8 OKTOBER EDE
Programma boekje-DRUK.indd 1
30-09-13 12:04
Colofon Het Lerarencongres wordt georganiseerd door de Onderwijscoöperatie in samenwerking met vele leraren, studenten en andere organisaties, in het bijzonder: Locatie en faciliteiten:
ROC A12
Logistiek en aankleding:
De Schoenfabriek
Festival vormgeving:
Samdexy maakt merken
Ontwerp logo Lerarencongres:
Ontwerpbureau B2B
Catering:
Albron
Aanmelding en verwerking:
CAOP
Debatten:
Het Nederlands Debatinstituut
1
Programma boekje-DRUK.indd 1-2
30-09-13 12:04
Welkom op Het Lerarencongres 2013!
Programmaoverzicht
Het enige congres dat echt van, voor en door de leraar is. Boordevol ervaringen, tips, nieuwe kennis en nieuwe kennissen. U wacht vandaag een unieke belevenis.
9.30 - 10.00 10.00 11.00 12.15 13.15 14.00 15.15 16.15
Inloop Opening congres
Interactie is het sleutelwoord.
leraren. En heeft u zelf een verhaal te
U ontmoet collega’s, wisselt
vertellen, dan is daar een tweede tipi
ervaringen uit en neemt deel aan
beschikbaar om even rustig te praten
workshops en debatten. Er zijn vaste
met collega’s. Aan de dagboeken kunt
programmaonderdelen rond thema’s
u kwijt wat ú vindt van professionele
als professionalisering, didactiek,
ruimte en het register. En weet u nog
professionele leergemeenschap,
waarom u leraar bent geworden?
opleidingen, starters en pionieren.
Geef het mee aan de flessenpost.
U kunt vrij kiezen tussen de
Alle berichtjes worden verzameld en
onderdelen op het blokkenschema
samengevat in een verslag op
Onderwijscoöperatie, daarna gelegenheid tot
(p.8 t/m 13), met maar één stelregel:
www.onderwijscooperatie.nl. Op deze
napraten
vol is vol.
site en die van Leraar24 zijn ook de
Start eerste ronde sessies Start tweede ronde sessies Lunch Start derde ronde sessies Start vierde ronde sessies Debat, gesprek met minister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker en boekpresentatie Het Alternatief
16.50
Afsluiting door Joost Kentson, voorzitter van de
films en foto-impressies terug te Naast de vaste onderdelen biedt
vinden.
de festivaltent allerlei vormen bijzondere stoelen om in gesprek te
Wilt u uw collega’s mee laten genieten van vandaag?
gaan met een van de ambassadeurs
Bestel een boek bij de boekenstand
van de Onderwijscoöperatie, laat
(en maak meteen even een foto
u verrassen door de Theo’s of de
van uzelf met de auteur). En niet te
Wasman. Drink een bak koffie of
vergeten: zet uw berichten en foto’s
thee in het festivalcafé met een
op Facebook, LinkedIn, Whatsapp
collega van elders. Of kom naar de
of Twitter. Samen maken we
Experttipi en doe inspiratie op bij
#Lerarencongres ‘trending topic’.
van (inter-)actie. Neem plaats op
de genomineerden voor Leraar van het Jaar 2013 en andere ervaren
3
Programma boekje-DRUK.indd 3-4
4
30-09-13 12:04
Eten en drinken
Plattegrond begane grond
Albron catering
Koffie Piaccino
Albron verzorgt voor u de koffie, thee,
Koffie met net dat beetje meer S0.02 H0.20
fris en snacks en natuurlijk de lunch!
S0.01 (melk, schuim, kaneel) vindt u bij de H0.21
Om 13.15 uur staan de studenten
H0.17 Koffie Piaccino. ZeH0.22 hebben ook thee
H0.10 H0.08
H0.30
Patio
A0.05
A0.14
A0.13
A0.17.1
A0.12
A0.11
A0.10
A0.09
A0.08
A0.19
HOOFDINGANG
INFOPLEIN
Flessen post
Aula - A0.21
G0.03
G0.06
A0.17
Pod
E0.01
ium
E0.05
Festival markt
G0.05 G0.04 H0.35
H0.06
H
H0.33 H0.05
E0.02
E
E0.03
E0.04
H0.34
Experttipi
H0.37
INGANG
P
INGANG
H0.31 H0.32
H0.07
wel heel bijzondere tosti-ervaring!
