A12 Ring Utrecht Tweede Fase

MER A27/A12 Ring Utrecht Tweede Fase Deelrapport Cultuurhistorie en Archeologie GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1555

Datum Status

Maart 2016 Definitief

Colofon

Uitgegeven door

Gecontroleerd door

Ministerie van Infrastructuur en Milieu Rijkswaterstaat Midden Nederland Postbus 2232 3500 GE Utrecht www.ikgaverder.nl 0800 – 8002 [email protected] dhr. dr. J.J. Hekman, mevr. drs. M. Osinga, mevr. drs. Y. Boekema (Sweco Nederland B.V.) drs. R.J. Jonker (Sweco Nederland B.V.)

Vrijgegeven door

ir. H. Otte (Sweco Nederland B.V.)

Sweco ref.nr. Datum Status Versienummer

GM-0173580 Maart 2016 Definitief D1

Informatie Telefoon E-mail Uitgevoerd door

A27/A12 Ring Utrecht - Deelrapport Cultuurhistorie en Archeologie | maart 2016

Inhoud

Samenvatting—7 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Inleiding—11 Aanleiding en doel van dit project—11 Opbouw van de rapportstructuur (O)TB en MER Ring Utrecht—13 Doel en werkwijze deelrapport cultuurhistorie en archeologie—13 Scope van het project A27/A12 Ring Utrecht—14 Leeswijzer—17

2 2.1 2.1.1 2.1.1.1. 2.1.1.2. 2.1.1.3. 2.1.1.4. 2.2 2.2.1 2.2.1.1. 2.2.1.2. 2.2.2 2.2.3 2.2.3.1. 2.2.3.2. 2.2.3.3. 2.2.3.4. 2.2.3.5. 2.3

Kader—19 Wettelijk kader—19 Rijkskader—19 Verdrag van Valletta (Malta), 1992—19 Monumentenwet 1988—19 Wet op de archeologische monumentenzorg 2007—19 Erfgoedwet 2016—21 Beleidskader—22 Nationaal beleid—22 Convenant Rijkswaterstaat en RCE—22 Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie—22 Provinciaal beleid—23 Gemeentelijk beleid—23 Gemeente Utrecht—24 Gemeente Houten—24 Gemeente Nieuwegein—25 Gemeente De Bilt—26 Gemeente Bunnik—26 Conclusie—27

3 3.1 3.2 3.3 3.4

Het OTB-ontwerp—29 Deelgebied 1: A27Noord—29 Deelgebied 2; A27/A28 en knooppunt Rijnsweerd—30 Deelgebied 3: A27-Zuid en knooppunt Lunetten—32 Deelgebied 4: A12 Oudenrijn-Lunetten—33

4 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3 4.4 4.5 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.7 4.7.1

Huidige situatie en autonome ontwikkeling—35 Inleiding—35 Landschappelijke setting—36 Geologie—36 Geomorfologie en AHN—37 Bodem—37 Historische situatie—38 De Unesco-aanvraag voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Limes—47 Bekende verstoringen—47 Deelgebied 1 A27-Noord—51 Landschappelijke setting—51 Bekende archeologische waarden—51 Archeologische verwachting—51 Deelgebied 2 A28/A27 en knooppunt Rijnsweerd—52 Landschappelijke setting—52


4.7.2 4.7.3 4.8 4.8.1 4.8.2 4.8.3 4.9 4.9.1 4.9.2 4.9.3

Bekende archeologische waarden—53 Archeologische verwachting—53 Deelgebied 3 A27 Zuid en knooppunt Lunetten—54 Landschappelijke setting—54 Bekende archeologische waarden—55 Archeologische verwachting—56 Deelgebied 4 A12 Oudenrijn-Lunetten—56 Landschappelijke setting—56 Bekende archeologische waarden—57 Archeologische verwachting—57

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.5 5.5.1 5.5.2

Effecten en maatregelen—59 Inleiding—59 Toetsingscriteria—59 Effectanalyse cultuurhistorie—62 Effectanalyse archeologie—65 Deelgebied 1: A27-Noord—65 Deelgebied 2: A27/A28 en knooppunt Rijnsweerd—66 Deelgebied 3: A27-Zuid en Knooppunt Lunetten—66 Deelgebied 4: A12 Oudenrijn-Lunetten—67 Effectbeoordeling—68 Cultuurhistorie—68 Archeologie—69

6

Conclusies en doorkijk vervolgonderzoek archeologie—71

7

Leemtes in kennis—75

8

Geraadpleegde bronnen—77

Bijlage 1

Locatie plangebied—81

Bijlage 2

Stroomgordelkaart—85

Bijlage 3

Geomorfologische kaart—95

Bijlage 4

Actueel Hoogtebestand Nederland—105

Bijlage 5

Bodemkaart—115

Bijlage 6

Archeologische waardenkaart—125

Bijlage 7

Archeologische verwachtingskaart—135

Bijlage 8

Advieskaart archeologie—149


Samenvatting

Het project Ring Utrecht De snelwegen rond Utrecht vormen samen de Ring Utrecht. Het is erg druk op deze snelwegen. Bijna dagelijks staan er files. Dat komt ook doordat de Ring een ingewikkeld systeem is: met drie grote knooppunten, met veel op- en afritten, met weefvakken, kortom, met tal van plekken waar auto’s van de ene naar de andere rijstrook willen opschuiven. Het Project Ring Utrecht beoogt een veilige oplossing voor deze problemen te genereren. Daarnaast is er een tweede ambitie. Deze betreft de kwaliteit van de leefomgeving. Deze staat onder druk vanwege de effecten van het verkeer (geluid, luchtkwaliteit) en de barrièrewerking van de weg tussen de stad Utrecht en het omliggende landschap. De doelstelling is dat maatregelen aan de Ring over het geheel genomen niet tot verslechtering leiden, en waar mogelijk zelfs een verbetering van de leefomgevingskwaliteit opleveren. Doelstelling Het project Ring Utrecht heeft een tweeledig doel:  de doorstroming op de Ring Utrecht laten voldoen aan de streefwaarden uit de Nota Mobiliteit, op een verkeersveilige manier; en  de kwaliteit van de leefomgeving gelijkwaardig houden en waar mogelijk te verbeteren. Het project behelst uitbreiding van de wegcapaciteit in het hieronder aangegeven plangebied.

Figuur S.1: plangebied A27/A12 Ring Utrecht

Binnen het project Ring Utrecht is onderzoek uitgevoerd naar de archeologische waarden in het projectgebied en de mogelijke effecten van het project op deze waarden.

Pagina 7 van 158


Doel deelrapport cultuurhistorie en archeologie Het doel van het deelrapport cultuurhistorie en archeologie is het in kaart brengen van bekende en verwachte archeologische waarden in het plangebied. Daarnaast geeft het deelrapport de basis voor de beschrijving van deze aspecten in het MER en de beoordeling op de voor deze aspect vastgestelde criteria: beïnvloeding van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en overige cultuurhistorische elementen, beïnvloeding van de Limes, beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden en beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde. Ook is de noodzaak en omvang van nader archeologisch vervolgonderzoek nagegaan. Effectbeschrijving De effecten zijn per deelgebied onderzocht (zie figuur S.2).

Figuur S.2: indeling deelgebieden

Pagina 8 van 158


Cultuurhistorie In het studiegebied is vooral de aanwezigheid van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de landgoederen aan de oostzijde van Utrecht van groot belang. In het ontwerp is hier zodanig rekening mee gehouden dat er geen negatieve effecten optreden. Voor de NHW is er in deelgebied 4 een positief effect vanwege het herstel van de waterverbinding bij het Inundatiekanaal (Lunetten, A12) . In deelgebied 3 leidt het herstel van de boomstructuur naar kasteel Heemstede (Houten) tot een positieve effect. Archeologie In het studiegebied liggen drie archeologische monumenten en diverse gebieden met een (middel)hoge verwachtingswaarde. Daarnaast doorkruist de Limes (de oorspronkelijke grens van het Romeinse Rijk) het plangebied. Uit het onderzoek blijkt dat de effecten op de archeologie beperkt tot negatief zijn. Er vindt geen aantasting van archeologische monumenten plaats. Wel worden de Limes en gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarden beïnvloed. Voor overige bekende archeologische waarden geldt dat deze op een zodanige afstand buiten het plangebied liggen dat hier geen effecten zullen optreden. In onderstaande tabel is de beoordeling samengevat en opgeteld tot een totaalbeoordeling per criterium. Criterium

Deelgebied

Deelgebied

Deelgebied

Deelgebied

Beoordeling

1

2

3

4

totaal

0

0

0

+

0

0

0

+

0

0

Nvt

0

--

Nvt

--

0

0

0

0

0

--

--

--

--

--

Cultuurhistorie Nieuwe Hollandse Waterlinie Overige Cultuurhistorie Archeologie Beïnvloeding van de Limes Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde

Conclusie Gezien de verwachte effecten, zoals hiervoor beschreven, is het advies om archeologische vervolgonderzoeken uit te voeren bij bodemingrepen langs een aantal wegdelen:  aan de oostzijde van de A27 tussen Groenekan en aansluiting Bilthoven;  aan de westzijde van de A27 tussen aansluiting Utrecht-noord en Groenkan;  aan de zuidoostzijde van de aansluiting Utrecht-noord en aan de noordoostzijde van aansluiting Veemarkt;  langs diverse wegvakken in knooppunt Rijnsweerd en aansluiting de Uithof (A28);  langs de A27 aan beide zijden ruwweg tussen de onderdoorgang Weg tot de Wetenschap en het viaduct Koningsweg;

Pagina 9 van 158


 langs diverse wegvakken in knooppunt Lunetten;  op diverse plekken langs de A27 tussen aansluiting Houten en knooppunt Lunetten;

 aan de zuidoostzijde van knooppunt Oudenrijn;  langs de A12 bij de het Merwedekanaal en bij de Laagravenseplan. Op basis van het vervolgonderzoek wordt bepaald of er maatregelen nodig zijn om de effecten op archeologische (verwachtings)waarden te beperken. In dat onderzoek aangetroffen waarden kunnen worden veilig gesteld voor de uitvoering van de werkzaamheden.

Pagina 10 van 158


1

Inleiding

1.1

Aanleiding en doel van dit project Aanleiding Utrecht is de draaischijf in het Nederlandse netwerk van snelwegen. Verkeer vanuit alle richtingen rijdt via Utrecht om de eindbestemming te bereiken: via de A2 aan de westkant, via de A12 aan de zuidzijde en/of via de A27 en het eerste stuk van de A28 ten oosten van de stad. De snelwegen rond Utrecht vormen samen de Ring Utrecht. Ook de Noordelijke Randweg Utrecht is een schakel in deze Ring. Vanwege

de centrale ligging van Utrecht is er op de Ring Utrecht sprake van zeer veel doorgaand verkeer. Toch is dit doorgaand verkeer slechts één derde van het totaal aan auto’s op de Ring. Dé grootverbruiker is de regio: 65% van het verkeer op de Ring heeft Utrecht of de directe omgeving als herkomst en/of bestemming. Het gaat daarbij om inwoners van Utrecht en de omliggende gemeenten, om de werknemers, de klanten en de leveranciers van de bedrijven en instellingen die in het Utrechtse gevestigd zijn, om bezoekers van evenementen en van de binnenstad, enzovoort.

Figuur 1.1: Aanleiding voor het project Ring Utrecht: verdeling van herkomsten en bestemmingen

Door al het doorgaande en regionale verkeer dat op de Ring samenkomt, is het hier erg druk. Op zowel de A27 als de A12 passeren op een doordeweekse dag niet minder dan 180.000 tot 220.000 personenauto’s en vrachtwagens. Bij dergelijke grote aantallen is het niet verwonderlijk dat er bijna dagelijks files staan op de Ring. Maar dat komt ook doordat de Ring een ingewikkeld systeem is: met drie grote knooppunten, met veel op- en afritten, met weefvakken, kortom, met tal van plekken waar auto’s van de ene naar de andere rijstrook willen opschuiven. Op een stuk weg waar veel auto’s dit soort ‘weefbewegingen’ uitvoeren ontstaat veel sneller vertraging dan op een weg waar het verkeer rechtdoor rijdt. Het Project Ring Utrecht beoogt een duurzame oplossing voor deze problemen te genereren. Daarnaast is er evenwel een tweede ambitie. Deze betreft de kwaliteit van de leefomgeving. De doelstelling is dat maatregelen aan de Ring over het geheel genomen Pagina 11 van 158


niet tot verslechtering leiden, en waar mogelijk zelfs een verbetering van de leefomgevingskwaliteit opleveren. Bij een grote ingreep in een gebied waarin elke vierkante meter een functie heeft is het onvermijdelijk dat in specifieke situaties nadelige effecten ontstaan, zoals de aantasting van eigendom of het kappen van bomen. Maar de balans moet voor de omgeving als geheel positief zijn. Het voorgaande is samengevoegd in een tweeledige doelstelling voor het project. Doelstelling Het project Ring Utrecht heeft een tweeledig doel:  de doorstroming op de Ring Utrecht laten voldoen aan de streefwaarden uit de Nota Mobiliteit, op een verkeersveilige manier; en  de kwaliteit van de leefomgeving gelijkwaardig houden en waar mogelijk te verbeteren. Om deze doelstellingen te realiseren is het project Ring Utrecht in 2008 gestart met het uitbrengen van een startnotitie. Sinds deze startnotitie is na de eerste fase MER in 2010 een voorkeursalternatief gekozen. Het voorkeursalternatief is via een aantal trechterstappen uitgewerkt in een voorkeursvariant voor de A27/A28 aan de oostzijde en de A12 aan de zuidzijde van de stad Utrecht. Deze voorkeursvariant is uitgewerkt tot een (Ontwerp-)Tracébesluit (OTB). Als onderbouwing van dit besluit is een aantal documenten opgesteld, samengebracht onder de titel OTB/MER Ring Utrecht A27/A12. Dit document maakt deel uit van deze documentenset.

Figuur 1.2: Snelwegen rond Utrecht waarvoor het (O)TB is opgesteld

Pagina 12 van 158


1.2

Opbouw van de rapportstructuur (O)TB en MER Ring Utrecht Het (O)TB Ring Utrecht is het juridisch bepalende document waarin de wegaanpassingen en de maatregelen om de leefomgevingskwaliteit te beschermen en te verbeteren zijn opgenomen. Het (O)TB is mede opgesteld op basis van veel vakinhoudelijk onderzoek wat is samengevat in het MER Ring Utrecht Tweede Fase, en in het eerder opgestelde MER Eerste Fase en tussentijdse trechterdocumenten. Het (O)TB bestaat uit een Besluit, een Toelichting en een set (O)TB-kaarten. Het Besluit legt in combinatie met de (O)-TB-kaarten juridisch vast waar de weg wordt uitgebreid, en waar welke maatregelen (geluid, inpassing) zijn voorzien om de effecten van de uitbreiding op de omgeving te beperken. In de Toelichting is nader ingegaan op de nut en noodzaak van het voornemen en op de achtergrond van de voorgestelde maatregelen. Het (O)TB kent een aantal verplichte bijlagen, waaronder een milieueffectrapport (MER). Het MER Ring Utrecht is opgesteld in twee fasen. In het MER eerste fase zijn alternatieven vergeleken, in het MER tweede fase is in detail ingegaan op de milieueffecten van de in het (O)TB vastgelegde variant. Ook tussen beide MER-fasen in hebben afwegingen plaatsgevonden; deze zijn gerapporteerd in de Trechterdocumenten. Het Historisch MER licht het trechterproces verder toe vanaf de start van het project Ring Utrecht tot de vaststelling van het (O)TB. In onderstaand schema is de rapportstructuur en de plaats van dit deelrapport Archeologie hierin weergegeven.

Figuur 1.3: Rapportstructuur MER Ring Utrecht

1.3

Doel en werkwijze deelrapport cultuurhistorie en archeologie Dit deelrapport Cultuurhistorie en Archeologie is een onderliggend rapport voor het MER Tweede Fase. Het doel van dit deelrapport is het in kaart brengen van bekende en verwachte cultuurhistorische en archeologische waarden in het plangebied. Daar-

Pagina 13 van 158


naast geeft het deelrapport de basis voor de beschrijving van de aspecten cultuurhistorie en archeologie in het MER en de beoordeling op de voor deze aspecten vastgestelde criteria. In het MER is het aspect Cultuurhistorie in één hoofdstuk in combinatie met het aspect Landschap beschreven. Vervolgens worden adviezen geven over de eventuele noodzaak en omvang van nader archeologisch vervolgonderzoek. 1.4

Scope van het project A27/A12 Ring Utrecht Plangebied Het plangebied voor het project Ring Utrecht is weergegeven in figuur 1.4. Het project omvat de volgende wegvakken:  de A27 tussen de aansluiting Houten en aansluiting Bilthoven (km 67,70 – 86,11);  de A28 tussen de aansluiting Waterlinieweg en het ecoduct Wildsche Hoek (km 0,00 – 4,40);  de A12 tussen de knooppunten Oudenrijn en Lunetten (km 57,50 - 63,50). Binnen het plangebied liggen drie grote knooppunten van snelwegen: knooppunt Rijnsweerd (A27/A28), knooppunt Lunetten (A27/A12) en gedeeltelijk knooppunt Oudenrijn (A12/A2). Het plangebied omvat negen aansluitingen op het onderliggende wegennet:  aansluitingen A27: Bilthoven, Utrecht-Noord, Veemarkt, Utrecht-Centrum, Houten;  aansluitingen A28: De Uithof;  aansluitingen A12; Nieuwegein, Kanaleneiland, Hoograven. In het plangebied ligt een aantal elementen welke sterk bepalend zijn geweest voor de ontwikkeling van de alternatieven en het uiteindelijke ontwerp. Dit zijn:  langs de A27: de bak door Amelisweerd, de kruising van de A27 met de grote spoorviaducten van de spoorlijnen Utrecht-Arnhem en Utrecht-’s Hertogenbosch en de folie onder de verdiepte ligging aan de zuidzijde van de bak;  langs de A12: de Galecopperbrug;  de ligging van de centrale viaducten in de knooppunten Rijnsweerd en Lunetten. Deelgebieden In de beschrijvingen van het plangebied is een indeling in vier deelgebieden gehanteerd. Dit zijn:  A27 Noord (vanaf projectgrens aansluiting Bilthoven tot direct ten zuiden van het viaduct met de Utrechtseweg); (gemeenten de Bilt en Utrecht)  A28/A27 knooppunt Rijnsweerd (A27 vanaf viaduct over de Utrechtseweg tot noordrand Bak Amelisweerd en A28); (gemeenten Utrecht en De Bilt)  A27-zuid / knooppunt Lunetten (vanaf noordzijde bak Amelisweerd tot projectgrens bij Houten; (gemeenten Utrecht, Bunnik en Houten)  A12 (van projectgrens bij knooppunt Oudenrijn tot in knooppunt Lunetten). (gemeenten Utrecht en Nieuwegein)

Pagina 14 van 158


Onderstaand zijn de deelgebieden aangegeven:

Figuur 1.4: Deelgebieden A27/A12 Ring Utrecht

Alternatieven Binnen het plangebied worden de volgende alternatieven onderzocht:  referentiesituatie (autonome ontwikkeling);  het OTB-ontwerp, de voorkeursvariant uitgewerkt tot op het detailniveau van het OTB;  het Meest Milieuvriendelijk Alternatief (MMA). De uitgewerkte voorkeursvariant is nader beschreven in het deelrapport Toelichting op het OTB-ontwerp. De ontwikkeling en beoordeling van het MMA is opgenomen in hoofdstuk 18 van het MER Tweede Fase. De rapportage Ring Utrecht: proces van probleemverkenning naar ontwerp-tracébesluit (2005-2016) geeft een overzicht van de alternatieven zoals die vanaf de aanvang van het project zijn onderzocht. Plan- en studiegebied Het plangebied is het gebied waarin de fysieke aanpassing van de infrastructuur plaats vindt. De effecten van de alternatieven reiken verder dan het plangebied. Het studiegebied wordt bepaald door de reikwijdte van de effecten die optreden ten gevolge van de voorgestelde maatregelen. Het studiegebied is het grootste voor de verkeersstudies. De maatregelen op de Ring Utrecht leiden tot op een grote afstand tot wijzigingen in intensiteiten door veranderingen in routekeuzes. Dit hangt samen met de centrale positie van de Ring in het Nederlandse wegenstelsel. Samenhangend met de verkeerseffecten is ook het studiegebied voor het aspect Natuur relatief groot. Door de netwerkeffecten (routekeuzes van het verkeer over grotere afstanden) behoren de Natura2000-gebieden Oostelijke Vechtplassen en ook de

Pagina 15 van 158


Veluwe tot het studiegebied. Voor de meeste andere aspecten is het studiegebied begrensd tot de meer directe omgeving (100 meter) van het plangebied. Het studiegebied voor dit deelrapport is aangegeven in figuur 1.5.

Figuur 1.5: Studiegebied aspect Archeologie

Planstudiejaar Dit MER beschrijft de effecten van het voornemen zoals die worden berekend en voorspeld voor het jaar 2030. Dit is het gangbare prognosejaar van het verkeersmodel (NRM2015) dat aan de basis staat van de berekening van de verkeersafhankelijke effecten. Alleen voor het aspect geluid is een afwijkend rekenjaar gehanteerd (2036), op basis van wettelijke vereisten. Voor het aspect geluid is een toetsing nodig van de situatie 10 jaar na openstelling van de capaciteitsuitbreiding van de Ring Utrecht. Dat is het jaar 2036. Voor de beschrijving van de huidige situatie (waar relevant) wordt uitgegaan van het meest recente jaar waarvoor verifieerbare informatie beschikbaar is. Dit kan derhalve per aspect verschillen. Dit is in de afzonderlijke aspecthoofdstukken nader gespecificeerd. Belendende projecten Het projectgebied van de Ring Utrecht sluit aan op en overlapt deels met de plangebieden van andere lopende of recent afgeronde planstudies. Relevant in dit kader zijn:  A27/A1; voor dit project is in 2014 een TB vastgesteld; de A27 tussen de aansluitingen Bilthoven en Utrecht-Noord vormt onderdeel van beide projecten.  A27 Houten-Hooipolder: voor dit project loopt gelijktijdig een Tracéwet-procedure. De aansluiting Houten maakt deel uit van beide plangebieden. De projectgrens voor Ring Utrecht ligt bij de noordelijke oever van het Amsterdam-Rijnkanaal.

Pagina 16 van 158


 Noordelijke Randweg Utrecht (NRU): de gemeente Utrecht voert een afzonderlijke procedure voor de opwaardering van de NRU; de begrenzing tussen Ring Utrecht en de NRU in de aansluiting Utrecht-Noord is vastgesteld bovenop het viaduct over het spoor Utrecht-Hilversum. 1.5

Leeswijzer Dit deelrapport geeft in hoofdstuk 2 eerst een overzicht van het relevante wettelijke en beleidskader, op rijksniveau, op het niveau van de provincie Utrecht en op het niveau van de gemeenten Utrecht, Houten, Nieuwegein, De Bilt en Bunnik. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 de uitgewerkte voorkeursvariant (onder de naam OTB-ontwerp) beschreven. In deze beschrijving hanteren we een indeling in vier deelgebieden, zoals hiervoor is aangegeven.

Hoofdstuk 4 (huidige situatie en autonome ontwikkeling) beschrijft de voor het aspecten cultuurhistorie en archeologie relevante aanwezige archeologische waarden in het studiegebied. Deze beschrijving is gebaseerd op een analyse van de cultuurhistorische , landschappelijke, geologische en geomorfologische eigenschappen van het gebied en een inventarisatie van bekende archeologische waarden (waarnemingen en monumenten). Hierbij is specifiek aandacht besteed aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Limes. Tijdens het onderzoek naar archeologische gegevens zijn onder andere de volgende werkzaamheden verricht:  Het bestuderen van bodemkaarten en indien aanwezig geologische, geomorfologische, topografische en historische kaarten; luchtfoto’s en het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN).  Het inventariseren van bekende archeologische gegevens in het Archeologisch Informatie Systeem ARCHIS: waarnemingen en archeologische monumenten (Archeologische Monumentenkaart) en eventuele andere bekende vindplaatsen.  Het raadplegen van de gemeentelijke archeologische waarden-, beleids- en verwachtingskaarten.  Het raadplegen van relevante archeologische onderzoeken en rapporten. Dit hoofdstuk geeft hiermee een overzicht van de bekende archeologische waarden en de archeologische verwachtingen. Op basis van de resultaten van het literatuuronderzoek wordt een gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld. Op basis daarvan is in hoofdstuk 5 een effectanalyse en is een effectbeoordeling opgenomen. In hoofdstuk 6 zijn de conclusies specifiek voor het aspect archeologie samengevat en is een advies opgesteld met aanbevelingen voor nader uit te voeren vervolgonderzoek. De effectanalyse en effectbeoordeling is ook opgenomen in het MER Ring Utrecht Tweede Fase.

Pagina 17 van 158


2

Kader

2.1

Wettelijk kader

2.1.1

Rijkskader

2.1.1.1.

Verdrag van Valletta (Malta), 1992 Met het afsluiten van het Verdrag van Valletta (Malta, 1992) is een Europees kader vastgesteld voor het beschermen en behouden van archeologisch erfgoed. Belangrijkste onderdelen van het verdrag zijn het principe behoud in situ (dat wil zeggen op de plaats) en indien dat niet mogelijk is dat de verstoorder aansprakelijk is voor kosten die noodzakelijk zijn voor een wetenschappelijk verantwoorde wijze van onderzoek en berging (behoud ex situ). Vanaf 1988 wordt in Nederland al in de geest van Malta gewerkt en is er sprake van commerciële contractarcheologie, naast de academische archeologie beoefening. In 2007 is het Verdrag van Valletta via de Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) in de Nederlandse wetgeving verankerd.

2.1.1.2.

Monumentenwet 1988 De Monumentenwet 1988 vormt het wettelijk kader voor de bescherming van monumenten, waaronder vallen gebouwde rijksmonumenten (inclusief ‘groene’ monumenten als parken en tuinen), archeologische rijksmonumenten en beschermde stad- en dorpsgezichten. De wet regelt het aanwijzen van rijksmonumenten, het aanwijzen en bescherming van stads- en dorpsgezichten, de omgang met archeologische waarden en opgravingen en het verlenen van vergunningen. Vergunningen voor gebouwde monumenten vallen sinds 1 oktober 2010 onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Vergunningen voor archeologische monumenten vallen onder het vergunningstelsel van de Monumentenwet 1988. Het toezicht op de uitvoering en de handhaving van de monumentenwetgeving vallen onder de Erfgoedinspectie.

2.1.1.3.

