Accountant van de toekomst De informatiebehoefte van de MKBondernemer en de rol die de accountant hierin kan spelen
Ayse Selvili en Tiesan Landman
In opdracht van:
1
Voorwoord Wij zijn twee studenten die de opleiding Accountancy volgen en aan het afstuderen zijn aan de Hanzehogeschool te Groningen. In het kader van onze opleiding hebben wij in de periode van februari tot eind juni 2012 deze afstudeeropdracht uitgevoerd in opdracht van Mark Bisschop, XBRL voor Accountants. De steeds verdergaande automatisering en de ontwikkelingen in de accountancybranche zijn de aanleiding geweest voor dit onderzoek. Wij hebben voor dit onderwerp gekozen, omdat het een bijzondere opdracht is en het ons aansprak. Ook is het een actueel onderwerp waardoor we ons kunnen voorbereiden op de accountant van de toekomst. Dit onderzoek is voortgekomen uit de interviews die zijn afgenomen met twee accountants en de enquête die is afgenomen onder de MKB-ondernemers. Wij willen alle mensen bedanken die direct of indirect behulpzaam zijn geweest bij het tot stand komen van dit onderzoek. Daarbij willen we in het bijzonder onze afstudeerbegeleider mevr. Linda Rutkens-Oudman bedanken voor haar goede begeleiding tijdens de opdracht. Tot slot wensen wij iedereen veel leesplezier. Tiesan Landman en Ayse Selvili
Groningen, 9 juli 2012
2
Samenvatting Het doel van dit onderzoek is om aan MKB-accountants duidelijk te maken dat het van belang is om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen, zodat ze kunnen inspelen op de klantbehoefte. Om tot de benodigde informatie te kunnen komen is er gebruik gemaakt van het internet, interviews met twee visionairs (accountants) en een enquête onder de MKBondernemers. Momenteel zijn er veel ontwikkelingen in de accountancybranche die de informatievoorziening van de MKB-accountant raken. De belangrijkste hiervan zijn de economische- en technologische ontwikkelingen. De economische crisis heeft haar sporen achtergelaten in de accountancybranche. De klanten van de accountantspraktijken zijn door de crisis prijsbewuster geworden.1 Door deze prijsdruk is het huidige verdienmodel van de accountant op zijn kop gegaan, waardoor de accountant efficiënter en effectiever moet werken. Dit is mogelijk door gebruik te maken van de nieuwe innovatietechnieken (technologische ontwikkelingen). Een van de belangrijkste technologische ontwikkelingen is Dashboarding. Door middel van Dashboarding heeft de ondernemer direct inzicht in de financiële situatie van zijn onderneming. De accountant gaat vervolgens samen met zijn klant na waar de ondernemer op moet sturen. Door deze ontwikkeling wordt de informatievoorziening van de accountant niet meer op het verleden, maar op het heden en de toekomst gericht. Naast Dashboarding is SBR een belangrijke technologische ontwikkeling. Dit is een methode om financiële rapportages op te stellen en uit te wisselen. De rapportages zullen door de introductie van SBR automatisch via specifieke software beschikbaar komen. Dit zorgt ervoor dat de administratieve dienstverlening van de accountant efficiënter wordt. Per 1 januari 2013 is SBR verplicht gesteld voor de aanlevering van aangiften inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting aan de Belastingdienst en per 1 januari 2014 is dit verplicht gesteld voor de omzetbelasting. Door deze verplichtingen moet de accountant wel mee gaan met de ontwikkeling van SBR. Door de genoemde ontwikkelingen zullen veel banen gaan verdwijnen in de administratieve dienstverlening en de samenstelpraktijk. Het handmatige boekwerk en het samenstellen van de jaarrekening wordt door de automatisering grotendeels vervangen. Aan de andere kant zal de vraag naar advies gaan stijgen. De ontwikkelingen in de accountancybranche hebben dus een grote impact op de dienstverlening van de MKB-accountant. Volgens de opdrachtgever en de twee visionairs in de accountancy gaan de accountants niet mee met de huidige ontwikkelingen en spelen hierdoor niet in op de informatiebehoefte van de klanten. De informatie die momenteel door de accountant wordt geleverd bestaat namelijk uit informatie die gebaseerd is op het verleden, zoals de jaarrekening. De verwachting op basis van de afgenomen interviews met visionairs en gesprekken met de opdrachtgever is dat de ondernemer geen waarde hecht aan de jaarrekening, omdat dit geen sturingsinformatie is. Verder wordt er op basis van de interviews verwacht dat de MKBondernemers meer behoefte hebben aan tussentijdse rapportages, kostenbesparing en aan meer advisering.2 1 2
Accountancyinnovatie (2012) Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2
3
De behoefte van de MKB-ondernemer is gedeeltelijk niet overeengekomen met de visie van de opdrachtgever en de visionairs. Uit de enquête is namelijk gebleken dat de respondenten waarde hechten aan de jaarrekening en tevreden zijn over de diensten die de accountant levert Hierdoor zijn deze enquête uitkomsten terug gelegd bij de opdrachtgever en visionairs en is om een reactie gevraagd. Zowel de opdrachtgever als de visionairs geven aan dat de tegenstrijdigheid te maken kan hebben met de onwetendheid bij de MKB-ondernemers. De ondernemer is zich wellicht nog niet bewust van de veranderende wereld en de nieuwe diensten die door de accountants geleverd kunnen worden. Volgens de opdrachtgever en de visionairs zijn er te weinig accountants die innovatief zijn, waardoor de ondernemer ook niet weet wat er mogelijk is. Verder komt de behoefte van de MKB-ondernemers overeen met de visie van de opdrachtgever en de visionairs. Op basis van de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche, gesprekken met de opdrachtgever, interviews met de visionairs en de enquête uitkomsten is het aan te raden dat de accountant zijn huidige dienstverlening aanpast op de volgende punten, om aan de klantbehoefte te voldoen: De accountant moet efficiënter en effectiever werken, omdat de MKB-ondernemer prijsbewuster is geworden vanwege de economische crisis. Om efficiënter en effectiever te gaan werken moeten de accountantspraktijken meegaan met de technologische ontwikkelingen en gebruik maken van de nieuwe innovatietechnieken. De accountant moet meer adviseren, omdat het werkterrein van de accountant steeds meer van standaardwerk naar advisering verschuift. Ook blijkt uit de enquête dat de MKB-ondernemers vooral geadviseerd willen worden over tussentijdse bijsturing, fiscaliteit en wet- en regelgeving. De accountant moet meer sturingsinformatie leveren. Uit de enquête is gebleken dat MKB-ondernemers hun organisatie het meest sturen op omzetcijfers, liquiditeit(bankstanden), orderportefeuille en tussentijdse cijfers. De accountant zou dus deze sturingsinformatie kunnen leveren. Dit kan door middel van Dashboarding gedaan worden. De accountant moet zijn dienstverlening aanpassen op basis van de jonge- en oude generatie ondernemers. Uit de enquête is naar voren gekomen dat er een verschil is tussen de jonge- en oude generatie met betrekking tot de informatiebehoefte. De oude generatie hecht meer waarde aan de jaarrekening, terwijl de jonge generatie pas bereid is om te betalen op het moment dat ze een nut zien.3 Ten slotte is het raadzaam dat de MKB-accountant aan de volgende randvoorwaarden voldoet, zodat hij kan inspelen op de informatiebehoefte van de klanten, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen: De accountant moet innovatiever zijn. De accountant moet communicatief vaardig zijn. De accountant moet betrokken zijn bij de onderneming. De accountant moet gebruik maken van de juiste software. De accountantspraktijken moeten hun personeel opleiden, voornamelijk op het gebied van communicatieve vaardigheden, zodat de accountant mee kan gaan met de huidige ontwikkelingen en een goede relatie met zijn klant kan behouden.
3
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3
4
Inhoudsopgave 1. INLEIDING..................................................................................................................... 7 1.1 AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK .............................................................................. 7 1.2 DOEL VAN HET ONDERZOEK........................................................................................... 8 1.3 CENTRALE VRAAG.......................................................................................................... 8 1.4 DEELVRAGEN ................................................................................................................ 8 1.5 AFBAKENING................................................................................................................. 8 1.6 METHODEN VAN ONDERZOEK ...................................................................................... 10 1.7 LEESWIJZER ................................................................................................................ 12 2. HUIDIGE ONTWIKKELINGEN IN DE ACCOUNTANCYBRANCHE................... 13 2.1 ACCOUNTANCYBRANCHE ............................................................................................. 14 2.2 DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN............................................................................ 15 2.2.1 Leeftijd MKB-ondernemers ................................................................................ 15 2.2.2 Accountant ......................................................................................................... 15 2.3 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN................................................................................ 16 2.4 SOCIAAL-CULTURELE ONTWIKKELINGEN ...................................................................... 17 2.5 TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN .......................................................................... 18 2.5.1 Bedrijfscloud ...................................................................................................... 18 2.5.2 Dashboarding .................................................................................................... 19 2.5.3 Videotechnologie, smartphone en tablet ............................................................ 20 2.5.4 Sociale media ..................................................................................................... 20 2.5.5 SBR ..................................................................................................................... 21 2.6 ECOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN ................................................................................ 23 2.7 POLITIEK-JURIDISCHE ONTWIKKELINGEN ..................................................................... 24 2.7.1 Publiceren/deponeren van de jaarrekening ....................................................... 24 2.7.2 Belastingdienst ................................................................................................... 24 2.7.3 Horizontaal toezicht ........................................................................................... 25 2.7.4 Jaarrekeningen .................................................................................................. 26 2.8 CONCLUSIE................................................................................................................. 27 3. INFORMATIEBEHOEFTE VAN DE KLANT ........................................................... 28 3.1 INFORMATIEBEHOEFTE VAN DE KLANT VANUIT VISIONAIRS IN DE ACCOUNTANCY ............ 28 3.2 ENQUÊTE RESULTATEN ................................................................................................ 29 3.3 REACTIES OPDRACHTGEVER EN VISIONAIRS .................................................................. 36 3.4 CONCLUSIE................................................................................................................. 38 4. MOGELIJKE AANPASSINGEN IN DE DIENSTVERLENING VAN DE ACCOUNTANT ....................................................................................................................... 39 4.1 HUIDIGE DIENSTVERLENING VAN DE ACCOUNTANT ....................................................... 39 4.2 MOGELIJKE AANPASSINGEN IN DE DIENSTVERLENING VAN DE ACCOUNTANT .................. 41 4.3 CONCLUSIE................................................................................................................. 44 5. RANDVOORWAARDEN WAAR DE MKB-ACCOUNTANT AAN MOET VOLDOEN .............................................................................................................................. 45 5.1 RANDVOORWAARDEN MKB-ACCOUNTANT ................................................................... 45 5.2 VOORSTELLEN VOOR VERVOLGONDERZOEK .................................................................. 48 LITERATUURLIJST ........................................................................................................ 49
5
BIJLAGE 1 INTERVIEW JAN WILLEM KUYPERS.................................................... 52 BIJLAGE 2 INTERVIEW PIETER DE KOK ................................................................. 56 BIJLAGE 3 ENQUÊTE UITKOMSTEN ......................................................................... 60
6
1. Inleiding 1.1 Aanleiding voor het onderzoek De organisatie waar onze opdracht wordt uitgevoerd is XBRL voor Accountants. De oprichter van deze organisatie is onze opdrachtgever: Mark Bisschop. XBRL voor Accountants is opgericht in 2010, omdat er weinig kennis op dat moment was met betrekking tot XBRL/SBR. XBRL voor Accountants is een onafhankelijke adviesorganisatie die zich bezighoudt met het begeleiden en ondersteunen van accountants- en administratiekantoren en fiscaal intermediairs bij de inrichting en het gebruik van SBR (Standard Business Reporting). SBR zorgt ervoor dat ondernemers en intermediairs efficiënter hun financiële gegevens aan overheden en banken kunnen aanleveren. Daarnaast houdt de organisatie XBRL voor Accountants zich bezig met het geven van ondersteuning aan andere marktpartijen binnen de financiële rapportageketen, zoals overheden, banken en softwareleveranciers. Het verdienmodel van XBRL voor Accountants is dus opgebouwd uit advisering over XBRL/SBR op basis van uurtarief, verkoop van XBRL handboeken en van SBR Scans. De dienstverlening van XBRL voor Accountants is gericht op accountants die mee gaan met de veranderingen in de accountancybranche. Hoe meer accountants gaan veranderen hoe meer inkomsten de opdrachtgever zal hebben. De opdrachtgever heeft dus baat bij de ontwikkelingen waar accountants rekening mee moeten houden. Momenteel gaan de meeste accountants niet mee met de veranderingen in de accountancybranche, hierdoor verdient de opdrachtgever nog beperkt aan accountants. De organisatie XBRL voor Accountants heeft geen vast kantoor. Het concept van het 'nieuwe werken' wordt toegepast. Verder heeft de organisatie geen personeel in dienst. XBRL voor Accountants is samen met TBM Groep initiatiefnemer van SBRscan.nl. De aanleiding voor dit onderzoek zijn de ontwikkelingen in de accountancybranche die volgens de opdrachtgever een impact hebben op de dienstverlening van de MKB-accountant. Er zijn namelijk accountantspraktijken die meegaan met deze ontwikkelingen. Deze accountantspraktijken richten werkprocessen efficiënter in en ontwikkelen nieuwe vormen van dienstverlening door gebruik te maken van de technologische mogelijkheden. Volgens de opdrachtgever hebben deze kantoren een grote aantrekkingskracht op klanten en onderscheiden zich hiermee in de markt. De opdrachtgever vindt dat alle accountantspraktijken op deze wijze dienen te werken. In zijn visie gaan de meeste accountants namelijk niet mee met de huidige ontwikkelingen en spelen hierdoor niet in op de klantbehoefte. Deze visie van de opdrachtgever is gebaseerd op gesprekken met accountants en MKB-ondernemers en de publicaties over de veranderingen die de accountancybranche doormaakt.
7
1.2 Doel van het onderzoek Het doel van dit onderzoek is om aan MKB-accountants duidelijk te maken dat het van belang is om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen, zodat ze kunnen inspelen op de klantbehoefte. Om dit doel te bewerkstelligen zullen de ontwikkelingen in de accountancybranche en de informatiebehoefte van de klanten onderzocht worden. Aan de hand hiervan zal blijken wat de accountant in zijn huidige dienstverlening moet aanpassen en aan welke randvoorwaarden hij moet voldoen om klaar te zijn voor de toekomst. Door middel van dit onderzoek wil de opdrachtgever zijn visie bevestigd zien. 1.3 Centrale vraag Afgeleid uit de doelstelling luidt de centrale vraag in dit onderzoek als volgt: Aan welke randvoorwaarden dient de MKB-accountant te voldoen om in te kunnen spelen op de informatiebehoefte van de klanten, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen? 1.4 Deelvragen Door middel van de volgende drie deelvragen wordt er antwoord gegeven op de centrale vraag in dit onderzoek: 1. Wat zijn de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche die van invloed kunnen zijn op de informatievoorziening van de MKB-accountant aan de klant? 2. Welke informatiebehoefte heeft de klant? 3. Welke mogelijke aanpassingen moet de accountant doen in zijn huidige dienstverlening om aan de klantbehoefte te voldoen, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen? 1.5 Afbakening Dit onderzoek richt zich op de accountantspraktijken en op de MKB-accountant die de jaarrekening samenstelt. Verder wordt in dit onderzoek zowel over de intermediair als de accountant gesproken. Onder de intermediair wordt de accountant, administratiekantoor of fiscaal adviseur verstaan. De reden waarom beide begrippen gebruikt worden zal in hoofdstuk 3 worden uitgelegd. Daarnaast wordt met de huidige dienstverlening van de MKB-accountant de traditionele diensten van de accountants bedoeld. De huidig/traditionele dienstverlening van de MKBaccountant zal nader in hoofdstuk 4 behandeld worden. Er zijn momenteel ook accountants die nieuwe diensten leveren naast de traditionele diensten, maar deze accountants zullen niet geconfronteerd worden met de uitkomsten van dit onderzoek, omdat ze al meegaan met de ontwikkelingen. Vervolgens wordt met de informatievoorziening van de MKB-accountant de geleverde informatie van de MKB-accountant aan de klant bedoeld. Hieronder wordt advisering en de financiële rapportages, zoals de jaarrekening, tussentijdse rapportages, aangiftes en de deponering bij de Kamer van Koophandel verstaan. Dit zijn de rapportages die zowel als verantwoording- als stuurinformatie worden geleverd aan interne- en externe partijen. Externe partijen zijn de Kamer van Koophandel, de Belastingdienst, het maatschappelijk verkeer en de banken. Interne partijen zijn de ondernemers zelf.
8
Verder richt dit onderzoek zich op de MKB-ondernemer. Hiermee worden de Besloten Vennootschappen in het MKB bedoeld die wel deponering plichtig zijn, maar geen controleplicht hebben. MKB staat voor Midden- en Kleinbedrijf. Echter wordt in dit onderzoek met het MKB de kleine ondernemingen bedoeld, omdat deze geen controleplicht hebben. Daarnaast is er gekozen voor de Besloten Vennootschappen, omdat de eenmanszaken, VOF’s, CV’s en maatschappen vrijgesteld zijn van de deponeringsplicht. Om een onderneming in de klasse klein onder te brengen, is er gekozen voor de groottecriteria van de KvK. De jaarrekening dient 2 boekjaren achter elkaar te voldoen aan minimaal 2 van de 3 onderstaande eisen: Tabel 1: Groottecriteria voor ondernemingen4 Eisen / Grootte* Klein Middelgroot Activa
< € 4,4 mln.
Netto-omzet Gemiddeld aantal werknemers
< € 8,8 mln. < 50
€ 4,4 - € 17,5 mln. € 8,8 - € 35 mln. 50 – 250
Groot > € 17,5 mln. > € 35 mln. > 250
*Deze cijfers gelden voor boekjaren die op of na 1 januari 2007 beginnen. Bij de enquête die behandeld wordt in hoofdstuk 3 is gemakshalve er van uitgegaan dat ondernemingen met meer dan 50 medewerkers onder de controleplicht vallen. Ten slotte willen we de lezers attenderen op het volgende: In de hoofdvraag en derde deelvraag is genoemd dat de accountant bepaalde aanpassingen moet verrichten in zijn huidige dienstverlening of aan bepaalde randvoorwaarden moet voldoen. Hierbij wordt met 'dienen' en 'moeten' niet het werkelijk 'moeten' bedoeld, maar dat het verstandig en raadzaam is om aan deze aanpassingen en randvoorwaarden te voldoen. Het vormt dus geen verplichting.
