actiegids Borstkanker VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK N A A R B O R S T K A N K E R Borstkanker Borstkanker opsporen

Borstkanker Borstkanker

Elk jaar wordt in Vlaanderen bij ongeveer 5.000 vrouwen borstkanker ontdekt. Elk jaar sterven ongeveer 1.300 vrouwen aan borstkanker.

De apparatuur en de kwaliteit van de mammografie zijn onderworpen aan strenge normen en dagelijkse kwaliteitscontroles. Elke screeningsmammografie wordt door minstens twee radiologen afzonderlijk bekeken, voor de betrokken vrouw een definitieve uitslag krijgt.

Het woord borstkanker wekt bij veel vrouwen een gevoel van onbehagen of onmacht op. Dat is te begrijpen: borstkanker is de kanker die bij vrouwen vanaf 50 jaar het meest voorkomt. We kennen de oorzaak van de ziekte niet, en daardoor kunnen we borstkanker niet vermijden.

ac tiegids

Maar we kunnen borstkanker wél in een vroeg stadium opsporen. Hoe vroeger de ziekte opgespoord en behandeld wordt, hoe groter de kans dat de vrouw geneest. Toch een hoopgevende gedachte?

VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BORSTKANKER

Borstkanker opsporen Wat is het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker? Het is een programma van de overheid voor vrouwen tussen 50 en 70 jaar, om elke twee jaar een screeningsmammografie te laten nemen. Het onderzoek richt zich naar vrouwen die geen klachten hebben die op borstkanker wijzen. Voor vrouwen met een verdacht letsel (knobbeltje, ingetrokken tepel, sinaasappelhuid) of met een verhoogd risico op borstkanker bestaan er andere onderzoeken. Alleen een Erkende Mammografische Eenheid kan een screeningsmammografie uitvoeren. voorwoord - 3


inhoud

Vrouwenverenigingen en lokale besturen: de ideale partner 2 Voorwoord 3

BORSTKANKER EN BORSTKANKEROPSPORING

4

Borstkanker Borstkanker opsporen

4 4

ÉÉN AANPAK, VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN

9

Basisregels voor lokale activiteiten

9

1 Ken de beginsituatie 2 Zet doelgerichte activiteiten op 3 Zoek partners 4 Hou verschillende deelactiviteiten 5 Trek aandacht 6 Moedig gesprekken aan 7 Richt je op kennis, gedrag en gevoelens 8 Richt je ook naar de omgeving (mannen, werkgevers, artsen) 9 Verdeel je acties over verschillende media en over een langere tijd 10 Toets de resultaten en laat ook anderen leren uit je ervaring

Logo’s helpen je hierbij

2 - voorwoord

9 10 12 13 13 13 13 14 14 14

15

MAAK JE KEUZE Beschikbare materialen Acties voor een breed publiek Acties voor een beperkt publiek Maak de acties ruim bekend

NUTTIGE ADRESSEN De screeningscentra De Logo’s

16 18 21 22

24 24 25

voorwoord - 3


actiegids Vrouwenverenigingen en lokale besturen: de ideale partner Dag in, dag uit hebben zij contact met de doelgroep voor borstkankeropsporing. Om borstkankeropsporing en het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker te promoten, zijn zij dus de ideale partner. De Nederlandstalige Vrouwenraad gaat deze uitdaging aan. Vrouwenverenigingen maken er werk van. Ook lokale besturen dragen de gezondheid van hun bevolking hoog in het vaandel. Het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker spoort vrouwen van 50 tot en met 69 jaar aan mee te doen en tweejaarlijks een screeningsmammografie te laten nemen. Dit onderzoek biedt de beste kansen om vroegtijdig borstkanker op te sporen en zo de kans op genezing te vergroten. Toch doen nog te weinig vrouwen van 50 tot en met 69 jaar mee met het onderzoek. Soms weten ze niet dat die mogelijkheid bestaat. Soms verwarren vrouwen het met een ander onderzoek of hebben ze er een verkeerd beeld van. Kortom: het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker heeft dringend nood aan bredere bekendmaking en extra ondersteuning. Daar moet werk van gemaakt worden. Niet door het onderzoek even kort in de schijnwerpers te zetten, maar door vrouwenverenigingen en lokale besturen te helpen deze boodschap uit te dragen. ■ Zij kunnen het thema borstkanker verder uit de taboesfeer halen. ■ Zij maken de voordelen en kwaliteiten van het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker nog meer bekend. ■ Zij verduidelijken vrouwen waarom ze moeten meedoen, en hoe. Deze actiegids is een hulpmiddel voor elke medewerker, elke vereniging en elk lokaal bestuur die er graag mee voor zorgt dat meer vrouwen van 50 tot en met 69 jaar aan het Vlaams bevolkingonderzoek naar borstkanker meedoen. Want borstkanker moet een blijvende zorg zijn.

2 - Vrouwenverenigingen en lokale besturen: de ideale partner

Voorwoord Iedere dag krijgt een tiental vrouwen te horen dat ze borstkanker hebben. De wereld rondom hen komt tot stilstand. Niets is meer hetzelfde. De impact op het gezinsleven is zeer groot. Ook als doodsoorzaak is borstkanker zeer ernstig te nemen. Inspanningen ter preventie van kanker zijn daarom van levensbelang. De screeningsmammografie is het beste onderzoek om deze gezwellen vroegtijdig op te sporen. Hoe sneller borstkanker wordt vastgesteld en behandeld, hoe kleiner het risico op uitzaaiing, hoe groter de kans op genezing. Eind 2005 organiseerden we een gezondheidsconferentie waarop we strategieën ter preventie van borstkanker onder de loep namen. Twee aspecten werden toen uitdrukkelijk meegenomen, met name het verder opdrijven van de deelnamegraad van vrouwen tussen 50 en 69 jaar aan de screenings en het optimaliseren van de vooruitstrevende kwaliteitsopvolging van het screeningsprogramma. Zo hebben we er uitdrukkelijk voor gekozen om als vertrekpunt te nemen wat vrouwen uit de doelgroep belangrijk vinden. Hoe beleven ze het? Wat is hun motivatie om deel te nemen? Of om net niet deel te nemen? Dikwijls gaat dit gepaard met gemengde gevoelens, waaronder ook angst over het resultaat. Met deze gevoelens willen wij rekening houden. Dit betekent dat we de vrouw zelf meer centraal stellen en ook meer actief betrekken bij het onderzoek. Ik ben dan ook blij met deze inspiratiemap waarin handvaten worden aangereikt om het bevolkingsonderzoek naar borstkanker op permanente basis onder de aandacht te brengen van de doelgroep. Aan de hand van een bevraging van deelnemende en niet-deelnemende vrouwen zullen we deze map permanent kunnen aanvullen met nieuwe methodieken. De map zal verder up to date worden gehouden op de website www.borstkankeropsporing.be Ik dank u van harte voor het ter hand nemen van deze actiegids en ik wens u veel succes toe met het zoeken naar de optimale aanpak in uw organisatie of gemeente. Inge Vervotte Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Het nieuwe campagnebeeld werd door de Vlaamse Liga tegen Kanker vanaf februari 2007 ter beschikking gesteld van het bevolkingsonderzoek

Voorwoord - 3


actiegids

BORSTKANKER EN BORSTKANKEROPSPORING Borstkanker Elk jaar wordt in Vlaanderen bij ongeveer 5 000 vrouwen borstkanker ontdekt. Elk jaar sterven ongeveer 1 300 vrouwen aan borstkanker. Het woord borstkanker wekt bij veel vrouwen een gevoel van onbehagen of onmacht op. Dat is te begrijpen: borstkanker is de kanker die bij vrouwen vanaf 50 jaar het meest voorkomt. We kennen de oorzaak van de ziekte niet, en daardoor kunnen we borstkanker niet vermijden. Maar we kunnen borstkanker wél in een vroeg stadium opsporen. Hoe vroeger de ziekte opgespoord en behandeld wordt, hoe groter de kans dat de vrouw geneest. Toch een hoopgevende gedachte?