G0.02
E0.04.1
Kom dan naar de Tostikraam voor een
H0.09
G
G0.07
A0.16
H0.36 H0.38
H0.01.1
• Festvalcafé • OC-plein • Boekenkraam • EDkamp
REEHORSTERWEG
H0.29
A
A0.02
G0.08
G0.01
A0.01
haalt u bij de Vegetarische Snackbar. H0.11
Trek in een lekkere tosti?
INGANG
A0.03
H0.28
P
H0.25
H0.14
Even een anderH0.26 hapje tussendoor H0.27
zich melden bij de kraam van Albron.
Vegetarische Snackbar P A0.04
Wilt u liever glutenvrij? Dan kunt u
H0.24
H0.15
A0.07
ook voor de vegetariërs onder ons!
P
H0.23
H0.16.5
A0.06
heerlijke lunchpakketten uit te delen,
H trouwens…
S0.04
H0.16
S0.03
klaar om rondom de aula en de markt
H0.19
Garderobe Toiletten
E0.06
Ervaringstipi
F0.02
F0.01
E0.07
P
E0.11
H0.39
E0.07
H0.41
H0.40
H0.42
H0.44
H0.03
H0.02
H0.01
H0.43
BOVENBUURTWEG
5
Programma boekje-DRUK.indd 5-6
6
30-09-13 12:04
Plattegrond 1e etage
D1.04
Plattegrond 2e etage
D1.05
D D1.03
D
C
D1.06
C
B
B
D1.02 D1.07 D1.08
A2.25
A2.24
A2.23
A2.22
A2.21
A2.20
A2.19
A2.18 E2.07
E2.00
E2.06
E2.01
A2.05
A2.06
A2.07
A2.08
A2.09
A2.10
A2.11
A2.12
A A2.14
A2.13
A2.14.1
A2.17 A1.01
A2.15
A1.02 A1.01.3 A1.01.2 A1.01.1
A2.17.1
A1.18
A1.17
A1.16
A1.15
A1.14
A1.13
A1.12
A1.03
A2.16
A1.05
A
A2.16.1
A1.06/07
A1.04
A1.10
A1.11
D1.09 A1.09
A2.04 A2.03
E
E2.05.1
E
E2.02
E2.05 E2.03 E2.04
F
F
ROC A12 Ede, 1e verdieping
7
Programma boekje-DRUK.indd 7-8
F2.03 F2.02 F2.01
E2.03.2
ROC A12 Ede, 2e verdieping
8
30-09-13 12:04
Programma blokkenschema 10 uur
10.00 tot 12.00 uur 12 uur
11 uur
Locatie Aula A0.21
Opening congres: Susanne Winnubst en Andrew Niemeijer Geert ten Dam, voorzitter Onderwijsraad: Betekenisvol professionaliseren
Debat Professionele Ruimte o.l.v. Nederlands Debat Instituut
Collegezaal A2.04 (170 pers.)
Rik Seveke Compassie als bouwsteen
Zaal 1 E0.03 (30 pers.)
Simon Verwer - Doceren in de 21ste eeuw
Zaal 2 E0.04 (30 pers.)
Rob Honig - Debatteren als lesmethode
Zaal 3 E0.02 (50 pers.)
Jelmer Evers Flipping the Classroom
Jan Verweij De spiegel als motor
Claartje Uitterhoeve Werelddocent: Oeganda
Ramon Moorlag Leer online zoeken
Zaal 4 F0.01 (50 pers.)
Ellen Emonds Pedagogische tact
Matthijs ter Bork Het klassenparlement
Bart Giethoorn Lesgeven, leren en leveren!
Jos Koot Differentiëren naar de leerling
Zaal 5 D1.06 (50 pers.)
Patrick Vaanhold Power to The Crowd
Femke Gerritsen De iPad-juf
Zaal 6 D1.05 (50 pers.)
Renske Postuma Wat kunnen we met niveau 2?
José van Welij Carriere in het onderwijs
Robert Zibret Contrextrijk lesgeven
Joyce Dost Niet zo maar economie
Zaal 7 E2.01 (50 pers.)
Ingrid Krooshof, Arnout Goeree en Marco de Bouter - Kijk bij mijn les!
Dieke Havinga, Carla Pollen, Bjorn Schouten Collega kijkt mee!
Ronnie Kolenbrander Binnenschoolse effecten van Lessonstudy
Arjan van der Meij Ervaringen met LeerKRACHT
Zaal 8 F.002 (30 pers.)
Kennisnet Wilfred Rubens en Mirjam Brand Professionaliseren over en met ICT
Zaal 9 E0.05 (30 pers.)