Wet op de archeologische monumentenzorg 2007 Met de inwerkingtreding van de Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) in 2007 is de bestaande Monumentenwet (MW) 1988 aangepast met betrekking tot het Verdrag van Valletta (1992) en aangevuld met wijzigingen in een aantal andere wetten (w.o. Ontgrondingswet, Tracéwet). De regels uit de Monumentenwet 1988 zijn nader uitgewerkt in het Besluit archeologische monumentenzorg (Bamz). De belangrijkste onderdelen van deze wet bestaan uit:  de nadruk op ‘behoud in situ’;  bij de vaststelling van een bestemmingsplan moet de gemeente rekening houden met aanwezige en verwachte archeologische waarden;  de toepassing van het principe dat de verstoorder betaalt;  de provinciale staten kunnen attentiegebieden aanwijzen waarin met aanwezige en verwachte archeologische waarden rekening moet worden gehouden;  de mogelijkheid is geregeld voor het uitvoeren van archeologisch onderzoek door commercieel werkende instellingen met een opgravingsvergunning. Voor de uitvoering en het opstellen van beleid ten aanzien van het cultureel erfgoed is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) aangewezen, vallend onder het

Pagina 19 van 158


Ministerie van OCW. Toezicht op de naleving en handhaving van de wettelijke bepalingen ten aanzien van het cultureel erfgoed zijn ondergebracht bij de landelijke Erfgoedinspectie. De belangrijkste wijziging in de Wamz ten opzichte van de Monumentenwet 1988 is het feit dat de verantwoordelijkheid voor het beschermen van het archeologisch erfgoed bij de gemeente is neergelegd. Gemeentes treden op als bevoegde overheid inzake archeologie. Vrijwel alle gemeentes hebben inmiddels daarvoor een beleidsnota opgesteld en een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart. Indien terreinen met een archeologische status (AMK-terreinen) en bekende archeologische vindplaatsen (dat wil zeggen vindplaatsen vastgesteld op basis van geregistreerde vondsten) zullen worden verstoord door bodemingrepen, dienen deze onderzocht te worden door middel van een archeologisch onderzoek. De randvoorwaarden voor het verplichte archeologische onderzoek kunnen per gemeente verschillen en zijn afhankelijk van het gemeentelijke vastgestelde beleid. De archeologische rijksmonumenten blijven onder verantwoordelijkheid vallen van het Ministerie van OCW en de RCE. Het verstoren of beschadigen van deze archeologische monumenten is niet toegestaan zonder een monumentenvergunning van de RCE. Dit verandert met de inwerkingtreding van de Erfgoedwet. Dan vallen ook archeologische rijksmonumenten onder de verantwoordelijkheid van de gemeente en moet de vergunning bij de gemeente worden aangevraagd. Voor het uitvoeren van archeologisch onderzoek in het kader van de Wamz wordt een vastgestelde cyclus van onderzoeksfasen gehanteerd (zie afb. 2.1). De AMZ-cyclus is een vaste procedure binnen de archeologische monumentenzorg in Nederland. De cyclus is verankerd in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) als een verplicht werkproces voor archeologen. De cyclus omvat drie stadia, namelijk inventariseren/waarderen, selecteren en maatregelen nemen. De eerste stap in dit proces is een bureauonderzoek uitmondend in een gespecificeerde archeologische verwachting. Op basis van de resultaten uit het bureauonderzoek kan besloten worden dat een inventariserend veldonderzoek (IVO) noodzakelijk is. Het IVO bestaat uit een verkennende fase, karterende fase en waarderende fase en betreft booronderzoek (IVO-overig) en/of proefsleuvenonderzoek (IVO-proefsleuven). Elke IVOfase resulteert in een rapport met een advies voor eventueel nader onderzoek. Beide inventariserende veldonderzoeken resulteren in een KNA-rapport met een waardestellende conclusie en een advies voor eventueel nader onderzoek. Onder bepaalde voorwaarden kan op basis van een IVO verkennende fase besloten worden de voorgenomen bodemingrepen onder archeologische begeleiding te laten uitvoeren. Een archeologische begeleiding mag overigens volgens de KNA slechts in specifieke situaties plaatsvinden. Voorafgaand aan de uitvoering van een proefsleuvenonderzoek en van een archeologische begeleiding dient een Programma van Eisen te worden opgesteld goedgekeurd door de bevoegde overheid. Onder de Erfgoedwet vallen ook archeologische rijksmonumenten onder de verantwoordelijkheid van de gemeente en moet de vergunning bij de gemeente worden aangevraagd. Nadat een waardestellende conclusie is opgesteld met eventuele adviezen voor vervolgonderzoek dient dit ter bekrachtiging te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid. Deze neemt vervolgens daarover een (selectie)besluit. Naar aanleiding van een selectiebesluit kunnen de volgende maatregelen volgen:  een volgende stap in de inventariserende fase;  het einde van het archeologisch onderzoek (bij een negatief selectiebesluit);  het verrichten van een definitief onderzoek (DO) in de vorm van een archeologische opgraving (of een archeologische begeleiding) op basis van een vooraf opgesteld en goedgekeurd Programma van Eisen; Pagina 20 van 158


 het nemen van maatregelen voor het fysiek beschermen van de vindplaats (behoud in situ).

Figuur 2.1: Stroomdiagram van de verschillende opeenvolgende stappen in het archeologische onderzoeksproces volgens de KNA

2.1.1.4.

Erfgoedwet 2016 Vanaf 2016 zal de bestaande nationale weten regelgeving met betrekking tot alle aspecten van het culturele erfgoed (waaronder ook archeologie) samengebracht worden in een koepelwet als onderdeel van de Omgevingswet: de Erfgoedwet 2016. In deze samenvoeging worden alle aspecten van de huidige regelingen en beschermingsniveaus van de bestaande regelingen gehandhaafd. Daar waar mogelijk worden ook particuliere organisaties ingezet bij het behoud van cultureel erfgoed. Daarnaast worden alle internationale verplichtingen die Nederland op het gebied van cultureel erfgoed is aangegaan (w.o. het UNESCO Werelderfgoedverdrag 1972, geratificeerd in 1992 en de Uitvoeringswet UNESCO-verdrag 1970) hierin verwerkt.

Pagina 21 van 158


Voor de archeologie zal een belangrijke wijziging plaatsvinden met betrekking tot de huidige opgravingsvergunning. In plaats daarvan zal een stelsel van wettelijk geregelde certificering voor het verrichten van archeologische onderzoeken komen. Hierbij zal door middel van zelfregulering de archeologische beroepsgroep een grotere verantwoordelijkheid krijgen. 2.2

Beleidskader

2.2.1

Nationaal beleid De bescherming, instandhouding, onderhoud en herstel van monumenten , zowel bouwkundige als archeologische, is geregeld in de Monumentenwet 1988 en de Wamz 2007. Voor de uitvoering van deze taken is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) gemandateerd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Het Rijk heeft door middel van diverse nota’s haar visie op het culturele erfgoed in Nederland uitgedragen. Belangrijke nota’s inzake cultuurhistorie en archeologie zijn Handreiking erfgoed en ruimte (2014), de Visie Erfgoed en Ruimte, de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte en de nota Kiezen voor Karakter. In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte wordt gesteld dat het Rijk verantwoordelijk is voor natuurlijk en cultureel UNESCO-werelderfgoed (inclusief de Voorlopige lijst), kenmerkende stads- en dorpsgezichten, rijksmonumenten en cultuurhistorische waarden in of op de zeebodem (Noordzee, IJsselmeer en Waddenzee). De bescherming van de (nationale) landschappen is overgedragen aan de provincies, met uitzondering van de landschappen die zijn opgenomen in de (voorlopige) lijst UNESCO-werelderfgoed. Verderop is ingegaan op de werelderfgoed gebieden.

2.2.1.1.

Convenant Rijkswaterstaat en RCE Voor de uitvoering van rijkstaken op het gebied van de archeologie hebben Rijkswaterstaat en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in 2007 een nieuwe samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Dit convenant is de voor RWS relevante uitwerking van de gewijzigde Monumentenwet en vervangt het oude convenant uit 1987. Uitgangspunt van de hernieuwde uitspraken is dat in een zo vroeg mogelijk stadium van ‘Werken’ van RWS duidelijkheid bestaat over aanwezigheid van archeologische (en cultuurhistorische) waarden en hoe daarmee wordt omgegaan, zodat vertragingen in projecten worden voorkomen, maar een goede omgang met aanwezige archeologische waarden wel gewaarborgd is. De RCE is inzake archeologie (en cultuurhistorie) de adviseur voor RWS. Voor archeologie betreft dit het gehele AMZproces (zoals weergegeven in bovenstaand schema in afb. 2.1) en is in dit deelrapport specifiek ingegaan op de Limes. In het hoofdstuk Landschap en Cultuurhistorie in het MER is specifiek ingegaan op de (effecten op de ) Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW).

2.2.1.2.

Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie Voor de uitvoering van archeologisch onderzoek in het kader van de Wamz is een Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) opgesteld. Deze wordt onderhouden door het Centraal College van Deskundigen Archeologie. De KNA bevat richtlijnen voor het uitvoeren specifieke archeologische werkzaamheden (protocollen) en stelt eisen aan de uitvoerende personen (actoren) en organisaties. De momenteel vigerende versie (3.3) wordt herzien. Ook in de komende Erfgoedwet 2016 zal de KNA verankerd zijn.

Pagina 22 van 158


2.2.2

Provinciaal beleid De provincie treedt op als bevoegde overheid in enkele specifieke gevallen, te weten aanvragen in het kader van ontgrondingsvergunningen, inpassingsplannen, MER en Tracéwet. Daarnaast kan de provincie bepaalde archeologische attentiegebieden in haar ruimtelijke plannen en beleidsnota’s (bijvoorbeeld het provinciaal omgevingsplan) aanwijzen als provinciaal belang, bijvoorbeeld beekdalen, esdekken. In die gevallen is de provincie medebeoordelaar van archeologische onderzoeken. Via de MW 1988 en Wamz 2007 is de provincie, met uitzondering van die gemeentes met een eigen opgravingsvergunning en archeologisch depot, eigenaar van het archeologisch vondstmateriaal afkomstig uit archeologisch onderzoek. Op grond van artikel 51 van de Monumentenwet 1988 houdt de provincie een depot in stand waarin archeologische vondsten die zijn gevonden bij het doen van opgravingen binnen die provincie kunnen worden opgeslagen. De opslag dient zodanig plaats te vinden dat dit uit een oogpunt van behoud en toegankelijkheid verantwoord is. Gemeenten kunnen een eigen depot hebben. Dit depot moet dan zijn aangewezen door gedeputeerde staten. Voor de opslag van scheepsarcheologische monumenten wijst de Minister van OCW depots aan. De depothouder (provincie of gemeente) is eigenaar van de archeologische vondsten die in zijn depot zijn opgeslagen. De depothouder verkrijgt de eigendom op het moment dat de opgraver (vergunninghouder) de archeologische vondsten vindt (waarneemt). Tot dat moment is de eigenaar van de grond ook eigenaar van de zaken die zich daarin bevinden. Relevante provinciale beleidsdocumenten:  Cultuurhistorische Waardenkaart provincie Utrecht, digitaal raadpleegbaar;  Tastbare Tijd 2.0. Cultuurhistorische Atlas van de provincie Utrecht, 2015; Naast deze genoemde beleidsdocumenten heeft de provincie enkele relevante nota’s opgesteld en rapporten die betrekking hebben op het archeologische erfgoed:  Niet van gisteren. Cultuurhistorische hoofdstructuur van de provincie Utrecht, 2002;  Cultuurhistorische elementen in de provincie Utrecht (cd-rom), 2001;  Toelichting op de Limes-kaart Utrecht, 2004 (Jansen & de Kort). Ook in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 2013-2028 is het veiligstellen van cultuurhistorische waarden onderdeel van provinciaal beleid, onder andere door middel van ‘behoud door ontwikkeling’. De Cultuurhistorische hoofdstructuur (CHS) vormt hiervoor de basis van dit beleid. De uitvoering is onderdeel van het overleg met gemeenten. Binnen de CHS zijn vier thema’s vastgesteld ‘waarop actief beleid wordt uitgevoerd: historische buitenplaatsen, militair erfgoed, agrarisch cultuurlandschap en archeologie. De structuurvisie is uitgewerkt in de Provinciale Ruimtelijke Verordening Uitgegaan moet worden van artikel 2.10.d (PRV) Archeologie. De cultuurhistorische waarde van het bekende en verwachte archeologisch erfgoed wordt behouden en versterkt. Bij het versterken van de archeologische waarden gaat het om archeologie als inspiratiebron voor ruimtelijke ontwikkelingen, met name de Lineaire structuur van de Limes.

2.2.3

Gemeentelijk beleid Vanuit de Wamz is de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het archeologiebeleid bij de gemeenten neergelegd. De gemeente treedt op als bevoegde overheid, met uitzondering van de boven genoemde situaties waarbij ofwel het Rijk ofwel de Pagina 23 van 158


provincie optreedt als bevoegde overheid (bijvoorbeeld rijksmonumenten, ontgrondingsvergunningen, MER en Tracéwet). Als bevoegde overheid toetst de gemeente van archeologische onderzoeken aan het eigen vastgesteld beleid en regels (bijvoorbeeld in kader van een Erfgoedverordening of bestemmingsplan). Verschillende gemeenten beschikken niet over eigen deskundigheid en maken gebruik bij de beoordeling van archeologische onderzoeken van een extern archeologisch adviseur in bijvoorbeeld de Omgevingsdienst regio Utrecht. Voor alle archeologische rijksmonumenten zijn bodemverstorende werkzaamheden niet toegestaan. Nu dient de monumentenvergunning voor archeologische rijksmonumenten bij de RCE te worden aangevraagd, straks onder de nieuwe Erfgoedwet moet de monumentenvergunning (als onderdeel van de omgevingsvergunning) worden aangevraagd bij de desbetreffende gemeente. 2.2.3.1.

Gemeente Utrecht Voor de omgang met archeologische waarden in de bodem heeft de gemeente Utrecht in 2009 een Verordening op de archeologische monumentenzorg opgesteld. Hierbij zit een Archeologische Waardenkaart waarop staat aangegeven in welke gebieden archeologische resten aanwezig zijn of worden verwacht. De gemeente beschikt over een eigen gemeentelijk archeoloog met een opgravingsvergunning, die optreedt als bevoegd gezag. Voor werkzaamheden waarbij grondwerkzaamheden worden uitgevoerd dient in bepaalde gevallen een archeologievergunning te worden aangevraagd. De situaties waarin deze archeologievergunning moet worden aangevraagd zijn gebaseerd op:  Verordening op de archeologische monumentenzorg, 2009;  Toelichting op de Verordening, 2009;  Archeologische Waardenkaart, 2009. Binnen de gemeente Utrecht is geen archeologievergunning (onderzoek) verplicht bij bodemingrepen die:  vallen in gebieden met geen archeologische waarde of verwachting (witte gebieden op de archeologische waardenkaart);  vallen in gebieden met een archeologische verwachting, mits die ingrepen kleiner zijn dan 1000 m2 en niet dieper reiken dan 30 cm (groene gebieden met een streeparcering) of 50 cm (groene gebieden zonder streeparcering);  vallen in gebieden met een hoge archeologische verwachting, mits die ingrepen kleiner zijn dan 100 m2 en niet dieper reiken dan 30 cm (gele gebieden met een streeparcering) of 50 cm (gele gebieden zonder streeparcering);  vallen in gebieden met een hoge archeologische waarde, mits kleiner dan 50 m2 en niet dieper dan 30 cm (rode gebieden met streeparcering) of 50 cm (rode gebieden zonder streep arcering).

2.2.3.2.

Gemeente Houten Het archeologiebeleid voor de gemeente Houten is in 2007 vastgelegd in de volgende documenten:  Gekoesterd erfgoed. Integrale beleidsnota op het gebied van de bovengrondse en ondergrondse monumentenzorg, 2004;  archeologische inventarisatiekaart;  archeologische waarden en verwachtingenkaart;  archeologische beleidskaart (archeologische maatregelen);  Toelichting op de archeologische en cultuurhistorische beleidskaarten voor het grondgebied van de gemeente Houten. Inventarisatie, onderbouwing en vertaling naar het ruimtelijk beleid (Hessing & Klerks, 2007). Pagina 24 van 158


Op basis van de vastgestelde beleidsdocumenten geldt dat geen archeologisch (voor)onderzoek wordt vereist indien de voorgenomen bodemingrepen plaatsvinden in:  gebieden of terreinen van archeologische waarde tot 100 m2 en niet dieper reiken dan 50 cm;  gebieden met een hoge archeologische verwachting tot 500 m2 en niet dieper reiken dan 50 cm;  gebieden met een middelhoge archeologische verwachting tot 5.000 m2 en niet dieper reiken dan 50 cm;  gebieden met een lage of geen archeologische verwachting, mits deze niet vallen onder een m.e.r.-plicht of de Tracéwet.

2.2.3.3.

Gemeente Nieuwegein De gemeente Nieuwegein heeft haar archeologiebeleid op 19 december 2012 vastgesteld in een beleidsnota en een Erfgoedverordening. De relevante beleidsdocumenten bestaan uit:  Verordening tot wijziging van de Erfgoedverordening Nieuwegein, 2010.  Van Vondst naar Verhaal. Beleidsnota archeologie Nieuwegein (Sleijpen & Van Eijk, 2012).  Een gestapeld verleden. Gemeente Nieuwegein. Een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart (Kloosterman et al., 2011).  Onderzoeksagenda archeologie gemeente Nieuwegein (Kloosterman, 2011). Op basis van de vastgestelde beleidsregels van de gemeente Nieuwegein zijn 10 verschillende archeologische waarden en verwachtingen aan bepaalde gebieden of terreinen toegekend. Deze waarden zijn gebaseerd op specifieke bodemkundige kenmerken en bekende en verwachte archeologische waarden. De volgende vrijstellingen voor verplicht archeologisch (voor)onderzoek gelden bij bodemingrepen in:  beschermde archeologische rijksmonumenten: geen bodemingrepen toegestaan dan wel door middel van het aanvragen van een vergunning via de RCE (Waarde Archeologie 1);  terreinen van archeologische waarde tot 30 cm vanaf maaiveld (Waarde Archeologie 2);  gebieden met een hoge archeologische verwachting voor de periode Middeleeuwen-Nieuwe tijd (Waarde Archeologie 3) tot een diepte van maximaal 30 cm vanaf maaiveld;  gebieden waar zich vlak onder het maaiveld stroomgordels bevinden en resten uit de Romeinse periode verwacht kunnen worden en de ontginningsassen uit de historische periode tot 30 cm benden maaiveld en plangebieden kleiner dan 500 m2 (waarde Archeologie 4);  de zone van de Wiesch-stroomgordel met middelhoge verwachting voor de periode Laat-Mesolithicum en Neolithicum: tot 150 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 2.500 m2 (Waarde Archeologie 5);  zone van de Benschop-stroomgordel: tot 150 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 2.500 m2 (Waarde Archeologie 6);  gebieden langs de Lek en de Hollandse IJssel met mogelijke resten uit de Middeleeuwen en Nieuwe tijd: tot 30 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 5.000 m2 (Waarde Archeologie 7);  een groot deel van de bebouwde kom van Nieuwegein met mogelijke crevasses van het Benschop-systeem en een dieper liggend dekzandlandschap: tot 150 cm Pagina 25 van 158




2.2.3.4.

vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 10.000 m2 (Waarde Archeologie 8); lekbodems rondom Vreeswijk en de jachthaven bij de Lek: bij alle waterbodemingrepen dient contact te worden opgenomen met RWS (Waarde Archeologie 9 en 10).

Gemeente De Bilt De gemeente de Bilt heeft haar archeologiebeleid vastgelegd in een aantal beleidsdocumenten:  Erfgoedverordening, 2010;  Nota Erfgoedbeleid, 2013;  Archeologische (verwachtings)waarden- en beleidsadvieskaart van de gemeente De Bilt, 2013 (Wink et al., 2013);  Cultuurhistorische Waardenkaart gemeente De Bilt (eerste selectie). Toelichting, beschrijvingen & waarderingen, 2011 (Visser et al., 2011). Voor de gemeente De Bilt zijn de volgende zones vrijgesteld van archeologisch onderzoek.1 Dit betreffen zowel bekende archeologische waarden als verwachte archeologische waarden:  archeologische monumenten, vindplaatsen en historische terreinen: tot 50 cm vanaf maaiveld en bij ingrepen kleiner dan 50 m2 (Archeologische Waarde 1);  historische dijken, kades en wegen: tot 50 cm vanaf maaiveld (Archeologische Waarde 2);  zones met hoge archeologische verwachting vanaf Middeleeuwen, bestaande uit historische bewoningslinten en verwachtingszones voor militair erfgoed: tot 50 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 100 m2 (Verwachte Archeologische Waarde 1);  zones met een hoge of middelhoge archeologisch verwachtingswaarde en/of plaggendek: tot 50 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 500 m2 (Verwachte Archeologische Waarde 2);  zones met onbekende archeologische verwachting: verdronken dekzand, afgedekt met veen of met moerige bovenlaag: tot 50 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 1.000 m2 (Verwachte Archeologische Waarde 3);  zones met een lage archeologische verwachting: tot 50 cm vanaf maaiveld en bij plangebieden kleiner dan 5.000 m2 (Verwachte Archeologische Waarde 4);  zones met een verstoring tot onder archeologisch niveau, reeds onderzocht of vrijgegeven: vrijgesteld van onderzoek (Verwachte Archeologische Waarde 5).

2.2.3.5.

Gemeente Bunnik De gemeente Bunnik heeft haar beleid inzake bescherming van het archeologisch erfgoed in haar grondgebied op 13 oktober 2011 vastgelegd in de Archeologische beleidskaart voor het buitengebied van Bunnik en de kernen Bunnik, Odijk en Werkhoven. Op de bijbehorende archeologische waarden en verwachtingenkaart zijn de volgende gebieden onderscheiden:  wettelijk beschermde archeologische monumenten (categorie 1);  gebieden of terreinen van archeologische waarde (categorie 2);  gebieden of terreinen met hoge archeologische verwachting (categorie 3);  gebieden of terreinen met een gematigde (of middelhoge) archeologische verwachting (categorie 4);

1 de vastgestelde vrijstellingen wijken af van de door RAAP geadviseerde grenzen als gevolg van een aanpassing raadsbesluit 28 november 2013 tot vaststelling van de Nota Erfgoedbeleid en de Archeologische beleidskaart.

Pagina 26 van 158


 gebieden of terreinen met een lage archeologische verwachting of zonder behoudenswaardig bodemarchief (categorie 5). Voor de gemeente Bunnik zijn de volgende beleidsdocumenten inzake archeologie leidend:  Archeologische beleidskaart voor het buitengebied van Bunnik en de kernen Bunnik, Odijk en Werkhoven (2011) met kaartbijlage 11: maatregelenkaart;  Toelichting bij de Archeologische waarden- en beleidskaart voor het buitengebied van Bunnik en de kernen Bunnik, Odijk en Werkhoven (Klerks & Simons, 2010);  Erfgoedverordening, 2010;  bestemmingsplan Buitengebied Bunnik 2011. In het raadsbesluit van 13 oktober 2011 met betrekking tot vaststelling van de Archeologische beleidskaart is de vrijstellingsdiepte van 30 cm naar 50 cm gewijzigd voor gebieden met een archeologische waarde of een hoge archeologische verwachting. Voor bodemingrepen in de gemeente Bunnik is geen archeologisch onderzoek vereist tot de vrijstellingsdiepte van 50 cm vanaf maaiveld en voorts bij ingrepen in:  gebieden met een vastgestelde waarde (dubbelbestemming Waarde Archeologie 2), mits deze niet groter zijn dan 100 m2 en tot 50 cm vanaf maaiveld;  voor gebieden met een hoge archeologische verwachting (dubbelbestemming Waarde Archeologie 3), mist deze niet groter zijn dan 500 m2 en tot 50 cm vanaf maaiveld;  gebieden met een middelhoge archeologische verwachting (dubbelbestemming Waarde Archeologie 4), mist niet groter dan 5.000 m2 en tot 100 cm vanaf maaiveld;  voor gebieden met een lage archeologische verwachting of geen archeologische verwachting. 2.3

Conclusie Ten aanzien van weten regelgeving met betrekking tot de omgang met bekende en verwachte archeologische waarden is in Nederland op alle bestuursniveaus beleid ontwikkeld. Op rijksniveau zijn de grote kaders uitgewerkt in de Monumentenwet 1988 en de Wet op de archeologische monumentenzorg. Vanaf 2016 zullen deze worden opgenomen in de nieuwe koepelwet: de Erfgoedwet. Vanuit het landelijke bestel zijn specifieke taken en verantwoordelijkheden bij de verschillende overheden neergelegd: Rijk, provincies en gemeenten. Archeologische rijksmonumenten vallen onder de verantwoordelijkheid van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Voor alle overige archeologische waarden (bekende en verwachte) zijn gemeenten verantwoordelijk en in bepaalde situaties ook provincies (bevoegde overheden). Beide bestuursorganen hebben daartoe eigen beleid en regelgeving opgesteld. Provincies en gemeenten kunnen archeologische monumenten aanwijzen. De uitgangspunten in het Verdrag van Valletta (Malta) zijn in Nederland in de nationale wetgeving vastgelegd. De twee belangrijkste uitgangspunten bestaan uit het principe van ‘behoud in situ’ en de verstoorder betaalt de noodzakelijke onderzoekskosten bij voorgenomen bodemingrepen. Voor de uitvoering van archeologische onderzoeken zijn voorwaarden vastgesteld in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie. In dit stelsel is een onderzoekscyclus opgenomen dat uitmondt in een door de bevoegde overheid te nemen besluit over het in situ of ex situ behouden van aangetroffen archeologische waarden. Hoewel regelgeving en beleidskaders op provinciaal en gemeentelijk niveau zijn uitgewerkt is er geen sprake van een samenhangend en gelijkvormig stelsel van regels en voorschriften. Er is niet alleen per gemeente een geheel eigen invulling gegeven

Pagina 27 van 158


aan het archeologisch beleid dit is ook zichtbaar in de grote verschillen in vastgestelde archeologische zoneringen zoals te zien is op de samengestelde archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart van alle betrokken gemeenten (Bijlage 7). Globaal is in iedere gemeente een systeem van twee of meerdere zones met een specifieke archeologische verwachting vastgesteld (laag-middelhoog-hoog), met soms nadere verfijningen voor perioden en grondsoorten). Tevens is er een stelsel van vrijstellingen voor het verplicht uitvoeren van archeologisch onderzoek bij bodemingrepen met verschillende maximale dieptes en oppervlaktes. Deze vrijstelling van archeologische onderzoek geldt in ieder geval voor de afdekkende toplaag of bouwvoor tot een diepte van 0,3 of soms 0,5 m beneden maaiveld. De vrijgestelde oppervlaktes zijn gerelateerd aan de specifieke archeologische verwachting: hoge verwachting betekent kleinere vrijgestelde oppervlaktes en lage archeologische verwachting betekent grotere vrijgestelde oppervlaktes. De RCE treedt in deze op als adviseur voor RWS op het gebied van archeologie (en cultuurhistorie) op basis van vastgestelde afspraken in het convenant.

