd verhaal. Van der Heijden wil zijn kind een stem geven, een gezicht. Hij wil dat Tonio blijft leven in de harten van de lezers. In dit boek schrijft de auteur over zijn twijfels omtrent zijn kinderwens voordat hij daadwerkelijk vader werd, zijn twijfel of hij wel een goede vader is geweest en over de manier waarop hij en zijn vrouw omgaan met hun vreselijke verlies. Het is een eerbetoon geworden aan zijn muzen: zijn zoon en zijn vrouw. Leesaanwijzingen Tonio is een dik boek, maar je wordt al snel gegrepen door het waargebeurde verhaal. Hierdoor kun je het boek maar moeilijk wegleggen en wil je steeds verder lezen. Het is misschien moeilijk om je in te leven in het enorme verlies van een treurende vader, Adri. Ook verwijst Adri naar eerdere werken in de literatuur waarin het verlies van een kind wordt beschreven. Je zult deze werken waarschijnlijk niet kennen, maar dat is niet noodzakelijk om het boek te kunnen waarderen. De zinnen zijn niet al te lang maar er komen wel regelmatig moeilijke woorden in voor. Lees gewoon door, want je hoeft niet alles letterlijk te begrijpen. Er is sprake van verschillende verhaallijnen die door elkaar heen lopen. De verhalen worden niet chronologisch verteld maar zijn toch goed te volgen.
4
De stille plantage
Helman, A.
Inhoud Een echte klassieker uit de 20ste-eeuwse Nederlandstalige literatuur. Een Franse Hugenotenfamilie wil in de 17e eeuw in Suriname een nieuw leven beginnen. Vol idealisme starten Raoul, zijn vrouw en beide zusters een plantage waar de humaniteit het moet winnen van onrecht en rassenongelijkheid. Maar hun onderneming loopt fataal af. Deze roman uit 1931 is altijd populair gebleven.
3
Oorlog en terpentijn Inhoud
Hertmans, S.
Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Door de verhalen uit zijn jeugd vermoedde Hertmans dat de inhoud wel eens onthutsend kon zijn. Jarenlang durfde hij de schriften niet te openen. Tot hij het wél deed, en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde. Hij sublimeerde zijn verdriet in de stilte van de schilderkunst. In een poging dat leven te doorgronden schreef Hertmans zijn herinneringen aan zijn grootvader op. Hij citeert uit diens dagboeken en kijkt naar diens schilderijen, om uiteindelijk de ware toedracht te ontsluieren. Hertmans vertelt dit verhaal met een verbeeldingskracht waarover alleen grote schrijvers beschikken, en in een vorm die een onuitwisbare indruk op de lezer achterlaat. Oorlog en Terpentijn vormt een aangrijpende zoektocht naar een leven dat samenviel met de tragiek van een eeuw - en een postume, bijna mythische poging dat leven alsnog een stem te geven.
Tweestromenland
Herzberg, A.
Inhoud Dagboeknotities, gemaakt van 11 augustus 1944 - 27 april 1945 in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Niet slechts een weergave van de ervaren gruwelen en de strijd om het naakte bestaan, maar tevens van warm menselijke en van een groot verantwoordelijkheidsgevoel getuigende beschouwingen over de onderlinge verhoudingen, de geestelijke verwording van de bewakers, het handhaven van een hoog moreel peil door een aantal slachtoffers, de rechtspraak in het kamp. Naarmate de oorlog voortduurt, worden de aantekeningen indringender.
Amor fati
Herzberg, A.
Zeven opstellen over Bergen-Belsen. Autobiografisch relaas van hoogte- en dieptepunten van menselijkheid in het Duitse concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Inmiddels klassiek geworden getuigenis van de joodse advocaat mr. Abel Herzberg die in november 1946 deze beschouwing over mens en concentratiekamp liet verschijnen. Hij beschrijft het leven in de hel van Bergen Belsen, de onmenselijkheid der bewakers, maar daarnaast ook de menselijk-geestelijke hoogtepunten die in dit oord van verschrikking voorkwamen. Een boekje dat geen rauw, feitelijk verslag is, maar het nationaalsocialisme plaatst in de eeuwenoude rij van het kwade dat altijd de kop opsteekt.
5
Brieven aan mijn kleinzoon
Herzberg, A.J.
Inhoud Abel Herzberg vertelt in dit boek over het leven van zijn ouders en grootouders die Rusland uit angst voor de pogroms aan het eind van de vorige eeuw verlieten en in Amsterdam terechtkwamen. De moeilijkheden van deze emigranten in hun nieuwe vaderland en vooral de verschillende en veranderende ideeën over de joodse godsdienst worden subtiel en liefdevol beschreven. Hoewel dit oorspronkelijk brieven waren aan zijn kleinzoon, richt Herzberg zich uitsluitend tot hem als een volwassene en probeert hij duidelijk te maken uit wat voor 'nest hij komt.
Het verstoorde leven; dagboek van Etty Hillesum
Hillesum, E.
Inhoud Een intelligente en gevoelige joodse vrouw van 27 begint in 1941 met serieus zelfonderzoek om klaarheid in zichzelf te vinden en haar religieuze gevoelens vorm te geven. Ze doet hiervan, tot haar deportatie naar Westerbork, verslag in haar dagboek dat ze als haar gesprekspartner beschouwt, tegen de achtergrond van een toenemende isolatie van de joden. Etty Hillesum was bijzonder begaafd. De absolute eerlijkheid, de rake analyses, de liefde voor de medemens in al zijn/haar zwakheden en de uitstekende stijl maken van dit boek een uniek document. Het dagboek is niet enkel persoonlijk, maar stijgt hier bovenuit, en krijgt een algemene zeggingswaarde die vooral vrouwen van Etty's leeftijd zal aangrijpen
4
Het denkende hart van de barak Inhoud
Hillesum, E.
In deze brieven, die zij in de periode november 1942 tot september 1943 uit het doorgangskamp Westerbork, het laatste station in Nederland voor de deportatie van de joden naar Polen, aan vrienden en kennissen schreef, komt Etty Hillesum, net als in "Het verst rde le en”, naar voren als een ondanks haar zwakke gezondheid onvermoeibare vrouw met een zeer grote menslievendheid. Wat haar brieven bovenal bijzonder maakt, is haar scherpe observatievermogen dat haar in staat stelde het beklemmende bestaan van een tot ondergang gedoemde gemeenschap van uiteenlopende sociale groepen en individuen in sobere bewoordingen te beschrijven. Twee ervan werden eerder illegaal in 1943 en later in 1962 uitgegeven en inspireerden Jacques Presser tot zijn "Nacht der Girondijnen".
3
Achtendertig nachten
IJmker, J.
Inhoud Het is 1767 en Elsjen wordt na de verdachte dood van haar man opgesloten in het gevang in Assen in afwachting van de berechting. Zij baart een dochtertje dat direct van haar weggenomen wordt en heeft voor de nacht een helpster die haar tot steun is. Aan haar én aan het papier vertrouwt ze in achtendertig nachten haar levensverhaal toe. Voor de ogen van de lezer ontrolt zich de tragiek van een pienter boerenmeisje, gedomineerd door een bazige oma en een labiele en zwakke moeder. Gedreven door plichtsbesef zet ze haar grote liefde opzij om zich te laten uithuwelijken aan een lompe boerenzoon, zodat land bij land blijft. De schrijfster, van wie eerder twee kinderboeken en korte verhalen verschenen, kan meeslepend vertellen, zodat met spanning de ontknoping wordt afgewacht. Ze heeft zich goed verdiept in het Drentse leven in de achttiende eeuw. De authentieke begrippen van deze op een werkelijk gebeurde rechtszaak gebaseerde roman zijn in een verklarende woordenlijst achter in het boek opgenomen.
3
Afscheid van een engel
IJmker, J.
Drenthe, 1814. Roelf wordt geconfronteerd met de verminkingen van zijn zoon die is teruggekeerd uit de oorlog. De wonden doen hem denken aan zijn eigen ontstoken kwetsuren. Roelf besluit het geschrift van zijn moeder, dat hij al vijfendertig jaar in zijn bezit heeft, te lezen. Hij wil eindelijk de waarheid van zijn afkomst onder ogen zien. In gedachten gaat hij terug naar 1779. Dat is het jaar dat zijn claimende grootmoeder sterft en zijn oom over zijn lot wil beslissen. Hij ontvlucht de buurschap, waar zijn moeder doodgezwegen werd en waar hij op zijn zesde in hevige verwarring geraakte toen hij te weten kwam dat zijn moeder zijn vader vermoordde. Hij sluit zich aan bij een troep vrijgevochten vagebonden die, als kunstenmakers, langs de jaarmarkten trekt en daarbij rijke boeren berooft. Als de rode loop uitbreekt en zijn vriend sterft, krijgt Roelfs verdriet een uitweg. Gedwongen door ziekte, dood, honger en uitsluiting weerhoudt hem niets meer om zijn recht te laten gelden tegenover zijn eigen familie. Wat er dan gebeurt verzwijgt Roelf de rest van zijn leven.
3
Wij hadden het leven lief
IJmker, J.
De zoete titel verwijst naar een harde werkelijkheid ten tijde van de Duitse bezetting: dat er te weinig onderduikadressen voor de Joden waren, uit angst voor represailles. Joodse mannen die zich op advies van de Joodse Raad meldden voor 'werkverruimingskampen', konden zich buiten die kampen vrij bewegen en ontsnappen, maar waar konden ze heen? Vanuit een overtuigend neergezet perspectief van een twaalfjarig meisje dat een man uit zo'n kamp, Samuel, geregeld eten brengt, wordt in kaart gebracht hoe een verarmde plattelandsomgeving op het lot van de Joden reageerde. Het verhaal wordt verteld door een moeder,
3
geïnterviewd door haar dochter die schrijfster is en onderzoek naar de werkkampen voor Joodse mannen doet. Het verhaal wordt afgewisseld door brieven van Samuel en informatieve hoofdstukken, gebaseerd op boeken en websites, waarin de schrijfster zich ook afvraagt wat zij zou hebben gedaan. De moeder wordt nog steeds geplaagd door schuldgevoelens en plaatsvervangende schaamte - die de roman naar een overrompelend subliem einde voeren.
De zwarte met het witte hart
Japin, A.
Inhoud Deze roman is gebaseerd op een gebeurtenis uit het jaar 1837. In dat jaar komt een Hollandse handelsmissie van West-Afrika terug met een bijzonder geschenk voor koning Willem I: twee tienjarige Ashantijnse prinsjes dienen een Europese opleiding te krijgen om daarna hun land met die kennis te verrijken. Je leert de twee prinsen, Kwame en Kwasi, kennen in Afrika en je volgt hen naar de kleine kostschool in Delft waar ze terecht komen in de Nederlandse cultuur en een start maken met hun opleiding. Ze worden ook geïntroduceerd bij het Nederlandse hof en bouwen vooral met prinses Sophie een goede band op. De prinsen hebben het als zwarte bezienswaardigheden niet makkelijk in Nederland en ze reageren heel verschillend hierop, waardoor ze langzaam uit elkaar drijven. Leesaanwijzingen Als je van geschiedenis houdt, als je meer wilt weten van het koloniale verleden van Nederland of als je graag leest over verschillende culturen, zal deze roman je zeker aanspreken. In dit boek komen veel historische personages voor. Wat de koninklijke familie betreft (waarnaar veel wordt verwezen), word je geholpen door een stamboom aan het begin van het boek. Aan het begin van dit boek moet je misschien even geduld oefenen, want het verhaal komt wat langzaam op gang. Wanneer je bij de jeugd van de prinsen bent beland, krijgt het verhaal vaart.
4
De overgave
Japin, A.
Texas 1836 - een groep jonge Comancheindianen overvalt het fort van de pioniersfamilie Parker. Granny, de moeder van het gezin, moet toezien hoe haar kinderen en kleinkinderen worden ontvoerd. Moeder Granny is de enige overlevende die achterblijft. Veertig jaar later krijgt de dan hoogbejaarde Granny bezoek van Quanah, de aanvoerder van de door haar zo gehate Comanche. Hij is op weg om zich over te geven en zijn verslagen volk voor altijd in het reservaat te leiden. Hiermee wordt, na bijna vierhonderd jaar, de onderwerping van deoorspronkelijke bewoners van Amerika een feit. De overgave vertelt het aangrijpende en onvoorstelbare leven van een vrouw die in het gevecht om haar kinderen en kleinkinderen uiteindelijk het machtigste wapen moet leren hanteren: vergeving
4
Een schitterend gebrek
Japin, A.
Inhoud Dit boek is gebaseerd op het leven van Lucia, de eerste grote liefde van Giacomo Casanova. Het verhaal beschrijft de ontmoeting van Lucia en Giacomo, haar verraad en het terugzien, dit alles door de ogen van Lucia bezien. Het weerzien van Giacomo in Amsterdam is voor haar de aanleiding om op haar leven terug te kijken. Je gaat met Lucia mee naar het Italiaanse platteland, waar zij elkaar leerden kennen toen zij nog erg jong waren. Je leest hoe haar gezicht door ziekte blijvend verminkt raakt. Omdat uiterlijk bij de hogere Venetiaanse klasse waar Casanova toe behoort zeer belangrijk is, besluit ze uit liefde voor hem te vertrekken. Voor hem laat ze de boodschap achter dat zij er vandoor is met een knecht. Dit verraad zorgt ervoor dat hij nooit meer zo lief kan hebben als hij daarvoor kon. Lucia komt via Venetië in Amsterdam terecht, waar ze als hoer werkt. Daar ontmoet ze Casanova weer, die haar niet herkent omdat zij haar verminking verbergt achter een voile. Overwint liefde uiteindelijk alles? Leesaanwijzingen Het boek lijkt misschien in eerste instantie een standaard liefdesromannetje, maar onderscheid zich daarvan door het bloemrijke taalgebruik en veel filosofische wijsheden. Ook in opbouw en plot wijkt de roman af van het gewone liefdesverhaal.
Morgen in Antigua
Klein, E.
Deze roman is de vijfde publicatie van Elsbeth Klein, van wie ondermeer 'Winter in Ethiopië' en 'De hitte van Kaliasin' destijds positief ontvangen werden*. Haar verhalen spelen zich meestal af in verre buitenlanden. 'Morgen in Antigua' bestaat uit twee gedeeltes: het eerste speelt zich af in Berlijn, waar de twee hoofdpersonages, de Hollandse Laura en de Française Elena, elkaar ontmoeten; in het tweede staan gebeurtenissen in Guatemala centraal. Domineren aanvankelijk de herinneringen van Laura aan haar scheiding het verhaal, later zijn het vooral Elena's vragen naar de achtergronden van de moord op haar echtgenoot. Deze moord is de plot van het verhaal. De schrijfster weeft de levens van deze twee vrouwen, die in hun levensgevoel en hun levensomstandigheden zoveel raakvlakken met elkaar hebben, op ingenieuze wijze in elkaar. Het geërodeerde geloof van Laura, de invloed van de mystiek van San Juan de la Cruz op Elena en de maatschappelijke ontwrichting na de burgeroorlog in Guatemala geven de vragen rond een moord een bijzondere allure. Een indringend, met grote sensiviteit geschreven verhaal.
4
Het diner
Koch, H.
Inhoud Twee neven van vijftien jaar, Michel en Rick Lohman, doen op een avond, na een feest en in beschonken staat, iets verschrikkelijks. Hun misdaad kan hen jaren gevangenisstraf opleveren. De vader van Michel, Paul, weet wat de jongens gedaan hebben, omdat hij zijn zoon herkend heeft op de korrelige beelden van een beveiligingscamera, die getoond zijn in het tv-programma 'Opsporing verzocht'. Paul vermoedt dat zijn broer, briljant politicus en gedoodverfd winnaar van de aankomende verkiezingen Serge Lohman, er ook van weet, want Serge heeft Paul en zijn vrouw uitgenodigd om te komen eten (en praten) in een chique restaurant. Hoewel Paul dus van de daad van zijn zoon weet, is er nog veel dat voor hem onduidelijk is. Wat weet zijn vrouw Claire bijvoorbeeld? En wie heeft filmbeelden van de daad op YouTube gezet? Wat weet Serge precies, en vooral: hoe kan dit probleem opgelost worden? Is het voor Paul, zijn vrouw Claire en hun zoon Michel nog mogelijk samen het gelukkige gezin te zijn dat ze volgens Paul al jaren vormen? Op de avond van het diner komt Paul steeds meer te weten - of niet? Leesaanwijzingen Let op: het duurt ongeveer 125 bladzijden voordat je er precies achter gaat komen wat Rick en Michel gedaan hebben. Tot die bladzijden lijk je vooral te lezen over een avondje uit van twee welgestelde volwassen echtparen in een chique restaurant. Je leert Paul en Serge kennen, maar echte spanning zul je waarschijnlijk niet voelen. In het tweede deel van het boek, echter, neemt de spanning flink toe en blijken details die eerst onbelangrijk leken, toch belangrijk te zijn. Geduld wordt beloond dus, met dit boek. Verder moet je realiseren dat je je het hele verhaal in het hoofd van de vader van Michel zult bevinden - een leraar geschiedenis van middelbare leeftijd. Als je er tegen kunt dat een boek niet meteen heel spannend is en het bovendien wel leuk vindt om te lezen over iemand van een hele andere leeftijd en met een heel ander leven dan jij, dan is Het diner een echte aanrader: het is dan ook niet voor niets het best verkochte literaire boek van de afgelopen jaren.
3
[Keuze uit] Alle dierenverhalen
Koolhaas, A.
Inhoud In vijf afzonderlijke verhalen maken we achtereenvolgens kennis met de hazen Leendert en Mathilde, de muis Karel, de spin Balder D. Quorg, de eend Marie en de kalkoenen Nuurvik en Kuurdijl. Ze krijgen allemaal te maken met dingen die hun leven flink in de war gooien of zelfs regelrecht in gevaar brengen. Leendert ontmoet Mathilde, ze kunnen het uitstekend samen vinden, maar er zijn ook jagers in de omgeving. Muis Karel weet dat hij niet in de ouderwetse muizenval moet lopen, maar hij is jong en overmoedig en wil indruk maken, vooral op de vrouwelijke muisjes. Balder D. Quorg is een jonge spin, wiens eerste web vernield wordt en die daarmee niet overweg kan; hij raakt verbitterd, maar ook eenzaam. De eend Marie broedt op
i.o.
haar tien eieren en dat is een hele klus. Nog moeilijker wordt het al haar jongen in de gaten te houden, want overal loert gevaar. Op de kalkoenenboerderij hebben de kalkoenen vol koninklijke trots maar één doel voor ogen: flink te eten en dan te mogen sterven! Voor de kalkoenen Nuurvik en Kuurdijl liggen de zaken echter wat minder simpel. Leesaanwijzingen Je leest niet elke dag verhalen die over dieren gaan en niet over mensen. Aan de ene kant zijn ze heel serieus en gaan ze over zaken als leven en dood, maar ook zijn het vrolijke en humoristische verhalen. Je hoeft zeker geen echte dierenliefhebber of een natuurfanaat te zijn om ze te kunnen waarderen. De rol van de verteller in deze verhalen is vrij groot en daar moet je wel aan wennen. Als je ze hebt gelezen, kijk je waarschijnlijk heel anders naar spinnen of hazen. En misschien ook wel naar mensen.
Brandende harten
Kraan-van den Burg, G.
Twee jonge mensen, de jurist Anne Maurits Cornelis van Hall en Suze van Schermbeek zijn de hoofdpersonen uit deze roman, die vertelt van hun leven en inzet in de jaren na de Afscheiding (1834). De fysiek zwakke jurist zet zich volledig in voor de Afgescheidenen en verdedigt hen te vuur en te zwaard tegen alle mogelijke onredelijke eisen en in diverse processen. Aanvankelijk staat zijn vrouw nog niet geheel achter de visie van haar man, maar m.n. door een uitspraak van ds. H.J. Buddingh raakt ze overtuigd van de juistheid van zijn keuze. Talloze venijnige aanvallen hebben ze samen te verduren. Op 30-jarige leeftijd overlijdt de beroemde jurist, ruim vijf jaar later sterft zijn vrouw, drie jonge kinderen achterlatend. Het boek vertelt van hun leven vol lijden en liefde, Godsvertrouwen in alles. Het boek biedt inzicht in hoe het een rijk gezin in de moeilijke dagen na de Afscheiding verging.
3
De zondebok en andere verhalen
Kuijper, K.
Drieëndertig korte verhalen (gemiddeld zes bladzijden), fantasierijk en vaak met een verrassende ontknoping. Kees Kuijper verstaat de kunst spanning op te bouwen; een raadselachtige situatie ontwikkelt zich dikwijls in de richting van een thriller; hierbij is vaak sprake van een misdrijf. De verhalen handelen over gewone mensen, soms in een andere cultuur, en soms ook met een bovennatuurlijke inslag. De aandacht voor hun karakters en eigenschappen maakt de personen voor iedereen herkenbaar. Enkele verhalen zijn christelijk georiënteerd.
De komst van Joachim Stiller
Lampo, H.
Inhoud De komst van Joachim Stiller begint als een nuchter verslag van alledaagse én bijzondere dingen die de journalist Freek Groenevelt overkomen. Al in het eerste hoofdstuk blijkt iets doodgewoons als wegwerkzaamheden in een Antwerpse straat eigenlijk heel ongewoon te zijn. Groenevelt schrijft er een stukje over
4
in de krant en komt daardoor in contact met de verantwoordelijke wethouder. Deze bestrijdt dat er werkzaamheden werden verricht in de bewuste straat, maar voegt eraan toe dat er in de stad angstaanjagende dingen gebeuren. Groenevelt begint wat onzeker te worden. Als hij kort daarop een brief ontvangt van een zekere Joachim Stiller, die ruim anderhalf jaar vóór zijn geboorte is gepost, waarin verwezen wordt naar zijn veertig jaar later te verschijnen krantenartikeltje, kan Groenevelt er niet meer omheen: er gebeuren hier heel vreemde dingen. Leesaanwijzingen Het verhaal is niet bijzonder ingewikkeld en de spanning wordt goed opgebouwd. Bij het zoeken naar verklaringen van de merkwaardige gebeurtenissen wordt af en toe stevig getheoretiseerd: fysica, metafysica, psychologie, de Bijbel - net als in de boeken van Dan Brown zul je heel wat voorbij zien komen. Gebruik je verstand en lees gewoon door. Als je érgens problemen mee zou kunnen krijgen, is het waarschijnlijk de schrijfstijl van Hubert Lampo, waar je wel aan moet wennen. Hij schrijft in lange, soms ingewikkelde zinnen, en gebruikt ook graag moeilijke woorden. De schrijftrant doet inmiddels ook wat ouderwets aan. Dat betekent dat je met de nodige aandacht zult moeten lezen. Het zou zomaar kunnen dat je daardoor uiteindelijk meer zult genieten van het verhaal.
De zoom van zijn kleed Een middelbare, vereenzaamde vrouw heeft geen vrede meer met de traditionele beleving van het christelijk geloof.
Langenberg, R.
De kleine Rudolf
Leeuw, A. van der
Leeuw, A. van der
De kleine Rudolf is een dwerg, die worstelt met een minderwaardigheidscomplex en op kantoor het mikpunt is van de spot van zijn collega's. Toch weet hij zich staande te houden en van zijn leven een opwindend avontuur te maken. Zijn rijke verbeeldingskracht, die hem in staat stelt door te dringen tot de kern van de werkelijkheid, komt hem daarbij steeds te hulp. In een jaar tijd wordt zijn leven volkomen veranderd door een reeks gebeurtenissen: zijn reis om de wereld (een reis naar het oosten des lands waar hij zijn nicht Martha bezoekt), zijn welkom in de hof van Eden (Martha's landgoed) en hoe hij eruit werd verdreven (waarom hij zo halsoverkop terug naar huis ging). Zijn dood (het spotbeeld dat van hem bestaat sterft), en het huwelijk in het oord van kobolden (hij trouwt een meisje dat net zo mismaakt is als hij). Toch gaan zijn schoonste dromen en verwachtingen in vervulling. De verrukkingen van zijn dromen zijn voor hem werkelijkheid geworden.
Kinderland Autobiografische verhalen over een dromerige jongen.
Ik en mijn speelman
Leeuw, A. van der
Een luchthartige geschiedenis, die zich afspeelt in de tijd van gepoederde pruiken, duels en hoofse koketterie in Frankrijk. Claude de Lingendres wordt door zijn vader gedwongen de hem onbekende Mathilde d'Allemonde te trouwen. Hij ontmoet een speelman, raakt in de ban van diens lied en samen besluiten ze de wereld rond te trekken met muziek en zang. Zo ontvlucht hij het huwelijk. Spannende avonturen volgen, plunderingen door rovers, achtervolgingen door zijn vader en een sluwe neef. Een bekoorlijk meisje sluit zich bij hen aan en er ontstaat een spontane liefde tussen haar en Claude. Voor het altaar horen zij elkaars ware naam.
Feest van het begin
Leeuwen, J. van
Ruim twee eeuwen geleden, een hoofdstad in opstand. De jonge Catho, opgegroeid in een vondelingentehuis, merkt nauwelijks iets van de revolutie die gaande is, tot nieuwkomer zuster Berthe haar in het geheim leert lezen en schrijven, en de enige is die om haar geeft. Maar de twee verliezen elkaar uit het oog, ervan overtuigd door de ander te zijn verraden. Intussen begint pianofortebouwer Tobias, nieuwkomer in het land, een bijzondere vriendschap met iemand die hem een controversieel verzoek doet. De nieuwe tijd eist geluk, maar hoe bereiken ze dat? Joke van Leeuwen laat in deze prachtige roman haar personages het geluk nastreven hoopvol tot op de laatste bladzijde en nog lang daarna.
4
Kantelkind
Leguijt, G.
Judith is een jonge, zelfstandige, alleenstaande vrouw. Jaren geleden heeft ze, vlak voor hun huwelijksdag, haar vriend verloren door een ernstige, acute ziekte. Haar veeleisende moeder doet een voortdurend beroep op haar en dan komt daar nog Katja bij, een jonge depressieve vrouw die door een ingrijpende gebeurtenis op haar weg komt. Ook zij claimt Judith, die zich verliest in zorg voor anderen en zich ook nog eens voortdurend te kort voelt schieten. Haar dagelijks functioneren komt onder druk te staan. Pas wanneer misverstanden worden opgelost en ze zichzelf aanpakt ten opzichte van haar moeder, is er weer perspectief op een evenwichtiger leven.
2
Badwater
Leguijt, G.
