Achtergrondinformatie – toelichtingen bij ppt1 Dia 1 Klimaatverandering Wat kunt u eraan doen? Deze presentatie heeft tot doel eenvoudige handelingen en keuzes onder de aandacht te brengen waarmee individuen en gezinnen een beslissende rol kunnen spelen in de strijd tegen klimaatverandering. Dia 2 Het klimaat vertoont schommelingen door natuurlijke oorzaken. Dat is altijd zo geweest en zal ook altijd zo blijven. Natuurlijke oorzaken zijn onder andere veranderingen in de breking van de zonnestralen, vulkaanuitbarstingen die de aarde omhullen met stof dat de warmte van de zon terug naar de ruimte weerkaatst en natuurlijke schommelingen in het klimaatsysteem zelf. Natuurlijke oorzaken kunnen de opwarming van de aarde wel slechts voor een klein deel verklaren. De overgrote meerderheid van de wetenschappers is het erover eens dat zij het gevolg is van de stijgende concentratie van warmtevasthoudende broeikasgassen in de atmosfeer als gevolg van de activiteiten van de mens. De energie van de zon warmt het oppervlak van de aarde op en naarmate de temperatuur stijgt, wordt de warmte opnieuw in de atmosfeer uitgestraald in de vorm van infraroodenergie. Een deel van deze energie wordt in de atmosfeer opgenomen door “broeikasgassen”. De atmosfeer werkt eigenlijk zo’n beetje als de wanden van een kas: het zichtbare licht wordt doorgelaten en de infraroodenergie wordt geabsorbeerd, waardoor het binnenin warm blijft. Dit natuurlijke proces wordt het “broeikaseffect" genoemd. Zonder dit broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde - 18 °C bedragen, terwijl dat nu + 15 °C is. Door zijn activiteiten verhoogt de mens echter de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer (in het bijzonder van kooldioxide, methaan en distikstofoxide), waardoor het natuurlijke broeikaseffect wordt versterkt en de aarde opwarmt. Deze door de mens veroorzaakte bijkomende opwarming wordt het “versterkt” broeikaseffect genoemd. Meer informatie over broeikasgassen is beschikbaar op: http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/pdf/gases_nl.pdf.
Dia 3 Er zijn nu al heel wat gevolgen van klimaatverandering zichtbaar, gaande van toenemende temperaturen en stijgingen van de zeespiegel door het smelten van de poolkappen tot alsmaar vaker voorkomende stormen en overstromingen. Als we nu niets ondernemen, zal klimaatverandering meer schade aanrichten waaraan ook een duurder prijskaartje zal hangen en zal zij de werking van het milieu verstoren, dat we nodig hebben voor onze voedselvoorziening, grondstoffen en andere vitale hulpbronnen. Dit zal een negatief effect hebben op onze economieën en kan samenlevingen over de hele wereld uit evenwicht brengen. Klimaatverandering is een mondiaal probleem, maar toch kan ieder van ons het verschil uitmaken. Zelfs kleine veranderingen in ons dagelijkse gedrag kunnen bijdragen tot een vermindering van de broeikasgasemissies zonder dat we daarvoor aan levenskwaliteit hoeven in te boeten. We kunnen er zelfs geld mee besparen.
Dia 4 Zet apparatuur op een lagere stand •
Zet de verwarming lager. Door de temperatuur met slechts 1 °C te verlagen, bespaart een gezin 5 tot 10 % op de energiefactuur en wordt jaarlijks per gezin tot wel 300 kg CO2-uitstoot vermeden.
•
Programmeer uw thermostaat zodat de temperatuur ‘s nachts of wanneer u niet thuis bent laag blijft en het weer lekker warm is tegen dat u uit bed komt of terug thuiskomt. Op die manier kunt u 7 tot 15 % op de verwarmingsfactuur besparen.
•
Let goed op met de instellingen van toestellen: wanneer u de koelkast instelt op de koudste stand, verbruikt u niet alleen meer energie, maar zullen uw etenswaren ook minder lang vers blijven omdat zij beschadigd kunnen worden door vriestemperaturen.
Dia 5 Kies voor energiezuinige modellen •
Gebruik spaarlampen: met slechts één exemplaar kunt u al wel 60 euro besparen op uw energiekosten voor verlichting en zorgt u voor 400 kg minder CO2-uitstoot gedurende de levensduur van de lamp. Bovendien gaan spaarlampen tot 10 keer langer mee dan gewone gloeilampen. Ze zijn duurder in aankoop, maar leveren na verloop van tijd een besparing op.
•
Vervang enkele beglazing door dubbele beglazing. Dit vergt enige investering vooraf, maar zal het energieverlies door de vensters halveren en op de lange termijn geld besparen. Als u kiest voor de beste producten op de markt (houten ramen met dubbel beglazing met een lage emissiecoëfficiënt en gevuld met argon), kunt u het energieverlies met wel 70 % beperken.