Pagina 28 van 158


3

Het OTB-ontwerp

Dit deelrapport beschrijft de effecten van de tot een OTB-ontwerp uitgewerkte voorkeursvariant van de Ring Utrecht. Het ontwerp is meer uitgebreid beschreven in het deelrapport Toelichting op het OTB-ontwerp. De hoofdlijnen van het ontwerp zijn in dit hoofdstuk kort toegelicht. Hierin zijn vier deelgebieden onderscheiden (zie ook hoofdstuk 1): • deelgebied 1: A27-Noord; • deelgebied 2: A28/A27 en knooppunt Rijnsweerd; • deelgebied 3: A27-zuid en knooppunt Lunetten; • deelgebied 4: A12 Oudenrijn-Lunetten. 3.1

Deelgebied 1: A27Noord Het tracé in het deelgebied A27-Noord is aan de noordzijde begrensd door de aansluiting Bilthoven en aan de zuidzijde door de onderdoorgang Biltsestraatweg. De kruising met de spoorlijn Utrecht-Hilversum net na de aansluiting Utrecht-Noord vormt de begrenzing aan de westzijde. Hier wordt aangesloten op het project Noordelijke Randweg Utrecht. In dit deelgebied liggen de aansluitingen Bilthoven, Utrecht-Noord en Veemarkt.

Figuur 3.1: Deelgebied 1 A27-Noord

Tussen de aansluitingen Bilthoven en Utrecht-Noord wordt de spitsstrook op de oostelijke rijbaan vervangen door een permanente rijstrook, er zijn dan vier rijstroken. De westelijke rijbaan blijft hier ongewijzigd. In de huidige situatie zijn er tussen Utrecht-Noord en Bilthoven in beide richtingen twee rijstroken beschikbaar. In het kader van het Tracébesluit A27/A1 Aansluiting Utrecht Noord –Knooppunt Eemnes – Aansluiting Bunschoten-Spakenburg worden hier in noordelijke richting (oostelijke rijbaan) één rijstrook en één spitsstrook aangelegd en in zuidelijke richting (westelijke rijbaan) één rijstrook. Na realisatie van voornoemd tracébesluit (uitgangssituatie voor het Tracébesluit Pagina 29 van 158


A27/A12 Ring Utrecht) zijn hier in noordelijke richting in totaal drie rijstroken en één spitsstrook aanwezig en in zuidelijke richting drie rijstroken. Ten zuiden van de aansluiting Utrecht-Noord wordt aan de (oostelijke) rijbaan in de richting van Hilversum een rijstrook toegevoegd. Op de (westelijke) rijbaan richting Breda wordt een weefstrook vervangen door een reguliere rijstrook. Hier blijven vier rijstroken aanwezig. De aansluitingen Bilthoven, Utrecht-Noord en Veemarkt worden niet of slechts zeer beperkt aangepast om aan te sluiten op de extra rijbaan. 3.2

Deelgebied 2; A27/A28 en knooppunt Rijnsweerd Dit deelgebied omvat de A27 tussen de onderdoorgang Biltsestraatweg en de noordelijke rand van de Bak van Amelisweerd ten zuiden van het knooppunt Rijnsweerd, en de A28 vanaf de aansluiting op de Waterlinieweg in Utrecht tot de oostelijke projectgrens oostelijk van het landgoed Oostbroek. In dit deelgebied ligt de aansluiting De Uithof.

Figuur 3.2: Deelgebied 2 A27/A28 en knooppunt Rijnsweerd

Knooppunt Rijnsweerd ondergaat in het project een ingrijpende verandering. In de huidige situatie is sprake van een knooppunt met wegen op twee niveaus: de A28 van west naar oost en vice versa op maaiveld en de A27 van noord naar zuid en vice versa op niveau +1 (circa 6 meter boven maaiveld). De verbindingswegen tussen de snelwegen overbruggen dit hoogteverschil. In de toekomstige situatie is sprake van wegen op vier niveaus in plaats van twee. De A28 west-oost en de A27 noord-zuid blijven op hun huidige hoogte (respectievelijk maaiveld en +1) liggen, alle verbindingswegen worden aangepast en krijgen daarmee ook deels een andere hoogteligging. De verbindingswegen van de A28 vanuit Amersfoort naar de A27 richting knooppunt Lunetten gaat in de toekomstige situatie over de doorgaande A27 (niveau+1) heen, en komen op niveau +2 (circa 12 meter boven maaiveld). De verbindingsweg van de A27 vanaf Hilversum naar de A28 richting Amersfoort gaat in de nieuwe situatie onder de doorgaande A28 (op maaiveld) door, op niveau 1 (circa 6 meter onder maaiveld). Pagina 30 van 158


In de volgende figuur is deze toevoeging van twee niveaus geïllustreerd. De overige, niet aangegeven verbindingsbogen verbinden de A27 en de A28 net als in de huidige situatie tussen de niveaus maaiveld en +1, wel deels op andere locaties.

Figuur 3.3: Oude en nieuwe situatie knooppunt Rijnsweerd

Knooppunt Rijnsweerd wordt vooral aan de zuidoostzijde (de kant van De Uithof) uitgebreid. Hier komen de nieuwe verbindingswegen vanaf de A28 die over de doorgaande A27 naar het zuiden afbuigen. De A27 wordt in dit deelgebied aan de noordzijde van knooppunt Rijnsweerd verbreed naar twee keer vier rijstroken en aan de zuidzijde naar twee keer zeven rijstroken. In zuidelijke richting zijn dit vier rijstroken in de richting van de A12 Den Haag en drie rijstroken in de richting van Breda. In noordelijke richting zijn het drie stroken naar Hilversum (A27) en vier rijstroken naar de A28 richting Amersfoort. De A28 wordt verbreed tussen knooppunt Rijnsweerd en de zuidelijke toerit van de aansluiting De Uithof. Deze verbreding vindt vooral aan de zuidzijde plaats. In het deelrapport Toelichting op het OTB-ontwerp is in detail beschreven hoe de verschillende rijrichtingen binnen knooppunt Rijnsweerd worden vormgegeven. De A28 tussen de aansluiting Waterlinieweg en knooppunt Rijnsweerd wordt afgewaardeerd tot stadsautoweg. Het aantal opstelstroken voor de verkeerslichten in de richting van de stad blijft zoals in de huidige situatie (twee linksaf, twee rechtsaf).

Pagina 31 van 158


3.3

Deelgebied 3: A27-Zuid en knooppunt Lunetten Deelgebied 3 is aan de noordzijde begrensd door de noordelijke rand van de Bak van Amelisweerd (A27) en aan de zuidzijde door de aansluiting Houten op de A27. In dit deelgebied loopt de A27 door de Bak van Amelisweerd, de A27 kruist vervolgens de grote spoorviaducten van de spoorlijnen Utrecht - Arnhem en Utrecht ’s Hertogenbosch, loopt langs de wijk Lunetten en door knooppunt Lunetten. Binnen dit deelgebied ligt de aansluiting Houten.

Figuur 3.4: Deelgebied 3 A27-Zuid en knooppunt Lunetten

De vier rijbanen van de A27 tussen knooppunt Rijnsweerd en knooppunt Lunetten zijn verdeeld in:  twee banen met vier (naar de A12) en drie (naar de A27 Breda) rijstroken naar het zuiden (huidige situatie vier rijstroken);  twee banen met vijf en twee rijstroken naar het noorden (huidige situatie zes rijstroken). De nieuwe rijbaan met twee rijstroken aan de oostzijde is afkomstig van de te realiseren bypass die in het knooppunt Lunetten onder de A12 door gaat. Deze bypass is bestemd voor verkeer vanuit Houten/Breda in de richting A28 Amersfoort en aansluiting De Uithof.

Figuur 3.5: Bypass Knooppunt Lunetten

Pagina 32 van 158


De overige vijf rijstroken zijn voor het doorgaand verkeer over de A27 richting Hilversum en verkeer dat vanaf beide kanten van de A12 naar Hilversum/Amersfoort gaat. Zuidelijk van knooppunt Lunetten wordt de A27 op beide rijbanen verbreed met één rijstrook. 3.4

Deelgebied 4: A12 Oudenrijn-Lunetten Dit deelgebied omvat de A12 tussen de knooppunten Oudenrijn en Lunetten. De A12 passeert hier de Galecopperbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal en de aansluitingen Nieuwegein, Kanaleneiland en Hoograven.

Figuur 3.6: Deelgebied 4 A12 Oudenrijn-Lunetten

De hoofdrijbaan van de A12 blijft ongewijzigd; behoudens de vervanging van het huidige asfalt door een stiller asfalttype. De beide parallelbanen worden tussen de knooppunten Oudenrijn en Lunetten verbreed met elk één rijstrook. De verkeersstromen op het bestaande weefvak op de zuidelijke rijbaan tussen de aansluiting Hoograven en knooppunt Lunetten worden in de nieuwe situatie gescheiden. Uitvoegend verkeer vanaf de A12 gaat over invoegend verkeer vanuit de aansluiting Hoograven heen.

Pagina 33 van 158


4

Huidige situatie en autonome ontwikkeling

4.1

Inleiding

Voor het beschrijven van de huidige situatie en de autonome ontwikkeling voor het deelaspect archeologie zijn de volgende algemene bronnen geraadpleegd:  Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS, RCE);  Archeologische Monumentenkaart, provincie Utrecht (AMK);  Gemeentelijke beleidsdocumenten en kaarten;  Geologische kaart (Meene et al., 1988);  Geomorfologische kaart (Alterra; provincie Utrecht);  Bodemkaarten (Stiboka, 1966, 1970, 1981);  gegevens betreffende stroomgordels (Cohen en Arnoldussen e.a., 2014);  relevante publicaties en digitale bestanden betreffende specifieke archeologische en historische thema’s. Landschappelijke situatie In paragraaf 4.2 wordt een algemene beschrijving gegeven van de landschappelijke genese en kenmerken van het plangebied. In de paragrafen waarin de deelgebieden aan de orde komen, volgt een specifieke beschrijving daarvan die op het betreffende deelgebied van toepassing is. Bekende archeologische gegevens Relevante bekende archeologische gegevens zijn verzameld uit het digitale archeologische informatiebestand ARCHIS (in beheer bij de RCE), geïnventariseerd en per deelgebied beschreven. Deze gegevens bestaan uit geregistreerde archeologische monumenten zoals vastgelegd op de provinciale archeologische monumentenkaart (AMK). Daarnaast zijn binnen de begrenzing van het studiegebied alle archeologische Archis-waarnemingen geïnventariseerd en beschreven. Deze bronnen vormen een onderdeel bij het bepalen van de specifieke archeologische verwachting voor de verschillende deelgebieden. Historische situatie In paragraaf 4.3 wordt de historische situatie op hoofdlijnen voor het hele studiegebied beschreven. Hierin is vooral aandacht voor archeologische en cultuurhistorische aspecten die voor dit studiegebied van belang zijn. Verwachte archeologische waarden Het vaststellen van de specifieke archeologische verwachting per deelgebied wordt in het volgende hoofdstuk behandeld. Hierbij is gebruik gemaakt van de beschikbare gemeentelijke verwachtings- en beleidsadvieskaarten aangevuld met specifieke informatie betreffende de landschappelijke en historische situatie. Het opstellen van het verwachtingsmodel is gebaseerd op de kennis over de landschapscondities in de verschillende archeologische perioden in combinatie met de bekende archeologische waarden. De specifieke archeologische verwachting is gemaakt door voornamelijk te focussen op de bodemkundige en geomorfologische situatie, de hogere droge delen van het landschap in beeld te krijgen, dat wil zeggen de potentiële archeologische locaties. Daarnaast zijn de bekende archeologische gegevens uit het studiegebied geïnventariseerd. Op basis hiervan is aan alle deelgebieden een archeologische verwachting toegekend.

Pagina 35 van 158


4.2

Landschappelijke setting

4.2.1

Geologie Het noordelijke en oostelijke deel van het plangebied (deelgebieden 1 en 2 [oostelijke tak]) vormen de overgang tussen het rivierengebied en het ten noorden daarvan gelegen zandgebied. Het zuidelijke en westelijke deel (deelgebieden 2 [zuidelijke tak], 3 en 4) liggen in het rivierengebied. De afzettingen die in het plangebied aan de oppervlakte voorkomen, dateren uit het Pleistoceen en het Holoceen. De pleistocene afzettingen betreffen dekzand, dat gerekend wordt tot het Laagpakket van Wierden binnen de Formatie van Boxtel (voorheen Formatie van Twente). Dit komt aan de oppervlakte alleen voor in het uiterste noorden van het plangebied. Het dekzand duikt in zuidelijke richting weg en wordt daar afgedekt door Holoceen materiaal. De holocene afzettingen betreffen fluviatiel materiaal en veen. Het zijn afzettingen van het Rijnsysteem, behorende tot de Formatie van Echteld (voorheen Afzettingen van Tiel binnen Westland Formatie). Lokaal komt in de ondergrond veen voor, dat als inschakelingen in de fluviatiele afzettingen is opgenomen. De basis van de afzettingen wordt gevormd door materiaal dat is afgezet in het Weichselien. In deze ijstijd werd het klimaat gekenmerkt door droogte en kou. Door het ontbreken van vegetatie kreeg de wind vat op de ondergrond en werden grote hoeveelheden zand verplaatst. Er traden verstuivingen op die het oppervlak bedekt hebben met een laag zand, die doorgaans aangeduid wordt als dekzand. Na de laatste ijstijd trad een stijging van de zeespiegel op als gevolg van een stijgende temperatuur. In het achterland ontstond er ter plaatse van het rivierengebied een systeem van meanderende rivieren dat afwaterde naar de Noordzee. De hoofdrichting van dit systeem was reeds in het Saalien ontstaan, toen het water door het landijs gedwongen werd om in westelijke richting af te stromen. Er ontstond een grillig patroon van afzettingen, zowel in horizontale als verticale zin. Als gevolg van fluctuaties in watertoevoer traden geregeld stroomgordelverleggingen op in een dynamisch afzettingsmilieu. Het systeem van bedding, oeverwallen en kommen verplaatste zich in transversale richting en oudere afzettingen raakten overdekt met jonger materiaal. De relatief hooggelegen fossiele oeverwallen worden aangeduid met de term stroomruggen en vormden door de hoge ligging en goede ontwatering een geschikte plek om te wonen (zie Bijlage 2, stroomgordelkaart).2 In laaggelegen delen van de kommen en in verlaten stroomgordels kon veenvorming optreden. Door een hoge grondwaterstand trad een geremde afbraak van organische stof op, waardoor organische resten zich ophoopten. Er ontstond een veenpakket dat een aanzienlijke dikte kon bereiken. In latere fasen raakte het veenpakket afgedekt met rivierklei. Het noordelijke en zuidelijke deel van het plangebied staan haaks op de landschappelijke gradiënt van zandgronden naar rivierengebied. In het noordelijke deel komen van noord naar zuid achtereenvolgens dekzand, komafzettingen, komafzettingen op veen en geul- of oeverafzettingen op geulafzettingen voor. Het zuidelijke deel doorsnijdt een fossiele stroomgordel die is afgedekt met recenter materiaal. Het westelijke en oostelijke deel van het plangebied lopen parallel aan fossiele stroomgordels en vormen de komgronden naast of tussen voormalige rivierlopen.

het recent gepubliceerde onderzoek van archeologische verwachtingswaarden in de uiterwaarden van het rivierengebied (Cohen et al., 2014) betreft gebieden die buiten het onderhavige plan- en studiegebied liggen en is derhalve niet opgenomen. 2

Pagina 36 van 158


De Kromme Rijn vormde gedurende lange tijd een belangrijke aftakking van de Rijn De bedding raakte omstreeks 5000 voor Chr. in gebruik. Na de afdamming bij Wijk bij Duurstede in 1122 na Chr. slibde de bedding dicht. In de periode voor de afdamming was er op natuurlijke wijze al sprake van het verlaten van deze bedding. Na 780 na Chr. vond afwatering in toenemende mate plaats via de Vecht, waardoor de Kromme Rijn dichtslibde. Deze stroomgordel doorkruist het centrale deel van het plangebied van zuidoost naar noordwest (deelgebieden 2 en 3). (zie ook bijlage 2) 4.2.2

Geomorfologie en AHN Hoewel het landschap een gradiënt vertoont van dekzandlandschap naar rivierengebied, is dit op hoofdlijnen niet zichtbaar in het reliëf op het Actueel Hoogtebestand Nederland (zie Bijlage 3: geomorfologische kaart). Het maaiveld vertoont een overwegend vlak reliëf met enkele lichte verhogingen. In het algemeen worden de terreinen op de geomorfologische kaart als ‘vlakte’ aangeduid, hetgeen overeenkomt met het beeld dat verkregen is uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (zie Bijlage 4: ANH). Het noordelijke deel ligt op de laaggelegen uitlopers van de Utrechtse Heuvelrug waarin nauwelijks nog sprake is van reliëf. In het rivierengebied wordt het reliëf veroorzaakt door (afgedekte) fossiele stroomgordels. Tussen de oeverwallen en kommen bestaat een hoogteverschil van circa 0,5 tot 1 m.

4.2.3

Bodem Op basis van de landschappelijke kenmerken bestaat er grofweg een tweedeling in de bodemtyperingen (zie Bijlage 5, bodemkaart). Het uiterste noordelijke deel van het plangebied ligt in een dekzandlandschap waar overwegend podzolgronden voorkomen. Podzolering treedt op in zandgronden met een neerwaartse waterbeweging. Een niet-verstoord podzolprofiel kenmerkt zich door een verticale laagopeenvolging en bestaat onder andere door een humusrijke bovengrond (A-horizont). Door uitspoeling van humuszuren uit deze A-horizont worden ijzeren aluminiumdeeltjes uit het onderliggende zand (E-horizont) naar beneden getransporteerd (door hemelwater), waarna ze neerslaan op een bepaalde diepte (B-horizont). De E-horizont of uitspoelingslaag is te herkennen aan de grijze tot lichtgrijze kleur. De B-horizont of inspoelingslaag is te herkennen aan de donkerbruine tot roodbruine kleur. Naar beneden wordt de kleur vaak geleidelijk lichter tot aan het niet door bodemvorming beïnvloede zand (C-horizont). Dit zand is in het algemeen geel of grijs. De geleidelijke overgang van B- naar C-horizont wordt de BC-horizont genoemd. Een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van een podzolprofiel is de verticale doorstroming van hemelwater. In het dekzandgebied is plaatselijk sprake van een plaggendek. Hier heeft bemesting met heideplaggen plaatsgevonden om de arme zandgronden vruchtbaarder te maken. Deze bemesting heeft geresulteerd in een hogere ligging van het maaiveld en het ontstaan van een dikke humeuze toplaag, het plaggendek. Een plaggendek heeft een conserverende werking op eventuele archeologisch resten in de top van de zandondergrond. De overige deelgebieden liggen binnen het bereik van de rivierafzettingen. Hier komen in het algemeen kleigronden voor. In de relatief jonge gronden is sprake van vaaggronden. De top van het bodemprofiel is enigszins aangerijkt met organische stof. Onder deze humeuze toplaag heeft (nog) geen horizontdifferentiatie plaatsgevonden. Door verschillende afzettingsfasen kan er wel sprake zijn van gelaagdheid. Deze is echter niet het gevolg van bodemvormende processen.

Pagina 37 van 158


Lokaal komen zones met veengronden voor. In het dekzandgebied ligt het (rest)veen op de zandondergrond. Een (intact) veenpakket heeft een conserverende werking op eventuele archeologisch resten in de top van de zandondergrond. In het rivierengebied komt het veen voor als tussenlaag in de fluviatiele afzettingen. De aanwezigheid van veen is indicatief voor een lage ligging gedurende een zekere periode buiten het bereik van fluviatiele processen. Het veen kan gebruikt worden om stroomgordels te dateren, waarbij het begin en eind van de sedimentatie vastgesteld kunnen worden. De gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) ligt in het grootste deel van het gebied op meer dan 40 cm beneden maaiveld (grondwatertrap VI en VII). Alleen in de komgebieden van de Kromme Rijn zijn de omstandigheden natter met een grondwatertrap II en III. De overgangsgebieden tussen de hoger gelegen gebieden en de lage gebieden hebben een grondwatertrap V. 4.3

Historische situatie Vanaf de 11e eeuw ging men over tot systematische ontginning en partiële bedijking met de hoge delen als uitvalsbasis waarop veelal ontsluitingswegen werden aangelegd. De Kromme Rijn werd in 1122 na Chr. afgedamd waarna de inrichting en waterhuishouding beter kon worden gereguleerd. Vanaf de 17e eeuw werden, met name op de flank van de Utrechtse Heuvelrug, landgoederen aangelegd, waarvan een aantal in of nabij deelgebied 2 zijn gelegen.3 Romeinse Limes De Limes bestaat uit (niet zichtbare) archeologische resten van de oorspronkelijke grens van het Romeinse Rijk. De Romeinse Limes was de Rijksgrens van het Romeinse Rijk. Deze grens, die in de tweede eeuw na Christus zijn grootste omvang had, beschermde het door de Romeinen veroverde gebied. De grens loopt van de Hadrianus Wall in Engeland, langs Rijn en Donau naar de Zwarte zee. Van daar door het Midden-Oosten en Noord Afrika naar de Atlantische kust in Marokko; een groot gebied dus.

3

nadere informatie over deze en andere landgoederen is opgenomen in het deelrapport Landschapsplan, blz. 23.

Pagina 38 van 158


Figuur 4.1: Ligging van de Limes in Europa. De zwarte stippen zijn Romeinse legerplaatsen

Het Nederlandse deel, gelegen langs de toenmalige Rijn, is hier van belang wegens de vondst van goed bewaarde houten en leren voorwerpen en andere vergankelijke materialen. Deze blijven in de Nederlandse bodem, onder de grondwaterspiegel goed bewaard, terwijl ze elders zijn vergaan. Dan hebben we het over de houten forten, kades, wegen en vooral de schepen. In Nederland zijn al een aantal schepen gevonden, zoals bijvoorbeeld het 29 meter lange schip dat nu in het castellum in Vleuten te bewonderen is Het Nederlandse deel van de Limes staat op de voorlopige Werelderfgoedlijst van Unesco en geniet op basis daarvan al bescherming. Het betreft een nominatie waarvoor momenteel een nominatiedossier wordt samengesteld dat voor een officiële voordracht zal worden ingediend. Voor dat dossier zijn 42 terreinen geselecteerd waarin zich resten (kunnen) bevinden van bouwwerken en constructies die onderdeel waren van deze oorspronkelijke grens van het Romeinse Rijk zoals die was op het hoogtepunt van het Romeinse Rijk (circa 100 tot 200 na Chr.). Hieronder vallen 27 terreinen die als archeologisch rijksmonument staan geregistreerd. De precieze begrenzing van deze terreinen zal worden vastgelegd in provinciale erfgoedverordeningen. De 26 betrokken gemeenten zullen een samenhangend beschermingsregime vaststellen en dit neerleggen in de bestemmingsplannen en gemeentelijke verordeningen. De Limes volgt grotendeels de loop van de Oude Rijn en loopt ruwweg vanaf het punt waar de Rijn ons land binnenkomt tot aan de kust bij Katwijk. Het onderhavige plangebied doorsnijdt de Limes ter hoogte van de Kromme Rijn, tussen knooppunt Rijnsweerd en Lunetten (zie afb. 4.2 en 4.3). Onderdeel van de Limes was een door de Romeinen aangelegde weg langs deze grens (zie Afb. 4.4).

Pagina 39 van 158


Hier liep het tracé van deze weg min of meer parallel aan de A12 en kruiste de A27 ter noorden van het knooppunt Lunetten.4

Figuur 4.2: Uitsnede van de cultuurhistorische en archeologische Waardenkaart provincie Utrecht met locaties van archeologische vindplaatsen gerelateerd aan de Limes (bron: Visser & de Rond, 2015)

4

voor enkele recente studies naar de limes zie Dinter, 2014 en Luksen-IJtsma, 2010.

Pagina 40 van 158


Figuur 4.3: Kaart met ligging van (delen) van de Romeinse weg langs de Limes in rode lijnen weergegeven (bron: gemeente Utrecht)

De ligging van de Limes binnen het projectgebied is nog niet volledig vastgelegd. Daarom is voor de bepaling van de effecten van het project uitgegaan van de zone met een hoge verwachtingswaarde voor het aantreffen van vondsten welke een relatie met de Limes hebben zoals aangegeven in figuur 4.2 in plaats van de scherpe lijn die is afgebeeld in figuur 4.3. Nieuwe Hollandse Waterlinie Het plangebied bevindt zich in de zone van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit is een gebied tussen Muiden en de Biesbosch dat onder water kon worden gezet en deed dienst tussen 1850 en circa 1940. Op zwakke punten kregen de waterlinies versterking van forten, kastelen, vestingsteden, werken en batterijen. Rondom Utrecht moesten er veel forten gebouwd worden, omdat de verdediging van de stad met behulp van water niet mogelijk was. Vanaf 1815 is de Nieuwe Hollandsche Waterlinie in Nederland aangelegd. De bedoeling van de linie was om ook Utrecht binnen de nationale verdediging op te nemen. Bij de (oude) Hollandsche Waterlinie bleef Utrecht er buiten. Het deel van de linie rond Utrecht werd de Stelling van Utrecht genoemd. Voor de verdediging werd de karakteristiek van het Nederlandse landschap gebruikt. Door land onder water te zetten werden de oprukkende legers tegen gehouden. De verbindingen door de inundatievelden die niet onder water gezet konden worden (Koningsweg, Oude Houtesepad en later ook de spoorlijnen) en diepe waterlopen (Kromme Rijn) werden door fortificaties verdedigd. Dit was ook nodig wanneer de landerijen te hoog lagen om te worden geïnundeerd. De Houtense vlakte was hierbij de grootste zorg. De vier Lunetten zijn hiervoor in de eerste aanleg gebouwd. Omdat het geschut steeds sterker werd, werd er tussen 1867 en 1870 een tweede halve ring van forten gebouwd. De forten bij Rhijnauwen en bij Vechten waren bedoeld om de Houtense vlakte binnen de Linie op te nemen. De A27 is volledig gelegen tussen de eerste en tweede ring van de Stelling van Utrecht. In de vorige eeuw werd de druk vanuit de stad steeds groter en verloor de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn functie. Sinds 1919 heeft de gemeente Utrecht de landgoederen één voor één aangekocht, beginnend met Rhijnauwen. In eerste instantie voor de bouw van villa’s, maar later als recreatiegebied voor de stedeling. Het sportpark Maarschalkerweerd en de Laan van Maarschalkerweerd zijn vanaf 1930

Pagina 41 van 158


aangelegd. Er zijn vanaf circa 1980 verschillende stadsrandfuncties gekomen (volkstuinen, grond/slibdepot, afvalverwerking etc). In 1982 is de A27 aangelegd door het bos van Nieuw Amelisweerd. Recent is de trambaan tussen Utrecht Centraal en De Uithof aangelegd. De Nieuwe Hollandse Waterlinie5 bestaat uit een samenhangend systeem van kanalen, dijken, sluizen en inundatiegebieden, aangevuld met verdedigingswerken en vrije schootsvelden. De linie heeft er voor gezorgd dat de groei van Utrecht naar het oosten toe beperkt is gebleven. De vrije schootsvelden van de forten moesten gehandhaafd blijven. Ten oosten van Utrecht liggen 13 forten en andere gebouwde verdedigingswerken:  Fort De Gagel  Fort op de Ruigenhoekse Dijk  Fort Blauwkapel  Fort op de Voordorpse Dijk  Fort op de Biltstraat  Werken bij Griftestein  Werk aan de Hoofddijk  Fort Vossegat  Vier Lunetten op de Houtense Vlakte  Fort bij Rijnauwen  Infanteriestelling tussen Rijnauwen en Vechten  Fort bij Vechten  Fort bij 't Hemeltje Sommige forten liggen verscholen in het groen of de bebouwing, andere zijn van afstand duidelijker herkenbaar. De oorspronkelijke inundatievlakten en schootsvelden zijn dat veel minder. Deze zijn, nadat ze hun functie hadden verloren, veelal ingenomen door andere vormen van grondgebruik, waaronder stedelijke uitbreiding. De onderlinge samenhang tussen de verschillende onderdelen van de linie is deels verloren gegaan. Dat komt onder andere door de aanleg van infrastructuur en bebouwing. Toch vormen de verschillende onderdelen van de linie belangrijke landschappelijke en cultuurhistorische elementen in het landschap.

