VAREN Reisverhaal
R o n dj e At l a n t i c m e t j o n g e k i n d e r e n
Aanrader of afknapper Zeilen met jonge kinderen aan boord is wezenlijk anders dan zeilen met zijn tweeën. Als alle hens aan dek benodigd zijn, geldt dat op hetzelfde moment soms ook in de kajuit. Over voorbereidingen, handige hulpmiddelen, zwemvesten, twijfels, zoektochten naar speeltuinen, opruimen van gereedschap en blauwe plekken. Onze beide kinderen zitten eigenlijk al jong op het water. Hidde is nog geen vijf maanden oud als hij meegaat op onze 7-meter lange Primaat van de Kagerplassen naar de Waddeneilanden. Vanuit een vastgesjorde Maxi Cosi in de kuip slaat hij alles gade en zijn slaapjes doet hij op een langsbank achter een slingerzeiltje, die ook fungeert als box. Zowel Hidde als wij genieten met volle teugen en die eerste ervaring smaakt absoluut naar meer. Tekst en foto’s: June Kromjongh-Smit
52 • mei 2015 • VAREN
Als de boot op de kant moet, spelen de kinderen er onder in plaats van erop.
Eerste oversteek Stiekem hopen we ooit met hem de Atlantische Oceaan over te steken. Een droom, die we al vele jaren koesteren. Om er zeker van te zijn dat het varen van lange stukken met een klein kind wel bevalt, stuiven we een jaar later met Hidde (1) het zeegat uit richting Engeland. Ik ben dan inmiddels drie maanden zwanger van Lara, maar ik kan me nog prima voortbewegen. Hidde kan net lopen en klimt behendig de steile kajuittrap op en af. Soms valt hij daar met een smak weer vanaf, waarna hij snikkend opkrabbelt. Het wennen aan de boot gaat letterlijk met vallen en opstaan. Hidde slaapt in de punt, die we afsluiten met een deurtje. Met opgerolde dekens en kussens creëren we een comfortabel nestje, waarin hij ook tijdens het zeilen redelijk stabiel ligt. Omdat hij onbesuisd over de steigers holt, houden we hem meestal aan een lange lijn. Zo drijft hij niet op de stroming weg, mocht hij in het water plonsen. Na een goed verlopen vakantie, zonder noemenswaardige problemen, staat ons niks meer de weg. We beginnen met gerichte voorbereidingen voor een Rondje Atlantic. Na een zoektocht treffen we een Contest 32 CS Ketch, een zeewaardig en compact familieschip met een praktische indeling, die voldoet aan onze wensen voor een lange reis. Zo heeft ze een centrale kuip en een dockhouse, waar zowel wij als de kinderen veilig in kunnen bivakkeren. Het heeft twee grote watertanks (voor in totaal 330 liter water), een flinke brandstoftank (240 liter) en een enorme bakskist voor opslag. De ruime achterkajuit, die met een gangetje verbonden is met de kajuit, geeft echter de doorslag. Dit geeft het schip nog meer ruimte en de mogelijkheid tot wat privacy.
Baai bij Sint Vincent, met op de achtergrond ons schip.
Kinderproef maken Om de boot kindvriendelijk te maken, zijn maar weinig aanpassingen nodig. De voorpiek kan al worden afgesloten met een deurtje, waardoor de kinderen er ‘s nachts veilig kunnen slapen en overdag kunnen spelen. Omdat de instap vrij hoog is, maakt Chris bij de bank een opstapje, zodat ze zelf gemakkelijk de punt in en uit kunnen. Als later in warme landen blijkt dat de temperatuur in punt erg oploopt, spannen we voor de ingang een netje. Zo kunnen de kinderen er tijdens het slapen niet uitvallen en blijft de kooi luchtig en licht. Met een zelfgezaagde houten slingerplank verdelen we het bed in tweeën, wat voorkomt dat ze over elkaar heen rollen tijdens het zeilen. Voor het opbergen van speelgoed, boekjes en pyjama’s naait oma opbergzakken, die we aan de wand schroeven. Verder krijgt elke kajuitbank een slingerzeil. En om te voorkomen dat de kinderen buiten onder de reling doorvallen, spannen hieromheen een net. Hoewel uiteindelijk praktisch gezien alles is geregeld voor een veilige reis, ben ik er voor ons vertrek lang niet altijd gerust op. Als de wind om het huis heen raast, ben ik vaak blij dat we nog veilig aan land zijn en niet ergens midden op een zee zitten. Ik haal me van te voren allerlei doemscenario’s in mijn hoofd. Zoals ongewenste lui die ‘s nachts aan boord zouden kunnen komen, met man en muis vergaan in een storm, zeezieke kinderen, kinderen die ‘s nachts van
‘Stiekem ben je de hele dag in touw’ de boot afvallen, kinderen die overdag van de boot afvallen, kinderen die in het water vallen, kinderen die overreden worden aan land. Ik bedenk het allemaal van te voren, maar uiteindelijk valt het in de uitvoering honderd procent mee.
