Achtergrondinformatie Bewegingsonderwijs op maat

Achtergrondinformatie “Bewegingsonderwijs op maat” Onderwijscentrum de Twijn heeft in dit document algemene achtergrondinformatie beschreven over kinderen met een lichamelijke beperking of chronische ziekte. Onderstaande informatie kan van belang zijn ten aanzien van veilige(re) deelname aan de activiteiten uit de methode. Onderstaande informatie is algemeen en niet volledig! Neem bij twijfel contact op met Onderwijscentrum de Twijn, zie hiervoor ook de gegevens verderop in dit document. Kwetsbare ledematen Bijvoorbeeld door zenuwbeschadiging (bijvoorbeeld Spina Bifida; dwarslaesie); minder kracht (bijvoorbeeld een spierziekte); broze botten (bijvoorbeeld Osteogenesis Imperfecta); weinig belasting (rolstoelgebruik) of medicatie (bijvoorbeeld prednison). Wat weet je / wat zie je? Het kind heeft een beperkt gevoel in de benen, waardoor blessures en wondjes laat worden opgemerkt en lastig genezen. Het kind heeft minder kracht, daardoor sneller vermoeid of kans op overbelasting. Het kind heeft broze botten: door aanleg (Osteogenesis Imperfecta); weinig belasting (rolstoelgebruik) of medicatie (o.a. prednison), waardoor sneller kans op breuken. Verhoogde spierspanning (bijvoorbeeld spasme), waardoor een slechtere balans; groter valrisico; beperkte opvang, waardoor meer kans op blessures.

Wat te doen? • Voorzichtig uit de rolstoel: voorkom dat de benen stoten, draaien of vallen. • Voorzichtig met contactsport. • Controle ledematen einde dagdeel. • Minder beurten; meer plaatsgebonden werken. • Geen contactsport. • Geen (onverwacht) fysiek contact met personen of materiaal (bijvoorbeeld harde ballen ). • Steun organiseren: aan materiaal of medeleerling. • Op hoogte werken alleen met leerkracht!

Hét plein voor beweeg-, sport- en spelactiviteiten www.bewegensamenregelen.nl

1 InleidingGrote(re) kans op wondjes/huidpro-

• Protocol opstellen hoe te handeblemen bij ongelukjes. len. Het beweegpakket BSO in beweging bestaat uit een ingedeeld • activiteitenmap, Bijvoorbeeld pleisters mogen niet in thema’s. Bij het samenstellen van de activiteiten met betrekking tot BSO in gebruikt worden; verband gebruibeweging is zo goed mogelijk getracht deze passend ken. te maken voor de verschillende soorten BSO-locaties. Begeleiders van de buitenschoolse opvang en sportbegeleiders, kunnen het pakket goed gebruiken bij het organiseren en begeleiden van beweegactiviteiten tijdens de naschoolse opvang. Ook kunnen (oudere) kinderen snel en zelfstandig aan de slag met de verschillende activiteiten in de activiteitenmap door de korte en bondige omschrijvingen van de opdracht en de foto’s die bij elke activiteit staan. Activiteitenmap De activiteitenmap bestaat uit twintig beweegactiviteiten die uitgewerkt zijn op beweegkaarten en ingedeeld zijn in vijf thema’s met elk vier beweegactiviteiten. De beweegactiviteiten uit de eerste thema’s zijn gericht op spelen en beleven, terwijl de latere thema’s meer gericht zijn op spel en sport. De activiteiten worden in de eerdere thema’s impliciet aangeboden vanuit de kringopstelling, verhalen en expressie, terwijl in de latere thema’s de activiteiten expliciet worden aangeboden vanuit spel en sport. Aan de hand van de beweegkaarten in de map kunnen de activiteiten snel en eenvoudig worden opgestart en gespeeld. De beweegkaarten bevatten, naast een omschrijving van de opdracht en regels per activiteit, ook tips die begeleiders kunnen helpen de kinderen tot bewegen te stimuleren en het op gang houden (reguleren) van de activiteiten. Elke kaart bevat een omschrijving van de startsituatie voor de jongere kinderen (4-8 jaar) en een korte omschrijving van de vervolgactiviteit voor oudere kinderen (9-12 jaar). Het sterrensysteem geeft de moeilijkheidsgraad per activiteit weer met betrekking tot organisatie en opdracht. De activiteitenmap kan in de toekomst worden aangevuld met nieuwe activiteiten per thema.


Epilepsie Kan vóórkomen als gevolg van of in combinatie met een hersenbeschadiging (door bijvoorbeeld een verkeersongeval of geboortetrauma) of ten gevolge van bepaalde ziektes (hersenvliesontsteking, hersentumor of neurofibromatose). Wat weet je / wat zie je? Het kind heeft korte momenten van afwezigheid/absences.