4
Kamer van Koophandel (2012). Geraadpleegd op 30 mei 2012 via www.kvk.nl/.../Handleiding%20Jaarrekeningen_tcm14-125874.pdf
9
1.6 Methoden van onderzoek Om tot de benodigde informatie te kunnen komen is er veel gebruik gemaakt van het internet. Door middel hiervan is het mogelijk om de ontwikkelingen te volgen, want op het internet verschijnen de columns van accountants en de ontwikkelingen veel eerder dan bijvoorbeeld in de boeken. Er zijn namelijk geen boeken die in aanmerking komen voor dit onderzoek. Naast het internet is er gebruik gemaakt van interviews met accountants en een enquête onder de MKB-ondernemers. Allereerst zullen de interviews toegelicht worden. Vervolgens zal ingegaan worden op de methode van onderzoek van de afgenomen enquête. Interviews Om tot de benodigde informatie te kunnen komen is er gekozen om interviews af te nemen met twee accountants, namelijk Jan Willem Kuypers en Pieter de Kok. Deze geïnterviewden zullen in dit rapport als visionairs aangeduid worden, omdat ze een visie hebben over de toekomst van de accountants. De interviews zijn gebruikt om deelvraag 1 en deelvraag 2 te beantwoorden. Deze interviews zijn in de bijlage van dit onderzoek opgenomen. De opdrachtgever heeft beide accountants aan ons aanbevolen om te gaan interviewen, omdat ze beide actief bezig zijn met de veranderingen in de accountancybranche. De keuze om deze twee accountants te interviewen heeft voornamelijk te maken met hun visie op de veranderingen in de accountancybranche. Beide accountants kunnen hierdoor een relevante bijdrage leveren aan dit onderzoek. Hierbij is verder niet onderzocht of er andere accountants zijn die dezelfde visie hebben als deze twee kandidaten. Hieronder zullen de twee geïnterviewde accountants verder behandeld worden. Jan Willem Kuypers Jan Willem Kuypers is werkzaam bij KPMG Accountants N.V. als Senior manager (fiscalist/adviseur). Daarnaast is hij bezig met de inrichting van de 'vernieuwde' MKB praktijk van KPMG. Er zijn geen publicaties van Dhr. Kuypers gebruikt voor dit onderzoek. Wel staat Dhr. Kuypers volgens de opdrachtgever bekend om zijn uitgesproken mening. Dit zijn redenen waardoor de opdrachtgever heeft besloten om dhr. Kuypers aan ons aan te bevelen voor een interview. Pieter de Kok Pieter de Kok is werkzaam als registeraccountant en is partner bij Coney. Coney is een advies- en accountantsorganisatie die in 2005 is opgericht. Coney levert diensten op het gebied van accountancy, belastingadvies, beheersing en IT. Het is een innovatief kantoor dat meegaat met de huidige ontwikkelingen en nieuwe diensten levert. De klanten van Coney bestaan zowel uit grote ondernemingen als ondernemingen in het MKB. Daarnaast is dhr. De Kok aanvoerder van de beweging Tuacc. Tuacc is een 100% vrije tijd project waaraan tientallen accountants samenwerken. Tuacc wil verbinden, discussiëren, aanjagen en samen vooruit kijken met ondernemers, studenten en andere belangstellenden. Verder is dhr. De Kok actief in het publiceren van zijn columns. Zijn columns over de toekomst van het accountancyvak verschijnen voornamelijk op de website van accountancynieuws en Coney.
10
De visie van dhr. De Kok komt overeen met de visie van de opdrachtgever. De visie van dhr. De Kok is gebaseerd op gesprekken met accountants, financieel directeurs, softwareleveranciers en ondernemers. In zijn optiek eisen de klanten dat de accountant zich mee ontwikkelt met de technologie en snelheid van informatie uitwisseling, dus dat de accountant toegevoegde waarde levert aan zijn klanten. Alle bovengenoemde punten zijn redenen waarom de opdrachtgever dhr. De Kok heeft aanbevolen voor een interview. Dit onderzoek richt zich op de toekomstige accountant. Hierdoor hebben we de visionairs in de accountancybranche geïnterviewd, omdat deze meegaan met de ontwikkelingen. De interviews hebben namelijk een toegevoegde waarde voor het beantwoorden van de deelvragen, met betrekking tot de huidige ontwikkelingen en de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer. In dit onderzoek zijn er geen interviews afgenomen met accountants die nog de traditionele diensten leveren, omdat deze groep niet meegaat met de huidige ontwikkelingen. Hierdoor zouden deze interviews geen toegevoegde waarde hebben voor het beantwoorden van de deelvragen. Deze groep zal alleen geconfronteerd worden met de uitkomsten van dit onderzoek. Enquête Voor het beantwoorden van deelvraag 2: Welke informatiebehoefte heeft de klant? is er een enquête afgenomen onder de MKB-ondernemers. Er is gekozen voor deze methode, omdat er op deze manier zoveel mogelijk MKB-ondernemers verspreid over Nederland benaderd kunnen worden. Hierdoor lijkt het afnemen van een enquête het meest doeltreffend. De enquête is steekproefsgewijs verzonden aan 2.000 Besloten Vennootschappen verdeeld over de 12 provincies in Nederland. Deze Besloten Vennootschappen hebben geen controleplicht en vallen onder het MKB. De afgenomen enquête is als volgt verzonden aan de MKB-ondernemers. De opdrachtgever heeft vanuit het handelsregister van de KvK een selectie gemaakt. Hierbij is geselecteerd op Besloten Vennootschappen met <50 medewerkers en met e-mailadres, omdat de ondernemers per e-mail worden aangeschreven. Hier is een bestand van 86.580 Besloten Vennootschappen uitgekomen. Op basis van het aantal resultaten per provincie is gekeken hoeveel ondernemers per provincie aangeschreven moeten worden om op een totaal van 2.000 ondernemers uit te komen. De uitkomsten van de afgenomen enquête zijn vervolgens terug gelegd bij de opdrachtgever en de visionairs en is om een reactie gevraagd.
11
1.7 Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche die van invloed zijn op de informatievoorziening van de MKB-accountant aan de klant in kaart gebracht. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 de tweede deelvraag uitgewerkt; Welke informatiebehoefte heeft de klant? In hoofdstuk 4 wordt beschreven welke mogelijke aanpassingen de accountant in zijn huidige dienstverlening moet verrichten om aan de klantbehoefte te voldoen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de huidige ontwikkelingen, interviews met visionairs en de klantwensen die geanalyseerd zijn in hoofdstuk 3 op basis van de enquête. Ten slotte wordt in hoofdstuk 5 antwoord gegeven op de centrale vraag in dit onderzoek: Aan welke randvoorwaarden dient de MKB-accountant te voldoen om in te kunnen spelen op de informatiebehoefte van de klanten, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen?
12
2. Huidige ontwikkelingen in de accountancybranche In dit hoofdstuk worden de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche beschreven die van invloed kunnen zijn op de informatievoorziening van de MKBaccountant aan de klant. Allereerst zal de accountancybranche beschreven worden. Vervolgens wordt ingegaan op de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van de DESTEP-analyse. DESTEP staat voor demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politiek-juridische factoren. Door middel van de DESTEP-analyse wordt een beeld verkregen van de externe omgeving van de accountancybranche. Bij deze analyse kunnen per factor de huidige ontwikkelingen in kaart gebracht worden. We willen de lezers attenderen op het feit dat niet alle ontwikkelingen zijn behandeld, maar alleen de belangrijke ontwikkelingen. Dit hoofdstuk is dienovereenkomstig onderverdeeld, in zeven paragrafen, te noemen: 2.1 Accountancybranche 2.2 Demografische ontwikkelingen 2.3 Economische ontwikkelingen 2.4 Sociaal-culturele ontwikkelingen 2.5 Technologische ontwikkelingen 2.6 Ecologische ontwikkelingen 2.7 Politiek-juridische ontwikkelingen
13
2.1 Accountancybranche In deze paragraaf wordt de accountancybranche in kaart gebracht. Hierbij zullen het aantal accountants en accountantspraktijken beschreven worden. In dit onderzoek wordt met de accountancybranche de accountantspraktijken en de accountant die de jaarrekening samenstelt bedoeld. In tabel 2: Aantal accountantspraktijken, is af te lezen dat er 1.939 accountantspraktijken zijn in Nederland. De accountantspraktijken zijn de accountantskantoren en accountantsorganisaties samen. Onder de accountantskantoren worden de MKB-kantoren zonder Wta-vergunning verstaan. Tabel 2: Aantal accountantspraktijken5
Verder zijn er in Nederland ongeveer 6.500 accountants die jaarrekeningen samenstellen.6
5
Accountant (2009). Geraadpleegd op 27 juni 2012 via: http://www.accountant.nl/readfile.aspx?ContentID=24675&ObjectID=203623&Type=1&File=0000032158_Openbaar_beroep_in_kaart.pdf 6 Cijferenstatistieken (2011). Geraadpleegd op 21 juni 2012 via http://cijfersenstatistieken.nl/economie/aantal+accountants+zijn+er+in+nederland+in+2011/
14
2.2 Demografische ontwikkelingen Deze paragraaf richt zich op de demografische ontwikkelingen met betrekking tot de MKBondernemers en de accountants. In deze paragraaf wordt de leeftijd van de MKB-ondernemers en de accountants behandeld. 2.2.1 Leeftijd MKB-ondernemers De demografische vooruitzichten van Nederland zijn niet rooskleurig, zoals blijkt uit tabel 3: Percentage ondernemers naar leeftijd. Indien er gekeken wordt naar de leeftijdsopbouw van de MKB-ondernemers is af te lezen dat de jonge generatie meer afneemt dan de oude generatie en dat er weinig nieuwkomers zijn.7Verder is uit de tabel af te lezen dat er veel ondernemers zijn die als oude generatie worden aangemerkt. Uit de interviews met de visionairs die in de bijlage zijn opgenomen, is naar voren gekomen dat de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer verschillend is bij de jonge- en oude generatie. In hun visie heeft de jonge generatie in tegenstelling tot de oude generatie meer behoefte aan sturingsinformatie in plaats van de jaarrekening. Dit komt doordat de jonge generatie van de MKB-ondernemers volgens de visionairs snel meegaat met de huidige ontwikkelingen. Voor het bepalen of een MKB-ondernemer onder de jonge- of oude generatie valt, is er geen standaard criteria bekend. Hierdoor is er in dit onderzoek van uitgegaan dat de jonge generatie onder de 35 jaar is, de oude generatie boven de 50 jaar is en tussenin een groep bestaat van 35 tot 50 jaar. Tabel 3: Percentage ondernemers naar leeftijd8 Leeftijd 1996 2009 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar
3,6 21,8 29,8 29,7 15,2
3,2 14,3 32 30,3 20,4
2.2.2 Accountant In de accountancybranche zijn er veel ontwikkelingen die in de volgende paragrafen beschreven zullen worden. De visionairs verwachten dat er in de toekomst een verschil zal zijn tussen de jonge- en de oude generatie accountants. De criteria voor de jonge- en oude generatie accountants is gelijk aan de criteria die hierboven bij de ondernemers is beschreven. Volgens de visionairs zien de jonge generaties van de accountants het wel zitten om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen, maar houdt de oude generatie zich vooral rustig. Dit komt doordat de jonge generatie al gewend is aan bijvoorbeeld smartphones en tablets. Hierdoor wordt er op basis van de interviews verwacht dat er een verschil in informatievoorziening zal zijn tussen de jonge- en oude generatie accountants.9
7 Accountancynieuws (2011). Geraadpleegd op 26 april 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt/ontwikkelingmkb-accountantsmarkt-oligopolie.101589.lynkx 8 Accountancynieuws (2011). Geraadpleegd op 26 april 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt/ontwikkelingmkb-accountantsmarkt-oligopolie.101589.lynkx 9 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2
15
2.3 Economische ontwikkelingen In deze paragraaf zal de crisis besproken worden die een impact heeft op de accountancybranche. Verder zal ingegaan worden op het verdienmodel van de accountant. De recessie heeft duidelijk haar sporen achtergelaten in de accountancybranche. Uit cijfers van het CBS blijkt dat de omzetten van accountantskantoren zes opeenvolgende kwartalen zijn gedaald, van begin 2009 tot eind 2011.10 In 2012 zal de economische crisis zich doorzetten. Historisch gezien is gebleken dat een crisis veelal een positieve impuls geeft aan innovatie. Door de crisis zijn de ondernemers prijsbewuster geworden en hierdoor is de tijd dat een ondernemer bereid is om te betalen voor inefficiëncy echt voorbij.11 Dit heeft gevolgen voor het huidige verdienmodel van de accountant. Door de nieuwe innovatietechnieken kan de dienstverlening van de accountant sneller en goedkoper. Hierdoor gaat het verdienmodel van de accountant op zijn kop. Er zijn nog steeds accountantspraktijken die een jaarrekening in Word opstellen voor €3.000, - terwijl het met de nieuwe technieken voor €150, - kan. De ondernemer wordt pas geprikkeld op het moment dat er een ander accountantskantoor in beeld komt met een goedkopere prijs, omdat deze werkt met nieuwe technieken. Indien de economische tijd blijft doorzetten, zal dit een omslag zijn in de accountancybranche en op het moment dat de economische tijd aantrekt, zal de omslag minder snel gaan.
10 11
Rabobank (2011). Geraadpleegd op 26 april 2012 via http://www.pleinplus.nl/algemeen/toonbijlage.asp?id=13893 Accountancyinnovatie (2012). Geraadpleegd op 25 april 2012 via http://accountancyinnovatie.blogspot.com/
16
2.4 Sociaal-culturele ontwikkelingen In deze paragraaf wordt ingegaan op de opleiding Accountancy. Daarnaast zal de dienstverlening van de accountant die uit de afgenomen interviews is gebleken ter sprake komen. Volgens beide visionairs is de opleiding Accountancy momenteel niet aangepast aan de huidige ontwikkelingen. Hierdoor ligt er een gat tussen mensen die nu afstuderen en waar de markt behoefte aan heeft. Door de ontwikkelingen in de accountancybranche verschuift het werk van de accountant steeds meer van standaardwerk naar advisering. 12 Een adviseur stelt goede vragen aan de klant, zodat de klant zijn probleem/vraag goed kan beargumenteren. Een accountant is meer een technicus. In de optiek van dhr. De Kok zijn de meeste studenten en accountants niet geschikt voor advisering, doordat ze te weinig daarin opgeleid worden. Doordat de toekomstige accountant niet voldoende wordt opgeleid rondom advisering raakt dit de informatievoorziening.13 Uit paragraaf 2.5 blijkt dat de informatievoorziening van de MKB-accountant door de technologische ontwikkelingen zal veranderen. Hierdoor dienen de opleidingen aangepast te worden aan deze huidige ontwikkelingen om de nieuwe informatievoorziening te kunnen leveren aan de MKB-ondernemers. Ook denkt dhr. De Kok dat de accountant nieuwe diensten moet leveren, gericht op IT, waar momenteel in de opleiding Accountancy weinig mee wordt gedaan. Hij vindt dat de accountant zich moet richten op klanten bedienen via een dashboard en klanten bewaken via een portal. De opleidingen moeten volgens hem op deze punten aangepast worden.14 In paragraaf 2.5 Technologische ontwikkelingen zullen de genoemde technieken nader worden behandeld.
12
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 14 Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 13
17
2.5 Technologische ontwikkelingen De grootste ontwikkelingen in de accountancybranche bevinden zich op het gebied van automatisering en digitalisering. Dit zal vorm geven aan het bedrijfsleven en zal de toekomst van het werk bepalen voor de ondernemer en de accountant. In deze paragraaf zullen de belangrijkste technologische ontwikkelingen beschreven worden die betrekking hebben op de ondernemer en de accountant:
2.5.1 Bedrijfscloud 2.5.2 Dashboarding 2.5.3 Videotechnologie, smartphone en tablet 2.5.4 Sociale media 2.5.5 SBR
2.5.1 Bedrijfscloud De bedrijfscloud is een van de belangrijkste technologische ontwikkelingen. De bedrijfscloud houdt in dat je via internet gebruik kan maken van ICT toepassingen. Zo draait software niet meer lokaal op een pc, maar in grote datacenters. In de bedrijfscloud wordt de administratie van de klant onderhouden. Hierdoor is het voor de accountant mogelijk om zijn klanten te ondersteunen bij de administratie. Doordat internetverbindingen in de laatste jaren steeds sneller zijn geworden, is de bedrijfscloud steeds verder ontwikkeld. Dit heeft belangrijke effecten op zowel de ondernemer als de accountant. De accountant kan namelijk met zijn eigen laptop thuis of bij de klant gaan werken. Via een internetverbinding kan de accountant alle bedrijfsinformatie en systemen benaderen. Hierdoor wordt de productiviteit vergroot. Dit geldt ook voor de ondernemer. De bedrijfscloud zal in de toekomst gaan groeien en veel voordelen verschaffen. Een van de voordelen van de bedrijfscloud is dat de kapitaaluitgaven worden gereduceerd; bedrijfsefficiëntie en een betere rendabiliteit worden gecreëerd. Ten slotte is het updaten van software niet meer nodig. Doordat de software via de hosting provider is geïnstalleerd in de datacenter worden updates centraal doorgevoerd. Zo werken ondernemers met de meest actuele software. 15 Naast de voordelen heeft de bedrijfscloud ook nadelen. Er bestaat een risico dat er bij de beveiliging van de datacenters iets mis kan gaan. Het ergste geval is dat bedrijfsgegevens openbaar komen te liggen. Ook wordt het bedrijf erg afhankelijk van de internetverbinding. Als er storingen optreden betekent dit dat er geen toegang is tot belangrijke systemen. 16
15
XR Magazine (2011). Geraadpleegd op 14 maart via http://www.xr-magazine.nl/nieuws/1192/trends-ontwikkelingen/de-10-belangrijkstetechnologische-trends-van-2012 16 Ondernemingsplannen (2011). Geraadpleegd op 26 maart 2012 via: http://www.ondernemingsplannen.nl/blog/cloud-computing-voorzzpers-ondernemers/
18
2.5.2 Dashboarding Naast de bedrijfscloud is Dashboarding een belangrijke technologische ontwikkeling. Door middel van Dashboarding heeft de ondernemer direct inzicht in de financiële situatie van zijn onderneming. Dashboarding houdt in dat het resultaat en de liquiditeitsprognose in een overzichtelijk dashboard wordt weergegeven, zie afbeelding 1: Dashboarding. Het dashboard komt op de entreepagina, de pagina waar de ondernemer start na te zijn ingelogd. De accountant bepaalt bij het inrichten van de boekhouding per klant welke financiële kengetallen getoond worden. Dat is later altijd aan te passen. Belangrijke kengetallen als current ratio, quick ratio en solvabiliteit zijn direct af te lezen van de meters in het dashboard. Ook de omloopsnelheid van bijvoorbeeld het bedrijfsvermogen en debiteuren en crediteuren zijn af te lezen. Het dashboard stelt de ondernemer in staat te reageren bij bijvoorbeeld traag betalende debiteuren. Vanuit bepaalde software kunnen dan automatisch betalingsherinneringen verzonden worden. De accountant kan middels een bericht in het dashboard de ondernemer wijzen op een negatieve ontwikkeling. Met een snelle analyse van de financiële situatie kan de accountant direct advies uitbrengen over te nemen maatregelen aan de klant. Samen met de klant gaat de accountant dus na waar de ondernemer op moet sturen. Dit is monitoring en Real Time Assurance. Met behulp van Real Time Assurance wordt de geautomatiseerde financiële informatie van de ondernemer verkregen die on-line real time kan worden beoordeeld. Door deze ontwikkeling wordt de informatievoorziening van de accountant niet meer op het verleden, maar op het heden en de toekomst gericht. Uit de interviews is naar voren gekomen dat de ondernemer behoefte heeft aan Real Time Assurance, omdat de ondernemer vooruit kijkt in plaats van achteruit.