Nieuwe draai vinden Toch gaat niet alles na ons vertrek meteen van een leien dakje. Het afscheid van de familie valt vooral Hidde (3) zwaar. Hij heeft van baby af aan veel tijd doorgebracht met ooms, tantes, neefjes en vooral beide opa’s en oma’s. En die moet hij nu achterlaten. De eerste weken vraagt hij geregeld wanneer we weer naar opa en oma gaan en mijn hart breekt als ik hem moet vertellen dat dat nog even duurt. Gaat dit wel over?, denk ik regelmatig vertwijfeld. Hebben we wel de juiste beslissing genomen om weg te gaan? En wat doen we dit kind en onze familie eigenlijk aan? Voor Lara (1) is haar nieuwe leefomgeving de gewoonste zaak van de wereld. Als de boot op zijn kop staat, schuifelt ze behendig door de kajuit. En als ze een middagslaapje doet, kruipt ze heerlijk met VAREN • mei 2015 • 53
VAREN Reisverhaal haar popjes en speentje in haar bedje in de voorpunt. Niet alleen Hidde moet die eerste weken een nieuwe draai vinden. Ook Chris en ik moeten wennen aan onze nieuwe patronen. Voor vertrek hadden we allebei een drukke baan en waren we veel het huis uit. Nu zijn we fulltime moeder en kapitein op een zeegaand schip. Zoals we vroeger samen volledig gefocust waren op het zeilen, zo verdelen we nu onze aandacht over de boot en de kinderen. Wanneer ik aan dek benodigd ben, heb ik altijd één oor en oog in de kajuit om er zeker van te zijn dat de kinderen niks overkomt.
Vallen en opstaan
Helpen aan dek mag bij rustig weer, maar dan wel zwemvestjes aan en aangelijnd.
Vooral in de eerste weken is de boot zelf nog een gevaarlijk object. Meer dan eens stort er een kind al spelend uit de punt, soms zelfs met een behoorlijke klap. De ruimtes aan boord blijven ook af en toe behelpen. Wilde en enthousiaste spelletjes zijn bijna een garantie voor een zoveelste blauwe plek of tand door de lip. Toch gebeurt datzelfde ook aan wal in
Eindeloos spelen in de kuip met zeewater. De flexibele bakken zijn daarvoor ideaal. Net als voor afwassen en wassen.
speeltuinen of met het fietsje. De blauwe plekkenzalf, sterilon en pleisters zijn af en toe niet aan te slepen en zitten standaard in mijn handtas. De regel, alleen op het dek met zwemvest, zit er verrassend snel in. Binnen in de kajuit mogen ze zonder reddingsvesten ronddartelen, in de kuip mogen ze dat alleen als wij erbij zijn. Bij slecht weer moeten ze echter ook daar aangelijnd zijn en een reddingsvest dragen. Op het dek mogen ze alleen wanneer wij erbij zijn en nooit zonder zwemvest. Uiteindelijk gaat dat erg goed. Je bent ten slotte altijd vlak bij elkaar en continu alert. Alleen in de kajuit zijn de kinderen soms uit ons zichtveld verwijderd.
Hulpmiddelen Het duurt een paar weken voordat de spanning rond ons vertrek van onze schouders is afgegleden en we een nieuw ritme vinden. Gek genoeg voel ik me dan voor het eerst sinds de geboorte van onze kinderen echt een gezin. Dat waren we natuurlijk voor die tijd ook al, maar toch is dat gevoel nu sterker dan ooit. We hoeven de kinderen niet meer van en naar de crèche te halen en te brengen, we hoeven onze drukke banen niet meer te combineren met het klaarmaken van een boot, en we leven niet meer langs elkaar heen. Sterker nog: we zijn nu dag en nacht bij elkaar. De kinderen genieten met volle teugen van het buitenleven. Wanneer we boodschappen gaan doen, nemen we standaard een loopfietsje of stepje voor Hidde mee, zodat hij uitgebreid zijn energie kwijt kan. Naast dat dit handig is, levert dit in een hoop landen de nodige glimlachen op. ‘Kijk’, gebaart een Portugees naar zijn vrienden: ‘geen trappers!’ Lara zit in het begin nog veel in de buggy, maar beweegt zich later ook op de step voort. Ook de opvouwbare bolderkar is een hit. Voor het vervoer van de kinderen, maar ook bij het doen van veel boodschappen. Aan land combineren we meestal het noodzakelijke met het aangename. Na de zoektocht naar boodschappen en materialen om de benodigde reparaties uit te voeren, speuren we naar speeltuinen. Vooral in Europa zijn deze er nog volop. Als we er geen kunnen vinden, is er altijd wel een strandje of een steiger waar ze zich kunnen uitleven.