Badwater is de tweede grote roman van Guurtje Leguijt over jonge mensen zonder (liefdevolle) ouders. Leguijt heeft zich na haar succesvolle roman Niemandsland verder verdiept in jongeren zonder roots (haar hoofdthema). De jonge Emma staat er alleen voor. Na een onveilige jeugd met haar aan alcohol verslaafde moeder is ze dakloos geweest. Ook nu zijn haar woonomstandigheden op zn minst opmerkelijk te noemen. Terwijl ze haar werk doet als schoonmaker op de kunstacademie,
2
luistert ze naar de verhalen van docenten en studenten. Een van deze gesprekken is voor haar de aanzet om op zoek te gaan naar haar wortels. Door een ontmoeting in de buurt waar ze opgroeide, ontdekt ze dat veel dingen anders zijn dan haar moeder haar altijd deed geloven. Alles komt op losse schroeven te staan, ook de herinneringen uit haar jeugd. Kloppen de verhalen over de dood van haar vader? Haar zoektocht geeft haar voor het eerst houvast, alsof ze een nieuw leven binnenstapt en zichzelf pas nu leert kennen. Een indringende roman over een ontworteld meisje op zoek naar de grond onder haar bestaan.
De ogen van Roosje
Lennart, C.
Levensverhaal van twee zusters, van wie de ene, sinds zij in haar jeugd de ogen van de geliefde pop Roosje uitstak, voor de ander het kwaad en de angst belichaamt, totdat deze gaat begrijpen dat de houding van haar zuster voortkwam uit een eigen, verborgen levensangst.
2
De tweeling
Loo, T. de
Loo, T. de
Inhoud Twee bejaarde vrouwen, een Nederlandse en een Duitse, ontmoeten elkaar bij toeval in het Thermaal Instituut van het fameuze kuuroord Spa. Ze herkennen in de ander hun verloren gewaande tweelingzuster. Gedurende hun kuur - beiden lijden aan artrose - vertellen ze hun levensverhaal: het wordt de laatste kans om een kloof van bijna zeventig jaar verwijdering te overbruggen. Geboren in Keulen, in 1919, zijn ze na het overlijden van hun ouders door familieleden bruusk van elkaar gescheiden. Anna groeit op bij haar grootvader, in een primitief boers en katholiek milieu aan de rand van het Teutoburgerwald. Lotte belandt vanwege haar tbc in Nederland, bij een oom met sterk socialistische sympathieën. Door de slechte verhouding tussen de families raakt ook het contact tussen de beide zusjes verbroken. De volstrekt verhollandste Lotte, die tijdens de oorlog joodse onderduikers heeft beschermd, staat aanvankelijk uiterst wantrouwig tegenover haar hervonden tweelingzus, maar wordt door de aangrijpende verhalen van Anna geconfronteerd met de keerzijde van haar eigen werkelijkheid: het lijden van gewone Duitsers in oorlogstijd. Bron: www.arbeiderspers.nl Leesaanwijzingen De gesprekken tussen Anna en Lotte in het kuuroord verlopen niet gemakkelijk. Dat is begrijpelijk, want er steekt een hoop achter. De zussen hebben heel veel pijnlijke ervaringen achter de rug. De gesprekken worden afgewisseld met lange passages waarin je meeleeft met de jonge Anna en Lotte. Die overgangen zijn niet moeilijk. In hun levens gebeurt erg veel, waardoor je je gemakkelijk zult laten meeslepen door het verhaal. Vooral als je geïnteresseerd ben in het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog zal dit boek je boeien.
Isabelle Inhoud
4
2
De beroemde filmactrice Isabelle Amable verdwijnt spoorloos tijdens een paar weken rust die ze na inspannende filmopnamen doorbrengt bij haar ouders in de Franse streek Auvergne. Intensieve speurtochten van politie met speurhonden, bijgestaan door vrijwilligers uit de streek, leveren niets op. Dorpsonderwijzer Bernard Buffon, in een ver verleden ooit door Isabelle en haar vader gered van de verstikkingsdood na een uit de hand gelopen pesterijtje van leeftijdsgenoten, is de enige die het zoeken niet opgeeft; zijn drijfveer is zijn geheime, bijna religieuze adoratie van Isabelle. Hij is degene die uiteindelijk het raadsel van haar verdwijning oplost en de lugubere motieven van de dader achterhaalt. Maar de werkelijke beloning waarop hij had gehoopt, blijft uit. Leesaanwijzingen Isabelle is een heel vlot verteld verhaal met een aantal wendingen die je zullen verbazen. Het taalgebruik is niet moeilijk; wel moet je je instellen op een paar perspectiefwisselingen, maar die worden door de schrijfster duidelijk aangegeven. Het chronologisch vertelde verhaal is spannend door de wendingen, niet door achtergehouden informatie. Daardoor is het eenvoudig te begrijpen.
Kenau
Loo, T. de
Looy, J. van Looy, J. van
MacLeod, C.
Vrij naar de gelijknamige film Haarlem, 1572. De stad wordt belegerd en langzaam uitgehongerd door de Spanjaarden. Kenau Simonsdochter Hasselaer, de (spreekwoordelijk geworden) vrouw uit één stuk en voor de duivel niet bang, roept zo n driehonderd vrouwen op het noodlot niet af te wachten, maar hun lot zelf in de hand te nemen. Zij aan zij vechten ze vanaf de stadswallen met de soldaten. Het gaat er niet zachtzinnig aan toe: ze gooien hete pek, kokende olie en brandende hoepels over de hoofden van de aanstormende vijand. De vrouwen worden gedreven door angst, omdat de Spanjaarden kort daarvoor een waar bloedbad hebben aangericht onder de vrouwen en kinderen van Zutphen en Naarden. Kenau vertelt het pakkende verhaal van een moedige Hollandse vrouw in oorlogstijd, gebaseerd op een aantal waargebeurde voorvallen in een barre, maar belangrijke episode van onze geschiedenis. Begin 2014 gaat de film Kenau in première, van de makers van Süskind en Zwartboek (Fu Works), met hoofdrollen van Monic Hendrickx en Barry Atsma.
3
Jaapje Jakob Hoe duur was de suiker Dit verhaal speelt zich af in het koloniale Suriname. Centraal staat een joodse plantersfamilie, in het bijzonder het wel en wee van de twee zusjes Elza en Sarith, en de slaven die in hun leven een rol spelen. Het leven van de slaven - vol kommer en kwel staat in schril contrast met dat van hun meesters, dat vol pracht en praal is. Deze
3
pracht en praal is evenwel verkregen door de onmenselijke inspanningen van de slaven. Duidelijk wordt dat de suiker van de plantages duur betaald is: met mensenlevens.
De barre winter van Negentig
Man, H.de
De eerste druk van dit boek stamt uit 1936 en toch is het anno nu nog best leesbaar. Soms zijn beschrijvingen te uitvoerig, maar de ellende die daggelders die niets verdienden vanwege de strenge winter van 1890 en ook wat de boeren toen meemaakten, is voortreffelijk getekend. Het lijken losse verhalen vol kleurrijke figuren, waarin 'de winter' de hoofdfiguur is. Steeds komt echter Houten Gert, de verpersoonlijking van de slechte mens, weer tevoorschijn. De karaktertekeningen zijn wat zwart-wit, maar de samenleving in het Zuid-Hollandse poldergebied rond de vorige eeuwwisseling, waarin stands- en religieverschillen een voorname rol speelden, is boeiend getypeerd. Zo is dit boek niet alleen streekroman, maar zeker ook sociale roman.
2
Het wassende water
Man, H. de
Het wassende water wordt beschouwd als Herman de Mans meesterwerk. De hoofdpersoon is Gieljan Beijen, een uit de klei van de Lek- en IJsselstreek getrokken natuurtalent, die het schopt tot dijkgraaf. Gieljan Beijen heeft het niet makkelijk: hij moet het opnemen tegen het water en het kruiende ijs, tegen de heren van Waterstaat met hun boekenwijsheid, tegen de boeren die hun eigenbelang niet aan het al gemeen belang opgeofferd willen zien, tegen de dominees die letterlijk Gods water over Gods akker willen laten lopen, tegen zijn heerszuchtige moeder, en ten slotte tegen zich zelf, want het houvast van het starre calvinisme is hij kwijt. Een heel ander boek is Maria en haar timmerman. De woesteling Chris gaat steeds meer de goede kant op, zij het met vallen en opstaan en met hulp van de herbergiersdochter Maria, zonder wie hij het zeker niet gered zou hebben.
2
Gesloten huis
Matsier, N.
De moeder is gestorven, haar huis moet leeg... Het zijn vooral de gewone, alledaagse, met betekenis geladen voorwerpen die bij haar zoon de herinneringen op gang brengen. Een boodschappentas, een kookboek of een bril gaan functioneren als grillige gidsen naar een gereformeerde jeugd in de jaren vijftig en naar een kindertijd die bepaald werd door ziekte en dood. Pas na het onherroepelijk leegmaken van de vertrekken waarin hij zijn jeugd en zijn moeder haar laatste dagen sleet; komt hij tot iets als een vergelijk tussen de benauwdheid van toen en het nagekomen begrip van iemand die, zelf gezegend met kinderen, zo goed en zo kwaad als het ging volwassen is geworden. 'Een geschiedenis zo hilarisch en tegelijk ontroerend dat je bij het lezen voortdurend de tranen uit je ogen aan het egen bent’.
3
Het achtenveertigste uur
Matsier, N.
Roman over de achtenveertiguurs-procedure van een Soedanese asielzoeker op Aanmeldcentrum (AC) Schiphol van auteur Matsier [1945], vooral bekend van zijn autobiografische roman 'Gesloten huis'. Deze nieuwe 'dossierroman' bestaat uit verhoren, beschikkingen, innerlijke monologen, verklaringen en interviews van een tiental steeds wisselende ambtenaren, tolken, ondervragers en advocaten. Hoe denken zij over en bepalen zij in 48 uur het lot van de man die in hun perceptie bijna geen persoon meer is, maar een geval? Een fascinerende alternering van saai ambtenaren- en juridisch jargon in het eigenlijke dossier en de levendige gedachtenvorming daarover door alle betrokkenen. Het geheel werpt een uitermate kritische blik achter de schermen van de absurde, willekeurige, bureaucratische, routinematige en onpersoonlijke 48uursprocedure van het asielbeleid in Nederland anno 2002. Geschikt voor geïnteresseerden in asielzoekers en asielbeleid.
3
Zondagavond
Meer, V. van der
Sinds de dood van haar moeder een jaar geleden bezoekt de 48-jarige Freeke iedere zondagavond haar vader Robert. Maar op de avond waaraan de roman zijn titel dankt, heeft ze weinig tijd voor hem. Robert had juist deze avond willen praten over een gebeurtenis uit de oorlog waarover hij niet eerlijk is geweest. Het geheim dat hem beklemt, heeft te maken met Mila, die hij destijds redde en die ook wekelijks bij hem op bezoek komt en hem op handen draagt. Vonne van der Meer (1952) schreef een aansprekende roman over morele, religieus getinte thema's als berouw, schaamte, schuldgevoel en de behoefte om die schuld op te biechten. Maar ook over geheimen, rivaliteit en het beeld dat mensen zich van elkaar vormen. Een boek dat getuigt van groot literair vakmanschap door de hechte structuur waarin ieder detail betekenis heeft, en door de soepele wisselingen in perspectief, met als hoogstandje hoofdstukken geschreven vanuit de waarneming van een stervende man.
3
Ik verbind u door
Meer, V. van der
Een vlinderslag van een vlinder in het Amazonegebied kan een orkaan veroorzaken in de Cariben. Dit door wiskundige en meteoroloog Lorenz geformuleerde principe, vaak aangehaald ter illustratie van de chaostheorie, vormt de basis voor de eerste roman van Van der Meer na haar succesvolle eilandtrilogie. De roman begint met een kleine onenigheid 's ochtends vroeg in het echtelijk bed van Edith en Berend. Die gebeurtenis bepaalt hoe zij later op de dag ten opzichte van anderen reageren en dat leidt tot een kettingreactie die als resultaat heeft dat er op het eind van de dag een dode te betreuren valt. Soepel rijgt Van der Meer de verschillende verhalen aaneen, waarbij er een overkoepelende verteller (een engel?) is die de rampspoed wel ziet aankomen,
3
maar niet kan verhinderen: mensen blijven zelf verantwoordelijk voor hun daden. Dat wie goed doet ook goed ontmoet, laat Van der Meer overigens ook zien in dit mooi geschreven, subtiele verhaal met - op de engel na - levensechte personages. Een zeer aantrekkelijke roman voor een breed publiek met een duidelijke morele boodschap.
Take 7
Meer, V. van der
Dertiger Lars, een Deense toerist, belandt in het slaperige Andalusische dorpje Los Baños de Calderón, een voormalig kuuroord. Per vergissing wordt hij door de burgemeester aangezien voor een cineast en Lars besluit om te doen alsof hij dat ook werkelijk is. De burgemeester vraagt hem zijn volgende film op te nemen in het dorpje. Lars laat vrienden die ook aan de kust vakantie houden overkomen en stelt hen voor als de filmcrew. Lydia, een Nederlandse vrouw die al jaren in de buurt van het dorpje woont, treedt op als bemiddelaar tussen Lars en de dorpsbewoners. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Lars en dat van Lydia.
3
Eilandgasten
Meer, V. van der
In Duinroos, een eenvoudig maar gastvrij huurhuis op een Waddeneiland, volgen de vakantiegangers elkaar op. De tijdelijke bewoners van Duinroos kennen elkaar niet, maar doordat ze aan dezelfde tafel eten, in hetzelfde bed slapen en in het gastenboek schrijven, komen ze met elkaar in aanraking. Zonder het te weten en haast onmerkbaar beïnvloeden ze elkaars leven en voegen ze zich tot één verhaal. De werkster die het huis aan het begin van de zomer schoonmaakt en aan het eind van de zomer winterklaar afsluit, beziet van een afstand het komen en gaan. Alleen de lezer is getuige van alle dromen en geheimen die schuilgaan achter de zinnetjes in het gastenboek.
2
De avondboot
Meer, V. van der
In deze 'roman in verhalen' uit 2001 keert de auteur (1952) terug naar het vakantiehuisje Duinroos op Vlieland dat het decor was van de succesvolle roman 'Eilandgasten' uit 1999. Opnieuw worden de gasten die gedurende een zomerseizoen in Duinroos verblijven gevolgd in hun vakantieweken, die voor allen belangrijke consequenties hebben. Geheimen worden krampachtig verborgen of juist abrupt onthuld, de relaties met familieleden, echtgenoten en minnaars komen in een ander licht te staan. De verbinding tussen de verhalen wordt gevormd door de figuur van de werkster, die ook een paar keer aan het woord komt, door voorwerpen als het gastenboek en het beukenblad daarin en natuurlijk door het eilandklimaat van wind, strand en zeelucht. In enkele verhalen keren figuren uit 'Eilandgasten' terug, zodat ook lijnen worden gelegd naar deze roman.
2
Laatste seizoen
Meer, V. van der
Voor de derde keer, na 'Eilandgasten' (1999) en 'De avondboot' (2001), volgt Van der Meer de huurders van het vakantiehuis Duinroos op Vlieland. Tijdens hun verblijf op het eiland komen ze tot inzichten in, en soms belangrijke beslissingen over hun leven. In drie van de zes verhalen keren personages terug die de lezer in de eerdere boeken leerde kennen. Een van hen treedt hier niet alleen op in haar 'eigen' verhaal, maar is ook een belangrijk personage in het verhaal dat daarop volgt. De verbindende figuur van de werkster keert eveneens terug. Oud en verzwakt kan ze de zorg voor het huis niet meer aan en op de ontroerende laatste pagina's overlijdt ze in haar geliefde Duinroos, in de kamer met het opschrift 'Privé' die drie boeken lang gesloten bleef. Wie de eerdere 'romans in verhalen' gelezen heeft, zal niet meer verrast zijn door de structuur, maar zich wel in een vertrouwde omgeving en bekend gezelschap voelen. Van der Meer schrijft helder en toegankelijk over zaken rond liefde, leven en dood waar iedereen mee te maken krijgt en leeft zich goed in haar personages en hun emoties.
2
De vrouw met de sleutel
Meer, V. van der
Een 59-jarige vrouw die na de plotselinge dood van haar man eenzaam en zonder inkomsten achterblijft, biedt zichzelf via een advertentie aan als voorlezer voor het slapen gaan ('beslist geen seks. bedoelingen'). Een aantal mensen reageert op de advertentie en Nettie gaat, aanvankelijk aarzelend, van start. Via haar voorleessessies strijkt Nettie neer op de rand van bedden in allerlei slaapkamers en leert ze heel verschillende mannen, vrouwen en kinderen kennen, ieder met zijn of haar eigen verhaal. Haar leven verandert, want geleidelijk raakt ze steeds meer betrokken bij de levens van sommige klanten, zoals dat van een 11-jarig meisje en een ongewild kinderloze vrouw. Zelf wordt ze heimelijk verliefd op een veel jongere man die ze voorleest. Op hun beurt hebben Nettie en de boeken en verhalen (eigen verhalen, Couperus, Dostojevski, Van Schendel) ook weer hun invloed op haar klanten. In dagboekvorm geschreven toegankelijk, helder en goed geschreven verhaal (eigenlijk een reeks verhalen) over eenzaamheid, intermenselijke relaties en de macht van verhalen.
3
De reis naar het kind
Meer, V. van der
Recensie Een 'vertelling' noemt de schrijfster dit boek, dat bij oppervlakkige lezing de adoptie van een kind uit de Derde Wereld tot onderwerp heeft. Na vergeefse pogingen zelf een kind te krijgen besluit een echtpaar van tegen de veertig namelijk in Peru een kindje te halen, nadat de vrouw daartoe overgehaald is door een louche figuur. Tot en met het grootste gedeelte van de perikelen in Peru is het verhaal volkomen voorspelbaar en clichématig, vooral omdat de vrouw zo verregaand naïef wordt gepresenteerd. Des te verrassender en
2
humoristischer is het slot van de reis. Naarmate het verhaal ongeloofwaardiger wordt, winnen de vrouw en het boek aan diepgang, maar is de compositie enigszins gekunsteld
Het smalle pad van de liefde
Meer, V. van der
Recensie Een Nederlands gezin brengt al een aantal jaren hun zomervakanties door bij vrienden, een Frans-Nederlands gezin dat in de Auvergne is gaan wonen om een nieuw leven p te b uwen na de d d d r een n dl ttig nge al an hun j ngste kind. r is een zeer hechte riendschap tussen de twee stellen, misschien k wel wat meer ch hing er als de twee paren in elkaars gezelschap waren iets erliefderigs in de lucht. a zeven jaar worden de vader van het overleden kind en de vrouw uit Nederland echt verliefd op elkaar. Een onmogelijke liefde die niet langer stand zal houden dan die ene zomer, zo spreken de twee ook met elkaar af. De vrouw bekent haar overspel aan een non met wie ze be riend raakt ia haar werk en langzaam ntstaat er in haar een religieus bewustzijn. en g ed geschre en, b eiende en fijnge elige r man er erlies, r uw, riendschap, een nm gelijke liefde, schuldge elens en een thema dat tegenwoordig zeldzaam is, er religieus ntwaken. De dichtregel ij wilden z nden bekennen en er was niemand aan wié van Czeslaw Milosz speelt daarbij een belangrijke rol. Vonne van der Meer werd zelf in de jaren negentig, toen ze in de veertig was, katholiek.
2
Robinson
Meijsing, D.
Robinson is een 17-jarige scholiere die met haar moeder is verhuisd naar een andere stad. Haar vader, zeekapitein, bezorgde haar haar buitenissige naam. Vrijwel buiten haar om ontwikkelt zich de intrige tussen de personen om haar heen: haar vriend, een klasgenoot van de nieuwe school en typisch een protestfiguur, haar dominerende moeder, zorgeloze vader, een lerares, de rector. Aan het eind van het boek blijkt zij met haar verdriet en gevoel van absolute eenzaamheid geïsoleerd te staan in een voorgoed veranderde wereld. De schrijfster blijkt precies de sfeer te kunnen oproepen door haar inlevingsvermogen en de kunst van het weglaten, en ze boeit door een vlotte, intelligente stijl.
2
Gesprekken met Gabriël
Miedema, A.
De hoofdpersoon van deze roman, Jacobus van den Domme, is een gelovig, protestantschristelijk mens die worstelt met allerlei vragen en twijfels, grote en heel kleine. Hem verschijnt de engel Gabriël telkens in een gedaante die past bij zijn probleemsituatie. Er vinden 25 ontmoetingen plaats tussen hen beiden. Op heel directe manier wordt Jacobus geconfronteerd met indringende vragen. De antwoorden zijn vaak verrassend, al kun je ze lang niet altijd antwoorden noemen. Geleidelijk vindt de hoofdpersoon rust en zekerheid van het geloof. Het boek is een herdruk van de uitgave van Bosch en Keuning uit 1948. Allerlei christelijke romans uit die
3
tijd worden door uitgeverij De Groot Goudriaan in deze pocketserie herdrukt. Het boek leest nog steeds plezierig en de tocht van Jacobus is boeiend en herkenbaar, in elk geval voor lezers met een christelijke achtergrond. Humor en soms verrassende gedachten maken het boek tot een interessante herdruk na zoveel tijd.
Het bittere kruid
Minco, M.
Recensie In de bekende novelle Het bittere kruid schrijft Marga Minco (1920) over de Jodenvervolging tijdens de bezettingstijd. In korte hoofdstukken realiseert zij de sfeer van toenemende onzekerheid en angst. Zelfs als de bezetter toeslaat, blijft er nog een spoor van hoop om aan het lot te ontkomen. Met kleine middelen roept de schrijfster een sfeer op van dreiging, ongegronde hoop en verwachting, die precies weergeeft wat in die jaren in de harten van de vervolgden leefde. Achterin een verklarend woordenlijstje met joodse termen.
2
Nagelaten dagen
Minco, M.
Recensie De zus van de hoofdpersoon Betje is op 23jarige leeftijd in september 1942 in Auschwitz door uitputting omgekomen. Ook haar ouders hebben de oorlog niet overleefd. Die vreselijke trauma's vullen het geheugen van de overlevenden gedeeltelijk. Ze blijven op zoek naar nagelaten spullen, die de herinnering voltooien en antwoord kunnen geven op open vragen. Vaak zijn allerlei kostbaarheden vóór de deportatie en het leeghalen van de huizen aan bekenden of buren in bewaring gegeven. Een zoektocht daarnaar is vaak ook een harteloze ontdekking. De bewaarders ontkennen de ontvangst of zeggen dat alles hun eigendom is. Zo niet Attie Suterius, die in het huis naast haar ouders woont. En antieke Japanse kom, het pronkstuk van de familie, duikt op. Ook in Amerika bij Eva, een schoonzus, komt een album te voorschijn met tekeningen en herinneringen aan haar dode zuster. Eva krijgt op haar beurt de Japanse kom met deksel in het ziekenhuis. Niets kan ten volle worden opgelost. Drie tijdlagen zijn door elkaar verweven: heden, de tijd vóór de oorlog en de tijd van deportatie. Dat maakt deze korte roman van de bekende schrijfster na lange tijd niet altijd even toegankelijk.
3
De andere kant
Minco, M.
De novellen in deze bundel hebben de aandacht gemeen die de schrijfster besteedt aan ‘de andere kant’ an de beschre en personages: b.v. de kwetsbaarheid achter de pose, de eenzaamheid en de weerloosheid tegenover de situatie van het ogenblik. Marga Minco bezit het vermogen om in fraai Nederlands een volledig afgeronde novelle te schrijven, meestal raak van karaktertekening en helder van sfeer.
3
De verdronkene
Moor, M. de
Recensie Vijfde roman van De Moor [1941], die in 1991 de AKO Literatuurprijs kreeg voor 'Eerst grijs dan wit dan blauw'. 'De verdronkene' gaat over het leven van de twee zussen Lidy en Armanda, waarvan de oudste, Lidy, door een noodlottig toeval in Zeeland verdrinkt tijdens de Watersnoodramp van 31 januari 1953. Armanda is altijd al jaloers geweest op haar zus en neemt nu, ondanks het feit dat het lijk van Lidy niet wordt gevonden, diens plaats in als echtgenote van Lidy's weduwnaar Sjoerd en als moeder van Lidy's tweejarige dochtertje Nadja. Armanda is niet in staat haar eigen leven te leiden en geeft haar eigen identiteit op. Het verhaal over het lot van de twee zusters wordt verteld in een afstandelijke en beschrijvende stijl, en focust afwisselend op Lidyen Armanda. Het is een boeiend en aangrijpend relaas over het levenslot van twee zussen tegen de historische achtergrond van de ramp van 1953
4
De aanslag
Mulisch, H.
Inhoud Op een koude avond vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, in de hongerwinter van 1944-1945, overkomt de achtjarige Anton Steenwijk een ramp: twee verzetsstrijders schieten een collaborateur dood, vlakbij Antons huis. In de chaos die volgt, neemt de Duitse bezetter wraak: Antons huis gaat in vlammen op en zijn ouders en broer worden doodgeschoten. Anton groeit hierna op bij zijn oom en tante in Amsterdam en probeert letterlijk en figuurlijk afstand te nemen van de verschrikkelijke gebeurtenissen van toen. Die gebeurtenissen blijven hem echter achtervolgen: op verschillende momenten in zijn leven komt hij mensen tegen die op een of andere manier te maken hebben gehad met de aanslag uit zijn jeugd. Door hen blijft hij over die avond nadenken en komt hij er langzaam achter wat er nu precies gebeurd is. Wie kan hij de schuld geven van de dood van zijn broer en ouders? Leesaanwijzingen Het kan zijn dat je een beetje moet wennen aan de vertelsituatie in dit boek. Je volgt weliswaar Anton door zijn leven, maar tegelijkertijd spreekt er dikwijls een verteller tegen je, die uit de gebeurtenissen rond Anton soms ingewikkelde conclusies trekt. Laat je daar niet door afleiden als je dat lastig vindt: het verhaal is heel goed te volgen, zelfs als je de toevoegingen van de verteller moeilijk te begrijpen vindt. Wel moet je er rekening mee houden dat De aanslag op het eerste gezicht een niet heel erg emotioneel boek is. Als je graag intensief meeleeft met een hoofdpersoon en graag een traantje wegpinkt tijdens het lezen, is dit boek wellicht minder geschikt voor je. Als je er daarentegen van houdt aan het denken te worden gezet over morele zaken als schuld of filosofische kwesties als tijd zal je erg veel plezier beleven aan deze roman, die niet voor niets een van de best verkochte en meest gelezen boeken uit de Nederlandse literatuur is.
4
Mulisch, H.