Afbeelding 1: Dashboarding17 17
Account Software Groep(2012). Geraadpleegd op 10 mei 2012 via http://www.accountsoftware.nl/overige_produkten-visionplanner.aspx
19
2.5.3 Videotechnologie, smartphone en tablet Een andere technologische ontwikkeling is er op het gebied van videotechnologie, smartphones en tablets. Videotechnologie zal de komende jaren gaan groeien vanwege haar populariteit onder gebruikers en het gemak daarvan, zoals op de huidige tablets, mobiele telefoons en laptops. De videotechnologie groeit snel uit tot het communicatiemedium voor vele ondernemingen. Dit heeft impact op de manier van communiceren voor zowel de accountant als de ondernemer. De accountant is hierdoor meer bereikbaar voor zijn klant. Verder wordt op dit moment door de accountants en ondernemers veel gebruik gemaakt van tablets en de smartphones als communicatiemiddel. Er wordt gebruik gemaakt van dit communicatiemiddel vanwege het gemak om bijvoorbeeld een jaarrekening af te lezen. De ondernemer kan de informatie die geleverd is door zijn accountant sneller beschikbaar krijgen en lezen. Nu is het voornamelijk zo dat de ondernemers en accountants voor privé- zaken de app op de tablets en smartphones gebruiken. Er wordt verwacht dat er in de toekomst gebruik wordt gemaakt van zakelijke apps. Verder willen ondernemingen hun mobiele werknemers ondersteunen met cloud-gebaseerde toepassingen, die op een veilige en betrouwbare manier functioneren op draagbare toestellen, zoals op een smartphone. Door deze ontwikkeling kan er via verschillende middelen informatie uitgewisseld worden tussen de accountant en de ondernemer. 2.5.4 Sociale media Verder is sociale media een ontwikkeling op het gebied van technologie. De meeste ondernemers maken weinig gebruik van sociale media. Dit is ook uit het onderzoek van de Hogeschool Utrecht gebleken. Hieruit is gebleken dat 30% van de ondernemers belang hechten aan het uitwisselen van kennis en advies via Social Media als Twitter, LinkedIn en Facebook.18 Volgens visionairs zal er in de toekomst veel gecommuniceerd worden via sociale media, maar face to face gesprekken zullen altijd blijven.19 Dit heeft impact op de manier van informatie uitwisseling tussen de klant en de accountant. Volgens Jan Willem Kuypers gaat 99% van de communicatie over het vak, maar in de toekomst zal 60% over het vak gaan en 40% om contact te onderhouden met de klant. De accountant dient in de toekomst te kijken hoe ze die 40% gaan verwerken in hun verdienmodel. De vraag is of ze dit gaan doorberekenen aan de klant of juist niet. 20
18
Wietsma, H. (2011). Geraadpleegd op 14 maart 2012 via http://janwietsma.nl/component Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 20 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 19
20
2.5.5 SBR Naast de genoemde ontwikkelingen is SBR een van de grootste technologische ontwikkelingen in de accountancybranche. Door SBR (Standard Business Reporting) en andere automatiseringsoplossingen kan administratieve dienstverlening efficiënter worden ingezet en ontstaat er meer ruimte om nieuwe diensten te ontwikkelen. SBR SBR staat voor Standard Business Reporting. Dit is een methode om financiële rapportages op te stellen en uit te wisselen. Het SBR-programma maakt gebruik van Extensible Business Reporting Language (XBRL). XBRL is dus de gebruikte techniek voor het uitwisselen van financiële informatie binnen het SBR-programma. Door de ontwikkeling van SBR zullen de rapportages standaard zijn. Hierbij kan gedacht worden aan een formulier waarop je op elk invulveld bepaalde gegevens moet invullen en waarop niet zomaar gegevens toegevoegd kunnen worden. Door deze standaardisatie wordt het opstellen van rapportages een nauwkeuriger proces. Alle rapportages worden via een klantportaal beschikbaar, waarop de klant in dit portaal bepaalde stukken kan verzenden naar instanties. Dit zorgt voor andere gebruikersmogelijkheden en vormen van informatieuitwisseling. Door deze ontwikkelingen houdt SBR de accountants steeds meer bezig. 21 De rapportages zullen door de introductie van SBR automatisch via specifieke software beschikbaar komen. De papieren jaarrekening en andere rapportages zullen hierdoor verdwijnen. Niet alleen de papieren rapportages zullen veranderen, maar ook het gehele proces van het voeren van administraties en het samenstellen van bijvoorbeeld jaarrekeningen.22 Veel ondernemingen kunnen door middel van de SBR-methode voldoen aan hun rapportageverplichtingen. Het SBR-programma is een initiatief van de overheid die het gebruik van de SBR-methode stimuleert en ondersteunt.23 Per 1 januari 2013 is SBR verplicht gesteld voor de aanlevering van aangiften inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting aan de Belastingdienst en per 1 januari 2014 is dit verplicht gesteld voor de omzetbelasting. Er zullen in de toekomst dan ook meer rapportages verplicht worden via SBR aan de Belastingdienst, het CBS en de Kamer van Koophandel. Het indienen van kredietrapportages bij de banken zal niet verplicht gesteld worden.24 Door deze verplichtingen moet de accountant wel mee gaan met de ontwikkeling van SBR. De ontwikkeling van SBR heeft gevolgen voor zowel de accountants als de ondernemers, omdat de manier van werken anders wordt dan dat ze gewend zijn. De accountants zullen veel tijd moeten besteden om de papieren gegevens te digitaliseren. Hier staat tegenover dat er efficiënter binnen het accountantskantoor gewerkt kan worden als alle gegevens eenmaal verzameld zijn. Ook leidt dit er toe dat de accountant meer mogelijkheden heeft om zijn klant te adviseren over bedrijfseconomische aangelegenheden. Hierdoor kan de ondernemer beter presteren.
21 ICT-special (2011). Geraadpleegd op 3 maart 2012 via https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:CChi-PUVyq8J:www.pleinplus.nl/algemeen 22 Roza (2011). Geraadpleegd op 3 maart 2012 via http://www.roza.nl/nieuws/395/blog-het-hangt-in-de-lucht-stormachtige-ontwikkelingenin-de-accountancy/ 23 Computable (2011). Geraadpleegd op 3 maart 2012 via http://www.computable.nl/artikel/nieuws/overheid/3156225/1277202/bankenkiezen-xbrl-voor-kredietrapportage.html 24 Accountancynieuws (2012). Geraadpleegd op 28 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict/cijfers-sbr-aanleveringenin-2011.108744.lynkx
21
Uit een onderzoek van het SBR-programma en de Belastingdienst is naar voren gekomen dat veel intermediairs (accountants- en administratiekantoren en fiscale dienstverleners) van SBR gehoord hebben. Echter een klein deel hiervan weet wat SBR precies inhoudt. Voor het onderzoek zijn er 1.055 intermediairs gevraagd en de respons lag op 27%. Een groot deel van de respondenten is nog niet bekend met de timing en de stromen die gelden voor de verplichtstelling.25 Uit dit onderzoek blijkt dat de intermediairs niet voldoende op de hoogte zijn van de ontwikkeling van SBR. Door de technologische ontwikkelingen die in deze paragraaf zijn beschreven zullen veel banen gaan verdwijnen in de administratieve dienstverlening en de samenstelpraktijk. Het accountantsberoep moet dus oppassen dat de steeds verdergaande automatisering de accountants niet inhaalt. Het handmatige boekwerk en het samenstellen van de jaarrekening wordt door de automatisering grotendeels vervangen. Dit lijkt een impact te hebben op de diensten die door accountants worden verzorgd.26 Op dit moment zijn er kantoren die verwachten dat er na 2013 geen plaats meer zal zijn voor 35% van de arbeidskrachten. Aan de andere kant zal de vraag naar advies gaan stijgen.27 Ook blijkt uit het rapport ‘Onderzoek naar de optimalisering van de commerciële processen binnen accountantsorganisaties’ van Bens Periodieken en CooperSmith dat de accountant een bredere functie krijgt, waarbij hij als adviseur dient op te treden. Als de accountant niet meegaat met deze ontwikkelingen loopt hij het risico op meer concurrentiestrijd. Dit concurrentierisico zal optreden, doordat de klanten van de accountantsorganisaties ontevreden worden en kiezen voor andere accountants of adviseurs die wel vooruitzien op de behoefde van de klant. Uit dit onderzoek is dus gebleken dat MKB-ondernemers graag accountants willen hebben die ook opereren als meedenkende adviseur. Om tot deze resultaten te kunnen komen, hebben Bens Periodieken en CooperSmith gekozen voor een marktonderzoek, waarbij 450 MKB bedrijven via een telefonische enquête zijn benaderd. Hierbij vormt dit marktonderzoek een representatief karakter, omdat de participerende MKB bedrijven verspreid zijn over Nederland.28
25
Accountancynieuws (2011). Geraadpleegd op 28 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict/intermediair-afwachtendten-opzichte-van-sbr.107432.lynkx 26 Tuacc (2012). Geraadpleegd op 6 maart 2012 via http://www.tuacc.com/2012/02/29/automatisering-haalt-de-accountant-in/ 27 Accountancynieuws (2010). Geraadpleegd op 3 maart 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt/accountantsen-sbr-aangeleerde-hulpeloosheid-aan.93481.lynkx 28 Bens Periodieken (2010). Geraadpleegd op 7 juli 2012 via http://www.bens.nl/accountants/marktonderzoek.html
22
2.6 Ecologische ontwikkelingen Een ecologische ontwikkeling in de accountancybranche is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Dit is een vorm van ondernemen gericht op economische prestaties (Profit), rekening houdend met de sociale kant (People), binnen de ecologische randvoorwaarden (Planet): de triple-P-benadering.29 MVO krijgt steeds meer aandacht in het MKB, maar heeft geen betrekking op de samenstelaccountant. Hierdoor zal het MVO niet verder behandeld worden in dit onderzoek en zijn er verder geen ecologische ontwikkelingen in de accountancybranche die relevant zijn voor dit onderzoek.
29
NBA (z.j.). Geraadpleegd op 23 juni 2012 via http://www.nba.nl/Vaktechniek/Vaktechnische-themas/Mvo/
23
2.7 Politiek-juridische ontwikkelingen In deze paragraaf zullen de politiek-juridische ontwikkelingen in de accountancybranche behandeld worden. Allereerst richt subparagraaf 2.7.1 zich op het publiceren en deponeren van de jaarrekening. Daarnaast wordt in subparagraaf 2.7.2 ingegaan op de levering van informatie aan de Belastingdienst. Vervolgens wordt in sub paragraaf 2.7.3 ingegaan op horizontaal toezicht. Ten slotte worden de juridische ontwikkelingen met betrekking tot de jaarrekening in subparagraaf 2.7.4 behandeld. 2.7.1 Publiceren/deponeren van de jaarrekening Een belangrijke politiek-juridische ontwikkeling is er op het gebied van het deponeren van de jaarreking. Deloitte is de eerste van 'the big four' accountantspraktijken die een einde maakt aan het traditionele papieren proces van het deponeren van de jaarrekeningen. Ze deponeren de jaarrekening van hun klanten via SBR bij de Kamer van Koophandel. De meeste accountantspraktijken deponeren de jaarrekening nog op de traditionele manier, echter zijn er ook veel accountantspraktijken die al voorbereidingen treffen om de jaarrekening te deponeren via SBR.30 De jaarstukken kunnen via verschillende vormen gedeponeerd worden: per post, pdf, e-mail (tijdelijk toegestaan) en SBR. Op dit moment kunnen kleine ondernemingen hun jaarstukken deponeren via SBR. Vanaf 2014 is het voor kleine rechtspersonen verplicht om de jaarstukken via SBR aan te leveren aan de KVK en in 2015 is het ook verplicht voor de grote en middelgrote ondernemingen. Het aanleveren van deze SBR-rapportage tussen bedrijven en de overheid gaat via Digipoort, een systeem waarmee gegevens veilig uitgewisseld kunnen worden. 31 Het voordeel van het aanleveren via SBR voor de KvK is dat er directe verwerking plaatsvindt en hierdoor geen fouten in cijfers zijn, omdat deze niet meer door de KvK bewerkt hoeven te worden. De jaarstukken dienen binnen 5 maanden na sluiting van het boekjaar opgemaakt te worden en binnen 8 dagen gedeponeerd te worden. Vaak wordt er gedeponeerd met maximaal uitstel, binnen 13 maanden na afloop van het boekjaar. De Kamer van Koophandel stelt voor de kleine rechtspersonen beperkte eisen aan het deponeren van de balans. 2.7.2 Belastingdienst Naast de deponering van de jaarrekening is er een politiek-juridische ontwikkeling op het gebied van aanlevering van fiscale aangiftes aan de Belastingdienst. Nu worden de fiscale aangiftes IB en VPB, door de accountants, aangeleverd via BAPI. BAPI staat voor Belastingdienst Advanced Program Integration en is door de Belastingdienst ter beschikking gestelde programmatuur om elektronisch berichten uit te wisselen. In 2013 zullen de fiscale aangiftes aangeleverd worden via Digipoort en niet meer via BAPI. Dit houdt in dat de aangiftes IB en VPB in een XBRL formaat aangeleverd moeten worden aan de Belastingdienst. 32 Zoals al eerder in dit onderzoek is vermeld is het aanleveren via SBR voor de aangiften- inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting en omzetbelasting een verplichting in 2013 en 2014.
