ACTIVITEITENOVERZICHT INCLUSIEFESTIVAL 11.15 11.30 11. 12. 12.15 12.30 12. 13. 14.3 14. 15. 15.15 15.30 15.4 16.00 45 00 45 00 0 45 00 5 – 13. 30 Autisme in het Onbelemmerd Autisme in het Onbelemmerd reguliere VO onderwijs. reguliere VO onderwijs. 3 Cluster 4lln in een groep
Thinking hats: Inclusief handelen met De Bono in BaO
3 Cluster 4-lln in een groep
Een leerling met MCDD in het Basisonderwijs
Oplossingsgericht werken & de inclusieve leraar
Een leerling met MCDD in het basisonderwijs
Index voor Inclusiespel
Inclusie in de buitenlucht
Index voor Inclusiesp el
Human Dynamics
Opleiden voor Inclusie Windeshe im OSO
Opleiden voor inclusie Seminarium voor Orthopedago giek
Thinking hats: Inclusief handelen met De Bono in BaO SVIB & zelfreflectie met leerlingen Muziekworkshop: Ontwerpen van Inclusielied Human Dynamics
Inclusief bouwen: Hoe huisvest ik een inclusieve leeromgeving Opleiden voor inclusie Fontys OSO Inclusie of een illusie?
Metschool. Praktijkonder wijs. Leren vanuit je passie.
Inclusie of een illusie?
Geen kind naar het SO in Nieuwegein
Geen kind naar het SO in Nieuwegein Met epilepsie naar de reguliere school. Kan elke leerkracht dat?
Perspectieven van de inclusieve leraar.
Metschool, Praktijkonderwijs. Leren vanuit je passie
Met epilepsie naar de reguliere school. Kan
Perspectieven van de inclusieve leraar
elke leerkracht dat? Studeren met visueel & motorische handicap in HO.
Leerling met Downsyndroo m op het vmbo
Studeren met visueel en motorisch e handicap in HO
Hoe inclusief is mijn school al?
Met een rugzak in het VO – Corderius College
Hoe inclusief is mijn school al?
Leerling met Downsyndr oom op het vmbo.
Met een rugzak in het VO – Corderius College
Rechtstreekse interactieve video-verbinding met inclusieve school De Vuurvogel in Amersfoort (Vathorst) Doof in de Doof in de Muziekworkshop reguliere reguliere Inclusie met de basisschool basisschool Nieuwe Koning’ In de open ruimte is er een Inclusiemarkt: boeken & informatie Legenda de inclusieve leraar ervaring met inclusie de inclusieve klas inclusief passend beleid creatief met inclusie
ACTIVITEITENOVERZICHT INCLUSIEFESTIVAL Een inclusiefestival is een rijk scala aan activiteiten waaruit U een vrije keuze kunt maken. Op 15 verschillende locaties worden workshops aangeboden, met een grote verscheidenheid aan ‘inclusie-impulsen’. Er zijn 5 inclusiecategorieën: 1. De inclusieve leraar (blauw) 2. Ervaring met inclusie (rood) 3. De inclusieve klas (groen) 4. Inclusief passend beleid (paars) 5. Creatief met inclusie (goud) In het activiteitenoverzicht kunt U de inhoud van de workshops lezen. Op de conferentieplanner kunt U een eigen inclusieroute bepalen. Er is vrijheid van keuze, totdat een workshop volledig bezet is.