Siegfried Inhoud De 73-jarige succesvolle Nederlandse schrijver Rudolf Herter is met zijn veel jongere vriendin Maria in Wenen. Hij geeft een interview over zijn pas verschenen roman en krijgt tijdens het gesprek een idee voor een volgend boek: hij zal proberen om Hitler te begrijpen. Ook houdt Herter een lezing in de Wiener Nationalbibliothek. Na deze lezing benadert het echtpaar Ullrich en Julia Falk de schrijver. Zij willen hem iets belangrijks vertellen voordat hij begint aan die roman over Hitler. Herter bezoekt hen de volgende middag en hij ontdekt dat de werkelijkheid nog veel ongelofelijker is dan zijn eigen verbeeldingskracht. Leesaanwijzingen De intellectuele hoofdpersoon op leeftijd staat vermoedelijk ver van je af. Daardoor kun je het begin van dit boek als saai en traag ervaren. Maar wanneer je desondanks weet door te lezen, zul je terecht komen in een spannend verhaal over Hitler en de Tweede Wereldoorlog. Toch is Siegfried niet alleen een oorlogsboek. Zoals je van Mulisch mag verwachten, is dit boek een zorgvuldig gecomponeerd geheel en geraffineerd verweeft Mulisch feiten en fictie met elkaar. Bovendien betrekt de hoofdpersoon, Rudolf Herter, filosofen, componisten en de wereldgeschiedenis in zijn gedachtegangen, waardoor hij tot verrassende inzichten komt. Voor wie dit interessant vindt, is het een uitdaging om deze gedachten te volgen. Wanneer dat niet lukt, kun je nog genoeg plezier beleven aan de rest van de roman.
4
Het laat je niet los. Verhalen van Nederlandse schrijvers over Indonesië, vanaf de eerste jaren der compagnie tot op heden
Nieuwenhuys, R. (samenst.)
Een bloemlezing van "Indische" literatuur. De kenner bij uitstek Rob Nieuwenhuys (geb. 1908) verzorgde de selectie en korte toelichtingen. Van 32 auteurs zijn stukken opgenomen, het oudste is van Bontekoe in 1646. Verhalen uit de 20e eeuw vullen 300 blz. Het zijn de beste fragmenten en verhalen van deze auteurs en het behoeft niet te verbazen dat er een zeer boeiend en afwisselend boek tot stand is gekomen dat in geen enkele bibliotheek zou mogen ontbreken.
i.o.
De tornado
Nijenhuis, B.
Drie mensen, die elk een groot verdriet te verwerken hebben, zijn samen in een boerderij in Frankrijk als een tornado losbreekt; daardoor worden zij gedwongen zich opnieuw op God en op de zin van het leven te bezinnen. Recensie Dit uiterst boeiende en indringende verhaal laat zich moeilijk samenvatten. De gebeurtenissen spelen zich af op en rond een boerderij in Frankrijk. Hoofdpersonen zijn Vergy Maulveau, dominee Kladak en Ilze Zarmut. Daarnaast is er een groot aantal personen die ieder hun plaats hebben in dit goed geconstrueerde verhaal.
4
Maulveau, Kladak en Ilze hebben elk een groot verdriet te verwerken. Het Godsprobleem wordt zeer nadrukkelijk aan de orde gesteld door Jacob Kladak. Een tornado lijkt - voor Maulveau opnieuw - alles te zullen verpletteren, maar deze trekt voorbij. Maulveau en Ilze hebben elkaar in het grootste gevaar gevonden en Kladak vecht, als Job, op de zolder van de boerderij zijn eenzame strijd met God uit tijdens het geweld van de tornado.
Laatste wagon
Nijenhuis, B.
Een jonge vrouw voelt zich angstig, opgejaagd en van iedereen verlaten, maar heeft op het laatste moment een veelbetekenende ontmoeting. Recensie De auteur (1914-1972) schreef een aantal boeken die in de sector van de toen zo geheten christelijke romans bepaald afwijkend en ook vernieuwend waren. 'Laatste wagon' verscheen voor het eerst in 1954. Het 24-jarige meisje Tampy Burgerheem verliest in de oorlog haar beide ouders bij het bombardement van Rotterdam. Zij voelt zich eenzaam en dat wordt nog erger wanneer zij om (voorlopig) onopgehelderde redenen een diefstal pleegt en in de gevangenis terecht komt. Daarna heeft zij een geheim dat haar nog eenzamer maakt, welke toestand bijna ondraaglijk wordt door pogingen van een criminele organisatie haar in te lijven. Dat brengt haar tot wanhoop en steeds dringender wordt de vraag of haar leven nog wel zin heeft. Haar vragen naar God speelt daarbij een intrigerende rol. Het is een spannend boek, met soms een eigenaardige mengeling van absurdisme en humor.
4
Dossier 333
Nijenhuis, B.
Het boek Dossier 333 schildert ons het leven in een Westbrabantse plaats. Veelal gebeurt dat met grove penseelstreken doch hier en daar zijn opvallende nuances aangebracht. Daardoor ontstaat een boeiend boek waarin het streekeigene doorklinkt en dan niet alleen door de streektaal welke soms in het boek gebruikt wordt. Hoofdpersonen zijn de dominee en zijn vrouw maar daarnaast speelt er nog een geschiedenis welke zijn oorsprong vindt in de oorlog, nl. een ogenschijnlijke zelfmoord.
Voortgeschopt als een steen
Nolthenius, H.
Het leven van de epigrammendichter Leonidas van Tarente (3e eeuw voor Chr.). Recensie Tweeëntwintig eeuwen geleden werd Leonidas in het toen Griekse gedeelte van Zuid-Italië, in Tarente geboren. Als hofdichter van de overweldiger Pyrrhos vertrekt hij naar het huidige Griekenland. Daar en in Klein-Azië zwerft hij zijn hele leven rond, op bestelling epigrammen dichtend. Zonder ooit in zijn geboorteland terug geweest te zijn sterft hij in Klaros, bij Ephese. 'voortgeschopt als een steen' voelt hij zich altijd. In romanvorm schrijft Helene Nolthenius zijn herinneringen op. Filosofisch kijkt Leonidas terug op zijn leven en geeft zich rekenschap van
3
oorzaken en gevolgen, zonder vergoelijking van wat wellicht fout geweest is. Enige kennis van de klassieke wereld is nodig om van dit boek te kunnen genieten. De landkaartjes achterin vergemakkelijken het lezen. De roman is geschreven in het prachtige ritmische proza, waar Nolthenius patent op heeft.
De lichtwachter
Nouwen, P.
Het boek vertelt het verhaal van een journalist die na conflicten met zijn werkgever besluit bij een projectontwikkelaar in Spanje te gaan werken. Ook daar komt hij in allerlei probleemsituaties terecht. Dat alles levert een heel spannend verhaal op. Maar tegelijk is het boek een verslag van een zoektocht die een mens onderneemt die zich voorneemt de waarheid te vinden. De strijd die de hoofdpersoon in Spanje moet aangaan overstijgt al gauw het meer alledaagse gevecht: het is een strijd met de slechtheid van deze wereld en tevens een strijd met zichzelf. Opnieuw is in dit boek het thema: het filosofische verlangen naar harmonie. Nieuw is schrijver's preoccupatie met de muzikale orde, o.a. aan te treffen in het werk van Bach. Ook in dit boek laat de schrijver zich weer kennen als een rasverteller.
4
Het negende uur
Nouwen,P.
Op Palmzondag 1996 excelleert de 33-jarige Edward Schneider als Christus in de Mattheuspassion van J.S. Bach. Op Goede Vrijdag echter blijkt hij om drie uur (het bijbelse negende uur) overleden te zijn, met op tafel de passiepartituur opengeslagen bij Jezus' stervenswoorden. Een schimmige rechercheur gaat op onderzoek uit en fungeert als klankbord en als lezer van recensies, brieven en interviews, die als zodanig met een verticaal streepje in de kantlijn worden aangegeven. Zo heeft Edward op Witte Donderdag met 12 'volgelingen' gedineerd, onder wie de geldschieter en verrader Julius (Judas), die zich op Paasochtend te pletter rijdt, en het Escorthoertje Mirjam (Maria Magdalena). Maar in deze actualisering van het Passieverhaal is Edward als cynische Godloochenaar in feite een anti-Christus. Als contrast treedt in 10 van de 20 hoofdstukken de religieuze Bach op bij het componeren van zijn passie in 1729.
4
De god in de machine
Nouwen, P.
Bundel verhalen, waarin op speelse wijze steeds een filosofisch thema is verwerkt. Zo duiken daarin topics op als de verstoring van de wereldharmonie, de verhouding tussen scepsis en waarheid en de dualiteit van lichaam en ziel. Ondanks verschillen in tijd en plaats vertonen de verhalen onderling door hun beschouwelijke invalshoek een sterke samenhang. De ondertitel van de bundel luidt dan ook: 'Vijf hoofdstukken uit de geschiedenis van twijfel en overtuiging'. Iedere keer opnieuw wordt het vertrouwen in de vanzelfsprekendheden van het dagelijks leven op de proef gesteld. Een boek voor lezers die onverwachte wendingen in een verhaal kunnen waarderen.
4
Kinderjaren
Oberski, J.
Gevoelens en ervaringen van een joodse kleuter, die tijdens de Tweede Wereldoorlog met zijn ouders enkele jaren in een concentratiekamp doorbrengt. Recensie De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog zijn natuurlijk overbekend, maar hoe een klein joods jongetje (ikpersoon) die jaren beleefd moet hebben, is bijna niet voor te stellen. Deze novelle slaagt er echter volkomen in dit beeld te schetsen. Op een sobere, afstandelijke wijze worden de oorlogsjaren beschreven. Er is geen opsmuk van het onderwerp, geen standpuntbepaling noch rancune; slechts verwondering, pijn en een niet begrijpen blijven over. Het is in zijn eenvoud zeer veelzeggend voor mensen die kunnen navoelen wat er zich achter die belevenissen moet hebben afgespeeld.
2
Specht en zoon
Otten, W.J.
Inhoud Een wit linnen doek staat klaar om beschilderd te worden. Portretkunstenaar Felix Vincent wil er zijn meesterwerk op schilderen. Wanneer hij van een rijke zakenman de opdracht krijgt diens overleden zoon te schilderen, besluit hij dit linnen doek ervoor te gebruiken. Voor het eerst moet hij een portret maken, zonder dat de persoon die hij schildert kan poseren. Hij moet zich behelpen met wat foto's en een onduidelijke video-opname. Allerlei vragen dienen zich aan. Wie was die zoon? Waarom komt de opdrachtgever het schilderij niet ophalen op de afgesproken datum? Wat is er waar van de verhalen van een journaliste over de opdrachtgever? Leesaanwijzingen Het verhaal wordt verteld vanuit een schildersdoek. Wanneer je dat door hebt, is het leuk om te zien hoe een doek naar onze werkelijkheid zou kunnen kijken. Het verhaal begint bij het einde en de rest is één grote terugblik. Toch is het interessant om verder te lezen. Al snel word je nieuwsgierig naar de opdracht en wil je weten waarom het verhaal zo eindigt.
4
De wijde blik
Otten, W.J.
Het gaat in dit boek over de lustgevoelens van blinden. Opvallend is het veelvuldig voorkomen van blindheid en scheelzien, films en spiegels, met daarnaast het observeren en het bewustzijn geobserveerd te worden. Centraal staat de verhouding tussen de blindgeworden Susan en de filmcriticus Lex. In beider leven doet een ander zijn intrede. Ze verbergen dat voor elkaar en schamen zich, voelen zich schuldig. Susan heeft een kortstondige verhouding die ze afbreekt als ze de voorkeur geeft aan de liefde. Toch kiest ze, blindgeworden, voor haar erotische gevoelens, en verlaat Lex. Deze verbreekt zijn contacten met een andere vrouw, en blijft eenzaam achter, terwijl ze zijn denken blijft beheersen.
3
De vlek
Otten, W.J.
Het verhaal is een parabel die zich afspeelt in Amsterdam anno 2010 waarbij de saxofonist Abel Kans en zijn tweelingbroer Ton het pad kruisen van een eigentijdse Jezusfiguur. In het ziekenhuis waar Ton werkt als bewaker, krijgt Abel te horen dat er een kankergezwel in zijn longen zit. Later blijkt dat de X-ray van Abel is verwisseld met de scan van de geheimzinnige priester Josefsson. Abel heeft inmiddels het ziekenhuis verlaten en is spoorloos. Het is aan Ton om zijn broer Abel op te sporen voordat die de hand aan zichzelf slaat.
3
Hel en hemel van Dachau
Overduin, J.
De ervaringen van een gereformeerd predikant in vier gevangenissen en twee concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Recensie Kroniek van de belevenissen van een integer mens. Integer in het verwoorden van zijn emoties, die nergens tot valse pathos leidden, integer in het standhouden van zijn christelijke principes, zelfs in tijden van de grootste beproevingen: Duitse concentratiekampen en strafgevangenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ds. Overduin probeert een antwoord te geven op de vraag van het waarom van de mensenvernedering en vernietiging door de Nazi's, en de plaats die de christen bij die vraag inneemt. Het boek is een eenzaam document van de onverbrekelijke relatie tussen God en de mens in nood, over het vertrouwen tijdens de grootste beproevingen, over een oprecht geloof in de meest helse tijden. Een bijzonder boek, dat velen al bereikte en velen zal moeten bereiken. Uitmuntend in zijn taalgebruik, dat door soberheid aan kracht heeft gewonnen.
2
Huurling en herder
Overduin, J.
Recensie Een jonge predikant geraakt al vóór zijn bevestiging in een gemeente in een groot en innerlijk diep conflict met zichzelf en zijn omgeving. Hij weet zich een huurling omdat hij tijdens een roeitocht op het meer - door de stroom overvallen - méér zichzelf liefhad dan zijn naaste. Hij weet zich ook huurling t.o. zijn gemeente, van wie hij het gevoel heeft dat ze zijn woorden maar over zich laten heengaan. Hij weet zich tenslotte ook huurling t.o. zijn vroegere verloofde, die hij nota bene niet positief-christelijk genoeg achtte voor de pastorie. Nadat het grote innerlijke conflict tussen hem en God is uitgestreden, mag hij zich een herder weten: gebroken in eigen kracht. Een verhaal waarin de diepste waarden van het evangelie worden doorgegeven, en dat in een doorleefde, existentieel geladen stijl.
2
Het paradijs
Overduin, J.
Overduin, J.
Presser, J.
Recensie De ik-persoon deelt in de eerste zin van de proloog mee dat hij van zijn arts vernam dat hij nog hooguit een jaar te leven heeft: hij wil die tijd besteden 'aan het schrijven van mijn bekentenis'. Deze periode wordt in het boek beschreven. Een proloog door een vriend vormt het slot. De 'ik' overdenkt wat voor hem 'het paradijs' was in zijn leven en hij merkt welke allesbeheersende plek zijn vrouw en kind innamen. Hij voelt zich schuldig vanwege een bepaald gebeuren. Uiteindelijk vindt hij 'het eeuwige leven' doordat hij God echt leert kennen. Het boek geeft geen enkele informatie over de auteur (1907-1958). Deze was o.m. leraar en redactiesecretaris van de tweede druk van de 'Christelijke Encyclopedie' en schreef o.a. 'Huurling en herder'. Deze eenvoudige roman uit 1953 heeft verwantschap met 'Een nagelaten bekentenis' van Marcellus Emants en zou daarvan een christelijke tegenhanger genoemd kunnen worden. De taal is uiteraard niet echt modern, maar het boek is nog goed te lezen. Wie houdt van een meer traditionele christelijke roman zal dit indringende werk met betrokkenheid lezen.
Tragedie in Toulouse Klik HIER voor een achtergrondartikel De nacht der girondijnen Recensie Het verschrikkelijke lot van een Portugese jood, die een baan bij de O.D. (ordedienst) heeft in het kamp Westerbork, brengt hem tot het mee selecteren van de slachtoffers, die naar Auschwitz moeten. Zijn wanhoop en innerlijke verscheurdheid leiden tot een daad van verzet tegen zijn baas; met alle gevolgen van dien. Voordat hij zelf weggevoerd wordt, schrijft hij zijn ervaringen op. In compacte zinnen suggereert Presser de spanning, waaronder zijn hoofdfiguur staat, en het onafwendbare, als men een verkeerde(?), uit angst geboren, beslissing neemt.
2
2
3
Vallen
Provoost, A.
Inhoud Vallen gaat over Lucas, een vijftienjarige jongen, die ieder jaar met zijn moeder de vakantie doorbrengt bij zijn grootvader. Dit jaar is het eerste jaar dat zijn grootvader er niet meer is. Toch gaan ze op vakantie en verblijven ze in zijn huis. In het dorp wordt er erg geheimzinnig gedaan over zijn opa. Lucas komt in contact met Benoit. Hij geeft hem het gevoel iets waard te zijn en Lucas gaat steeds meer op Benoit steunen. Benoit blijkt zo erg tegen vreemdelingen te zijn dat hij er alles aan zal doen om ze terug te laten keren naar hun eigen land. Benoit weet Lucas uiteindelijk voor zijn karretje te spannen. Dan is er ook nog Caitlin, het buurmeisje van Lucas. Dankzij Caitlin komt Lucas te weten wat er in de Tweede Wereldoorlog is
3
gebeurd. Caitlin komt ook met Benoit in contact en tot ergernis van Lucas laat ze zich verleiden door hem. En dan komen de gebeurtenissen in een stroomversnelling. Leesaanwijzingen Anne Provoost gebruikt geen moeilijke taal in haar verhaal. Haar zinnen zijn duidelijk te volgen. Wel moet je in de gaten houden dat het verhaal niet chronologisch verteld wordt. Als je even doorleest in het boek, wordt de verhaallijn begrijpelijker. Daarbij maakt Provoost erg veel gebruik van het beschrijven van details, maar die hebben dan ook een betekenis in het verhaal. Het is voor jou dan ook een hele uitdaging om die betekenissen eruit te halen!
Het lam
Regnerus, J.
Recensie Deze indringende korte roman vertelt in heldere, ingehouden bewoordingen het relaas van Clarissa, moeder van de vijfjarige Joris die kanker krijgt. Het verhaal begint met J ris’ ntdekking an een d d lam p een markt. s nds raagt hij larissa f k hij kan d dgaan. ijn raag er iel haar ... e had n g geen waterdicht plan, geen tr strijke erklaring r ster en ... rt daar p plast J ris het vermiljoenrood van de ‘Vlaamse primitie en’. Clarissa ziet alleen nog eindigheid en verval. Eertijds was de wereld een kleurexplosie zoals het altaarstuk 'Het Lam Gods' van de Gebroeders Van Eyck. Nu ziet ze wachtkamers, patiënten, Cliniclowns, en haar kind dat lijdt, dat zich verzet tegen zijn moeder die hem uitlevert aan pijnlijke behandelingen. Haar waarnemingen leiden echter ook tot hoopvolle associaties met bezielde kunstzinnige verbeelding. Joris herwint zijn kracht. Ze bezoeken het altaarstuk, waarbij ze hem optilt op gh gte met het lam, z dat het g ddelijk licht neerdaalt p Het Lam, er de engelen en er de t egestr mde aanbidders, maar nu k een beetje er J ris ... . Debuutr man an de ederlandse beeldende kunstenaar en schrijfster (1971) die eerder enkele non-fictie titels publiceerde.
3
Deirdre en de zonen van Usnach
Roland Holst, A.
Dichterlijke uitbeelding van een Ierse sage over een wonderschone vrouw, door wie volgens de voorspelling grote helden vielen.
3
Publieke werken
Rosenboom, Th.
Inhoud Het is 1888. De Amsterdamse vioolbouwer Walter Vedder leest in de krant dat er op de plaats van zijn huis een groot hotel gebouwd gaat worden, en onmiddellijk begrijpt hij de kracht van zijn onderhandelingspositie tegenover de NV Victoria Hotel, die hem immers zal moeten uitkopen. In dezelfde tijd, maar dan in Hoogeveen, krijgt zijn neef, de
5
oude apotheker Anijs, een nieuwe concurrent. Wanneer hij ontdekt dat die jongeman, anders dan hijzelf, een universitaire graad in de farmacie bezit, besluit hij zijn ambitie te verschuiven van het medische, waarin hij toch al overvleugeld is, naar het medemenselijke: het gebrek in een naburig turfstekers gehucht is groot; de mensen zouden eigenlijk moeten worden verplaatst, maar dat kost een vermogen, precies het vermogen dat Walter Vedder wel voor zijn huis meent te kunnen bedingen. Vanaf dat moment slaan beide verhaallijnen ineen tot één grote intrige, en houden de twee hoofdpersonen elkaar onbedoeld vast in een wederzijdse wurggreep, die ook de lezer zal benauwen, tot de bevrijdende finale aan toe: Amerika. Publieke werken werd meteen als een meesterwerk herkend. Het schitterende verhaal werd geïnspireerd door de twee huisjes die nu nog te zien zijn in de gevel van het Amsterdamse Victoria Hotel en door de biografie van de Hoogeveense apotheker Radijs. Leesaanwijzingen: Het boek begint met een proloog, gevolgd door een hoofdstuk over de eerste verhaallijn. In hoofdstuk twee start de tweede verhaallijn. Hierdoor komt het verhaal wat langzaam op gang, maar als je er in zit, wil je niet meer stoppen met lezen. Het boek is 488 bladzijden dik maar je wilt heel graag weten hoe de twee hoofdpersonen zich steeds verder in de nesten werken. Eigenlijk wil je graag dat het goed met hen gaat en wil je hen waarschuwen maar mijn hemel, wat zijn ze eigenwijs. Rosenboom herontdekt oude woorden en bedenkt nieuwe. Daar moet je misschien even aan wennen maar je zult merken dat je al heel snel gewend bent aan zijn stijl.
De nieuwe man
Rosenboom, Th.
De eigenaar-directeur van een scheepswerf aan het Damsterdiep probeert omstreeks 1920 de toekomst van zijn bedrijf veilig te stellen. Recensie: Thomas Rosenboom (1956) vertelt steeds ongeveer hetzelfde verhaal tegen een steeds wisselend decor, dit keer een scheepswerf aan het Damsterdiep in het begin van het derde decennium van de twintigste eeuw. Hoofdpersoon is de woordenrijke Berend Bepol, 63 jaar, eigenaar-directeur van de werf, wiens huwelijk is gezegend met een dochter. Zijn tegenspeler is Niesten, de werfbaas. Door een huwelijk te arrangeren tussen zijn dochter en Niesten hoopt Bepol de toekomst van het bedrijf veilig te stellen. Maar ofschoon hij het beste met iedereen voorheeft, is van meet af aan duidelijk dat hij de tekenen des tijds niet verstaat en geen begrip heeft voor de mensen die hem dierbaar zijn. Dat mondt uit in een heroïsch conflict met Niesten, die door hem wordt bewonderd maar ook gevreesd. Het decor van de werf biedt Rosenboom de gelegenheid zich volop te verlustigen in de terminologie van de scheepsbouw uit het klinknageltijdperk. De roman is tegelijkertijd humoristisch en tragisch, in zekere zin vergelijkbaar met Elsschot, en, zoals we van deze auteur gewoon zijn, in stilistisch opzicht een hoogstandje.
3
Ik was een christen
Rosseels, M.
Deze roman biedt een groots fresco van het stervende Romeinse rijk in de vierde eeuw na Christus. Onder Julianus (de Afvallige) beleeft het een laatste opflakkering, maar deze jonge keizer brandmerkt het christendom als de schuldige voor de innerlijke verzwakking. Hij wordt gedood door zijn vriend en vertrouweling Alexander Marcus Aurelius, die aldus het christendom voor de dreigende uitroeiing wil behoeden. De volkomen onevangelische, bloedige wijze waarop de christenen na de dood van Julianus wraak nemen, staaft in hem echter de overtuiging slechts een vulgair moordenaar te zijn. In deze goed gedocumenteerde, boeiend vertelde kroniek pleit de schrijfster voor het ware christendom (gebaseerd op de naastenliefde) en zet zij zich af tegen de machtshonger van de kerk.
4
Dood van een non
Rosseels, M.
Een jonge vrouw moet door veel strijd en twijfel heen voor zij de weg tot God vindt. Recensie: Door haar intrede bij de weinig aristocratische Zusters van Boetvaardigheid wil Sabine Arnauld - trotse afstammeling van de vaandeldragers van het jansenisme - God a.h.w. uitdagen. Zij voelt zich niet geroepen, maar komt een belofte na, tot welker vervulling God haar door de dood van haar geliefden zou hebben gedwongen. Zij wil bewijzen dat zij door eigen wil een heilige kan worden. Later, na haar uittrede zal zij op alle mogelijke manieren opnieuw houvast proberen te krijgen, tot zij door het contact met de oosterse wereldbeschouwing komt tot het aanvaarden van een transcendentale God. De geloofsproblematiek wordt hier zo diep doordacht en beleefd dat deze roman nog steeds boeiend blijft, zelfs voor niet-gelovigen
4
Wacht niet op de morgen
Rosseels, M.
De jonge zoon van een Vlaamse edelman wordt in de twaalfde eeuw in een klooster opgevoed, maar voordat hij de gelofte aflegt, vertrekt hij met een vriend naar Jerusalem om het christendom te verdedigen. Daar wordt hij de vertrouweling van Prins Boudewijn, de troonopvolger. Als deze, dertien jaar oud, zijn vader opvolgt is hij reeds getekend door de melaatsheid. Na zijn dood raken de christenen zo verdeeld, dat uiteindelijk de mohammedanen Jerusalem veroveren. Maria Rosseels is een Vlaamse schrijfster, die een aantal historische romans heeft geschreven, waarin het christelijk geloof een grote rol speelt. In dit boek schrijft zij boeiend en met veel kennis van zaken over kruisridders. Zij geeft een goed beeld van de tijd, van de motieven van de verdedigers van het geloof en van de ontwikkeling van de hoofdpersonen. Van de lezer wordt verondersteld dat hij/zij bekend is met de geschiedenis van het christendom, met de rooms-katholieke kerk en met Kerklatijn.
4
Wierook en tranen
Ruyslinck, W.
Twee weeskinderen trekken door het door de Tweede Wereldoorlog geteisterde Vlaanderen. Recensie: Het verhaal van de weeskinderen Waldo en Vera, die tijdens de Tweede Wereldoorlog op de vlucht zijn en zo een gruwelijke gebeurtenis moeten ondergaan (de verkrachting van het meisje), heeft al menigeen diep ontroerd sinds de eerste druk van 1958. Middelbare scholieren zetten dit boek graag op hun boekenlijst maar ook de oudere lezer blijft geboeid door de eenvoud van dit aangrijpende verhaal.
Een zwerver verliefd
Schendel, A. van
Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen in Zuid-Frankrijk en Italië. Het is het verhaal van de dromende zwerver Tamalone; de liefde van de legeraanvoerder Rogier voor Mevena; Tamalones liefde voor Mevena; de tragische afloop van de verhouding van Rogier en Mevena. Ook nu nog blijkt het een boeiend en levend verhaal te zijn.
Een zwerver verdwaald
Schendel, A. van
Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen in Zuid-Frankrijk en Italië. Het is het verhaal van de dromende zwerver Tamalone; de liefde van de legeraanvoerder Rogier voor Mevena; Tamalones liefde voor Mevena; de tragische afloop van de verhouding van Rogier en Mevena. Ook nu nog blijkt het een boeiend en levend verhaal te zijn.