Borstkanker opsporen Wat is het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker? Het is een initiatief van de Vlaamse overheid voor vrouwen van 50 tot en met 69 jaar, om elke twee jaar een screeningsmammografie te laten nemen. Het onderzoek richt zich naar vrouwen die geen klachten hebben die op borstkanker wijzen. De screeningsmammografie is kosteloos voor vrouwen die volledig in orde zijn met de Belgische ziekteverzekering. Voor vrouwen met een klacht, een verdacht letsel (pijn, knobbeltje, ingetrokken tepel, sinaasappelhuid) of met een verhoogd risico op borstkanker bestaan er andere onderzoeken. Alleen een mammografische eenheid kan een screeningsmammografie uitvoeren. De apparatuur en de kwaliteit van de mammografie zijn onderworpen aan strenge normen en dagelijkse kwaliteitscontroles. Elke screeningsmammografie wordt door minstens twee radiologen afzonderlijk bekeken, voor de betrokken vrouw een definitieve uitslag krijgt.

borstkankerscreening = borstkankeropsporing = screeningsmammografie Waarom borstkanker opsporen? Het doel van de borstkankeropsporing is: de sterfte door borstkanker gevoelig – met 30 tot 40% - te laten dalen. Internationale studies laten zien dat in landen met een systematisch opsporingsprogramma

4 - BORSTKANKER EN BORSTKANKEROPSPORING

veel minder vrouwen aan borstkanker sterven. Hoe vroeger een gezwel ontdekt wordt, hoe meer kans de vrouw heeft om te genezen. Met een screeningsmammografie zie je in een vroeg stadium of een afwijking zichtbaar is die op de ontwikkeling van borstkanker kan wijzen, en of verder onderzoek is aangeraden. De Vlaamse overheid koos resoluut voor een bevolkingsonderzoek. Sinds 15 juni 2001 kunnen vrouwen van 50 tot en met 69 jaar die verblijven in het Vlaams Gewest en de Nederlandstalige vrouwen die verblijven in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad eraan deelnemen.

Hoe meedoen?

Met een uitnodigingsbrief van het screeningscentrum Heb je de juiste leeftijd en liet je al twee jaar geen opsporingsmammografie meer nemen? Dan krijg je vanzelf een schriftelijke uitnodiging van een van de vijf screeningscentra in Vlaanderen. In die uitnodiging krijg je een datum, plaats en uur voor een mammografie voorgesteld. Past de voorgestelde afspraak niet? In de brief staat een gratis nummer dat je kunt bellen voor een andere afspraak.

Het onderzoek Met je voorschrift of je uitnodigingsbrief ga je naar een mammografische eenheid (radiologische dienst of mobiele radiologische dienst, ook mammobiel genoemd).

Er zijn twee manieren om mee te doen. Met een doktersvoorschrift Een voorschrift vraag je aan je huisarts of je gynaecoloog. Die vult dan bij voorkeur een standaardformulier in en dat krijg je mee naar huis. Dan maak je een afspraak met een mammografische eenheid, waarvan je dokter jou de contactgegevens geeft.

e = Vlaams bevolkingsonderzoek

Belangrijk: gebruikt je dokter een gewoon doktersbriefje? Dan moet daar zeker letterlijk “opsporings”- of “screenings”-mammografie op vermeld staan en geen andere onderzoeken. Laat je dokter tegelijk toch andere borstonderzoeken doen? Dan vallen de foto’s niet onder het bevolkingsonderzoek en moet je toch betalen.

Neem je SIS-kaart, twee kleefbriefjes van je ziekenfonds en eventuele vroegere mammografieën mee.

In de mammografische eenheid word je geïnformeerd over de voor- en nadelen en over het verloop van het bevolkingsonderzoek. Je duidt een arts aan die de resultaten van de screeningsmammografie zal ontvangen en die zal instaan voor de verdere opvolging bij een afwijkend resultaat. Je kunt hierbij meerdere artsen opgeven. Als je geen enkele arts aanduidt om de resultaten naar te sturen kan je niet deelnemen. Je neemt kennis van het feit dat je gegevens geregistreerd, doorgegeven en statistisch verwerkt worden met inachtneming van de regels inzake de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Je kan verkiezen er niet mee in te stemmen dat je huisarts over de resultaten wordt geïnformeerd of dat het centrum, met het oog op het bewaken van de opvolging na een

BORSTKANKER EN BORSTKANKEROPSPORING - 5


actiegids

afwijkend resultaat, contact opneemt met je behandelende arts. Je ondertekent een document over de gegevensoverdracht en de informatie over het bevolkingsonderzoek (‘informed consent’). De radioloog maakt 2 röntgenfoto’s van elke borst en bekijkt en beoordeelt de foto’s.

Voor die foto’s worden je borsten om de beurt tussen twee platen gelegd en aangedrukt. Veel vrouwen vinden dat onaangenaam, maar het samendrukken is nodig voor een goede foto zodat eventuele kleine afwijkingen te zien zijn. Is de pijn toch onaanvaardbaar of ben je bang voor het onderzoek? Spreek er dan over met de radioloog. Alles samen duurt het hele onderzoek – foto’s nemen, aan- en uitkleden inbegrepen – hooguit een half uurtje.

arts als je daarvoor goedkeuring gegeven hebt. De huisarts krijgt normaal dus ook de resultaten, ook al ben je door een andere arts, zoals je gynaecoloog, doorverwezen. Je kunt wel uitdrukkelijk vragen je gegevens niet naar je huisarts door te sturen. Bij 95% van de deelneemsters is geen bijkomend onderzoek nodig. Bij 5% van de vrouwen wordt wel een afwijking vastgesteld. Dan wordt bijkomend onderzoek (bijvoorbeeld een echografie) aangeraden om uit te maken of er inderdaad sprake is van een afwijking en zo ja, of het om een goed- of kwaadaardige afwijking gaat. Bij 9 op 10 vrouwen die doorverwezen worden voor bijkomend onderzoek, wordt geen kanker vastgesteld.

Is het onderzoek verplicht? Nee, maar wel sterk aanbevolen.

De mammografische eenheid stuurt je foto’s voor een tweede controle door naar het screeningscentrum.

In Vlaanderen zijn er vijf screeningscentra: in Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent en Leuven. In de screeningscentra beoordelen andere radiologen de foto’s een tweede keer, zonder het resultaat van de eerste beoordeling te kennen. Komt de tweede radioloog tot een ander besluit dan de eerste? Dan zal een derde radioloog de foto’s ook nog eens beoordelen.

Het resultaat Zodra het resultaat gekend is, stuurt het screeningscentrum een brief met het resultaat naar de vrouw, de doorverwijzende arts én de huis-


Wat met zelfonderzoek? Een kanker die een vrouw zelf kan ontdekken, is minstens een knikker groot. Een opsporing met een screeningsmammografie kan borstkanker al ontdekken als die nog zo klein is als een rijstkorreltje. Hoe kleiner de gevonden kanker, hoe groter de kans dat de nodige behandeling minder ingrijpend is en hoe groter de genezingskansen van de vrouw. Zelfonderzoek kan dus nooit de mammografie vervangen, maar blijft nuttig om het uitzicht van de borst en het borstweefsel goed te leren kennen en snel alarm te slaan als er uiterlijk iets verandert, bijvoorbeeld tussen twee screeningsmammografieën door.

Wat is het verschil tussen een screeningsmammografie en een diagnostisch onderzoek? Screeningsmammografie

Diagnostisch onderzoek

Wat?

Een mammografie

Een mammografie, mogelijk samen met een echografie of ander onderzoek van de borst

Bij wie?

Vrouwen van 50 tot en met 69 jaar zonder klachten

Vrouwen, ongeacht de leeftijd, met een klacht of verdacht letsel

Bedoeling?

Onregelmatigheden die op de ontwikkeling van borstkanker kunnen wijzen, opsporen bij vrouwen bij wie geen problemen vastgesteld zijn of voor wie geen verhoogd risico bestaat.

Onregelmatigheden onderzoeken bij vrouwen bij wie er een probleem vastgesteld is of voor wie het risico hoger is.

Kwaliteitscontrole?

Opnames worden systematisch door twee radiologen onafhankelijk van elkaar beoordeeld, soms ook door een derde. De “tweede lezers” in het RSC becommentariëren de kwaliteit van de foto’s. De apparatuur van de toestellen wordt systematisch gecontroleerd door gespecialiseerde diensten.

Opnames worden door de radiologen in de radiologische dienst beoordeeld.

Prijs?

Gratis (derdebetalersregeling en geen remgeld) indien in regel met de Belgische ziekteverzekering

Betalend, al dan niet met derdebetalersregeling

Door wie?

Mammografische eenheid, erkend door de Vlaamse Gemeenschap

Alle radiologische diensten

Resultaat

Alle screeningsmammografieën worden naar een RSC gestuurd. Na tweede/derde beoordeling stuurt het RSC bericht over het resultaat per brief naar de vrouw, haar vertrouwensarts(en) en de radioloog.

Na het onderzoek meestal onmiddellijk resultaat. Foto’s worden meegegeven aan de vrouw.