Wat te doen? • Vraag na of de opdracht (nog) duidelijk is. • Op weg helpen bij het (opnieuw) voortzetten van de activiteit.

• Protocol opstellen (Hoe te handelen bij een aanval?; Alarmnummers, opvang klas, etc.). • Niet op hoogte werken (zwaaien, klimmen, balanceren). • Rustige overgang van inspanning naar ontspanning – goede cooling down (na inspanning is de kans op een aanval groter dan tijdens inspanning). • Alleen met individuele begeleiding bij of in het water (stadiep). • Verkeersveiligheid navragen (begeleiding naar gym?). Het kind is bekend met epilepsie, maar • Bij ouders informeren naar kenheeft het laatste jaar geen toevallen merken en risico’s – spreek dit gehad. duidelijk af. Er is kans op toevallen (Hoe zien deze eruit?; Hoe vaak komen ze voor?; Uitlokkende factoren; Medicatie?).


1 Inleiding Visuele beperking Slechtziendheid komt vaak voor bij een lichamelijke beperking! Informeer hierHet beweegpakket naar bij de BSO intern in begeleider beweging bestaat of ouders: uit Is een er activiteitenmap, gevaar op verdere ingedeeld beschadiging?; in thema’s. Is er Bijsprake het samenstellen van gezichtsvelduitval?; van de activiteiten Is er sprake met betrekking van lichtgevoeligheid?; tot BSO in Welke beweging kleur is zowordt goedhet mogelijk beste getracht opgemerkt?; dezeEtc. passend te maken voor de verschillende soorten BSO-locaties. Begeleiders van de buitenschoolse opvang en sportbegeleiders, het organiseren en Wat weetkunnen je / wathet ziepakket je? goed gebruiken Wat bij te doen? begeleiden van beweegactiviteiten tijdens de naschoolse opvang. Ook kunnen Het kind kan de instructie moeilijk • Dichtbij tijdens instructie. (oudere) kinderen snel en zelfstandig aan de slag met de verschillende activivolgen. • Voorbeeld/gebeurtenissen/emoteiten in de activiteitenmap door de korte en bondige omschrijvingen van de ties benoemen. opdracht en de foto’s die bij elke activiteit staan. • Leerkracht herkenbaar door (felgekleurd) shirt. Activiteitenmap Het kind kan het ruimte moeilijk (over) • Duidelijke zaalindeling/looproutes. zien. • Niet-gebruikt materiaal De activiteitenmap bestaat uit twintig beweegactiviteiten die uitgewerkt zijnopruimen! op • Voor de les het speelveld beweegkaarten en ingedeeld zijn in vijf thema’s met elk vier beweegactivitei- verkennen – leid ten. De beweegactiviteiten uit de eerste thema’s zijn gericht op rond. spelen en bele• Ruimte markeren met pilonnen, ven, terwijl de latere thema’s meer gericht zijn op spel en sport. De activiteiten belijning. worden in de eerdere thema’s impliciet aangeboden vanuit de kringopstelling, • activiteiten Werk aan deexpliciet rand van de ruimte. verhalen en expressie, terwijl in de latere thema’s de wor• Houd rekening met lichtinval/raden aangeboden vanuit spel en sport. men. Het van kindde volgt de tegenstanders • Felgekleurde hesjes Aan de hand beweegkaarten in de of map kunnen de activiteiten sneldragen. en medespelers moeilijk. • In kleine groepjes spelen. eenvoudig worden opgestart en gespeeld. De beweegkaarten bevatten, naast • Vasteook looprichting (tikspel)/routes. een omschrijving van de opdracht en regels per activiteit, tips die bege• Oriëntatietijd geven (vrijplaats/ leiders kunnen helpen de kinderen tot bewegen te stimuleren en het op gang time-outplek). houden (reguleren) van de activiteiten. Elke kaart bevat een omschrijving van de startsituatie voor dehet jongere kinderen (4-8 jaar)• enFelgekleurd een korte omschrijving Het kind ziet materiaal niet goed. materiaal gebruiken. van de vervolgactiviteit voor oudere kinderen (9-12 jaar). Het sterrensysteem • Materiaal markeren met tape/pilon geeft de moeilijkheidsgraad per activiteit weer met betrekking tot organisatie (ook uitsteeksels!). en opdracht. De activiteitenmap kan in de toekomst worden aangevuld met • Materiaal met geluid gebruiken nieuwe activiteiten per thema. (rinkelbal). Het kind ziet overgangen niet goed • Gebruik contrastkleuren. (bank-mat; mat-vloer). • Markeer overgang/afzetplaats met tape of pilonnen. • Korte(re) aanloop.