1. De inclusieve leraar(blauw) 1.1. Autisme in het reguliere Voortgezet Onderwijs Hoe bieden we leerlingen met een stoornis in het autistisch spectrum (ASS-leerlingen) hulp bij het uitvoeren van open opdrachten? In deze workshop laten we zien hoe deze vraag van een VO-school aan de Ambulante dienst al onderzoekend is beantwoord en wat de uitkomsten waren. Leerlingen, ouders, mentoren, docenten, management en AB-ers zijn als co-experts met elkaar aan de slag gegaan. Professionele ontwikkeling, kennis- ontwikkeling en schoolontwikkeling zijn hand in hand gegaan door onderzoek, scholing en intervisie te combineren. Hierdoor hebben niet alleen de betrokken ASS-leerlingen succeservaringen opgedaan met het maken van opdrachten, maar heeft de school ook een visie op onderwijs aan ASS-leerlingen ontwikkeld, is de school auti-vriendelijk geworden, is het management en team deskundiger geworden op het gebied van autisme, voelen ouders zich gehoord en is de rol van de AB’er veranderd. Presentatie : Marjan v.d. Goor (mentor), Mariette Haasen (docent Fontys OSO, coördinator REC Vierland), Toos Strick (AB-er)& Jose Wichers-Bots (onderzoeker Fontys OSO). Duur : 45 min. Tijden : 11.15 – 12.00 & 14.30 – 15.15
1.2. Oplossingsgericht werken & de inclusieve leraar Leerlingen leren om toegerust te zijn voor hun taken, is een actieve bijdrage van leraren in het
leerproces van leerlingen. Doordat leraren leren aan te sluiten bij leervragen van leerlingen, kunnen ze vaardigheden ontwikkelen om tot afstemming én uitdaging op maat te komen. Met begeleidingsmethodieken vanuit oplossingsgericht werken, leren leraren met leerlingen, om steeds te redeneren op basis van perspectieven en oplossingen. Op deze wijze raken leraren meer en meer toegerust om om te gaan met verscheidenheid en om aan te sluiten bij wie en waar het kind is om van daaruit ontwikkeling te stimuleren, kortom, om hem te laten groeien tot een inclusieve leraar. Presentatie : Arie Goijaarts Duur : 45 min. Tijden : 12.15 – 13.00
1.3. SVIB & zelfreflectie met leerlingen Hoe kunnen we leerlingen zelf eigenaarschap geven op hun ontwikkeling? Ook leerlingen met specifieke gedrags- of leerkenmerken willen we laten opgroeien naar een zo hoog mogelijke staat van autonomie en zelfstandig burgerschap. Om deze rede vinden we het belangrijk dat zij zelf leren reflecteren op hun talenten en ook inzicht krijgen op hun beperkingen, zodat ze hier hulpstrategieën voor kunnen ontwikkelen en/of weten welke aanpassingen ze nodig hebben in bepaalde omstandigheden. Hierdoor wordt hun zelfsturing en zelfredzaamheid bevorderd. De werkwijze van het betrekken van de leerling zelf bij zijn leerproces middels zelfreflectie met behulp van School video interactie begeleiding is hiervoor een ondersteunende methodiek. Presentatie : Martin Wijnen Duur : 45 min. Tijden : 15.30 – 16.15
1.4. Perspectieven van de inclusieve leraar. In deze workshop maken we kennis met de leerkracht als kritische factor binnen inclusief onderwijs. We bekijken verschillen tussen het perspectief van de leraar met en zonder ervaring met inclusief onderwijs. Van de leraren die reeds een leerling met een uitgesproken beperking in de klas hadden, leren we hoe ze tot hun keuze en engagement kwamen; wat ze zien als hun opdracht naar het kind toe, hoe ze het concreet aanpakken in de klas en hoe ze terugblikken op hun ervaringen. Presentatie : Kathleen Mortier Duur : 45 min. Tijden : 12.15 – 13.00 & 15.30 – 16.15
1.6. Opleiden voor inclusie: Seminarium voor Orthopedagogiek Fontys OSO Windesheim De 3 landelijke opleidingen voor Speciale Onderwijszorg: Seminarium voor Orthopedagogiek, Fontys OSO en Windesheim hebben allen een scholings- aanbod op het gebied van inclusie in de opleiding ‘HBO Master SEN (Special Educactional Needs)’. Daarnaast zijn zij vraaggestuurd actief met ‘inclusie’ in marktgerichte activiteiten. In deze presentatie wordt een beeld en overzicht geschetst van wat de opleidingen voor Speciale
Onderwijszorg bieden in het kader van Inclusief onderwijs. Duur : 30 minuten Presentatie Tijd Seminarium voor Orthopedagogiek: 11.15 – 11.45 : Ineke Luyk Fontys OSO 12.15 – 12.45 : Marianne den Otter Windesheim OSO 14.30 – 15.00 : Robert Jansen & Bert van Velthooven