30
Accountancynieuws (2011). Geraadpleegd 11 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict Deponering (z.j.). Geraadpleegd op 12 maart 2012 via http://www.deponering.nl/?show=home-deponering 32 Onderzoeksbureau GBNED (2011). Geraadpleegd op 11 februari 2012 via www.elsevierfiscaal.nl/filedownload/11094/entry/146/collection 31
24
Er zijn veel accountantspraktijken die nu nog geen gebruik maken van XBRL/SBR. De meeste accountantspraktijken leveren papieren informatie aan de Belastingdienst. Indien er geen gebruik wordt gemaakt van XBRL heeft de Belastingdienst meer gegevens nodig voor de winstaangifte. Als de Belastingdienst een controle wil verrichten dan zullen zij hiervoor de papieren informatie gebruiken. Er is dus nu nog sprake van papieren informatie. 33 2.7.3 Horizontaal toezicht Verder is horizontaal toezicht een belangrijke politiek-juridische ontwikkeling in de accountancybranche. Horizontaal toezicht is de nieuwe controleaanpak van de Belastingdienst. Hiermee wordt de transparantie en vertrouwen tussen de Belastingdienst en de MKB-ondernemer bedoeld. De basis voor horizontaal toezicht is wederzijds vertrouwen. De Belastingdienst wil open en transparant zijn. De Belastingdienst doet daarbij een beroep op de eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid van belastingplichtigen. Voor de ondernemer betekent dit, dat hij zijn fiscale processen op orde heeft en eventuele vraagstukken met de Belastingdienst vooraf bespreekt. De Belastingdienst beperkt zijn activiteiten daarmee tot vooroverleg en het monitoren van het proces: heeft de ondernemer of zijn accountant het proces zo op orde, dat de Belastingdienst erop kan vertrouwen? Dit is voor het MKB een nieuwe vorm van belastingcontrole. Het horizontaal toezicht zorgt ervoor dat de controletechnieken van de Belastingdienst anders worden. De controletechnieken zijn namelijk niet meer achteraf maar vooraf, door middel van systemen. Bijvoorbeeld wanneer er gezegd wordt dat er een onderdeel niet meer aftrekbaar is, ontstaat er ook geen discussie of het wel of niet aftrekbaar is. De Belastingdienst denkt dat ze hierdoor meer tijd hebben voor het opsporen van ondernemers die bewust de regels overtreden. Het horizontaal toezicht zorgt er voor dat er minder controles bij ondernemingen worden verricht en meer afspraken met de accountant worden gemaakt. Hierdoor zullen er harde afspraken gemaakt worden met de accountants van de ondernemingen. Horizontaal toezicht vraagt de bereidheid van alle partijen om transparant te zijn; om mogelijke discussiepunten vooraf op tafel te leggen, open kaart te spelen en gezamenlijk naar oplossingen te zoeken. Het doel is om er zoveel mogelijk samen uit te komen. Alleen daar waar de partijen het echt niet eens kunnen worden, volgt eventueel een gang naar de rechter. Het accent bij horizontaal toezicht ligt op de fase vóór de aangifte. Een doel van horizontaal toezicht is om het proces van transactie naar aangifte en aanslag beter in de greep te hebben.34 Honderden ondernemingen doen mee aan het convenant waarbij de Belastingdienst in principe niet meer bij de ondernemingen de boekhouding gaat onderzoeken, maar procedureafspraken maakt met het accountantskantoor.35
33
Accountancynieuws (2010). Geraadpleegd op 10 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt Belastingdienst (2008). Geraadpleegd op 23 juni 2012 via https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:BsEGftQlkw0J:download.belastingdienst.nl 35 Online Accountants MKB (z.j.). Geraadpleegd op 26 april 2012 via http://www.onlineaccountantsmkb.nl/weblog/revolutie-bij-debelastingdienst-minder-controles-bij-bedrijf-meer-afspraken-met-accountant.html 34
25
2.7.4 Jaarrekeningen Ten slotte is er een politiek-juridische ontwikkeling op het gebied van de jaarrekening. In deze sub paragraaf wordt eerst ingegaan op deze politiek-juridische ontwikkeling van de jaarrekening. Vervolgens wordt de toegevoegde waarde van de jaarrekening beschreven. Dit is geen politiek-juridische ontwikkeling, maar omdat het betrekking heeft op de jaarrekening wordt het hier behandeld. In Europa is besloten dat er geen jaarrekeningen opgesteld hoeven te worden voor kleine ondernemingen. De Europese wetgeving leidt vervolgens tot Nederlandse wetgeving. Dit betekent dat de kans groot is dat er ook in Nederland geen jaarrekeningen opgesteld hoeven te worden voor kleine ondernemingen. De groottecriteria zijn in paragraaf 1.5 Afbakening uitgewerkt. Op dit moment worden jaarrekeningen per ultimo boekjaar aangeleverd. Hierin staat informatie die te oud is om te dienen als sturingsinformatie voor ondernemers. Ook is het zo dat in een paar maanden de gegevens kunnen veranderen, waardoor de jaarrekening niet meer actueel is qua gegevens. De jaarrekening wordt opgesteld over een werkelijkheid die al lang voltooid verleden tijd is. De ondernemer kijkt vooruit in plaats van achteruit, dus voor de ondernemer lijkt de jaarrekening weinig betekenis te hebben.36 De vraag is of de jaarrekening nog van belang is voor de ondernemers. Hierop wordt antwoord gegeven aan de hand van de uitkomst van de enquête. Deze is nader te lezen in het volgende hoofdstuk. Volgens dhr. De Kok hecht de klant geen waarde aan de jaarrekening, maar is het voorlopig nog een wettelijke verplichting. Veel accountantspraktijken leven op basis van de wet- en regelgeving. In zijn optiek kan in plaats van een jaarrekening Real Time Assurance komen. Met behulp van Real Time Assurance wordt de geautomatiseerde financiële informatie van de ondernemer verkregen die online real time kan worden beoordeeld. De jaarrekening blijft echter wel zolang de wettelijke bescherming er is.37 Volgens dhr. Kuypers is de toegevoegde waarde van de jaarrekening nul, want het heeft geen enkele waarde en het past niet meer in de toekomst. De jaarrekening is gebaseerd op het verleden en is voor de ondernemers geen sturingsinformatie. Het is voor ondernemers pas sturingsinformatie als er dagelijks, wekelijks of maandelijks financiële gegevens bekend worden. Door gebruik te maken van de nieuwe technieken (scannen, downloaden en inlezen van de facturen) kan dit behaald worden. Een jaarrekening is voor de ondernemer meer een bevestiging over zaken die de ondernemer al weet. De shareholders hebben er meer belang bij om dagelijks informatie van de onderneming te ontvangen, zodat ze eerder op de hoogte zijn van ups en downs van de onderneming. 38
36
Cooking the books (z.j.). Geraadpleegd op 5 maart 2012 via www.cookingthebooks.nl/p/1/102/5e-column%253A Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 38 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 37
26
2.8 Conclusie In dit hoofdstuk is antwoord gegeven op de eerste deelvraag: Wat zijn de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche die van invloed kunnen zijn op de informatievoorziening van de MKB-accountant aan de klant? Hierbij is ingegaan op de verschillende factoren van de DESTEP-analyse. De economische crisis is de belangrijkste economische ontwikkeling in de accountancybranche die een impact heeft op het verdienmodel van de accountant. De MKBondernemer is namelijk sinds de economische crisis prijsbewuster geworden. Dit geeft aan dat de accountantspraktijken efficiënt en effectief moeten werken. Hierdoor gaat het verdienmodel van de accountant op zijn kop en wordt er in de branche gekeken naar de nieuwe innovatietechnieken. Naast de economische ontwikkeling zijn er ook technologische ontwikkelingen in de accountancybranche. Een hiervan is SBR. SBR heeft gevolgen voor zowel de accountants als de ondernemers, omdat de manier van werken anders wordt. SBR leidt er toe dat het verwerken van financiële gegevens grotendeels wordt vervangen en hierdoor de accountant meer mogelijkheden heeft om zijn klant te adviseren over bedrijfseconomische aangelegenheden. Verder is de bedrijfscloud een technologische ontwikkeling, waarin de administratie van de klant wordt onderhouden. Hierdoor is het voor de accountant mogelijk om zijn klanten te ondersteunen bij de administratie. Ten slotte is Dashboarding een belangrijke technologische ontwikkeling. Door middel van Dashboarding heeft de ondernemer direct inzicht in de financiële situatie van zijn onderneming en wordt de informatievoorziening van de accountant niet meer op het verleden, maar op het heden en de toekomst gericht. Door deze genoemde innovatietechnieken kan er efficiënt en effectief binnen het accountantskantoor gewerkt worden. In de administratieve dienstverlening en samenstelpraktijk zullen veel banen verdwijnen door de technologische ontwikkelingen. Het handmatige boekwerk en het samenstellen van de jaarrekening wordt namelijk door de automatisering grotendeels vervangen. Aan de andere kant zal de vraag naar advies stijgen. De verwachting is dat automatisering niet tot groei in de accountancybranche zal leiden, maar tot een verschuiving in omzet en werkzaamheden van de accountants. Deze verschuiving vormen kansen, maar ook risico’s voor accountantsorganisaties. Kans op extra omzet en nieuwe klanten. Risico’s op toenemende ontevredenheid bij MKB-ondernemers en een kwetsbare concurrentiepositie. De ontwikkelingen in de accountancybranche zullen dus een grote impact hebben op de dienstverlening, voornamelijk op de informatievoorziening van de MKB-accountant aan de klant. De informatie die momenteel door de accountant wordt geleverd bestaat voornamelijk uit informatie die gebaseerd is op het verleden, zoals de jaarrekening. Hierdoor is het voor de ondernemers geen sturingsinformatie. Op basis van de gesprekken met de opdrachtgever en de visionairs wordt er verwacht dat de ondernemer geen waarde hecht aan de jaarrekening, maar in plaats hiervan meer behoefte heeft aan sturingsinformatie die dagelijks, wekelijks of maandelijks aangeleverd wordt.39 Dit zal onderzocht worden aan de hand van de enquête die is afgenomen onder de MKBondernemers. Hierbij is gevraagd naar de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer. Deze is in het volgende hoofdstuk te vinden. 39
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2
27
3. Informatiebehoefte van de klant In het vorige hoofdstuk is gebleken dat er veel ontwikkelingen in de accountancybranche zijn. Dit zou een grote impact kunnen hebben op de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer. In dit hoofdstuk zal de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer in kaart worden gebracht. Enerzijds zal dit op basis van de afgenomen interviews met de visionairs worden gedaan. Anderzijds zullen de belangrijke punten vanuit de enquête met MKB-ondernemers geanalyseerd worden. De enquête is gericht op deponering plichtige ondernemingen in het MKB die niet controleplichtig zijn, zoals eerder is vermeld in dit rapport. In de bijlage zijn de interviews en de gehele enquête met de verkregen uitkomsten opgenomen. 3.1 Informatiebehoefte van de klant vanuit visionairs in de accountancy Volgens de opdrachtgever gaan de accountants niet mee met de huidige ontwikkelingen en spelen hierdoor niet in op de informatiebehoefte van de klanten. Dit is ook gebleken uit de afgenomen interviews met de visionairs. Uit de afgenomen interviews is naar voren gekomen dat de MKB-ondernemer vooral geïnteresseerd is in kostenbesparing. 40 Volgens dhr. De Kok moet de accountant meer adviseren over de inrichting van systemen, de interne beheersing, hacking en beveiliging om aan de informatiebehoefte van de klant te voorzien.41 Daarnaast willen de klanten, volgens Kuypers, graag management informatie van hun accountant ontvangen.42 Management informatie is belangrijk voor ondernemingen, omdat ze op basis van deze informatie worden gestuurd. De informatie die momenteel aan de MKB-ondernemers wordt geleverd bestaat voornamelijk uit de jaarrekening. De verwachting op basis van de gesprekken met de opdrachtgever en de afgenomen interviews met visionairs is dat de MKB-ondernemers geen waarde hechten aan de jaarrekening, omdat dit geen sturingsinformatie is. Verder wordt er op basis van de interviews verwacht dat de MKB-ondernemers meer behoefte hebben aan tussentijdse rapportages, kostenbesparing en aan meer advisering.43 In de volgende paragraaf worden de enquête uitkomsten met betrekking tot de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer getoetst aan de gesprekken met de opdrachtgever en de interviews met visionairs.
40
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 42 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 43 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 41
28
3.2 Enquête resultaten De afgenomen enquête is steekproefsgewijs verzonden aan 2.000 Besloten Vennootschappen verdeeld over de 12 provincies. Deze Besloten Vennootschappen vallen onder het MKB en hebben geen controleplicht. De 2.000 ondernemers zijn allen aangeschreven in de enquête om tot een representatieve steekproef te komen. Echter is op de verzonden enquête een respons van 70 reacties ontvangen. Dit houdt in dat de enquête uitkomsten niet representatief zijn, omdat er een lage respons is. Van de 70 reacties die op de enquête zijn ontvangen zijn er 62 bruikbaar. De 8 reacties die niet zijn meegenomen, zijn van ondernemers die meer dan 50 medewerkers hebben en dus mogelijk onder de controleplicht vallen. Doordat dit onderzoek zich richt op deponering plichtige ondernemingen in het MKB zonder controleplicht zijn deze 8 reacties niet meegenomen in de analyse van de enquête. De criteria voor deze ondernemingen is behandeld in paragraaf 1.5 Afbakening. Indien er gekeken wordt naar het aantal ontvangen reacties op de enquête is te zien dat er veel ondernemers zijn die niet willen deelnemen aan het onderzoek. Van de 2.000 MKBondernemers hebben er maar 70 gereageerd. Een mogelijke reden hiervoor is dat de ondernemer geen belang heeft om deel te nemen aan het onderzoek of hier geen tijd voor heeft. In deze paragraaf wordt soms gesproken over de jonge- en oude generatie van de respondenten. Voor het bepalen of een MKB-ondernemer onder de jonge- of oude generatie valt, is er geen standaard criteria bekend. Hierdoor is er in dit onderzoek van uitgegaan dat de jonge generatie onder de 35 jaar is, de oude generatie boven de 50 jaar is en hier tussenin een groep bestaat van 35 tot 50 jaar. Er is in de enquête zowel over de accountant als over de intermediair gesproken, terwijl dit onderzoek zich alleen richt op de accountant. Er is voor beide begrippen gekozen, omdat er MKB-ondernemers zijn die hun diensten uitbesteden aan een intermediair, in plaats van een accountant. Om hier achter te komen is er in de enquête gevraagd of de MKB-ondernemer bij een accountantskantoor zit of juist niet. Hieruit is gebleken dat 89% van de respondenten bij een accountantskantoor zitten. Hierdoor is er gemakshalve van uitgegaan dat alle respondenten bij een accountantskantoor zitten. Voor de analyse van de enquête uitkomsten is het van belang om eerst de algemene gegevens van de ondernemer in kaart te brengen. Om een beeld te krijgen van deze algemene gegevens zijn drie vragen opgenomen in de enquête.
29
Aantal medewerkers Allereerst is gevraagd hoeveel medewerkers (incl. parttimers) er werkzaam zijn binnen de organisatie. Uit de enquête is naar voren gekomen dat er 57,1% van de respondenten tussen de 1 en 10 medewerkers in dienst heeft.44 Zoals al eerder is aangegeven worden de 8 reacties die boven de 50 medewerkers uitkomen niet meegenomen in de analyse van de enquête. Branche en leeftijd Naast het aantal medewerkers is er ook gekeken naar de branche waarin de onderneming opereert. Deze vraag is belangrijk voor de analyse van de uitkomsten, omdat op basis van deze vraag gekeken kan worden naar de belangen en informatiebehoefte per branche. Uit de afgenomen enquête komt naar voren dat 54,8% van de MKB-ondernemers die deze enquête hebben beantwoord onder de branche dienstverlening vallen. Daarna volgt de branche industrie met 14,5%.45 Verder is een vraag in de enquête opgenomen over de leeftijd van de ondernemer. Deze vraag is opgenomen, omdat op basis van de leeftijd bepaald kan worden of de ondernemer onder de categorie jonge- of oude generatie valt. Dit is belangrijk om te weten, omdat er uit de afgenomen interviews met visionairs naar voren is gekomen dat er een verschil bestaat tussen de jonge- en oude generatie met betrekking tot de informatiebehoefte. Uit de enquête blijkt dat 46,8% van de respondenten onder de oude generatie valt, 12,8% onder de jonge generatie en 40,3% onder de tussengroep valt. Dit houdt in dat de enquête grotendeels is ingevuld door de oude generatie.46 Ook is uit paragraaf 2.2 demografische ontwikkelingen naar voren gekomen dat er meer ondernemers zijn in Nederland die als oude generatie worden aangemerkt dan als jonge generatie. Hierdoor is het begrijpelijk dat de enquête grotendeels door de oude generatie is ingevuld. De volgende resultaten die geanalyseerd zullen worden zijn geen algemene informatie, maar informatie die van belang is om deelvraag 2: 'Welke informatiebehoefte heeft de klant?' te kunnen beantwoorden. Werkzaamheden uitbesteden aan intermediair Uit de enquête is naar voren gekomen dat de MKB-ondernemers die de enquête hebben ingevuld vooral het samenstellen van de jaarrekening (inclusief publicatiestukken KvK), het verzorgen van de loonadministratie en de aangifte inkomstenbelasting en/of vennootschapsbelasting uitbesteden aan een intermediair. Het voeren van de administratie, het verzorgen van de aangiftes omzetbelasting en de maand en/of kwartaalrapportages worden grotendeels niet uitbesteed door de respondenten.47 Als er bij deze vraag specifiek gekeken wordt naar de MKB-ondernemers boven de 50 jaar (oude generatie) komen ongeveer dezelfde resultaten uit. Alleen de maand- en/of kwartaalrapportages worden bij deze categorie voor 10% minder uitbesteed aan een intermediair. Bij de respondenten boven de 50 jaar wordt namelijk 84% van de maand en/of kwartaalrapportages niet uitbesteed aan een intermediair.48
44
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 47 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 48 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 45 46
30
Verder besteden 95,1% van de respondenten het samenstellen van de jaarrekening uit aan zijn intermediair. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat de ondernemers zelf niet beschikken over de benodigde kennis. De verwachting op basis van de gesprekken met de opdrachtgever en de interviews met visionairs was dat de ondernemers meer behoefte hadden aan het ontvangen van maand en/of kwartaalrapportages. Aangezien de ondernemers op basis van deze rapportages hun onderneming beter kunnen sturen.49 Dit is niet gebleken uit de enquête. Wel is gebleken dat er een klein verschil bestaat met betrekking tot de informatiebehoefte tussen de jonge- en oude generatie, omdat de oude generatie de maand- en kwartaalrapportages voor 10% minder uitbesteed aan een intermediair in vergelijking met de jonge generatie. Dit komt overeen met de visie van de visionairs. Werkzaamheden uitbesteden aan accountantskantoor of andere intermediair Daarnaast is in de enquête de vraag gesteld of de organisatie een van bovenstaande werkzaamheden uitbesteedt aan een accountantskantoor. Aan de hand van deze vraag kan het verschil in tevredenheid tussen de ondernemers die werkzaamheden aan een accountantskantoor uitbesteden en ondernemers die werkzaamheden aan een andere intermediair uitbesteden gezien worden. Als resultaat op de vraag is gebleken dat 88,7% van de respondenten die de enquête hebben ingevuld de werkzaamheden laten uitvoeren door een accountant.50 Tevredenheid over uitbestede werkzaamheden Vervolgens is gevraagd naar de tevredenheid van de respondenten met betrekking tot de diensten die worden uitbesteed aan de intermediair. In onderstaand staafdiagram 1 wordt de tevredenheid van de respondenten weergegeven.