In de tobbe Wat er niet altijd is, is een warme douche. En dat is met kleine kinderen soms best behelpen. Zo tref ik in het Kaapverdiaanse Mindeloo de derde (ijs)koude douche op rij (de eerste was op Isla Graciosa op de Canarische Eilanden). Helaas ontdek ik dit pas wanneer we er al lang en breed onder staan. Dan maar weer aankleden en in de kuip in de tobbe. Keteltje water op het vuur, aanvullen met wat koud en klaar is het bad. We zijn enorm blij met deze grote flexibele bakken, die we hebben meegenomen uit Nederland, maar ook onderweg nog een aantal malen tegenkomen. Overdag vullen we ze met zout water zodat de kinderen erin kunnen spelen. ‘s Avonds voor het slapengaan gaat er zoet in, om ze lekker af te spoelen. Deze flexibele ‘bak’ blijkt werkelijk multifunctioneel. We doen er tijdens een oversteek de afwas in, laten de was erin weken en gebruiken het dus als speeltobbe of bad. Ook het schoon-
54 • mei 2015 • VAREN
Toen ik midden op de oceaan de mast in moest, sloten we de kajuit af met de deurtjes. Zo konden de kinderen niet ongemerkt naar buiten.
‘Het is ongelooflijk bijzonder je kinderen te zien opgroeien’ maken van vis gaat hierin prima. Wanneer er wel een douche in een haven is, kun je voor een douchesessie met kleine kinderen wel een uurtje uitrekken. Spullen verzamelen, lopen naar de douches (standaard een weg met de nodige afleidingen, zoals vissen, palen met wier, steentjes). Omdat de douches niet altijd even netjes zijn, moeten we de kinderen standaard bedwingen om niet in de doucheputjes te peuteren, haarballen op te pakken of met hun droge goed op de natte grond te gaan zitten. Het is voor ons vaak een uitputtende sessie.
In touw Hoewel het tempo stukken lager is dan thuis, ben je stiekem wel de hele dag in touw. Opstaan gaat volgens de klok van de kinderen, die vervolgens de hele dag aanwezig zijn. Echt iets zinnigs uitvoeren, zoals prangende reparaties aan boot, beantwoorden van mails met de doorgaans slechte verbindingen, gericht bepaalde zaken kopen aan wal of de boot lekker schoonmaken, lukt vaak maar half, ondanks de aanwezigheid van een dvdspeler met een assortiment aan filmpjes. ‘Nouhouhou, Lara maakt mijn kasteel kapot.’ ‘Mag ik een snoepje?’ ´Kom je piraatje spelen? ‘Weeheehee, péééén’ (Lara, als haar speen door Hidde wordt afgepakt.) ‘Ik vind dit filmpje niet
Top 10 speelgoedtips voor jonge kinderen op een lange zeilreis 1. Lego of duplo 2. Knutselspullen (gekleurd papier is onderweg schaars) 3. Luisterboeken (met eventueel sing-a-long speler) 4. Dvd’s of films op een harde schijf 5 Boeken (waaronder kinderencyclopedie of vissenboeken) en stripboeken 6. Ipad of tablet met spelletjes 7. Spelletjes, zoals kaarten, miniloco en bordspelletjes 8. Muziek 9. Playmobil of ander geliefd speelgoed 10. Strandspeelgoed, surfboardje, netjes en snorkel
Top 5 handige hulpmiddelen 1. Multifunctionele wastobbe 2. Kinderwagen met parasolletje 3. Loopfietsje of stepje 4. Opvouwbare bolderkar 5. Biologisch afbreekbare luiers (Etos) VAREN • mei 2015 • 55
VAREN Reisverhaal Gambas eten in de kuip.
En ´wachten op mama´ is erg moeilijk voor een meisje van twee, dat haar leeftijd eer aan doet (ik ben twee en ik zeg (of doe) nééé).
