Aanvullende informatie over het ondergaan van onderzoek op de afdeling radiologie
Aanvullende informatie over het ondergaan van onderzoek op de afdeling radiologie Gedurende de periode dat u in het Erasmus MC onder behandeling bent, zullen diverse onderzoeken worden uitgevoerd. Hieronder staan de meest voorkomende onderzoeken beschreven. CT scan (Computed Tomography) Een CT scanner is een röntgenbuis die om u heen draait. Met behulp van röntgenstralen worden dwarsdoorsneden van het lichaam gemaakt. Op deze manier wordt er gekeken of er afwijkingen zijn in een orgaan. Het maken van een CT scan zelf is niet pijnlijk. Wel wordt er vaak voorafgaand aan het onderzoek een infuus ingebracht. Het onderzoek duurt, afhankelijk van het aantal opnamen dat gemaakt wordt, ongeveer 10 tot 15 minuten. Voorafgaand aan het onderzoek Voor de meeste CT-onderzoeken is het noodzakelijk om tijdens het onderzoek contrastvloeistof via een ader in de arm te spuiten. In contrastvloeistof zit een jodiumverbinding. Jodiumhoudende stoffen kunnen een allergische reactie veroorzaken. Daarom is het belangrijk om te weten of u hier allergisch (overgevoelig) voor bent. Als dat het geval is, moet u dit bespreken met uw behandelend arts, zodat u van te voren wordt voorbereid met medicijnen die de allergische reactie voorkomen. Het is ook belangrijk dit voorafgaand aan het onderzoek te melden aan de röntgenlaborant of de medewerker aan de CT-balie. De CT-contrastvloeistof kan schadelijk zijn voor de nieren wanneer ze niet optimaal werken. Voorafgaand aan het onderzoek zal uw behandelend arts daarom uw nierfunctie onderzoeken. Dit betekent dat u soms nog voorafgaand aan het onderzoek bloed moet laten prikken. Het onderzoek Het infuus dat nodig is voor de contrasttoediening wordt vaak voor het onderzoek alvast ingebracht door de radiologisch assistent. Na de nodige voorbereidingen zal de radiologisch assistent of laborant u vragen de kamer binnen te komen. Daar krijgt u een korte uitleg over hoe het onderzoek in zijn werk gaat. U komt op een smalle onderzoekstafel te liggen die in de ronde opening van de CT scanner schuift. Wanneer de CT scan gemaakt wordt van uw hersenen, dan ligt u met uw hoofd in de opening. Terwijl u op de onderzoekstafel ligt draait de röntgenbuis snel om u heen. Soms zijn meerdere opnamen nodig. Het is belangrijk dat u tijdens het onderzoek in dezelfde houding blijft liggen, bij verschuiven zou een belangrijk deel van een orgaan misschien niet of verkeerd op de foto’s komen, hierdoor wordt het onderzoek onbetrouwbaar. U ziet tijdens de röntgenopname een lichtje branden: dit betekent dat de opname gestart is en dat u op dat moment niet mag bewegen, dit duurt enkele seconden. Een CT scanner
Als er contrastvloeistof wordt ingespoten zal de laborant aangeven wanneer dit gebeurt. De meeste mensen krijgen een warm gevoel door deze inspuiting. Dit gevoel is normaal en trekt snel weer weg. De laborant die de scanner bedient zit in een ruimte naast de onderzoekskamer. Beide ruimten zijn door een ruit gescheiden, waardoor de laborant u het gehele onderzoek in de gaten kan houden. Wanneer het om bepaalde redenen niet goed gaat, kunt u dit door middel van gebaren kenbaar maken. Na afloop van het onderzoek moet u soms even wachten tot de radioloog heeft beoordeeld of de scans gelukt zijn. Mogelijk moeten er nog wat extra beelden gemaakt worden. Op een later tijdstip zal de radioloog de scans beoordelen en vergelijken met eventuele eerdere scans. Vervolgens maakt de radioloog hiervan een verslag voor uw behandelend arts. Deze zal de uitslag met u bespreken. MRI scan (Magnetic Resonance Imaging) Bij dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van een sterk magneetveld en radiogolven (en niet van röntgenstralen). Met behulp hiervan worden signalen in het lichaam opgewekt die door een antenne worden opgevangen en met behulp van een computer in een beeld worden vertaald. Hiermee worden dwarsdoorsneden gemaakt van uw lichaam. Het maken van een MRI scan zelf is niet pijnlijk. Wel wordt er vaak voorafgaand aan het onderzoek een infuus ingebracht. U ligt tijdens het onderzoek in een nauwe tunnel, hetgeen als benauwend kan worden ervaren. Het onderzoek duurt, afhankelijk van het aantal opnamen dat gemaakt wordt, ongeveer 30 minuten. Voorafgaand aan het onderzoek Zoals eerder vermeld wordt gebruik gemaakt van een zeer sterk magnetisch veld. Als u één van de onderstaande voorwerpen in uw lichaam heeft, kan het zijn dat u niet in aanmerking komt voor dit onderzoek. Wij vragen u dan voorafgaand aan het onderzoek contact op te nemen met uw specialist. • Een pacemaker (deze kan door het onderzoek ontregeld raken) of een kunstmatige hartklep; • Een clip voor bloedvaten in uw hoofd; • Gehoorbeen-prothese in het binnenoor (de prothese zou zich kunnen verplaatsen); • Andere metalen voorwerpen (prothesen, stimulatoren, schroeven, clips); • Metaalsplinters in het oog; • Sommige kunstlenzen; • Hoorapparaat. Indien u last heeft van claustrofobie (angst voor gesloten ruimten), dan verzoeken we u dit voor het onderzoek te melden. Contrastvloeistof Net als bij een CT scan wordt er ook bij een MRI scan vaak contrastvloeistof toegediend via een ader in de arm. Deze contrastvloeistof bevat geen jodium en geeft zelden aanleiding tot een allergische reactie. Indien u eerder een allergische reactie heeft gehad op contrastvloeistof, toegediend tijdens een MRI scan, dan moet u dit bespreken met uw behandelend arts, zodat u van te voren wordt voorbereid met medicijnen die de allergische reactie voorkomen. Het is ook belangrijk dit voorafgaand aan het onderzoek te melden aan de röntgenlaborant of de medewerker aan de MRI-balie.
Het onderzoek •
•
•
Alle metalen of magnetische voorwerpen moeten in verband met het magneetveld buiten de onderzoekskamer blijven. Dit zijn voorwerpen zoals sleutels, munten, gebitten/plaatjes, haarspelden, sieraden, bankpasjes, horloges, aanstekers e.d. Omdat u voor een MRI van uw hoofd komt, vragen wij u geen oogmake-up of mascara te dragen. Hierin kunnen zich namelijk metalen deeltjes bevinden, die een verstoring van het beeld kunnen veroorzaken. Wij raden u aan voordat u zich op de afdeling Radiologie meldt, naar het toilet te gaan.
Het infuus dat nodig is voor de contrasttoediening wordt vaak voor het onderzoek alvast ingebracht door de radiologisch assistent. Na de nodige voorbereidingen zal de radiologisch assistent of laborant u vragen de kamer binnen te komen. Daar krijgt u een korte uitleg over hoe het onderzoek in zijn werk gaat.
Een MRI scanner
Een MRI scan van een patiënt met een hersentumor
U krijgt een hoofdtelefoon of oordopjes, omdat een MRI scanner veel lawaai maakt. Als u uw eigen CD heeft meegenomen, kunt u tijdens het onderzoek naar uw eigen muziek luisteren. Tijdens het onderzoek ligt u op een onderzoekstafel, die door de laborant in de tunnel wordt geschoven. Er wordt dan een aantal opnamen gemaakt. Iedere opname duurt een aantal minuten. Het is van groot belang dat u tijdens de opname uiterst stil blijft liggen. Zelfs de kleinste beweging heeft een verstoring van het beeld tot gevolg (zie onderstaande foto), waardoor de betrouwbaarheid van het onderzoek verminderd is. U kunt horen wanneer de opname gemaakt wordt, omdat de scanner dan veel lawaai maakt.