Als voorschrift voor een screeningsmammografie geldt een verwijsbriefje van de arts met duidelijke vermelding van het woord “screeningsmammografie” of de uitnodigingsbrief van het screeningscentrum. Indien op het voorschrift

van de arts bijvoorbeeld staat “mammografie” of “mammografie+echo”, kan dit door de radiologische dienst aanzien worden als een voorschrift voor een “diagnostisch onderzoek”.

BORSTKANKER EN BORSTKANKEROPSPORING - 7


actiegids

Een screeningsmammografie vindt 80% van de kwaadaardige gezwellen. Enkel indien op de mammografie een afwijking ontdekt wordt, worden vrouwen verwezen voor bijkomend onderzoek, bijvoorbeeld een echografie. Het toevoegen van echografie aan de georganiseerde opsporing zou leiden tot een toename van de kosten, niet enkel omwille van de kost van de extra echografieën, maar ook wegens de bijkomende onderzoeken en puncties in geval van “vals” alarm. Een opsporingsonderzoek heeft tot doel te kijken of er afwijkingen aanwezig zijn in de borst die kunnen wijzen op de ontwikkeling van een kanker, en dit bij vrouwen zonder klachten. Dit is heel delicaat en om niets over het hoofd te zien worden de foto’s door minstens 2 radiologen onafhankelijk van elkaar beoordeeld. Deze “dubbele beoordeling” geeft meer betrouwbare resultaten maar vergt wat meer tijd, waardoor de vrouw iets langer moet wachten op haar resultaten.


Gratis (indien in regel met de Belgische ziekteverzekering derdebetalersregeling en geen remgeld) wijst hier niet op “goedkoop en dus tweederangs onderzoek”. Het is precies omdat het goed is dat de overheid ervoor kiest om de kosten van dit onderzoek op zich te nemen. Om een screeningsmammografie te mogen uitvoeren, moeten de radioloog en de radiologische eenheid aan strenge kwaliteitsnormen voldoen. Er wordt voortdurend nagekeken of ze die normen nog halen en ze hun erkenning kunnen behouden.

ÉÉN AANPAK, VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN Of een vrouw meedoet aan borstkankeropsporing, is een persoonlijke keuze. Elke vrouw heeft er haar eigen redenen voor. Correcte informatie is nodig om een bewuste keuze te maken. In het beslissingsproces spelen ook sociale, financiële, persoonlijke of culturele motieven een rol. Grootse mediacampagnes zijn erg zinvol om te sensibiliseren. Maar kleinschalige lokale activiteiten maken het verschil: daar kan geen mediacampagne tegenop. In lokale activiteiten kan elke vrouw terecht met haar eigen vragen, twijfels en angsten: daardoor spreken die kleinere acties directer aan. Hun effect gaat veel dieper dan een eenheidsaanpak voor het hele land.

Basisregel 1: Ken de beginsituatie Misschien zijn er nu al veel vrouwen die meedoen aan borstkankeronderzoek, in combinatie met een echografie? Misschien zijn er veel vrouwen die afhaakten? Veel vrouwen die alleen maar op zelfonderzoek vertrouwen? Misschien komen vrouwen niet omdat ze bang zijn? Of is het uit onwetendheid? Daarom:

•

Ga even na wat er de laatste jaren door je partners al georganiseerd is. • Vraag naar de ervaringen. Wat werkte wel en wat niet? • Vraag hoeveel vrouwen in je streek meededen? • Vraag bij je eigen (personeels)leden na of zij meededen en waarom?

Basisregels voor lokale activiteiten Basisregels ■ Ken de beginsituatie ■ Zet doelgerichte activiteiten op ■ Zoek partners ■ Hou verschillende deelactiviteiten ■ Trek aandacht ■ Moedig gesprekken aan ■ Informeer én motiveer ■ Richt je ook naar de omgeving (mannen, werkgevers, artsen) ■ Verdeel je acties over verschillende media en over een langere tijd ■ Toets de resultaten en laat anderen ook leren uit jouw ervaring

ééN AANPAK, VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN - 9


actiegids

Basisregel 2: Zet doelgerichte activiteiten op Het ultieme doel: daling van sterfte door borstkanker! Dit is niet meteen te realiseren. Om dat doel uiteindelijk te bereiken hebben we veel kleine tussenstappen nodig. Wat is jouw doel? Een paar voorbeelden Doel: alle vrouwen in je gemeente hebben informatie over het Vlaams bevolkingsonderzoek. Mogelijke acties: • De bibliotheek breidt zijn verzameling uit met artikels, boeken en andere informatiebronnen over borstkanker en borstkankeropsporing. • Alle artsen in je gemeente leggen folders in hun wachtkamer.

10 - ééN AANPAK, VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN

•

Alle vrouwen uit de doelgroep krijgen van de gemeente een brief met informatie over het onderzoek. Of de lokale infobladen besteden een rubriek aan het Vlaams bevolkingsonderzoek.

Doel: alle vrouwen uit onze vereniging of de gemeente krijgen antwoord op hun vragen over het Vlaams bevolkingsonderzoek. Mogelijke acties: • Je organiseert een voordracht over borstkankeropsporing met nabespreking. • In je ledenblad of lokaal infoblad zet je een artikel met informatie, en met de mogelijkheid om vragen in te sturen waarop het antwoord dan in de volgende editie komt. • Je brengt samen een bezoek aan een mammografische eenheid, waar de leden vragen kunnen stellen.

Vier soorten vrouwen in het Vlaams bevolkingsonderzoek Dé vrouw bestaat niet, daarom heb je verschillende aanpakken nodig. Je kunt een onderscheid maken in vier soorten: niet-deelneemsters, ex-deelneemsters, bijnadeelneemsters en deelneemsters.

De niet-deelneemster - ‘Ik mag van mijn man niet meedoen.’ - ‘Ik heb schrik dat ze borstkanker gaan vaststellen.’ - ‘Wat is dat, het bevolkingsonderzoek?’

De ex-deelneemster - ‘Vorige keer kon ik op woensdag gaan, maar nu nodigen ze me uit op een maandag en dan kan ik niet, want ik moet werken.’ - ‘Het deed zo een pijn de vorige keer, dat doen ze me nu niet opnieuw aan hoor.’ - ‘Ik ben al eens geweest 4 jaar geleden, waarom zou ik opnieuw gaan?’

De bijna-deelneemster - ‘Het is toch vollediger als ze er een echografie bijnemen.’ - ‘Ik ben al eens geweest voor zo een foto, maar dat kost alweer geld.’

De deelneemster - ‘Het is bijna 2 jaar geleden, ik zal eraan moeten denken om opnieuw een voorschrift aan mijn arts te vragen.’



actiegids

Basisregel 3: Zoek partners Een kwestie van krachten bundelen. Door samen te werken bereik je meer vrouwen en beter. Je kunt elkaar aanvullen, versterken of inspireren. Mogelijke partners? Plaatselijke overheid en gemeentelijke adviesraden De plaatselijke overheid en de gemeentelijke adviesraden zijn een belangrijke partner om je plannen te versterken. Via hen krijg je ook toegang tot openbare ruimten, gemeentelijke diensten, informatiekanalen naar de bevolking. Of ze brengen je in contact met andere partners zoals de huisartsen. • De welzijnsraad, gezinsraad, seniorenraad, cultuurraad en emancipatieraad kunnen een dragende kracht zijn voor je sensibiliseringscampagnes. • Samen met hen kun je nieuwe acties ontwikkelen. • Hun overlegvergaderingen kunnen het thema regelmatig op de agenda zetten, bijvoorbeeld door acties aan te kondigen, te evalueren, of op te zetten. Zo garanderen ze de continuïteit van je campagne. Socioculturele (vrouwen)verenigingen • Vrouwen- en seniorenorganisaties hebben meestal aandacht voor gezondheid en voor vroege opsporing van borstkanker. Veel leden zitten in de doelgroep en zijn in hun omgeving al eens geconfronteerd met borstkanker. Dat maakt ze gevoelig voor het onderwerp, waardoor borstkankeropsporing vlugger op de agenda geraakt. Een kleine financiële ondersteuning (vergoeding voor


voordrachtgever of locatie) kan helpen. • De verenigingen kunnen snel, eenvoudig en persoonlijk een deel van de doelgroep bereiken. Mond-tot-mondreclame is meestal de beste reclame. De leden hebben veel persoonlijke contacten en bereiken gemakkelijk andere leden, bijvoorbeeld door een bezoekje. • Ze hebben vaak de mogelijkheid een artikeltje te plaatsen in hun ledenblad. Een bezoekje brengen aan een mammografische eenheid, een voordracht of discussieavond rond het thema organiseren: allemaal acties die binnen hun bereik liggen. • Hou wel in het achterhoofd dat ze vooral hun eigen leden bereiken. Een groot deel van de doelgroep is geen lid van een socioculturele organisatie. Daarom spreekt u beter verschillende verenigingen en hun leden aan in een gezamenlijk project. Artsen en gynaecologen uit je buurt of gemeente Betrek artsen en gynaecologen bij je acties. Ze zijn een belangrijk communicatiekanaal naar vrouwen toe. Bovendien spelen ze dikwijls een beslissende rol in wat een vrouw uiteindelijk doet. Zoek naar raakvlakken tussen je actie en hun praktijk. Zorg voor affiches en folders in hun wachtkamer. Schrijf vrouwen aan om het onderzoek met hen te bespreken. Of laat ze na consultatie een kleine attentie of meer informatie meegeven. Lokale pers Zorg voor ruchtbaarheid rond je acties. Het is belangrijk dat het thema borstkanker regelmatig in pers en media komt.