•
Vervang koelkasten en vrieskisten door nieuwere modellen, die alle zijn uitgerust met een automatische ontdooifunctie en doorgaans tot twee keer minder energie verbruiken dan hun voorgangers.
Wanneer u nieuwe huishoudapparatuur koopt (niet alleen koelkasten, maar ook wasmachines, vaatwassers, enz.), kiest u het beste voor toestellen van de Europese efficiëntieklasse A+, wat betekent dat de toestellen in kwestie zeer efficiënt zijn. Vergelijk ook het energieverbruik van de verschillende A+-toestellen aangezien dit ook nog kan verschillen. U vindt meer informatie over het gemiddelde energieverbruik en de CO2-emissies van huishoudapparatuur op: http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/pdf/table_appliances_nl.pdf.
Dia 6 Schakel uit •
Doe het licht uit wanneer u geen extra verlichting nodig hebt. Door 5 lampen in gangen en kamers van uw huis te doven wanneer u ze niet nodig hebt, kunt u jaarlijks zo’n 60 euro en 400 kg CO2-uitstoot besparen.
•
Laat toestellen niet in stand-by staan: gebruik de aan/uit-knop van toestellen. Een televisietoestel dat drie uur per dag is ingeschakeld (de gemiddelde tijd die Europeanen voor de televisie spenderen) en voor de rest van de tijd in stand-by staat, verbruikt ongeveer 40 % van zijn energie in de stand-bymodus.
•
Draai de kraan dicht. Door de kraan dicht te draaien terwijl u uw tanden poetst, kunt u meerdere liters water besparen. Bovendien kan met een druppende kraan zoveel water verloren gaan dat er op een maand tijd een bad mee kan worden gevuld. Let er dus op dat kranen altijd goed zijn dichtgedraaid.
Dia 7 Streef efficiëntie na •
Houd het koel met een ventilator. Airconditioners zijn echte energievreters. Een gemiddeld kamermodel verbruikt 1 000 W, wat elk uur ongeveer 650 g CO2-uitstoot veroorzaakt en zo’n 0,10 euro kost. Ventilatoren kunnen soelaas bieden. Gebruikt u toch een airconditioner, gebruik hem dan met mate en kies steeds voor het meest energie-efficiënte model.
•
Zet wasmachines en vaatwassers pas aan wanneer ze vol zijn. Gebruik het programma voor een halve lading of de spaarstand als u ze toch moet gebruiken wanneer ze nog niet vol zijn. Het is ook helemaal niet nodig een hoge temperatuur in te stellen. Wasmiddelen zijn tegenwoordig zo efficiënt dat ze kleren en vaat ook op lage temperaturen goed kunnen reinigen.
•
Neem een douche in plaats van een bad. Zo verbruikt u tot vier keer minder energie. Om zoveel mogelijk energie te besparen, vermijdt u het beste douchesystemen met een verhoogde waterdruk. Gebruik veeleer een goedkope spaarkop die hetzelfde comfort biedt.
•
Breng minder water aan de kook. Door net genoeg water te koken voor uw kopje thee bespaart u heel wat energie. Als alle Europeanen alleen maar het water zouden koken dat ze echt nodig hebben, en daardoor elke dag 1 liter nodeloos gekookt water uitsparen, zou de bespaarde energie volstaan voor één derde van de straatverlichting in Europa.
•
Plaats een deksel op uw kookpotten. Zo kunt u bij het koken heel wat energie besparen. Het is zelfs nog beter om snelkookpannen en stoompannen te gebruiken: zij kunnen tot wel 70 % energie besparen!
•
Laat warmte niet gedurende lange tijd uit uw huis ontsnappen. Open ramen slechts gedurende enkele minuten wanneer u het huis wil verluchten. Als u de hele dag lang een kleine opening laat, wordt voor de productie van de energie die nodig is om de temperatuur in huis gedurende zes koude maanden op peil te houden (een buitentemperatuur van 10 °C of minder) bijna 1 ton CO2 uitgestoten.
•
Zorg ervoor dat uw woning goed is geïsoleerd. Dit is een van de meest doeltreffende manieren om de CO2-uitstoot te beperken en energie te besparen op de lange termijn. 50% van de warmte die verloren gaat, verdwijnt via de muren, het dak en de vloer. Isoleer boilers, de leidingen van de centrale verwarming en alle spouwen. Plaats aluminiumfolie achter alle radiatoren.
Dia 8 Intelligent vervoer •
Vermijd korte autoritten. Het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot liggen immers aanzienlijk hoger wanneer de motor koud is. Uit onderzoek is gebleken dat bij één op de twee autoritten in de stad minder dan drie kilometer wordt afgelegd, wat gemakkelijk te voet of met de fiets kan worden gedaan.
•
Probeer eens te fietsen of te lopen, doe aan carpooling of neem het openbaar vervoer. Voor elke liter brandstof die door de motor van een wagen wordt verbrand, wordt gemiddeld meer dan 2,5 kg CO2 uitgestoten.