Ragna - Woodall LEFtips!
Professionaliseren
Wetenschap, opleiding en starters
Professionele leergemeenschap
Pionieren
Didactiek
Algemeen
9
Programma boekje-DRUK.indd 9-10
Claire Boonstra - Ik doe er toe, jij doet er toe
Cindy Raaijmakers Observeren met tablet
Jan Willem Hengeveld - Help de jonge docent!
10
30-09-13 12:04
Programma blokkenschema
12.00 tot 15.00 uur
12 uur
13 uur 13.15 uur
14 uur
15 uur
Locatie Aula A0.21
Lunch
EDcamp
Collegezaal Ferry Haan A2.04 (170 pers.) Leerplicht voor de leraar
Debat Onderwijsvernieuwing o.l.v. Nederlands Debat Instituut Lucia Talamini Hersenonderzoek en betekenis voor het onderwijs
Zaal 1 E0.03 (30 pers.)
Cindy Raaijmakers W&T onderwijs met de ontwerpcyclus
Liesbeth van der Plas en Cécile Heesterman - Rekenen, de rekenles en de rekentoets
Dick van der Wateren Creatieve Leerlingen
Zaal 2 E0.04 (30 pers.)
Jan Bisschops Cooperatief leren
Douwe Kerkstra Rust in je hoofd
Rob Honig Debatteren als lesmethode
Zaal 3 E0.02 (50 pers.)
Carla van den Brandt - Werken aan een nieuw vak
René Kneyber Cijfers geven helpt niet
Ragna Woodall Teacher on tour
Zaal 4 F0.01 (50 pers.)
David Mulder Maakbare Kwaliteit?
Daniël Koelink Een pad vol kansen
Angélica Boetting en Gijselien Grosman - Vierslag leren
Zaal 5 D1.06 (50 pers.)
Joyce van der Hoorn en Lydia Vonk Zoek het uit!
Jeroen Fisser en Theo Zeinstra - Professionele ruimte kan!
Lenie van Emmerik Idee, Ambitie, Stop, ParelPassie.nl, Kans
In gesprek met de Onderwijspioniers
Martijn Wijngaards Mijn promotiebeurs
Zaal 6 Femke Nijland D1.05 (50 pers.) Netwerkleren in het PO
Nellie Verhoef Denken in niveaus
Gerdineke van Silfhout Studieteksten in het VO
Daan van Smaalen Lesson study in de praktijk
Zaal 7 E2.01 (50 pers.)
Marie-Louise Vroemen - Wat je van ver haalt…
Eleen Gentle Lessenstudie
Claartje Uitterhoeve Kijk bij mijn les
Bart Schoen en Martijn Beentjes De Rode Roos
Zaal 8 F.002 (30 pers.)
Cees Beeke Teacher in the Lead
Sander Vos en Jasmin Sivro - LeerKracht in de praktijk
Marleen Pasmans Zaal 9 Motiveren voor het E0.05 (30 pers.) lerarenregister
Marieke van Kemenade De Zaak V.
Janet Visser en Kim Kampman Onderwijs voor een nieuwe tijd
Dennis Celant & Gerda Brinkman Inside the human body
Dionne Zeldenrijk, Jaap Meulstee, Anouk Kiers en Anne Hess Teach & Learn
Pieter Buma Videolessen in de klas
Helma de Hoog en Mirjam de Jong Thematisch werken
Theo de Wit Samen professionaliseren
Lotte Hidding Sterke positie van de leraar?
Wetenschap, opleiding en starters Pionieren
Didactiek
Algemeen
Willem Vrouwenvelder Betere profielwerkstukken
Peter Broens en Michel van Ast Bring Your Own Device
Mirjam Brand (Kennisnet) en Brigitte Theeuwes (Mijn Kind Online) Alle leerlingen mediawijs?!
Professionele leergemeenschap
Programma boekje-DRUK.indd 11-12
Jos Canton Discrepanties tussen de cijfers van CE en SE
Patrick Vaanhold Power to The Crowd
Professionaliseren
11
Hedi Jansen Leerlijn Vaardigheden
Ed Booms Wind van verandering
Rijan van Greene Werken in het SO
Sarina Hoogendam Pesten volgens het protocol?
12
30-09-13 12:04
Programma blokkenschema 15 uur
15.00 tot 17.15 uur 16 uur
16.15 uur
17.15 uur
Locatie Aula A0.21
Debat, gesprek met de bewindslieden, boekpresentatie Het Alternatief, informeel napraten met de bewindslieden
EDcamp
Collegezaal A2.04 (170 pers.) Zaal 1 E0.03 (30 pers.)