Het fregatschip Johanna Maria
Schendel, A. van
Dit boekje gaat over de intrigerende verhouding van Jakob Brouwer met het schip de Johanna Maria. Hij komt op haar te varen als scheepstimmerman en zal haar na vele lotgevallen uiteindelijk in eigendom krijgen.
Het oude huis
Schendel, A. van
Roman met de P.C.Hooftprijs bekroond in 1947. Van Schendel beschrijft er met de van hem bekende zorgvuldigheid en uitvoerigheid een Amsterdams grachtenhuis vanaf de zeventiende eeuw tot in zijn dagen. Het huis trotseert de tijd; het verandert weliswaar soms, maar blijft het oude. Het boek is een mooi voorbeeld van Van Schendels stijl: weemoedig en romantisch en met een uitvoerige aandacht voor het kleurrijke detail.
2
Een Hollands drama
Schendel, A. van
Twee hoofdpersonen heeft deze roman die zich afspeelt in de eerste helft van de negentiende eeuw te Haarlem: Gerbrand Werendonk, een kruidenier met een gereformeerd-rechtlijnig rechtvaardigheidsgevoel en zijn neef Floris, wiens vader zelfmoord pleegde en een grote schuld achterliet. Werendonk lost die schuld ten koste van grote offers af, maar wordt in Floris geconfronteerd met het erfelijke kwaad van zijn broer. De confrontatie tussen hen, die met beider dood zal eindigen, speelt zich af in de schaduw van het onafwendbare noodlot. Zonder twijfel één van de beste, zo niet de allerbeste roman van Van Schendel.
De grauwe vogels
Schendel, A. van
Met deze roman, spelend in het Hollands rivierenland, heeft Van Schendel een omgekeerde versie van het boek Job geschapen. Het lot slaat de rechtvaardige Kasper Valk waar het maar raken kan, maar deze, anders dan zijn Bijbelse voorganger, is niet bereid in een God zijn meester te erkennen, en hij weigert zich - ook bij de ergste tegenslagen - te onderwerpen aan wat zijn omgeving - vrouw, vrienden, buren, familie- Gods almacht noemt. Niet omdat hij zo'n God niet wil accepteren maar omdat hij er niets mee kan beginnen. Kasper Valk is door aanleg en opvoeding gepredestineerd tot een individualiteit, en hij realiseert zich tenslotte dat dit leven vol rampen slechts dient om hem terug te brengen naar waar hij uit voortkomt: de wereld van de eenzaamheid. De mens en zijn eenzaamheid is een thema dat in de boeken van de oudere Van Schendel een steeds grotere rol gaat spelen.
De waterman
Schendel, A. van
Deze roman speelt zich af in Nederland (Gorkum en de Hollandse binnenwateren) in de 19e eeuw. Hoofdpersoon is Maarten Rossaart, die zich losmaakt van zijn calvinistische omgeving en met zijn sociale en godsdienstige gevoelens tijdelijk onderdak vindt bij de Zwijndrechtse Nieuwlichters (1823-1843), een religieus-'communistische' broederschap. Hij is eerst dijkwerker en vervolgens schipper op de binnenvaart. Hij trouwt met Marie, een rooms-katholiek meisje. Hun kind verdrinkt, Marie wil niet meer varen. Maarten blijft varen, maar bezoekt wel telkens zijn vrouw. Op zekere dag blijkt zij gestorven. Maarten verdrinkt bij een poging zijn hond te redden. In deze historische roman is niet de geschiedenis het belangrijkst, maar het thema van schuld-doodnoodlot. Van Schendel schreef dit werk in zijn Hollandse periode (1929-1937), die gekenmerkt wordt door o.a. een sobere stijl. Er is meer suggestie dan beschrijving.
Jeugdherinneringen Schendel, A. van
Eind jaren dertig schreef de geboren verhalenverteller Van Schendel op verzoek van zijn kinderen zijn jeugdherinneringen
4
op. Wars als hij was van een te veel aan biografische belangstelling bedoelde hij dit een familiedocument te zijn voor privé-gebruik. Het is een aardig gebaar van de familie Van Schendel deze voor hen bestemde herinneringen ook voor buitenstaanders beschikbaar te stellen. Het is het verhaal van een jeugd in Indië, en het Westen van Holland - Haarlem, Den Haag, Amsterdam, aan het eind van de negentiende eeuw. Met foto's.
Overwinteren
Segers, G.J.
In dit debuut beschrijft de auteur het samenleven van vier jongens vanaf hun eerste jaar in een studentenhuis in Leiden. Allen van oorsprong van christelijke afkomst worden zij geconfronteerd met hun plaatsbepaling aan het einde van de jaren '80 en het begin van de jaren '90. Geen nadrukkelijk wild studentenleven wordt beschreven, maar dat van redelijk "brave" studenten, lid van een studentenvereniging. Allen worden op enigerlei wijze geconfronteerd met hun christelijke verleden en het verlies van het geloof in de waarden van "thuis". Wanneer een van hen ziek wordt en uiteindelijk zal sterven, wordt met name de verteller geconfronteerd met de existentialistsche vragen die ook zijn eigen leven zullen gaan beheersen. Als belofte aan zijn overleden vriend schrijft hij - nog net voor zijn dertigste - het verslag van hun vriendschap. Segers weet een boeiend en overtuigend relaas neer te zetten - waarschijnlijk baseert de auteur zich op eigen ervaringen. Ondanks de weinig spectaculaire ontwikkelingen laat deze roman zich toch zeer goed lezen.
3
Twee broers en een meisje met geel haar
Segers, G. J.
Sameh Mohammed, net afgestudeerd aan de universiteit van Caïro, wil zich inzetten voor een vrijer en beter Egypte en denkt erover om zich aan te sluiten bij een politieke oppositiepartij. Thuis heeft hij vaak discussies en verschil van mening met zijn oudere broer Magdy over de rol van de islam. Daar waar Sameh een andere toepassing en interpretatie van zijn geloof voorstaat en westerse waarden omhelst, ziet hij zijn broer steeds verder radicaliseren. Als Sameh Edith leert kennen, een dochter van een Amerikaanse zakenman, maakt hij via haar kennis met het christendom. Hij voelt zich tot haar aangetrokken, maar de aanslag van 11 september 2001 op het WTC verandert alles en leidt tot een gehaast vertrek van Edith en haar ouders uit Egypte.
2
De overkant van de rivier
Siebelink, J.
Het verhaal speelt zich af vanaf 1906 tot onze tijd in een Nederlands rivierlandschap. De hoofdpersoon Hanna groeit op in een omgeving van kleine boerengemeenschappen van verschillende godsdienst (hervormd, gereformeerd, katholiek). Haar man wordt veerman. Hij komt onder invloed van een streng protestantse sekte. Op het einde blijkt het incestmotief belangrijk. De moderne tijd doet zich gelden in o.a. de nieuwe brug en de milieuverontreiniging. Deze roman heeft een epische
3
breedvoerigheid en ruimte. De psychologische tekening is goed, maar het sterkst is toch de sfeertekening die bepaald wordt door de godsdienst (gesprekken, preken) en het prachtig en suggestief beschreven landschap. Eenvoudige stijl, gemakkelijk leesbaar. Literair waardevol, voor een groot publiek.
Knielen op een bed violen
Siebelink, J.
Inhoud Nadat zijn moeder is overleden loopt Hans Sievez van huis weg om te ontkomen aan zijn vader en het steile geloof dat hij aanhangt. Hij gaat als leerling werken op een kwekerij, volgt cursussen en samen met zijn jeugdliefde Margje begint hij zijn eigen kwekerij. Gaandeweg komt Hans steeds meer onder invloed van de evangelist Jozef Mieras. Deze probeert Hans te bekeren tot het ware geloof, maar Hans moet aanvankelijk niet veel van hem hebben. Desondanks vallen Mieras' aansporingen in vruchtbare aarde. Als Hans door God geroepen wordt, kan hij op niemand anders terugvallen dan Mieras en zijn vrienden. 'Margje mocht hier niets van weten. Ze zou er niets van begrijpen, zij moest hier helemaal buiten blijven.' Hoewel Margje ondanks haar eigen scepsis enige tijd moeite doet om Hans te volgen, raken Hans en Margje steeds verder van elkaar verwijderd. Stille getuige van deze verwijdering is de oudste zoon Ruben. In Knielen op een bed violen vertelt Jan Siebelink het verhaal van zijn vader. 'Ik ben altijd bang geweest om het complete verhaal te vertellen: het geleidelijke maar onstuitbare afglijden van een zachtaardig maar in zijn jeugd verwond man - vluchtend in het zwartste calvinisme - én het verdriet dat hij in zijn naaste omgeving veroorzaakt. Het is ook het verhaal van een grote liefde. Een man en een vrouw: de een wil overleven in het hiernamaals, de ander in het nu.' Het citaat van de schrijver is overgenomen van www.debezigebij.nl Leesaanwijzingen Het geloof speelt een belangrijke rol in dit verhaal. Als je daarin geïnteresseerd bent, zul je dit een interessant boek vinden. Er komen zeer veel verwijzingen naar de Bijbel voor in Knielen op een bed violen. Als je de Bijbel niet zo goed kent, kun je over deze verwijzingen heen lezen. De spanning in het verhaal is vooral psychologisch. Als lezer volg je van nabij hoe Hans steeds meer onder invloed van de evangelisten komt en zie jij, beter dan Hans zelf, welke gevolgen dat voor zijn naasten heeft.
4
Margaretha
Siebelink, J.
Op het eind van haar leven, teruggetrokken levend in het Abbruzzi-gebergte, kijkt Margaretha van Parma (1522-1586), erkende bastaarddochter van Karel V, terug op haar leven. Net 10 wordt ze door haar vader uitgehuwelijkt aan Allessandro de Medici, die jong sterft. Vijf jaar later trouwt ze met Ottavio Farnese, hertog van Parma en krijgt twee zoons, van wie Alexander overleeft. Nadat ze in 1559 landvoogdes der Nederlanden is geworden, werkt ze o.a. met Willem van Oranje op wie ze in stilte verliefd is.
4
Ondanks haar onafhankelijkheid blijft ze toch altijd de trotse Habsburg-dochter, ook als ze in 1567 van haar taak wordt ontheven.
Met afgewend hoofd
Siebelink, J.
Tijdens een slaapkuur, die de laatst mogelijke therapie vormt voor zijn kwellende handicap, zijn scheve nek, verricht de hoofdfiguur in een roes een soort tijdloos zelfonderzoek. De scènes die zijn leven markeren verschijnen hem, waarbij een langzaam naar de dood groeien, een drang naar toenemende afzondering zijn positie aan de grenzen van het bestaan versterkt.
Een dwaze maagd
Simons, I.
Recensie Gittel (12) vertelt over de tijd waarin ze opgroeit. Ze is kind van Joodse ouders die van België naar Nederland zijn verhuisd toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Haar vader, een volkomen ongeschikte zakenman, en haar moeder, een Argentijnse immigrante, hebben veel onenigheid. Telkens als de ruzies te hevig worden, reist haar moeder met Gittel naar haar ouderlijk huis in Antwerpen. Met zelfspot en ironie beschrijft ze de sociale verhoudingen van haar tijd, de economische verwarring als gevolg van de beurskrach, en de moeite die ze moet doen om de beschikking te hebben over een piano. Tegelijk tekent ze met het contrast tussen haar geloof in het goede en de keren dat haar vertrouwen beschaamd wordt, een scherp profiel van haar levensfase. De schrijfster (1911-1960) was voor de oorlog een internationaal bekend concertpianiste; deze carrière moest ze opgeven na haar gevangenschap in een concentratiekamp. Ze schreef tijdens de oorlog gedichten, die gepubliceerd werden onder de titel 'Wrange oogst'. Een roman vol inwendige spanning en harde lessen.
4
Schuim en as
Slauerhoff, J.J.
Recensie Slauerhoff (1898-1936) heeft zijn vaste plaats in onze letteren, als dichter en als prozaschrijver. De eerste druk van de verhalenbundel 'Schuim en as' verscheen in 1930. De bundel bevat 5 verhalen. Dat zee, schepen, zeelieden en de zeemansliefde, de eenzaamheid en China, een dominante rol spelen in Slauerhoffs leven en in zijn oeuvre blijkt ook overduidelijk uit deze verhalen, waarvan 'Such is life in China' misschien wel het bekendste is. Dat 'Slau' slordig omspringt met de stijl, is bekend. Ook hier komen we stijlbloempjes tegen die stilistisch niet door de beugel kunnen. Voor literaire lezers.
4
Het verboden rijk
Slauerhoff, J.J.
Recensie Een klassiek geworden roman, waarin de belevenissen worden beschreven van de dichter Luis de Camoës (ca. 1524-1580), die zich inscheept op een vloot, welke omstreeks het midden van de 16e eeuw van Lissabon wordt uitgezonden naar de Chinese haven Macao. Als zijn schip voor de kust vergaat, komt hij als schipbreukeling op een voor het vaste land liggend eiland aan. Vier eeuwen later strandt een Ierse marconist op dezelfde kust. Het zijn niet de overeenkomsten in hun beider lot, maar het is of zij kennis hebben van elkanders leven, waardoor de dichter gaat leven in de marconist, de marconist dreigt onder te gaan in de dichter.
Bougainville Inhoud
Springer, F.
De diplomaat Bo, als 'tijdelijk zaakgelastigde' vertegenwoordiger van de staat der Nederlanden in het piepjonge Bangladesh van 1973, ontmoet vlak nadat hij in deze functie is benoemd zijn oude jeugdvriend Tommie Vaulant in de hoofdstad Dacca. Tommie is een big shot bij de Verenigde Naties; hij is persoonlijk assistent van de secretarisgeneraal van de Verenigde Naties, in wie de lezer Kurt Waldheim kan herkennen. De volgende ochtend verdrinkt Tommie; 's middags spoelt hij aan op het prachtige strand van Cox' Bazaar. Tijdens Bo's werkzaamheden als diplomaat ontvangt hij van Tommies weduwe uit Amerika een pak papieren, hem nagelaten door Tommie. Het blijken de dagboeken van Tommies opa te zijn, aangevuld met dagboekfragmenten van Tommie zelf. Zo komt Bo er achter wat zich heeft afgespeeld tussen Tommie en diens jeugdvriendin Madeleen, vlak voordat hij naar Bangladesh moest afreizen. Als Bo later in Nederland Madeleen ontmoet op een schoolreünie, is hij de enige die van beide kanten het dramatische verhaal erover heeft gehoord. Hij vertelt Madeleen niet wat hij (en met hem de lezer) allemaal weet. Leesaanwijzingen Het verhaal is vooral in het begin lastig, zeker als je direct alles wilt begrijpen. Als je het opvat zoals je ook een spannende soap zou kijken, en je dus op je af laat komen wat de verschillende personages zeggen en doen, ontstaat later vanzelf het begrip. Je krijgt dan door hoe al die mensen met elkaar te maken hebben en hoe mooi Springer het in elkaar gezet heeft. Daarbij valt er veel te lachen. Let vooral op alle droogkomische beschrijvingen van idiote situaties. Daarnaast is de tragiek aangrijpend, maar zwaar wordt het nooit door de relativerende humor van Springer.
De oogst
Streuvels, S.
Recensie Streuvels schildert het harde bestaan van Vlaamse seizoenarbeiders, die in Frankrijk gaan oogsten. De jongen Rik is verliefd op de zus van zijn vriend Wies. Als boerenarbeider maakt hij bij haar, een boerendochter, geen kans. Om geld te verdienen en zich een man
2
te tonen gaat hij met de maaiers mee naar Frankrijk. Hij krijgt een zonnesteek en sterft. Wies keert met de anderen naar Vlaanderen terug. Hij loopt weg als Riks moeder komt vragen waar haar zoon is. Hoofdthema is de machteloosheid van de mens tegenover de natuur. Daarnaast spelen sociale motieven en jeugdige verliefdheid een rol. Ondanks de naïeve psychologie is dit een literair meesterwerk. De opbouw bv. is uitstekend. De taal is Vlaams gekleurd en daarom is de uitgebreide woordenlijst achterin welkom.
De vlaschaard
Streuvels, S.
Streuvels, S.
Deze roman speelt zich af op een Westvlaamse zeekleiboerderij tegen het eind van de 19e eeuw. Overheersend element is de natuur, met name het werk van de boer daarin, in dit geval de vlasteelt. Boer Vermeulen heerst nog autoritair over zijn bezittingen, maar de nieuwe tijd kondigt zich aan in de opstandigheid van zijn zoon Louis; ook trouwens in de houding van zijn vrouw Barbele tegenover haar man. De opstandigheid van Louis en de afhankelijkheid van het weer vormen het noodlotselement in het boek. De loop der gebeurtenissen is eenvoudig, evenals de psychologische schildering, al is de laatste krachtig genoeg. De stijl is trefzeker schilderend. De taal is Westvlaams, gemengd met ABN. Dit kan voor lezers moeilijkheden opleveren en daarom is de lijst met woordverklaringen achterin het boek erg welkom. Een literaire streekroman.
Werkmensen: De werkman, Kerstmis in niemandsland, Het leven en de dood in de ast
Rubber
Székely-Lulofs, M.
Inhoud Rubber, de debuutroman van Madelon Székely-Lulofs (1899-1958), speelt op een rubberonderneming op Oost-Sumatra. Het is tevens de beschrijving van een cruciale tijd, waarin de Deliaanse planterssamenleving een duizelingwekkende ontwikkeling doormaakt en waarin - tot de crisis van 1929 - veel geld wordt verdiend en verteerd. Madelon Székely-Lulofs weet er alles van. Geboren in Soerabaja als dochter van een bestuurder trouwt ze met een rubberplanter. Ze komt als één van de eerste vrouwen in een internationale mannengemeenschap. Hoe die daarop reageerde, staat in Rubber. De grote verdienste van Madelon Székely-Lulofs is dat zij afstand kan nemen van de voor haar zo vertrouwde wereld. Zij verplaatst zich bovendien gemakkelijk in de stille verbijstering van de koelies en de inlandse bedienden met wie ze is opgegroeid. Rubber is een roman en een document tegelijk. Al voordat het boek in de handel is, voorziet de schrijfster dat haar onderwerp tumult zal geven. Ze krijgt gelijk. Mede door een lawine aan kritieken is Rubber meteen een bestseller.
4
De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne
Tellegen, T.
Een jongen krijgt van zijn grootvader, een Russische emigrant, de wonderlijkste verhalen te horen. Het zijn verhalen over familieleden die voor de Russische revolutie in SintPetersburg woonden; over de eigenaardige gebruken, over de levenswijze die ze na hun vlucht terug naar het moederland Nederland in gedachten hadden meegenomen. Het zijn tot weemoede stemmende verhalen, soms grappig, soms laconiek of bizar, vaak somber, wanneer de grootvader niet naar de bodem van zijn herinneringen wil afdalen. Alsof iets hem tegenhoudt. Toon Tellegen laat ons iets proeven van de intimiteit die het vertellen eigen is, van de bijzondere ontmoetingen tussen een grootvader en zijn kleinkind. Onvergetelijke ontmoetingen, onvergetelijke intimiteit.
2
Het rozeneiland
Terlouw, S.
Samenvatting: Door een bijzondere ontmoeting raakt een Nederlandse vrouw gefascineerd door de geschiedenis van de joden op het eiland Rhodos. Recensie: Als kinderarts Rosa tijdelijk man en kinderen achterlaat om in Jeruzalem enige maanden onderzoekswerk te doen, wordt door een bijzondere ontmoeting haar belangstelling gewekt voor de geschiedenis van de joden op Rhodos. Pas vele jaren later is ze in de gelegenheid om zelf naar het eiland te gaan en krijgen de indrukwekkende historische gebeurtenissen vanaf de vijftiende eeuw tot na de Tweede Wereldoorlog vorm. Aan de hand van historische feiten en fictieve gebeurtenissen en personen wordt deze hele geschiedenis, waarin steeds allerlei godsdiensten en volken tegenover elkaar staan, gereconstrueerd in zestien elk op zich boeiende episodes, met als middelpunt het geslacht Amram. Sanne Terlouw, van wie ook 'Strijkkwartet' verscheen en die samen met haar vader Jan Terlouw thrillers schrijft, heeft een indrukwekkende, uitstekend gedocumenteerde roman geschreven die het verleden voor de ogen van de lezer doet herleven.
3
Barend Wels (in Verzameld werk deel 1) Een jonge onderwijzer aan een Amsterdamse volksschool komt voor veel teleurstellingen te staan.
Thijssen, Th.
2
Jongensdagen (in Verzameld werk deel 1) Thijssen, Th.
Heruitgave van het enige kinderboek van de schoolmeester Thijssen, waarin uiterst raak de alledaagse gebeurtenissen van een paar gewone Amsterdamse Jordaanjongens, begin 1900, worden beschreven. Schrijver (1879-1943) is een vaderlijk figuur, die met een grote liefde voor kinderen over hun wel en wee in het middenstandsmilieu vertelt: een veilige wereld, met
2
hardwerkende, fatsoenlijke, goedwillende mensen. Voor volwassenen een boek vol melancholiek makende herkenning, voor jongeren / kinderen nu een kennismaking met een tijd die zo volkomen verschilt van nu.
Kees de jongen (in Verzameld werk deel 1, ook los verkrijgbaar)
Thijssen, Th.
'Kees de jongen' van de onderwijzer, politicus en schrijver Theo Thijssen (1879-1943) is een klassiek boek. Het beschrijft het leven van een twaalfjarige Amsterdamse volksjongen op zo'n universele manier dat bijna iedereen er wel iets van zijn eigen jeugd in herkent. De 'grote Pers' en de 'zwembadpas' zijn generaties lezers hun leven lang bijgebleven, evenals Kees' liefde voor Rosa Overbeek.
2
Schoolland (in Verzameld werk deel 2)
Thijssen, Th.
In 1925 verscheen dit dagboek van een Amsterdamse schoolmeester voor het eerst. Een jaar lang schrijft hij min of meer regelmatig de ervaringen op die hij met zijn klas heeft. Ook al zijn de beschreven toestanden misschien gedateerd, de observaties van de kinderen en hun reacties, de overdenkingen en twijfels over zijn manier van optreden van de onderwijzer zijn van alle tijden. Het is de verdienste van Thijssen een en ander zo opgeschreven te hebben, dat een moderne lezer zich nauwelijks bewust is van het feit dat meer dan driekwart eeuw hem van het beschrevene scheidt.
2
De gelukkige klas (in Verzameld werk deel 2)
Thijssen, Th.
Dagboek van de Nederlandse schrijver (1879-1943), gewijd aan zijn gelukkige klas: de vierde en vijfde van een Amsterdamse volksschool. Theo Thijssen, pedagoog in hart en nieren, wars van ambtelijke administratie en regelzucht en behept met een onuitroeibare liefde voor kinderen. Daartussendoor, als kleine miniatuurtjes: tientallen juweeltjes van pedagogische aard. Hoe pak je een klas aan, hoe maak je contact, hoe beziel je ze en wat doe je voor hun suces in leren. Leren is aardig en leuk, als de meester belang in je stelt. Na zoveel tijd nog even verfrissend door de verbluffende kijk op kinderen, de milde zelfspot en het aardige bedrijf dat onderwijs heet.
2
Het grijze kind (aparte uitgave maar ook in Verzameld werk deel 2)
Thijssen, Th.
Hoofdfiguur in de roman is Henricus, een uiterst intelligente jongen die de hypocrisie in zijn burgerlijke milieu scherp doorziet. Centraal staan zijn ervaringen met de middelbare school, huiswerk, en de reacties daarop vanuit zijn milieu. Thijssen voert de absurditeit in zijn roman soms zo ver, dat er een volledige ommekeer in de verhoudingen ontstaat. Het grijze kind doorziet, dat de gezinsleden er heilig van overtuigd zijn hem altijd open en eerlijk benaderd te hebben. Maar in werkelijkheid hebben zij alleen maar gelogen. Het kind gaat dan ook naar een inrichting.
3
Het taaie ongerief Thijssen, Th.
In deze roman gaat het om de gevoelens, die bij de hoofdfiguur worden opgeroepen door zijn kleding en schoeisel. Vooral in de kinderfase wordt duidelijk, hoe het kind moet opdraaien voor de
2
fouten van de groten. De volwassenen hebben een volslagen onbegrip voor het kinderleed. Tussen de humoristische observaties door weet Thijssen magnifiek de onmacht van het kind om zich te uiten, te laten uitkomen. Het boek eindigt optimistisch: de kleine luxe kleren te kunnen kopen, die niet onmiddellijk afgedragen behoeven te worden.
Schaduwkind
Thomése, P.F.
Toonder, M.
Indringend relaas van de bekende auteur Thomése [1958], die eerder verhalen en romans schreef en in 1991 de AKO Literatuurprijs kreeg voor 'Zuidland'. Anders dan zijn eerdere uitgaven is dit verhaal autobiografisch. Het is onderverdeeld in een vijftigtal korte fragmenten en gaat over de dood van zijn pasgeboren dochtertje Isa. Thomése wisselt passages van ontreddering, diepgaande rouw en sprakeloosheid af met stukjes over het geluk van het prille vaderschap. Het boekje is opvallend onemotioneel en met een zekere afstand geschreven vanuit een mannelijk (vaderlijk) perspectief. De auteur probeert het onzegbare te zeggen in een mooie literaire en symbolische taal, met als doel zijn schaduwkind (een soort engeltje) vast te leggen in die taal. Voor een breed publiek.
Als je begrijpt wat ik bedoel Humoristische kolomstrip
4
2
Geld speelt geen rol
Toonder, M.
In 'de Windhandel' ziet Ollie B. Bommel zich gedwongen in zaken te gaan. In het tweede verhaal spant hij zich bovenmatig in om 'de Sloven' bewust te maken van hun recht op vrijheid. Tot slot gaat 'de heer van stand' plotseling behoren tot 'de Bovenbazen': de machthebbers in de maatschappij.
2
Als dat maar goed gaat
Toonder, M.
Met enige weemoed zullen de Toonderliefhebbers deze uitgave ter hand nemen. Immers, hierin zijn diens laatste twee verhalen over Tom Poes, Heer Bommel en de bekende figuren uit Rommeldam en omstreken opgenomen. Vooral het laatste uitluidende verhaal waarin Heer Ollie zowaar met Doddeltje gaat trouwen heeft veel aandacht in de pers gekregen. Nog één keer heeft de oude meester laten zien waarom hij zoveel lezers blijft boeien: niet alleen vanwege zijn met een licht-moralistisch sausje overgoten humorvolle verhalen met knipoogjes naar de "echte" wereld, maar ook vanwege zijn unieke (archaïsche) taalgebruik. Door hem gebruikte woorden (minkukel, denkraam) en zinsneden (Als je begrijpt wat ik bedoel) zijn deel uit gaan maken van het Nederlandse taaleigen en dat kunnen niet veel auteurs hem nazeggen. Een waardig slot van een serie verhalen die in 1938 startte.