Gestapeld staafdiagram 1: Tevredenheid van de MKB-ondernemer 49 50
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3
31
Uit staafdiagram 1 komt naar voren dat de respondenten grotendeels tevreden zijn over de diensten van zijn intermediair.51 Er is slechts 4 keer als antwoord ontevreden gegeven door de respondenten. Hierbij is opmerkelijk dat deze reacties alle 4 afkomstig zijn van respondenten die werkzaamheden uitbesteden aan een accountantskantoor en niet aan een andere intermediair. Verder is bij deze vraag specifiek gekeken naar de leeftijd van de respondenten. Hieruit komt naar voren dat er geen groot verschil is tussen de jonge- en oude generatie.52 Reden voor het laten samenstellen van de jaarrekening Tevens is uit de enquête het volgende naar voren gekomen. 59% van de respondenten geeft aan dat ze toegevoegde waarde hechten aan het samenstellen van de jaarrekening en 55,7% geeft aan dat het wettelijk verplicht is om de jaarrekening te deponeren bij de Kamer van Koophandel.53Er is bij de uitkomst van deze vraag geen duidelijk verschil te zien tussen de jonge- en oude generatie. Onder de toegevoegde waarde wordt de bijdrage van de jaarrekening verstaan, dus voornamelijk of de ondernemer de informatie van de jaarrekening kan gebruiken bij het nemen van zijn beslissingen. Uit de enquête blijkt dat een groot deel van de respondenten waarde hecht aan de jaarrekening, terwijl de verwachting op basis van interviews was dat een groter deel van de respondenten de jaarrekening laat samenstellen voor het deponeren bij de Kamer van Koophandel.54 Waardering intermediair Daarnaast vinden de respondenten bij de waardering van de intermediair het belangrijkste dat er persoonlijke contact is, dat de intermediair betrokken is bij de onderneming en dat de intermediair goed bereikbaar en beschikbaar is. In de bijlage zijn de gehele resultaten opgenomen waaruit blijkt welke aspecten de MKB-ondernemers belangrijk vinden bij de waardering van hun intermediair. Hieruit is af te lezen dat sommige ondernemers gekozen hebben voor overige. Met overige worden de volgende punten bedoeld:
Intermediair verricht zijn werk goed. Intermediair luistert naar de wensen van de klant. Intermediair doet wat de klant wil. Intermediair is ex- medewerker geweest, dus voor de ondernemer meer vertrouwd.
Als bij deze vraag specifiek gekeken wordt naar de respondenten boven de 50 jaar komt naar voren dat persoonlijk contact door 56% van de respondenten boven de 50 jaar belangrijk wordt gevonden. Terwijl dit percentage over het geheel van de respondenten op 67% uitkomt. De jongere ondernemers vinden persoonlijk contact dus belangrijker dan de oude ondernemers. Verder is het opmerkelijk dat de respondenten boven de 50 jaar de volgende optie ook erg belangrijk vinden: De intermediair heeft specialisten ter beschikking voor ondersteuning.55
51
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 54 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 55 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 52 53
32
Cijfer jaarrekening Vervolgens is uit de enquête naar voren gekomen dat 37,1% van de respondenten een acht geven voor de jaarrekening als product. Dit houdt in dat de ondernemers die de enquête hebben ingevuld tevreden zijn over de jaarrekening als product. Er is slechts een respondent die een 2 als cijfer voor de jaarrekening heeft gegeven. Deze respondent is boven de leeftijd van 50 jaar en besteedt zijn werkzaamheden uit aan een accountantskantoor. Als er bij deze vraag specifiek gekeken wordt naar de respondenten boven de 50 jaar is te zien dat 50% van de respondenten boven de 50 jaar een acht geven voor de jaarrekening als product. Dit houdt in dat de waardering voor de jaarrekening bij de oudere ondernemers hoger is dan bij de jonge ondernemers.56 Frequentie informatiebehoefte Tevens blijkt uit het onderzoek dat 50% van de respondenten jaarlijks een financiële rapportage wil ontvangen van hun intermediair. Verder geeft 10 van de 62 respondenten aan dat ze per kwartaal een financiële rapportage willen ontvangen en 5 van de 62 respondenten geeft aan dat ze per maand een financiële rapportage willen ontvangen. Ten slotte geeft 25,8% aan dat ze geen financiële rapportage willen ontvangen van hun intermediair.57 Als deze resultaten geanalyseerd worden naar leeftijd valt het op dat de respondenten die in de categorie 50+ jaar zitten voor 70% de jaarrekening per jaar willen ontvangen en 0% de jaarrekening per maand wil ontvangen. Verder valt het op dat 50% van de respondenten die onder de jonge generatie vallen geen rapportages wensen. Uit deze analyse kan geconcludeerd worden dat de behoefte van de MKB-ondernemers met betrekking tot de frequentie van financiële rapportages sterk afhankelijk is van de leeftijd.58 De verwachting op basis van de gesprekken met visionairs was dat de ondernemers juist meer behoefte hadden aan het maandelijks ontvangen van financiële rapportages. Aangezien de ondernemers op basis van deze informatie hun onderneming kunnen sturen.59 Stuurinformatie ondernemer Daarnaast sturen de MKB-ondernemers die de enquête hebben ingevuld hun organisatie het meest op omzetcijfers, liquiditeit (bankstanden), orderportefeuille (geheel van alle opdrachten of orders die nog uitgevoerd moeten worden) en tussentijdse cijfers. Deze informatie kan per branche geanalyseerd worden om te kijken of de informatiebehoefte per branche verschillend is. Als deze informatiebehoefte per branche geanalyseerd wordt komt het volgende naar voren. Uit de branche dienstverlening stuurt 66,7% van de respondenten op omzetcijfers en 58,3% op orderportefeuille. Bij industrie is dit voor 70% op omzetcijfers en voor 60% op kasstromen en orderportefeuille. Ten slotte stuurt 55,6% van de respondenten die onder de branche groothandel vallen op tussentijdse cijfers en 44,4% op omzetcijfers, liquiditeit, orderportefeuille en relatie versus begroting. Uit deze analyse is te concluderen dat MKB-ondernemers grotendeels hun onderneming sturen op omzetcijfers, tussentijdse cijfers, liquiditeit en orderportefeuille. Per branche verschilt deze stuurinformatie wel degelijk, zoals bij de groothandel.60
56
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 59 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 60 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 57 58
33
Klantenportal Verder is aan de MKB-ondernemers gevraagd of ze het belangrijk vinden dat hun accountant met een klantenportal werkt. Met het klantenportal kunnen de MKB-ondernemers snel en veilig de digitale dossiers van hun eigen financiële administratie inzien. De vraag met betrekking tot het klantenportal is opgenomen om te achterhalen of de MKB-ondernemers wel meegaan met deze ontwikkeling. Hieruit is gebleken dat 79% van de respondenten dit niet belangrijk vindt. Het kan zijn dat de respondenten niet weten wat een klantenportal is en hierdoor het nut er van niet zien. Verder is gevraagd of de MKB-ondernemer gebruik zou maken van het klantenportal van zijn intermediair als hij hiervoor korting krijgt. Hieruit is gekomen dat 54,1% geen gebruik zou maken van het klantenportal.61 Als deze uitkomsten geanalyseerd worden naar de leeftijd van de ondernemers valt het volgende op. De MKB-ondernemers boven de 50 jaar vinden het voor 66,7% niet belangrijk dat zijn accountant met een klantenportal werkt. Hieruit zou 55,2% geen gebruik maken van het klantenportal van zijn intermediair als hij hiervoor korting krijgt. Als er gekeken wordt naar de respondenten die onder de jonge generatie vallen is te zien dat 85% het niet belangrijk vindt dat zijn accountant met een klantenportal werkt. Opmerkelijk hierbij is wel dat 73,7% gebruik zou maken van het klantenportal van zijn accountant als hij hiervoor korting krijgt.62 Hieruit kan geconcludeerd worden dat de jonge MKB-ondernemer snel bereid is om gebruik te maken van het klantenportal van zijn accountant als hij hiervoor korting krijgt. Hierbij komt dus naar voren dat er een verschil is tussen de jonge- en oude generatie ondernemers. De verwachting op basis van de interviews was dat de MKB-ondernemers het belangrijk vinden dat hun accountant met een klantenportal werkt, maar dit blijkt niet zo te zijn.63 Hierdoor is dit bij de visionairs terug gelegd en is om een reactie gevraagd. Dit zal nader behandeld worden in paragraaf 3.3.
61
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 63 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 62
34
Behoefte advisering door intermediair Vervolgens is in de enquête een vraag opgenomen over de behoefte die respondenten hebben om geadviseerd te worden door hun intermediair. Deze vraag is van belang om te achterhalen of de ondernemers wel behoefte hebben aan advisering en waarover ze graag geadviseerd willen worden door hun intermediair. De respondenten willen over de volgende punten geadviseerd worden door hun intermediair: fiscale wijzigingen, tips, mogelijkheden, aspecten en bedrijfsopvolging; klantenportal; algemene informatie over ontwikkelingen op administratief en fiscaal gebied; alle op het bedrijf betrekking hebbende financiële zaken; ontwikkelingen met betrekking tot belastingen, personeelszaken, subsidies; belangrijke en relevante wijzigingen in regels en wetgeving; wetswijzigingen die betrekking hebben op het ondernemerschap; verzekeringen en financieringen; meer over belastingontwijkingen en subsidie regelingen; tussentijdse bijsturing, specifieke financiële mogelijkheden ook qua beheer; efficiënte administratievoering en belastingoptimalisatie; actualiteiten en nieuwe ontwikkelingen op loongebied; alle financiële, bank, administratieve en bedrijfsjuridische vraagstukken; alleen heel specifieke kwesties; specifieke onderwerpen die zich gedurende het jaar voordoen; mogelijkheden investeringsvoordelen. Hieruit valt op dat de MKB-ondernemers vooral geadviseerd willen worden over fiscaliteit, wet- en regelgeving en advies over tussentijdse bijsturing. Ook valt het op dat de respondenten geadviseerd willen worden over efficiëntie van administratievoering. Meer dan de helft van de respondenten hebben deze vraag beantwoord. Het is opmerkelijk dat in de branche dienstverlening 16 van de 20 ondernemers geadviseerd willen worden over fiscaliteit en veranderingen in fiscale wetgeving.64Ook is uit de gesprekken met de opdrachtgever en visionairs naar voren gekomen dat de MKB-ondernemer graag geadviseerd wilt worden. 65 Overstappen naar een andere intermediair Ten slotte is de vraag gesteld of de MKB-ondernemers over willen stappen naar een andere intermediair. 91,8% van de respondenten heeft aangegeven dit niet te willen. De respondenten die wel willen overstappen hebben allen als reden gegeven dat de prijs erg hoog is (kostenbesparing) en omdat er geen klik is met de intermediair. Dit kan gerelateerd worden aan de uitkomst van de eerste deelvraag, namelijk dat de ondernemers door de economische crisis prijsbewuster zijn geworden. Als deze resultaten gesplitst worden naar MKBondernemers die bij een accountantskantoor zitten of bij een andere intermediair komen dezelfde resultaten uit. Als deze resultaten geanalyseerd worden naar de leeftijd van de respondenten is er ook geen opmerkelijk verschil te zien. Hieruit kan geconcludeerd worden dat een erg groot deel van de respondenten tevreden zijn over hun intermediair en niet willen overstappen.66
64
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 66 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 65
35
3.3 Reacties opdrachtgever en visionairs Zoals in de enquête resultaten naar voren is gekomen zijn sommige uitkomsten tegenstrijdig met de visies van de opdrachtgever en visionairs. Hierdoor zijn de enquête uitkomsten terug gelegd bij de opdrachtgever en visionairs en is om een reactie gevraagd. Hieronder zal ingegaan worden op de tegenstrijdige punten en zullen de reacties beschreven worden. Enquête uitkomsten die tegenstrijdig zijn met de visies: Respondenten zijn tevreden met de diensten van de accountant. Respondenten laten jaarrekening samenstellen, omdat ze hier toegevoegde waarde aan hechten. Respondenten geven een acht voor de jaarrekening als product. Respondenten (voornamelijk de oude generatie) willen jaarlijks financiële rapportages ontvangen van hun accountant, de minderheid van de respondenten willen per kwartaal of per maand een financiële rapportage ontvangen. De jonge respondenten wensen juist helemaal geen financiële rapportages. Respondenten vinden het niet belangrijk dat hun accountant met een klantenportal werkt, vooral de jonge generatie vindt dit onbelangrijk. De jonge generatie is echter wel sneller bereid om gebruik te maken van een klantenportal wanneer ze hier korting voor krijgen. Respondenten zijn tevreden over hun accountant en willen niet overstappen. Deze punten kunt u nader lezen in de vorige paragraaf 3.2. Reacties van de opdrachtgever en de visionairs: Respondenten zijn tevreden met de diensten van de accountant. De opdrachtgever en beide visionairs geven aan dat de ondernemer meer tevreden zal zijn als er nieuwe diensten door de accountant geleverd zullen worden. In hun optiek zijn er te weinig accountants die innovatief zijn, hierdoor weet de ondernemer ook niet wat er mogelijk is. Dit zal langzaam gaan veranderen met de tijd. Dus de ondernemer is ‘nog’ tevreden, maar de vraag is hoelang dit zal duren. Respondenten laten jaarrekening samenstellen, omdat ze hier toegevoegde waarde aan hechten. De opdrachtgever geeft aan dat de ondernemer denkt dat het samenstellen van de jaarrekening moet voor de deponering bij de KvK. Echter bestaat de deponering bij de KvK uit de beknopte balans, terwijl de ondernemer een uitgebreid rapport (jaarrekening) ontvangt. Respondenten geven een acht voor de jaarrekening als product. Volgens de opdrachtgever en de visionairs beschikt de ondernemer zelf niet over de benodigde kennis en vindt zijn accountant hierdoor kundig, waardoor de ondernemer een hoog cijfer voor de jaarrekening als product geeft.
36
Respondenten (voornamelijk de oude generatie) willen jaarlijks financiële rapportages ontvangen van hun accountant, de minderheid van de respondenten willen per kwartaal of per maand een financiële rapportage ontvangen. De jonge respondenten wensen juist helemaal geen financiële rapportages ontvangen. Volgens de opdrachtgever en de visionairs heeft de uitkomst van deze vraag te maken met de vooronderstelling die de ondernemer heeft dat het om dezelfde soort informatie (jaarrekening) gaat. De ondernemer denkt dus dat er gevraagd wordt of hij dezelfde soort informatie vaker wilt ontvangen. Wanneer aan de ondernemer de keuze wordt voorgelegd om niet vaker een jaarrekening, maar juist andersoortige rapportages (toekomstgericht) te ontvangen zal het antwoord op deze vraag anders zijn. Dus in hun optiek wil de ondernemer geen frequente verantwoordingsinformatie, maar wel frequente sturingsinformatie ontvangen. Respondenten vinden het niet belangrijk dat hun accountant met een klantenportal werkt, vooral de jonge generatie vindt dit onbelangrijk. De jonge generatie is echter wel sneller bereid om gebruik te maken van een klantenportal wanneer ze hier korting voor krijgen. De opdrachtgever en de visionairs geven aan dat de uitkomst van deze vraag te maken heeft met de onwetendheid bij de ondernemer. In hun optiek willen de ondernemers wel gebruik maken van een klantenportal als ze precies weten wat het inhoudt en wat er mogelijk is. Ook ligt het volgens de opdrachtgever en de visionairs er aan hoe de accountant het klantenportal overbrengt aan zijn klant. De opdrachtgever geeft aan dat hij veel accountantspraktijken kent die succesvol met een portal werken en enthousiaste klanten hebben. Respondenten zijn tevreden over hun accountant en willen niet overstappen. Zowel de opdrachtgever als de visionairs geven aan dat de ondernemer niet wilt overstappen, omdat hij een lange historie met zijn accountant heeft. Daarnaast geeft de opdrachtgever aan dat deze vraag erg privé en gevoelig is, waardoor de ondernemer het wellicht niet durft te zeggen. Volgens de opdrachtgever en de visionairs hebben de enquête uitkomsten dus vooral te maken met de onwetendheid bij de MKB-ondernemer. De ondernemer is zich wellicht nog niet bewust van de veranderende wereld en de nieuwe diensten die door de accountant geleverd kunnen worden. Dit kan bevestigd worden door een onderzoek die is uitgevoerd door Bens Periodieken en CooperSmith over de commerciële kansen van accountantsorganisaties. Uit dit onderzoek komt naar voren dat de MKB-ondernemers grotendeels onbekend zijn met de mogelijkheden die accountants kunnen bieden. De accountant maakt deze mogelijkheden niet, niet duidelijk of niet voldoende bekend bij zijn klanten.67 Verder is aan de opdrachtgever gevraagd waarom de ondernemer volgens hem behoefte heeft aan nieuwe diensten. Volgens de opdrachtgever weet de ondernemer vaak niet wat er allemaal mogelijk is, maar heeft hij wel behoefte aan advies. De accountant kan in de optiek van de opdrachtgever beter adviseren als hij dichter op de cijfers gaat zitten, dus gebruikersgerichter (sturingsinformatie) en vaker (maandelijks) gaat rapporteren. Ten slotte geven de visionairs en de opdrachtgever aan dat hun visie niet erg tegenstrijdig is met de enquête uitkomsten. Uit de enquête blijkt bijvoorbeeld dat er een verschil is tussen de behoefte van de jonge- en oude generatie. De oude ondernemer wil namelijk niet zoveel verandering, de jonge ondernemer betaalt pas wanneer hij een nut ziet en persoonlijk contact en betrokkenheid zijn belangrijke argumenten bij de beoordeling van de accountant. 67
Bens Periodieken (2010). Geraadpleegd op 7 juli 2012 via http://www.bens.nl/accountants/marktonderzoek.html
37
3.4 Conclusie In dit hoofdstuk is antwoord gegeven op de tweede deelvraag: Welke informatiebehoefte heeft de klant? Voor de beantwoording van deze vraag is er gebruik gemaakt van de interviews met visionairs, de gesprekken met de opdrachtgever en de afgenomen enquête. De verwachting op basis van de gesprekken met de opdrachtgever en de interviews met de visionairs is dat accountants niet inspelen op de informatiebehoefte van de klanten. Uit de afgenomen interviews is naar voren gekomen dat de MKB-ondernemers juist meer behoefte hebben aan het maandelijks ontvangen van financiële rapportages, in plaats van de jaarrekening. Verder is de verwachting op basis van de gesprekken en interviews dat de MKB-ondernemers meer behoefte hebben aan kostenbesparing en advisering.68 Uit de enquête is gebleken dat de respondenten tevreden zijn over de diensten die worden uitbesteed aan een accountant. Verder blijkt dat een groot deel van de respondenten waarde hecht aan de jaarrekening en een acht geven voor de jaarrekening als product. De oude generatie van de MKB-ondernemers geeft de jaarrekening een hoger cijfer dan de jonge generatie. Ook is de behoefte van de MKB-ondernemers met betrekking tot de frequentie van financiële rapportages sterk afhankelijk van de leeftijd. De oude generatie wil namelijk de jaarrekening per jaar ontvangen, terwijl de jonge generatie helemaal geen rapportages wenst.69 Daarnaast willen de MKB-ondernemers niet overstappen naar een andere intermediair. De MKB-ondernemers die wel willen overstappen hebben allen als reden gegeven dat de prijs erg hoog is (kostenbesparing) en omdat er geen klik is. Bij de waardering van de intermediair vinden de MKB-ondernemers het belangrijk dat er persoonlijke contact is en dat de intermediair betrokken is bij de onderneming. Ten slotte willen de MKB-ondernemers vooral geadviseerd worden over fiscaliteit, wet- en regelgeving en advies over tussentijdse bijsturing.70 Er kan dus geconcludeerd worden dat de verwachting gedeeltelijk niet overeenkomt met de resultaten uit de enquête. Hierdoor zijn de enquête uitkomsten terug gelegd bij de opdrachtgever en visionairs en is om een reactie gevraagd. Zowel de opdrachtgever als de visionairs geven aan dat de tegenstrijdigheid te maken heeft met de onwetendheid bij de klanten van de accountantspraktijken. Volgens de opdrachtgever en de visionairs zijn er te weinig accountants die innovatief zijn, waardoor de ondernemer ook niet weet wat er mogelijk is. In hun optiek wil de ondernemer geen frequente verantwoordingsinformatie, maar wel frequente sturingsinformatie ontvangen. In het volgende hoofdstuk zal beschreven worden wat de accountant in zijn huidige dienstverlening moet aanpassen om aan de klantbehoefte te voldoen. Dit zal gedaan worden door middel van hoofdstuk 2 en hoofdstuk 3 met elkaar te vergelijken.