2. Ervaringsdeskundigen (rood) 2.1. Een leerling met MCDD in het basisonderwijs Een leerling met MCDD, met een rugzakje vanuit cluster 4 zit momenteel in groep 7 van het reguliere basisonderwijs. De school heeft in het verleden handelingsverlegenheid ervaren bij de begeleiding van deze leerling. Het rugzakje is vorig jaar aangevraagd met het doel om de leerling op de eigen school te kunnen begeleiden. In samenspraak met de ouders van deze leerling is er een ouderavond georganiseerd waarbij informatie gegeven werd over MCDD. Deze presentatie is later ook gehouden in de klas waar deze leerling zit. Door de inzet en samenwerking vanuit het rugzakje, de school en de ouders gaat het nu erg goed met de leerling op deze school. Tijdens deze workshop willen zij jullie deelgenoot maken van hun ervaringen en met jullie van gedachten wisselen. Presentatie : Brigitte Odijk, moeder van deze leerling & LIesbeth van de Moosdijk, ambulante begeleider Duur : 45 min. Tijden : 11.15 – 12.00 & 14.30 – 15.15
2.2. Studeren met visuele & motorische handicap in HO Mirthe is een leerling met een motorische- en visuele handicap. Ze zit in een rolstoel en heeft ernstig gezichtsverlies. Door haar eigen sterke wilskracht én met de support van haar directe omgeving, ouders en school, is Mirthe altijd op de basisschool gebleven en zit ze nu op de universiteit. Ze vertelt haar eigen levensverhaal en wat ze op haar weg is tegengekomen aan mede- en tegenstanders. Presentatie : Mirthe de Lange Duur : 30 min. Tijden : 11.15 – 11.45 & 14.30 – 15.00
2.3. Een leerling met Downsyndroom op het VMBO Fien de Koning is de moeder van Pjotr, een tiener met het Syndroom van Down. In deze workshop laat zij zien, naast een stukje voorgeschiedenis, hoe lastig het was om haar zoon in het regulier voortgezet onderwijs geplaatst te krijgen, maar hoe succesvol hij nu is en hoe voorspoedig hij zich ontwikkelt. Tevens gaat ze in op de ondersteuning die de school en Ambulante Begeleiding bieden en de wijze waarop zij met elkaar en met de ouders samen
werken. Met de deelnemers aan de workshop verkent ze op welke wijze barrières geruimd kunnen worden, waardoor meer jongeren met het Syndroom van Down regulier voortgezet onderwijs kunnen volgen. Presentatie : Fien de Koning Duur : 30 minuten Tijden : 12.15 – 12.45 & 15.15 – 15.45
2.4. Doof in de reguliere basisschool Stichting Ti Sento (ik hoor je) presenteert het succesvolle pilot-project in een reguliere school in Leiden, waar een dove leerling inclusief onderwijs volgt op de basisschool in groep 6. Succesfactoren zijn, 1,5 uur per dag remedial teaching, wat mogelijk is door met een ondernemer te werken en een deskundige ambulante begeleiding in dit traject. Alle dagen zijn er gebarentolken in de klas. Daarnaast heeft Ti Sento logopedie in het onderwijs georganiseerd en zij er gebarentaallessen voor alle leerlingen in de klas. De werving van een gebarentaaldocent voor deze leerling is in volle gang. De voorzitster van Ti Sento, Nicole Ruitenbeek, blikt met u terug op dit innovatieve scholingstraject dat zij in nauwe samenwerking met de school opzette naar aanleiding van de overstap van de dovenschool naar de reguliere basisschool (dec. 2006). Zij presenteert een organisatorisch model dat de inclusie van 1 tot 4 auditief beperkte le erlingen per school mogelijk maakt. Presentatie : Nicole Ruitenbeek Duur : 30 min. Tijden : 11.15 – 11.45 & 14.30 – 15.00 uur
3. De inclusieve klas (groen) 3.1. 3 cluster 4 leerlingen in 1 groep Op een reguliere basisschool zitten drie leerlingen met een indicatie voor speciale zorg vanuit cluster 4 in 1 klas: een leerling met PDD-NOS, een leerling met ODD en een leerling met MCDD-problematiek. De klas bestaat uit 20 leerlingen. Het gaat goed met deze leerlingen. Er is een goede samenwerking tussen school en ouders en eens in de 6 weken is er overleg en wordt de voortgang besproken. De leerkracht en de Ambulante begeleider vertellen wat er is gedaan om tot dit succes te komen. Presentatie : Duur : 30 min. Tijden : 11.15 – 11.45 & 14.30 – 15.00 uur
3.2. Met epilepsie naar de reguliere school, kan (elke leerkracht) dat? Van elke 150 mensen heeft er één epilepsie. Als je als kind deze aandoening hebt, wat betekent dat dan voor je in de klas? En voor de leerkracht? Welke school is dan de beste? Een