Het plangebied ligt vrijwel geheel in de zone van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Alleen het oostelijke deel van deelgebied 2 en het westelijke deel van deelgebied 4 liggen buiten het bereik van de linie. Direct ten zuidoosten van knooppunt Lunetten liggen resten van deze verdedigingslinie in of op korte afstand van het onderhavige plangebied (Fort Bij 't Hemeltje, zie deelgebied 3). Behalve gebouwde structuren die onderdeel uitmaken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie vormen ook de inundatiegebieden (zie de figuren. 4.4 en 4.5: blauwe arcering) en de schootsvelden van de versterkingen (zie figuren 4.4 en 4.5: dunne lijnen om versterkingen) hier onderdeel van. Beide zones zijn in het kaartbeeld weergegeven.

In de rapportage Ring Utrecht: proces van probleemverkenning naar ontwerp-tracébesluit (2005-2016) is nader ingegaan op de rol van de NHWL in de verschillende stappen in de planvorming 5

Pagina 42 van 158


Figuur 4.4: Kaart met onderdelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie

Pagina 43 van 158


Figuur 4.5: Uitsnede Cultuurhistorische Atlas provincie Utrecht met zones van inundatiegebieden (blauw) en verboden kringen (schootsvelden; cirkels)

De schootsvelden rond de verdedigingswerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (‘verboden kringen’) waren zones die vanuit oogpunt van een goede verdediging werden vrijgehouden van bebouwing of andere structuren die een vijandelijke aanval zou kunnen helpen. De terreinen rond de fortificaties zijn in het verleden betrokken geweest bij krijgshandelingen waarbij militaire en andere materialen op het terrein kunnen zijn achtergebleven (bijv. projectielen, munitie, wapentuig e.d.). Dergelijke archeologische resten van deze krijgshandelingen kunnen tijdens graafwerkzaamheden worden aangetroffen.

Pagina 44 van 158


De linie is tot in de Tweede Wereldoorlog in gebruik geweest. In die laatste periode zijn nog diverse verdedigingswerken (tankgrachten, e.d.) aangelegd. Ook resten van deze militaire structuren kunnen in de bodem aanwezig zijn. De aanwezigheid van de NHW is meegenomen in de verwachtingswaarde van de betreffende gebieden en daarmee in de analyse in dit deelrapport. Historisch kaartmateriaal De historische kaart gebaseerd op de Kadastrale Minuut uit 1832 (figuur 4.6) toont het gebied ten oosten van de toenmalige stad Utrecht met een schakering van talloze landbouwpercelen, landgoederen en versterkingen. Deze laatste groep vormen onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het studiegebied ligt in deze periode nog geheel in een agrarisch gebied met hier en daar bewoningsplekken. De percelering en verkaveling volgt in grote lijnen de aanwezige waterlopen en ander natuurlijke situaties. In het gebied liggen verschillende verbindingswegen die de stad Utrecht verbinden met plaatsen in de omgeving.

Figuur 4.6: Uitsnede van de kadastrale Minuut 1832 (bron: HisGis Utrecht)

Pagina 45 van 158


Relicten uit de Tweede Wereldoorlog Op de onderstaande kaartuitsnede van de nieuwe digitale kaart van militair erfgoed zijn meerdere locaties weergegeven die tijdens de Tweede Wereldoorlog een rol hebben gespeeld.6 Het betreffen diverse bouwwerken en versterkingen aangelegd door het Duitse leger (in de vorm van bijvoorbeeld tankgrachten en bunkers). Een aantal ervan liggen ter plaatse van oudere Nederlandse verdedigingswerken die onderdeel uitmaakten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (de rode zone in figuur 4.7).

Figuur 4.7: Uitsnede van de Interactieve kaart militair erfgoed (bron: www.ikme.nl)

6

zie www.ikme.nl

Pagina 46 van 158


4.4

De Unesco-aanvraag voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Limes Nieuwe Hollandse Waterlinie De NHWL is geplaatst op de “Voorlopige Lijst Unesco Werelderfgoed Koninkrijk der Nederlanden 2010”. De definitieve indiening van het nominatiedossier wordt verwacht in 2018 en plaatsing in 2019. In 2016 zullen de contouren van de te beschermen delen van de waterlinie en de bufferzones worden vastgesteld. Deze contouren worden in de Provinciale Ruimtelijke Verordening vastgelegd. De bufferzone is bedoeld de duurzame instandhouding van de Outstanding Universal Values (OUV) van de beschermde delen te garanderen. De Limes: De Romeinse Limes is geplaatst op de “Voorlopige Lijst Unesco Werelderfgoed Koninkrijk der Nederlanden 2010”. De definitieve indiening van het nominatiedossier wordt verwacht in 2020 en plaatsing in 2021. In de loop van 2016/2017 zullen de contouren van de te beschermen delen van de Limes en de bufferzones worden vastgesteld. Deze contouren worden in de Provinciale Ruimtelijke Verordening vastgelegd. De bufferzone is bedoeld de duurzame instandhouding van de Outstanding Universal Values (OUV) van de beschermde delen te garanderen. De Limes is bovengronds vrijwel nergens zichtbaar, de archeologische resten liggen verborgen in de bodem. De exacte ligging van de Limes daar waar deze de Ring kruist is niet bekend. Op basis van bureauonderzoek is de ligging van de Limes niet te achterhalen (anders dan het aanwijzen van een brede strook met hoge verwachtingswaarde die de loop van de Neder, Kromme en Oude Rijn in romeinse tijd volgt). In de volgende fase van het project zal zo vroeg mogelijk invulling gegeven worden aan het IVO vervolgonderzoek met daarin als focus het vinden van de Limes ter hoogte van knooppunt Lunetten. Ten noorden van Lunetten ligt de complete uitbreiding van de weg in een folie waarbinnen gebouwd wordt, zodat aantastingen aan de gronden onder de folie uitgesloten is. Als de Limes daar ligt, wordt hij niet verder aangetast door het project.

4.5

Bekende verstoringen Niet in alle gebieden met een verwachtingswaarde is het realistisch om te verwachten dat er nog archeologische vondsten worden aangetroffen. In een deel van het gebied met een hoge of middelhoge verwachtingswaarde is de bodem in een recent verleden verstoord door werkzaamheden, zoals de aanleg van de huidige rijkswegen in het plangebied, de folie en de Bak Amelisweerd in deelgebied 3 (zie ook de figuren 4.8 en 4.9), en de knooppunten Rijnsweerd en Lunetten.

Pagina 47 van 158


Figuur 4.8: Ligging Bak Amelisweerd en folie

Figuur 4.9: Dwarsprofiel A27 met folie ten zuiden van bak Amelisweerd

De huidige wegen A12 en A27 zijn in de periode 1970-1978 aangelegd. De A28 en de bak bij Amelisweerd zijn in de jaren 80 (20e eeuw) aangelegd. Hierbij zijn vele grootschalige bodemingrepen uitgevoerd voor de aanleg van cunetten en kunstwerken (zie figuren 4.10-4.12). Deze bodemingrepen zijn, voor zover bekend, indertijd niet vooraf of tijdens de uitvoering archeologisch onderzocht. De ingrepen hebben mogelijk in de ondergrond aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd. Uiteraard kunnen in een dieper zone, bijvoorbeeld onder de folie, nog waarden aanwezig zijn, maar deze worden dan niet aangetast.

Pagina 48 van 158


Deze bekende recente verstoringen zijn door middel van een raster in de kaartbijlagen weergegeven als ‘verstoord bij aanleg weg’. De begrenzing van deze verstoorde zones is indicatief vastgesteld met een marge van 3 m buiten de verhardingsgrens van de bestaande snelwegen. Veelal wordt een bredere zone verstoord bij de aanleg van een weg; deze beperkte marge voorkomt dat er gebieden langs de weg buiten een eventueel vervolgonderzoek blijven waar toch waarden zouden kunnen worden aangetroffen.

Figuur 4.10: Luchtfoto uit 1976 vanuit westen met de aanleg van knooppunt Rijnsweerd: A28 vanaf onder naar rechtsboven en kruisend het tracé voor de A27 (bron: Het Utrechts Archief)

Pagina 49 van 158


Figuur 4.11: Luchtfoto uit 1978 van rijksweg 12 (A12) te Utrecht met aanleg van klaverblad van het knooppunt Lunetten en de A27 (bron: Het Utrechts Archief)

Figuur 4.12: Luchtfoto uit 1978 van toekomstige knooppunt Lunetten en de rijksweg 27 (A27), op de achtergrond landgoed Amelisweerd (bron: Het Utrechts Archief)

Pagina 50 van 158


4.6

Deelgebied 1 A27-Noord

4.6.1

Landschappelijke setting Het landschap in dit deelgebied vertoont geologische en geomorfologisch een tweedeling. Het noordelijke deel ligt in een dekzandlandschap. In het midden en zuidelijke deel is het dekzand afgedekt met achtereenvolgens veen en rivierklei. Dit afdekkende pakket heeft een totale dikte van circa 1 m. De rivierklei betreft komgronden van een ten zuiden van dit deelgebied liggende fossiele stroomgordel. Het noordelijk deel van deze deelgebied is gelegen in een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden (geomorfologische eenheid 2M9) Binnen deze vlakte bevindt zich een dekzandrug al dan niet met een oud bouwlanddek (geomorfologische eenheid 3K14), die een relatieve hoogte in het landschap vormt. Het zuidelijk deel van dit deelgebied bevindt zich eveneens in een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden, deze zone is echter vervlakt (eenheid 2M14). In het midden van dit deelgebied zijn twee terreinen aanwezig waar ofwel een storthoop aanwezig is of wat is opgehoogd dan wel opgespoten (eenheid 4F12). De bodem binnen het grootste deel van dit deelgebied bestaat uit laarpodzolgronden (bodemkundige eenheid cHn21). In het noorden komen moerige podzolgronden voor met een humushoudend zanddek en een moerige tussenlaag (bodemkundige eenheid zWp). Hier is sprake van een pakket restveen. In het midden deel bevindt zich een zone met meerveengronden op zand met humuspodzol, beginnend ondieper dan 120 cm (bodemkundige eenheid zVp). In het zuidelijk deel van dit deelgebied komen bodems voor in de vorm van leek/woudeerdgronden bestaande uit zavel (bodemkundige eenheden pRn56wp en pRn59p). Het betreft zogenaamde gebroken gronden die, bestaan uit een mengsel van dekzand en rivierklei. Door het gebruik van stadscompost uit Utrecht is een dikke humeuze toplaag ontstaan (Stiboka, 1970).

4.6.2

Bekende archeologische waarden Binnen het deelgebied zijn geen AMK-terreinen in het studiegebied aanwezig. Binnen het studiegebied zelf of direct hieraan grenzend is een waarneming bekend, zie tabel 4.1 en Bijlage 6. Tabel 4.1: Waarnemingen in deelgebied 1

4.6.3

Waarnemingsnummer

Complex

Aard

Datering

43183

Onbekend

Bakst enen, mogelijk afkomstig van een ‘Lepra-huis’

Nieuwe Tijd

Archeologische verwachting In het noordelijk deel van dit deelgebied, ter hoogte van de podzolgronden, kunnen archeologische resten vanaf de Steentijd tot en met de Nieuwe Tijd worden aangetroffen. De geomorfologische en bodemkundige omstandigheden waren in alle periodes gunstig voor bewoning. De archeologische resten worden in de top van het dekzand, direct onder de bouwvoor verwacht. In het midden deel van het deelgebied, ter hoogte van de meerveengronden, kunnen resten worden aangetroffen uit de Steentijd, Bronstijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Vanwege de aanwezigheid van de meerveengronden worden resten uit Pagina 51 van 158


de IJzertijd en Romeinse Tijd in mindere mate verwacht. Het gebied was in deze periodes waarschijnlijk te nat voor bewoning. Resten uit de Steentijd en Bronstijd worden in de top van het dekzand, onder het eventueel aanwezige veenpakket, verwacht. Resten uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd worden direct onder de bouwvoor verwacht. In het zuidelijk deel van dit deelgebied, ter hoogte van de leek-/woudeerdgronden, kunnen archeologische resten worden aangetroffen uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Naast een algemene verwachting voor resten uit deze periode kunnen specifiek de ophogingslaag met stadscompost en resten van historische bewoningslinten worden aangetroffen: het studiegebied doorsnijdt vier historische bewoningslinten. De archeologische resten worden in of direct onder de bouwvoor verwacht. 4.7

Deelgebied 2 A28/A27 en knooppunt Rijnsweerd

4.7.1

Landschappelijke setting De oostelijke tak van dit deelgebied ligt in de komgronden van de fossiele stroomgordel van de Kromme Rijn. De zuidelijke tak doorsnijdt deze fossiele stroomgordel haaks. Het noordelijke deel van deze stroomgordel wordt gevormd door een 250 m brede zone. Deze stroomgordel wordt aangeduid als Oude Rijn post-Werkhoven (#379)7 en maakt onderdeel uit van de jongste bedding van het Kromme Rijnsysteem. Deze tak is omstreeks 300 n. Chr. verlaten en de rivierloop concentreerde zich in de bedding van de laatste fase van de Kromme Rijn. Het uiteinde van de zuidelijke tak ligt haaks in deze stroomgordel, die in deze zone een breedte van 900 m heeft. De bedding wordt aangeduid als Oude Rijn (#133).8 Het meest westelijke deel en het deel direct ten zuiden van knooppunt Rijnsweerd zijn op de geomorfologische kaart niet gekarteerd, wegens ligging in bebouwd gebied. Direct ten oosten van deze zone bevindt zich een storthoop dan wel opgehoogd/opgespoten terrein. In het overige deel van deze locatie komen in de oostelijke tak van west naar oost de volgende geomorfologische eenheden voor:  vlakte van ten dele verspoelde dekzanden, vervlakt (geomorfologische eenheid 2M14);  rivieroeverwal (geomorfologische eenheid 3K25);  vlakte van ten dele verspoelde dekzanden, vervlakt (geomorfologische eenheid 2M14);  vlakte van ten dele verspoelde dekzanden (geomorfologische eenheid 2M9);  dekzandrug al dan niet met oud bouwlanddek (geomorfologische eenheid 3K14);  vlakte van ten dele verspoelde dekzanden (geomorfologische eenheid 2M9);  gordeldekzandwelvingen al dan niet met oud bouwlanddek. Hoewel er hier op deze kaart veelvuldig sprake is van dekzanden, worden deze afzettingen gerekend tot de fluviatiele afzettingen aangezien ze verspoeld zijn. Het reliëf in de oostelijke tak komt tot uitdrukking in de vorm van een oeverwal en een dekzandrug, die als hoogtes in het landschap liggen. In de zuidelijke tak komen van noord naar zuid de volgende geomorfologische eenheden voor:  Rivieroeverwal (geomorfologische eenheid 3K25);  Rivierdalbodem, relatief laaggelegen (geomorfologische eenheid 2R8);  Rivieroeverwal (geomorfologische eenheid 3K25); 7 8

De #-nummers verwijzen naar de verschillende stroomgordels zoals weergegeven op kaarten in Cohen et al. 2012. De Kromme Rijn is het bovenstroomse deel van de Oude Rijn.

Pagina 52 van 158


Het betreft de stroomgordel van de Kromme Rijn die in deze zone min of meer haaks doorsneden wordt. In dit deelgebied komen veel verschillende bodemeenheden voor die alle gerekend worden tot de rivierkleigronden. De bodems bestaan uit een afwisseling van leek/woudeerdgronden en poldervaaggronden. Het onderscheid tussen beide typeringen hangt samen met de dikte van de minerale eerdlaag. Indien deze meer dan 30 cm dik is, is er sprake van eerdgronden, anders van vaaggronden. Het pleistocene zand komt in het oostelijke deel van de oostelijke tak voor binnen een diepte van 1 m. Het dekzand is het gehele deelgebied afgedekt met fluviatiele afzettingen, variërend van zavel tot zware klei. Zwaardere gronden hangen samen met de ligging in de kommen, lichtere gronden komen voor ter plaatse van oeverwallen en beddingen. 4.7.2

Bekende archeologische waarden Binnen het studiegebied is één AMK-terrein aanwezig (monumentnummer 2208). (zie tabel 4.2 en Bijlage 6). Tabel 4.2 : Monumenten in deelgebied 2 Monumentnummer

Complex

Datering

Waarde

2208

Kloostercomplex

Late Middeleeuwen-Nieuwe Tijd

Terrein van hoge archeologische waarde

Monument 2208, dat voor een klein deel binnen het studiegebied gelegen is, betreft een terrein met mogelijk sporen van een kloosterkerk. Het landhuis Oostbroek dat tegenwoordig aanwezig is, staat waarschijnlijk op de resten van de kloosterkerk. Het kloosterterrein was omgracht. Een deel daarvan is zichtbaar. De kerk is naar alle waarschijnlijkheid omstreeks 1050 gesticht en in 1581 gesloopt. Binnen het studiegebied is in dit deelgebied één waarneming bekend, zie Tabel 4.3 en Bijlage 6. Tabel 4.3: Waarnemingen in deelgebied 2

4.7.3

Waarnemingsnummer

Complex

Aard

Datering

10518

Onbekend

Keramiek

Late Middeleeuwen

Archeologische verwachting De oostelijke tak van dit deelgebied ligt in de komgronden van de fossiele stroomgordel van de Kromme Rijn. Het reliëf in deze tak komt tot uitdrukking in de vorm van een oeverwal en een dekzandrug, die als hoogtes in het landschap liggen. De zuidelijke tak van dit deelgebied doorsnijdt de fossiele stroomgordel van de Kromme Rijn haaks. Het noordelijk deel van de stroomgordel wordt aangeduid als Oude Rijn post-Werkhoven (#379) en maakt onderdeel uit van de jongste bedding van het Kromme Rijnsysteem. Deze tak is omstreeks 300 n. Chr. verlaten en de rivierloop concentreerde zich in de bedding van de laatste fase van de Kromme Rijn. Het uiteinde van de zuidelijke tak van dit deelgebied ligt haaks in deze stroomgordel. De bedding wordt aangeduid als Oude Rijn (#133) en was ter plaatse van het plangebied actief tot circa 1122. Ter plaatse van de oostelijke tak van het deelgebied, ter plaatse van de komgronden fossiele stroomgordel Kromme Rijn, worden met name, direct onder de bouwvoor, archeologische resten verwacht daterend uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Eventuele resten uit eerdere periodes zullen naar alle waarschijnlijkheid verspoeld zijn ofwel het gebied was te nat voor bewoning. De archeologische resten

Pagina 53 van 158


worden vooral verwacht op de relatief hoog gelegen oeverwal en dekzandrug. Specifiek kan ter plaatse van de dekzandrug een ophogingslaag met stadscompost uit Utrecht worden aangetroffen. Verder worden in de oostelijke tak en ter plaatse van knooppunt Rijnsweerd resten verwacht die verband houden met de daar aanwezige historische verbindingen. Tevens ligt in de oostelijke tak een gebied dat deel uitmaakt het landgoed Oostbroek. Wat betreft de zuidelijke tak kunnen ter plaatse van de stroomgordel Oude Rijn post-Werkhoven archeologische resten worden aangetroffen daterend uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Deze resten worden in de top van de rivieroeverwal, direct onder de bouwvoor verwacht. Er bestaat nog een kleine kans op resten uit de Laat Romeinse Tijd, maar naar alle waarschijnlijkheid was het gebied toen nog te nat voor bewoning. Ter plaatse van de Oude Rijn-bedding kunnen (direct onder de bouwvoor) resten worden aangetroffen uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. 4.8

Deelgebied 3 A27 Zuid en knooppunt Lunetten

4.8.1

Landschappelijke setting Het noordelijke deel van dit deelgebied, ten noorden van Knooppunt Lunetten, ligt binnen de stroomgordel van de Kromme Rijn. Er kan een tweedeling worden aangebracht, waarvan de grens ter hoogte van de spoorlijn tussen Utrecht en Houten ligt. Het gedeelte ten noorden hiervan ligt binnen de stroomgordel Oude Rijn post-Werkhoven (#379) en vormt de jongste bedding. Het zuidelijke deel ligt binnen de stroomgordel Oudwulverbroek (#138). Dit betreft een pre-Romeinse meander van de Kromme Rijn die omstreeks 100 n. Chr. is afgesneden. Het plangebied doorsnijdt beide stroomgordels min of meer haaks. Ten zuiden en oosten van knooppunt Lunetten ligt het deelgebied ter plaatse van de stroomgordel Hoon (#72). Deze relatief smalle stroomgordel (breedte circa 175 m) was met name actief in het Laat Atlanticum. De sedimentatie eindigde omstreeks 2.500 v. Chr. Het zuidelijke deel van dit deelgebied doorsnijdt de stroomgordels Blok (#21) en Jutphaas (#78) haaks. De gezamenlijk breedte bedraagt circa 1 km. Beide takken kwamen gelijktijdig voor en de sedimentatie eindigde omstreeks 1.200 tot 900 v. Chr. De Blok tak is iets eerder dichtgeslibd dan de Jutphaas tak, maar een exacte datering van de eerste ontbreekt. Volgens de geomorfologische kaart bestaat het deelgebied grotendeels uit rivieroeverwallen en rivierkomvlaktes. De oeverwallen liggen ter plaatse van de fossiele stroomgordels en vormen relatieve hoogtes in het landschap. De kommen vormen de relatief vlakke terreinen tussen deze stroomgordels. Ter plaatse van knooppunt Lunetten liggen opgehoogde of opgespoten terreinen die het oorspronkelijke reliëf van de Hoon stroomgordel (geul van meanderend afwateringsstelsel) verhullen. De bodems binnen dit deelgebied bestaan voornamelijk uit poldervaaggronden. De gronden zijn overwegend kalkarm en bestaan uit zavel tot zware klei. Ter plaatse van knooppunt Lunetten komen nesvaaggronden voor. Nesvaaggronden worden gekenmerkt door een niet-gerijpte minerale ondergrond, hetgeen resulteert in een slappe consistentie. De ligging van deze gronden komt overeen met de positie van de Hoon stroomgordel. Ook de Blok en Jutphaas stroomgordels komen duidelijk naar voren als lichtere gronden (zware zavel en lichte klei) binnen een zone met zwaarder materiaal van de komgronden (zware klei).

Pagina 54 van 158


4.8.2

Bekende archeologische waarden Binnen het studiegebied en deels zich buiten het studiegebied uitstrekkend zijn twee AMK-terreinen geregistreerd (zie Tabel 4.4 en Bijlage 6). Tabel 4.4: Monumenten in deelgebied 3 Monumentnummer

Complex

Datering

Waarde

826

Ridderhofstad


Terrein van zeer hoge

827

Versterkt huis


waarde, beschermd Terrein van zeer hoge waarde, beschermd

Monument 826 betreft een kasteelterrein uit de Late Middeleeuwen (eind 13 e eeuw) tot Nieuwe tijd (ca 1830). Het terrein is gelegen op een stroomrug. Het monument bestaat uit een kasteeleiland met de oorspronkelijke omgrachting. Het kasteel bestond uit een voor- en hoofdterrein. In de 16e eeuw bestond het hoofdgebouw uit een aantal bouwdelen rond een binnenplaats; mogelijk heeft in deze eeuw een zeer ingrijpende verbouwing plaatsgevonden. Het kasteel heeft mogelijk de vorm gehad van een woontoren met een rechthoekig voorterrein: van dit geheel is bovengronds nog weinig intact. De grachten zijn grotendeels bewaard gebleven. Dit geldt ook voor de bijbehorende boerderij genaamd het ‘Rechthuis’; van deze boerderij stamt het voorhuis nog uit de tijd van het kasteel. Voor de boerderij zijn vier gemetselde pijlers met hardstenen afdekking zichtbaar: deze zijn afkomstig van het oude toegangshek. In de voorgevel van de boerderij is een grote hardstenen wapensteen ingemetseld, welke afkomstig is van het kasteel. Aan de zuidwestzijde zijn nog resten aanwezig van een oude houten voetbrug die daar de verbinding vormde tussen de boerderij en het eiland. Monument 827 betreft een terrein met een cirkelvormige dubbel grachten wallencomplex waarbinnen zich vermoedelijk de resten van een houten versterking bevinden daterend uit de Middeleeuwen. Het terrein bevindt zich in een relatief laaggelegen komkleigebied. In dit deelgebied liggen binnen of tegen de begrenzing van het studiegebied een aantal archeologische waarnemingen (zie Tabel 4.5 en Bijlage 6). Tabel 4.5: Waarnemingen in deelgebied 3 Waarnemings-

Complex

Aard

Datering

Nederzetting onbepaald

Slak, glas, bot en grote hoeveelhe-

Late IJzertijd-Ro-

den aardewerk,

meinse tijd

IJzeren voorwerp, tufsteen, bot en

Romeinse tijd

nummer 5938 6021

Nederzetting, onbepaald

grote hoeveelheden aardewerk, 6036

Onbekend

Aardewerk

Late IJzertijd-Ro-

6037

Onbekend

Glas, aardewerk, steengoed

10519


Aardewerk,

10888

Onbekend

Proto-steengoed

Late Middeleeuwen

26271

Onbekend

Inheems-Romeins aardewerk

Romeinse periode

26273


Bot, kraal, munt, fibula, aardewerk,

Late IJzertijd-Ro-

en graf, onbepaald

tonputten, huisplaatsen en bijbeho-

meinse tijd

meinse tijd Late Middeleeuwen

10166

rende sporen 43177


Kloostermop, kuil

Late Middeleeuwen

58301

Legerplaats

Armband

Late IJzertijd-Romeinse tijd

Pagina 55 van 158


Waarnemings-

Complex

Aard

Datering

59388

Onbekend

Bot, aardewerk,

Romeinse tijd

132587

Onbekend

Aardewerk

Romeinse tijd A-B

133890

Onbekend

Aardewerk

Romeinse tijd

402592

Onbekend

Fibula, glas, tonput, gem

Romeinse tijd

404941

Brug, kasteel

Voetbrug, fundering, wapensteen

Late Middeleeuwen-

nummer

Nieuwe Tijd

Fort Bij ‘t Hemeltje Het studiegebied overlapt voor een deel met het terrein van een van de verdedigingswerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, Fort Bij ’t Hemeltje. Het werd gebouwd tussen 1877 en 1881 en verdedigde het acces van een niet te inunderen terreinstrook naast de Wulvenbroekse Wetering, en de spoorlijn ’s-HertogenboschUtrecht. Het fort was voorzien van een bastionet-caponnière in de gracht, met kazematten en lage flanken voor de grachtflankering. Deze waren door middel van poternes bereikbaar. In 1914-1919 werden op de ringkade luisterposten gebouwd; deze zijn inmiddels weer verdwenen. Het gehele complex is een Rijksmonument (monumentnummer 511615). In het ontwerp is dit terrein ingepast en zullen hier geen ingrepen plaatsvinden. 4.8.3

Archeologische verwachting Binnen dit deelgebied worden de archeologische resten met name verwacht op de hoger gelegen stroomruggen (oeverwallen) van de stroomgordels Oude Rijn post Werkhove (#379) en Oudwulvenbroek (#138). Gelet op de periodes waarin de verschillende stroomgordels actief waren kunnen in het noordelijke deel, ter plaatse van de stroomgordels Oude Rijn en Oudwulverbroek, archeologische resten worden aangetroffen vanaf de Romeinse tijd. Ten zuiden en westen van knooppunt Lunetten, ter hoogte van stroomgordel Hoon, kunnen resten worden aangetroffen daterend vanaf de Bronstijd en mogelijk ook uit het Laat-Neolithicum, het gebied was in deze periode echter waarschijnlijk lange tijd nog te nat voor bewoning. Specifiek kunnen ten zuiden van knooppunt Lunetten resten worden aangetroffen behorend bij fort ‘bij ’t Hemeltje’. Dit fort (behorend tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie) grenst aan het plangebied. In het zuidelijk deel van dit deelgebied, ter hoogte van de stroomgordels Blok en Jutphaas, kunnen resten worden aangetroffen vanaf de Bronstijd. Specifiek kunnen in het zuidelijk deel resten worden aangetroffen die samenhangen met twee AMKterreinen die doorsneden worden (AMK-terreinen 826 en 827). Het betreft respectievelijk een kasteelterrein uit de Late Middeleeuwen (eind 13e eeuw) tot Nieuwe tijd (circa 1830) en een terrein met een cirkelvormige dubbel grachten wallencomplex waarbinnen zich vermoedelijk de resten van een houten versterking bevinden daterend uit de Middeleeuwen. Gezien het feit dat de Oude Rijn in de Romeinse tijd dienst deed als de noordelijke grens van de Limes, kunnen in dit deelgebied Romeinse resten worden verwacht.