En er zijn nog meer mogelijke partners. Denk maar aan ziekenfondsen, thuiszorgdiensten, dienstencentra, wijkcentra ... Of aan organisaties die werken met allochtonen, mensen in kansarmoede of mensen met een handicap. Zij hebben elk hun eigen manieren om hun leden of doelgroepen te bereiken. Thuiszorgdiensten • Deze diensten staan vaak heel dicht bij hun cliënten. Ze kunnen persoonlijk meer informatie geven aan hun patiënten uit de doelgroep of inspelen op vragen die mensen over de borstkankeropsporing stellen. • Je kan de thuiszorgdiensten ook aanschrijven om ze te informeren. Op hun beurt kunnen zij hun personeel warm maken om hun patiënten correct te informeren. • Bied ze eventueel ook folders aan, of verwijs ze door naar organisaties waar ze informatie kunnen krijgen. Een folder is een geschikt hulpmiddel om het onderwerp bij patiënten aan te snijden. Wijkcentra of gemeentelijke dienstencentra • Zij bereiken de doelgroep snel, direct en eenvoudig. Mond-tot-mondreclame is hier goed uitgebouwd. Zij kunnen je geplande activiteiten bekendmaken en je folders, affiches of informatiestand gebruiken. • Om de doelgroep te bereiken hebben wijken dienstencentra een profiel dat perfect vergelijkbaar is met dat van de socioculturele organisaties. • Zoals socioculturele verenigingen kunnen ook deze centra zelf activiteiten opzetten.

Basisregel 4: Hou verschillende deelactiviteiten Geen enkele actie is alleenzaligmakend. Combineer zoveel mogelijk verschillende acties. Waarom een voordracht niet aanvullen met een toneelstuk? Een posteractie kracht bijzetten door een marktactie te organiseren? … Het effect wordt groter en de verschillende acties versterken elkaar.

Basisregel 5: Trek aandacht Dit spreekt voor zich, maar ligt bij borstkankeronderzoek toch wat delicater. De boodschap is heel duidelijk: pas op met humor. Hou het positief en luchtig, maar ridiculiseer niet. Zoek naar originele manieren om vrouwen te bereiken. Een attentie of cadeautje werkt. En soms levert een creatieve aanpak van het thema succes op: iets met beeldhouwwerken of schilderijen bijvoorbeeld? Of met poëzie of fotografie? Er kan veel, zolang je het doel maar voor ogen blijft houden.

Basisregel 6: Moedig gesprekken aan Kies voor een persoonlijke babbel. Debatteren, van gedachten wisselen, ervaringen delen … helpen vrouwen om deel te nemen.

Basisregel 7: Informeer én motiveer Dat een vrouw wéét hoe belangrijk het is om een borstonderzoek te laten doen, is niet genoeg. Aan informatie heeft maar een beperkt



actiegids

deel van de vrouwen genoeg om tot actie over te gaan. Daarom koppel je informeren het best aan motiveren. Een affiche, een folder, een voordracht informeert, maar motiveert minder dan een bezoek aan de radioloog, een interactieve tentoonstelling of een gesprek met een arts of een vrouw die al eerder meedeed aan het Vlaams bevolkingsonderzoek.

Basisregel 8: Richt je ook naar de omgeving (mannen, werkgevers, artsen) Veel vrouwen hebben een extra zetje nodig. Daarin speelt hun omgeving een belangrijke – positieve of negatieve – rol.

Daarvoor moet je plannen op korte, middellange en lange termijn.

Basisregel 10: Toets de resultaten en laat ook anderen leren uit je ervaring Je hebt verschillende goede redenen om je resultaat te toetsen. • Omdat je zelf graag te weten komt of je activiteit goed in elkaar steekt. • Omdat de deelneemsters nu eenmaal graag horen of ze het goed gedaan hebben. • En omdat andere afdelingen en partners dan uit je ervaringen kunnen leren. Moeilijk is het niet. Je hebt er heus geen externe specialisten voor nodig. Toetsen betekent niets meer dan:

De partner die zijn vrouw aanmoedigt naar haar borsten te laten kijken, de vriendin die duidelijk maakt dat zij al gaat en vindt dat het ook tijd is voor haar vriendin, de huisarts die aangeeft dat het vanaf nu toch wenselijk is elke twee jaar een onderzoek te laten doen: allemaal voorbeelden van positieve impulsen om de twijfelaars of de onwetenden over de drempel te trekken.

Basisregel 9: Verdeel je acties over verschillende media en over een langere tijd Herhaling is nodig om vrouwen aan te moedigen er een goede gewoonte van te maken elke twee jaar een screeningsmammografie te laten nemen. Het is dus niet genoeg het Vlaams bevolkingsonderzoek maar één keer in de kijker te zetten. Versterking en herhaling zorgen ervoor dat het gesprek aan de gang blijft, dat je meer vrouwen bereikt, dat je een gewoonte creëert.


• • • • • •

Informatie verzamelen. Die informatie afwegen tegen je doelstellingen. Nagaan of je actie succesvol of effectief was. Nagaan waarom dat zo was. Onderzoeken hoe je de effectiviteit van je activiteiten kunt verbeteren. En schatten welke aanvullende activiteiten nodig zijn.

Logo’s helpen je hierbij In 26 Vlaamse regio’s coördineert het Logo (Lokaal Gezondheidsoverleg) de preventieve gezondheidszorg. Ook in jouw streek is er een Logo actief. Het bouwt aan een netwerk van organisaties die meewerken aan gezondheidsbevordering en ziektepreventie. Bovendien voert je Logo lokale acties om gezondheid te promoten. De belangrijkste opdracht van de Logo’s is de 5 Vlaamse gezondheidsdoelstellingen waarmaken:

• • •

Het aantal rokers verminderen. Vezelrijke en vetarme voeding promoten. Het aantal ongevallen verminderen, vooral valongevallen bij 65-plussers thuis. • Infectieziekten verminderen door meer te vaccineren. • De deelname aan het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker verhogen. Een Logo coördineert de gezondheidsacties van mogelijke initiatiefnemers, organisaties en gezondheidswerkers. Elk Logo werkt dus samen met een brede waaier van mogelijke partners: gemeenten, OCMW’s, het provinciebestuur, ziekenfondsen, Centra voor Leerlingenbegeleiding, huisartsenkringen, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg, …

• •

•

• •

•

gen. Via je Logo maak je gemakkelijk kennis met hun aanbod. Informatie over bestaande acties of projecten. Dat kan een bron van inspiratie zijn of aanleiding tot mogelijke samenwerking. Toegang tot sleutelfiguren, relevante personen, de juiste contactpersoon. Het Logo geeft organisaties een gezicht. Je komt meteen bij de juiste persoon terecht. Organisatie van overleg. Dat nodigt uit tot concrete samenwerkingsafspraken, maakt iedereen sterker en betekent een krachtiger signaal voor de vrouwen. Overleg maakt afstemming mogelijk binnen je gemeente of regio. Bekendmaking van je eigen plannen, acties en projecten. Toegang tot actuele informatie. Samen met het screeningscentrum zorgt je Logo voor informatie over de evolutie van het bevolkingsonderzoek, de participatie in je gemeente, enz. Advies • Publicaties of brieven opstellen of nalezen. • Hoe vorming organiseren? • Hoe een projectplan opstellen? • Hoe voorzie je een evaluatie?