Rolstoelgebruik Elektrisch aangedreven (elro) of handbewogen. Wat weet je / wat zie je? Het kind kan niet in de gymzaal komen. Het kind kan niet op of over of vanaf een matje rijden.

Het kind vangt de bal moeilijk.

Het kind gebruikt een elektrische rolstoel.

• Wat te doen? • Benader schoolbestuur of gemeente. • Rijvaardigheidstraining volgen (www.bosk.nl). • Oefenen als extra lesonderdeel (leen een extra rolstoel voor de anderen). • Antikiepwieltjes tijdelijk veranderen in overleg met ouders. • In de richting van de werper gaan staan. • Gebruik een zachtere bal. • Speel aan met een stuit. • Bal aan koord gebruiken. • Veel laten rijden. • Maatje organiseren. • Veiligheid: andere leerlingen niet dicht achter of naast de rolstoel laten lopen/zitten. • Informeer bij een ambulant begeleider bewegingsonderwijs voor vervangende activiteiten.


1 Inleiding Verplaatsen gaat moeizaam Bijvoorbeeld door spasticiteit, Spina Bifida of spierziekte (bijvoorbeeld DuchenHet beweegpakket ne); hypermobiliteit BSO in beweging (bijvoorbeeld bestaat Ehlers-Danlos); uit een activiteitenmap, gewrichtsproblemen ingedeeld (bijvoorin thema’s. beeld Bij het jeugdreuma); samenstellen amputatie. van de activiteiten met betrekking tot BSO in beweging is zo goed mogelijk getracht deze passend te maken voor de verschillendeWat soorten Begeleiders van deWat buitenschoolse opvang en weetBSO-locaties. je / wat zie je? te doen? sportbegeleiders, kunnen het pakket goed gebruiken bij het organiseren en Tempo ligt onder het groepsniveau. • Verkort de afstand – beperk het begeleiden van beweegactiviteiten tijdens de naschoolse opvang. Ook kunnen aantal beurten. (oudere) kinderen snel en zelfstandig aan de slag met de verschillende activi• Voldoende werktijd – niet opjagen. teiten in de activiteitenmap door de korte en bondige omschrijvingen van de kind is sneller opdracht Het en de foto’s die bijvermoeid. elke activiteit staan. • Rekening houden met de volgorde: wissel inspannende en rustige activiteiten af. Activiteitenmap • Spreek een (beperkt) aantal beurten af. De activiteitenmap bestaat uit twintig beweegactiviteiten die uitgewerkt zijn op • Bouw in in de actibeweegkaarten en ingedeeld zijn in vijf thema’s met elk vier rustmomenten beweegactiviteiviteit. ten. De beweegactiviteiten uit de eerste thema’s zijn gericht op spelen en beleSneller uit balans – slechtere opvang. • Geen fysiek ven, terwijl de latere thema’s meer gericht zijn op spel en sport. Decontact. activiteiten • vanuit Voldoende werktijd – niet opjagen. worden in de eerdere thema’s impliciet aangeboden de kringopstelling, • activiteiten Steun organiseren: verhalen en expressie, terwijl in de latere thema’s de expliciet met wor-materiaal of klasgenoot. den aangeboden vanuit spel en sport. • Op hoogte werken alleen met de Aan de hand van de beweegkaarten in de map kunnenleerkracht. de activiteiten snel en eenvoudigBeperkte wordenbelasting opgestartmogelijk en gespeeld. De beweegkaarten naast • Voorkombevatten, verstuiking of overstrekeen omschrijving van de opdracht en regels per activiteit, ook tips die begeking van gewrichten. leiders kunnen helpen de kinderen tot bewegen te• stimuleren en het op gang Goede warming-up. houden (reguleren) van de activiteiten. Elke kaart bevat een omschrijving van niet • Piekbelasting voorkomen: de startsituatie voor de jongere kinderen (4-8 jaar) en een korte lang omschrijving springen, steunen of zwaaien. van de vervolgactiviteit voor oudere kinderen (9-12• jaar). Het sterrensysteem Verkort loopafstanden en vermingeeft de moeilijkheidsgraad per activiteit weer met betrekking organisatie der aantaltot beurten. en opdracht. De activiteitenmap kan in de toekomst worden aangevuld met nieuwe activiteiten per thema.


Conditiebeperking Bijvoorbeeld door ernstige hart- en/of longproblemen; na chemotherapie of door een neurologische aandoening (bijvoorbeeld neuropathie). Wat weet je / wat zie je? Het kind kent een zeer snelle vermoeidheid.