•
Houd u aan de snelheidsbeperkingen. Zo verbruikt u minder brandstof en stoot u minder CO2 uit. Wanneer u sneller dan 120 km per uur rijdt, verbruikt u 30 % meer brandstof dan wanneer u 80 km per uur rijdt. De 4e, 5e en 6e versnelling zijn op het gebied van brandstofverbruik de zuinigste.
•
Hebt u al gehoord van ecologisch rijden? U kunt er tot 5% minder brandstof mee verbruiken. Breng de auto in beweging zonder het gaspedaal helemaal in te duwen, schakel zo snel mogelijk naar een hogere versnelling en houd een constante snelheid aan.
•
Zorg voor een correcte bandenspanning: als de druk nog maar 0,5 bar te laag is, verbruikt uw wagen al 2,5 % meer brandstof om de weerstand te overwinnen. Daardoor wordt ook 2,5 % meer CO2 uitgestoten.
•
Moet u een lange afstand afleggen? Neem dan zoveel mogelijk de trein. In een recent onderzoek heeft de Italiaanse spoorwegmaatschappij berekend dat reizen met de trein in plaats van met het vliegtuig 91 % minder CO2-uitstoot veroorzaakt.
Surf voor meer informatie over ecologisch rijden naar: http://www.savemorethanfuel.eu/.
Dia 9 Hergebruiken en recyclen •
Hergebruik uw boodschappentas. Wanneer u een herbruikbare tas gebruikt voor uw boodschappen in plaats van in elke winkel wegwerpzakjes te nemen, bespaart u energie en zorgt u ook voor minder afval. Afval stoot niet alleen CO2 en methaan uit in de atmosfeer, het kan ook de lucht, het grondwater en de bodem verontreinigen.
•
Breng oud glas naar een glascontainer en scheid papier en karton, plastic en blikjes van de rest van uw afval. Door één aluminium blikje te recyclen is 90 % minder energie nodig voor de productie van een nieuw blikje. Voor de productie van een kilogram aluminium wordt 9 kg CO2 uitgestoten! 1 kg gerecycled plastic vermindert de CO2-uitstoot met 1,5 kg. Bij 1 kg glas wordt 300 g CO2 bespaard. Wanneer 1 kg papier wordt gerecycled in plaats van naar de stortplaats te worden gebracht, wordt de uitstoot van methaan en 900 g CO2 voorkomen.
•
Kies voor producten met weinig verpakkingsmateriaal en koop waar mogelijk vullingen voor navulpakken. Zo genereert u minder afval en bespaart u energie.
Dia 10 Wat kunnen we nog meer doen? •
Zoek naar producten met het bloemlogo van de Europese milieukeur. De milieukeur duidt op milieuvriendelijke prestaties en werd toegekend aan meerdere honderden milieuvriendelijke producten en diensten uit 25 productgroepen, waaronder gloeilampen, wasmiddelen, computers en een hele reeks huishoudtoestellen. Voor meer informatie over waar u de “bloem” kunt vinden, kunt u terecht op: http://ec.europa.eu/environment/ecolabel/index_en.htm.
•
Probeer er bij de aankoop van tuinmeubilair of andere houten producten op te letten dat het hout afkomstig is van duurzaam beheerde en geëxploiteerde bossen. Producten met de FSC- of PEFCkeur (www.fsc.org en www.pefc.org) voldoen aan deze voorwaarde. Niet-duurzame bosbouw draagt bij aan de ontbossing, die verantwoordelijk is voor zowat 20 % van de wereldwijde CO2-emissies. Vaak worden bossen immers platgebrand, waardoor CO2 vrijkomt en de verdwenen bomen geen CO2 meer kunnen opnemen.
•
Eet lokaal geproduceerde, seizoensgebonden voedingsmiddelen. Dit is beter voor het milieu omdat enorm veel energie nodig is om de temperatuur in stand te houden voor gewassen die in kunstmatige ecosystemen of kassen worden gekweekt. Bovendien zorgt het vervoer van goederen per vliegtuig van de ene kant van de wereld naar de andere ongeveer 1 700 keer meer CO2-uitstoot dan het vervoer per vrachtwagen over 50 km.
•
Eet groenten! Bij de productie van vlees komen grote hoeveelheden CO2 en methaan vrij en wordt zeer veel water verbruikt. Herkauwers zoals runderen, schapen en geiten produceren heel veel methaan door de manier waarop hun spijsvertering werkt.
•
Plant een boom. Een middelgrote boom neemt jaarlijks ongeveer 6 kg CO2 op. Na 40 jaar is dat dus bijna 250 kg CO2.
•
Kijk eerst of u documenten en e-mails echt op papier nodig hebt alvorens ze af te drukken. Een Europeaan gebruikt zo’n 20 kg papier per maand!
•
Hebt u een nieuw kopieerapparaat nodig? Koop er dan een dat dubbelzijdig afdrukken ondersteunt. Als u uw kopieën in kopieerwinkels maakt, kunt u vragen om het apparaat in te stellen op dubbelzijdig afdrukken. Zo bespaart u energie die nodig is voor de productie van papier.