Met betrekking tot het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker kan je bij je Logo terecht voor:

•

Wegwijs in beschikbare materialen. Veel partners werken en hebben een aanbod rond borstkankeropsporing: ziekenfondsen, de Belgische Federatie tegen Kanker, de Vlaamse Liga tegen Kanker, huisartsenkrin-


actiegids

Affiches Gratis beschikbaar, bestellen via je Logo. Zolang de voorraad strekt.

Menukaart Een smaakmaker om aan de slag te gaan. Gratis beschikbaar, bestellen via je Logo. Zolang de voorraad strekt.

Met je borsten

sten kijken

te werk? je dit bezoek zowel informatief als Hoe ga jeLOGO van je regio hoe

Overleg met het sche in een MammograÞ toegankelijk maakt. van een afspraak met het maken intercultureel bemiddelaar Zij helpen je graag zorgen voor een Zij kunnen ook Eenheid in de buurt. vrouwen. n met allochtone voor rondleidinge

Tips

laat naar je bor

VLAAMS K BEVOLKINGSONDERZOE NAAR BORS TKAN KER

op de foto

niet vrouwen nog altijd nemen is voor veel een positieve Een borstfoto laten stap en maak in samen de eerste evident. Zet daarom dienst in de buurt. een radiologische en twijfels sfeer kennis met vragen, zorgen een antwoord op Jullie krijgen er gemakkelijker wordt. waardoor deelnemen

VLAAMS EK BEVOLKINGSONDERZO NAAR BORSTKA NKER

of radiologe verpleegkundige een vrouwelijke hand van anekdotes, Kies voor de rondleidingmaken van borstfotoÕs. Aan de en met het open gesprekken er ruimte voor die ervaring heeft getuigenissen ontstaat leven voorbeelden en je weet dat ze de vragen waarvan interactie. stellen of stel zelf Laat de groep vragen in de groep.

de screening. deelnemen aan uit die al overtuigd wisseling. Nodig ook vrouwen eerlijke ervaringsuit geruststellen met Zij kunnen de groep Kleed de gezellige ruimte. slag met de kofÞe aan in een r en ga aan de Bied na de rondleiding rd ing BusteHoude dat gegarandee bv. de tentoonstell spel van de LOGOÕs ruimte aan met informatief gezelschaps Þche ÔborstkransjeÕ). (zie mammobox, een tot een goede babbel iedereen aanzet p) voor een zelfhulpgroe kerpatinte van (bv. ex-borstkan zijn. kan d Zorg voor opvang de ervaring te confronteren vrouwen waarvoor

invalshoek, en vanuit een positieve werken! ijk bezoek te organiser n sfeer die drempelverlagend Door een gezamenl voel en een ontspanne creer je een groepsge

Borsten op de plank VLAAMS EK BEVOLKINGSONDERZO NAAR BORSTKA NKER

ten kijken

Beschikbare materialen

en

wijze in de kijker. eens op culturele een Zet borstkankeropsporingeen puur informatieve sessie van info kan het met voldoende Organiseer in plaats uit. In combinatie ongedwongen avondje d werken. net zo motiveren

van activiteiten. voor het opzetten vormen een aanzet geven. Er wordt Deze actieÞches en nuttige tips dat dat ze je inspireren hopen vooral De bedoeling is creativiteit. We gen, gelaten voor eigen telkens ruimte slaan tussen verenigin een stevige brug de netwerk van deze actieÞches met hun uitgebouw en de LOGOÕs idscentra, É Samen lokale besturen gezondhe a, diensten, wijkcentr aan de artsen, thuiszorg , complementair lokale projecten gerichte concrete met een jullie kunnen we maken. Plannen pagne, het verschil Klop dan zeker grote mediacam en inspiratie nodig? jullie materiaal samen met jullie actie? Hebben We werken graag LOGO in je buurt. eens aan bij het een actie uit!.

te werk? lschap, de kunstacademie of het Hoe ga jeplaatselijk theatergeze

Overleg met het stuk activiteit (bv. het cultureel centrum. Maat) of ingerichte culturele een plaatselijk & Mitta Van der Neem deel aan Jeanine Bisschops over borstkanker van An Nelissen, Þlmvoorstelling ÔHet goede lijfÕ ing, theater- of een tentoonstell organiseer zelf invullen: thema. e originele manieren of een aanverwant kaders met ing kan je op verschillend van Ronny Seeuws, Een tentoonstell , keramieken beelden zelfgemaakte kunstwerkeneen borstentapijt, É naar de roman borsten, is ÔOntboezemingenÕ gedichten over bestaand theaterstuk Een aangewezen Õ van Frieda Joris. met borstkanker Leven e. ÔRoodborstj

Tips

ruimer bekend en maak het evenement op de markt nde actie originele uitnodiging Zorg voor een of een spraakmake in een lokaal blad met bv. een artikel thematiek supermarkt. Zo maak je de of in de plaatselijke over de inhoud. er. voldoende uitleg d en toegankelijk Geef op voorhand zelf minder confronteren op het moment voldoende informatie het evenement in de rand van borstkanker. Zorg ervoor dat opsporing van vroegtijdige de rond beschikbaar is de Þlm, É uit voor ing, het theaterstuk, na de tentoonstell nabeschouwingen. eventuele en Nodig de mensen babbel in het oog springende er tijd is voor een van de ruimte en een drankje zodat de mooie aankleding Denk hier ook aan gadgets. ÔborstgerelateerdeÕ

ring.be voor de rstkankeropspo Surf naar www.bo lijke LOGO s van je plaatse contactgegeven

hap

tieboodsc onderliggende sensibilisa uitstap met een samenbrengen. van een culturele Het organiseren en aangename wijze een ongedwongen kan vrouwen op

Verleid je leden hiermee en gebruik deze als stimulans om in actie te schieten.

Uitnodigingskaartjes Ideaal om je leden en sympathisanten uit te nodigen op jullie activiteiten. Gratis beschikbaar, bestellen via je Logo. Zolang de voorraad strekt.

sporing.be w.borstkankerop Meer info > ww g.be tkankeropsporin ors w.b ww > Meer info

VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK R NAAR BORST KANKE VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK R NAAR BORST KANKE

16 - MAAK JE KEUZE

laat naar je bors

Jullie hebben vaak al jaren ervaring met campagnes en acties. Gebruik dus je eigen kennis en ervaring. Hou rekening met de basisregels. Laat je inspireren door het materialenaanbod en de volgende suggesties.

Tip

Leden kunnen hiermee hun vriendinnen, buurvrouw, familie … persoonlijk uitnodigen voor een deelname aan het bevolkingsonderzoek. Maak er een actie van.

sten kijken

MAAK JE KEUZE

laat naar je bor


Een waaier aan folders • • • •

Folders over het bevolkingsonderzoek Folders naar laaggeletterden en allochtonen Folders over borstkanker …

Gratis beschikbaar, bestellen via je Logo. Zolang de voorraad strekt.

Tip

Bij het ter perse gaan koste deze voorstelling 795 euro (6% btw inbegrepen), voor een extra voorstelling op dezelfde dag en plaats betaal je 424 euro extra. Vanaf 100 km (vanuit Kortrijk) worden er verplaatsingskosten gerekend (0,20 euro/km). Er bestaan nog andere toneelstukken over borstkanker. Voor reservatie kan je terecht bij je Logo.

Mammobox Bekijk het aanbod op www.borstkankeropsporing.be

Tentoonstelling “BusteHouder”: 15 foto’s van vrouwen met telkens hun levensverhaal en visie op gezondheid. Enkele van die vrouwen werden van dichtbij of veraf met borstkanker geconfronteerd. Dvd als informatief luik bij de tentoonstelling BusteHouder. Is gratis te uit te lenen bij je Logo.

Theater Bijvoorbeeld het toneelstuk Ontboezemingen bespreekt alle gevoelens die je als vrouw meemaakt bij een diagnose van borstkanker: vanaf het vermoeden tot en met de behandeling. Het toneelstuk doet nadenken over borstkanker en wat ermee samenhangt: familiaal, sociaal en medisch. Het stuk is een handige kapstop om vroegtijdig opsporen van borstkanker bespreekbaar te maken.

Mammobox is een educatief spel ter bevordering van kennis over borstkanker en borstkankeropsporing. Het spel stimuleert de dialoog onder de deelnemers en biedt antwoorden op vragen en moeilijkheden die deze vrouwen ervaren. Gratis uitleenbaar bij je Logo.

Infostand Gratis uitleenbaar bij je Logo.

Video’s en DVD • • •

bevolkingsonderzoek in Turks bevolkingsonderzoek in Marokkaans DVD Buste Houder

Gratis uitleenbaar bij je Logo.