Linker foto: onscherp beeld door enkele kleine bewegingen van het hoofd tijdens het scannen Rechter foto: scherp beeld van dezelfde hersenen als in de linker foto
Net als bij een CT scan is de onderzoekskamer en de kamer waarin de laborant zit gescheiden door een glazen wand. Hierdoor kan de laborant u goed in de gaten houden. Tevens krijgt u tijdens het onderzoek een alarmbel in uw hand, die u kunt gebruiken wanneer u zich niet goed voelt. Functionele MRI scan (fMRI scan) Een bijzondere vorm van MRI-onderzoek is de functionele MRI scan (fMRI). Hiermee kunnen de hersenfuncties in beeld worden gebracht. Het onderzoek wordt vaak gecombineerd met een DTI (diffusion tensor imaging) scan, waarmee de vezelbanen die de verschillende hersengebieden met elkaar verbinden, in beeld worden gebracht. Het onderzoek wordt uitgevoerd met eenzelfde soort MRI scanner als een normaal MRI-onderzoek. Ook gelden dezelfde voorbereidingen als voor een normaal MRI-onderzoek. Er wordt voor een fMRI scan geen contrastvloeistof toegediend en er wordt dus geen infuus aangebracht. Het onderzoek is pijnloos, en duurt ongeveer 30 tot DTI scan van de hersenen in zijaanzicht. 45 minuten. Tijdens een fMRI scan wordt u gevraagd diverse opdrachten uit te voeren tijdens het scannen. Deze opdrachten zijn gerelateerd aan de functies die worden afgebeeld. Voorafgaand aan het onderzoek zal de laborant of radioloog die het onderzoek uitvoert deze opdrachten met u doorspreken. De meest voorkomende opdrachten staan hieronder beschreven. U zult niet alle beschreven opdrachten hoeven uit te voeren. Vinger bewegen Tijdens deze opdracht beweegt u de vingers van beide handen een voor een naar uw duim in een rustig tempo. De laborant kondigt de opdracht via de hoofdtelefoon bij u aan. U hoort dat de scanner gaat scannen en na enige tijd hoort u “start”. Op dit moment gaat u met uw vingers bewegen en dit fMRI scan van hersenactivatie blijft u doen totdat u “stop” hoort. Dan laat u de tijdens het bewegen van de handen gewoon stil liggen. Na enige tijd hoort u vingers. weer “start” en gaat u weer met uw vingers bewegen, totdat u weer “stop” hoort. Dit wisselt elkaar een aantal malen af. In totaal duurt deze opname ongeveer 5 minuten. Voet bewegen
Tijdens deze opdracht beweegt u uw beide voeten heen en weer in een rustig tempo. De laborant kondigt de opdracht via de hoofdtelefoon bij u aan. U hoort dat de scanner gaat scannen en na enige tijd hoort u “start”. Op dit moment gaat u met uw voeten bewegen en dit blijft u doen totdat u “stop” hoort. Dan laat u de voeten gewoon stil liggen. Na enige tijd hoort u weer “start” en gaat u weer met uw voeten bewegen, totdat u weer “stop” hoort. Dit wisselt elkaar een aantal malen af. In totaal duurt deze opname ongeveer 5 minuten. Mond bewegen Tijdens deze opdracht tuit u achter elkaar door uw lippen in een rustig tempo. De laborant kondigt de opdracht via de hoofdtelefoon bij u aan. U hoort dat de scanner gaat scannen en na enige tijd hoort u “start”. Op dit moment gaat u met uw lippen tuiten en dit blijft u doen totdat u “stop” hoort. Dan doet u niets. Na enige tijd hoort u weer “start” en gaat u weer met uw lippen tuiten, totdat u weer “stop” hoort. Dit wisselt elkaar een aantal malen af. In totaal duurt deze opname ongeveer 5 minuten. Taal Tijdens deze opdracht krijgt u zelfstandige naamwoorden te horen en is het de bedoeling dat u hier een werkwoord bij verzint, dat wil zeggen dat u verzint wat u met dat bepaalde woord zou kunnen doen. U hoort bijvoorbeeld het woord “stoel” en dan verzint u erbij “zitten”. U hoeft de woorden niet uit te spreken, alleen maar te denken. De laborant kondigt de opdracht via de hoofdtelefoon bij u aan. U hoort dat de scanner gaat scannen en na enige tijd hoort u de opdracht “maak een werkwoord”. Daarna hoort u achter elkaar woordjes en verzint u erbij wat u ermee zou kunnen doen. Dit gaat best snel achter elkaar, en het kan best zijn dat het af en toe niet lukt er direct een werkwoord bij te verzinnen. Dit is niet erg, dan gaat u gewoon verder met het volgende woord. U blijft dit doen totdat u hoort “luister”. Daarna hoort u tonen, waar u verder niets anders mee hoeft te doen dan te luisteren. Na enige tijd hoort u weer “maak een werkwoord” en gaat u weer woordjes horen waar u weer werkwoorden bij verzint, totdat u weer “luister” hoort. Dit wisselt elkaar een aantal malen af. In totaal duurt deze opname ongeveer 5 minuten. Zien Tijdens deze opdracht kijkt u via een spiegeltje boven uw hoofd naar een scherm dat voor de scanner staat en waarop beelden worden geprojecteerd. De laborant kondigt de opdracht via de hoofdtelefoon bij u aan. U hoort dat de scanner gaat scannen en na enige tijd ziet u een schaakbordpatroon waarvan de vakjes snel van kleur wisselen. Het is de bedoeling dat u aandachtig naar het patroon kijkt. Na enige tijd wordt het patroon vervangen door een klein wit kruisje, waar u uw blik op fixeert. Na enige tijd ziet u weer het schaakbordpatroon, waar u naar kijkt totdat u weer het kruisje ziet waar u uw blik op fixeert. Dit wisselt elkaar een aantal malen af. In totaal duurt deze opname ongeveer 5 minuten.