68
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 70 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 69
38
4. Mogelijke aanpassingen in de dienstverlening van de accountant In het vorige hoofdstuk is de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer in kaart gebracht door middel van de afgenomen enquête en de interviews met visionairs. In dit hoofdstuk zal beschreven worden welke mogelijke aanpassingen de accountant in zijn huidige dienstverlening moet verrichten om aan de klantbehoefte te voldoen, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen. Allereerst zal de huidige dienstverlening van de accountant kort beschreven worden. Zoals al in hoofdstuk 1 is aangegeven, wordt in dit onderzoek aangenomen dat de huidige dienstverlening van de accountant de traditionele dienstverlening is. Vervolgens wordt op basis van hoofdstuk 2 en 3 beschreven welke mogelijke aanpassingen de accountant in zijn dienstverlening kan verrichten. Op de controle van de jaarrekening wordt niet ingegaan, omdat dit onderzoek zich richt op de accountant die de jaarrekening samenstelt. 4.1 Huidige dienstverlening van de accountant In deze subparagraaf zal de huidige dienstverlening van de accountant beschreven worden. Hierbij wordt in het kort ingegaan op de volgende diensten van de accountant:
Samenstellen van de jaarrekening en publicatieplicht; verzorgen van de administratie; fiscale aangiftes; advisering.
Samenstellen van de jaarrekening en publicatieplicht De informatie die momenteel door de accountant aan zijn klant wordt geleverd bestaat voornamelijk uit financiële gegevens van de voorafgaande jaren, zoals het samenstellen van de jaarrekening. Op basis van de administratie van de onderneming stelt de accountant de jaarrekening samen. Elk onderneming moet per jaar een jaarrekening opstellen voor eigen gebruik en voor de externe partijen. De jaarrekening met de daarbij behorende overige gegevens worden samengesteld aan de hand van de geldende wettelijke eisen (zoals opgenomen in Titel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek). De jaarrekening geeft verantwoording af aan de aandeelhouders. Daarnaast willen de banken en overige kredietverschaffers optimale helderheid en betrouwbare cijfers. Bovendien moeten de jaarcijfers van de onderneming openbaar worden gemaakt bij de Kamer van Koophandel. De accountantspraktijken deponeren de jaarrekening bij de Kamer van Koophandel. Voor de kleine- en middelgrote onderneming wordt een beknopte versie van de jaarrekening gedeponeerd. Alle NV’s, BV’s en Coöperaties zijn verplicht hun jaarcijfers te deponeren bij de Kamer van Koophandel. Eenmanszaken, VOF’s, CV’s en maatschappen zijn vrijgesteld van de deponeringsplicht.71
71
Deponering (z.j.). Geraadpleegd op 12 maart 2012 via http://www.deponering.nl/?show=home-deponering
39
Verzorgen van de administratie Naast het samenstellen van de jaarrekening verzorgt de accountant de administratie bij zijn klanten. Met het verzorgen van de administratie wordt het voeren van de administratie en het samenstellen van managementinformatie bedoeld. De accountant verricht de gehele administratie bij zijn klanten. Er zijn sommige MKB-ondernemers die zelf hun eigen administratie verzorgen, maar de accountant verricht de laatste journaalposten om het boekjaar van de onderneming goed af te sluiten. Hierbij kan gedacht worden aan correctie journaalposten. Fiscale aangiftes Verder verzorgt de accountant de fiscale aangiftes voor de meeste MKB-ondernemers. Met de fiscale aangiftes worden de omzetbelasting, inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting bedoeld. Omzetbelasting wordt geheven bij de levering van een product of dienst. De MKBondernemer heft deze belasting en draagt deze af aan de Belastingdienst. De aangifte voor inkomstenbelasting wordt eens per jaar verricht. Aan het begin van het jaar ontvangt de MKB-ondernemer een aangiftebrief. Hierin wordt verzocht om aangifte te doen over het voorgaande jaar. De vennootschapsbelasting is een belasting over de winst. De natuurlijke personen, zoals eenmanszaken betalen belasting over de winst via de inkomstenbelasting. Advisering Ten slotte is advisering een belangrijke dienst die door de accountant wordt geleverd. Bij de bespreking van de jaarrekening kijkt de accountant niet alleen naar het eindresultaat van de jaarrekening, maar ook naar de toekomst van de onderneming. Voorstellen tot verbetering van de organisatie worden door de accountant gegeven, om samen met de klant tot een optimaal bedrijfsresultaat te komen.
40
4.2 Mogelijke aanpassingen in de dienstverlening van de accountant Op basis van de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche, de interviews met visionairs en de informatiebehoefte van de MKB-ondernemer is aan te raden dat de accountant de volgende aanpassingen in zijn dienstverlening verricht: De accountant moet efficiënter en effectiever werken De accountantspraktijken moeten efficiënter en effectiever gaan werken. Uit het onderzoek is namelijk gebleken dat de MKB-ondernemers door de economische crisis prijsbewuster zijn geworden. Ook komt uit de interviews en de enquête naar voren dat klanten willen overstappen vanwege de hoge prijs (kostenbesparing).72 De accountants kunnen namelijk geen hoge prijs meer vragen voor het samenstellen van de jaarrekening, omdat dit door innovatieve kantoren al bijna gratis wordt gedaan. Om efficiënter en effectiever te gaan werken moeten de accountantspraktijken meegaan met de technologische ontwikkelingen en dus gebruik maken van de nieuwe innovatietechnieken die voorheen zijn beschreven, zoals de ontwikkeling van SBR. Door de ontwikkeling van SBR wordt de manier van werken voor de accountants anders dan dat ze gewend zijn. Als alle gegevens eenmaal verzameld zijn met behulp van SBR kan er efficiënter binnen de accountantspraktijk gewerkt worden. De accountant moet meer adviseren Als gevolg van SBR en andere ontwikkelingen die beschreven zijn in hoofdstuk 2 verschuift het werkterrein van de accountant steeds meer van standaardwerk naar advisering. Door de huidige ontwikkelingen is het verdienmodel van de accountant niet meer houdbaar. De accountant zal anders te werk moeten gaan, want het werk van de accountant wordt in de toekomst anders. Een belangrijke inkomstenbron in de toekomst is advisering. Ook is uit de interviews met visionairs en de afgenomen enquête gebleken dat de accountant meer moet adviseren. De MKB-ondernemers willen namelijk vooral geadviseerd worden over tussentijdse bijsturing, fiscaliteit en wet- en regelgeving.73 De accountant moet zich dus niet meer als cijferman, maar als adviseur ontwikkelen. De accountant kan zijn klant beter adviseren over tussentijdse bijsturing en verbetering van de organisatie door dichter op de cijfers te gaan zitten, dus gebruikersgerichter (sturingsinformatie) en vaker (maandelijks) gaat rapporteren. Dit kan door middel van Dashboarding en Real Time Assurance gedaan worden.74 Dit is tevens het verschil met 4.1 advisering.
72
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 74 Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 73
41
De accountant moet meer sturingsinformatie leveren Volgens visionairs dient de accountant meer sturingsinformatie aan zijn klanten te leveren. In hun optiek heeft de accountant een onmisbare rol in het huidige en toekomstige proces als partij die informatie betrouwbaar maakt, die informatie vertaalt naar sturingsinformatie.75 De basis van deze rol is een zo efficiënt mogelijk ingericht proces van boekstukken tot sturingsinformatie en verplichte rapportages. Uit de enquête is ook gebleken dat MKB-ondernemers hun organisatie het meest sturen op omzetcijfers, liquiditeit(bankstanden), orderportefeuille en tussentijdse cijfers. De accountant zou dus deze sturingsinformatie kunnen leveren. Dit kan door middel van Dashboarding gedaan worden, omdat het resultaat en de liquiditeitsprognose van de onderneming in een overzichtelijk dashboard worden weergegeven.76 Het is opmerkelijk dat uit de enquête naar voren is gekomen dat de respondenten hun onderneming sturen op tussentijdse cijfers, maar geen frequente financiële rapportages van de accountant willen ontvangen. Zoals in paragraaf 3.3 naar voren is gekomen kan dit te maken hebben met de vooronderstelling die de ondernemers hebben dat het gaat om dezelfde soort informatie (jaarrekening).77 Ook is het opmerkelijk dat de jonge ondernemers waarde hechten aan de jaarrekening, maar aan de andere kant helemaal geen financiële rapportages willen ontvangen. Door deze redenen hebben we bij deze aanpassing niet volledig gesteund op de enquête uitkomsten en is het daardoor alsnog aan te raden dat de accountant frequente sturingsinformatie aan zijn klanten levert. De accountant zou naast sturingsinformatie, de jaarrekening nog steeds moeten leveren, omdat het wettelijk verplicht is en omdat de ondernemer waarde hecht aan de jaarrekening. De jaarrekening blijft dus wel bestaan, alleen de wijze waarop de jaarrekening wordt aangeleverd zal anders worden, namelijk door middel van SBR.
75
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 77 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 76
42
De accountant moet zijn dienstverlening aanpassen op basis van de jonge- en oude generatie ondernemer Zoals eerder in dit rapport naar voren is gekomen, heeft de leeftijd van de MKB-ondernemer invloed op de informatiebehoefte. Dit blijkt zowel uit de interviews met visionairs als de afgenomen enquête onder de MKB-ondernemers. De volgende verschillen tussen de jonge- en oude generatie zijn uit de enquête naar voren gekomen: De oude generatie besteedt de maand- en kwartaalrapportages voor 10% minder uit aan een accountant in vergelijking met de jonge generatie. De oude generatie geeft een hoger cijfer voor de jaarrekening als product in vergelijking met de jonge generatie. De oude generatie wil de jaarrekening per jaar ontvangen, terwijl de jonge generatie helemaal geen rapportages wenst. Dit kan gerelateerd worden aan de reactie van de visionairs. De jonge generatie denkt namelijk dat het om dezelfde soort rapportage gaat en wil daardoor helemaal geen financiële rapportages ontvangen, terwijl de oude generatie wel waarde hecht aan de jaarrekening. De jonge generatie vindt persoonlijk contact belangrijker dan de oude generatie ondernemers. De jonge generatie is sneller bereid dan de oude generatie om gebruik te maken van het klantenportal als hij hiervoor korting krijgt. 78 De bovengenoemde punten komen overeen met de visie van de visionairs.79 De oude ondernemers hoeven dus niet zo veel verandering, terwijl de jonge ondernemers pas betalen op het moment dat zij het nut ervan inzien. De accountant dient dus op basis van de interviews en de enquête bij zijn dienstverlening rekening te houden met het soort klant, omdat er een verschil blijkt te zijn tussen de behoefte van de jonge en oude generatie.
78 79
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2
43
4.3 Conclusie In dit hoofdstuk is antwoord gegeven op de laatste deelvraag: Welke aanpassingen moet de accountant doen in zijn huidige dienstverlening om aan de klantbehoefte te voldoen? Voor de beantwoording van deze vraag is er gebruikt gemaakt van de huidige ontwikkelingen die beschreven zijn in hoofdstuk 2, gesprekken met de opdrachtgever, interviews met de visionairs en de afgenomen enquête. Allereerst is de huidige dienstverlening van de accountant in kaart gebracht. De huidige dienstverlening van de accountant bestaat voornamelijk uit: Samenstellen van de jaarrekening en publicatie plicht; verzorgen van de administratie; fiscale aangiftes; advisering. Het is raadzaam dat de accountant de volgende aanpassingen in zijn huidige dienstverlening verricht, om aan de klantbehoefte te voldoen: De accountant moet efficiënter en effectiever werken, omdat de MKB-ondernemer prijsbewuster is geworden vanwege de economische crisis. Om efficiënter en effectiever te gaan werken, moeten de accountantspraktijken meegaan met de technologische ontwikkelingen en gebruik maken van de nieuwe innovatietechnieken. De accountant moet meer adviseren, omdat het werkterrein van de accountant steeds meer van standaardwerk naar advisering verschuift. De accountant moet meer sturingsinformatie leveren. Uit de enquête is ook gebleken dat MKB-ondernemers hun organisatie het meest sturen op omzetcijfers, liquiditeit(bankstanden), orderportefeuille en tussentijdse cijfers. De accountant zou dus deze sturingsinformatie kunnen leveren. Dit kan door middel van Dashboarding. De accountant moet zijn dienstverlening aanpassen op basis van de jonge- en oude generatie ondernemers, omdat er een verschil blijkt te zijn tussen de behoefte van de jonge en oude generatie.80 In het volgende hoofdstuk zal antwoord gegeven worden op de hoofdvraag in dit onderzoek: Aan welke randvoorwaarden dient de MKB-accountant te voldoen om in te kunnen spelen op de informatiebehoefte van de klanten, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen? Dit zal gedaan worden aan de hand van hoofdstuk 2, 3 en 4.
80
Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3
44
5. Randvoorwaarden waar de MKB-accountant aan moet voldoen In het vorige hoofdstuk is beschreven welke mogelijke aanpassingen de accountant in zijn huidige dienstverlening moet verrichten. In dit hoofdstuk zal antwoord worden gegeven op de hoofdvraag. In paragraaf 5.1 zal ingegaan worden op de randvoorwaarden waar de MKB-accountant aan moet voldoen om in te kunnen spelen op de informatiebehoefte van de klanten, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen. Dit zal gedaan worden aan de hand van hoofdstuk 2, 3 en 4. Verder zal in paragraaf 5.2 mogelijkheden gegeven worden voor vervolgonderzoek. 5.1 Randvoorwaarden MKB-accountant Het is raadzaam dat de accountant aan de volgende randvoorwaarden voldoet, zodat hij kan inspelen op de informatiebehoefte van de klanten, rekening houdend met de huidige ontwikkelingen: De accountant moet innovatiever zijn Uit hoofdstuk 2 blijkt dat er een verplichting is met betrekking tot SBR, waardoor de accountant mee moet gaan met de huidige ontwikkelingen en innovatiever moet zijn. Daarnaast blijkt uit hoofdstuk 2 dat de klanten van de accountantspraktijken prijsbewuster zijn geworden. Dit komt ook uit de afgenomen enquête naar voren. Uit de voorafgaande hoofdstukken blijkt dus dat de accountant innovatiever moet zijn. De rol van de accountant zal in de toekomst veranderen door de technologie. Innovatief zijn helpt de accountant om zich in deze omstandigheden te kunnen onderscheiden. De huidige dienstverlening van de accountants bestaande uit het samenstellen van financiële informatie, zoals jaarrekeningen en aangiften kunnen namelijk door de nieuwe innovatietechnieken bijna gratis worden gedaan. Accountants neigen ernaar de huidige ontwikkelingen als bedreigend te ervaren. Echter bieden de huidige ontwikkelingen juist kansen en mogelijkheden aan de accountant om toegevoegde waarde aan zijn klanten te leveren. Volgens visionairs vinden de accountants het moeilijk om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen. Dit komt doordat ze al levenslang op de oude manier werken en willen blijven werken. Het is voor veel mensen moeilijk om de oude manier om te zetten naar de nieuwe manier van werken. Dit heeft tijd nodig. Hierdoor wordt verwacht dat dit in de toekomst zal veranderen.81
81
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2
45
De accountant moet communicatief vaardig zijn Uit de voorgaande hoofdstukken is gebleken dat advisering een belangrijke inkomstenbron is voor de accountant. Uit de interviews is gebleken dat de accountant meer moet adviseren. Echter vinden de visionairs dat de accountant niet communicatief vaardig is om te kunnen adviseren, omdat een adviseur goede vragen stelt, terwijl een accountant meer een technicus is.82 Daarnaast is gebleken uit de enquête dat de respondenten ook meer geadviseerd willen worden door hun accountant.83 Om te kunnen adviseren dient de accountant zich te ontwikkelen op het gebied van communicatieve vaardigheden. De accountant moet betrokken zijn bij de onderneming Uit de afgenomen interviews en de enquête blijkt dat de accountant betrokken moet zijn bij de onderneming van zijn klant.84 De MKB-ondernemers willen dat hun accountant goed bereikbaar is. Daarnaast willen ze graag persoonlijk contact met de accountant, dat de accountant beschikbaar is en betrokken is bij de onderneming.85 De klanten van de accountantspraktijken vinden het dus belangrijk dat ze een band met hun accountant hebben. De accountant dient hier rekening mee te houden om een goede relatie met zijn klanten te behouden. De accountantspraktijken moet gebruik maken van de juiste software Als de accountant mee wil gaan met de huidige ontwikkelingen dient hij te beschikken over de juiste software. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie soorten software voor de adviespraktijk: Software die het primaire proces, van vastleggen tot aangifte, ondersteunt (onder andere boekhoud-, rapportage- en fiscale aangiftesoftware). Hier gaat het vaak om bestaande software die de accountant zo efficiënt mogelijk moet gebruiken, zodat hij daar informatie uit ontleent om zijn klanten te kunnen adviseren. Software voor het online samenwerken met klanten. Hiermee voert de accountant samen met de klant de administratie. Door de administratie continu bij te werken kan een accountant sneller adviseren, als dat nodig is. Een portaaltoepassing kan worden gebruikt om frequent informatie aan klanten beschikbaar te stellen. Hierbij kan gedacht worden aan de bedrijfscloud. Software specifiek voor de adviespraktijk (onder andere tussentijdse verslaggeving en data-analyse-software). Deze software wisselt gegevens uit die de accountant bijhoudt binnen andere softwaresystemen, zoals de boekhouding. Het werken met deze specifieke software is pas opportuun als de hiervoor genoemde software op orde is. De accountant die nog de traditionele diensten levert, beschikt al over de eerstgenoemde software. Om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen dient de accountant over de drie soorten software te beschikken. 86
82
Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 84 Kuypers, J.W., interview 27 maart 2012, zie bijlage 1 en Kok, P. de, interview 19 april 2012, zie bijlage 2 85 Enquête 23 april 2012, zie bijlage 3 86 Accountant (2012). Geraadpleegd op 27 juni 2012 via: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:y8v0zDmL5QQJ:www.accountant.nl 83
46
De accountantspraktijken moeten hun personeel opleiden Accountantspraktijken dienen over het juiste type personeel te beschikken om aan de klantbehoefte te voldoen. Hierdoor moeten de accountantspraktijken hun personeel opleiden, bijvoorbeeld op het gebied van communicatieve vaardigheden. De accountantspraktijken dienen dus opleidingen aan te bieden voor hun medewerkers om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen en om aan de klantbehoefte te voorzien.
