ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211 NAW plan:
Inrichting openbare ruimte plangebied Pantarhei
Plan:
aanleg ontsluitingsweg, parkeergelegenheid, openbaar groen
Opp plangebied:
ca. 5000 m² (locatie Pantarhei); 3.000 m² (locatie Tielen)
RO-procedure:
aanvraag omgevingsvergunning
Opsteller:
F.P. Kortlang, ArchAeO, Eindhoven
Aanvrager:
dhr. H. Heling en dhr. R. Werson (gemeente Boxtel)
Inleiding Bouwfonds gaat binnenkort 30 woningen realiseren op locatie Pantarhei. De directe omgeving van het bouwplan wordt daarvoor opnieuw ingericht. Het terrein Tielen wordt ingericht tot een formeel parkeerterrein met 35 parkeerplaatsen. Voorts wordt het achterpad met bestaande parkeerplaatsen opnieuw ingericht, worden riool, kabels en leidingen aangebracht en worden enkele bomen gerooid en nieuwe bomen aangeplant. Situatie mbt. archeologie Beleidskaart gemeente Boxtel Op de gemeentelijke beleidskaart archeologie Boxtel (definitief versie 4 juni 2012), bevindt het plangebied zich in een gebied met een hoge archeologische (verwachtings)waarde (lichtpaars), categorie 3 (historische kern). Hierbij geldt beleidsmatig een onderzoeksplicht bij bodemverstoringen vanaf 100 m² en dieper dan 40 cm beneden maaiveld. Het plangebied is in bijlage 2 omgeven door een zwarte contour. In 2009 en 2010 hebben een bureauonderzoek, respectievelijk een proefsleuvenonderzoek plaatsgevonden. De verwachtingswaarde kan op basis van de uitkomsten naar beneden worden bijgesteld. In de directe omgeving hebben reeds diverse saneringen plaatsgevonden die tot de nodige bodemverstoring hebben geleid. Bureauonderzoek 2009 In oktober 2009 is door de afdeling archeologie van de Grontmij een grondig archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor de locaties Pantarhei (voormalige houtwerf) en Tielen (voormalige drukkerij). Het plangebied ligt ten westen van het oude centrum van Boxtel. Boxtel, waarvan de oudste vermelding dateert uit het begin van de dertiende eeuw, is op een hogere plek ontstaan bij een doorwaadbare plek in de Dommel. In het begin van de negentiende eeuw was het plangebied onbebouwd en in gebruik als bouwland. Vanaf 1875 maakte het terrein deel uit van een houtwerf. In ieder geval was rond 1900 in het noordoostelijke deel van het plangebied, langs de huidige Molenstraat, bebouwing aanwezig, terwijl het resterende deel van het plangebied nog steeds gekarteerd werd als bouwland. Vermoedelijk hebben op de hoek van de Jan Kruijsenstraat en de Molenstraat, als onderdeel van de houtwerf, een of meer dompelbakken gelegen. Omstreeks 1938 is de houtwerf gesloopt. In 1964 is in het plangebied, op de hoek van de Molenstraat en de Jan Kruijsenstraat,
1
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211 een school (de LNHO Open Hof) gebouwd. In 1997 is dit gebouw gesloopt, waarbij tevens een ondergrondse tank is verwijderd. 1 Grontmij adviseert in 2009 om een proefsleuvenonderzoek uit te voeren in het plandeel Pantharei. Indien uit dit sleuvenonderzoek blijkt dat er een archeologische vindplaats aanwezig is, wordt aanbevolen ook het gebied Tielen aan een proefsleuvenonderzoek te onderwerpen. Proefsleuvenonderzoek 2010 (samenvatting uit BAAC-rapport) Op 25 maart 2010 heeft BAAC bv in het onderzoeksgebied Pantarhei een inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven (IVO-P) uitgevoerd (bijlage 3). In het plangebied werden in werkput 5 enkele clusters kuilen aangetroffen die te interpreteren zijn als zandwinningskuilen en/of moesbedden (zie alle sporen kaart hieronder). Deze sporen zijn in de 19e eeuw te dateren. Vanaf die periode is de bodem door bouw- en sloopwerkzaamheden gedeeltelijk verstoord. Door de relatief lage ligging langs de Dommel was het plangebied niet geschikt voor bewoning in het verleden. De vindplaats van zandwinningskuilen / moesbedden uit de 19e eeuw is als niet-behoudenswaardig is gewaardeerd waardoor er geen archeologische beperkingen zijn voor de uitvoering van de civiel-technische werkzaamheden.
Figuur 1. Alle sporenkaart proefsleuvenonderzoek BAAC 2010 – terrein Pantarhei.
1 Overgenomen van bureauonderzoek Grontmij (Geraeds, 2009). De samenvatting uit dit rapport is als bijlage 2 opgenomen.
2
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211 Advies archeologie: Gezien de resultaten uit het eerder uitgevoerde bureau- en proefsleuvenonderzoek, wordt het niet zinvol geacht nader archeologisch onderzoek uit te voeren in verband met de inrichting van het gebied. Saneringswerkzaamheden in het verleden, de van oorsprong relatief lage ligging, alsmede de resultaten uit het proefsleuvenonderzoek, geven in voldoende mate aan dat ter plaatse geen behoudenswaardige archeologische resten hoeven te worden verwacht. De gemeente Boxtel wordt derhalve geadviseerd om in het kader van de aanlegvergunning, voor het onderdeel archeologie, geen nadere onderzoeks-eisen te stellen. De civiel aannemer dient op de hoogte te worden gesteld van de mogelijkheid dat bij de graafwerkzaamheden (verstoorde) archeologische resten worden aangetroffen. De kans hierop is evenwel niet erg groot. Indien dit het geval is dient terstond de gemeente Boxtel (contactpersoon dhr. H. Heling) op de hoogte te worden gesteld.