2
Zaken zijn zaken
Toonder, M.
In de 3 verhalen in deze bundel gaat Heer Bommel achtereenvolgens op vrijersvoeten als fijnbesnaard dichter, daarna betreedt hij het roverspad met een Zwelbast als maat (scenario voor laatste Bommelfilm), ten slotte zorgen beschermelingen van Heer Bommel, de slijtmijten voor grote chaos en verwarring bij de Bovenbazen. Vermakelijke, vindingrijke verhalen, geïnspireerd door maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, waarbij de mensen een spiegel wordt voorgehouden. Conclusie: hoogstaand stripmateriaal met diepgang voor volwassenen en oudere kinderen.
2
Dorsvloer vol confetti
Treur, Fr.
De 12-jarige Katelijne groeit op als het enige meisje tussen zes broers in een streng (bevindelijk) gereformeerd Zeeuws boerengezin eind jaren tachtig, begin jaren negentig. Het intelligente, fantasievolle kind voelt zich een buitenbeentje, als meisje wordt ze nauwelijks betrokken bij het boerenwerk, en omdat het in het gezin over weinig anders gaat, wordt ze vaak buitengesloten. Ze vlucht weg in fantasie en verhalen: bijbel- en bekeringsverhalen, kerk- en dorpsroddel, familieverhalen, maar ook boeken. Sprookjes, verboden 'omdat het leugens zijn die haar kunnen afhouden van de waarheid' leest ze stiekem toch. Voorzichtig zet ze de eerste schreden in de 'buitenwereld'.
3
Schaduwvlucht
Vegt, M. van der
Tijdens een verblijf in het klooster komen bij Hannah van der Schans allerlei herinneringen boven aan haar jeugd, toen zij bevriend was met het Albanese meisje Lindita. Deze vriendschap kreeg een tragisch einde toen Lindita verdronk, door de schuld van Hannah. Hannah probeert haar herinneringen en problemen achter zich te laten door vrijwilligerswerk in Afrika te doen. Daar ontmoet ze moeder Moria, een oude vrouw die met haar levenswijsheid Hannah helpt om het verleden onder ogen te zien en die haar leert dat Gods genade genoeg is. Dit geeft Hannah de kracht om na het overlijden van moeder Moria naar Nederland terug te gaan en de confrontatie aan te gaan met haar omgeving en zichzelf.
2
Heilig vuur
Verbaas, F.W.
Na zijn vlucht uit Frankrijk wordt de jonge theoloog Henri De la Mare in 1535 secretaris van Guillaume Farel, de onstuimige aanvoerder van de hervormers in Genève. Stap voor stap komt hij dichter bij zijn droom: een van de leiders van de nieuwe kerk te worden. Dan vestigt zich een beroemde maar ook geheimzinnige landgenoot in Genève: Jean Calvin... Aanvankelijk behoort De la Mare tot de bewonderaars van Calvin. Als de spanningen in Genève na de komst van Calvin alleen maar toenemen, maakt de
3
bewondering plaats voor onbegrip en afkeer. Een confrontatie is onvermijdelijk - met dramatische gevolgen voor De la Mare. Een indringende roman die je binnenvoert in de wereld van Calvijn.
Brandglas
Verboom, Sj.
De ambtenaar Paul raakt verstrikt in het leven van een Kosovaarse vluchteling, Ramiz, door toedoen van een hulpverleenster, Maria. Na aanvankelijke vriendschap raakt hij verward door het verleden van Ramiz, die inmiddels een relatie heeft met Maria en haar naar later blijkt zwanger heeft gemaakt. Hij sluit Ramiz op en vertrekt naar Kosovo waar hij zijn broer bijna-dood aantreft en merkt hoe dun de lijn tussen goed en kwaad is. Het is een nogal grote thematiek die Verboom behandelt, en niet alles wordt even logisch of consequent uitgewerkt. Er zitten nogal wat merkwaardige grote stappen in, die nauwelijks onderbouwd de hoofdpersonen keuzes laten maken. Ten slotte kiest een aantal hoofdpersonen aan het eind hernieuwd voor het christendom, zonder dat daar enige overweging aan vooraf gaat. Ook dat maakt een onwaarachtige indruk.
2
De val van de Aleph
Verboom, Sj.
Sjaak Verboom (1957) is fotojournalist en schrijver. In zijn roman 'Brandglas' (2003) verwerkte hij ervaringen die hij opdeed in het door oorlog verscheurde Joegoslavië. Zijn tweede roman 'De val van de Aleph' speelt zich af in Israël. De Nederlandse poppenspeler Max Young komt in Jeruzalem aan om op te treden op een poppenfestival. Het festival blijkt te zijn afgelast wegens een dreigende aanslag. Theatermaakster Ruth Bergman daagt Max uit om alsnog op te treden met een nieuw te maken poppenspel. Samen reizen ze door Israël om inspiratie op te doen. De reis wordt een traumatische tocht door Palestijns en joods gebied. Door alle spanningen raakt Max in een identiteitscrisis. Het poppenspel dat hij uiteindelijk opvoert voor Palestijnse en joodse kinderen wordt een improvisatie van het gekwetste kind in hemzelf. Resoluut en toch de nuances zoekend evoceert Verboom het onbegrip, de haat en het geweld waarmee joden en Palestijnen elkaar gijzelen. Een spannend verhaal met rake observaties, intrigerende ideeën en zonder happy end. Maar dat laatste ligt niet aan de auteur. Vrij kleine, maar ruim gezette druk. Interessante en genuanceerde roman over de Palestijns-Israëlische kwestie.
2
Boy
Versteeg, W.
Versteeg (1983) debuteerde met het alom geprezen ’De wezenl zen’ 2012 . Haar tweede roman doet hier niet voor onder. De naamloze moeder is psychiater en wordt geconfronteerd met de dood van haar Afrikaanse pleegzoon Boy. De psychische gevolgen voor haar zijn groot. Gaat de politie uit van een ongeluk, de moeder denkt aan moord. Gedreven door wraakzucht gaat zij op zoek naar de moordenaar, naar zij vermoedt Hannah, de lerares drama van Boy. Zij bezoekt Hannah en probeert uit haar herinneringen de dood van haar zoon te achterhalen. Hannahs gebrek aan overwicht in de klas, haar nalatigheid, het spelen van Shakespeares Richard III hebben ernstige gevolgen. In de roman is niet alleen de persoonlijke drang tot wraakneming belangrijk, vooral de analyse van relaties (de ik-figuur en haar omgeving, de ik-figuur en Hannah, de ik-figuur en haar man en Hannah en de klas van Boy) dragen bij aan de schuldvraag. Hannah blijkt uiteindelijk feilloos ieders deel (ouders, docente, klasgenoten) van de schuld aan Boys dood te duiden. Zelfs Boy treft schuld. Een superieur verhaal.
3
Pareloester
Verweerd, J.
Het huwelijk van Wessel en Anne, beiden arts, stelt al jaren niet veel voor. Ze wonen apart en wat hen alleen nog lijkt te binden, is de liefde en zorg voor hun zwaar gehandicapt dochtertje. Als Wessel voor zijn werk naar een congres in Kiev gaat, hoopt hij dan ook aan een vroegere, korte ontmoeting met de sociaal bewogen verpleegkundige Zoya meer inhoud te kunnen geven. Dit gebeurt ook, maar op een wel heel andere manier dan hij had gedacht. Van de schrijfster (1954) verschenen in haar vijfentwintigjarige loopbaan al veel succesvolle boeken. Deze roman, met een positieve, christelijke ondertoon, vormt hierop geen uitzondering. Ze maakt de lezer in dit psychologisch getinte verhaal uitgebreid deelgenoot van situaties in de Oekraïne rond kindertehuizen, aids, de gevolgen van Tsjernobyl, van de passie van Anne (haar werk als arts met vroeggeboren kinderen) én van de afloop van de verwijdering. Mooie roman in het genre.
2
De wintertuin
Verweerd, J.
In deze protestants-christelijke psychologische roman beschrijft de auteur het leven van de 33-jarige tuinontwerpster Ika (afkorting van de Bijbelse naam Ikabod, wat betekent: schande). Zij verliet op 18-jarige leeftijd haar ouders na een jeugd in een gezin waarin alle relaties onderling waren verstoord. Wanneer ze bericht krijgt dat haar moeder ongeneeslijk ziek is voelt ze zich verplicht terug te gaan naar haar ouderlijk huis, en hoopt alsnog van haar moeder te horen wie haar biologische vader is. Via de vele flash-backs van ervaringen uit haar jeugd raakt de lezer intens betrokken bij de strijd van Ika, maar ook bij de ervaring van Gods ondersteuning en kracht wanneer haar moeder sterft zonder een open gesprek.
2
Door dit alles heen geeft het ontwerpen van een wintertuin voor een hotel haar de nodige afleiding. Een ontroerende roman met duidelijke literaire kwaliteiten, genuanceerde karaktertekening en veel diepgang, boeiend van begin tot eind.
Permissie
Verweerd, J.
Na bijna vijftig jaar zijn de herinneringen aan de oorlogsjaren en de Bersiatijd voor Chris en Moesina Breur van Haagoort nog niet weg. Integendeel. Hoewel ze zich schijnbaar volledig hebben aangepast in Nederland, gaat de spanning in de familierelaties steeds meer het leven beheersen. De verhouding met hun dochter Nonnie en kleindochter Dee is gecompliceerd en wordt beheerst door de drang tot toedekken. Het verleden is voorbij en wat we niet zeggen, is er niet. Als de spanning te groot wordt, neemt Nonnie een besluit en vertrekt naar Indonesië, op zoek naar haar wortels. Deze doorbreking van het patroon brengt verandering. Het is dan mei 1998, de maand waarin de Indonesische studentenwereld in opstand komt........Permissie beschrijft op herkenbare en ontroerende wijze de emotionele ontwikkeling van drie hoofdpersonen: moeder, dochter en kleindochter. Door plotselinge gebeurtenissen wordt een vastgeroest rolpatroon binnen de familie doorbroken. Er ontstaat een proces waarin, zich oprichten, zich geconfronteerd zien met het verleden en zichzelf en elkaar uiteindelijk permissie geven tot verwerking en acceptatie...
2
De koperen tuin
Vestdijk, S.
Inhoud Nol Rieske, een achtjarig jongetje, danst op een dag met een meisje, Trix, in de muziektent op de maat van muziek die een orkest speelt onder leiding van de dirigent Henri Cuperus. Nol wordt verliefd op Trix. Zij blijkt de dochter van de dirigent te zijn. Nol raakt ook gefascineerd door muziek en gaat op pianoles bij Cuperus. Door het boek heen volgen we de muzikale ontwikkeling van Nol en de liefdesgeschiedenis met Trix. De verteller schrijft over de plaatsen van zijn jeugd en het magische van de kindertijd. Er wordt innemend geschreven over de rol van klassieke muziek in het leven van de jonge Nol en hoe paradijselijk het is om voor het eerst verliefd te worden. Later in de roman is Nol medicijnen gaan studeren en krijgt hij te horen dat de moeder van Trix is overleden. Ook met haar vader is het bergafwaarts gegaan. Nol zoekt haar niet op; ze blijkt een verhouding met Wubbo Vellinga te hebben gehad. Pas later, als zijn eigen moeder op sterven ligt, komt hij Trix weer onder ogen. Zal Nol Trix ondanks haar tekortkomingen kunnen vergeven? Leesaanwijzingen Houd goed in de gaten dat er in de roman een aantal keren sprake is van tijdverdichting: in sprongen zien we de hoofdpersoon Nol Rieske ouder worden. Ook goed om te beseffen is dat de hoofdpersoon schrijft over het verleden en dat deze dus vanaf het begin van het verhaal schrijft over zijn jeugd en wat er sindsdien is gebeurd.
5
Terug tot Ina Damman
Vestdijk, S.
Inhoud Terug tot Ina Damman (1934), de bekendste roman uit de Anton Wachter-serie, opent met Antons Wachters eerste dagen op de hbs, 'het moeilijkste wat er bestond'. Hij is een intelligente maar wereldvreemde jongen en wordt op school dan ook geplaagd. Als verweer tegen zijn eenzaamheid en het gepest van zijn klasgenoten zoekt hij zijn heil in hard werken, zodat hij de beste van zijn klas wordt en blijft, zonder dat dit hem echter voldoening schenkt. Geleidelijk krijgt hij vrienden, zijn leven wordt dragelijker, maar zijn hele puberteit wordt beheerst door zijn liefdesgevoelens voor medescholier Ina Damman - gevoelens die uitgroeien tot een allesbeheersende, onmogelijke jeugdliefde.
5
Ivoren wachters
Vestdijk, S.
Vestdijk, S.
Vlugt, S. van der
Inhoud In Ivoren Wachters wordt de lezer meegenomen naar de wereld van Philip Corvage, een scholier die in de zesde klas van het lyceum (een soort vwo) zit. Omdat zijn ouders overleden zijn, woont hij in huis bij zijn oom Selhorst. Philip heeft een bijzonder slecht gebit dat hij verpest door er noten mee te kraken. Omdat zijn oom weigert de rekening van de tandarts nog langer te betalen, koopt Philip de behandeling af met een sonnet dat begint met 'Ivoren wachters van 't maagdarmkanaal', waarmee het gebit wordt bedoeld. Op school krijgt Philip les van een nieuwe docent Nederlands: Frits Schotel de Bie. Tijdens het lesgeven wordt Frits zo afgeleid door Philips slechte gebit dat hij zegt dat Philip zijn 'afgebrande kerkhof' voor zich moet houden. De klas is erg verontwaardigd als Schotel de Bie geen excuses wil maken. In de rest van de roman lees je over de dramatische manier waarop de relatie tussen Schotel de Bie en Philip zich ontwikkelt en over hoe Philip zichzelf ontwikkelt Leesaanwijzingen Aangezien het verhaal zo'n zestig jaar oud is, komt het taalgebruik een beetje ouderwets over. Philip gebruikt daarnaast graag Latijnse spreuken, die overigens achterin het boek worden verklaard. Als Vestdijks stijl je pakt, lees je een intrigerend boek over een eigenzinnige jongvolwassene.
4
Keuze uit Verzamelde verhalen Rode sneeuw in december Inhoud Het is 1552, de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog. Lideweij Feelinck krijgt een relatie met de jonge arts Andries Griffioen, aanhanger van het protestantisme. Om met hem te kunnen trouwen trotseert ze de wil van haar vader, die met haar breekt en haar onterft. Het jonge stel vestigt zich in Breda, waar ze een nauwe band krijgen met prins Willem van Oranje. Maar het politieke klimaat verandert, het protestantisme wint terrein terwijl onder koning
2
Filips de inquisitie hoogtij viert. Willem van Oranje vlucht naar Duitsland, waar hij zijn legers organiseert om in opstand te komen tegen koning Filips. Lideweij vlucht met haar gezin naar het rustige Naarden in het Noorden, waar ze zich veilig waant. Tot een verschrikkelijk lot het kleine stadje treft, met een gewelddadige en bloedige volksopstand tot gevolg. Leesaanwijzingen Als jij altijd al genoten hebt van de historische romans van Thea Beckman en Simone van der Vlugt dan is Rode sneeuw in december echt wat voor jou. Het boek gaat eigenlijk over de onstaansgeschiedenis van Nederland zoals het nu is (let bijvoorbeeld op de rol van het Wilhelmus!). Die geschiedenis is verpakt in een spannend verhaal waar je helemaal in kunt wegduiken. Het boek bevat twee verhaallijnen die elkaar meerdere malen kruisen. Ten eerste volg je het leven van de familie Feelinck-Griffioen; daarnaast volg je Willem van Oranje in zijn strijd tegen de Spanjaarden. Bedenk terwijl je dit boek leest dat de gedachten van de hoofdpersonen verzonnen zijn, maar dat de gebeurtenissen wel degelijk gebaseerd zijn op feiten uit de geschiedenis. Er komen zeer veel (historische) bijfiguren in het verhaal voor. Als je daardoor de draad dreigt kwijt te raken, helpt het om, terwijl je leest, aantekeningen of een stamboom maken.
De moeder van Nicolien
Voskuil, J.J.
Twee personages uit de cyclus 'Het bureau' worden in deze roman nader uitgewerkt. Het resultaat is een liefdevolle en realistische beschrijving van een oudere, gedementeerde vrouw en haar dochter.
De stem van de stomme Vreugdenhil, J.M.
Het verhaal van de zwerftocht van een jonge vrouw, als kind getroffen door de laatste steen die bestemd was voor haar overspelige moeder, op zoek naar een helper die kan genezen, symbolisch voor de mens op zoek naar God en naar zichzelf.
Wij leven maar eens
Vries, A. de
Waals, J. van der
Een arbeider weet zich door zijn eerlijke houding tegenover zijn meerdere in de crisistijd te handhaven. Recensie: Protestants-christelijke roman, spelend in Oost-Nederland onder slechte sociale toestanden. Als de oudste jongen uit een gelukkig gezin 10 jaar is, komt de man te weten, dat het niet zijn eigen kind is, maar dat van zijn baas, waar zijn vrouw vroeger gediend heeft.
Delen uit Verzameld proza
3
Het lelietheater
Wang, L.
Autobiografisch getint relaas van de ervaringen van een opgroeiend meisje ten tijde van de Culturele Revolutie in China Recensie: In haar autobiografische debuutroman beschrijft Lulu Wang (1960) haar jeugd in Peking in de vroege jaren zeventig. Als dochter van een arts en een universitair docente behoort de hoofdpersoon Lian, die bij het begin van de roman twaalf jaar is en aan het slot zestien, tot een bevoorrechte groep in de samenleving, maar ook haar ouders ontkomen niet aan heropvoeding door arbeid. Omdat Lian gaat lijden aan een huidziekte, mag ze haar moeder vergezellen naar haar kamp, waar ze een jaar lang getuige is van de vernederingen waaraan intellectuelen worden onderworpen. Terwijl Lian opgroeit en zich in toenemende mate bewust wordt van haar seksualiteit, is op school haar beste vriendin Kim, de door iedereen geminachte en gepeste dochter van een boerenarbeider. Door de grote sociale kloof tussen Lian en Kim is hun hartstochtelijke vriendschap uiteindelijk gedoemd te mislukken door de hypocrisie en het egoïsme van hun omgeving. Gezien door de ogen van een opgroeiende puber beschrijft de auteur in deze fascinerende roman in een geheel eigen stijl tot in alle details de onvoorstelbaar wrede samenleving van China tijdens de laatste levensjaren van Mao Zedong.
4
De grote stille knecht
Werfhorst, A. van de
Epische roman, waarin met veel folkloristische gegevens over gebruiken, die nu nog in Twente leven, verhaald wordt van de "grote stille knecht", die gekomen uit het veen, een belangrijke plaats ging innemen tussen de andere erfboeren in de marke.
2
Volcmar de Ommelandvaarder
Werfhorst, A. van de
In de middeleeuwen spelend verhaal over een Zuiderzeevisser, die in een storm familie en bezit verliest en na veel omzwerven zijn geluk zoekt als schipper in de ommelandvaart op de Oostzee.
2
Het hondje van Sollie
Werkman, H.
Omstreeks 1965/1966 deed zich een kerkscheuring voor in de Vrijgemaakte Gereformeerde Kerken in Kampen. Dit verhaal is daarvan de literaire verbeelding. Het verhaalperspectief ligt bij de onderwijzer Tijs, het alter ego van Werkman (1939). Weliswaar is Tijs zo nu en dan deelnemer, maar hoofdzakelijk toeschouwer; zijn omgeving let op zijn rechtzinnigheid, terwijl hij zijn best doet iedereen te vriend te houden. De roman geeft zowel een beeld van de strakke redeneertrant in de strenge protestantse gemeenten als van hun ontluisterend gebrek aan
3
begrip en vergevingsgezindheid. Werkman heeft waarheid en fictie niet onverdienstelijk met elkaar verweven.
De klokkepaardjes
Werkman, H.
Het sterven van zijn wiegekind, tijdens de Spaanse griepepidemie in 1918,brengt de vader, een Groningse dorpsschoenmaker, in een geloofscrisis Recensie: Tijdens de Spaanse griep epidemie van 1918 sterft in het gezin van de Groningse dorpsschoenmaker Wieringa het wiegenkind Geertje aan deze ziekte. "Waar is, waar staat God nu het kwaad in ons onschuldig kind ons hele gezin treft", vraagt de vader zich af. Rechtzinnig en Bijbelgetrouw als hij is kan hij God onmogelijk de schuld geven. De 12-jarige Feiko registreert met een zekere gevoeligheid wat hij in deze dagen in huis hoort en ziet. Het achtergrondverhaal van de door houtworm aangetaste klok die juist van de muur is gehaald symboliseert enigermate het sterven van het zusje. Een verhaal dat 70 jaar geleden speelt, in overwegend korte zinnen in glasheldere moderne stijl geschreven. Centraal staat het probleem van het lijden dat niet te rijmen valt met Gods rechtvaardigheid. Een probleem van alle tijden, zeker ook van deze tijd. Vooral voor lezers van Gereformeerde gezindten. In alle opzichten prima uitvoering.
Kaj
Westerbeek, R.
Recensie: Kaj van Dam strandt met zijn auto in de Sahara, waar een mens zonder water binnen vijf uur sterft. Hij wordt gevonden door Berbers, die hem meenemen naar hun dorp. Kaj stelt zich afstandelijk en zwijgzaam op. Een Berberjongen zoekt echter toenadering en komt langzaam meer te weten over Kaj, zijn vriendin, over zijn broer en over de popgroep waarin ze speelden. Uiteindelijk begrijpt hij ook Kajs zwijgzaamheid. Een verhaal over leegte en eenzaamheid, maar ook over liefde en vergeving
2
Dit zijn de namen
Wieringa, T.
Inhoud Pontus Beg is commissaris van politie in Michailopol, een fictieve grensstad in de steppe (Oekraïne?). Als de winter invalt, wordt er een groep uitgeteerde vluchtelingen gesignaleerd in de straten van zijn stad. Niemand weet wie zij zijn, hun spookachtige aanwezigheid veroorzaakt angst en onrust. Als ze uiteindelijk worden opgepakt, wordt in hun bagage het bewijsstuk van een gruwelijke misdaad gevonden. Stukje bij beetje ontrafelt Pontus Beg de toedracht, en daarmee de geschiedenis van hun helletocht. De barre reis van de vluchtelingen wordt in het eerste deel beschreven in regelmatige afwisseling met de vertelling over het alledaagse leven van Pontus Beg. Naarmate het verhaal vordert, raakt de zwerftocht van de vluchtelingen en het onderzoek naar hun lotgevallen steeds nauwer verweven met de zoektocht van Pontus Beg naar zijn eigen roots. Leesaanwijzingen
4
Het kan best een tijd duren voordat je echt goed in dit boek zit. In het eerste deel worden twee verhalen door elkaar verteld, en daardoor moet je misschien voor je gevoel telkens opnieuw beginnen. Uiteindelijk leidt het wel ergens toe, maar dan ben je al over de helft van het boek. Aan de andere kant: deze roman zal toch niet zomaar de hemel in geprezen worden? Om over na te denken Zijn vluchtelingen gelukzoekers? Is de vluchtelingenproblematiek voor jou een ver-van-mijn-bedshow? Kun jij je er iets bij voorstellen dat je alles moet achterlaten, zonder te weten waarheen je op weg bent? Wat denk je: maakt het op-de-vluchtzijn mensen socialer of juist niet? Of iemand gelooft of niet, is dat een kwestie van toeval? Of eerder van roeping of uitverkiezing? Is niet-geloven een keuze? Heeft het gezonde verstand hier iets mee te maken?
De kruisboom
Wilma
Moeilijkheden in het leven en huwelijk van een jonge vrouw, die op het landgoed van haar vader, waar een wonderlijk gevormde eikenboom een grote plaats inneemt, haar evenwicht terugvindt.
Als het dode hout gaat zingen
Wilma
Recensie: De populaire dominee Brandsma gaat zo aan het lijden voorbij, dat hij het leed van zijn gemeenteleden zelfs niet zíet. Zijn vrouw daarentegen lijdt mee met iedereen die dat nodig heeft en lijdt nog het meest om hem. Pas na haar dood komt hij heel langzaam, gelouterd door lijden, tot echte christelijke blijdschap. Titel en thema zijn ontleend aan een verhaal over St. Franciscus die door lijden heen zo'n blijdschap ervoer, dat hij op een dood stuk hout een loflied speelde tot eer van God.
Toen je nog huppelde
Witvliet, M.
Samenvatting: Een vrouw heeft grote moeite met het loslaten van haar dochtertje, dat al drie jaar in coma ligt na een ongeluk. Recensie: Marianne Witvliet is redacteur bij het Reformatorisch Dagblad, schrijft columns, kinderboeken en romans. Er zit een subtiele, duidelijke, maar niet moraliserende christelijke boodschap in haar werk, zegt ze zelf. Ze houdt erg van de natuur. Dit alles is duidelijk in deze roman. Het huwelijk van Meg en Jorrit wankelt als hun dochtertje Zimmi na een ongeluk al drie jaar in coma ligt. Jorrit vindt dat ze het eindelijk moet accepteren dat Zimmi niet meer wakker wordt. Meg kan dat nog niet. Samen met een vriendin onderneemt ze een vogelreis naar Mecklenburg, waar ze Jorrit leerde kennen. Ze verzamelt nieuwe verhalen om aan haar dochtertje voor te lezen. Ze blijft in een wonder geloven. Met een van de reisgenoten krijgt ze een bijzondere band. Van hem leert ze haar schuldgevoel over het ongeluk en zo ook een beetje haar dochtertje los te laten. Een aangrijpend verhaal over de zin van het lijden en het loslaten.
2
Maar ook een licht verhaal over natuur en vooral over vogels.
Enkele reis Aix
Witvliet, M.
Samenvatting: Als haar vader, met wie ze na de dood van haar moeder een sterke band had, hertrouwt wil een jonge vrouw er achter komen wie en hoe haar grootvader van moeders kant is. Recensie: 'Als haar vader, met wie ze na de dood van haar moeder een sterke band had, hertrouwt, wil Inge erachter komen wie en hoe haar grootvader van moeders kant is. Ze reist naar Aix-en-Provence waar ze een bijna blinde, door artritis geplaagde oude man aantreft die met zijn huishoudster Dini in afzondering leeft en nog altijd, zoals haar vader dit noemde 'zo hard als graniet' is. Maar toch neemt Inge de zorg voor hem op zich als Dini na een een val in het ziekenhuis belandt. Inge beseft dat ze aan elkaar gewaagd zijn, ze wordt wat milder en gaat begrip opbrengen voor een erudiet, nog altijd lastig mens, die door zijn handicaps veel moet missen, zoals zijn muziek en boeken. De schrijfster, van wie eerder een roman en kinderboeken verschenen, heeft in mooi verzorgd proza een sfeervolle, boeiende, gevoelige korte roman geschreven.