4.9

Deelgebied 4 A12 Oudenrijn-Lunetten

4.9.1

Landschappelijke setting Het deelgebied ligt ter plaatse van komafzettingen. Deze hebben een dikte van 2 tot 4 m. In de ondergrond is veen aanwezig met een totale dikte van 1 tot 3 m. Dit veen is waarschijnlijk vertand in de komafzettingen opgenomen in de vorm van inwiggingen van veentanden).

Pagina 56 van 158


In de oostelijke zone van dit deelgebied komen crevasse-afzettingen voor. Deze zijn afkomstig van een doorbraak van de oeverwal van de Hoon stroomgordel, die direct ten oosten van dit deelgebied ligt. In de komafzettingen achter de doorbraak ontstond een grillig patroon van diep uitgesleten, doodlopende geulen. Deze geulen fungeerden als miniatuur rivierbeddingen met bijbehorende sedimentatiepatronen. Op korte afstand kon zo een grote variëteit aan afzettingen ontstaan. Een groot deel van het deelgebied is wegens ligging in bebouwd gebied niet gekarteerd op de geomorfologische kaart of bevindt zich ter plaatse van een storthoop, opgehoogd of opgespoten terrein (geomorfologische eenheid 4F12). De overige terreindelen bevinden zich ter plaatse van een rivierkom en oeverwalachtige vlakte (geomorfologische eenheid 2M22) of een rivierkomvlakte (geomorfologische eenheid 1M23). Het reliëf in dergelijke terreinen is gering. Een groot deel van het deelgebied is niet bodemkundig gekarteerd. Aan de westzijde van de deelgebied bevinden zich kalkloze drechtvaaggronden (bodemkundige eenheid Rv01C) en kalkloze poldervaaggronden bestaande uit zware klei (bodemkundige eenheden Rn44C en Rn47C). Drechtvaaggronden worden gekenmerkt door de aanwezigheid van veen in de ondergrond. Aan de oostzijde van de deelgebied bevinden zich kalkloze poldervaaggronden bestaande uit zware klei (bodemkundige eenheid Rn44C), zware zavel en lichte klei (eenheid Rn95A) en zavel en lichte klei (bodemkundige eenheid Rn67C). De bodems in de kommen worden gekenmerkt door het ontbreken van gelaagdheid. 4.9.2

Bekende archeologische waarden Binnen het studiegebied zijn in dit deelgebied geen AMK-terreinen aanwezig. Binnen het studiegebied is geen waarneming geregistreerd.

4.9.3

Archeologische verwachting Dit deelgebied bevindt zich ter plaatse van komafzettingen. In de oostelijke zone van dit deelgebied komen crevasse-afzettingen voor. Deze zijn afkomstig van een doorbraak van de oeverwal van de Hoon-stroomgordel (#72). In de komafzettingen is hierdoor een grillig patroon van diep uitgesleten doodlopende geulen ontstaan, deze fungeerden als miniatuur rivierbeddingen. De sedimentatie van de Hoonstroomgordel eindigde omstreeks 2.500 v.Chr. Het plangebied lag binnen de invloedsfeer van de stroomgordel Oude Rijn post-Werkhoven (#379). Deze stroomgordel was actief tot 300 n. Chr. Binnen het plangebied kunnen archeologische resten worden aangetroffen vanaf de Middeleeuwen. Er bestaat nog een kleine kans op resten uit de Laat Romeinse Tijd, maar naar alle waarschijnlijkheid was het gebied toen nog te nat voor bewoning. De archeologische resten worden direct onder de bouwvoor verwacht.

Pagina 57 van 158


5

Effecten en maatregelen

5.1

Inleiding Ter beoordeling van de effecten van de voorgenomen ingrepen op de bekende en verwachte archeologische waarden in het plangebied is een archeologische verwachtingskaart opgesteld van het studiegebied (Bijlage 7). Deze verwachtingskaart is gebaseerd op de verschillende gemeentelijke archeologische kaarten. Hierin zijn tevens de bekende archeologische waarden (vindplaatsen en waarnemingen: zie Bijlage 6) opgenomen. In samenhang met de landschapsgenese en kenmerken wordt per deelgebied aangegeven wat de verschillende verwachtingswaarden zijn. Op basis van de verwachtingskaart is een advieskaart (Bijlage 8) opgesteld waarin is aangegeven waar voorafgaand aan de ingrepen een archeologische vervolgonderzoek uitgevoerd dient te worden, gebaseerd op de richtlijnen van het vigerende gemeentelijke archeologische beleid, zie volgende hoofdstuk. De bekende grotere bodemverstoringen zijn op de kaarten van Bijlage 8 weergegeven door middel van een raster. In deze zones is een archeologisch vervolgonderzoek niet meer noodzakelijk.

5.2

Toetsingscriteria Cultuurhistorie In tabel 5.1 zijn de voor het aspect cultuurhistorie gehanteerde toetsingscriteria en de wijze van operationalisatie weergegeven. Tabel 5.1: Toetsingscriteria landschap en cultuurhistorie Aspect Criterium Cultuurhistorie

Operationalisatie

Verandering aan de NHW - forten - verbindingen - elementen

kwalitatief

Verandering aan overig cultuurhistorie - structuren - lijnen - elementen

kwalitatief

Cultuurhistorie heeft betrekking op historische geografie en historische (steden)bouwkunde. Voor de omgeving van de Ring Utrecht zijn vooral de vele historische landgoederen en buitenplaatsen belangrijk het militair erfgoed in de vorm van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) en het agrarisch cultuurlandschap. Daarnaast zijn historisch water, infrastructuur en bebouwing belangrijk. Deze zaken zijn vastgelegd op de cultuurhistorische waardenkaart van de provincie Utrecht. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een belangrijke cultuurhistorisch geheel in het gebied ten oosten van Utrecht. Daarom is het effect op de NHW als apart criterium behandeld.

Bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) gaat het behalve om de structuur van inundatiegebieden en de schootsvelden om de forten en verdedigingswerken, de verbindingen daartussen en om de ondersteunende elementen als kanalen sluizen, stu-

Pagina 59 van 158


wen en tankversperringen. Hoewel de afzonderlijke onderdelen grote waarde hebben, is het cultuurhistorisch belang van de linie vooral gelegen in de samenhang tussen de verschillende onderdelen. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is geselecteerd om in 2019 mogelijk te worden toegevoegd aan de werelderfgoedlijst van UNESCO. De wegen van de Ring doorkruisen de linie. Het project kan de linie aantasten, zowel de verschillende samenstellende onderdelen, als de samenhangen van het geheel. Dit betekent dat:  maatregelen aan de Ring die de NHW als structuur of de samenstellende onderdelen daarvan aantasten een negatief effect hebben;  dit effect groter is naarmate dat wat overblijft minder goed als onderdeel van het geheel van de waterlinie herkenbaar is;  het herstellen en/of onder de weg doortrekken van kenmerkende onderdelen van de linie tot vlak tegen de weg aan, een mitigerende invloed kan hebben. Bij de overige cultuurhistorie gaat het vooral om de historische buitenplaatsen en het agrarisch cultuurlandschap, aangevuld met historisch water, infrastructuur en bebouwing. Er liggen vier belangrijke landgoederen in de buurt van de Ring: Sandwijck, Vollenhoven, Oostbroek en Amelisweerd. Op een aantal plaatsen ‘schampen’ de A27 en de A28 een buitenplaats. Dat kan ten koste gaan van de samenstellende delen ervan (lanen, bos, waterpartijen) en van het totaal van het ensemble van de buitenplaats (relatie huis – omgeving, zichtlijnen). Hoe meer dit wordt aangetast, hoe groter het effect. Dit betekent dat:  maatregelen aan de Ring die de buitenplaatsen aantasten een negatief effect hebben;  dit effect groter is naarmate dat wat overblijft minder goed als totaal ensemble herkenbaar is;  het herstellen van de aangesneden buitenplaats een mitigerende invloed heeft. Op een aantal plaatsen worden historisch water en infrastructuur door de Ring geraakt. Ombouw kan daar invloed op hebben. Dit betekent dat:  maatregelen aan de Ring die historische wegen, water of bebouwing aantasten een negatief effect hebben;  dit effect groter is naarmate dat wat overblijft als zodanig minder goed herkenbaar is (verhouding wat verdwijnt ten opzichte van wat over blijft) . Tabel 5.2: Wijze van beoordeling Criterium cultuurhistorie Cultuurhistorie - NHW - overige cultuurhistorie

Beoordeling (verklaring) Zeer positief Sterke verbetering

Positief

Matige verbetering

Neutraal

Kleine of geen verandering

Negatief

Zeer negatief

Matige verslechtering

Sterke verslechtering

Archeologie De effecten van het voornemen op de archeologische waarden worden beschreven aan de hand van drie criteria. Deze effecten treden op ten gevolge van graafwerkzaamheden voor de aanleg van nieuwe of de verbreding van bestaande wegvakken of vanwege heiwerkzaamheden voor de aanleg van nieuwe of de verbreding van bestaande kunstwerken en geluidschermen. Ook de aanleg van watergangen en de aanleg van nieuw bos in het kader van bomencompensatie kan tot een negatief effect op archeologische waarden leiden.

Pagina 60 van 158


In een gebied dat door eerdere werkzaamheden al verstoord is treden geen effecten meer op. In paragraaf 4.4 is toegelicht voor welk gebied dit aan de orde is. Tabel 5.3: Operationalisatie beoordeling archeologie Aspect

Criterium

Operationalisatie

Archeologie

Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes

Ha doorsnijding;

Beïnvloeding van bekende archeologische waarden

Ha doorsnijding;

Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde

Ha doorsnijding;

Voor de vertaling van de effectanalyse naar de +/-beoordeling is de volgende schaal gehanteerd. Tabel 5.4: Wijze van beoordeling archeologie Aspect

Archeologie

Criterium


Beoordeling (verklaring) Zeer positief nvt

Positief

Neutraal

Negatief

nvt

0 ha

0 – 1 ha

Zeer negatief >1 ha

Beïnvloeding van bekende archeologische waarden

nvt

nvt

0-ha

0 - 1 ha

>1 ha


nvt

nvt

0 ha

0-1 ha

> .1 ha

De beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes is als afzonderlijk criterium gehanteerd vanwege de specifieke waarde van de Limes in het studie- en plangebied. De effecten zijn bepaald door een berekening van het ruimtebeslag van de weguitbreiding inclusief aan te leggen watergangen en in te planten bos op het Limesgebied. Op de cultuurhistorische en archeologische Waardenkaart van de provincie Utrecht is deze zone weergeven met Waarde Limes (zie boven, afb. 4.3). Bodemingrepen in deze zone kunnen in de ondergrond aanwezig archeologische waarden die verband houden met de Limes verstoren en/of vernietigen. De beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden is beschreven op basis van een bepaling van het ruimtebeslag van het wegontwerp inclusief watergangen en bospercelen op AMK-terreinen (indien van toepassing) en een analyse van het risico van aanlegwerkzaamheden voor de archeologische waarden op deze terreinen. De locatie van deze terreinen is weergegeven in bijlage 6 (kaart met bekende archeologische waarden). De beïnvloeding van de gebieden met een hoge en middelhoge verwachtinis beschreven op basis van een bepaling van het ruimtebeslag van het wegontwerp inclusief watergangen en bospercelen op deze gebieden. Deze gebieden zijn aangegeven in bijlage 7 (verwachtingskaart). Hierbij is uitgegaan van de som van de zones met een hoge/middelhoge verwachtingswaarde per deelgebied. Er is hierbij een overlap

Pagina 61 van 158


met de gebiedsdelen die gebruikt zijn voor het vaststellen van het effect op het criterium Limes. Opgemerkt moet worden dat het gebied aangeduid met Waarde Limes feitelijk een gebied is met een specifieke hoge archeologische verwachting voor resten uit Romeinse periode die verband houden met die grens. Er zijn enkele puntlocaties bekend met archeologische resten van die grens (zie figuur 4.3, bijvoorbeeld wachttorens). Het is een gebied waarbinnen zich resten kunnen bevinden van die grens. Waar precies en in welke vorm is nog onbekend. Dat betekend dat het gebied met Waarde Limes hier behandeld is als een zone met hoge archeologische verwachting (specifiek voor Romeinse resten) die deels overlapt met de zones hoge/middelhoge archeologische verwachting voor alle perioden. Voor het vaststellen van de beïnvloeding op elk van de drie criteria is alleen het deel van het Ontwerp gerekend dat niet door recente verstoringen bij de aanleg van de huidige weg is verstoord. Deze verstoorde zones zijn op Bijlage 8 met een raster weergegeven. 5.3

Effectanalyse cultuurhistorie Deelgebied 1 A27-Noord Cultuurhistorie, verandering aan de NHW Het extra ruimtebeslag wat gepaard gaat met de verbreding van de A27 gaat niet ten koste van forten of andere elementen van de linie. Een aantal belangrijke relaties tussen elementen van de NHW, bijvoorbeeld tussen de forten Voordorp en Blauwkapel en tussen Fort Biltstraat en de werken bij Griftenstein, zijn in de huidige situatie al verstoord. Daaraan verandert na de verbreding van de Ring nagenoeg niets. De beide verbindingen zijn al onderbroken en de geringe extra breedte die het project genereert is in dat perspectief verwaarloosbaar. De verbreding van de Ring heeft in dit deelgebied dus geen significant effect op de NHW. Cultuurhistorie, veranderingen aan overige cultuurhistorie In dit deelgebied liggen geen landgoederen in de directe omgeving van de weg. Ook staan er geen monumentale gebouwen, wegen of waterlopen. De bebouwingslinten van Groenekan en van Voordorp zijn wel als cultuurhistorisch waardevol aangemerkt, maar deze zijn in de huidige situatie al door de A27 onderbroken. Door de uitvoering van het project verandert er aan de bebouwingsstructuur van deze linten echter niets. Er is dus geen effect op overige cultuurhistorie. Tabel 5.5: Effectbeoordeling cultuurhistorie deelgebied 1 Score effectbeoordeling deelgebied 1, A27-Noord criteria Verandering aan de NHW - forten; - verbindingen; - elementen Verandering aan overig cultuurhistorie - structuren - lijnen - elementen

Pagina 62 van 158

Score 0 0 0 0 0 0


Deelgebied 2 A28/A27 en knooppunt Rijnsweerd Cultuurhistorie, verandering aan de NHW De belangrijkste elementen van de linie rond dit deelgebied zijn het Werk aan de Hoofddijk en Fort Rhijnauwen. Beide liggen op zo’n afstand van de weg dat de verbreding er geen effect op heeft. Daarnaast kruist de A28 in de huidige situatie een tankgracht tussen de werken Aan de Hoofddijk en Bij Griftenstein. De onderbreking door de A28 wordt iets breder, maar gezien de totale lengte van de onderbreking is dat verwaarloosbaar. Al met al heeft de verbreding van de Ring in dit deelgebied geen significant effect op de NHW. Cultuurhistorie, veranderingen aan overige cultuurhistorie In dit deelgebied liggen een aantal belangrijke landgoederen. De A28 loopt langs de landgoederen Vollenhoven en Oostbroek, maar de verbreding tast de landgoederen niet aan, niet in oppervlakte, noch in structuur of uiterlijke verschijningsvorm. De A27 en de A28 doorsnijden in de huidige situatie een aantal oude wegtracés, waarvan de Weg naar Rhijnauwen/Vossegatsedijk en het Jaagpad langs de Kromme Rijn de belangrijkste zijn. De doorsnijding daarvan wordt door de verbreding van de Ring flink groter, maar gezien de totale lengte van deze lijnen is het effect op de herkenbaarheid ervan gering. Reden waarom verandering aan overige cultuurhistorie als niet significant beoordeeld wordt. Tabel 5.6: Effectbeoordeling cultuurhistorie deelgebied 2 Score effectbeoordeling deelgebied 2, A27/A28 en knooppunt Rijnsweerd Criteria Verandering aan de NHW - forten; - verbindingen; - elementen Verandering aan overig cultuurhistorie - structuren - lijnen - elementen

score 0 0 0 0 0 0

Deelgebied 3 A27 Zuid en knooppunt Lunetten Cultuurhistorie, verandering aan de NHW Ten oosten van de A27 liggen twee forten: Fort ’t Hemeltje en wat verder naar het oosten Fort bij Vechten. In de huidige situatie verstoort de weg de ruimtelijke ‘context’ van Fort ’t Hemeltje. Na de verbreding verandert er aan deze situatie weinig. Hoewel de A27 vlak langs het fort loopt, gaat het extra ruimtebeslag niet ten koste van het fort. De bomen langs de Fortweg blijven behouden. Er treedt geen effect op de NHW op. Cultuurhistorie, veranderingen aan overige cultuurhistorie Hoewel de Groene Verbinding een belangrijke bijdrage levert aan het herstel van de landschappelijke structuur aan de oostzijde van Utrecht kan deze niet worden gezien als een middel tot herstel van het landgoed Amelisweerd in cultuurhistorische zin, wel als een waardevolle nieuwe toevoeging. Daarom heeft de Groene Verbinding geen effect op de overige cultuurhistorie in deelgebied 3. Ten westen van de A27, tegen de rand van Nieuwegein ligt kasteel Heemstede. Bij Houten liggen vlak langs de weg (naast restaurant De Colonie) de restanten van een

Pagina 63 van 158


oude kasteelplaats. De Fortweg is aangeduid als historische infrastructuur. Drie lijnen vanuit buitenplaats Heemstede richting het noordoosten zijn ook van cultuurhistorisch belang. Bij de wegverbreding is het ruimtebeslag zoveel als mogelijk beperkt, zodat er in dit deelgebied geen cultuurhistorische waarden verloren gaan. Uitzondering hierop is de situatie bij Fort ’t Hemeltje. Door de bypass langs de oostkant van knooppunt, komt de A27 dicht tegen het fort te liggen. Er blijft weinig plaats over voor de Fortweg wat ten koste zou kunnen gaan voor het oorspronkelijk verloop ervan. Dit is opgelost door de Waaijense Wetering een nieuw verloop te geven waarbij hij verder naar het noorden de oostelijke verbindingsbanen van het knooppunt kruist. Hierdoor kan de Fortweg zijn huidige ligging behouden. Daarom is het effect van het extra ruimtebeslag op de Fortweg als neutraal beoordeeld. De lijnen vanuit kasteel Heemstede worden niet verder aangesneden en het landschapsplan voorziet in het herstel van een belangrijke bomenrij langs een van deze lijnen. Daarmee wordt per saldo een positief effect bereikt op overige cultuurhistorie (lijnen en elementen).

Tabel 5.7: Effectbeoordeling cultuurhistorie deelgebied 3 Score effectbeoordeling deelgebied 3, A27 Zuid en knooppunt Lunetten Criteria Verandering aan de NHW - forten; - verbindingen; - elementen Verandering aan overig cultuurhistorie - structuren - lijnen - elementen

Score 0 0 0 0 + +

Deelgebied 4, A12 vanaf knooppunt Oudenrijn tot knooppunt Lunetten Cultuurhistorie, verandering aan de NHW De A12 kruist vanaf de Waterlinieweg naar het oosten de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarvan is door stedelijke ontwikkeling en zandwinning vrijwel niets meer herkenbaar. In de wijk Lunetten en tussen het bedrijventerrein en de plas Laagraven liggen nog wel de resten van een inundatiekanaal. De gedeelten aan weerszijden van de weg zijn niet met elkaar verbonden. Het project voorziet in het onder de weg door met elkaar verbinden van deze gedeelten om daarmee water vanuit de stad naar het gebied ten zuiden ervan te kunnen verplaatsen. Daarnaast wordt het deel van het Inundatiekanaal ten zuiden van de A12 verbreed in het kader van de watercompensatie. Dit heeft een positief effect op de NHW ten aanzien van verbindingen en elementen. Cultuurhistorie, veranderingen aan overige cultuurhistorie In dit deelgebied liggen geen landgoederen en er staan geen monumentale gebouwen vlak langs de weg. Onder andere het Merwedekanaal en de Waterlinieweg zijn lijnen met cultuurhistorische waarde. Ze worden in de huidige situatie door de A12 gekruist.

Pagina 64 van 158


De verbreding maakt de kruising met het Merwedekanaal weliswaar iets langer, maar gezien de lengte van het kanaal heeft dat nagenoeg geen invloed op de cultuurhistorische waarde ervan. Voor de Waterlinieweg verandert er met de verbreding niets en ook het effect op de andere historische lijnen is niet significant. Er is dus geen effect op overige cultuurhistorie. Tabel 5.8: Effectbeoordeling cultuurhistorie deelgebied 4 Score effectbeoordeling deelgebied 4, A12 Oudenrijn-Lunetten Criteria

score

Verandering aan de NHW - forten; - verbindingen; - elementen

0 + +


0 0 0

5.4

Effectanalyse archeologie

5.4.1

Deelgebied 1: A27-Noord Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes In deelgebied 1 wordt de Limes niet doorsneden. Er is dus geen effect op de Limes. Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden In deelgebied 1 worden geen AMK-terreinen doorsneden door het plan- of het studiegebied. Er is dus geen effect op overige bekende archeologische waarden. Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde In deelgebied 1 wordt 6,8 ha onverstoorde gebieden met een hoge of middelhoge verwachtingswaarde doorsneden. Deze gebieden zijn op de kaart aangegeven in bijlage 8. Dit betreft met name verstoring door de aanleg van nieuwe watergangen en bospercelen. Dit leidt op basis van de beoordelingssleutel tot een beoordeling - Bovenstaande leidt tot de volgende beoordeling van de effecten in deelgebied 1. Tabel 5.9: Effectbeoordeling archeologie deelgebied 1 Criterium Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes

Beoordeling deelgebied 1 Nvt

Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden

0


--

Pagina 65 van 158


5.4.2

Deelgebied 2: A27/A28 en knooppunt Rijnsweerd Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes Dit deelgebied doorsnijdt de Limes in het meest zuidelijke deel van dit deelgebied boven de noordrand van de bak Amelisweerd. De weguitbreiding leidt tot een extra ruimtebeslag van minder dan 0,01 ha in het gebied van de Limes. Vanwege het zeer kleine gebied aan de rand van het gebied waarin resten van de Limes verwacht zouden kunnen worden is dit zeer geringe oppervlak in afwijking tot de hiervoor aangegeven sleutel als neutraal (geen effect) beoordeeld. Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden In dit deelgebied raakt het studiegebied aan het AMK-terrein 2208 (Oostbroek). Het plangebied blijft echter op afstand van de AMK-begrenzing. Vanwege de cultuurhistorische en archeologische waarde van het gebied is de wegverbreding hier zo beperkt mogelijk gehouden. Er is dus geen effect op overige bekende archeologische waarden. Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde In deelgebied 2 worden enkele gebieden met een hoge of middelhoge verwachtingswaarde doorsneden met een totaal oppervlak van 33,6 ha. Deze gebieden zijn op de kaart aangegeven in bijlage 8. Dit zijn vanuit de nieuwe weginfrastructuur:  enkele nieuwe wegvakken en verbindingsbogen in knooppunt Rijnsweerd;  de nieuwe toe- en afrit van de A28 bij de aansluiting De Uithof;  stroken aan weerszijden van de A27 ten zuiden van de Weg tot de Wetenschap tot een de grens van het deelgebied. Het grootste deel van de doorsnijding ontstaat door het grote oppervlak aan nieuwe bomen en watergangen in dit deelgebied zoals deze in het landschapsplan zijn opgenomen, met name aan weerszijden van de Universiteitsweg ten noorden van de A28. Bovenstaande leidt tot de volgende beoordeling van de effecten in deelgebied 2. Tabel 5.10: Effectbeoordeling archeologie deelgebied 2 Criterium Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde

5.4.3

Beoordeling deelgebied 2 0 0 -(33,6 ha)

Deelgebied 3: A27-Zuid en Knooppunt Lunetten Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes Dit deelgebied doorsnijdt de Limes vanaf de noordelijke grens op de A27 tot de zuidkant van knooppunt Lunetten, ter hoogte van de Fortweg. Een deel van de zone met Waarde Limes ligt echter in het gebied dat als reeds verstoord is weergegeven (zone met diep gelegd folie en het knooppunt Lunetten). De weguitbreiding (buiten de verstoorde zone) en met name de realisatie van nieuwe watergangen en bosvlakken leidt tot een extra ruimtebeslag van 12,9 ha in het gebied van de Limes.