Terugblik
‘Wennen aan de boot gaat met vallen en opstaan’
leuk.’ Of ‘Ik moet naar de weecee’. Eigenlijk is je aandacht continu benodigd. Alle klusjes aan boord gaan tussen neus en lippen door. Bovendien kun je op de kleine oppervlakte geen gereedschap laten liggen, dus moeten de kinderen bij grotere klussen dan ook echt van de boot af. Verder kom je elkaar echt overal tegen. En dat is meestal heerlijk, want het is een van de redenen waarom we deze reis wilden maken. Maar je terugtrekken is er eigenlijk niet bij. Zeker niet omdat de kinderen, wiens bedjes in de punt van het schip zitten, niet samen in slaap kunnen vallen. Hidde ligt dus standaard ’s avonds in de achterkajuit in ons bed en Lara in de punt.
Groter worden Van tijd tot tijd vragen we ons af, waarom we niet lekker thuis zitten waar alles zo vertrouwd, comfortabel en ruim is. En dan ineens is het weer glashelder. Zoals wanneer we tijdens het snorkelen tussen grazende schildpadden en prachtige vissen zwemmen. Of wanneer er voor zoveelste maal dolfijnen voor de boeg springen en de kinderen al kirrend met zwemvest op het voordek staan. Ook de vele uren die ze op tientallen strandjes doorbrengen, met slechts een emmer en een schep, zijn een genot. Het is ongelooflijk bijzonder om je kinderen van zo dichtbij te zien opgroeien. Zo vindt Hidde het op een gegeven moment hoogst interessant om op een surfboard te staan, terwijl papa deze voortrekt met de rubberboot. Ook zelf in en uit de dinghy klimmen vanaf de boot is bij hem dan ín. Dat hij daarbij af en toe in de spagaat aan de reling hangt, mag de pret niet drukken. Ook Lara is in de loop van de reis steeds meer thuis op het water. Gaat ze in het begin nog niet verder dan haar knieën in het water, roept ze na een paar maanden nog voor het ontbijt al het woord ‘wemmen’, wat betekent dat ze eerst even een duik wil nemen. Eenmaal gevleugeld loopt ze zelf naar het achterdek, waar ze zich door de reling wurmt en in het water laat zakken via de zwemtrap. Snelheid is dan geboden, want de stromingen zijn vaak zo sterk dat ze binnen een mum van tijd van de boot afdrijft. 56 • mei 2015 • VAREN
Als we dan na een heerlijk, maar ook intensief jaar ineens thuis zijn, is dat voor iedereen best even wennen. Hidde herinnert zich vaag dat hij hier al eens eerder is geweest en vliegt van de ene speelgoedmand naar de andere. Voor Lara is dit echt onbekend terrein. Haar huis is op de Jan van Gent, hier heeft ze geen binding mee. Ook wij moeten onze draai weer vinden. Ik kijk mijn ogen uit naar wat we allemaal hebben verzameld door de jaren heen. Wat een spullen. Ik krijg het er bijna benauwd van. Maar ook weer heerlijk. Een eigen badkamer, de kinderen een eigen kamer, een grote koelkast, een vriezer en ruimte, ruimte en nog eens ruimte. Terugkijkend heb ik me veel zorgen om niks gemaakt. De kinderen waren eigenlijk flexibeler dan wij. Spelen met water of duplo, krabben en vissen vangen, mee het dorpje in of even zitten voor een filmpje. Eigenlijk was alles goed. Zelfs als de boot op zijn kop stond, speelden ze onverstoorbaar verder. Toch is het varen met kinderen aan boord wezenlijk anders dan varen met zijn tweeën. Zo gingen wij bijvoorbeeld niet, zoals veel andere schepen die we tegenkwamen, met een auto de binnenlanden van Suriname in. We gingen zelden ‘s avonds naar steelbands op het strand en we huurden slechts sporadisch een auto om meer te bekijken. Want wie deden we daar nou eigenlijk een plezier mee? De kinderen niet en daarmee onszelf ook niet. Ook kun je ‘s ochtends niet langer blijven liggen na een wacht en was ons dagprogramma elke dag al uitgestippeld. Veel van de leesboeken die we hadden meegenomen, bleven dan ook onaangeroerd in de kast. Wat tegenviel is dat we eigenlijk minder boten met kleine kinderen tegenkwamen dan we hadden gehoopt. Wat meeviel is dat de kinderen met iedereen die we tegenkwamen speelden: jong, oud, licht, donker, Nederlands of anders sprekend. Viel het altijd mee? Nee. Hadden we het willen missen? Voor geen goud! Maar het was een reis met pieken en dalen. Aanrader of afknapper? Oordeel zelf ... z
Dvd-tje kijken in de achterkajuit. ‘s Nachts ons bed, overdag een van de speelvertrekken.