2
Gebroken wit
Witvliet, M.
Recensie Na het huwelijk van haar jongste zoon vertrekt Yara Burger, die is vastgelopen in haar leven, naar een Frans eiland voor de kust van Bretagne. Daar probeert ze in het reine te komen met het verdriet en de vragen over de plotselinge, misschien zelfgekozen, dood van haar man, met hun huwelijksproblemen en met de dood, bij de geboorte, van haar gehandicapte dochtertje. Ontmoetingen op het eiland met een oudere vrouw en het jonge meisje Mo, en de gesprekken met hen, spelen een belangrijke rol bij de verwerking van het verdriet; gesprekken waarbij ook duidelijk een plek is voor het geloof in God. Witvliet zet met deze roman zeker geen oppervlakkig verhaal neer. Ze beschrijft de gebrokenheid van het bestaan, maar ook dat God zich over het kwetsbare ontfermt. Ze doet dat op een doorleefde manier, waarbij het jammer is dat de laatste passages wat makkelijk gekozen lijken. De auteur schrijft heel beeldend, met prachtige natuurbeschrijvingen en symboliek.
2
Kind van het water
Witvliet, M.
De geschiedenis van een vrouw, dochter van een ongehuwde zeer gelovige moeder. Zij groeit op in een Rotterdamse havenwijk en heeft een fascinatie voor water. Doordat haar onbekende vader geld voor haar reserveerde, kan ze studeren. Ze trouwt met een aankomend chirurg en vervreemdt steeds meer van haar moeder. Als die overlijdt, gaat ze op zoek naar de verschillende werelden waaruit haar ouders voortkwamen. Een ingetogen verteld verhaal (in de ik-vorm) dat inzicht biedt in het leven van de jonge vrouw met haar problemen en twijfels.
2
De wieken van de leeuwerik
Wolf, R.
Het leven van Bernard de Ventadour, de grote Provençaalse troubadour uit de 12e eeuw. Recensie: Ruth Wolf schreef vooral biografieën en historische romans. Centraal in dit boek staat de gefingeerde biografie van de Franse troubadour Bernard de Ventadour (over wie, naast zijn poëzie, maar zeer weinig bekend is), gepresenteerd in de vorm van verslagen van een zoon van Bernards eerste heer en weldoener, die zijn onderzoek naar Bernards leven bijna opvat als een nieuwe Graal-queeste. Veel belangrijke aspecten uit de tweede helft van de twaalfde eeuw, vooral m.b.t. het geestelijk klimaat, zijn nadrukkelijk, maar steeds op historisch verantwoorde wijze, verwerkt. Origineel is de manier waarop de schrijfster Bernard tot een sleutelfiguur maakt van deze cultureel zeer vruchtbare periode, waarin de met Bretons-Keltische motieven doordrenkte literatuur uit het noorden en de hoofse poëzie uit het zuiden van Frankrijk met elkaar in aanraking komen aan de hoven van koningin Eleonora van Aquitaine.
De glazen schelp
Zijlstra, J.
Recensie Twee jongens, Marten de Rijk en Tjerk Tuinstra, groeien op in een dorp aan zee. Wat hen bindt, is hun belangstelling voor vogels en hun aanleg voor het schrijven van verhalen en gedichten. Het zijn vrolijke en kiene jongens en aanvankelijk lijkt niets hun ambitie om schrijver te worden in de weg te staan. Zij ondervinden steun en aanmoediging, maar krijgen ook te maken met pesterijen en wreedheid, afgunst en onrecht. Tjerk krijgt te kampen met zijn geaardheid en met vervreemding van zijn geloof in God. Marten wordt belaagd door schizofrenie en achtervolgingswaanzin. Vooral een verhaal over vriendschap.
2
De zilverling
Zijlstra, J.
Recensie De titel verwijst naar de beloning voor Judas' verraad van Jezus. Deze novelle bezit autobiografische trekken. Een lezing over verraad en verzet in de Tweede Wereldoorlog confronteert de hoofdpersoon, Jelmer Keegstra, met een gebeurtenis uit zijn jeugdjaren. Als kind houdt hij in oorlogsdagen van 1940 in een opwelling een Duitse soldaat uit handen van de Nederlandse militairen. In een dialoog met zichzelf probeert hij een antwoord te vinden op het probleem van verraad en verzet. Wanneer hij jaren later een jongen, die in moeilijkheden verkeert, opnieuw in een opwelling te hulp schiet, helpt deze hem het verleden te overwinnen.
2
Dwaallicht
Zwaan, J.
‘Dwaallicht’ schetst het le en an Marthe, een jonge vrouw die psychisch anders is - ‘ ns Martje is speciaal’, zegt haar ader - en daarmee moet zien te overleven in de wereld. Dankzij haar buitengewone intelligentie redt ze het aardig, maar de stemmen in haar hoofd zitten haar meer dan eens dwars, ook in haar relatie met Barend, de liefde van haar leven. Het krijgen en vooral het hebben van kinderen legt een enorme druk op haar en op een gegeven moment kan ze zichzelf niet meer in de hand houden. Barend neemt de kinderen in zijn vlucht van haar mee en Marthe wordt opgenomen. Het boek begint in het heden, gaat terug naar een punt in het verleden en bouwt van daaruit weer verder op. Door middel van flashbacks worden fragmenten uit haar jeugd verteld. Het leven van Marthe ontrolt zich als een film voor de ogen van de lezer. Met buitengewoon veel invoelingsvermogen en zonder een spoor van sentimentaliteit geschreven roman met genuanceerd uitgewerkte karakters. Een indrukwekkend en meeslepend meesterwerk.
3
Parnassia
Zwaan, J.
De 4-jarige Rivka wordt in de oorlog bij een gereformeerd domineesgezin in het ZeeuwsVlaamse Zaamslag ondergebracht. Ze groeit op als Anneke, haar ouders zijn bij het bombardement op Rotterdam omgekomen. Na de oorlog gaat ze niet terug naar haar vader en broer. Ze ontkent haar joodse afkomst en blijft Anneke. Toch trouwt ze met Joost, een joodse overlevende van de kampen. Haar ontkenning, zijn trauma's en het onvermogen tot communicatie maken hun huwelijk en gezinsleven kapot. De kinderen worden uit huis geplaatst en pas als Anneke dertig jaar later hoort dat Joost is overleden, bezoekt ze de begrafenis en ziet ze haar kinderen terug. Een stroom van herinneringen komt los. Haar dochter Sandra wil haar verhaal horen. Iedere week spreken ze af in strandpaviljoen Parnassia om te praten over het verleden. Pas op 70-jarige leeftijd kan Rivka/Anneke zich met haar joodse achtergrond verzoenen. Prachtige, in een mooie stijl geschreven roman over identiteitsverwisseling en onverwerkte trauma's.
Zeevonk
Zwaan, J.
De thema’s in ‘ ee nk’ zijn een verstoorde moeder/dochterverhouding, communicatieproblemen en onverwerkte rl gstrauma’s. De achtergr nd w rdt gevormd door de Jappenkampen en het verloren Indië. Een jong meisje uit Hoorn emigreert naar Nieuw-Zeeland om er een onbekende Nederlandse man te trouwen. Het huwelijk mislukt, Freya wordt verliefd op haar pianoleraar en is niet in staat om van haar kind te houden. Haar ontrouw komt uit en het jonge gezin keert in 1967 terug naar Nederland met de Achille Lauro (voorheen de Willem Ruys). De minnaar is echter ook aan boord en de echtgenoot besluit alleen met het kind terug te keren naar Nieuw-Zeeland. De nieuwe relatie loopt stuk en
3
Freya blijft alleen achter in Nederland, met haar moeder die mondjesmaat over het verleden begint te praten. Vanaf 1971 maakt ze cruises met de Achille Lauro en loopt haar leven synchroon met dat van het schip. De roman heeft een opvallende manier van perspectiefwisseling tussen hoofdpersonage en schip - bekend geworden door de kaping in 1985 en de brand en ondergang in 1994.
Wolfsroedel Inhoud Roemenië, negentiende eeuw: drie jonge boeren, Vulpe, Alexandru en Ion, sluiten zich aan bij de roversbende van Vulpes broer Lupu. Al gauw treedt er een scheiding op tussen de bendeleden, veroorzaakt door de jaloerse Vulpe die zijn oudere broer steeds meer gaat haten. Hij richt zijn eigen bende op en hun acties worden steeds gewelddadiger. De bendes worden gesteund door raadgevers, de 'schaapherder' en de 'kluizenaar'. Leesaanwijzingen Het verhaal wordt verteld vanuit Ion Brebu, een van de bendeleden. Binnen het verhaal staat het historische verhaal over twee rivaliserende broers Vlad en Radu Tepes. Dit staat opgetekend in de kronieken van Snagov en speelt in de veertiende en vijftiende eeuw. Het verhaal van deze broers duikt regelmatig op in de tekst. Vlad en Radu treden beiden op als verteller. Daarnaast zijn er brieven opgenomen in de tekst, van de schaapherder aan de kluizenaar en omgekeerd.
Zwigtman, F.
4
2. Literaire non-fictie na 1880 auteur
Bomans, G.
titel Herdruk van het in 1950 geschreven en in 1957 verbeterde en aangevulde "Een halve eeuw Trappistenleven"; kroniek der Cisterciënserabdij 'Maria Toevlucht' te Zundert 1900-1957. De kroniek vermeldt in eenvoudige, verklarende taal met sporen van Bomans' bekende humor, de wederwaardigheden in en rond een van de vijf Trappistenkloosters in Nederland. Schrijver is zeer goed op de hoogte en getuigt van een sterke bewondering voor het contemplatieve leven. In deze sinds de 3e druk ongewijzigde uitgave zijn t.o.v. de 2e druk kleine tekstwijzigingen doorgevoerd, de spelling is aangepast en de oude illustraties zijn vervangen door nieuwe. Het uitgesproken roomskatholieke karakter dat een werk als dit nu eenmaal draagt, vraagt om een zeer gericht lezerspubliek.
niv
3
Mijn kleine waanzin
Brokken, J.
Autobiografisch getint relaas over het leven in Nederland in de tweede helft van de 20e eeuw. Brokken put bij het schrijven van zijn romans nogal eens uit zijn eigen verleden, zoals in zijn belangrijke roman 'De blinde passagiers' (1995). In dit boek keert hij terug naar zijn jeugd en doet daarvan verslag. Zijn jeugdherinneringen plaatst hij tegen de achtergrond van belangrijke gebeurtenissen en maatschappelijke ontwikkelingen in het Nederland van de tweede helft van de 20ste eeuw: de watersnood, de ontzuiling en ontkerstening, de dekolonisatie, de studentenrevolte van de jaren zestig en de invloed van het maoïstische en marxistische gedachtegoed op de jonge intellectuelen van destijds. Geen verheerlijking van het verleden, wel een zakelijke en soms mild-kritische toon. Zeer herkenbaar beschrijft Brokken de godsdienstige verhoudingen in Rhoon, waar zijn vader predikant was, de spanningen tussen de verschillende sociale klassen, en de maatschappelijke veranderingen die plaats vonden onder invloed van de Rotterdamse expansiedrift. Deze autobiografische roman, met een ontroerend portret van zijn vader, is vooral een zoektocht geworden naar de drijfveren van mensen.
4
De vergelding : een dorp in tijden van oorlog
Brokken, J.
Rhoon, geboortedorp van Jan Brokken onder de rook van Rotterdam, was op 10 oktober 1944 het toneel van een verzetsdaad óf een sabotagedaad tegen een paar Rhoonse vrouwen die aanpapten met de Duitse bezetter. Wie legde de onder stroom staande elektriciteitsdraad over de weg, waardoor een Duitse soldaat gedood werd en Rhoon moest lijden onder executies en razzia's? Het is een vraag die Rhoon tot ver voorbij de Tweede Wereldoorlog bezig hield. Brokken laat een genuanceerd beeld zien van het verzet. Zeer lezenswaardig historisch verslag van de menselijke kanten van fout en goed!
3
Maria Sibylla: een ongebruikelijke passie
Dullemen, I. van
Recensie: Over het leven van Maria Sibylla Merian (rond 1700), de befaamde schilderes van vlinders en bloemen, is heel weinig bekend. Er moest dus heel veel onderzocht en gefantaseerd worden voor deze biografische roman. Het eerste is veelal niet erg gelukt, het tweede zeker wel. Met name door het ten tonele voeren van een uit Afrika afkomstige slavin die in het leven van Sibylla in Suriname een grote rol krijgt te spelen. Alleen jammer dat de schrijfster nu en dan al te uitbundig en woordenrijk te werk gaat. Toch is dit boek over een opmerkelijke vrouw met een uitzonderlijke begaafdheid zeker de moeite waard.
2
Het pauperparadijs
Jansen, S.
Aan de hand van haar familiegeschiedenis beschrijft een journaliste anderhalve eeuw Nederlandse armoede en wat daar aan gedaan werd, te beginnen met het heropvoedingexperiment in Veenhuizen in Drenthe. Aan de hand van haar eigen familiegeschiedenis beschrijft journaliste Suzanna Jansen (1964) anderhalve eeuw Nederlandse armoede en wat daar aan gedaan werd, te beginnen met het heropvoedingexperiment in Veenhuizen in Drente. Jansen ontdekte dat haar overgrootmoeder in 1856 werd geboren in een van de drie grote gestichten in Veenhuizen. Hier probeerde men sinds 1823 wezen, landlopers, arme stadsgezinnen en andere arme sloebers via hard werken, tucht en orde te heropvoeden tot nuttige, keurige burgers. Een goed en toegankelijk geschreven, heel boeiend en aangrijpend stuk sociale geschiedenis. Honderd jaar pogingen om de sociale onderklasse te verheffen is erin verbonden met de persoonlijke geschiedenis van een familie die hiermee van doen had, zich aan de ellende, de vernederingen en het onrecht wist te ontworstelen en 'van een dubbeltje een kwartje' werd.
3
Hoe ruim een kooi ook is. Leven en lot van Kartini
Keesing, E.
Leven en ideeën van de Javaanse adellijke regentendochter (1879-1904) die in haar brieven opkwam voor de rechten van de vrouw en die zich inzette voor de verbetering van het lot van het gewone volk.
4
Het zwijgen van Maria Zachea
Koelemeijer, J.
De moeder van een groot, katholiek gezin krijgt op hoge leeftijd een hersenbloeding en hult zich daarna in een voortdurend stilzwijgen. Omdat ze niet willen dat zij naar een verpleeghuis moet, nemen de twaalf volwassen kinderen vrijwillig de zorg op zich: dagelijks is een van hen, gedurende de acht jaar tot haar dood, bij haar volgens een strak schema. Elk van hen beschrijft vanuit eigen perspectief de gezamenlijke jeugd in de jaren '50 en '60 en de herinneringen aan de ouders, elkaar, de maatschappij. De schrijfster (1967) is journaliste en raakte geïntrigeerd door het beeld van haar zwijgende oma en de rol die zij had in het leven van haar ooms en tantes. Zij laat hen een voor een aan het woord, van de oudste tot de jongste. Er zijn overeenkomsten, maar opvallend zijn de verschillen in hun beleving. Deze lijn is knap doorgetrokken naar het nu: de oude moeder en de beslissing over leven en dood die de kinderen met elkaar moeten nemen. Het boek speelt in de Zaanstreek, maar is herkenbaar voor een breed publiek.
2
Montyn
Kooiman, D.A.
Inhoud Als je van oorlogs- en avonturenboeken houdt, is dit echt een boek voor jou. Het boek beschrijft het spectaculaire leven van de Nederlandse kunstenaar Jan Montyn. Jan Montyn (1924) groeit op in een streng calvinistisch gezin. Als puber komt hij hiertegen in opstand en hij gaat kort voor de Tweede Wereldoorlog bij de Jeugdstorm, een Nederlandse jongerenbeweging naar het voorbeeld van de Hitlerjugend. Jan kiest er even later voor om bij de Duitse oorlogsmarine te gaan en zijn leven wordt één groot avontuur. Hij maakt vele gruwelijke en ongelooflijke gebeurtenissen mee: je vaart met hem mee in onderzeeërs, hij wordt getorpedeerd en je staat met hem in de bittere kou in de loopgraven in Rusland. Na de oorlog krijgt Jan last van een slecht geweten, omdat hij aan de kant van de Duitsers heeft meegevochten. Hij krijgt last van angstdromen, woedeaanvallen en psychoses en komt in een inrichting terecht. Leesaanwijzingen Je leest het verhaal alsof je een film kijkt. Je wordt meegezogen in de belevenissen van Jan Montyn die zich in snel tempo opvolgen, hoewel Kooiman hier en daar wat wel langer bij bepaalde gebeurtenissen stilstaat. Het taalgebruik is erg direct, in korte zinnetjes. Er is geen wisseling van perspectief, je kijkt het hele boek mee met de ik-figuur Jan Montyn. Op het begin na wordt het verhaal chronologisch verteld. Toch is het boek niet echt gemakkelijk te noemen, je zult er iets voor moeten doen, maar dan word je ook rijkelijk beloond. Tip: het begin (deel 1) kan wat vreemd of langdradig lijken. Zet je daarover heen of sla het desnoods eerst over en lees het later. Dat maakt voor het begrip van het verhaal niets uit.
3
Herfstreis naar Dantzig
Lewin, L.
Relaas van de Nederlandse schrijfster over het leven van haar joodse vader in Dantzig en Nederland. Samen met haar vader reisde de schrijfster (1939) enige malen naar Oost-Europa, vanwaar hij vóór de Tweede Wereldoorlog naar Nederland vertrok. Als hij is overleden, blijven er nog veel vragen over. Zij reist daarom naar Dantzig (nu het Poolse Gdansk), om in zijn vroegere woonplaats een beeld te krijgen van zijn jeugdjaren. Zij analyseert het karakter van haar vader en haar eigen verhouding tot hem. Het journalistieke relaas geeft een beeld van het leven van de joodse gemeenschap in Duitsland aan het begin van de twintigste eeuw. Veel persoonlijke herinneringen geven een levendig beeld van de vader en van de omstandigheden waaronder de schrijfster opgroeide.
3
De eeuw van mijn vader
Mak, G.
Het verhaal van het wel en wee van de familie Mak laat zich niet gemakkelijk indelen. Voor een genealogie of historische roman is de geschiedkundige inbedding te geprononceerd. Evenzo passen de verhaaltrant en de aandacht voor het incidentele en individuele niet bij een geschiedkundig werk. Gelukkig hoeft de lezer zich niet te bekommeren om dergelijke vragen. Hij kan
4
zich laten meevoeren in een indringende familiegeschiedenis die in hoge mate illustratief is voor de doorsnee Nederlandse familie in de twintigste eeuw. Zo komt in de geschiedenis van de grootouders de wereld kort na de eeuwwisseling van ambachtslieden en andere 'kleine luyden' tot leven. In de biografie van de ouders krijgt de betekenis van verzuiling, economische crisis, de zuigkracht van Indië, wereldoorlog en wederopbouw reliëf. De emancipatie van de vrouw is een voorbeeld van de stroomversnelling van ontwikkelingen die zich vanaf de jaren vijftig tijdens de generatie van de auteur voltrekken. Het goed leesbare boek zal zijn weg vinden naar een groot, gemeleerd publiek.
Het ontsnapte land
Mak, G.
Autobiografisch getint essay over heden en verleden van het Nederlandse landschap. Als twaalfjarige mocht de vader van Geert Mak een reis meevaren met zijn oom, een beurtschipper. Van Schiedam naar Zaandam en weer terug. Vijfentachtig jaar later maakt zijn zoon dezelfde tocht, in een klein bootje, aan de hand van oude foto's, stafkaarten, en een schippersalmanak. Geert Mak probeert die wereld van toen op te roepen, een stillere, lichtere en ernstigere wereld, met polders, kleine huizen en zwart geteerde schuren, een wereld die ons ontsnapt is. Hij vergelijkt die wereld van toen met het huidige Nederland waarin de duidelijke overgangen van stad naar land zijn verdwenen, en vage tussenvormen die plaats hebben ingenomen. Geert Mak speelt met tijd en herinnering, met onze zoektocht naar oorspronkelijkheid en met onze pogingen om met het hedendaagse Nederlandse landschap in het reine te komen.
2
Hoe God verdween uit Jorwerd
Mak, G.
De schrijver en journalist Geert Mak, zelf van Friese afkomst, neemt enige tijd zijn intrek in Jorwerd. Jorwerd is een van de vele kleine dorpen op het Friese platteland. Het boek is een biografie van het dorp, met het accent op de jaren tussen 1945 en 1995. Mak vertelt het verhaal van het dorp vooral aan de hand van zijn bewoners zoals de kruidenier, de huisschilder, de notaris en uiteraard de in de omgeving wonende boeren. Hun levenslopen zijn niet alleen unieke en persoonlijke verhalen, ze vertellen ook hoe in een periode van ruim een halve eeuw het leven in en om het dorp ingrijpend veranderde.
3
Reizen zonder John
Mak, G.
Na 'Hoe God verdween uit Jorwerd', 'De eeuw van mijn vader' en 'In Europa' vormt 'Reizen zonder John' de weerslag van opnieuw een originele historische speurtocht van Geert Mak. Hij maakte in 2010 dezelfde reis door de Verenigde Staten als John Steinbeck in 1960. Die was op zoek naar de ware aard van Amerika, en noteerde alles in 'Reizen met Charley'. Allereerst is Maks boek zo een reisreportage, met tal van verwijzingen naar Steinbecks relaas, waarvan Mak echter geleidelijk de half-fictieve aard herkent. Vervolgens is 'Reizen zonder John' een zoektocht naar hoe grondig landschap, economie en mentaliteit van de VS in die vijftig jaren zijn veranderd. Met zijn sociologische blik beschrijft Mak onder meer de opkomst van de suburbs, de leegloop der stadscentra en de bijnaondergang van 'small town Amerika'. Elke halteplaats geeft aanleiding tot
4
historische uitweidingen, zoals over oorlogen, rasverhoudingen en presidenten. De lezer krijgt ook een goed idee van de verwaarloosde infrastructuur, product van een verarmde publieke sector.
Broere : de oudste, de stilste, de echtste, de verste, de liefste, de snelste, en ik
Moeyaert, B.
De Vlaamse schrijver (1964), ook in Nederland met name bekend door zijn jeugdromans, heeft met dit boek een zeer liefdevol en kostelijk familieportret geschreven. Het zijn korte anekdotes over vader, moeder, Memee en de zeven broers Moeyaert, verteld door de jongste telg. De verhalen ademen helemaal de sfeer van een groot gezin uit de jaren '60 en '70. De schrijver maakt gebruik van een warme en ontwapenende stijl en vertelt vanuit het perspectief van het kind. Dit resulteert in een luchtig boek over de jongensstreken van weleer. Deze herdruk bevat 49 verhalen, inclusief zeven tot nu ongepubliceerde. Vertaald in het Frans, Engels, Duits en Italiaans en in 2001 bekroond met de Woutertje Pieterse Prijs.
2
Vergeelde portretten: uit een Indisch familiealbum
Nieuwenhuys, R.
Westerman, Frank
Zijl, A. van der
Familiekroniek, met autobiografische inslag, die zich afspeelt in de typisch koloniale sfeer van NederlandsIndië vanaf de eeuwwisseling tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog.
El Negro en ik Sonny Boy Inhoud In 1928 ontmoeten Rika van der Lans en Waldemar Nods elkaar. Hun liefde voor elkaar is zeer omstreden; hij is een jonge Surinaamse student en zij is een veel oudere gehuwde Nederlandse vrouw met vier kinderen. Rika wordt zwanger en ondanks discriminatie en armoede weten zij een bestaan op te bouwen in Scheveningen, waar zij een pension beginnen. Daar wordt Waldy geboren, alias Sonny Boy. In 1937 trouwen Rika en Waldemar. Als de oorlog uitbreekt, besluiten Rika en Waldemar hun huis open te stellen voor onderduikers. Door onbekenden verraden, wordt het hele gezin in januari 1944 opgepakt, inclusief de illegale gasten. Rika en Waldemar belanden via het kamp Vught in verschillende concentratiekampen. In Duitsland wacht hen niet alleen de nachtmerrie van de kampen, maar ook de eenzaamheid, want contact met thuis wordt steeds lastiger. Verzwakt en uitgeput sterft Rika in Ravensbrück aan dysenterie. Waldemar weet Neuengamme te overleven en hij wordt samen met de andere overlevenden in de baai van Lübeck ingescheept. Het schip wordt per ongeluk door de geallieerden aangezien voor een vijandelijk schip en wordt gebombardeerd. Waldemar weet de kust te bereiken, waar hij wordt doodgeschoten. De kleine Waldy overleeft de oorlog. Leesaanwijzingen Wanneer je houdt van boeken die gebaseerd zijn op een waargebeurde geschiedenis, dan is Sonny Boy wellicht een boek voor jou. Houd er rekening mee dat het boek een nauwkeurige reconstructie is van de werkelijkheid. Dat betekent dat de schrijver weinig aan de werkelijkheid
4
3
toevoegt. Zo vind je bijvoorbeeld niet veel dialogen in het boek en is het verhaal grotendeels beschrijvend. Tegelijk leer je van dit verhaal veel over de geschiedenis van de slavernij in Suriname en van de jacht op onderduikers en hun helpers in de Tweede Wereldoorlog in Nederland. De schrijfstijl van het boek is tamelijk lastig als je geen ervaren lezer bent, met moeilijke woorden en uitdrukkingen.
3. Literatuur tussen 1700 en 1880 auteur
Bosboom-Toussaint, A.L.G.
titel Het huis Lauernesse Wanneer een jonge vrouw in 1521 overgaat naar het lutheranisme, komt het tot een breuk met haar verloofde die een van de felste bestrijders van de nieuwe leer is.
niv
5
Majoor Frans
Bosboom-Toussaint, A.L.G.
Voor de hoofdfiguur Francis Mordaunt stond een geestige maar snibbige Friezin model. Francis is een onafhankelijk personage met lak aan burgerlijke conventies. Dit biedt aan de keurige, goed opgevoede 19de-eeuwse burgernufjes uit haar omgeving uiteraard veel stof tot achterklap. Het boek viel vooral bij de lezeressen die sympathiseerden met de in die jaren opkomende vrouwenbeweging, zeer in de smaak. Overigens moet men zich van het verhaal zelf geen overdreven voorstellingen maken: zij is voor hem bestemd, een tweede man dreigt roet in het eten te gooien, maar net op tijd werpen de gelieven zich definitief in elkaars armen...
5
Mejonkvrouwe de Mauléon
Bosboom-Toussaint, A.L.G.