Bekijk aanbod op www.borstkankeropsporing.be

Tip

MAAK JE KEUZE - 17


actiegids

Acties voor een breed publiek

Infostand

Voordracht

Een infostand kun je op vele plaatsen gebruiken: op de markt, in de inkomhal van het gemeentehuis, in bibliotheek, op een gezondheidsbeurs ... Deze stand kun je uitlenen bij je Logo en eventueel aanvullen met eigen materiaal.

Er zijn deskundige sprekers en voordrachtenpakketten gratis beschikbaar. • Standaard voordracht: inleiding en toelichting van het bevolkingsonderzoek, pauze, nabespreking onder begeleiding (voorziene duur 90 min.) • Voordracht op maat: standaardvoordracht wordt aangevuld met bv. getuigenis, mammoboxspel, poëzie … Een voordracht koppel je best aan andere activiteiten: infostand, bezoek aan een mammografische eenheid, toneelvoorstelling … Vraag advies bij je Logo.

Tip

Tentoonstelling Een tentoonstelling kan informeren, maar ook vrouwen laten nadenken over vrouw zijn, borsten of kanker. Of de vrouw en haar familie overtuigen van het nut van opsporing. Kortom: een tentoonstelling kun je heel verschillend opvatten: louter informatief of interactief, als zetje om vrouwen te laten nadenken, met kunst over of van vrouwen, met verhalen van vrouwen die al met borstkanker te maken hadden… Je kunt kiezen voor de bestaande tentoonstelling Buste Houder of zelf aan de slag gaan. Een tentoonstelling kun je op duizend-en-één manieren opvatten. Het kan gaan van een tentoonstelling van beroemde kunstenaars tot een tentoonstelling van kunstwerken van leerlingen van lagere scholen, van de gemeentelijke kunstacademie of van kunstenaars uit de eigen gemeente rond het thema vrouw. Je kunt je tentoonstelling ook koppelen aan een wedstrijd of een veiling.

Als gemeente kan je vaak lokalen en toebehoren (micro, projector) ter beschikking stellen.

18 -MAAK JE KEUZE

TipS

• Vergeet niet de cultuurraad in je gemeente, de academie, de scholen, de jeugdverenigingen, de lokale kunstenaars, het cultureel centrum … hiervoor aan te spreken. • Laat de tentoonstelling best samen vallen met de jaarlijkse kermis, de Week van de Bibliotheek, de Week van de Amateurkunsten …

Marktactie Nog altijd bezoeken vrouwen de markt om hun inkopen te doen. Op de markt kun je het thema “Vroegtijdig opsporen van borstkanker” in de kijker zetten. Ideaal is dat je de vrouw een korte herinnering meegeeft: bijvoorbeeld een folder met informatie over het bevolkingsonderzoek of de uitnodigingskaart. Vermeld ook waar vrouwen terecht kunnen voor meer informatie.

Bibliotheek De bibliotheek is nog altijd een van de meest bezochte plaatsen in je gemeente. Vaak zetten bibliotheken boeken in de kijker rond een bepaald thema. Waarom niet borstkanker? Daaraan kun je dan andere acties koppelen: tentoonstelling, infostand, posters, folders uitdelen …

TipS

• Vraag een literatuurlijst aan je Logo. • Bespreek met de bibliotheek of zij een poëziemiddag willen organiseren.

Tips

• Voorzie permanentie door vrouwen die zelf meedoen aan het vlaams bevolkingsonderzoek. Voor die vrouwen is het eenvoudiger om andere vrouwen aan te spreken: de eigen levenservaringen versterken de communicatie en de herkenbaarheid. • Een plaats op de markt of een kraampje kan je aanvragen bij de gemeente. Een kraampje heeft als bijkomend voordeel dat je je stand heel herkenbaar kan maken met affiches, displays, folders …

MAAK JE KEUZE - 19


Tip

actiegids

Het is leuk als je de vrouwen nog een kleine gadget geeft, bijvoorbeeld een zakdoekje met een knoop in of een appel die verwijst naar een gezonde levensstijl …

Toneelstuk Ontboezemingen Het toneelstuk is gebaseerd op het boek Roodborstje van journaliste Frieda Joris. Toen ze met borstkanker af te rekenen kreeg, publiceerde ze elke week een dagboek in Het Laatste Nieuws. Daarin schreef ze over haar goede en haar slechte dagen, over hoop en wanhoop, over de plotse confrontatie met de wereld achter de ziekenhuismuur waarin alles anders wordt. Haar dagboekstukjes werden gebundeld in de roman Roodborstje. Theater Taljoor bewerkte de roman tot het toneelstuk Ontboezemingen. Het toneelstuk maakt veel emoties los. Daarom laat je het best volgen door een nabespreking. Het stuk zelf duurt ongeveer vijftig minuten.

TipS

• Voorzie liefst een nabespreking bij het toneelstuk. Daarvoor kun je Frieda Joris of een plaatselijke arts aanspreken. Je kunt aan het stuk ook een voordracht koppelen, of een infostand of een tentoonstelling opzetten. • Omdat het toneelstuk veel emoties losmaakt, is het aangeraden na de voorstelling een informeel moment te voorzien met een glaasje. Dan kunnen de mensen nog even rustig napraten. • Het succes en de opkomst hangen af van een goede bekendmaking. Schakel daarvoor ook de socioculturele organisaties in.

Lingerieactie Leden van je vereniging of lokaal bestuur brengen een bezoek aan lingeriezaken. Daar hechten ze aan de bh’s labels met ‘Laat naar je borsten kijken’. Op de toonbank zijn folders beschikbaar. Aan de etalage van de lingeriezaak komt een affiche. Informeer bij je Logo voor materiaal.

Organiseer deze actie in de aanloop van drukke koopperiodes, zoals Kerst en Nieuwjaar of Valentijn.

20 - MAAK JE KEUZE

Tip

Acties voor een beperkt publiek Bezoek aan een mammografische eenheid Vele vrouwen kennen de mammografische eenheid niet. Waarom geen bezoek brengen aan een mammografische eenheid? Deze radiologische dienst geeft ter plekke informatie over het mammografietoestel en over hoe een screeningsmammografie in zijn werk gaat. Je bereidt dit het beste voor in samenwerking met je Logo. Normaal is je bezoek gratis. Ligt de dienst wat verder uit de buurt? Dan maak je natuurlijk wel verplaatsingskosten.

Tip

Een introductie is nodig. Organiseer voor je bezoek een infosessie over het bevolkingsonderzoek. Dit kan ook gekoppeld worden aan het bezoek.

Borstkransjes Borstkransjes zijn infosessies-aan-huis over borstkanker, borstkankeropsporing en het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Een gastvrouw nodigt vriendinnen bij haar thuis uit. In huiselijke kring praten ze over borstkanker en over borstkankeropsporing onder deskundige begeleiding. Je kan hierbij gebruik maken van de mammobox. De mammobox is een educatief spel ter bevordering van kennis over borstkanker en borstkankeropsporing. Het spel stimuleert de dialoog onder de deelnemers en biedt antwoorden op vragen en moeilijkheden die deze vrouwen ervaren. Informeer bij je Logo voor beschikbaarheid en kostprijs. Op het einde van de sessie zoek je nieuwe gastvrouwen die op hun beurt vriendinnen en familieleden uitnodigen voor een Borstkransje. De gastvrouw krijgt een kleine attentie.

Persoonlijke brief Direct mail is een begrip in de reclamewereld. Het is duidelijk dat een brief gericht aan “mevrouw Hendrickx” meer effect heeft dan een onpersoonlijke folder. Roep als vrouwenvereniging je leden en als lokaal bestuur je personeelsleden of inwoners op voor de borstkankeropsporing. Let wel op met het versturen van uitnodigende brieven naar de doelgroepvrouwen van je gemeente. In het verleden merkten we dat de vrouwen dergelijke brieven vaak aanzien als een verwijsbrief en er rechtstreeks mee naar een radiologische dienst stappen. Een ander obstakel waar je best rekening mee houdt, is dat de brieven ook terechtkomen bij vrouwen die recent nog een screeningsmammografie lieten maken of bij vrouwen die niet kunnen deelnemen omdat

MAAK JE KEUZE - 21


actiegids

ze intensere controles nodig hebben of in behandeling zijn voor borstkanker.

TipS

• Bij je Logo kun je terecht voor een basisbrief of voor advies en steun bij de opmaak ervan. • Betrek en informeer de artsen uit je gemeente zoveel mogelijk bij een rondschrijven.