Pagina 66 van 158


Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden In dit deelgebied raakt het studiegebied aan de AMK-terreinen 826 en 827, beide nabij de aansluiting Houten op de A27. Het plangebied blijft echter op ruime afstand van de AMK-begrenzing omdat de oostelijke toerit 9 (welke het dichtst bij de AMKterreinen ligt) in het project niet wordt aangepast. In het kader van de waterhuishouding wordt er wel een watergang verbreed tussen de weg en de grens van het AMK-terrein. Het terrein zelf blijft echter onaangetast. Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde In deelgebied 3 worden enkele gebieden met een hoge of middelhoge verwachtingswaarde doorsneden. Deze gebieden liggen voor een groot gedeelte in de zone met waarde Limes. Een klein deel ligt daar buiten en is op de kaart aangegeven in bijlage 8. Dit zijn delen in:  Stroken aan weerszijden van de A27 ter hoogte van de bak Amelisweerd;  Enkele wegvakken/verbindingsbogen in knooppunt Lunetten;  Stroken aan oostzijde van de A27 ter hoogte van landgoed Heemstede. Het gezamenlijke oppervlak van deze gebieden is 16,8 ha. Buiten de Limes gaat het derhalve nog om 3,9 ha. Bovenstaande leidt tot de volgende beoordeling van de effecten in deelgebied 3. Tabel 5.11: Effectbeoordeling archeologie deelgebied 3 Criterium Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde

5.4.4

Beoordeling deelgebied 3 -(12,9 ha) 0 -(3,9 ha)

Deelgebied 4: A12 Oudenrijn-Lunetten Beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes In deelgebied 4 wordt de Limes niet doorsneden. Er is dus geen effect op de Limes. Beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden In deelgebied 4 worden geen AMK-terreinen doorsneden door het plan- of het studiegebied. Er is dus geen effect op overige bekende archeologische waarden. Beïnvloeding van gebieden met hoge/middelhoge archeologische verwachtingswaarde In deelgebied 4 worden enkele gebieden met een hoge of middelhoge verwachtingswaarde doorsneden. Deze gebieden zijn op de kaart aangegeven in bijlage 8. Dit zijn:  drie stroken aan de zuidzijde van de A12 ter hoogte van het Inundatiekanaal en het Merwedekanaal ten gevolge van de wegvebreding;  diverse kleine gebieden ten gevolge van maatregelen in de waterhuishouding en nieuwe boompercelen. Het gezamenlijke oppervlak van deze gebieden is 1,5 ha. Bovenstaande leidt tot de volgende beoordeling van de effecten in deelgebied 4.

Pagina 67 van 158


Tabel 5.12: Effectbeoordeling archeologie deelgebied 4 Criterium

Beoordeling deelgebied 4


Nvt


0


-(1,5 ha)

5.5

Effectbeoordeling

5.5.1

Cultuurhistorie In onderstaande tabel is de integrale effectbeoordeling voor het aspect cultuurhistorie opgenomen9. Tabel 5.13: Effectbeoordeling cultuurhistorie Aspect

Criteria

Cultuurhistorie

Verandering aan de NHW - forten; - verbindingen; - elementen

Gebied 1

Gebied 2

Gebied 3

Gebied 4

Beoordeling totaal plangebied

0

0

0

0

0

0

0

0

+

0

0

0

0

+

0

totaal

0


0

0

0

0

0

0

0

+

0

0

0

0

+

0

0

totaal

0

Uit de beschrijving van de afzonderlijke deelgebieden blijkt dat de effecten van de verbreding van de Ring Utrecht op de cultuurhistorie beperkt zijn. Dat is het gevolg van de inspanningen om het ruimtebeslag van de totale ingreep zo beperkt mogelijk te houden. 9

De scores van de afzonderlijke deelgebieden worden volgens de onderstaande tabel gecombineerd. Som

Totaal beoordeling

6-8+

++

2-5+

+

1-/0/1+

0

2-5 -

-

6-8-

--

Pagina 68 van 158


Het beperkte ruimtebeslag van de verbreding van de Ring zorgt er voor dat de forten en andere elementen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie niet worden aangetast. De doorsnijding van een aantal bij de linie horende verbindingen wordt wel groter, maar het effect daarvan is in verhouding met de lengte die over blijft uiterst gering. In deelgebied 4 wordt het herstel van een inundatiekanaal als positief beoordeeld, maar dat is onvoldoende voor een totaalscore anders dan neutraal. Het beperkte ruimtebeslag zorgt er ook voor dat de verbreding van de Ring weinig tot geen effect heeft op de overige cultuurhistorie in het gebied (structuren, lijnen en elementen). Een aantal lange historische lijnen (wegen en waterlopen) wordt in huidige situatie al door de Ring gekruist, vaak in de vorm van een viaduct, brug of tunnel. Hierdoor hebben ze hun verloop kunnen behouden. Soms zijn ze onderbroken en in een enkel geval nauwelijks meer herkenbaar. De verbreding van de Ring Utrecht heeft hier vrijwel geen effect op. In deelgebied 3 voorziet het landschapsplan in het aanplanten van een nieuwe lange bomenrij vanuit buitenplaats Heemstede richting het noordoost. Dit wordt als positief beoordeeld. Maar gezien de neutrale score in de andere deelgebieden is het deelaspect ‘overige cultuurhistorie’ als neutraal beoordeeld.

5.5.2

Archeologie Uit de bovenstaande analyse blijkt dat de effecten op de archeologie beperkt tot negatief zijn. Dit geldt zowel voor de beïnvloeding van de (verwachte) archeologische waarde van de Limes als de beïnvloeding van overige bekende archeologische waarden. De zone met Waarde Limes ligt voor het grootste gedeelte in het gebied dat als recent verstoord is vastgesteld (aanleg folie A27 ten zuiden van bak Amelisweerd en het knooppunt Lunetten). De bekende archeologische waarden liggen alle op en zodanige afstand buiten het plangebied dat hier geen effecten zullen optreden. In tabel 5.14 is de beoordeling samengevat en opgeteld tot een totaalbeoordeling per criterium. Daarbij is voor het criterium voor de Limes afgeweken van de algemene sleutel om vanuit de beoordeling op het niveau van de deelgebieden tot een eindbeoordeling te komen. Bij de beoordeling van deelgebieden waar de Limes NIET voorkomt is niet een 0 (van geen effect) maar een Nvt (niet van toepassing) opgenomen. Daarmee wordt in de totaalbeoordeling de relatieve waarde van het deelgebied waarin deze speciale elementen WEL voorkomen groter.

Pagina 69 van 158


Tabel 5.14: Effectbeoordeling archeologie Criterium

Deelgebied 1

Deelgebied 2

Deelgebied 3

Deelgebied 4

Beoordeling totaal


Nvt

0

--

Nvt


0

0

0

0

0


--

--

--

--

--

(6,8 ha)

(33,6 ha)

(16,8 ha)

(1,5 ha)

--

(12,9 ha)

Er is sprake van een sterk negatief effect, zowel voor de (verwachte) archeologische waarde van de Limes als voor gebieden met een hoge/middelhoge verwachtingswaarde. Dit komt met name door het grote ruimtebeslag voor nieuw bos en watergangen. De directe effecten van de verbreding van de infrastructuur zelf zijn veel kleiner. Voor de locaties waar effecten kunnen optreden zal een nader inventariserend veldonderzoek (IVO) plaatsvinden. In het volgende hoofdstuk wordt hier nader op ingegaan. In tabel 6.1 is een totaal overzicht van de relevante locaties opgenomen.

Pagina 70 van 158


6

Conclusies en doorkijk vervolgonderzoek archeologie

Op basis van de in hoofdstuk 4 gepresenteerde en geanalyseerde gegevens over de huidige situatie en ontwerp zoals beschreven in hoofdstuk 3 wordt in dit hoofdstuk aandacht gegeven aan de mogelijke gevolgen van voorgenomen bodemingrepen op de bekende en verwachte archeologische waarden. Het ontwerp overlapt niet met bekende archeologische waarden (AMK-terreinen en/of Archis-waarnemingen). Op verschillende locaties kan het ontwerp negatieve gevolgen hebben voor nog onbekende, verwachte archeologische waarden (verwachtingswaarden). Dit betreffen de delen van het ontwerp die liggen in gebieden met een middelhoge of hoge archeologische verwachting, maar exclusief de zones waar door recente werkzaamheden voor de aanleg van de huidige weg de bodem al is verstoord (aanleg folie A27 ten zuiden van de bak Amelisweerd en knooppunten Rijnsweerd en Lunetten: zie Bijlage 8). Voorafgaand aan de bodemingrepen zal hier nader archeologisch veldonderzoek nodig zijn om vast te stellen of er ter plekke archeologische waarden in de bodem aanwezig zijn. Op basis daarvan kan worden beoordeeld wat de effecten van de bodemingrepen hierop zijn. Uitgangspunt voor de adviezen voor vervolgonderzoek is dat alle bodemingrepen in het plangebied dieper zullen gaan dan de vrijgestelde zones (bouwvoor). Het advies is toegespitst op het OTB. Vervolgonderzoek Geadviseerd wordt archeologische vervolgonderzoeken uit te voeren bij bodemingrepen voor de wegdelen die staan weergegeven in de advieskaart (zie bijlage 8). De selectie van deze zones is gebaseerd op de analyse van de in hoofdstuk 4 genoemde bronnen. Het advies voor vervolgonderzoek bestaat uit een inventariserend veldonderzoek (IVO) volgens de geldende protocollen en conform de vigerende gemeentelijke beleidskaarten en de KNA (versie 3.3) en in overleg met de RCE. In tabel 6.1 is een overzicht opgenomen van de verschillende bronnen die bij de totstandkoming van dit advies zijn gebruikt. Geadviseerd wordt met de RCE te overleggen en vervolgens één Plan van Aanpak voor vervolgonderzoek voor het gehele project op te stellen en dat af te stemmen met de betreffende gemeenten. In totaal betreft het 19 locaties, welke in de tabel zijn genummerd. De nummers zijn in bijlage 8 aangegeven. Bij het opstellen van het Plan van Aanpak voor het IVO wordt nogmaals expliciet bekeken of de gebieden waarvan in deze rapportage is aangegeven dat ze verstoord zijn (zoals onder de folie en in de grote knooppunten) en niet verder onderzocht hoeven te worden inderdaad kunnen worden uitgesloten van het vervolgonderzoek. Overige delen van het plangebied In de gebieden waarvoor in het plangebied geen nader archeologisch onderzoek geadviseerd is, kunnen bij de uitvoering van werkzaamheden archeologische waarden worden aangetroffen. Deze aangetroffen archeologische resten vallen onder het beschermingsregime van de toevalsvondsten, waarvoor een wettelijke meldingsplicht geldt, zoals opgenomen in de Monumentenwet (art. 53 en 54). Geadviseerd wordt om de uitvoerders van bodemverstorende werkzaamheden hierop attent te maken en hen door middel van een werkprotocol te informeren over de wijze van omgaan met dergelijke archeologische toevalsvondsten en de procedures voor de wettelijke meldingsplicht voor archeologische vondsten.

Pagina 71 van 158


Alle bodemingrepen binnen het studiegebied, maar buiten het plangebied zelf, die dieper gaan dan de vrijgestelde zones (bouwvoor) ter hoogte van bekende archeologische vindplaatsen (AMK-terreinen; zie Bijlage 6) en in gebieden met een middelhoge of hoge archeologische verwachting dienen voorafgaand archeologische te worden onderzocht, conform het vigerende gemeentelijke beleid. Dit betreffen werkzaamheden voor bijvoorbeeld:  aanleggen of verleggen van kabels en leidingen;  verleggen van bestaande of aanleg van nieuwe watergangen;  (tijdelijke) voorzieningen en maatregelen voor de uitvoering van civieltechnische werken zoals bemalingen en depots;  het rooien en planten van bomen;  aanleg van geluidsschermen;  aanleg van vluchtwegen.

Pagina 72 van 158


wegdeel

1

1

1 A27

84

2 A27

83,6

Nee

De Bilt

83,9

Zwak lemige zandgronden met een matig dik 8.449 cultuurdek

III

dekzandvlakte

-

Hoge verwachting

Nee

De Bilt

Zwak lemige zandgronden met een matig dik 3.284 cultuurdek

III

dekzandvlakte

-

Hoge verwachting

Nee

De Bilt Utrecht

Zware zavel op zand (ma753 rien en fluviatiel) II

dekzandvlakte

-

Verwachting

Nee

De Bilt

82

82,1

2

2

7 A28

8 A28

Zware klei of zware tussenlaag (marien en fluvi33.035 atiel)

II III

kleiige kom

-

Hoge verwachting

Nee

De Bilt

Klei op veen (fluviatiel); Zware klei of zware tussenlaag (marien en fluvi38.772 atiel)

III

dekzandvlakte

-

Verwachting

Nee

Utrecht

3,4

Klei op veen (fluviatiel); Zware zavel homogeen profiel (marien en fluvia140.267 tiel)

III IV

dekzandvlakte

-

Hoge verwachting

Nee

De Bilt

4,2

Zware zavel homogeen profiel (marien en fluvia28.142 tiel)

III VI VII

kleiige kom

-

Hoge waarde

Nee

De Bilt Utrecht

81,1

2/80,4

1,7

2,4

grondwatertrap

Hoge verwachting

4 A27

1/79,9

gemeente

-

1

6 A27/A28

waarde Limes

dekzandvlakte

82,8

2

archeologische verwachting

III

82,6

80,4

bekende archeologeomorfologische eenheid gische waarden

86,1

3 A27

5 A27

bodemtype Zwak lemige zandgronden met een matig dik 54.847 cultuurdek

1

1/2

oppervlakte (m2)

tot (hectometerpaal)

van (hectometerpaal)

locatienr

deelgebied

Tabel 6.1: : Locaties voor archeologische vervolgonderzoek (zie Bijlage 8)


Zavel en lichte klei met zware tussenlaag; Zware zavel homogeen profiel 95.901 (vooral fluviatiel)

II III VI

oeverwal/crevasserug

-

Hoge verwachting Verwachting

Nee

Utrecht Bunnik

Zware klei (fluviatiel, 21.560 komgronden)

III VI


-

Verwachting

Ja

Utrecht

63,3/71,6

Zware zavel homogeen 86.471 profiel (vooral fluviatiel)

III VI


-

Verwachting

Ja

Utrecht

63,3/70,8

Zavel en lichte klei met 15.150 zware tussenlaag

V VI


-

Hoge verwachting Verwachting

Ja (voor 73%)

De Bilt

Zware klei (fluviatiel, komgronden); Zavel en lichte klei met 30.816 zware tussenlaag

V

kleiige kom oeverwal/crevasserug

-

Hoge verwachting

Nee

Houten Utrecht

68,6

Zavel en lichte klei met zware tussenlaag; Zware zavel homogeen profiel (marien en fluvia8.937 tiel)

V


-

Hoge verwachting

Nee

Houten

III

bebouwing

-

Verwachting

Nee

Utrecht

2

9 A27

78

79,2

3

10 A27

71,9

78

3 3

3

3

11 A12/A27 12 A12/A27

13 A27

14 A27

62,7/70,9 62,3/70,1

68,5

68,1

70,2

4

15 A12

61,5

62,1

Zware klei (fluviatiel, komgronden); Zware zavel homogeen profiel 5.530 (vooral fluviatiel)

4

16 A12

61,6

61,6

3.230 Water

-

water

-

Verwachting

Nee

Nieuwegein

60,5

Bebouwing, dijken, groe5.820 ves enz.

-

bebouwing

-

Hoge verwachting

Nee

Utrecht

V


-

Verwachting

Nee

Utrecht

V

oeverwal met kleidek oeverwal/crevasserug

-

Hoge verwachting

Nee

Houten

4 4 3

17 A12 18 A12 19 A12

60,3 64,6 69,9

64,7

Zware klei (fluviatiel, 445 komgronden)

70,3

Zware klei (fluviatiel, 5.497 komgronden)


7

Leemtes in kennis

In dit rapport is gebruik gemaakt van een groot aantal beschikbare bronnen voor het opstellen van een inventarisatie van archeologische verwachtingswaarden en bekende archeologische waarden (archeologische monumenten). De ingreep heeft geen effect op bekende archeologische waarden, maar doorsnijdt wel gebieden met een hoge/middelhoge archeologische verwachting. In gebieden met een hoge/middelhoge verwachtingswaarde bestaat er kans op het aantreffen van archeologische resten in het plangebied, echter zonder dat de exacte locatie ervan nu bekend is. Deze mogelijk aanwezige resten zijn (nog) niet daadwerkelijk aangetroffen en vormen daarmee feitelijke kennisleemtes. De effectbeoordeling is daarom geheel gebaseerd op de archeologische verwachtingswaarden die voor de vier deelgebieden zijn opgesteld. In deelgebied 2 en 3 kunnen specifiek resten aangetroffen worden bij de uitvoering van de werkzaamheden die verband houden met de voormalige grens van het Romeinse Rijk, de Limes. In alle deelgebieden kunnen archeologische resten uit alle perioden aangetroffen worden. Op basis van de hoge verwachting is het zeer aannemelijk dat archeologisch onderzoek hier kenniswinst oplevert.

Pagina 75 van 158


8

Geraadpleegde bronnen

Blijdenstein, R., 2005. Tastbare tijd. Cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht. provincie Utrecht. Cohen, K.M., E. Stouthamer, H.J. Pierik, A.H. Geurts, 2012. Rhine‐Meuse Delta Studies’ Digital Basemap for Delta Evolution and Palaeogeography. Dept. Physical Geography. Utrecht University. Cohen, T.M., S. Arnoldussen, G. Erkens, Y.T. Popma & L.J. Taal, 2014. Archeologische verwachtingskaart uiterwaaden rivierengebied, Deltares-rapport 1207078000-BGS-0005 12 mei 2014. Dinter, M. van, 2014. The Roman Limes in the Netherlands: how a delta landscape determined the location of the military structures. Nederlands Journal of Geosciences 92-1, 11-32. Gemeente de Bilt, 2012. Nota Erfgoedbeleid. gemeente de Bilt. Gemeente Nieuwegein, 2010. Verordening tot wijziging van de Erfgoedverordening. gemeente Nieuwegein. Hessing, W.A.M. & K. Klerks, 2007. Toelichting op de archeologische en cultuurhistorische beleidskaarten voor het grondgebied van de gemeente Houten. Inventarisatie, onderbouwing en vertaling naar het ruimtelijk beleid. Vestigia-rapport V335. Amersfoort. Jansen, B. & J.W. de Kort, 2004. Toelichting op de Limes-kaart Utrecht. RAAP-rapport 1254. Weesp, RAAP Archeologisch Adviesbureau. Klerks, K. & M. Simons, 2010. Toelichting bij de Archeologische waarden- en beleidskaart voor het buitengebied van Bunnik en de kernen Bunnik, Odijk en Werkhoven. Vestigia-rapport V-793. Amersfoort. Kloosterman P., 2011. Onderzoeksagenda gemeente Nieuwegein. RAAP-adviesdocument 488. Weesp, RAAP Archeologisch Adviesbureau. Kloosterman, P., J. Sprangers & J.A.T. Wijnen, 2011. Een gestapeld verleden, gemeente Nieuwegein; een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart. RAAP-rapport 2145. Weesp, RAAP Archeologisch Adviesbureau. Luksen-IJtsma, 2010. De Limesweg in West-Nederland. Inventarisatie, analyse en synthese van archeologisch onderzoek naar de Romeinse weg tussen Vechten en Katwijk. Basisrapportage Archeologie 40. Gemeente Utrecht. Meene, E.A. van de, M. van Meerkerk, J. van der Staay, 1988. Geologische kaart van Nederland 1: 50.000; blad Utrecht Oost (31O). Rijks Geologische Dienst, Haarlem.

Pagina 77 van 158


Provincie Utrecht, 2002. Niet van gisteren. Cultuurhistorische hoofdstructuur van de provincie Utrecht. Sleijpen, E. & C. van Eijk, 2012. Beleidsnota archeologie gemeente Nieuwegein. Van Vondst naar verhaal. gemeente Nieuwegein. Stiboka, 1970. Bodemkaart van Nederland schaal 1:50.000, blad 31 Oost Utrecht. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Stiboka, 1981. Bodemkaart van Nederland schaal 1:50.000, blad 38 Oost Gorinchem. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Stiboka, 1966. Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000, blad 26 West Harderwijk en 32 West Amersfoort. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Visser, C.A., W.A.M. Hessing, B.A. Brugman, M. Simons & R. Schrijvers, 2011. Cultuurhistorische Waardenkaart gemeente De Bilt (eerste selectie). Toelichting, beschrijvingen & waarderingen. Amersfoort, Vestigia-rapport V-290. Visser, C. & N. de Rond, 2015. Op zoek naar de lijn. DaF Architecten in opdracht van het College van Rijksadviseurs. Wink, K., J. Sprangers, W.B. Verschoof, S. van der Veen & J.A.T. Wijnen, 2013. Archeologische (verwachtings-)waarden- en beleidsadvieskaart van de gemeente De Bilt. RAAP/rapport 2596. Weesp, RAAP Archeologisch Adviesbureau. Wösten, H. et al., 2012. BOFEK2012, de nieuwe bodemfysische schematisatie van Nederland. Alterra-rapport 2387. Wageningen, Alterra.

Pagina 78 van 158


Datum opdracht

: maart 2015

Concept

: 28 augustus 2015

Definitief

: 25 september 2015

Opdrachtgever

: Rijkswaterstaat Midden Nederland

Uitvoerder

: Grontmij Nederland B.V. dhr. dr. J.J. Hekman, mevr. drs. M. Osinga, mevr. drs. Y. Boekema

Beheer documentatie

Bevoegde overheid

Contactpersoon

Locatie

Grontmij Nederland B.V., Groningen

: Rijkswaterstaat/RCE : L mevr. L. Grootelaar, Rijkswaterstaat; mevr E. Vrenei goor, RCE e s b :e gemeente : De Bilt, Utrecht, Houten, Nieuwegein t plaats : Utrecht h toponiem : A12, A27, A28 knooppunten Rijnsweerd, Lunetten en Oudenrijn RD-coördinaten :

kaartblad afm. plangebied

N

x: 139.230 / y: 461.515

O

x: 142.820 / y: 456.500

Z

x: 137.730 / y: 448.700

W

x: 133.275 / y: 452.635

31H Utrecht, 32C Zeist, 38F Vianen :

530 ha

AMK

:

:

monumentnummer 826, 827, 11512

Archis2

: Cis-code

:

66438

Archeoregio NOaA

02 Utrechts Gelders zandgebied 13 Utrechts Gelders rivierengebied

Pagina 79 van 158


Bijlage 1

Locatie plangebied

Pagina 81 van 158


Pagina 82 van 158

Legenda Deelgebieden 1. A27 Noord 2. A27 / A28 3. A27 Zuid

1

2

3

4

5

6

7

Bijlage 1: Locatie plangebied Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:100.000

4. A12 Oudenrijn-Lunetten

Br onne n: E sri Ned er lan d, E sri , K adast er , C BS , R ijk swa ter st aat en gem een te n: R ott er da m, Br eda , Til bur g, Den H aag , Ar nhe m , Ri dde rke rk , Zw oll e

© Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

8 km

´

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A4P_Archeologie_Ligging locatie_20160310.mxd 10-3-2016 11:23:05

0


Bijlage 2

Stroomgordelkaart

Pagina 85 van 158

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

proj e

ctgr

9

6

7

ens

Legenda OTB-ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied)

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH

Utrecht

Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_A rcheologie_stroomgordelskaart_20150828.mxd 28-8-2015 11:27:25

Gemeentegrens

De Bilt

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

ens

6

proj e

ctgr

7

De Bilt

Legenda OTB-ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied)

Utrecht 0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH


Blad 2


Gemeentegrens

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

De Bilt

Legenda OTB-ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens

Einde van Sedimentaire activiteit

0

je pro

Utrecht

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

ctg

Bijlage 2: stroomgordelkaart

s r en

Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH #195

#379

´


Blad 3


1501 - 1950 14C BP = 100 AD

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

pr o

jec

9

6

7

tgr

en s

De Bilt



1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


Zeist 0

100

200

300

400

500 meter

Utrecht

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase #195

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

#397

Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH

#379 Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

Blad 4


1501 - 1950 14C BP = 100 AD

je pro

#129

ctg

1

s r en

#379

A27 2

#379

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

#379 7

#195

Legenda OTB-ontwerp

Utrecht

#133

Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens

Einde van Sedimentaire activiteit #379

800 - 1150 14C BP = 900 AD 1501 - 1950 14C BP = 100 AD

#379

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


#181 0

Bunnik

100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

#138

Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 #72

Get: EM - Gec: JJH

#72

#138 #181


Blad 5


3501 - 4000 14C BP = 2500 BC = 4500 cal BP

#379 1

A27 #133

2

De Bilt

#138 3

4

5

Bunnik

#72

#72

8

9

6

7

#181

#74 #138

Utrecht

Legenda #72

OTB-ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied)

#74

e tgr jec pro

#74

Gemeentegrens

Bunnik


ns

800 - 1150 14C BP = 900 AD 1501 - 1950 14C BP = 100 AD #181

1.3501 A27- Noord 3. A27 4000 14C BP = 2500 BC =Zuid 4500 cal BP 2. A27 / A28


#72 #138

0

100

200

300

400

500 meter

´

#72

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

Houten

Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000

Nieuwegein

Get: EM - Gec: JJH #21 #21 #78

#72


Blad 6


2351 - 3000 14C BP = 1200 BC

#138

#72

1

A27 2 #21

#21

De Bilt

#72 3

4

#21 5

Bunnik 8

9

6

#78 7 #72

Nieuwegein

Legenda OTB-ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) #21

Gemeentegrens

Houten

Einde van Sedimentaire activiteit 2351 - 3000 14C BP = 1200 BC #78

3501 - 4000 14C BP = 2500 BC = 4500 cal BP

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase pro jec

tgr e


ns


#183 #72


Blad 7


5501 - 6000 14C BP = 4900 BC = 6900 cal BP

1

#379

A27 2

#74

De Bilt

3

#62

4

5

Bunnik 8

9

6

7

#21

proje c

tgren s

Utrecht


Einde van Sedimentaire activiteit 1501 - 1950 14C BP = 100 AD

#21

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart

Nieuwegein

Ring Utrecht MER tweede fase

#21

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH

#78


Blad 8


2351 - 3000 14C BP = 1200 BC

#379

#379 #181 1

#74

A27 #138

2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

#74 7

Utrecht #72

Legenda OTB-ontwerp

#72

Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens #72

Einde van Sedimentaire activiteit 1501 - 1950 14C BP = 100 AD 2351 - 3000 14C BP = 1200 BC

#72

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 2: stroomgordelkaart Ring Utrecht MER tweede fase

Nieuwegein

#72

Houten Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

#72

Status: Definitief Datum: 04-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH #78 #21 #78