school voor kinderen met epilepsie of een school voor langdurig zieke kinderen? Of is plaatsing in het reguliere onderwijs mogelijk? Epilepsie, even ben je er niet bij, maar in hoeverre hoor je er wel bij? Kortom, allerlei vragen: Met elkaar proberen we antwoorden te vinden. Presentatie : Lida de Groot & Dick Kuyt, AB’ers op de Waterlelie Cruquius. Duur : 45 min. Tijden : 11.15 – 12.00 & 14.30 – 15.15 uur
3.3. Thinking hats: inclusief handelen met De Bono Volgens Edward de Bono is leren denken één van de belangrijkste dingen die we kinderen moeten leren. Denken is volgens hem een vaardigheid die je net zo goed kunt leren als voetballen en fietsen. We kunnen allemaal op een heel andere manier leren denken dan we gewoon zijn. Voor het onderwijs is een speciaal programma ontwikkeld met denktechnieken die we U in de workshop aan zullen bieden en laten ervaren. Presentatie : Anite van Oijen Duur : 45 min. Tijden : 12.15 – 13.00 & 15.15 – 16.00 uur
3.4. Human dynamics Hoe komt het toch dat kinderen totaal verschillend reageren en bezig zijn? Hoe komt het dat het kind bij de ene leerkracht opbloeit en bij de andere leerkrachten onzichtbaar is? Human Dynamics richt zich op het onderzoeken van deze vragen middels 3 universele principes: het emotionele, het mentale en het fysieke principe. Als deze 3 principes worden gecombineerd vormen zij negen mogelijke variaties van leren, samenwerken en communiceren, die duidelijk verschillen. In de workshop wordt kennis gemaakt met deze 3 principes. Ook kunnen de deelnemers een start maken met het ontdekken van hun eigen leidende principe en wordt ingegaan op de vraag wat dit betekent voor de manier waarop je als leerkracht naar je leerling kan kijken. Presentatie : Marianne Frouws Duur : 45 min. Tijden : 12.00 – 12.45 & 15.30 – 16.15 uur
3.5. Metschool, Pro: Leren vanuit je passie De school wil een levensechte omgeving creëren, die afestemd is op de jonge mens met ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, het aanleren van algemene competenties gericht op het zelfstandig functioneren in de maatschappij en specifieke competenties gericht op deelname aan het arbeidsproces. Van hieruit kunnen leerlingen in het reguliere arbeidsproces integreren. Presentatie : Gerard Spijkers, Jan Kloks & Ad Donkers Duur : 30 min. Tijden :12.15 – 12.45 & 15.30 – 16.00 uur Lokaal : Kernheim 3 3.6. Rechtstreekse Interactieve video-verbinding met inclusieve school De Vuurvogel in
Amersfoort De Vuurvogel is een brede school in de wijk Vathorst te Amersfoort. Samenwerkend leren staat bij deze school centraal. Dat alle talenten ontwikkeling verdienen bij zowel kinderen als leerkrachten krijgt vorm in de ateliers die wekelijks een paar keer worden georganiseerd. Leerkrachten kunnen hun passie vormgeven in een workshop waar ze zelf voor gaan. Een betere motivatie om daar optimaal voor te gaan is nauwelijks te vinden. Het mist zijn effect op het onderwijs niet. Via een directe cameraverbinding leiden mensen van de Vuurvogel ons de hele dag door de school. Op een groot scherm zien we het dagelijkse leven op De Vuurvogel. Er is mogelijkheid om te communiceren via de microfoon. Presentatie : De Vuurvogel, Jan Lamberts Duur : Doorlopend Tijden : 11.00 – 13.00 & 14.00 – 15.30
4. Inclusief passend beleid (paars) 4.1. Onbelemmerd onderwijs Functioneert het kind in de 21e eeuw nog net zo als dat van de 19e eeuw? Is de maatschappij van toen dezelfde als die van nu? De hedendaagse leerlingen lopen het onderwijs links en rechts voorbij; ze zijn slimmer, sneller en socialer. Zijn we niet toe aan een ‘bijpassend’ schoolconcept? Presentatie : Wil Kreike & Roel Regter Duur : 45 min. Tijden : 12.15 – 13.00 & 15.30 – 16.15 uur
4.2. Inclusie of een illusie? Kan iedere leerling deelnemen aan het zelfde lesprogramma? In mijn visie wordt de grens bepaald door de elementen communicatie, zorg en cognitie. In dialoog wil ik met u van gedachten wisselen over het belang van deze drie elementen en daarbinnen de grenzen verkennen. Presentatie : Ben Kuijpers Duur : 45 min. Tijden : 11.15 – 12.00 & 14.30 – 15.15 uur