Andere Naast de voorgestelde actietips zijn er nog veel andere creatieve acties mogelijk. Denk maar aan: • Een poëzieavond met gedichten over vrouwen en borstkanker • Een getuigenis van een vrouw die borstkanker gehad heeft • Een lingerieshow • Een tekenwedstrijd of wedstrijd beeldende kunst • Een quiz • Een fototentoonstelling • Een wandeltocht met zoekopdrachten in het teken van borstkankeropsporing • Een wereldrecord: de langste bh-slinger

Maak de acties ruim bekend Zoek een gezicht voor je acties Mensen zoeken heel dikwijls herkenning in bekende personen. Als die bekenden dan nog vrouwen zijn uit hun eigen gemeente, die hen aanmoedigen iets te doen, heeft dat een dubbel effect. Daarop kun je inspelen door bekende – of lokaal bekende – vrouwen aan te spreken om bijvoorbeeld op een affiche of folder te staan, om de vrouwen uit de doelgroep op te roepen mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. De bekende vrouwen worden dan de ambassadrices van de borstkankeropsporing in je gemeente.

Je kunt een bekende Vlaming aanspreken. Maar meestal is het nog beter je boodschap te laten brengen door een team van bekende vrouwen uit de gemeente. De vrouwelijke schepenen bijvoorbeeld. Let er wel op dat de geselecteerde vrouwen wel degelijk pro bevolkingsonderzoek zijn en bij voorkeur uit de leeftijdsgroep.

Tip

Breng je acties in het straatbeeld Met affiches, spandoeken en displays vestig je in het straatbeeld de aandacht op de borstkankeropsporing. Deze zijn heel geschikt om een boodschap of activiteit op korte termijn bekend te maken.

22 - MAAK JE KEUZE

Tips

Extra voordeel is dat erover gepraat wordt. Zeker als je ze ophangt op plaatsen waar veel volk langskomt: het gemeentehuis bijvoorbeeld. Of het OCMW, de lokalen van vrouwenorganisaties, de bibliotheek of sporthal. Of op plaatsen waar mensen moeten wachten of aanschuiven: bij de bakker, bank of bushalte bijvoorbeeld.

• Elke gemeente geeft een lokaal informatieblaadje uit. Neem met hen contact op. Ook sommige socioculturele verenigingen voor vrouwen of senioren hebben een ledenblad waarin je wellicht iets kan publiceren.

Spandoeken en affiches zijn gratis te verkrijgen bij je Logo.

• Een lokale BV kan misschien getuigen over haar motivatie om deel te nemen.

Tip

Denk vooraf goed na over waar je je affiches of spandoeken gaat ophangen. Invalswegen, druk bezochte openbare plaatsen, wachtkamers?

Artikel in lokale pers Zorg voor bekendmaking in de lokale bladen, op de lokale radio ... Hou het niet enkel op het bekendmaken van een activiteit, maar tracht informatie mee te geven over het bevolkingsonderzoek.

• Bij je Logo kun je terecht voor een basisartikel en om je artikel te laten nalezen en eventueel aan te vullen met de recentste informatie.

Website Steeds meer mensen zoeken hun informatie op via de computer. Maak daarom de informatieve website www.borstkankeropsporing.be zo breed mogelijk bekend. De website biedt neutrale en correcte informatie over borstkankeropsporing en over het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Maak gebruik van de website van de gemeente om je eigen activiteiten bekend te maken.

MAAK JE KEUZE - 23


actiegids

NUTTIGE ADRESSEN Screeningscentra Centrum voor Kankerpreventie Universiteit Antwerpen Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk Contactpersoon: Prof. dr. Guido Van Hal Tel.: 03-820 25 20 E-mail: [email protected] Werkt samen met deze Logo’s: Logo Antwerpen Noord, Logo Stad Antwerpen, Logo Mechelen, Logo Pr.A.A.M., Logo Noorderkempen en Logo Zuiderkempen Vroegtijdige Opsporing van Borstklierkanker (VOB) Ruddershove 4, 8000 Brugge Contactpersoon: Dr. Patrick Martens Tel.: 050-32 70 60 E-mail: [email protected] Werkt samen met Logo Oostende-IeperVeurne-Diksmuide en Logo Brugge Oncologisch Centrum – Dienst Kankerpreventie en Opsporing van de Vrije Universiteit Brussel Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel Contactpersoon: Mevrouw Marie-Eve Coelst Tel.: 02-477 56 16 E-mail: [email protected] Werkt samen met Logo Brussel, Logo Regio Aalst en Logo Pajottenland-Zennevallei

24 - NUTTIGE ADRESSEN

Centrum voor Preventie en Vroegtijdige Opsporing van Kanker - Universiteit Gent De Pintelaan 185 (K3, 4e verdieping), 9000 Gent Contactpersoon: Dr. Luc Bleyen Tel.: 09-240 36 36 E-mail: [email protected] Werkt samen met deze Logo’s: Logo Roeselare-Tielt, Logo Zuid-West-Vlaanderen, Logo Zuid-Oost-Vlaanderen, Logo Stad Gent, Logo Meetjesland, Logo-Waasland en Logo Schelde-Dender Leuvens Universitair Centrum voor Kankerpreventie (LUCK) - Universiteit Leuven Kapucijnenvoer 33, 3000 Leuven Contactpersoon: Prof. dr. Erik Van Limbergen Tel.: 016-33 23 10 E-mail: [email protected] Werkt samen met deze Logo’s: Centrumlogo, Logo Regio Leuven, Logo Hageland, Logo Noord-Limburg, Logo Zuid-Limburg, Logo West-Limburg, Logo Midden-Limburg en Logo Maasland

Lokaal Gezondheidsoverleg in Vlaanderen West-Vlaanderen Logo Brugge Ruddershove 4 8000 Brugge Tel.: 050-32 72 95 Fax: 050-32 72 99 E-mail: [email protected] www.logowvl.be Contactpersoon: Tine Verfaillie Gemeenten: Beernem, Blankenberge, Brugge, Damme, Jabbeke, Knokke-Heist, Oostkamp, Torhout, Zedelgem, Zuienkerke Logo Regio Oostende – Ieper – Veurne – Diksmuide Kiekenstraat 2A bus 1 8600 Diksmuide Tel.: 051-51 07 33 Fax: 051-51 09 24 E-mail: [email protected] www.logowvl.be Contactpersoon: Nancy Kimpe Gemeenten: Alveringem, Bredene, De Haan, De Panne, Diksmuide, Gistel, Heuvelland, Houthulst, Ichtegem, Ieper, Koekelare, Koksijde, Kortemark, Langemark-Poelkapelle, Lo-Reninge, Mesen, Middelkerke, Nieuwpoort, Oostende, Oudenburg, Poperinge, Veurne, Vleteren, Wervik, Zonnebeke

Logo Roeselare – Tielt: Mandellaan 101 8800 Roeselare Tel.: 051-27 27 17 Fax: 051-24 60 54 E-mail: [email protected] www.logoroeselaretielt.be www.logowvl.be Contactpersoon: Roos Goemaere Gemeenten: Ardooie, Dentergem, Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Ledegem, Lichtervelde, Meulebeke, Moorslede, Oostrozebeke, Pittem, Roeselare, Ruiselede, Staden, Tielt, Wielsbeke, Wingene Logo Zuid–West–Vlaanderen Kloosterstraat 25 8510 Marke Tel.: 056-44 07 94 Fax: 056-44 07 96 E-mail: [email protected] www.logowvl.be Contactpersoon: Nadine De Smedt Gemeenten: Anzegem, Avelgem, Deerlijk, Harelbeke, Kortrijk, Kuurne, Lendelede, Menen, Spiere-Helkijn, Waregem, Wevelgem, Zwevegem

NUTTIGE ADRESSEN - 25


actiegids

Oost-Vlaanderen Logo Gent Baudelohof 9000 Gent Tel.: 09-235 74 20 Fax: 09-235 74 26 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Marleen Roesbeke Gemeente: Gent Logo Meetjesland Oostveldstraat 1 9900 Eeklo Tel.: 09-376 97 51 Fax: 09-376 97 52 E-mail: [email protected] www.meetjesland.be Contactpersoon: Werner De Wael Gemeenten: Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Knesselare, Lovendegem, Maldegem, Nevele, Sint-Laureins, Waarschoot, Zelzate, Zomergem Logo Zuid-Oost Vlaanderen Sint-Jozefsplein 2 9700 Oudenaarde Tel.: 055-23 23 83 Fax: 055-23 23 84 E-mail: [email protected] www.logozov.be Contactpersoon: Cornelia Hauspie Gemeenten: Brakel, De Pinte, Deinze, Gavere, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lierde, Maarkedal, Nazareth, Oosterzele, Oudenaarde, Ronse, Sint-Lievens-Houtem, Sint-Martens-Latem, Wortegem-Petegem, Zingem, Zottegem, Zulte, Zwalm