47
5.2 Voorstellen voor vervolgonderzoek In deze paragraaf zal allereerst ingegaan worden op de punten die niet in dit onderzoek zijn verricht. Vervolgens zullen er voorstellen voor vervolgonderzoek gegeven worden. In dit onderzoek zijn er geen gesprekken gevoerd met de accountants die de traditionele diensten leveren en er is geen discussiebijeenkomst georganiseerd met de drie groepen (visionairs, ondernemers en accountants die traditionele diensten leveren). Dit is niet gedaan, omdat er niet voldoende tijd was om dit te organiseren. Dit zou een mogelijkheid zijn voor verder onderzoek, omdat de visie van de visionairs op bepaalde punten tegenstrijdig zijn met de uitkomsten van de enquête. Daarnaast is een voorstel om onderzoek te verrichten voor middelgrote of grote ondernemingen, omdat dit onderzoek alleen gericht is op de kleine ondernemingen, zonder controleplicht. Wellicht zal de uitkomst anders zijn als er een onderzoek wordt verricht naar middelgrote of grote ondernemingen, omdat de informatiebehoefte verschillend kan zijn. Tevens kan voorgesteld worden om gesprekken of bijeenkomsten met MKB-ondernemers te organiseren om de huidige ontwikkelingen en mogelijkheden aan hen toe te lichten en te vragen wat de ondernemers echt willen. Uit de enquête uitkomsten en de reacties van de opdrachtgever en visionairs blijkt namelijk dat de MKB-ondernemers onwetend zijn met betrekking tot de huidige ontwikkelingen. Verder is er een voorstel om onderzoek te verrichten op basis van de branche van ondernemingen. Dit zal een duidelijker beeld geven van de informatiebehoefte per branche, omdat de wensen tussen verschillende branches anders kunnen zijn. Ten slotte kan voorgesteld worden om dezelfde onderzoek over een aantal jaren te verrichten. Het is mogelijk dat er dan andere resultaten naar voren zullen komen dan nu blijkt uit dit onderzoek, omdat de ontwikkelingen zich zullen doorzetten. Door het verrichten van de bovenstaande vervolgonderzoeken zal dit onderzoek duidelijker en krachtiger worden. De informatie die voort is gekomen uit de onderzoeksmethoden van dit onderzoek heeft namelijk onvoldoende geleid om tot duidelijke aanbevelingen te komen.
48
Literatuurlijst Internetbronnen: Account Software Groep (2012). Visionplanner. Geraadpleegd op 10 mei 2012 via http://www.accountsoftware.nl/overige_produkten-visionplanner.aspx Accountancynieuws (2011). Accountancy…hoe nu verder?. Geraadpleegd op 29 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict/accountancy…hoe-nuverder.107487.lynkx Accountancynieuws (2010). Accountants en SBR. Geraadpleegd op 3 maart 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt/accountants-en-sbr-aangeleerdehulpeloosheid-aan.93481.lynkx Accountancynieuws (2011). Deloitte en KvK digitaliseren rapportageproces. Geraadpleegd op 11 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict Accountancynieuws (2010). Hans Verkruijsse over de toekomst van XBRL/SBR: Continuous monitoring en continuous auditing. Geraadpleegd op 10 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt Accountancynieuws (2012). Is er nog toekomst voor horizontaal toezicht?. Geraadpleegd op 31 mei 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/commentaar/weblog/is-er-nog-toekomstvoor-horizontaal-toezicht.110852.lynkx Accountancynieuws (2008). YOB 6.0 dashboard geeft inzicht in financiële kengetallen. Geraadpleegd op 22 juni via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict/yob-6-0dashboard-geeft-inzicht-in-financiele.66076.lynkx Accountancyinnovatie (2012). 2012: Crisis. Geraadpleegd op 25 april 2012 via http://accountancyinnovatie.blogspot.com/ Accountancynieuws (2012). Cijfers SBR-aanleveringen in 2011. Geraadpleegd op 28 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict/cijfers-sbr-aanleveringen-in2011.108744.lynkx Accountancynieuws (2011). Intermediair afwachtend ten opzichte van SBR. Geraadpleegd op 28 februari 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/ict/intermediair-afwachtendten-opzichte-van-sbr.107432.lynkx Accountancynieuws (2011). Ontwikkeling MKB-accountantsmarkt oligopolie?. Geraadpleegd op 26 april 2012 via http://www.accountancynieuws.nl/actueel/accountancymarkt/ontwikkeling-mkbaccountantsmarkt-oligopolie.101589.lynkx
49
Accountant (2009). Het openbaar accountantsberoep in kaart gebracht. Geraadpleegd op 27 juni 2012 via: http://www.accountant.nl/readfile.aspx?ContentID=24675&ObjectID=203623&Type=1&File =0000032158_Openbaar_beroep_in_kaart.pdf Accountant (2011). MKB kan duurzamer. Geraadpleegd op 23 juni via http://www.accountant.nl/Accountant/Nieuws/Kantoorhoudend+mkb+kan+duurzamer.aspx Accountant (2011). NFI en MVO. Geraadpleegd op 23 juni via http://www.accountant.nl/Accountant/Dossiers/NFI+MVO/Artikelen+uit+de+Accountant+en +Accountant.aspx Accountant (2012). Software voor de adviespraktijk. Geraadpleegd op 27 juni 2012 via: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:y8v0zDmL5QQJ:www.accountant.nl Bankingreview (2010). Krediet-rapportage. Geraadpleegd op 10 februari 2012 via http://www.bankingreview.nl/?portlet=bankingreview&page=kennisbank/download&id=2211 5&no= Belastingdienst (2008). Horizontaal toezicht samenwerken vanuit vertrouwen. Geraadpleegd op 23 juni 2012 via https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:BsEGftQlkw0J:download.belastingdienst.nl Bens Periodieken (2010). Onderzoek naar de optimalisering van de commerciële processen binnen accountantsorganisaties. Geraadpleegd op 7 juli 2012 via http://www.bens.nl/accountants/marktonderzoek.html Cijferenstatistieken (2011). Aantal accountants in Nederland in 2011. Geraadpleegd op 21 juni 2012 via http://cijfersenstatistieken.nl/economie/aantal+accountants+zijn+er+in+nederland+in+2011/ Computable (2011). Banken kiezen XBRL voor kredietrapportage. Geraadpleegd op 3 maart 2012 via http://www.computable.nl/artikel/nieuws/overheid/3156225/1277202/bankenkiezen-xbrl-voor-kredietrapportage.html Cooking the books (z.j.). De jaarrekening verdwijnt. HOERA?. Geraadpleegd op 5 maart 2012 via www.cookingthebooks.nl/p/1/102/5e-column%253A Deponering (z.j.). Deponering Algemeen. Geraadpleegd op 12 maart 2012 via http://www.deponering.nl/?show=home-deponering Drimble (2012). Ketentest aanlevering kredietrapportages via SBR aan banken succesvol. Geraadpleegd op 6 maart 2012 via http://drimble.nl/dossiers/accountancy/7367638/ ICT-special (2011). SBR is vooral procesintegratie. Geraadpleegd op 3 maart 2012 via https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:CChi-PUVyq8J:www.pleinplus.nl/algemeen Kamer van Koophandel (2011). Deponeren jaarrekening. Geraadpleegd op 12 februari 2012 via http://www.kvk.nl/over-de-kvk/uw-inschrijving-bij-de-kamer-van-koophandel/
50
Kamer van Koophandel (2012). Handleiding Jaarrekeningen. Geraadpleegd op 30 mei 2012 via www.kvk.nl/.../Handleiding%20Jaarrekeningen_tcm14-125874.pdf NBA (z.j.). MVO. Geraadpleegd op 23 juni 2012 via http://www.nba.nl/Vaktechniek/Vaktechnische-themas/Mvo/ Ondernemingsplannen (2011). Cloud computing voor ZZP’ers/ondernemers. Geraadpleegd op 26 maart 2012 via: http://www.ondernemingsplannen.nl/blog/cloud-computing-voor-zzpersondernemers/ Onderzoeksbureau GBNED (2011). IB en VPB aangiftes in 2013 niet meer via BAPI . Geraadpleegd op 11 februari 2012 via www.elsevierfiscaal.nl/filedownload/11094/entry/146/collection Rabobank (2011). Accountancybranche aan de vooravond van verandering. Geraadpleegd op 26 april 2012 via http://www.pleinplus.nl/algemeen/toonbijlage.asp?id=13893 Roza (2011). Het hangt in de lucht... Stormachtige ontwikkelingen in de accountancy. Geraadpleegd op 3 maart 2012 via http://www.roza.nl/nieuws/395/blog-het-hangt-in-de-luchtstormachtige-ontwikkelingen-in-de-accountancy/ Tuacc (2012). Automatisering haalt de accountant in. Geraadpleegd op 6 maart 2012 via http://www.tuacc.com/2012/02/29/automatisering-haalt-de-accountant-in/ UNIT4 Business Software (z.j.). UNIT4 SBR en UNIT4 DigiPoort. Geraadpleegd op 11 februari 2012 via http://www.unit4.nl/producten/branchespecifieke-applicaties/unit4accountancy/informatie/sbr Wietsma, H. (2011). Hoe tevreden zijn ondernemers nu over hun accountant?. Geraadpleegd op 14 maart 2012 via http://janwietsma.nl/component Wikipedia (2012). Accountant. Geraadpleegd op 13 maart 2012 via http://nl.wikipedia.org/wiki/Accountant#Controle XR Magazine (2011). De 10 belangrijkste technologische trends van 2012. Geraadpleegd op 14 maart via http://www.xr-magazine.nl/nieuws/1192/trends-ontwikkelingen/de-10-belangrijkstetechnologische-trends-van-2012
51
Bijlage 1 Interview Jan Willem Kuypers Interview Jan Willem Kuypers KPMG Interviewschema Inleiding Voorstellen. Wij verrichten een onderzoek voor Mark Bisschop. Om het onderzoek te verrichten willen wij een interview afnemen. Het interview is van belang om te achterhalen wat de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche zijn. Het doel van het interview is om de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche in kaart te brengen. Het onderwerp van het interview zijn de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche. Verwerking gegevens/vertrouwelijkheid: de gegevens worden verwerkt in de scriptie. Voordat de gegevens definitief worden verwerkt, wordt er eerst toestemming gevraagd van de geïnterviewde. Duur van het interview is ongeveer 40 minuten. Heeft de geïnterviewde nog vragen vooraf? Middenstuk Accountant 1. Wat zijn de vijf belangrijkste ontwikkelingen in de accountancybranche? 2. Willen de accountants wel mee gaan met de huidige ontwikkelingen, waarom wel/niet? 3. Kunnen de accountants wel mee gaan met de toekomst? 4. Hoelang kunnen de accountants nog op de huidige manier doorgaan? 5. Waarom moeten de accountants gaan innoveren? 6. Wat is er nodig om die consultatiefheid te onderbreken? 7. Wat zou er moeten veranderen in de samenstelpraktijk? 8. Wat denkt u dat de rol van de accountant is in de toekomst? 9. Hoe moet de dienstverlening eruit zien met betrekking tot de MKB-accountant? 10. Wat zou de accountant hiervoor moeten doen? 11. Hoe zal het verdienmodel van de accountant is de toekomst er uit zien? 12. In hoeverre past de jaarrekening nog in de toekomst?
52
Klant 1. 2. 3. 4. 5.
Hecht de klant nog waarde aan de jaarrekening? Welke informatie wil de klant altijd weten van de accountant? Wat denkt u dat de MKB-ondernemers van de huidige ontwikkelingen vinden? Waar zien de MKB-ondernemers toegevoegde waarde in hun accountant? Hoe zal de communicatie in de toekomst tussen de accountant en de klant plaatsvinden volgens u? Meer digitaal in plaats van face 2 face?
Slot Einde van het gesprek aankondigen. Heeft de geïnterviewde nog vragen? Uitkomsten interview: 4 belangrijkste ontwikkelingen volgens Jan Willem Kuypers De accountant moet rekening houden met automatisering, De klant kan zelf meer doen dus de basis werk wordt geautomatiseerd dus de klant vraag wordt anders, de accountant moet meer de adviesfunctie gaan vervullen en de accountant bestaat over 8 jaar niet meer. De basis functie van de accountant is het verwerken van de administratieve gegevens (boekhouding), dit zal in de toekomst overgenomen worden door de banken. Daarnaast zal dit ook gelden voor de aangifte aan de Belastingdienst. De fiscalist zal dan ook vervolgens verdwijnen, want de fiscale regelgeving zal worden vereenvoudigd. De ondernemer hoeft geen advies/informatie in te winnen bij een fiscalist, want de heffing wordt vereenvoudigd. Er is horizontaal toezicht. Hierdoor worden de controletechnieken van de Belastingdienst anders. De controletechnieken zijn namelijk niet meer achter af maar vooraf, door middel van systemen. Bijvoorbeeld als er gezegd wordt dat er een onderdeel niet meer aftrekbaar is dan ontstaat er ook geen discussie of het wel of niet aftrekbaar is. De banken hebben Finbox gelanceerd als digitale brievenbus. Hiermee kunnen de bankgegevens ingelezen worden. De ondernemer kan dan bij de bank zijn nota ophalen. De ondernemers kunnen dan de bankgegevens in lezen en dus gebruik maken van het boekhoudprogramma van de banken. Vroeger was het zo dat je de gegevens moest over typen, maar nu is het gewoon inlezen. De samenstelpraktijk en fiscale praktijk zullen samen gaan. Fiscalisten zeggen dat de aangifte blijft en samenstellers zeggen dat het samenstelrapport blijft. Volgens Jan Willem Kuypers worden de samenstelpraktijk en fiscale praktijk samen gevoegd. Het wordt dan een product.
53
Hoe kijkt de accountant naar de ontwikkeling Volgens Jan Willem Kuypers kijkt de accountant met ogen dicht naar de ontwikkelingen in de accountancybranche. De accountant ziet wel dat er ontwikkelingen zijn maar, maar ze vinden het moeilijk om zich aan te passen aan de huidige ontwikkelingen. Dit komt doordat ze al levenslang op de oude manier werken en willen blijven werken. Het is voor veel mensen moeilijk om de oude manier om te zetten naar de nieuwe manier van werken. Dit heeft tijd nodig. De jonge generatie ziet het wel zitten om mee te gaan met de ontwikkelingen, maar de oude generatie houdt zich vooral rustig. Dit komt doordat de jonge generatie al gewend is aan smartphones en tablets. In de toekomst zal er een verschil ontstaan tussen de jonge- en de oudere generatie. Wat er nodig is om de consultatiefheid te onderbreken Het is niet verstandig om energie in te steken in de oude generatie, omdat je ze anders uit hun balans haalt. Een mogelijkheid voor de oude generatie is dat ze een andere functie kunnen vervullen. Verdienmodel Het huidige verdienmodel zal door de ontwikkelingen niet werken, omdat de prijzen van de accountant zullen gaan dalen. Hoewel er steeds minder geld binnen komt bij de accountant is er wel behoefte om mensen op te leiden en nieuwe systemen aan te schaffen. Zo zal er veel tijd en energie in de jonge generatie gestoken worden, zodat ze hun werk optimaal kunnen verrichten. Dus de accountantskantoren dienen opleidingen aan te bieden voor hun jonge medewerkers om mee te gaan met de huidige ontwikkelingen. Advisering is voor de accountant in de toekomst de enige inkomstenbron. Jan Willem Kuypers denkt dat er een aantal mensen zijn die niet kunnen adviseren. Een adviseur is iemand die praat met de klant en is dus meer een interviewer. Een adviseur stelt goede vragen aan de klant zodat de klant zijn probleem/vraag goed kan beargumenteren. Een accountant is meer een technicus. In de toekomst zal de prijs omlaag gaan, de behoefte van automatisering wordt groter en ook de invloed van opleiding zal groter worden. Sommige accountants denken ook aan een andere ontwikkeling, namelijk data-analyse. Dataanalyse kan misschien voor de accountants en ook voor de oude generatie een bron van inkomsten zijn. Dit zal ook op een duur verdwijnen. Hoe wil de accountant nog doorgaan op de huidige manier De klant beslist wat de accountant gaat doen. Hierbij speelt de branche, omvang, sturing, familie bedrijf, nieuwe technologie, starter onderneming en oude onderneming een rol. Volgens Jan Willem Kuypers zijn er ondernemers die van de huidige ontwikkelingen af weten, maar zich aan de oude manier vasthouden. Dit doen ze omdat ze meer vertrouwen hebben in de oude manier van werken. De ondernemer wordt pas geprikkeld op het moment dat er een ander accountantskantoor komt met een goedkopere prijs, omdat deze werkt met nieuwe technieken. Indien de economische tijd blijft doorzetten dan zal dit een omslag zijn in de accountancybranche en op het moment dat de economische tijd aantrekt dan zal de omslag minder snel gaan. Het hangt dus af van het type klant en de economische tijd.