Deze roman (voor het eerst verschenen in 1847) is geïnspireerd op een stukje biografie van de Franse theoloog en kanselredenaar Bossuet (1627-1704). In zijn jeugd was deze verloofd met de titelheldin van de roman. Hoewel de beide gelieven veel van elkaar houden, geeft zij hem toch zijn woord terug, opdat hij zijn talenten volledig kan ontplooien ten gunste van de kerk.
5
Eene kroon voor Karel den Stouten
Bosboom-Toussaint, A.L.G.
Bijna 150 jaar oud is deze historische roman inmiddels over de koningskroning in 1473 van hertog Karel de Stoute (1433-1477) die op het laatste moment niet doorging, zijn daaropvolgende woede, zijn veldtochten en de nederlaag bij Nancy die hem het leven kostte. Maar eigenlijk is zijn dochter Maria von Bourgondië (1457-1482), van 1477 tot haar overlijden echtgenote van Maximiliaan van Oostenrijk (1459-1519), de figuur waar dit hele boek om draait.
De leeuw van Vlaanderen
Conscience, H.
De Leeuw van Vlaanderen (1838) is een lijvige historische roman, zoals de Romantiek er vele kent. Ze vertelt van de beroemde overwinning van een ongeoefend leger Vlaamse boeren op het leger van de Franse koning in 1302, het verhaal dus van de Guldensporenslag. Juist in de jaren na de Belgische opstand (1830), waarin België loskwam van Noord-Nederland, heeft dit boek veel betekend in 'de Vlaamse
4
emancipatiestrijd'.
De loteling
Conscience, H.
De loteling is een novelle gepubliceerd in het jaar 1850. Het verhaal beschrijft het relaas van Jan Braems, een arme boerenzoon, die in ruil voor een smak geld de legerdienst (als loteling) van een rijkeluiszoon gaat vervullen. Door de miserabele omstandigheden in het leger wordt Jan blind, maar zijn buurmeisje en vriendin Trien laat hem niet vallen.
2
Fabriekskinderen
Cremer, J.J.
In 1863 vroeg de populaire schrijver J.J. Cremer (1827-1880) de aandacht voor het probleem van de kinderarbeid. In een lezing, die vervolgens als brochure verspreid werd, beschrijft hij (half documentair, half fictioneel) enkele tien- à dertienjarige kinderen die in Leiden in de textielindustrie werkzaam zijn, zo'n tien tot vijftien uur per dag. Cremers tekst heeft mede de stoot gegeven tot wetgeving waarin de ergste excessen van de kinderarbeid bestreden werden. Het boekje is geen hoogtepunt in de literatuurgeschiedenis, maar wel een interessant literair en sociaal document. De inleiding bij het boekje geeft onder andere historische achtergrondinformatie.
3
Hermingard van de Eikenterpen
Drost, A.
De jong gestorven schrijver Aarnout Drost (1810-1834) publiceerde in 1932 een van de eerste Nederlandse historische romans in de trant van de populaire Walter Scott. Drost belichaamde in de roman de opvatting, dat de beschaving het toneel is 'van de geleidelijke religieuze en zedelijke opvoeding van het mensengeslacht door God'. De roman speelt zich af in het eerste kwart van de vierde eeuw aan de Rijn in de buurt van Arnhem. Hermingard is op zoek naar een hogere godsdienst dan die van haar Germaanse volk. Haar bekering tot het christendom brengt allerlei grote conflicten teweeg.
4
Julia
Feith, R.
Inhoud Julia en Eduard ontmoeten elkaar en ondervinden de zuiverste liefde die er is. De vader van Julia verbiedt haar echter met Eduard te trouwen. Om nu te voorkomen dat Julia en Eduard de ondeugd zullen bedrijven (oftewel met elkaar naar bed zullen gaan), besluiten ze dat het beter is als Eduard weg gaat. Wanneer ze dit doen, zullen ze namelijk na hun dood voor eeuwig samen kunnen zijn. Als ze in zonde zouden leven, zal dat niet gaan. Eduard vertrekt, beide geliefden voelen zich ongelukkig, maar ze weten dat dit het enige is wat ze kunnen doen. Ze vertrouwen op de Voorzienigheid, op God. Eduard trekt alleen rond en de geliefden schrijven elkaar trouw. Op een gegeven moment bereikt hem een brief van Julia, waarin staat dat ze mogen trouwen. Eduard gaat vliegensvlug naar haar toe, maar ze blijkt net overleden te zijn. Hem rest niks meer dan
4
op zijn eigen dood te wachten. Zelfmoord gaat niet, want dan zou God hem wel eens voor altijd van Julia kunnen scheiden. Tenslotte sterft hij op Julia ’s graf.
Familie en kennissen
Haverschmidt, F.
Verhalen van de dominee die beroemd werd door zijn onder het pseudoniem Piet Paaltjens gepubliceerde Snikken en grimlachjes. De verhalen behelzen voral jeugdherinneringen. In de bundel figureren classics als 'Het verhaal van oom Jan' en 'Mijn broertje'. Hun aantrekkelijkheid ontlenen de verhalen aan de onpretentieuze, eenvoudige stijl, gekruid met ironie en humor.
4
Delen uit de Camera obscura
Hildebrand
Inhoud De Camera obscura was een reality soap. Het was natuurlijk geen televisieprogramma, maar er zijn wel veel gelijkenissen. Wat je voorgeschoteld krijgt, is een hele reeks situaties die soms dramatisch zijn, maar vaker nog grappig. Die situaties zijn geïnspireerd door echte gebeurtenissen en ze gaan in de eerste plaats over gewone mensen. De Camera obscura verscheen ook niet in één keer, maar het boek werd steeds opnieuw uitgegeven. En telkens - zoals bij een nieuwe aflevering van een soap - kwamen er van die situaties van gewone mensen bij. En net als sommige reality soaps kende de Camera obscura een gigantisch succes. Niet voor enkele seizoenen, maar de hele negentiende eeuw lang.
3
Studententypen
Klikspaan
Uitbeelding van het studentenleven omstreeks 1840, met de sfeer van Leiden en de leefgewoonten van de bevolking als achtergrond.
4
Het wederzijds huwelyksbedrog
Langendijk, P.
Bekend gebleven blijspel van Langendijk, de best speelbare Nederlandse toneelauteur uit de 18e eeuw. Het gaat hier in feite om voorhuwelijks- en huwelijksbedrog. Een edelman en een meisje proberen elkaar in het huwelijksbootje te krijgen, door zich als welgesteld voor te doen. Dit bedrog wordt ontdekt door de broer van het meisje die getrouwd is met een zuster van de edelman. Beide stellen zijn even arm en weten dus wel raad met wederkerig bedrog. Hun trucs worden ook toegepast door het personeel van het eerste stel. Het gaat dus om een stuk dat zijn komische kracht ontleent aan veel verrassende wendingen en snelle terzijdes, terwijl de toeschouwer van het begin af aan weet hoe de vork in de steel zit.
4
De roos van Dekama
Lennep, J. van
Het is het jaar 1345, een tijd van spanningen tussen Holland en Friesland. Ridders Deodaat en Reinout worden allebei verliefd op dezelfde schone Friezin, Madzy. Terwijl de geheimen van hun afkomst zich ontrafelen, ontwikkelt ook het liefdesverhaal zich en barst de oorlog los. Een spannende intrige vol onverwachte wendingen en rijke details van dé Nederlandse rasverteller. Toen deze historische roman in 1836 voor het eerst verscheen, was het een groot succes. Helaas wordt Van Lennep in onze tijd niet veel meer gelezen.
4
De pleegzoon
Lennep, J. van
De zeventiende-eeuwse J an in ‘De pleegz n’ (1833) zoekt naar zijn echte afkomst. Hij raakt verwikkeld in de (bijna) burgeroorlog die in de jaren 1610 werd uitgevochten tussen prins Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.
4
Ferdinand Huyck Ferdinand Huyck is een jongen van een jaar of achttien, die terugkomt in Holland van een Italiaanse reis. Bijna thuis ontmoet hij baron Van Lintz k ‘de Vliesridder’ gen emd die door de politie wordt gezocht. Terecht of onterecht? – Ferdinand weet het niet, maar zal de sympathieke ridder de rest van de roman proberen te helpen, wat hem zelf in problemen brengt. Tegelijkertijd maakt Ferdinand kennis met het mooie meisje Henriëtte (Jetje) Blaek, op wie hij verliefd wordt. Helaas vindt haar oom, die voor haar zorgt, dat zij moet trouwen met zijn zoon Lodewijk...
Lennep, J. van
Van Lennep heeft een slim en ingewikkeld plot in elkaar gezet waarbij hij Ferdinand stukje bij beetje de raadsels laat oplossen die zweven rondom baron Van Lintz en Jetje Blaek. Het leuke daarbij zijn allerlei spitse dialogen tussen de personages. Kampioene qua spitsheid is ongetwijfeld Ferdinands zus Susanna, die haar broer voortdurend met haar grapjes voor gek zet. Tussen de regels door laat Van Lennep ons kennismaken met het achttiende-eeuwse Holland. Hij voert allerlei personages op die volgens hem (en veel van zijn tijdgenoten) typisch waren voor de achttiende eeuw. Zo is er de dichter Helding, een onhandige rijmelaar die voortdurend gelegenheidsgedichten in elkaar flanst. Of de losbol Lodewijk, die met zijn decadente en onbetrouwbare levensstijl het slechtste van deze maatschappij vertegenwoordigt. Of tante Letje, die haar familie op de lachspieren werkt met al haar vrome Bijbelcitaten. Maar Van Lennep brengt ook problemen ter sprake die volgens hem in zijn eigen tijd nog steeds bestonden. Bijvoorbeeld: dat geliefden soms niet mochten trouwen vanwege standsverschil. Van Lennep had zelf in 1824 nog ondervonden hoeveel moeite het hem (niet van adel) kostte om te trouwen met een adellijk meisje. Een ander
4
voorbeeld is religieuze onverdraagzaamheid. Baron Van Lintz is katholiek van geloof in het overwegend protestantse Holland. De discriminatie die hij ondervindt is een van de redenen voor zijn ongelukkige levensloop. Dat gebrek aan tolerantie is volgens Van Lennep in 1840, als deze roman verschijnt, nog steeds niet helemaal verdwenen.
Max Havelaar
Multatuli
Inhoud Eduard Douwes Dekker werd op 4 januari 1856 benoemd tot assistent-resident van Lebak. Al na drie maanden had hij een conflict met zijn leidinggevende en nam hij ontslag. In 1859 schrijft Douwes Dekker op een zolderkamer in Brussel binnen een maand de beroemd geworden roman Max Havelaar over zijn tijd in Lebak. Met deze roman wil hij aan zijn lezers laten zien dat niet hij, maar het Nederlandse bestuur in NederlandsIndië fout was in de kwestie Lebak. Daarnaast houdt hij zijn lezers een spiegel voor waarin ze zichzelf kunnen herkennen als profiteurs van het koloniale systeem en hij laat hen zien wat de gevolgen van dit systeem zijn voor de Javanen. Hij hoopt zijn lezers wakker te schudden! Hij kiest daarvoor een ongewone literaire vorm: een raamvertelling met meerdere verhaallijnen en verschillende vertellers. Douwes Dekker slaagt in zijn opzet: hij wordt gelezen. Het lot van de Javanen verbetert daardoor nog niet direct, maar literair is Max Havelaar al vrij snel een succes. Meer dan 150 jaar na het verschijnen van dit boek, wordt het nog steeds gelezen (in 42 talen zelfs). Het is het enige boek dat naast de Bijbel is opgenomen in de 'Canon van de Nederlandse geschiedenis'. Leesaanwijzingen Als je mee wilt praten over een van de hoogtepunten van de Nederlandse literatuur, kun je eigenlijk niet om Max Havelaar heen. Het begin kan even doorbijten zijn, want je wordt dan toegesproken door een saai personage dat bepaald geen haast heeft. Maar als je weet vol te houden, laat je dan verrassen door de vernuftige structuur van deze roman en de verschillende schrijfstijlen. Ook wanneer je interesse hebt in het Nederlandse koloniale verleden of je meer wilt weten over Nederlands-Indië, is dit boek een aanrader. Wanneer je de charme van het verouderde taalgebruik niet kunt waarderen, kun je kiezen voor de (ingekorte) hertaling uit 2010.
5
Woutertje Pieterse
Multatuli
Inhoud De geschiedenis van Woutertje Pieterse wordt door velen beschouwd als één van de belangrijkste Nederlandse klassiekers en doet zeker niet onder voor Max Havelaar. Deze eerste Nederlandse ontwikkelingsroman over een dromerige, fijngevoelige jongen speelt zich af in negentiende-eeuws Amsterdam en is een grimmige en geestige satire op het bekrompen burgerdom. Tegelijkertijd is het een met grote psychologische precisie geschreven karakterschets.
4
Duizend en enige hoofdstukken over specialiteiten
Multatuli
In 1871 verscheen de eerste druk van deze verhandeling, waarin Multatuli, uitgaande van het adagium 'the right man on the right place', zijn licht laat schijnen over specialiteiten in het algemeen en in het bijzonder die soort welke voorkomt in de volksvertegenwoordiging. Hij doet dit op de van hem bekende manier, met humor en sarkasme, en in een ogenschijnlijk losse en tuchteloze struktuur. Hij doet dit ook door talrijke toespelingen op in zijn tijd aktuele personen en toestanden.
Het slot Loevestein in 1570
Oltmans, J.F.
Een hoogtepunt in de historische vertelkunst van de 19e eeuw. Geromantiseerde vertelling over de belegering van het slot Loevestein in de 80-jarige oorlog. Roman waarin heroïsche strijd tegen Alva en de liefde van twee krijgers voor dezelfde vrouw om de voorrang strijden.
3
De schaapherder
Oltmans, J.F.
De geschiedenis van Jan van Schaffelaar die in dienst van David van Bourgondië in 1482 Barneveld innam.
3
Snikken en grimlachjes
Paaltjens, P.
Gedichten van Haverschmidt. Er is veel over HaverSchmidt (die schreef onder het pseudoniem Piet Paaltjens) geschreven, maar zijn verzen doen het uitstekend zonder toelichting. De weemoed, het liefdesverdriet, de studentikoze humor, ze hebben de tand des tijds glansrijk doorstaan.
4
De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart
Wolff, B. en A. Deken
Inhoud Sara Burgerhart, bijna 20 jaar, woont sinds de dood van haar ouders bij haar dweperige tante Hofland. Het is een levendig, mooi en intelligent meisje met een volstrekt eigen wil. Sara's voogd Abraham Blankaart kan haar niet coachen doordat hij in het buitenland zit. Tegen het advies van haar verstandige vriendin Anna Willis loopt Sara bij haar tante weg, om bij de weduwe Spilgoed-Buigzaam in te trekken. Daar slaat zij een beetje los, alsof het leven alleen maar uit uitgaan bestaat. Zo laat ze zich her en der mee uit nemen door Jacob Brunier, een leeghoofd en een ijdeltuit, broer van haar huisgenootje Aletta. Daar komen praatjes van, en hoewel Anna Willis haar herhaaldelijk waarschuwt, neemt Sara het allemaal niet zo serieus. Sara's hospita mist de kracht en de
5
strengheid om Sara te temmen. Maar Jacob is niet de enige man in Sara's leven. Daar is nog de brave Willem Willis, de broer van haar vriendin Anna, wiens moeder meent dat hij niet tegen Sara opgewassen is. En de goede Hendrik Edeling, die helemaal ondersteboven is van Sara. Na enige tijd vraagt hij haar ten huwelijk, maar Sara wijst hem af omdat ze er naar eigen zeggen nog niet aan toe is. En ten slotte is er de schurk R., een gladde prater die bij meisjes maar één doel heeft. Dat kon nog wel eens een gevaarlijke cocktail worden: de lichtzinnigheid van de jong-volwassen Sara en de geheime bedoelingen van R. Leesaanwijzingen Het zal er nogal van afhangen welke versie je leest: de originele uitgave in achttiende-eeuws Nederlands, met alle 175 brieven, óf de Bulkboek-editie, 'afgestoft' en ingekort tot een kleine honderd brieven, óf de uitgave in de reeks Tekst in Context, waarin je met behulp van dertig hertaalde brieven wordt ingewijd in verschillende aspecten van het leven en de literatuur in de achttiende eeuw. De complete versie, die ook in moderne spelling en met een inleiding en aantekeningen verkrijgbaar is kost uiteraard de meeste inspanning. Maar dan héb je ook wat! Het boek is goed en geestig geschreven, in ongeveer net zo veel stijlen als er brievenschrijvers zijn (24!). Het kost soms moeite om de verschillende figuren uit elkaar te houden, ook al doordat er verschillende namen voor dezelfde persoon (bijvoorbeeld Brunier, Jacob, Coo, Coos, Cootje) gebruikt worden. Het verhaal is aan de ene kant vlot verteld en afwisselend, maar voor moderne lezers zal het soms ook te traag, te uitvoerig en langdradig zijn. Je zult regelmatig onbekende woorden en Franse uitdrukkingen tegenkomen; met de aantekeningen erbij kom je er wel uit, en het is voor een goed begrip ook niet nodig om elk detail te doorgronden. De Bulkboek-uitgave (Literaire Klassieken nr. 9) is een stuk korter; ook in de overgebleven brieven zelf is nog geknipt, zodat je de grote lijn goed kunt volgen. De taal is nauwelijks aangepast; 'gij' is 'u' geworden en aan het begin van het boek is het lastigste oude Nederlands weggewerkt, maar dat is het dan wel. Bij elke brief worden moeilijke woorden verklaard. Handig is de lijst van personages voorin het Bulkboek. Als je docent het goed vindt, kun je ook de uitgave Sara B., een rebelse vrouw uit de Verlichting lezen (Tekst in context nr. 10, Amsterdam University Press, 2012). In de oorspronkelijke tekst is flink gesnoeid, en de tekst die is overgebleven, is hertaald in modern Nederlands. Je zult het hele boekje moeten doornemen: zowel de tekst van de brieven met de bijbehorende terzijdes als de contexthoofdstukken. Je gebruikt het boek van Wolff en Deken dan primair als een middel om een beeld te krijgen van de achttiende eeuw. Overleg vooraf met je docent of je opdrachten uit dat boekje moet uitvoeren of opdrachten van deze site, of misschien een combinatie. NB Doordat er dus verschillende edities zijn, is een eenduidige paginaverwijzing onmogelijk. We zullen daarom steeds verwijzen met de nummers van de brieven. Het kan gebeuren dat een hierna genoemde brief of passage in de editie die jij hebt gebruikt, ontbreekt; in dat geval kun je de bedoelde tekst terugvinden op www.dbnl.org.
De historie van mejuffrouw Cornelia Wildschut
Wolff, B. en A. Deken
Wolff-Bekker, E.
Deze roman speelt zich af in voornamelijk Nederland op het eind van de 18e eeuw. Cornelia is door haar rijke ouders verwend en verveelt zich. Een oplichter haalt haar over van huis weg te lopen, onteert haar en laat haar in de steek. Ze sterft. De roman bestaat, net als het veel bekendere 'Sara Burgerhart', uit brieven die de personages elkaar schrijven.
De menuet en de domineespruik
anbe len ‘De familie Stast k’, ‘De familie egge’en ‘ en ude kennis’ – samen 3 punten.
Eventueel mag de hertaalde en bewerkte versie door Gijsbert van Es gelezen worden. Eventueel mag de verkorte versie door P.H. Schröder gelezen worden
4
2
4. Literatuur tussen 1500 en 1700 auteur
Asselijn, Th.
titel Op- en ondergang van Mas Anjello De stof is gebaseerd op historische gebeurtenissen in 1647, ten tijde van de Spaanse overheersing in het koninkrijk Napels. De visser Massaniello wist een bloedige volksopstand te ontketenen naar aanleiding van de steeds zwaardere belastingen op primaire levensbehoeften. Door tussenkomst van de aartsbisschop worden niet alleen Mas Anjello's eisen door de onderkoning van Napels ingewilligd.
niv
4
Goede Vrijdag Gedicht uit 1656 over het lijden van Jezus.
Decker, J. de
4
Joseph in Dothan
Vondel, J. van den
Vondels tragedie 'Joseph in Dothan' was in de 17e eeuw populair. De plot is dat Joseph, de oogappel van zijn vader, door zijn jaloerse broers aan de Egyptenaren wordt verkocht. In tegenstelling tot andere Westeuropese landen (met name Frankrijk en Engeland) heeft het Nederlandse toneel weinig op met zijn verleden. Dat geldt zowel voor de gezelschappen als voor het publiek. Deze tekst toont opnieuw aan hoezeer dat ten onrechte is. 'Jozef in Dothan', over een bijbels gegeven, bevat mooie beelden en scherpe dialogen, en laat zien dat Vondel een begaafde, sprankelende toneelschrijver was, die het zou verdienen om vaker gespeeld te worden.
5
Gijsbrecht van Amstel
Vondel, J. van den
Vondel schreef dit toneelstuk voor de eerste echte Schouwburg in de Nederlanden. Nieuwsgierig kwam een groot publiek op het openingsstuk Gysbreght van Aemstel af. Vondel had een beroemd thema gekozen: de verwoesting van het, toen nog katholieke, Amsterdam rond 1300. Een groep edelen nam op deze wijze wraak op de Amsterdamse kasteelheer Gysbreght van Aemstel voor de moord op hun heer, graaf Floris V. Gysbreght was volgens hen een van de hoofdschuldigen, hoewel hij het daar niet mee eens was omdat hij ongewild bij de moord betrokken zou zijn geweest. Het stuk speelt op de dag en de nacht voor kerstmis. Omdat de belegering van de stad niets oplevert, heeft de vijand een list verzonnen. De troepen trekken zogenaamd weg en laten een schip voor de stadswal achter, zo te zien vol met hout. Een spion haalt Gysbreght over het schip naar binnen te laten varen – in de winterkou is het hout welkom. Terwijl iedereen in de kerk de kerstnacht viert, komen er uit het schip echter soldaten tevoorschijn die de stadspoorten openen. Met veel geweld wordt de stad ingenomen, waarbij leden van het geslacht Aemstel bruut vermoord
5
worden. Aanvoerder Gysbreght wil zich doodvechten ondanks de protesten van zijn vrouw Badeloch. Uiteindelijk gaat hij toch in ballingschap, met zijn gezin en een groep Amsterdammers, omdat de engel Rafaël, die spectaculair met een liftinstallatie uit de hemel is afgedaald, dat namens God beveelt.
Jephta of offerbelofte
Vondel, J. van den
Toneelstuk over Jefta, een Bijbelse figuur uit de tijd van de Rechters (Richteren). Hij beloofde God, als dank voor overwinning op de vijand, dat het eerste wat hem uit zijn huis tegemoet kwam, aan Hem geofferd zou worden. Maar het eerste wat hem tegem et kwam was … zijn d chter!
5
NB -- Bij deze titels is steeds een bepaalde uitga e rgeschre en. V r w ’ers is het bovendien verplicht om achtergrondliteratuur te bestuderen. Meer informatie hierover vind je onder aan deze lijst. De achtergrondliteratuur is te vinden in de catalogus van de mediatheek, onder de boektitel waar de achtergrondinformatie bij hoort.
5. Literatuur voor 1500 Beatrijs
-
Inhoud Beatrijs is een non van goede komaf die verliefd en al intreedt in het klooster. Hoewel zij uiterst ijverig haar taken in het klooster vervult, slaagt ze er niet in om haar geliefde uit haar hoofd te zetten en ze stuurt hem een brief om haar te komen bezoeken. Bij het raam vertelt ze hem dat ze nog steeds van hem houdt. Hij belooft haar voor haar te zullen zorgen als ze uit het klooster vertrekt en hij zegt haar trouw te zullen blijven. Ze besluiten te vluchten en trekken in het geheim weg, naar een vreemde streek. Daar leven zij zeven jaar in voorspoed en krijgen twee zoons. Dan slaat de crisis toe, ze verliezen hun rijkdommen en de man verlaat haar. Beatrijs werkt als prostituee buiten de stadspoorten om haar kinderen te onderhouden. Na zeven jaar krijgt ze berouw en ze trekt met haar zoons al bedelend door het land. Op een gegeven moment komt ze in de buurt van haar voormalige klooster. Aan een weduwe vraagt ze naar de weggelopen non. Deze weet dat er geen enkele non is weggelopen; sterker nog, de non over wie zij spreekt is uiterst ijverig en zorgvuldig. Het blijkt dat Maria al die tijd de plaats van Beatrijs heeft ingenomen, zonder dat iemand het heeft bemerkt. Beatrijs ruilt weer van plek met Maria en haar zoons worden onder de hoede genomen van een bevriend abt bij wie zij haar zonden opbiecht. Leesaanwijzingen Een middeleeuws verhaal als Beatrijs wordt heel anders verteld dan een modern verhaal. Houd hiermee rekening wanneer je begint te lezen. Heb je N2, N3 of N4, maak dan gebruik van een moderne hertaling. De hertaling van Willem Wilmink is een erg goede! Heb je N5, lees dan de originele tekst naast de hertaling (beide teksten zijn beschikbaar op de site van de Koninklijke Bibliotheek). Denk niet te snel dat het een simpel verhaal betreft; zaken die wij als moderne lezer belangrijk vinden waren
3
-
voor de middeleeuwers niet vanzelfsprekend en omgekeerd. Zo is de plaats die het geloof inneemt bijzonder groot. Houd dit in gedachten wanneer je leest. Inhoud De reis van Sint Brandaan is een middeleeuws verhaal over een Ierse abt die van zijn geloof valt. Hij verbrandt de bijbel, omdat hij niet gelooft in de wonderen die in het boek van God beschreven staan. Als straf voor zijn daad van ongeloof draagt een engel Brandaan op om op reis te gaan om alle wonderen waarin hij niet gelooft met eigen ogen te aanschouwen. Brandaan bevaart, vergezeld door een aantal monniken, de wereldzeeën. Onderweg wordt zijn moed op de proef gesteld door de ontmoeting met eilandvissen en andere zeem nsters… Het is de bed eling dat Brandaan terugkeert met een boek waarin hij opnieuw Gods wonderen heeft beschreven. De vraag is of dat hem ook zal lukken. Leesaanwijzingen Het verhaal is op rijm geschreven. Dit is anders dan de boeken die wij nu gewend zijn om te lezen. Wanneer je dit onprettig vindt, probeer je dan vooral te richten op de inhoud van het verhaal. De spanning in het verhaal is anders dan de spanning die je kent uit modernere boeken. Ook neemt het geloof een veel centralere plek in dan in de meeste moderne boeken. Houd dit in je achterhoofd tijdens het lezen van het verhaal.
3
Ferguut
-
-
De Ferguut is het middeleeuwse verhaal van een boerenzoon, die op een dag een gezelschap ridders ziet voorbij komen. Wanneer hij hoort dat het om koning Arthur en zijn ridders van de Ronde Tafel gaat, besluit hij aan diens hof zijn geluk te beproeven. Deze, met de Walewein, oudste Middelnederlandse Arthurroman, vol goede en kwaadaardige ridders, reuzen en dwergen, heksen en vuurspuwende draken, maar vooral schone jonkvrouwen, gaat terug op een Franse Arthurroman van een zekere Guillaume le Clerc uit omstreeks 1200.