Blad 9


3501 - 4000 14C BP = 2500 BC = 4500 cal BP


Bijlage 3

Geomorfologische kaart

Pagina 95 van 158

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

proj e

ctgr

9

6

7

ens

Bronnen: Esri Nederland, Esri, Kadaster, CBS, Rijkswaterstaat en gemeenten: Rotterdam, Breda, Tilburg, Den Haag, Arnhem, Ridderkerk, Zwolle

Legenda

De Bilt

OTB-Ontwerp

dekzandrug

Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied)

dekzandvlakte

Gemeentegrens

ontgonnen veenvlakte petgaten

Fysisch geografische eenheden

veen

afgegraven/opgehoogd

water

bebouwing

2. A27 / A28 3. A27 Zuid 4. A12 Oudenrijn-Lunetten 0

100

200

300

400

´

500 meter

Bijlage 3: Geomorfologische kaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH

Utrecht


Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_A rcheologie_Geomorfologische kaart_20160310.mxd 10-3-2016 14:31:59

1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 9

6

ens

8

proj e

ctgr

7 Bronnen: Esri Nederland, Esri, Kadaster, CBS, Rijkswaterstaat en gemeenten: Rotterdam, Breda, Tilburg, Den Haag, Arnhem, Ridderkerk, Zwolle

De Bilt

Legenda OTB-Ontwerp

dekzandrug


dekzandvlakte

Gemeentegrens

kleiige kom


veen


venige kom

bebouwing

water

2. A27 / A28

Utrecht

3. A27 Zuid 4. A12 Oudenrijn-Lunetten 0

100

200

300

400

´

500 meter



Blad 2


1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

De Bilt


Legenda OTB-Ontwerp

dekzandrug


dekzandvlakte

Gemeentegrens

kleiige kom




venige kom

bebouwing

water


je pro

Utrecht

100

200

300

400

´

500 meter

ctg

Bijlage 3: Geomorfologische kaart

s r en

Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH


Blad 3


1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

pr o

jec

9

6

7

tgr

en s


De Bilt

Legenda OTB-Ontwerp

dekzandvlakte


gordeldekzand

Gemeentegrens

kleiige kom




oude rivierbedding

bebouwing

stuifzand

dekzandrug

water

2. A27 / A28 3. A27 Zuid

Zeist

4. A12 Oudenrijn-Lunetten 0

100

200

300

400

Utrecht

´

500 meter



Blad 4


1. A27 Noord

je pro ctg

1

s r en

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6


Legenda Utrecht

OTB-Ontwerp

kleiige kom


oeverwal met kleidek

Gemeentegrens



oude rivierbedding


venige kom

bebouwing

water

2. A27 / A28 3. A27 Zuid 4. A12 Oudenrijn-Lunetten

Bunnik

0

100

200

300

400

´

500 meter



Blad 5


1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6


Utrecht

Legenda

e tgr jec pro

Bunnik

OTB-Ontwerp

kleiige kom



Gemeentegrens



oude rivierbedding


venige kom

ns

bebouwing

water


100

200

300

400

´

500 meter

Bijlage 3: Geomorfologische kaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

Houten

Nieuwegein



Blad 6


1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6


Nieuwegein

Legenda

Houten

OTB-Ontwerp




Gemeentegrens

oude rivierbedding


venige kom

bebouwing

water

kleiige kom


100

200

300

400

´

500 meter

Bijlage 3: Geomorfologische kaart Ring Utrecht MER tweede fase pro jec

tgr e

ns



Blad 7


1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6


proje c

tgren s

Utrecht

Legenda OTB-Ontwerp




Gemeentegrens

oude rivierbedding


venige kom

bebouwing

water

kleiige kom


Nieuwegein

100

200

300

400

´

500 meter



Blad 8


1. A27 Noord

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Utrecht


Legenda OTB-Ontwerp




Gemeentegrens

oude rivierbedding


venige kom

bebouwing

water

kleiige kom


100

200

300

400

´

500 meter

Bijlage 3: Geomorfologische kaart Ring Utrecht MER tweede fase

Nieuwegein Houten



Blad 9


1. A27 Noord


Bijlage 4

Actueel Hoogtebestand Nederland

Pagina 105 van 158

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

proj e

ctgr

9

6

7

ens

Legenda OTB-Ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied)

De Bilt

Gemeentegrens

Algemeen Hoogtebestand Nederland Hoogste : 18,0

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 4: AHN Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH

Utrecht


Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_A rcheologie_A HN_20160310.mxd 10-3-2016 15:15:13

Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

ens

6

proj e

ctgr

7

De Bilt

Legenda OTB-Ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens


1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


Utrecht 0

100

200

300

400

500 meter

´



Blad 2


Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

De Bilt



0

je pro

Utrecht

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

ctg

Bijlage 4: AHN

s r en

Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM - Gec: JJH


Blad 3


Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

pr o

jec

9

6

7

tgr

en s

De Bilt



1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


Zeist 0

100

200

300

400

500 meter

Utrecht

´



Blad 4


Laagste : -4,1

je pro ctg

1

s r en

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Legenda OTB-Ontwerp

Utrecht



Bunnik

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´



Blad 5


Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Utrecht

Legenda OTB-Ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) e tgr jec pro

Bunnik

Gemeentegrens

ns


0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 4: AHN Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

Houten

Nieuwegein



Blad 6


Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Nieuwegein


Houten

Gemeentegrens


0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 4: AHN Ring Utrecht MER tweede fase pro jec

tgr e

ns



Blad 7


Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

proje c

tgren s

Utrecht



0

Nieuwegein

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´



Blad 8


Laagste : -4,1

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Utrecht



0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 4: AHN Ring Utrecht MER tweede fase

Nieuwegein Houten



Blad 9


Laagste : -4,1


Bijlage 5

Bodemkaart

Pagina 115 van 158

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

proj e

ctgr

9

6

7

ens

Esri Nederland & Community Maps Contributors

Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Koopveengronden op zand, beginnend ondieper dan 120 cm Veldpodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Moerige podzolgronden met een humushoudend zanddek en een moerige tussenlaag

De Bilt

Meerveengronden op zand met humuspodzol, beginnend ondieper dan 120 cm Laarpodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Hoge zwarte enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand

0

100

200

300

400

500 meter

Bijlage 5: Bodemkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM/BJ - Gec: JJH

Utrecht


Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_A rcheologie_B odemkaart_20160310.mxd 10-3-2016 17:42:40

Opgehoogd of opgespoten

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

ens

6

proj e

ctgr

7


De Bilt

Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Koopveengronden op zand, beginnend ondieper dan 120 cm Veldpodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Leek-/woudeerdgronden; zavel, profielverloop 3, of 3 en 4, of 4 Kalkloze drechtvaaggronden; profielverloop 1 Leek-/woudeerdgronden; zavel, profielverloop 5, of 5 en 2, of 2 Meerveengronden op zand met humuspodzol, beginnend ondieper dan 120 cm Laarpodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Hoge zwarte enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Lage enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Opgehoogd of opgespoten

Utrecht 0

100

200

300

400

500 meter



Blad 2


Bebouwing

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

De Bilt


Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Leek-/woudeerdgronden; zavel, profielverloop 3, of 3 en 4, of 4 Leek-/woudeerdgronden; klei, profielverloop 3, of 3 en 4, of 4 Kalkloze drechtvaaggronden; profielverloop 1 Leek-/woudeerdgronden; zavel, profielverloop 5, of 5 en 2, of 2 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4 Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 2 Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Laarpodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Kalkloze ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei Lage enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand

Bebouwing 0

je pro

Utrecht

100

200

300

400

500 meter

ctg

Bijlage 5: Bodemkaart

s r en

Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM/BJ - Gec: JJH


Blad 3


Opgehoogd of opgespoten

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

pr o

jec

9

6

7

tgr

en s Esri Nederland & Community Maps Contributors

De Bilt Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Kalkloze nesvaaggronden; zavel en lichte klei Kalkloze poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Duinvaaggronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Leek-/woudeerdgronden; zavel, profielverloop 5, of 5 en 2, of 2 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4 Kalkhoudende poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Gooreerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 2 Beekeerdgronden; lemig fijn zand Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Hoge zwarte enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand

Lage enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand

Zeist

Bebouwing 0

100

200

300

400

500 meter

Utrecht



Blad 4


Kalkloze ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei

je pro ctg

1

s r en

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7


Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Utrecht Kalkloze drechtvaaggronden; profielverloop 1 Kalkloze nesvaaggronden; zavel en lichte klei Kalkloze nesvaaggronden; zware klei Kalkloze poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkhoudende ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4 Kalkhoudende poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Kalkloze ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei Opgehoogd of opgespoten

Bunnik

0

100

200

300

400

500 meter



Blad 5


Bebouwing

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7


Utrecht Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Kalkloze nesvaaggronden; zavel en lichte klei Kalkloze nesvaaggronden; zware klei

e tgr jec pro

Kalkloze poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5

Bunnik

Kalkhoudende ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4

ns

Kalkhoudende poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Kalkloze ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei Kalkloze ooivaaggronden; lichte zavel Oude bewoningsplaatsen

Bebouwing 0

100

200

300

400

500 meter

Bijlage 5: Bodemkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

Houten

Nieuwegein

Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM/BJ - Gec: JJH


Blad 6


Water

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7


Nieuwegein

Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Kalkloze drechtvaaggronden; profielverloop 1 Kalkhoudende ooivaaggronden; zware zavel en lichte klei Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4

Houten

Kalkhoudende poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Opgehoogd of opgespoten Oude bewoningsplaatsen Water

0

100

200

300

400

500 meter

Bijlage 5: Bodemkaart Ring Utrecht MER tweede fase pro jec

tgr e

ns

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM/BJ - Gec: JJH


Blad 7


Bebouwing

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Utrecht proje c

tgren s


Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Kalkloze drechtvaaggronden; profielverloop 1 Kalkloze poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Water

0

Nieuwegein

100

200

300

400

500 meter



Blad 8


Bebouwing

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

7

Utrecht


Legenda OTB-Ontwerp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

Gemeentegrens

2. A27 / A28


Kalkloze drechtvaaggronden; profielverloop 1 Kalkloze poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 4 Kalkhoudende poldervaaggronden; zware zavel en lichte klei, profielverloop 5 Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4 Water

0

100

200

300

400

500 meter

Bijlage 5: Bodemkaart Ring Utrecht MER tweede fase

Nieuwegein Houten

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: EM/BJ - Gec: JJH


Blad 9


Bebouwing


Bijlage 6

Archeologische waardenkaart

Pagina 125 van 158

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

proj e

ctgr

ers um Hilv

6

7

ens

Nie uw

eW e te rin g se w


eg

Legenda

Nieuwe Wetering

OTB-Ontwerp

spo orli jn U

tre c ht -

9


!

De Bilt

Waarnemingen met nummer

Archeologische momumenten met nummer Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde

A27

Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd

0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

verzorgingsplaats Nijpoort

Noorderpark

verzorgingsplaats Voordaan

Bijlage 6: Archeologische waardenkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000

Ru ig e nh oe kse di jk

Utrecht

´

Get: BJ - Gec: JJH


Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_A rcheologie_waarden_verwachtingen_20160310.mxd 10-3-2016 15:22:33

Terrein van zeer hoge archeologische waarde


1

A27

i lhe

lmin a we g

2

De Bilt

3

4

in W

Groenekan 5

Kon ing

Bunnik 8

9

6

Gr

sew

7

eg

proj e

ctgr

ens

oe ne kan


N230 De Bilt jn orli spo

Robert Kochplein

t e ch Ut r

rt foo ers m -A


Fort Blauwkapel

Gemeentegrens

!


rwi Da

Archeologische momumenten met nummer

n dr

Terrein van archeologische waarde

eef

Hooge Kampse Plas

Vo or do rp se dij



k

Utrecht 0

Voordorp

Fort Voordorp

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

´

Bijlage 6: Archeologische waardenkaart

A27

Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

se Bilt

in g Ra d

Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: BJ - Gec: JJH


Blad 2



1

A27

se Bilt

R

g a din 2

De Bilt

3

De Bilt R Biltse

N237

4

5

a din g

Bunnik 8

9

43183 !

7

De Bilt

Voorveldse Polder

6

eg sew t h ec


Utr

a estr Bilts

Un ive r sit e its

we g

Legenda

g atwe

A27

Sandwijck

OTB-Ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens

!


Archeologische momumenten met nummer Terrein van archeologische waarde

A28


Transferium


A28 0

je pro

Utrecht

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

´

ctg


s r en

Ar c

Ring Utrecht MER tweede fase hi

m

ed es la

Utrechts Medisch Centrum Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

an Leuvenlaan

Rijnsweerd


De Uithof

Get: BJ - Gec: JJH


Blad 3



1

A27 2

Utre chtsewe g

De Bilt

3

4

5

Bunnik

we g

8

Un ive r sit e it s

De Bilt

Bi lts

Bu nn iks

pr o

eG

rif

jec

9

6

7

tgr

en s


t

ew

Legenda

eg

OTB-Ontwerp

A28 Transferium

e sag k e pas Eco che ho s Wild

Bureveld


!

10518

Gemeentegrens

!




2208

Terrein van zeer hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd

Utrechts Medisch Centrum

Utrecht

Zeist 0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

´

Bijlage 6: Archeologische waardenkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: BJ - Gec: JJH


Blad 4


Prinses Maxima Centrum (toekomstig)


Oostbroek

je pro

Ar c

ctg

hi

m

s r en

ed es la

1

A27

an Leuvenlaan

Rijnsweerd

2

De Bilt

3

De Uithof

4

Wa ter l ini

ew

eg

5

eg W

to

e td

W

ap ch s en et

Bunnik 8

9

A27

6

7

Kromme Rijn


Legenda OTB-Ontwerp

Utrecht


Maarschalkerweerd

Gemeentegrens

!



A27


gs n in Ko


g we

Bunnik

Bak Amelisweerd

0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

´

Bijlage 6: Archeologische waardenkaart Ring Utrecht MER tweede fase Amelisweerd

10166 !

ni Ko


rlij nU

tre

g we

A27

s ng

spo o

cht

-A

rnh

Kromme Rijn


em

Folie

N411


Blad 5



Bak Amelisweerd 1

A27

Amelisweerd !

2

inie w Wa terl

tre

cht

4

g we

rlij nU

3

s ng

eg

ni Ko

spo o

A27

De Bilt

10166

-A

5

rnh

Bunnik

em 8

9

6

Folie

N411

7

re v Me


rto He

inun

ch os

e tgr jec pro

nb ge

g we

A12

!

58301 !

!

Bunnik



ns

!

6037

6036 ! 43177

Gemeentegrens

A12

Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd

6021 !

10519 !

we g Fo rt

Ko pp e ld ij k

plas Laagraven

ijk se d n e j i Wa

0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

Bijlage 6: Archeologische waardenkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

Houten Fort bij ´t Hemeltje Nieuwegein


A27 Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

!

´

Blad 6


l


- 's

e ns

Park de Koppel

OTB-Ontwerp

ht re c

n aa

eg Ut

te ou

dati eka

w se eld

eH

Lunetten

Legenda

n rlij

uw N ie

oo sp

Utrecht

1

A27 10888 2

!

De Bilt

3

Utre c

htsew e

g

59388 !

N409

5

402592

Bunnik

! 5938

e weg

! 133890

8

26273 !132587

9

26271 !

6

7

ste ed s

!


Heem

Nieuwegein

4

Legenda OTB-Ontwerp

g d we Ron


!

Houten



Houten

A27

Kasteel Heemstede



404941 ! 826

Am

0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

er

st

´

m da -R


ka ijn


na al

pro jec

tgr e


ns


827

Get: BJ - Gec: JJH

taa rt De S Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

Blad 7



1

A27

A2

2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

Am s te

7

rda


mRij

Utrecht

al

proje c

na

tgren s

a nk

Papendorp

Pap e n do rp se

Legenda

Kanaleneiland

weg

OTB-Ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied)

A12

Gemeentegrens

!


Archeologische momumenten met nummer Ga lecop p e rdijk


Ve r ho e fw

eg


Nieuwegein

Galecop

0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

´

Bijlage 6: Archeologische waardenkaart Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000

Nieuwegein

500 meter

Get: BJ - Gec: JJH


Blad 8



A.C .

A2


Galecopperbrug

Galecopperzoom

1

A27 2

De Bilt

3

inie

we g

4

Wa terl

5

Bunnik 8

9

6

Kanaleneiland 7

Utrecht Eur op ala

an


Hoograven

Legenda OTB-Ontwerp

Galecopperbrug

l


dati eka

n aa

Lunetten !


inun



0

100

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


200

300

400

500 meter

wed

plas Laagraven

´

Mer


Nieuwegein Am

N408

Houten

Ko pp e ld ij k

l eka

n aa

Bedrijventerrein De Liesbosch


ster


dam kan Rijn


aal Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

Blad 9



A12

A.C .

Ve r ho e fw

an p ala Eur o

eg



Bijlage 7

Archeologische verwachtingskaart

Pagina 135 van 158

1

A27 2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

proj e

ctgr

ers um Hilv

6

7

ens

Nie uw

eW e te rin g se w


eg

Legenda

Nieuwe Wetering

OTB-Ontwerp

spo orli jn U

tre c ht -

9

Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens Waarnemingen met nummer

De Bilt

Waarde Limes

Archeologische momumenten met nummer Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde

A27


0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

verzorgingsplaats Nijpoort

Noorderpark

verzorgingsplaats Voordaan

Bijlage 7: Verwachtingskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000


Utrecht

Get: BJ - Gec: JJH


Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_A rcheologie_Verwachting_20160310.mxd 10-3-2016 15:31:05



1

A27

i lhe

lmin a we g

2

De Bilt

3

4

in W

Groenekan 5

Kon ing

Bunnik 8

9

6

Gr

sew

7

eg

proj e

ctgr

ens

oe ne kan


N230 De Bilt jn orli spo

Robert Kochplein

t e ch Ut r

rt foo ers m -A


Fort Blauwkapel Waarnemingen met nummer Waarde Limes

rwi Da


n dr


eef

Hooge Kampse Plas

Vo or do rp se dij

Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd

Utrecht 0

Voordorp

Fort Voordorp

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

Bijlage 7: Verwachtingskaart Archeologie

A27


se Bilt

in g Ra d



Blad 2


k

1

A27

se Bilt

R

g a din 2

De Bilt

3

De Bilt R Biltse

N237

4

5

a din g

Bunnik 8

9

6

43183 7

De Bilt

Voorveldse Polder

eg sew t h ec

Utr


a estr Bilts

Un ive r sit e its

we g

Legenda

g atwe

A27

Sandwijck

OTB-Ontwerp Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens Waarnemingen met nummer Waarde Limes


A28

Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde

A28 0

je pro

Utrecht

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

ctg


s r en

Ar c

Ring Utrecht MER tweede fase hi

m

ed es la

Utrechts Medisch Centrum Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

an Leuvenlaan

Rijnsweerd


De Uithof

Get: BJ - Gec: JJH


Blad 3



Transferium

1

A27 2

Utre chtsewe g

De Bilt

3

4

5

Bunnik

we g

8

Un ive r sit e it s

De Bilt

Bi lts

Bu nn iks

pr o

eG

rif

jec

9

6

7

tgr

en s

t

ew


Legenda

eg

OTB-Ontwerp

A28 Transferium

e sag k e pas Eco che ho s Wild

Bureveld


10518 Waarnemingen met nummer Waarde Limes

Archeologische momumenten met nummer Prinses Maxima Centrum (toekomstig)

Oostbroek

Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde

2208



Utrecht

Zeist 0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

Bijlage 7: Verwachtingskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: BJ - Gec: JJH


Blad 4



je pro

Ar c

ctg

hi

m

s r en

ed es la

1

A27

an Leuvenlaan

Rijnsweerd

2

De Bilt

3

De Uithof

4

Wa ter l ini

ew

eg

5

eg W

to

e td

W

ap ch s en et

Bunnik 8

9

A27

6

7

Kromme Rijn Esri Nederland & Community Maps Contributors


Utrecht

Gemeentegrens

Maarschalkerweerd

Waarnemingen met nummer Waarde Limes


A27

Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde

gs n in Ko g we

Bunnik

Bak Amelisweerd

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

Bijlage 7: Verwachtingskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase Amelisweerd

10166

A27

rlij nU

tre

g we

spo o

s ng

ni Ko


cht

-A

rnh

Kromme Rijn


em

Folie

N411


Blad 5



Bak Amelisweerd 1

A27

Amelisweerd

2

De Bilt

10166

inie w Wa terl

rlij nU

tre

cht

4

g we

A27

3

s ng

eg

ni Ko

spo o

-A

5

rnh

Bunnik

em 8

9

6

Folie

N411

7

re v Me

l

ht re c

Gemeentegrens

rto He

A12

inun

ch os

e tgr jec pro

nb ge

g we

Park de Koppel


- 's

e ns

n aa

eg

OTB-Ontwerp

Ut

te ou

dati eka

w se eld

eH

Lunetten

Legenda

n rlij

uw N ie

oo sp

Utrecht


58301

Bunnik

Waarde Limes


ns

6037



6036 Terrein van hoge archeologische waarde

43177

A12

Terrein van zeer hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd

10519

we g Fo rt

Ko pp e ld ij k

plas Laagraven

ijk se d n e j i Wa

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

Bijlage 7: Verwachtingskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431

Houten Fort bij ´t Hemeltje Nieuwegein


A27 Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

Blad 6


6021

1

A27 10888 2

De Bilt

3

Utre c

htsew e

g

59388 5

N409

402592

e weg

5938 133890

Bunnik 8

26273 132587

9

6

26271

ste ed s

7

Heem

Nieuwegein

4


Legenda OTB-Ontwerp

g d we Ron

Ontwerp 100 m zone (Onderzoeksgebied) Gemeentegrens Waarnemingen met nummer

Houten

Waarde Limes


Houten

A27

Kasteel Heemstede

Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde

404941 826

Am

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

er

st m da -R


ka ijn


na al

pro jec

tgr e


ns


827

Get: BJ - Gec: JJH

taa rt De S Bron ondergrond: Topografische Dienst Kadaster © Grontmij Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden

Blad 7



1

A27

A2

2

De Bilt

3

4

5

Bunnik 8

9

6

Am s te

7

rda mRij

Utrecht

al

proje c

na

tgren s


a nk

Papendorp

Pap e n do rp se

Legenda

Kanaleneiland

OTB-Ontwerp

weg


A12

Gemeentegrens Waarnemingen met nummer Waarde Limes

Archeologische momumenten met nummer Galecopperbrug


rdijk

Galecopperzoom


Ga lecop p e


Nieuwegein

Galecop

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

Bijlage 7: Verwachtingskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000

Nieuwegein

500 meter

Get: BJ - Gec: JJH


Blad 8


Ve r ho e fw

eg


A.C .

A2

1

A27 2

De Bilt

inie w

eg

3

4

Wa terl

5

Bunnik 8

9

6

Kanaleneiland 7

Eur op ala

an

Utrecht


Hoograven

Legenda OTB-Ontwerp

Galecopperbrug

l


dati eka

n aa

Lunetten




A12

0

1. A27 Noord

3. A27 Zuid

2. A27 / A28


100

200

300

400

500 meter

wed

plas Laagraven

Mer


Nieuwegein Am

N408

Houten

Ko pp e ld ij k

l eka

n aa



ster


dam kan Rijn



Blad 9



A.C .

Ve r ho e fw



an p ala Eur o

eg

inun

Waarde Limes


Legenda’s gemeentelijke beleids- en verwachtingskaarten Gemeente de Bilt

Pagina 145 van 158


Gemeente Bunnik

Pagina 146 van 158


Gemeente Houten

Gemeente Utrecht

Pagina 147 van 158


Gemeente Nieuwegein

Pagina 148 van 158


Bijlage 8

Advieskaart archeologie

Pagina 149 van 158

!

86.9 !

86.8 !

!

86.9 !

1

A27

! 86.8

86.7 ! ! 86.7

2

De Bilt

86.6c ! 86.6 ! ! 86.6

3 86.5 ! ! 86.5 86.5c !! 86.5b 86.4c ! 86.4 ! ! 86.4 ! 86.4b 86.3c ! 86.3 !

5

Bunnik 8

9

! !86.3b 86.3

86.2c ! 86.2 ! ! 86.2 ! 86.2b 86.1d 86.1 ! ! 86.1 !

86.1a !

spo orli jn U

tre c ht -

Hilv

ers um

86.0d ! 86.0 ! 86.0 ! ! 86.0a ! !85.9 85.9d ! 85.9a ! 85.9

¬ «1

85.8 !! 85.8 85.8d ! ! 85.8a

4

6

7

Nie We u we te ri n gs ew

eg

Legenda

Nieuwe Wetering

Deelgebieden

85.7 !! 85.7d !! 85.7a 85.7

Buitencontour ruimtegebruik

1. A27 Noord

85.6 ! ! 85.6

85.5 ! ! 85.5 85.4 ! ! 85.4

Waarde Limes

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting

85.2 ! ! 85.2

!

85.1 !! 85.1 ! 85.1 85.0 ! 85.0 !

K Wilh on ing in e lm in aw eg

84.6 ! 84.6 ! ! 84.6m 84.5 ! 84.5 !! 84.5m

84.4 ! ! 84.4 84.3 !


! 85.0

84.9y ! 84.9q ! ! 84.9 ! ! 84.9p 84.9 84.8y 84.8q !! ! 84.8 ! 84.8 ! 84.8p ! 84.8x 84.7y 84.7 !! ! 84.7 ! 84.7p ! 84.7x

Noorderpark

! 84.3

84.2 ! ! 84.2

¬ «1

Reeds verstoord

0

100

200

300

400

Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: BJ - Gec: RJJ


!!

!

´

Bijlage 8: Advieskaart Archeologie

84.1 ! ! 84.1

!

500 meter

Blad 1

\\nlbltfs01\projecten\339431\C-Werkdocumenten\Algemeen\GIS\mxd\A3L_Ruimtebeslag_Archeologie_10000ddp_20160310.mxd 10-3-2016 15:36:55

85.3 ! ! 85.3

!!

!

84.3 !

1

A27

84.2 ! ! 84.2 84.1 ! ! 84.1 84.0 !

K Wil on ing i he lm n in aw eg

¬ «1

! 84.3

2

! 84.0

3

83.9f !! ! 83.9 83.9

¬ « 2

Groenekan

Bunnik 8

83.7 ! ! 83.7

84.4g !

oe ne kan

83.6 ! ! 83.6 83.7g 83.8g ! 83.9g 83.6g ! 82.8v ! ! 82.6v ! ! 84.0g ! 82.7v 83.5 83.6s ! 82.5v 83.5g ! ! 84.1g ! ! ! 82.4v ! 83.5 ! 82.9v 83.5s ! 84.2g ! 82.3v ! 83.0v ! 83.4 ! ! 82.2v 83.4s ! ! 83.4g ! ! 83.4

N230 ! 82.1v

83.3s ! ! 83.3

84.5g ! ! 82.0v

Robert Kochplein

83.2s ! 83.2 !

Fort Blauwkapel

9

6

Gr

83.6f !

84.3g !

4

5

83.8f ! 83.8 ! ! 83.8

83.7f !

De Bilt

83.1v ! ! 83.3g 83.2v ! 83.2g !