Oververmoeidheid.

Wat te doen? • Neem de vermoeidheid serieus; geef gelegenheid om uit te stappen. • Biedt time-outmogelijkheid (met zandloper) bij de activiteit: uit- en instappen ligt meer voor de hand. • Spreek kleiner aantal beurten/kortere afstanden af. • Meer plaatsgebonden werken; klein speelveld. • Voldoende uitdaging bieden: bewegen is wel belangrijk! • Op juiste beginniveau starten: in weinig beurten veel leren. • Gebruik een energiewijzer waarop het kind in kleur kan aangeven of het fit, vermoeid of uitgeput is. • Vertel wat je ziet (gelaatskleur; gedrag) en wat verstandig is om te doen (rust nemen). • Spreek per dag of week een maatje af voor hulp: steun geven; bal ophalen; samenwerken. • Protocol opstellen (signalen oververmoeidheid; hoe te handelen; alarmnummers, medicatie, etc.) in verband met flauwvallen/benauwdheid. Hartpaspoort? • Dagindeling met afwisselend in- en ontspanning. • Houd contact met ouders en andere betrokkenen.


1 InleidingHet kind heeft een afwijkend looppa-

• Warming-up is belangrijk. troon • Vertel wat je ziet (armbeweging; Het beweegpakket BSO in beweging bestaat uit een activiteitenmap, ingedeeld zwalken; gedrag) en wat verstandig in thema’s. Bij het samenstellen van de activiteiten met is betrekking tot BSO in om te doen (rust nemen). beweging is zo goed mogelijk getracht deze passend te maken voor de ver• Biedt time-outmogelijkheid (met schillende soorten BSO-locaties. Begeleiders van de buitenschoolse en uit- en zandloper) bijopvang de activiteit: sportbegeleiders, kunnen het pakket goed gebruiken bij het organiseren en instappen ligt meer voor de hand. begeleiden van beweegactiviteiten tijdens de naschoolse opvang. uitdaging Ook kunnen • Voldoende bieden: bewe(oudere) kinderen snel en zelfstandig aan de slag met de verschillende activigen is wel belangrijk! teiten in de activiteitenmap door de korte en bondige van de • omschrijvingen Houd rekening met verminderde opdracht en de foto’s die bij elke activiteit staan. spierkracht in de armen (niet langdurig hangen of steunen) en benen Activiteitenmap (onvoldoende opvang bij diepspringen). De activiteitenmap bestaat uit twintig beweegactiviteiten die uitgewerkt zijn op beweegkaarten en ingedeeld zijn in vijf thema’s met elk vier beweegactiviteiLatexallergie ten. De beweegactiviteiten de eerste thema’s zijn leeftijd gericht een op spelen en beleKinderen met spinauit bifida kunnen op latere latexallergie ontwikven, terwijl de latere thema’s meer gericht opverstandig spel en sport. De activiteiten kelen. Om dit te voorkomen is hetzijn vaak om latexvrij te werken; worden in de eerdere thema’s impliciet vanuit de kringopstelling, bespreek dit met de ouders. Alsaangeboden dit aan de orde is, werk dan niet met ballonnen verhalenof enander expressie, terwijl in de latere thema’s de activiteitenEr expliciet wor- ballen latexhoudend materiaal(ballen, handgrepen). zijn latexvrije den aangeboden vanuit spel en sport. verkrijgbaar; bewaar deze apart van de andere ballen. Aan de hand de beweegkaarten in de map kunnen de activiteiten snel en Meervan informatie eenvoudig worden opgestart en verdere gespeeld. De beweegkaarten naast Neem bij twijfel of voor informatie contact op bevatten, met een ambulant begeeen omschrijving van de opdracht en regels per activiteit, ook tips die begeleider bewegingsonderwijs van Onderwijscentrum de Twijn in Zwolle leiders kunnen helpen de kinderen totandere bewegen te stimuleren en het op gangaan leerlin(www.detwijn.nl). Of van een school voor speciaal onderwijs houden (reguleren) van de activiteiten. Elke kaart bevat een omschrijving van gen met een motorische beperking of chronische ziekte bij u in de buurt. de startsituatie voor de jongere kinderen (4-8 jaar) en een korte omschrijving van de vervolgactiviteit voor oudere kinderen (9-12 jaar). Het sterrensysteem Marcel Bouwhuis [email protected] geeft de Mieke moeilijkheidsgraad per activiteit weer met betrekking tot organisatie Steenbruggen [email protected] en opdracht. De activiteitenmap kan in de toekomst worden aangevuld met nieuwe activiteiten per thema.


Achtergrondinformatie Bewegingsonderwijs op maat

Recommend Documents