Drs. F.P. Kortlang Senior-adviseur archeologie ArchAeO Archeologische Advisering en Ondersteuning Rapelenburglaan 9 5654 AP Eindhoven tel. 040-2519270
email:
[email protected] website: www.archaeo.nl
Literatuur:
Geraeds, J., 2009: Archeologisch onderzoek plangebied Pantarhei-Tielen te Boxtel (Bureauonderzoek plangebied Pantarhei-Tielen te Boxtel, gemeente Boxtel) GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 858 Roymans, J.A.M., 2011: Boextel binnen en buiten den Brugghen. Archeologie en cultuurhistorie in de gemeente Boxtel. Deelrapport 1. Toelichting o de archeologische verwachtingskaart en de cultuurhistorische waardenkaart. RAAP-rapport 2142 Verbeek, C., 2010: Boxtel Pantarhei; Inventariserend Veldonderzoek door middel van Proefsleuven, BAAC rapport A-10.0128 juni 2010
3
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211
Bijlage 1. Inrichtingsplan Pantarhei en Tielen op een uitsnede van Google Earth.
4
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211
Bijlage 2. Gemeentelijke beleidskaart archeologie Boxtel (definitief versie 4 juni 2012). Het plangebied bevindt zich in een gebied met een hoge archeologische (verwachtingswaarde (lichtpaars), categorie 3. Hierbij geldt beleidsmatig een onderzoeksplicht bij bodemverstoringen vanaf 100 m² en dieper dan 40 cm beneden maaiveld. Het plangebied is hier omgeven door een zwarte contour.
5
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211 Bijlage 3. Samenvatting Grontmijrapport (Geraeds, 2009) Grontmij Nederland B.V. heeft in opdracht van Metanoia Projectmanagement in oktober 2009 een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd in verband met nieuwbouwplannen in het plangebied Pantarhei-Tielen te Boxtel, gemeente Boxtel. Doel van het bureauonderzoek is het verwerven van informatie, aan de hand van bestaande bronnen, over bekende of verwachte archeologische waarden, binnen een omschreven gebied. Uit het bureauonderzoek blijkt dat zich in het plangebied geen bekende vindplaats bevindt. Tot circa 1811-1832 bestond het plangebied uit landbouwgrond. Rond 1900 blijkt Boxtel sterk te zijn uitgebreid en ook in het plangebied is bebouwing te onderscheiden. In latere jaren neemt de bebouwing geleidelijk toe. In het noordelijk deel van het plangebied (deelgebied Pantarhei) heeft een schoolgebouw gestaan dat in 1997 is gesloopt. In het zuidelijke deel (deelgebied Tielen) heeft een drukkerij gelegen welke inmiddels ook is gesloopt. Sindsdien heeft het plangebied braak gelegen. Vanwege de ligging in het bebouwd gebied is het plangebied op de bodemkaart als niet gekarteerd weergegeven. Het booronderzoek heeft uitgewezen dat het oorspronkelijke bodemtype bestond uit hoge zwarte enkeerdgronden. Het zuidelijk deel van deelgebied Tielen blijkt sterk te zijn verstoord, waarschijnlijk als gevolg van sloopwerkzaamheden die in het plangebied hebben plaatsgevonden. In het overig deel van het plangebied blijkt dat het bodemprofiel nagenoeg intact te zijn. Op grond van de resultaten van het bureauonderzoek is voor het plangebied een lage verwachting voor het aantreffen van archeologische vindplaatsen uit de Vroege Prehistorie (vuursteenvindplaatsen) en een lage tot middelhoge uit de Late Prehistorie tot en met de Middeleeuwen vastgesteld. Voor vindplaatsen uit de Nieuwe tijd geldt voor het noordoostelijk deel van deelgebied Pantarhei een hoge verwachtingswaarde en voor het overige deel van deelgebied Pantarhei een lage tot middelhoge. Op grond van de lage tot middelhoge verwachtingswaarde voor het aantreffen van vindplaatsen vanaf de Late Prehistorie tot en met de Middeleeuwen en een hoge voor het aantreffen van vindplaatsen uit de Nieuwe tijd in combinatie met de aanwezigheid van een (vrijwel) intact esdek wordt conform het advies van de provincie Noord-Brabant voor het deelgebied Pantarhei en het niet verstoorde noordelijk deel van deelgebied Tielen een vervolgonderzoek aanbevolen door middel van proefsleuven (een Inventariserend Veld Onderzoek karterende en waarderende fase). Het proefsleuvenonderzoek moet uitwijzen of zich in het plangebied archeologische waarden bevinden en zo ja of deze behoudenswaardig zijn. In de regel wordt voor het zuidelijk deel van deelgebied Tielen (het verstoorde deel) geen vervolgonderzoek aanbevolen echter indien uit het IVO karterende en waarderende fase blijkt dat zich in het plangebied een archeologische vindplaats bevindt, wordt aanbevolen ook het zuidelijk deel van deelgebied Tielen nader te onderzoeken door middel van proefsleuven.
6
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211 Bijlage 4. Uitgevoerde saneringen in en rondom plangebied (uit Geraeds 2009, afb. 6)
7
ADVIES ARCHEOLOGIE
16 dec 2013
ArchAeO projectnr. 13211 Bijlage 5. plangebied Pantarhei en Tielen op topografische ondergrond (uit Geraeds 2009, afb. 6)
8