83.1 ! ! 83.1

spo

te ch Ut r n j i orl

A

rsfo me

sew

7

eg

ort

Legenda Deelgebieden 1. A27 Noord

83.1g !

83.0g ! 83.0! 83.0 !

rwi Da

82.9g 82.9! ! ! 82.9

n dr eef

82.8 ! ! 82.8


¬ « 3

Hooge Kampse Plas

82.7! 82.7 !

Vo or do rp 82.6 ! 82.6 se ! dij

!

Waarde Limes

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting Reeds verstoord

k

82.5 ! 82.5 !

82.4 ! 82.4 !

Voordorp

0

82.3 ! 82.3 !

Fort Voordorp

82.2! 82.2 !! 82.2

100

200

300

400

500 meter

Bijlage 8: Advieskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase

82.1!! 82.1

82.1 !

¬ «4


82.0c ! !! 82.0 82.0

81.9b 81.9c!!81.9 ! ! 81.9

se Bilt i ng a R d

81.8b 81.8c ! ! ! ! 81.8 81.8

Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: BJ - Gec: RJJ

81.7b 81.7 ! ! ! 81.7 ! 81.7c ! 81.6a 81.6 ! 81.6 !

!

!

!

!

´


Blad 2



!

!

!!

!!

!

82.0 82.0c ! !! 82.0

¬ «4 1

A27

81.9b 81.9c!!81.9 ! ! 81.9

se Bilt i ng Rad

81.8b 81.8c ! ! 81.8 ! ! 81.8

2

81.7b 81.7 ! ! ! 81.7 ! 81.7c

3

! 81.6a 81.6 !81.6 !

De Bilt

81.5 ! ! 81.5a

Biltse g Radi n

81.5d ! ! 81.5

N237

Bunnik 8

81.3 ! 81.3d ! 81.3a ! !81.3

4

5

9

81.4 ! ! 81.4a 81.4d ! 81.4 !

Voorveldse Polder

De Bilt

6

7

g we tse h c e

81.2 ! 81.2n !! 81.2

Utr

81.1m 81.1n !! ! ! 81.1 81.1

weg rl inie Wate

A27 0.8s 80.6! ! ! ! 80.6m ! 80.6n

Sandwijck

¬ « 5

¬ «7 1.3u !

1.6q 1.7q 1.5q 1.4u 80.4j ! 80.4m ! ! 1.6y ! 1.0u ! 1.4q 1.7y ! 80.3j ! 1.4q ! ! 80.4 ! 80.4f 1.5u ! ! ! ! ! 1.5y ! ! 1.6u ! ! 1.4y 80.5j 80.4n 1.7 ! ! ! ! ! 1.8 1.3y 1.6 ! 0.9u 1.7 ! ! 80.3 80.6j 1.4 ! 1.2y 1.8 ! 1.6 ! ! 80.3f 1.5!1.5 1.3 ! ! ! ! ! 80.6e 1.4 ! ! 80.7e 1.8x 1.1 1.3 ! 80.7j ! 80.5e ! ! ! 1.7x ! 80.4e ! 80.6j 80.3n ! 1.1 1.2 !1.2x 1.3x ! 1.6x ! ! 80.3e 1.4x! ! 80.2f ! 1.5x ! 0.9 ! 80.2n!!1.0 1.1x ! ! ! ! 0.8 ! ! 0.9 ! ! ! 0.8 ! 80.4p ! 80.5p 0.7 80.2 !80.2m 1.1v ! 80.2e ! ! 0.8u 1.0x 80.3p ! ! !0.8x 1.2v 0.6 0.9x ! ! 0.8! ! ! 80.1m 80.2p 0.7x 0.6 0.8x 1.4v ! ! 80.1n !! ! !! ! ! 80.1e !!0.6x 80.1 80.1 ! 0.6r 80.0m 80.1p ! 80.0!!80.0 0.7u ! ! 0.8r ! 80.0e ! 0.6u ! 79.9 ! ! 79.9e 79.9m !

¬ « 5

A28 0.3 ! 0.2 !

! 0.4x 0.3 !

0.5x !

¬ « 6

A28

0.4 2.3c ! ! 2.6d !

2.5d ! 2.0y 2.1y ! 2.3y 2.4d ! 2.2y ! 2.0 ! ! ! 2.5y ! 2.4 2.1 ! 2.4y ! 2.2 ! 1.9 2.0 2.3 ! ! 2.5!! 2.1 ! ! 2.2 ! 1.9 ! 2.4 2.0x ! ! 2.1x 2.5x ! ! 1.9x ! ! 2.2x 2.3 !2.3x ! ! 2.4x ! 2.4a ! 2.5 2.5a !

m

ed es la

79.6 79.6e ! !! 79.6

Leuvenlaan

79.3 !! 79.3 0.1u ! ! 79.3e !

!

!!

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

!

Hectometer punten

Verwachting

! ! !

Reeds verstoord

¬ «8

100

200

300

400

500 meter

De Uithof

´


Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000

! ! 79.5e 79.5

0.2u 79.4 ! ! ! ! 79.4e 79.4

! ! !

0


79.5 !

Rijnsweerd

Beleid archeologie


79.7 0.4u ! ! ! !79.7 79.7e

an

2. A27 / A28

! 2.5b

0.5u 79.8 ! ! 79.8 ! ! 79.8e

hi

! 2.4c

! 1.9y

¬ «6

Ar c

¬ «

Waarde Limes

7

0.3 ! ! 0.3

Transferium


1. A27 Noord

0.4 ! 0.4 !

0.9s ! 80.5 80.5m 1.0s !! 1.2u ! 80.5n !! ! 80.5! 1.1u

0.5 !

Deelgebieden

Get: BJ - Gec: RJJ


Blad 3


80.8m 80.8n ! !! ! 80.8

80.7n !! ! 80.7 80.7

0.1 ! 0.0 0.1 ! 0.0 ! !

Un ive r sit e its

¬ «5

80.9n ! !! 80.9m ! 80.9 80.9

tweg tra a s e s Bilt

Legenda

we g

81.0m 81.0 ! 81.0n ! ! ! 81.0

1

A27 !

5.3 !

Utre chtsewe g

77.6 ! ! 77.6

5.0 ! 5.0 ! 4.9 ! ! 4.9

5.1 ! 5.1 !

5.2 ! 5.2 !

2

!

3

Bunnik 8

77.8 ! 4.7 77.8 !4.7 ! !

we g

4.6 !

Un ive r sit e its

¬ «7

0.4 2.3c ! ! 2.6d ! 0.3 ! ! 0.3

! !

! !

! !

! !

Bu nn iks

4.4 !

6

! 4.6

7

! 4.4

4.3 ! 4.3 !

ew

4.2 ! ! 4.2

eg

¬ «7

! 2.4c

4.1 !

Bureveld

2.5d !

2.3y 2.4d 2.2y ! 2.6c 2.5y ! ! ! ! 2.2 2.4y ! 2.4 2.6y ! ! 2.3 ! ! ! 2.5 2.3 ! 2.6 2.2 ! ! 2.4 !2.4x 2.5 ! 2.2x 2.6 !2.6x ! ! ! ! ! 2.3x ! 2.4a 2.5x ! 2.6b 2.5a ! ! 2.5b

2.7y ! 2.7 ! 2.7 ! ! 2.7x

¬ «

2.8y ! ! 2.8

2.9y ! ! 2.9 2.9 ! 2.8 ! ! ! 2.9x 2.8x

3.2y 3.3y 3.1y 3.4y !3.4 ! ! ! ! ! 3.3 ! 3.1 3.2 ! 3.4 3.3 3.1 ! 3.2 ! ! ! ! 3.0 ! 3.3x ! 3.4x ! 3.2x ! ! 3.1x 3.0x

3.0y ! ! 3.0

8

Prinses Maxima Centrum (toekomstig)

A28

! 3.5y! 3.5

! ! 3.6y

!3.7 ! 3.7y

3.8y ! 3.8 ! 3.8 !

3.9y ! 3.9 ! 3.9 !

4.0 ! 4.0 !

Legenda

4.1 !

Deelgebieden

¬ «8


1. A27 Noord

! 3.7

Waarde Limes

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting

! 3.6 ! 3.5

¬ «8

Oostbroek !

Reeds verstoord


0

100

200

300

400

500 meter

´

Bijlage 8: Advieskaart Archeologie Ring Utrecht MER tweede fase Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Midden-Nederland Projectnummer: 339431 Status: Definitief Datum: 10-03-2016 Schaal: 1:10.000 Get: BJ - Gec: RJJ


Blad 4


0.4 ! 0.4 !

9

4.5 ! ! 4.5

Bi Gr ltse ift

4

5

4.8 ! ! 4.8

77.7 ! ! 77.7

De Bilt

!

! !

! !

!

! !

!

Ar c

! 0.5u

hi

m

ed es la

! 79.8 ! 79.8e ! 79.8

1

79.7 0.4u ! ! ! !79.7 79.7e

an

79.6 79.6e ! ! ! 79.6

A27

Leuvenlaan

2

De Bilt

79.5 ! 79.5 ! ! 79.5e

Rijnsweerd

3

De Uithof

0.2u 79.4 ! ! ! ! 79.4e 79.4

5

79.3 !! 79.3 0.1u ! ! 79.3e

Bunnik 8

Wa ter l ini

¬ «9

79.1 !

Kromme Rijn

79.1e !!79.1

79.0 ! 79.0 !! 79.0e 78.9 78.9 !! ! ! 78.9e 78.9

Legenda

78.7 ! 78.7 ! ! 78.7e

78.1 ! 78.1 !

Deelgebieden

78.6 ! ! 78.6 78.6 ! ! 78.6 78.5 ! 78.5 ! !78.5 ! 78.5 78.4 ! 78.4 78.4 ! ! ! 78.4 78.3 ! 78.3 ! 78.3 ! 78.3

!


1. A27 Noord

¬ «9

78.2 !

6

7

78.8 ! 78.8 ! ! 78.8e

Maarschalkerweerd

9

Waarde Limes

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting

! 78.2

! 78.1

gs n in Ko g we

78.0 ! 78.0 !78.0 ! ! 78.0 77.9 ! 77.9! !77.9 ! 77.9 77.8 !77.8 ! 77.8 ! ! 77.8

!

Reeds verstoord

10 ¬ «

77.7 ! ! 77.7 77.7 ! ! 77.7

0

77.6 ! ! 77.6 77.6 ! ! 77.6 1.0 77.5 ! ! ! 77.5 77.5! 77.5

100

200

300

400

500 meter

Bak Amelisweerd


77.4 ! ! 77.4 77.4 ! ! 77.4 77.3 ! 77.3 77.3 !! ! 77.3

Amelisweerd

rlij nU

tre

g we

!! 72.0n 72.0! 64.4g ! 72.0

spo o

s ng

A27


ni Ko

77.2 !77.2 77.2 ! ! 77.2 ! 77.1 ! 77.1 ! ! 77.1! 77.1

cht

-A

rnh

em

Kromme Rijn


71.9 ! ! 71.9 71.9n ! ! 64.3g 71.8n 71.8 !! !!

!!

!!

Folie

´

N411


Blad 5


ew

eg

79.2 ! 79.2 ! ! 79.2e

e t d hap o t sc eg ten W e W

4

!

!

! !

!!

!

! 77.6

77.5 77.5 ! 1.0 !! 77.5! 77.5

1

A27

77.4 ! ! 77.4 77.4 ! ! 77.4 77.3 !77.3 77.3 !! ! 77.3

!! 72.0n 72.0! ! 64.4g 72.0

tre

3

cht

-A

5

rnh

Bunnik

em 8

9

71.9 !! 64.3g 71.9n ! ! 71.9 71.8n 71.8 !! 71.8 ! ! 64.2g

Folie

7

w se eld

71.6 71.6 !! ! 71.6n ! 64.0g

l

15 ¬ «

62.0y ! 62.0 ! 62.0 ! 62.0e !

62.1y ! 62.1 ! 62.1 ! 62.1e !

62.2y ! 62.2 ! 62.2 ! 62.2e !

63.4g !

we g

Ko pp e ld ij k

! ! !

! ! !

Legenda

!

Deelgebieden

64.1 ! ! 64.0 ! ! 64.1 64.0 64.1 63.9 ! ! 64.0 ! 63.9 ! 63.8 ! ! 63.9 63.8 ! 63.7 ! 63.8 ! ! 63.7 ! 63.7


1. A27 Noord

!

Waarde Limes

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting

12 ¬ «

12 ¬ «

plas Laagraven

63.6 ! 63.5 ! 63.6 ! 63.6 63.5! ! 63.4 ! 63.5 ! 63.4 ! 63.4 63.3y ! 63.2f ! ! 63.4 ! ! 63.3

63.1f 71.0q ! ! 71.0s 71.0 ! ! 71.0 71.0v 62.5k 62.4k 63.2y 70.9q ! !! ! ! ! 63.2 63.3 ! ! 71.0 ! 63.3x ! 63.1y 70.9s ! ! ! 63.2 70.8q 63.0y ! 63.1 ! ! 71.1r 70.7q ! ! 62.6k 63.3g 70.9 70.9 62.9y 63.2x ! 62.3y !62.4y 70.8s ! !! ! !! ! ! 62.9 63.0 63.0 ! ! ! 62.5y 70.9 ! 62.7y 62.8y ! 63.1x ! 62.9 62.6y 71.0r ! ! ! 70.7s !62.7 ! ! 63.0 63.2g !62.6 70.6s! !62.7 62.8 62.8 ! 62.5 62.9x ! ! ! ! 62.4 62.3 70.8 62.6 !62.5 !62.7x!70.8 70.9r !62.4 ! !! !62.3 ! ! ! 70.8n 62.8x ! ! 62.6x ! ! 62.5x 63.1g 70.4w ! 62.3g ! ! ! 62.4g 70.7 !70.7 ! ! 62.3x ! 70.8r ! ! 70.7 ! 62.4x 62.5g 63.0g 70.5w ! 62.3e 62.4e ! ! ! 70.7r ! 70.6w 62.5e 62.6g ! ! 70.6 70.6 62.9g ! ! ! !! ! 62.7g 70.6n ! 62.6e ! ! 70.6r 62.8g ! 62.7 ! 70.5 ! ! !70.5 70.5n !70.5 70.5r ! 62.8e ! 70.4 70.4 70.4n !! ! 70.4r !

12 ¬ «

Fo rt

n aa dati eka inun 15 ¬ «

71.1v !

h sc bo en

! ! !

61.5c ! 61.6c ! 61.5y ! ! 61.6y 61.6 61.7y ! ! ! 61.8y 61.7 ! 61.6 61.9 ! ! 61.5 ! ! ! 61.5x 61.7 ! ! 61.6b ! 61.9 ! ! 61.5b 61.8 !61.6x ! 61.8 ! ! 61.9 ! 61.7x 61.8x !

! 63.6g 62.9f ! 63.5g ! ! 63.0f

71.1s ! 71.1 71.1 !! ! 71.1

! ! !

71.2n 71.2 !! ! 71.2

g rto

Park de Koppel

11 ¬ «

He

!

71.2s !

63.7g !! 62.8f

- 's

Lunetten

eg

71.3s ! 71.3n 71.3 !!!71.3 ! 71.3

ht rec Ut

71.4n !!!71.4 71.4s 71.4 ! ! 63.8g

64.3 ! 64.3 ! 64.2 ! 64.2 64.3 ! ! ! 64.2

lij n or

71.5 71.5 !! ! 71.5n ! 63.9g

o g sp we we u se Nie ute n Ho

11 ¬ «

6

re v Me

71.7n 71.7 !! 71.7 ! ! 64.1g

4

Reeds verstoord

0

100

200

300

400

500 meter


70.3 70.3 ! 70.3r 70.3n !! ! ! 70.3

ijk se d n e ij Wa


70.2 70.2 !! ! 70.2 70.1 70.1 !! ! 70.1 70.0 ! 70.0 ! ! 70.0 69.9 !


13 ¬ «

! 69.9

69.8 ! ! 69.8

!

Fort bij ´t Hemeltje

!

´


Blad 6


we g inie

A27

rlij nU

De Bilt

g we

spo o

77.1 ! 77.1 ! ! 77.1! 77.1

s ng ni Ko

77.2 !77.2 77.2 !! 77.2 !

Wa terl

2

Amelisweerd

!!

!

!! 70.0 70.0!

13 ¬ «

69.8 ! ! 69.8

69.7 ! ! 69.7

Utre c

htsew e

1

! 69.9

A27

Fortweg

69.9 !

2

De Bilt

3

69.6 69.6 ! !

4

g 69.5 ! ! 69.5

N409 e weg

69.4 ! 69.3 !

5

Bunnik

69.4 !

8

9

6

13 ¬ «

69.3 !

ste ed s

7

Heem

69.2 ! ! 69.2

69.1 ! ! 69.1 69.0 !

68.8 !

Legenda ! 68.9

Deelgebieden g d we Ron

68.8 !

1. A27 Noord

68.7 ! ! 68.7

13 ¬ «

! 68.6 ! 68.6

14 ¬ «

68.5 68.5 ! ! 68.4 !

A27

Kasteel Heemstede

! 68.4

!

! 68.3 ! 68.3

68.2 !

A m st er m da

! 67.9a

-R

67.7c ! 68.2d !

ka ijn

67.6c ! 68.3d !

67.7 ! ! 67.7

na al

67.5c ! 68.4d !

67.8 ! ! 67.8

67.6 ! 67.6 ! 67.5 ! ! 67.5 67.4 ! ! 67.4

!

!

!

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting Reeds verstoord

0

67.9b !

100

200

300

400

500 meter

´


68.0a !


67.8b ! 68.1a ! 67.7b ! 68.2a !


67.6b ! 68.3a ! 67.5b ! 68.4a ! 67.4b !


67.3 ! ! 67.3 67.2 ! ! 67.2

Waarde Limes

! 68.2

68.1c ! ! 68.1b 68.1 ! ! 68.0c 68.1 ! 68.0 67.9c ! 68.0d 68.0 ! 68.0b ! ! ! 67.8c ! 67.9 ! 68.1d 67.9d ! ! ! 67.9


taa rt De S


Blad 7


68.9 !

! 69.0

!! !! ! !! ! !! 68.2!!68.2

62.0m ! 62.9 ! 62.9 ! ! 62.9 ! 62.9k

1

63.0m 63.0g ! ! !63.0 63.0k ! !! 63.0 63.0

A2

68.0 !

67.9 !

67.8 !

63.5g ! 63.6g !

63.2m ! 63.2g 63.2 ! ! 57.2q ! ! 63.2n 63.3m ! 63.3g ! 63.4g ! ! 63.4m

63.3 ! ! 63.3 !57.3u

! 63.3n

4

5

Bunnik

63.4 57.4u ! ! ! 63.4

8

63.5m ! 63.5 63.5 57.5u 63.9g ! ! 63.2h 63.8g ! !57.5u ! ! ! ! ! 63.3h ! 63.1h 57.2w ! 57.0y 63.4h ! ! ! !! 57.2y ! ! 63.0h ! 62.8h 62.9h 57.1w 63.6m 57.6u ! ! ! ! !!63.6n ! ! 57.1y 57.0x !!57.0 57.3w 57.1w ! 57.2y 63.6 63.5h ! ! 63.8g ! ! ! 57.1r ! 57.3y 57.2x 57.7u ! 57.7s ! ! 63.9g !57.2 57.4w! 63.7 63.7n ! 57.3 ! !! !63.7m !63.7 ! ! ! 57.2r ! 63.6h 57.3x 57.4 ! 57.4y ! 57.5 ! 57.8u ! 57.8s ! ! 57.6y 57.4x 57.5 ! 64.0g ! 57.3r 63.8 ! ! 57.8 57.9s ! !! 57.6w 63.8m !63.8! ! 57.7w !57.7y 63.8n ! 57.9 !57.9u ! 57.8w 57.6x ! 57.6 ! ! ! 58.0u 57.9q 63.7h!!57.8y ! 57.7x ! 63.9m 63.9n 57.4r 58.1s ! 64.1g 58.1s ! ! 57.9y ! ! ! 57.7v ! 57.8x ! 58.1u ! ! ! ! 58.0w 63.9 57.9w ! ! 58.2s 57.9x !58.0t 58.1y ! ! 63.8f ! ! 57.9x ! 57.8v 58.2y ! 64.2g ! 57.5r 58.1 ! 64.0 ! ! 58.3s 58.3y ! 63.9h 63.7f 58.7r !! ! ! ! 63.6f ! 58.0 ! 64.0 !!64.0 58.1 ! ! 58.2t ! 63.9f 58.3u ! 59.0d ! 58.4y 64.3g 64.0h ! 58.1x 58.1 ! ! 58.8r 58.3 ! ! 64.0f ! ! ! ! ! 64.4g! 64.1 58.3 58.5y 64.7g 64.8g ! ! 64.5g 64.6g 58.4u !58.4 ! ! 64.9g 65.0g ! ! 64.1m ! !! ! ! ! ! ! 58.5 65.1g! 58.2x 58.4 ! ! 58.9d 64.1 64.1n ! ! ! 58.6y ! ! ! 65.0t 65.1t ! 65.2g ! 64.1f 65.3g ! 58.9c 58.3x 58.6 ! ! 65.4g ! ! 58.8y ! 64.2 ! 64.2m ! 65.2t ! 58.5 58.7y ! 58.9y !64.2h 64.2f ! ! 58.8 ! ! !! ! 59.0c 64.2 ! 65.5g !58.9 ! 65.3t 64.2n ! 59.1y 59.0 ! 59.0y !! 58.8 ! 58.4x 58.6x 58.7x ! 58.7 ! ! 58.9 ! ! 59.2y !59.2 ! ! 58.5x ! 59.1 59.3y ! 59.0 ! 58.8x ! 65.4t ! 59.1 ! 59.2 ! ! 64.3 ! !64.3n 64.3h 58.9x ! 59.4y ! 59.1 ! 59.4 59.0x ! 59.2 ! ! 64.3m !! ! 59.6y ! 59.5y !59.5 59.3 ! ! 64.3 ! 59.0a 59.1x ! 59.4 ! ! 59.5 ! 59.6 59.2x! 59.2b ! ! 59.4x ! ! 64.4 59.3x 59.1a ! ! 64.4 ! 59.5x 59.1b ! !59.6 !! ! ! 0.1 59.6x ! 64.4h 63.7g ! ! 63.7g

De Bilt

3

9

6

s te

7

rda

m-

Rij

a nk

Papendorp

na

Legenda

weg

Deelgebieden 1. A27 Noord

A12

18 ¬ «

Galecopperbrug

Galecopperzoom

64.5 ! 64.5 !!! 64.5h 64.5 64.6 ! 64.6 ! ! 64.6h


59.7y ! 59.7 ! 59.7 ! ! 59.7x

! ! ! !

59.2a 59.0b 58.8b ! ! ! 58.9b 59.5a 59.3a ! 59.4a ! ! !

!

!

Waarde Limes

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting

0.3 !

Reeds verstoord

64.7 ! 64.7 ! ! 64.7h 64.8 !

64.9 !

65.0 !

65.1 !

64.8 !! 64.8h

0

200

300

400

! 65.0h

! 65.2h


Galecop


65.3 65.3h ! !

65.4 65.4h ! ! !

Get: BJ - Gec: RJJ

65.5 65.5h ! !

65.6 65.6h ! !

!

´


! 65.1h

65.2 !

!

500 meter

g

64.9 !! 64.9h

100


Blad 8


al

Pap e n do rp se

Ve A.C rh o . efw e

!

67.6 !

67.5 !

2

Am

! ! !

67.4 !

63.1m ! ! ! 63.1n 63.1 ! !! 63.1k 63.1

Ga lecop p e rdijk

!

67.7 !

A27

1

A27 2

4

inie

we g

3

Wa terl

5

Bunnik 8

9

Kanaleneiland

6

an

7

Eur op ala ! ! !

59.3 ! 59.4y ! 59.4 ! 59.3y 59.6y ! 59.5y !59.5 ! 59.4 ! 59.8y 59.3x 59.7y ! 59.9d 60.0d 59.7 59.5 59.6 ! ! 60.1c ! 59.4x ! ! ! 59.8 ! ! ! ! 59.9 ! ! 59.7 ! ! 60.0y ! 60.0 59.8 ! 59.5x 59.9y ! ! 59.6 60.2c 59.6x ! 0.1 ! ! 60.1y !60.1 ! ! 59.9 ! 60.0 59.8x ! 59.7x ! 60.2 ! 59.9x ! ! 60.1 60.3c ! 60.2y ! 60.3y ! ! ! 60.0x 58.8b ! 60.1x ! 60.2 ! 60.3 ! 58.9b 59.9a 59.5a ! 59.9b ! !59.4a 0.3 ! ! ! 60.2x 60.3 ! ! ! 0.3 60.5 ! ! ! 60.6y ! 60.5y 59.8b 60.3x 60.4x ! ! ! 60.4 ! 0.3 59.7b 60.0a ! 60.6 ! 60.5 0.2 ! ! ! ! 60.7y 60.7 60.5x ! 60.6 ! ! ! 60.7 60.8y ! 60.8 ! 60.9d ! 60.6x ! 0.1 ! 60.8 60.9y ! 60.9 61.0d ! 60.7x 61.1d ! ! ! ! 61.0y ! 61.0 ! 60.8x ! 60.9 ! 60.9x ! ! 61.1y ! 61.1 60.9a ! 61.0 ! 61.0x ! 61.2y ! 61.2 ! 61.0a 61.4c ! 61.3y ! 61.1! ! ! !61.3 61.2 ! ! 61.4y 61.5c 61.1a 61.4 ! ! ! ! ! 61.2x 61.3 ! 61.6c ! 61.5y ! ! 61.4x ! 61.5 61.3x 61.4 ! 61.7y !61.6 ! ! ! 61.8y 61.4b 61.7 61.5x !! 61.5 61.9 ! ! ! 61.6x ! ! 61.8 ! 61.7 ! 61.5b ! 61.9 ! ! 61.6b ! ! 61.8 61.9 ! ! ! 61.7x ! 61.8x 61.9

Legenda Deelgebieden

Galecopperbrug

n aa

inun

an p ala Eur o

!

¬ «

0.3 ! ! 0.3

2. A27 / A28

Beleid archeologie

3. A27 Zuid

Monument


Hoge waarde

Gemeentegrens

Hoge verwachting

Hectometer punten

Verwachting

!

62.0y ! ! 62.0 ! ! 62.0 ! ! ! 62.0e ! 62.1e

Reeds verstoord

!

15

! ! 0

eka

100

200

300

400

500 meter

Me r

wed

plas Laagraven 16 ¬ «

41.1 !

Am

N408

´

Bijlage 8: Advieskaart Archeologie Ko pp e ld ij k

n aa

l

15 ¬ «


Waarde Limes

Lunetten

dati eka

17 ¬ «

g

!

Ve A.C rh o . efw e

!


1. A27 Noord

l

!

Hoograven


ster


dam kan Rijn



Blad 9


! !

!

!

De Bilt

A12 Ring Utrecht Tweede Fase

Recommend Documents