Logo Waasland Onze-Lieve-Vrouwstraat 28 9100 Sint-Niklaas Tel.: 03-766 87 78 Fax: 03-776 38 55 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Katia De Busscher Gemeenten: Beveren, Kruibeke, Lochristi, Lokeren, Moerbeke, Sint-Gillis-Waas, SintNiklaas, Stekene, Temse, Wachtebeke Logo Schelde-Dender Resedalaan 42 9200 Dendermonde Tel.: 052-38 05 66 Fax: 052-38 05 69 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Joke De Kimpe Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Destelbergen, Hamme, Laarne, Lebbeke, Melle, Merelbeke, Waasmunster, Wetteren, Wichelen, Zele Logo Regio Aalst ASZ 7e verdieping, Merestraat 80 9300 Aalst Tel.: 053-76 47 47 Fax: 053-76 40 27 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Sophie Goetghebuer Gemeenten: Aalst, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Lede, Ninove

Antwerpen Logo Noorderkempen Stationsstraat 80–82 2300 Turnhout Tel.: 014-44 08 34 Fax: 014-44 03 61 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Griet Verhesen Gemeenten: Arendonk, Baarle-Hertog, Beerse, Dessel, Hoogstraten, Kasterlee, Lille, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels, Retie, Rijkevorsel, Turnhout, Vosselaar Logo Zuiderkempen Larum 30 2440 Geel Tel.: 014-72 37 60 Fax: 014-72 37 61 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Willy Smeulders Gemeenten: Balen, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Mol, Olen, Vorselaar, Westerlo Logo Antwerpen Stad Van Immerseelstraat 11–23 2018 Antwerpen Tel.: 03-222 37 53 Fax: 03-222 37 15 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Elke Eggerickx Gemeenten: Antwerpen, Berchem, Borgerhout, Deurne, Hoboken, Merksem, Wilrijk

Logo Antwerpen Noord Prins Kavelhof 35 2930 Brasschaat Tel.: 03-605 15 82 Fax: 03-605 93 80 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Tom Vermeulen Gemeenten: Berendrecht, Brasschaat, Brecht, Ekeren, Essen, Kalmthout, Kapellen, Lillo, Luchtbal, Malle, Ranst, Rozemaai, Schilde, Schoten, Stabroek, Wijnegem, Wuustwezel, Zandhoven, Zandvliet, Zoersel Logo Praam Herenboslaan 29 2500 Koningshooikt-Lier Tel.: 03-482 46 61 Fax: 03-482 14 02 E-mail: [email protected] www.logopraam.be Contactpersoon: Silvie De Rore Gemeenten: Berlaar, Boechout, Borsbeek, Edegem, Heist-op-den-Berg, Hove, Kontich, Lier, Linkeroever, Lint, Mortsel, Nijlen, Wommelgem, Zwijndrecht Logo Mechelen Maurits Sabbestraat 119/2 2800 Mechelen Tel.: 015-43 63 66 Fax: 015-43 02 29 E-mail: [email protected] www.logomechelen.be Contactpersoon: Ellen Daly Gemeenten: Aartselaar, Bonheiden, Boom, Bornem, Duffel, Hemiksem, Mechelen, Niel, Putte, Puurs, Rumst, Schelle, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek



actiegids

Vlaams Brabant Logo Pajottenland/Zennevalei Kerkpleinweg 4 1742 Ternat Tel.: 02-582 75 91 Fax: 02-582 75 49 E-mail: [email protected] www.logopz.be Contactpersoon: Gerlinde Huybrecht Gemeenten: Affligem, Beersel, Bever, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Linkebeek, Pepingen, Roosdaal, Sint-Genesius-Rode, Sint-PietersLeeuw, Ternat

Logo Regio Leuven Ravenstraat 98 3000 Leuven Tel.: 016-89 06 05 Fax: 016-89 06 08 E-mail: [email protected] www.logoleuven.be Contactpersoon: Annick Hirschböck Gemeenten: Bertem, Bierbeek, Boortmeerbeek, Haacht, Herent, Huldenberg, Kampenhout, Keerbergen, Kortenberg, Leuven, Oud-Heverlee, Rotselaar, Steenokkerzeel, Tremelo

Centrumlogo Grimbergsesteenweg 40 1850 Grimbergen Tel.: 02-567 27 55 Fax: 02-567 16 01 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Gwenda Princen Gemeenten: Asse, Grimbergen, Hoeilaart, Kapelle-op-den-Bos, Kraainem, Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Overijse, Tervuren, Vilvoorde, Wemmel, WezembeekOppem, Zaventem, Zemst

Logo Hageland Lostraat 10 bus 1 3212 Pellenberg Tel.: 016-46 49 70 Fax: 016-46 49 27 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Cecile Haegemans Gemeenten: Aarschot, Begijnendijk, Bekkevoort, Boutersem, Diest, Geetbets, Glabbeek, Hoegaarden, Holsbeek, Kortenaken, Landen, Linter, Lubbeek, Scherpenheuvel-Zichem, Tielt-Winge, Tienen, Zoutleeuw


Limburg Logo Noord Limburg Stadsomvaart 9, 3500 Hasselt Tel.: 011-23 08 69 Fax: 011-23 08 59 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Annemie Claesen Gemeenten: Bocholt, Bree, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt, Overpelt, Peer

Logo West Limburg Stadsomvaart 9, 3500 Hasselt Tel.: 011-23 08 69 Fax: 011-23 08 59 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Annemie Claesen Gemeenten: Beringen, Halen, Ham, Herk-deStad, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg, Lummen, Tessenderlo

Logo Maasland Stadsomvaart 9, 3500 Hasselt Tel.: 011-23 08 69 Fax: 011-23 08 59 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Lien Hubrechts Gemeenten: Dilsen-Stokkem, Kinrooi, Lanaken, Maaseik, Maasmechelen

Brussel hoofdstedelijk gewest

Logo Zuid Limburg Stadsomvaart 9, 3500 Hasselt Tel.: 011-23 08 69 Fax: 011-23 08 59 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Ruth Vandeweert Gemeenten: Alken, Bilzen, Borgloon, Gingelom, Heers, Herstappe, Hoeselt, Kortessem, Nieuwerkerken, Riemst, SintTruiden, Tongeren, Voeren, Wellen Logo Midden Limburg Stadsomvaart 9, 3500 Hasselt Tel.: 011-23 08 69 Fax: 011-23 08 59 E-mail: [email protected] Contactpersoon: Ruth Vandeweert Gemeenten: As, Diepenbeek, Genk, Hasselt, Opglabeek, Zonhoven, Zutendaal

Logo Brussel Lombardstraat 41 1000 Brussel Tel.: 02-548 11 17 Fax: 02-548 05 92 E-mail: [email protected] www.vgc.be Contactpersoon: Heidi Du Laing, Hugo Henneman Gemeenten: Anderlecht, Brussel-Stad, Laken, Neder-Over-Heembeek, Haren, Elsene, Etterbeek, Evere, Ganshoren, Jette, Koekelberg, Oudegem, Schaarbeek, Sint-Agatha-Berchem, Sint-Gillis, Sint-Jans-Molenbeek, Sint-Joost-tenNode, Sint-Lambrechts-Woluwe, Sint-PietersWoluwe, Ukkel, Vorst, Watermaal-Bosvoorde De vrouwen woonachtig in de regio van Logo Brussel worden niet aangeschreven door één van de vijf screeningscentra, maar wel door: Brumammo v.z.w. - Brussels Coördinatie Centrum voor Borstkankeropsporing Leuvensesteenweg 479 1030 Brussel.


VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BORSTKANKER Deze actiegids is een uitgave van de Ondersteuningscel Logo’s vzw in samenwerking met de Logo’s, de screeningscentra en de Nederlandstalige Vrouwenraad met financiële steun van de Vlaamse overheid. Jaar van uitgifte 2007 Grafisch ontwerp: Cayman Foto’s met dank aan Sébastien Bate (foto’s 1 en 2 cover), Michel Van De Voorde (foto toneelstuk), Logo Waasland en Logo Regio Aalst v.u. Peter Van Hoeymissen, Ondersteuningscel LOGO’s vzw, Ravensteingalerij 4 bus 5, 1000 Brussel

2 - voorwoord

actiegids Borstkanker VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK N A A R B O R S T K A N K E R Borstkanker Borstkanker opsporen

Recommend Documents