4.3. Met een rugzak in het VO – Corderius college Hoe kom je in het reguliere VO met een rugzak? Wat kan een school wel en niet betekenen voor een leerling met een rugzak in het VO? Een schets van de praktijk van alledag. Presentatie : Leon Corba Duur : 45 min. Tijden : 12.15 – 13.00 & 14.45 – 15.30
4.4. Geen kind naar het SO in Nieuwegein
SBO De Evenaar in Nieuwegein is samen met de basisscholen op weg naar passend, inclusief onderwijs. Ieder De afgelopen jaren werkt gewerkt aan de thema’s: Het onderwijs staat of valt met de leerkracht voor de klas. Het kind is de Maat bij onderwijs op maat Ieder kind moet onderwijs krijgen waar autonomie, competentie en relatie verankerd in zijn. Kiezen voor Speciaal basisonderwijs betekent kiezen voor exclusief onderwijs. Wat maakt dat leerlingen niet meer naar de ‘gewone’ basisschool gaan? Wat biedt Speciaal BasisOnderwijs anders of meer om die stap te rechtvaardigen? Presentatie : Duur : 45 min. Tijden : 12.00 – 12.45 & 15.15 – 16.00 uur
4.5 Hoe inclusief is mijn school al? Een korte maar interactieve workshop over de Index voor Inclusie waarbij scholen een duidelijk beeld krijgen hoe de index is opgebouwd en hoe je deze kunt gebruiken. De workshop laat zien hoe je eigen school functioneert en wat er nog te ontwikkelen valt om een meer inclusieve school te zijn. Een echte eye-opener!! Presentatie : Astrid Greven Duur : 45 min. Tijden : 11.15 - 12.00 & 14.30 - 15.15 Lokaal : Bach 4
5. Creatief met inclusie (goud) 5.1. Index voor inclusiespel Met de index voor inclusiespel maakt een schoolteam op een uitdagende wijze kennis met het gedachtegoed achter de Index voor Inclusie. Tevens helpt het spel de deelnemers kritisch te reflecteren op de eigen schoolcultuur, het eigen onderwijsbeleid en de dagelijkse schoolpraktijk in de school. Speel ik wel zo goed in op de diversiteit van mijn leerlingen als ik denk dat ik doe? Bereik ik met mijn werkvormen alle leerlingen? Staat mijn school écht open voor ouders? Kortom:laat u uitdagen en prikkelen en daag op uw beurt anderen uit en deel met hen ervaringen van good practice! Presentatie : Ger Raemakers / Eric Zwartkruis Duur : 30 min. Tijden : 11.15 – 11.45 & 14.30 – 15.00 uur
5.2. Inclusie in de buitenlucht
Als het onderwijs voor de uitdaging staat, mede in het kader van inclusief onderwijs, om een passend aanbod voor ALLE leerlingen te bieden, kan de natuur hierin een extra waardevol leermiddel zijn. Natuur ondersteunt de ontwikkeling van ALLE zintuigen, vraagt om actief contact en deelname en biedt directe leerervaringen. Een mooie verrijking op de huidige onderwijservaringen van leerlingen, die vaak via denken, taal en beelden zintuigen prikkelt en activeert. Op school leren leerlingen wel veel óver de wereld en het leven, maar de directe ervaring en de innerlijke verbondenheid ontbreekt. Een natuurlijke, gevarieerde leef- en leeromgeving, biedt leerlingen die gebaat zijn met leren door de ervaring zelf, vele extra uitdaging en daarmee nieuwe ontwikkelingskansen. Presentatie : Sophie Sliepen, Fontys OSO Duur : 45 minuten Tijden : 12.15 – 13.00 & 15.15 – 16.00 uur Lokaal : Erica
5.3. Inclusief bouwen: Hoe huisvest ik een inclusieve leeromgeving. Hoe huisvest ik een inclusieve leeromgeving? Huisvesting is (g)een belemmering voor inclusief onderwijs. Van Aarle-de Laat is al meer dan 10 jaar actief als adviseur in architectuur op het gebied van maatschappelijke huisvesting. Zij bouwen vanuit een betrokken kritische houding aan oplossingen die scholen, zorginstellingen en overheden meer ruimte geven om zich in de gebouwde omgeving te ontwikkelen. Gebouwen kunnen een vliegwiel zijn voor verandering, maar belemmeren zij een vliegende start van inclusief onderwijs? Adviseurs van van Aarle – de Laat begeleiden U bij interactieve werksessies aan de hand van prikkelende stellingen. Presentatie : Rob in ’t Zand & Edwin van der Voort Duur : Doorlopend Tijden : 11.00 – 13.00 & 14.00 – 15.30
5.4. Muziekworkshop Voor de muzikale creatieve geesten op deze conferentie, leef je even uit. In deze workshop ga je samen met artiesten van de Nieuwe Koning musiceren. Op het einde van de dag wordt dit gevierd met een muzikale voorstelling van eigen makelij. Presentatie : De Nieuwe Koning Duur : 45 min. Tijden : 15.30 – 16.15 uur Lokaal : Calluna Inclusiemarkt: boeken & informatie