54
Toegevoegde waarde van de jaarrekening Volgens Jan Willem Kuypers is de toegevoegde waarde van de jaarrekening nul, want het heeft geen enkele waarde en het past niet meer in de toekomst. De jaarrekening is gebaseerd op het verleden en is voor de ondernemers geen sturingsinformatie. Het is voor ondernemers pas sturingsinformatie als er dagelijks, wekelijks of maandelijks de financiële gegevens bekend worden. Door gebruik te maken van de nieuwe technieken (scannen, downloaden en inlezen van de facturen) kan dit behaald worden. Een jaarrekening is voor de ondernemer meer een bevestiging over zaken die de ondernemer al weet. De shareholders hebben er meer belang bij om dagelijks informatie van de onderneming te ontvangen, omdat ze eerder op de hoogte zijn van ups en downs van de onderneming. Informatie die de klant altijd wil weten van de accountant. De klanten willen graag van hun accountants management informatie ontvangen. Management informatie is belangrijk voor ondernemingen, omdat ze op basis van die informatie worden gestuurd. De informatie is per onderneming verschillend, een financiering wordt bijvoorbeeld gestuurd op basis van cashflow. Weten de accountant wel wat de klanten willen? De accountants weten wat de klanten willen, maar ze doen er niets aan. Een valkuil van de dienstverlening is dat de accountants denken dat ze weten wat de klanten willen, echter blijkt dit in de werkelijkheid niet zo te zijn. De MKB-ondernemingen willen voor een deel wel mee gaan met de huidige ontwikkelingen, maar de andere deel vertrouwt er niet op. Op dit moment zijn de prijzen kunstmatig hoog, dit komt door het opleiden van het eigen personeel en het aanschaffen van software. Daarnaast zijn er veel klanten die niet trouw zijn aan het accountantskantoor zelf. Het is de vraag of het nog mogelijk is om het accountantskantoor te kunnen verkopen aan iemand anders, zonder dat de klanten weggaan. Indien het niet mogelijk is om het accountantskantoor te verkopen dienen ze veel langer door te werken. Het sentimentele gevoel in de markt: als de klanten weinig betalen voor een accountant dan geloven de ondernemingen niet in een accountant. Als het slechter gaat met de economie (recessie) ontvangen de ondernemingen minder geld, waardoor ze bereid zijn om over te stappen naar een goedkopere accountant. Sociale media De ondernemers maken weinig gebruik van sociale media. In de toekomst zal er veel gecommuniceerd worden via sociale media maar face to face gesprekken zullen altijd behouden worden. Nu gaat 99% van de communicatie over het vak, maar in de toekomst zal dit 60% over het vak gaan en 40% om contact te onderhouden met de klant. De accountant dient in de toekomst te kijken hoe ze die 40% gaan verwerken in hun verdienmodel. De vraag is of ze dit gaan doorberekenen aan de klant of juist niet. Bij KPMG is het ‘gratis’, eigenlijk is het investeren om zo een goede relatie te behouden met de klanten. Elke accountantskantoor gaat er anders mee om.
55
Bijlage 2 Interview Pieter de Kok Interview Pieter de Kok Coney, 19 april 2012 Interviewschema Inleiding Voorstellen. Wij verrichten een onderzoek voor Mark Bisschop. Om het onderzoek te verrichten willen wij een interview afnemen. Het interview is van belang om te achterhalen wat de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche zijn. Het doel van het interview is om de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche in kaart te brengen. Het onderwerp van het interview zijn de huidige ontwikkelingen in de accountancybranche. Verwerking gegevens/vertrouwelijkheid: de gegevens worden verwerkt in de scriptie. Voordat de gegevens definitief worden verwerkt, wordt er eerst toestemming gevraagd van de geïnterviewde. Duur van het interview is ongeveer 40 minuten. Heeft de geïnterviewde nog vragen vooraf? Middenstuk Accountant 1. Wat zijn de vijf belangrijkste ontwikkelingen in de accountancybranche? 2. Willen de accountants wel mee gaan met de huidige ontwikkelingen, waarom wel/niet? 3. Kunnen de accountants wel mee gaan met de toekomst? 4. Hoelang kunnen de accountants nog op de huidige manier doorgaan? 5. Waarom moeten de accountants gaan innoveren? 6. Wat is er nodig om die consultatiefheid te onderbreken? 7. Wat zou er moeten veranderen in de samenstelpraktijk? 8. Wat denkt u dat de rol van de accountant is in de toekomst? 9. Hoe moet de dienstverlening eruit zien met betrekking tot de MKB-accountant? 10. Wat zou de accountant hiervoor moeten doen? 11. Hoe zal het verdienmodel van de accountant is de toekomst er uit zien? 12. In hoeverre past de jaarrekening nog in de toekomst?
56
Klant 1. 2. 3. 4.
Hecht de klant nog waarde aan de jaarrekening? Welke informatie wil de klant altijd weten van de accountant? Wat denkt u dat de MKB-ondernemers van de huidige ontwikkelingen vinden? Waar zien de MKB-ondernemers toegevoegde waarde in hun accountant? 5. Hoe zal de communicatie in de toekomst tussen de accountant en de klant plaatsvinden volgens u? Meer digitaal in plaats van face 2 face?
Slot Einde van het gesprek aankondigen. Heeft de geïnterviewde nog vragen? Uitkomsten interview: 4 belangrijkste ontwikkelingen in de accountancybranche volgens Pieter de Kok: Achterliggende gedachte van SBR vindt Pieter de Kok belangrijk. Hiermee wordt de standaardisatie van berichtenverkeer door de keten heen bedoeld. Bijvoorbeeld in de sector transport. Dat de hele communicatie tussen transportbedrijf en ondernemer, transportbedrijf onderling, transportbedrijf met accountant en transportbedrijf met Belastingdienst optimaal verloopt. Als dat berichtenverkeer gestandaardiseerd wordt dan kunnen de accountants daar een belangrijke rol in spelen. SBR zorgt hierbij voor verdere digitalisering van berichtenverkeer op sector niveau. Echter ziet Pieter de Kok SBR in de vorm van verkorte jaarrekening, verkorte winst en verliesrekening aangifte niet als enorme innovatieve drijver van het vak. Veel ondernemers gaan samen werken met andere ondernemers die Cloud-diensten ontwikkelingen. Er worden steeds meer Cloudachtige oplossingen aangeboden. Hierdoor kunnen de ondernemers zich focussen op zaken die ze belangrijk vinden. Klanten helpen met Dashboarding en monitoring. Bij Dashboarding wordt het resultaat en liquiditeitsprognose in een overzichtelijk dashboard weergegeven. De ondernemer heeft dan direct inzicht in de financiële situatie van zijn onderneming. Er wordt aan de gerapporteerde data een waardeoordeel gehangen. Dit betekent dat je dicht op je ondernemer gaat zitten. Samen met de klant gaat de accountant na waar de ondernemer op moet sturen, waar de data liggen, hoe ze de data snel beschikbaar krijgen en hoe dit wordt gemeten. Dit is monitoring en Real Time Assurance, ook in de samenstelpraktijk. Met behulp van Real Time Assurance wordt de geautomatiseerde financiële informatie van de ondernemer verkregen die on-line real time kan worden beoordeeld. De accountant moet zich niet meer als cijferman, maar als adviseur ontwikkelen. Pieter de Kok gelooft hier zelf niet in, omdat hij veel accountants ziet die hier niet geschikt voor zijn. Hij vindt dat de accountants moeten oppassen dat ze niet worden ingehaald door een hele andere beroepsgroep die dat beter kunnen, zoals mensen die communicatief heel vaardig zijn. Er is een druk op het innovatiever werken in de accountancybranche. Hierdoor zijn sommige kantoren zich nu gaan specialiseren in Balans Mediation. Balans Mediation heeft betrekking op conflictoplossing. Hierbij is te denken aan een mediator als contactbemiddelaar, bijvoorbeeld een advocaat.
57
Waarom willen de accountants niet meegaan met de huidige ontwikkelingen De accountants hebben geen zin om mee te gaan, omdat ze merken dat de klant ziet dat het sneller en goedkoper kan door de nieuwe innovatietechnieken. Hierdoor gaat het verdienmodel van de accountant op zijn kop. Hoe langer ze deze ontwikkeling kunnen tegenhouden, hoe beter het is voor de accountantskantoren. Er zijn nog steeds accountantskantoren die een jaarrekening in Word maken voor €3.000, - terwijl het met de nieuwe technieken voor €150, - kan. Volgens Pieter de Kok en Kuypers zijn banken in de toekomst in staat om een accountantskantoor te zijn. Ze hebben alle data en technieken. Rol van de accountant in de toekomst De accountants moeten zich richten op de analyse van data en transactie. Daarnaast moeten ze zich ook richten op de proces- en techniekkant. De accountant moet nadenken over welke nieuwe diensten hij kan bieden, die betrekking hebben op zijn vakgebied. De accountant is opgeleid rondom cijfers, proces en transacties. Volgens Pieter de Kok moet de accountant zich richten op klanten bedienen via een dashboard, klanten bewaken via een portal, snel communiceren, zekerheid geven over IT systemen en over de kwaliteit van data en processen. Hecht de klant waarde aan de jaarrekening Volgens Pieter de Kok hecht de klant geen waarde aan de jaarrekening, maar is het voorlopig een wettelijke verplichting. Veel accountantskantoren leven op gratie van de wet. In plaats van een jaarrekening kan Real Time Assurance komen, dus elke dag een jaarrekening met een druk op de knop. De jaarrekening blijft zolang de wettelijke bescherming er is. De ondernemer kijkt vooruit in plaats van achteruit. Dus de jaarrekening heeft weinig betekenis voor de ondernemer. De ondernemer heeft behoefte in veel meer inzicht in welke ondernemersrisico’s hij loopt, wat de kwaliteit is van zijn managementrapportage en waar hij op kan sturen. Informatiebehoefte van de klant De MKB-ondernemer is vooral geïnteresseerd in kostenbesparing en hoe het sneller en goedkoper kan. Voor de klant is de accountant een faciliterend orgaan die helpt om af en toe kritisch naar de cijfers te kijken. Volgens dhr. De Kok is de accountant niet meer de vertrouwensman van de klant, echter zijn er wel uitzonderingen volgens hem. De accountants moeten meer adviseren over hoe je systemen inricht, hoe het zit met de interne beheersing, hoe het is met hacking, hoe het is met beveiliging. Als je hierover adviseert heb je als accountant toegevoegde waarde volgens dhr. De Kok. Volgens Pieter de Kok moet de accountant zich richten op klanten bedienen via een dashboard, klanten bewaken via een portal, snel communiceren, zekerheid geven over ITsystemen en over de kwaliteit van data en processen. Het onderwijs is helaas niet zover vindt Pieter de Kok. Er is een gat tussen mensen die nu afstuderen en waar de markt behoefte aan heeft. De opleidingen moeten vakken hebben als data-analyse, procesmining, testen van general IT controls, inrichten van ICT systemen, architectuur, hacking en dat soort vakken. Focus op techniek, communicatie en debattraining.
58
Communicatie met de klant De accountant zal 70% van de tijd besteden aan het analyseren van de data voor de onderneming. De accountant dient nog steeds face to face naar de klant gaan om gesprekken of discussies te voeren. Volgens de Kok en Kuypers blijft de face to face communicatie altijd bestaan. De frequentie en intensiteit van de communicatie zal toenemen. Daarnaast zal de manier van communicatie gedeeltelijk veranderen. Nu wordt al veel gedeeld via social media, zoals Twitter en TUACC.
59
Bijlage 3 enquête uitkomsten 1. Hoeveel medewerkers (incl. parttimers) zijn er werkzaam binnen uw organisatie?
1 – 10 11 – 25 26 – 50 > 50
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
64,5% 24,2% 11,3% 0,0%
40 15 7 0
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
1,6% 14,5% 6,5% 12,9% 0,0% 0,0% 1,6% 54,8% 8,1%
1 9 4 8 0 0 1 34 5
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
4,8% 16,1% 32,3% 46,8%
3 10 20 29
2. In welke branche is uw organisatie met name werkzaam?
Agrarisch, Landbouw en visserij Industrie Bouw Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer Dienstverlening Overige 3. Wat is uw leeftijd?
<30 jaar 31 – 40 jaar 41 – 50 jaar >50
60
4. Welk van onderstaande werkzaamheden worden uitbesteed aan een intermediair (accountant, administratiekantoor of fiscaal adviseur)? Zet een kruisje in de tabel hieronder (meerdere antwoorden mogelijk)
beantwoorde vraag
Ja
Nee
Voeren van administratie
26,7% (16)
Verzorgen van de aangiftes omzetbelasting Maand en/of kwartaalrapportages
43,3% (26)
Samenstellen van de jaarrekening (inclusief publicatiestukken KvK) Aangifte inkomstenbelasting en/of vennootschapsbelasting Verzorgen van de loonadministratie
95,1% (58)
26,3% (15)
85,2% (52) 93,4% (57)
62
Reactie telling
73,3% (44) 56,7% (34) 73,7% (42) 4,9% (3)
60
14,8% (9) 6,6% (4)
61
60 57 61
61
5. Besteed uw organisatie één of meer van bovenstaande werkzaamheden uit aan een accountant(skantoor)?
Ja Nee
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
88,7% 11,3%
55 7
61
6. In hoeverre bent u tevreden met de diensten van uw intermediair die u in vraag 4 hebt aangekruist?
Tevreden
beantwoorde vraag
61
overgeslagen vraag
1
Neutraal
Ontevreden
Reactie telling
0,0% (0)
37
2,8% (1)
36
3,4% (1)
29
1,7% (1)
58
Voeren van administratie
64,9% (24)
Verzorgen van de aangiftes omzetbelasting Maand en/of kwartaalrapportages
75,0% (27)
Samenstellen van de jaarrekening (inclusief publicatiestukken) Aangifte inkomstenbelasting en/of vennootschapsbelasting Verzorgen van de loonadministratie
89,7% (52)
35,1% (13) 22,2% (8) 51,7% (15) 8,6% (5)
90,6% (48)
7,5% (4)
1,9% (1)
53
81,0% (47)
19,0% (11)
0,0% (0)
58
44,8% (13)
7. Waarom laat u uw intermediair uw jaarrekening samenstellen? (meerdere antwoorden mogelijk)
beantwoorde vraag
61
overgeslagen vraag
1
Reactie Reactie percentage telling Omdat het wettelijk verplicht is voor het deponeren bij de kamer van Koophandel. Omdat ik hier toegevoegde waarde aan hecht. Omdat de bank hier om vraagt. Overige, namelijk
55,7%
34
59,0%
36
13,1% 18,0%
8 11
62
8. Kunt u uit onderstaand overzicht de 3 belangrijkste aspecten die u van belang vindt in de waardering van uw intermediair selecteren?
Intermediair is dichtbij gevestigd Persoonlijk contact met mijn contactpersoon De intermediair is branchespecialist De intermediair biedt ook andere diensten aan (one-stop shopping) De intermediair is goed bereikbaar en beschikbaar De intermediair is betrokken bij de onderneming De intermediair is innovatief en gaat mee met nieuwe ontwikkelingen De kosten van de intermediair zijn laag ten opzichte van concurrenten De intermediair heeft specialisten ter beschikking ter ondersteuning Overige, namelijk
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
24,2% 67,7%
15 42
6,5% 6,5%
4 4
37,1%
23
54,8%
34
24,2%
15
19,4%
12
30,6%
19
8,1%
5
9. Welk cijfer geeft u voor het jaarrapport als product? (1 = ik heb er niks aan, 10 = ik heb hier erg veel aan en kan niet zonder)
beantwoorde vraag
Reactie percentage 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0,0% 1,6% 0,0% 0,0% 6,5% 9,7% 27,4% 37,1% 9,7% 8,1%
62
Reactie telling 0 1 0 0 4 6 17 23 6 5
63
10. Wanneer ontvangt u de jaarrekening doorgaans?
Binnen een halfjaar na afsluiting van het boekjaar Tussen een half jaar en een jaar na afsluiting van het boekjaar Meer dan een jaar na afsluiting van het boekjaar Dat verschilt heel erg
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
62,9%
39
24,2%
15
3,2%
2
9,7%
6
11. Hoe vaak wilt u het liefst uw financiële rapportages ontvangen van uw intermediair?
Geen rapportages gewenst Per jaar Per kwartaal Per maand
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
25,8% 50,0% 16,1% 8,1%
16 31 10 5
12. Op basis van welke informatie stuurt u uw organisatie? (meerdere antwoorden mogelijk)
Jaarrekening Omzet cijfers Winstcijfers Liquiditeit (bankstanden) Orderportefeuille Kasstromen Realisatie versus begroting Tussentijdse cijfers Overige, namelijk
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
17,7% 66,1% 29,0% 51,6% 53,2% 22,6% 29,0% 30,6% 9,7%
11 41 18 32 33 14 18 19 6
64
13. Vindt u het belangrijk dat uw accountant met een klantenportal werkt?
Ja Nee
beantwoorde vraag
62
Reactie percentage
Reactie telling
21,0% 79,0%
13 49
14. Bent u bereid gebruik te maken van het klantenportal van uw intermediair wanneer u hiervoor korting krijgt?
beantwoorde vraag
61
overgeslagen vraag
1
Reactie Reactie percentage telling Ja Nee
45,9% 54,1%
28 33
beantwoorde vraag
35
overgeslagen vraag
27
15. Waarover wilt u geadviseerd worden door uw intermediair?
Reactie telling 35
65
16. Overweegt uw organisatie over te stappen naar een andere intermediair?
beantwoorde vraag
61
overgeslagen vraag
1
Reactie Reactie percentage telling Ja, want Nee, want
8,2% 91,8%
5 56
beantwoorde vraag
62
17. Maakt u voor zakelijke doeleinden gebruik van de volgende middelen?
Ja
Smartphones
77,4% (48)
Tablets
48,3% (28)
Skype
43,1% (25)
Nee
22,6% (14) 51,7% (30) 56,9% (33)
Reactie telling 62 58 58
66