Mariken van Nieumeghen Inhoud Het weesmeisje Mariken wordt door haar oom, de priester Gijsbrecht, voor boodschappen naar de grote stad Nijmegen gestuurd. Omdat ze niet voor donker weer thuis kan komen, vraagt ze onderdak bij haar tante, een kwaadaardig wijf dat haar voor slet uitscheldt en haar onderdak weigert. Vertwijfeld gaat Mariken dan toch op weg naar huis; onderweg wordt ze aangesproken door de eenogige Moenen. Hij blijkt de duivel te zijn, die haar in ruil voor haar ziel vaardigheid in de 'zeven vrije consten' belooft. Wetenschappelijke kennis en een welvarend leventje trekken Mariken wel aan, en ze gaat met Moenen mee, eerst naar 's-Hertogenbosch en dan naar Antwerpen, onder de naam Emmeken, die ze van Moenen moet aannemen omdat hij niet van Maria-namen houdt. In de herberg Den
4
4
-
-
Gulden Boom op de markt aldaar nemen ze hun intrek en leiden er een aanstekelijk losbandig leven, waardoor ze vele 'gesellen' meeslepen in het verderf: ruzies, gevechten, moord en doodslag zijn aan de orde van de dag. Met Moenen leeft Mariken 'als man en vrouw', maar ook andere mannen helpt ze aan hun gerief. Zeven jaren gaan zo voorbij, maar dan gaat het knagen; Mariken wil terug naar Nijmegen om haar familie en vrienden weer te zien. Moenen stemt toe, al is hij er niet helemaal gerust op wat de macht van Marikens oom, die steeds voor haar is blijven bidden, zal kunnen betekenen. Het is echter niet oom Gijsbrecht, maar de werking van een toneelstuk op een wagen waardoor er zich een heftige wending voordoet in het leven van Mariken. Moenen ziet haar nog liever dood dan dat hij haar kwijt raakt door haar berouw. Het gevolg is een gewelddadige botsing tussen Goed en Kwaad. Leesaanwijzingen Probeer om aan een tekstuitgave met veel noten te komen, of, nog gemakkelijker: een her- of vertaling van de tekst. Die van Hessel Adema en die van Willem Wilmink zijn geprezen om hun zorgvuldigheid. Ook de editie van C. Kruyskamp is erg bruikbaar door de goede inleiding en de heldere noten; bovendien is deze uitgave voorzien van een toegift: de tekst van het volkslied De historie van Mayken van Nimmegen. Probeer dóór te lezen, ook als je iets niet direct begrijpt. Vaak komt het begrip dan later wel. Den Spieghel der Salicheit van Elckerlijc Inhoud Elckerlijc (iedereen) wordt door de dood opgeroepen om verantwoording over zijn leven af te leggen. Tevergeefs zoekt Elckerlijc, die altijd zorgeloos geleefd heeft, een vriend om deze laatste reis mee te maken. Zowel Gheselscap, Maghe (familie) als 't Goet laten hem in de steek. Duecht blijft hem trouw, maar zij is door Elckerlijc zo verwaarloosd dat hij met haar nauwelijks voor God durft te verschijnen. Duecht wijst hem dan op Kenisse (zelfinzicht), die hem aanspoort om te gaan biechten. Nadat Elckerlijc in de biecht berouw heeft getoond, spoedt hij zich opgewekt naar de diepe put, waar hij door de engelen wordt opgenomen en naar de hemel gedragen. De burggravin van Vergi Een ridder koestert een geheime liefde voor een edelvrouw. Als de echtgenote van zijn heer, een hertog, hem voor zich tracht te winnen, weigert hij. Woedend hierover beschuldigt de hertogin bij haar man de ridder van oneerbare voorstellen. Hij kan zich alleen vrijpleiten door zijn verhouding aan de hertog te verraden. Dit leidt uiteindelijk tot de dood van de edelvrouw, de ridder en de hertogin. De laatste wordt door haar man doodgestoken.
4
3
-
Assenede, D. van
Willem
Lanseloet van Denemerken Inhoud Prins Lanceloet is verliefd op Sanderijn, een meisje uit het gevolg van zijn moeder. Helaas, ze is niet van koninklijke bloede. Zijn moeder is dan ook tegen een huwelijk. Na een avond lang met Sanderijn het zoete spel der liefde gespeeld te hebben, verstoot hij haar. Het meisje vlucht helemaal tot in Afrika, waar ze met een andere ridder gelukkig wordt. Lanseloet krijgt spijt en probeert haar nog terug te lokken, maar tevergeefs. Hij sterft van wroeging en liefdesverdriet. Floris ende Blanchefloer Inhoud Hierin wordt verteld over de liefde tussen Floris, de zoon van de Moorse koning van Spanje, en Blanchefloer, de dochter van een katholiek Frankische gravin. Tijdens Floris' afwezigheid wordt Blanchefloer verkocht aan de 'Admirael van Babylonien', die haar aan zijn collectie minnaressen toevoegt. Floris reist haar achterna en weet door een list in de harem binnen te dringen. Beide geliefden keren naar Spanje terug, waarna Floris zich tot het katholicisme bekeert. Van den vos Reynaerde Inhoud Op de hofdag van de leeuw koning Nobel, een pinksterdag, reppen alle hovelingen zich naar het hof. Alleen Reinaert de vos laat verstek gaan. Dat heeft een reden. Het ene na het andere dier doet zijn beklag over de vos. Uiteindelijk is de komst van de haan Cantecleer met zijn dode dochter op een baar de aanleiding voor Nobel om zijn leenman te dagen. De trouwe vazal Bruun de beer wordt op pad gestuurd om dit te doen. Hij krijgt echter een behoorlijk pak ransel, dankzij de valstrik die Reinaert voor hem legt. Gehavend weet Bruun nog net het hof te bereiken om melding te maken van Reinaerts streken. Een tweede vazal gaat, minder naïef, op pad. Desondanks wordt ook deze vazal, Tibeert de kater, het slachtoffer van zijn eigen vraatzucht. Ten slotte wordt Grimbeert de das, een oomzegger van Reinaert, eropuit gestuurd. De slimme vos lijkt berouw te tonen. Na het biechten komen ze aan bij het hof. Reinaert wordt ter dood veroordeeld en de galg wordt gereedgemaakt. Maar Reinaert heeft nog een verrassing in petto. Terwijl hij veinst dat hij publiekelijk schuld wil bekennen, dist hij een nieuw verhaal op. Het rijk van koning Nobel wankelt door toedoen van deze schurk. Leesaanwijzingen Het verhaal van Reinaert de vos is zo bekend dat het bij het lezen van dit verhaal makkelijk kan gebeuren dat je alleen oog hebt voor die aspecten die je bekend voorkomen. Een tip bij het lezen van dit verhaal is om alles wat je al weet over Reinaert even te 'vergeten' en om op een frisse, nieuwe manier kennis te maken met de vos en de andere dieren uit het rijk van koning Nobel.
3
3
3
Let daarbij ook op de manier waarop Willem omgaat met de taal. Veel humor is namelijk typisch talige humor. Wat de gebeurtenissen betreft is het verhaal tamelijk vlak en voorspelbaar. De bijzonderheden van dit verhaal zijn vooral in de dialogen te vinden en in de manier waarop Reinaert vele dieren en mensen te kijk zet. NB -- Bij deze titels is steeds een bepaalde uitga e rgeschre en. V r w ’ers is het bovendien verplicht om achtergrondliteratuur te bestuderen. Meer informatie hierover vind je onder aan deze lijst. De achtergrondliteratuur is te vinden in de catalogus van de mediatheek, onder de boektitel waar de achtergrondinformatie bij hoort.
6. Poëzie na 1880 Er staat veel mooie poëzie in de mediatheek. In overleg met je docent kun je voor een gedichtenbundel 2, 3 of 4 punten krijgen. De opdracht vind je in de handleiding voor het leesdossier. Dus als je van gedichten houdt: trek eens een bundel uit de kast en laat je verrijken door Achterberg, Gerhardt of Nijhoff - of juist door een heel onbekende dichter!
7. Boeken, te lezen na behandeling van LiZ hoofdstuk 7 auteur
Blaman, A.
Blaman, A.
titel Eenzaam avontuur Inhoud Eenzaam avontuur vertelt over de breuk tussen Alide en Bart Kosta. Alide heeft een geheime verhouding met een ander. Bovendien blijkt zij in het volgen van haar hartstochten maar gedeeltelijk de vrouw te zijn die Bart dacht dat zij was. Bart tracht de schok te verwerken door het ophalen van herinneringen en door het schrijven van een psychologische thriller over de detective King, die een beeldschone moordenares moet ontmaskeren. Schijn en werkelijkheid lopen voor hem - en voor de lezer - steeds meer door elkaar. [Keuze uit] De verhalen Inhoud Bevat de bundels "Ram Horna" en "Overdag", de novelle "De kruisvaarder" en enige verhalen die eerder in letterkundige tijdschriften gepubliceerd werden.
niv
5
i.o.
Hart, M. ‘t
Hart, M. ‘t
Hart, M. ‘t
Een vlucht regenwulpen Inhoud In Een vlucht regenwulpen vertelt de dertigjarige Maarten, hoogleraar biologie, zijn levensgeschiedenis. Hij beschrijft twee weken uit zijn leven, maar blikt veelvuldig terug op zijn verleden. Het verhaal begint met het trouwfeest van Maartens beste vriend Jakob. Op het feest ontmoet hij een zusje van Martha, voor wie hij sinds de middelbare school een obsessieve liefde koestert. Hij maakt een afspraakje met het zusje om over twee weken samen een concert te bezoeken, maar wordt direct daarna overvallen door de dwanggedachte dat hij dan dood zal zijn. Allengs wordt duidelijk hoezeer Maartens liefde voor Martha niet alleen zijn leven bepaalt, maar ook verweven is met de liefde voor zijn inmiddels overleden moeder. Leesaanwijzingen Het verhaal speelt zich af in de jaren 70 van de vorige eeuw. Je zult merken dat veel dingen heel anders waren dan nu. Sommige leerlingen vinden het taalgebruik in Een vlucht regenwulpen lastig, maar dat is ook een kwestie van wennen. Moeilijke zinnen kun je bovendien nog eens overlezen. De tijdsprongen tussen heden en verleden (en omgekeerd) zijn niet altijd duidelijk gemarkeerd, dus je moet soms je hoofd er even goed bij houden. Maartens gevoelens en gedachten worden uitgebreid beschreven. Daardoor kun je je goed in hem inleven - ook als je hem tegelijkertijd maar raar vindt. Als je niet te snel oordeelt, zul je hem waarschijnlijk ook interessant gaan vinden. De jacobsladder Inhoud In De Jacobsladder keert Maarten 't Hart terug naar het Maassluis van zijn jeugd. Tegen de achtergrond van de ondergang van het eiland Rozenburg -opgeofferd aan de havenuitbreiding van Rotterdam- beschrijft hij het leven van een opgroeiende jongen. Centraal staat zijn vriendschap met de streng calvinistische familie Ruygveen. Een nostalgische, sfeervolle en warme roman, die Maarten 't Hart zelf als zijn meest geslaagde beschouwt. De ortolaan Inhoud Ortolaan is de naam van een vinkachtig vogeltje met gele oogring, roze snavel, gele keel en groen kopje. Volgens Alma, de Belgische collega van de jonge bioloog Maarten in deze roman, is het een droom van een vogel. Maarten ziet de ortolaan als symbool van zijn liefde voor Alma, : een schuw beestje, dat je zelden hoort en nog minder vaak ziet. Maartens stille liefde voor Alma, die een tijdlang bij hem logeert, blijft onuitgesproken en afstandelijk. Het is een liefde die stukvliegt op introversie en verlegenheid van de hoofdpersoon zoals de ortolaan zich verloren vliegt tegen de ruiten van een flatgebouw.
3
3
2
Tonio Inhoud Op Eerste Pinksterdag van 2010 komt Tonio van der Heijden, het enig kind van A.F.Th. van der Heijden en Mirjam Rotenstreich, bij een verkeersongeval om het leven. In dit boek vertelt de schrijver zelf over het leven en de dood van Tonio. Het is dus een waargebeurd verhaal. Van der Heijden wil zijn kind een stem geven, een gezicht. Hij wil dat Tonio blijft leven in de harten van de lezers. In dit boek schrijft de auteur over zijn twijfels omtrent zijn kinderwens voordat hij daadwerkelijk vader werd, zijn twijfel of hij wel een goede vader is geweest en over de manier waarop hij en zijn vrouw omgaan met hun vreselijke verlies. Heijden, A.F.Th. van der Het is een eerbetoon geworden aan zijn muzen: zijn zoon en zijn vrouw. Leesaanwijzingen Tonio is een dik boek, maar je wordt al snel gegrepen door het waargebeurde verhaal. Hierdoor kun je het boek maar moeilijk wegleggen en wil je steeds verder lezen. Het is misschien moeilijk om je in te leven in het enorme verlies van een treurende vader, Adri. Ook verwijst Adri naar eerdere werken in de literatuur waarin het verlies van een kind wordt beschreven. Je zult deze werken waarschijnlijk niet kennen, maar dat is niet noodzakelijk om het boek te kunnen waarderen. De zinnen zijn niet al te lang maar er komen wel regelmatig moeilijke woorden in voor. Lees gewoon door, want je hoeft niet alles letterlijk te begrijpen. Er is sprake van verschillende verhaallijnen die door elkaar heen lopen. De verhalen worden niet chronologisch verteld maar zijn toch goed te volgen. Nooit meer slapen Inhoud Alfred Issendorf, 25 jaar en onlangs afgestudeerd als geoloog, onderneemt een wetenschappelijke reis naar Finnmarken, in het noorden van Noorwegen, waar 's zomers de zon nooit ondergaat. Het is een tocht die vanaf het eerste moment gedoemd lijkt te mislukken: het Engels van de Noren die hij tegenkomt is vaak net niet goed genoeg om een echt gesprek mogelijk te maken; er zijn hem luchtfoto's beloofd, maar hoe ze in Hermans, W.F. zijn bezit moeten komen is hem een raadsel; zijn drie reisgenoten bewegen zich soepel door het onherbergzame gebied, terwijl hij ongetraind is en bij vrijwel elke stap moet nadenken - en tot overmaat van ramp slaapt hij ook nog ontzettend slecht, door het licht en de zwermen muggen. Langzaamaan begint hij zich af te vragen waarom hij deze reis nou eigenlijk is begonnen en of hij misschien tegengewerkt wordt: mag hij wel slagen in zijn onderzoek? En dan slaat de onderzoeksreis om in een heuse overlevingstocht. Leesaanwijzingen Het verhaal in Nooit meer slapen wordt op een manier verteld waar
4
4
Hermans, W.F.
je misschien even aan moet wennen. Dat komt door twee keuzes van Hermans: 1) hij vertelt alle gebeurtenissen vanuit het ikperspectief van Alfred en 2) de hele reis is geschreven in de tegenwoordige tijd: op het moment dat je over een gebeurtenis leest, maakt Alfred die mee. Het gevolg hiervan is dat je niets meer weet dan Alfred, en doordat hij zelf niet veel weet en zich voortdurend afvraagt wat hij moet doen, ben jij ook in verwarring. Die verwarring wordt nog eens versterkt doordat Alfred niet alleen feitelijk vertelt wat hij ziet, maar tussendoor ook fantaseert, vergelijkingen trekt en terugdenkt aan thuis - zonder dat hij altijd een duidelijk onderscheid maakt tussen feit en gedachte. Je zult er dus tegen moeten kunnen dat je het grootste deel van het verhaal in het duister tast, en vertrouwen moeten hebben dat zaken die eerst onduidelijk zijn, later in het verhaal wel opgehelderd worden. Als je daar tegen kunt, lees je een klassieke Nederlandse roman die door velen als meesterwerk wordt beschouwd - en zorgt de manier van vertellen juist voor een vreemd soort spanning. Bovendien zullen Alfreds gedachten en de bijzondere gesprekken tussen hem en zijn medereizigers je dan ongetwijfeld op een andere manier aan het denken zetten dan je gewend bent. De donkere kamer van Damokles Inhoud Angst, dreiging en verraad, ongrijpbaarheid van de werkelijkheid en onkenbaarheid van de ander: in deze roman komen Hermans' centrale thema's op geraffineerde en uiterst beklemmende wijze aan bod. De donkere kamer van Damokles vertelt het verhaal van Henri Osewoudt, sigarenhandelaar te Voorschoten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontmoet hij de verzetsman Dorbeck, die sprekend op hem lijkt op één ding na: dat hij zwart haar heeft terwijl Osewoudt blond is, en die hem opdrachten geeft die hij gewillig uitvoert. Naar aanleiding van zijn daden wordt Osewoudt gevangengenomen; komt hij weer vrij; pleegt hij een moord, en nog een moord. Na de bezetting lijkt alles zich tegen hem te keren en wordt hij gekwalificeerd als landverrader. Zich beroepen op Dorbeck blijkt onmogelijk: er is geen enkel spoor dat naar deze man leidt. Het enige dat Osewoudt heeft om de wereld Dorbecks bestaan te bewijzen is een camera met een foto van Dorbeck erin, maar ook die foto blijkt uiteindelijk niet te bestaan. Bestaat Dorbeck echt of heeft Osewoudt hem verzonnen? Is hij Osewoudts superego? In hoeverre is Osewoudt zelf verantwoordelijk voor zijn daden? Wie ben je als iedereen je ziet als een verrader en een leugenaar, bestaat er wel zoiets als waarheid en werkelijkheid? Om dergelijke vragen gaat het in dit huiveringwekkende boek, dat uitgroeide tot Hermans' meest gelezen en bejubelde roman. Leesaanwijzingen Het boek is niet moeilijk om te lezen, de taal is helder en exact. Dat vormt een mooie tegenstelling met de verwarrende
4
Hermans, W.F.
Keulen, M. van
gebeurtenissen. Je zult algauw gegrepen zijn door de spanning. Maar het is belangrijk je ook steeds af te vragen wat de betekenis is van de gebeurtenissen en beschrijvingen die je te lezen krijgt. En vooral: vanuit welk perspectief je 'gedwongen' wordt te kijken. Het behouden huis Inhoud Je valt als lezer midden in de Tweede Wereldoorlog en ziet deze vanuit de ogen van een Nederlandse man, ex-spion, volgens eigen zeggen. Hij vecht bij een groepje communistische partizanen tegen de Duitsers, maar duidelijker dan dat is de hele situatie niet voor hem. Hij spreekt de taal van zijn medesoldaten niet en overal om hem heen is de oorlog, in knallen en schoten. Nadat hij in een klein stadje enkele Duitse soldaten heeft neergeschoten wankelt hij richting een café, maar een sergeant stuurt hem een straat in. Daar is het eigenlijk vrij rustig en hij loopt door tot hij bij een huis komt, dat hij besluit binnen te gaan. Voor het eerst in jaren is hij weer in een gewoon huis. Een huis dat midden in de oorlog staat, maar nog ongeschonden is. Hij neemt een bad, verkent het huis en ontdekt daarbij onder andere een deur die niet open kan. Nog voordat hij klaar is met zijn verkenning wordt er aangebeld: het zijn de Duitsers, die zojuist de partizanen uit het stadje verjaagd lijken te hebben… Leesaanwijzingen Laat je niet in de luren leggen door de geringe omvang van dit boek: Het behouden huis is geen eenvoudig boekje. Dat wordt op de eerste bladzijden al duidelijk - je kijkt mee met een soldaat die in verwarring is (hij kan bijvoorbeeld met niemand in zijn omgeving een gesprek voeren), terwijl hij zich ook nog eens in een zeer verwarrende oorlogssituatie bevindt. Die verwarring zal jij als lezer ook ervaren - een traditioneel, spannend, oorlogsverhaal is dit dus niet. Echter, als je al behoorlijk wat leeservaring hebt en bovendien liever op een filosofische manier aan het denken gezet wordt over oorlog en 'de mens' dan meegesleept wordt door spannende oorlogsactie, dan kun je aan Het behouden huis zeer veel plezier beleven. Het is een rijk boek, vol gedachten en observaties, en een typisch verhaal van W.F. Hermans, een van Nederlands grootste schrijvers aller tijden. Tip: lees het in een keer achter elkaar helemaal uit, en een week daarna nog een keer. Bleekers zomer Een laborant is zijn werk en gezin beu, loopt weg naar Amsterdam, komt daar in een milieu van scharrelaars en souteneurs en ervaart dat aanvankelijk als een bevrijding. Hij blijkt echter voor dit leven niet geschikt en gaat weer naar huis, zonder daar overigens rust of tevredenheid te vinden.
3
2
Een leeg huis
Minco, M.
Een jonge joodse vrouw tracht haar oorlogservaringen te verwerken. In deze kleine roman vinden de dagelijkse gebeurtenissen van de ik-figuur plaats in de chaotische jaren na de bevrijding. Er worden drie dagen beschreven, een dag uit 1945, een uit 1947 en een uit 1950. In 1945 komt ze liftend terug naar Amsterdam en vindt een leeg huis; in 1947 komt ze terug uit Zuid-Frankrijk; in 1950 ervaart ze de zelfmoord van een kennisje als het zoveelste blijk van blijvend ontheemd zijn. De wat magere verhaalgebeurtenissen krijgen in deze drie episodes een extra dimensie doordat ze naadloos overgaan in analoge voorvallen uit het oorlogsverleden. Daardoor ontstaat een haarscherp beeld van een leven dat voorgoed door het verleden getekend is.
3
De val
Minco, M.
Een oude joodse vrouw, woonachtig in een bejaardentehuis, wil voor het eerst sinds jaren weer haar verjaardag vieren. Ondanks het slechte weer gaat zij de straat op om het feest voor te bereiden. Door de onachtzaamheid van twee gemeentebeambten valt zij in een open put en verdrinkt. De titel van deze novelle slaat tevens op een gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog die de dood van haar gezin als gevolg had en die haar verdere leven heeft bepaald. Sober, knap geschreven verhaal, dat zich langs verschillende verhaallijnen ontwikkelt die ogenschijnlijk geen relatie met elkaar hebben. Elk karakter wordt in weinig woorden scherp getekend.
2
De ontaarde slapers
Ruyslinck, W.
Een obsederende kleine roman over een echtpaar van middelbare leeftijd dat door een volkomen negatieve levensverhouding de dag vult met slapen. De eerste poging om tot iets anders te komen wordt hen echter noodlottig. Ruyslinck werd voor dit debuut bekroond met de romanprijs van Hilvarenbeek en de romanprijs van de provincie Antwerpen.
3
De grote zaal
Velde, J. van
'De grote zaal' is allereerst het verhaal van een oude, eenzame, onbemiddelde vrouw, Geertruide, die na een hartaanval in een verzorgingshuis terechtkomt waar geen enkele privacy is. Het schrikbeeld is: op de grote zaal terechtkomen, want dat betekent het einde. Geertruide sterft er ook. De sfeer van jaloezie en angst bij de vrouwen onderling is schrijnend. Evenzeer gaat het verhaal over Geertruides relatie met haar enig kind, Helena, die in Parijs woont. Zij kan haar moeder maar weinig bezoeken, maar door de moeilijke omstandigheden gaan ze elkaar beter begrijpen. Het boekje ademt helemaal de geest van het existentialisme van de jaren '50. Het verhaal is grotendeels autobiografisch.
2
Literatuur tot 1500: edities en achtergrondliteratuur Beatrijs • editie: tweetalige uitgave in de reeks Nederlandse klassieken van uitgeverij Bert Bakker / Prometheus, met een vertaling van Willem Wilmink • achtergrondliteratuur: de inleiding in deze editie door Theo Meder (p. 9–40) De reis van Sint-Brandaan • editie: tweetalige uitgave in de reeks Nederlandse klassieken van uitgeverij Bert Bakker / Prometheus, met een vertaling van Willem Wilmink • achtergrondliteratuur: de inleiding in deze editie door W.P. Gerritsen (p. 9-27) Elckerlyc • editie: tweetalige uitgave in de reeks Nederlandse klassieken van uitgeverij Bert Bakker / Prometheus, met een vertaling van Willem Wilmink; de tekst is ook te vinden op www.dbnl.nl • achtergrondliteratuur: Van Abélard tot de Zwaanridder (p. 119-121) De burggravin van Vergi • editie: tweetalige uitgave in de reeks Nederlandse klassieken van uitgeverij Bert Bakker / Prometheus, met een vertaling van Willem Wilmink • achtergrondliteratuur: de inleiding in deze editie door W.P. Gerritsen (p. 9-22) Ferguut • editie: Rombauts, De Paepe, De Haan; de tekst is ook te vinden op www.dbnl.nl • achtergrondliteratuur: Frits van Oostrom, Stemmen op schrift (p. 256-262 en 269-274) Floris ende Blanchefloer • editie: Nijhoffs Nederlandse klassieken • achtergrondliteratuur: inleiding in de editie, door J.J. Mak (p. 7-20) Lanseloet van Denemarken • editie: Amsterdam University Press • achtergrondliteratuur: inleiding door Hans van Dijk in deze editie (p. 1-6) Mariken van Nieumeghen • editie: tweetalige uitgave in de reeks Nederlandse klassieken van uitgeverij Bert Bakker / Prometheus, met een vertaling van Willem Wilmink; de tekst is ook te vinden op www.dbnl.nl •
achtergr ndliteratuur .F. J nckheere, ‘Mariken en de ‘ladder f repentance’, http://www.dbnl.org/tekst/_nie012198901_01/_nie012198901_01_0024 .php
Van den vos Reynaerde • editie: tweetalige uitgave van uitgeverij Athenaeum – Polak & Van Gennep, met een vertaling van Ard Posthuma • achtergrondliteratuur: essay in Nederlandse literatuur, een geschiedenis (p. 36-40)
Literatuur van 1500 tot 1700: edities en achtergrondliteratuur Op- en ondergang van Mas Anjello • editie: Amsterdam University Press • achtergrondliteratuur: inleiding van Marijke Meijer Drees in deze editie (p. 1-14) Goede vrijdag • editie: Tjeenk Willink • achtergrondliteratuur: inleiding van W.J.C. Buitendijk in deze editie
(p. 5-77) Joseph in Dothan • editie: Tjeenk Willink • achtergrondliteratuur: inleiding van L. Strengholt in deze editie (p. 5-16) Gysbreght van Aemstel • editie: Amsterdam University Press • achtergrondliteratuur: essay in Nederlandse literatuur, een geschiedenis (p. 230-236) Jeptha of offerbelofte • editie: Klassiek letterkundig Pantheon • achtergrondliteratuur: de inleiding van N.C.H. Wijngaards in deze editie (p. 5-34)