Annelies Kort - Omgaan met moeilijk werkbare klas
Zaal 2 E0.04 (30 pers.)
Martine Creemers - Van eiland naar WIJland
Zaal 3 E0.02 (50 pers.)
Peter Snoek en Gijs van Noort - Transparantie als basis
Zaal 4 F0.01 (50 pers.)
Thieu Besselink, Jelmer Evers en Emer Beamer - De Nederlandse School
Jennie de Witte en Janneke Nijhof Register in praktijk Arnoud Evers, Wendy Kicken, Andrea Klaeijsen - Onderzoek naar professionele ruimte
Zaal 5 Theo Wubbels, Lieke Kamsma, D1.06 (50 pers.) Dorothea Dogterom e.a. - de ALPO
o.l.v. Diederik de Graaf Van student naar jonge docent
Zaal 6 Informatiebijeenkomst LeerKRACHT D1.05 (50 pers.)
Emmy de Wal en Wil van Dijk De Noordwijkse Methode
Zaal 7 E2.01 (50 pers.)
Marlon Lynch Onze klas, een replica van een zeilschip
Zaal 8 F.002 (30 pers.)
De Lerarenkamer In gesprek met startende leraren
Zaal 9 E0.05 (30 pers.)
Fouke Jansen Taal in alle vakken
Tineke Ubbels Kunsteducatie: niet voor de wind!
Professionaliseren
Wetenschap, opleiding en starters
Professionele leergemeenschap
Pionieren
Didactiek
Algemeen
13
Programma boekje-DRUK.indd 13-14
14
30-09-13 12:04
Inhoud
pagina
Debatten Debat: Professionele Ruimte
Opening (A0.21) Debatten (A0.21) Colleges (A2.04) Zaal 1 (E0.03) Zaal 2 (E0.04) Zaal 3 (E0.02) Zaal 4 (F0.01) Zaal 5 (D1.06) Zaal 6 (D1.05) Zaal 7 (E2.01) Zaal 8 (F.002) Zaal 9 (E0.05) Festivalmarkt
15 16 16 17 18 19 21 23 25 26 29 30 31
Opening Gastvrouw en gastheer: Susanne Winnubst en Andrew Niemeijer. Inleiding: Betekenisvol professionaliseren, Geert ten Dam, voorzitter Onderwijsraad
o.l.v. Nederlands Debat Instituut
Claire Boonstra: Ik doe er toe, jij doet er toe
Esther Sloots (AOB) leidt het debat in
Een presentatie waarbij u zelf ook
met dilemma’s uit eigen ervaring.
actief bent. Wat gaat u morgen doen om het onderwijs te verbeteren?
Debat: Onderwijsvernieuwing Chris Sigaloff (Kennisland)
Lucia Talamini: Hersenonderzoek en de betekenis voor onderwijs
vertelt over haar ervaringen met
Lucia Talamini, neurowetenschapper,
onderwijsvernieuwingen.
bespreekt vanuit haar specialisme
o.l.v. Nederlands Debat Instituut
actuele onderwijsthema’s als frontaal
Plenair debat en gesprek
onderwijs versus zelfwerkzaamheid,
Plenair debat en gesprek met minister
de inzet van audiovisuele media en
Jet Bussemaker en staatssecretaris
IT in het onderwijs en het aansluiten
Sander Dekker.
van onderwijsprogramma’s bij de
Lezingen in de collegezaal Rik Seveke (De Balie): Compassie als bouwsteen van de samenleving
doelgroep.
Ferry Haan: Leerplicht voor de leraar Een flink deel van het lerarenkorps lijkt niet al te gek op leren.
Onderwijs speelt een fundamentele
Onbevoegde leraren kunnen of willen
rol bij de herinrichting van de
niet naar de lerarenopleiding. Leraren
samenleving op een duurzame en
scholen zeer beperkt bij. Leraren
holistische manier. Hoe kan het
geven onderwijs maar gaan zelf niet
menselijke vermogen tot compassie
vrijwillig naar de schoolbanken. Tijd
leiden tot een nieuwe manier van
voor een leerplicht voor de leraar?
omgaan met elkaar?
15
Programma boekje-DRUK.indd 15-16
16
30-09-13 12:04
EdcampEde
Creatieve leerlingen
Coöperatief leren
Een Edcamp is een vorm van een ‘unconference’ waarbij vooraf geen sprekers
Dick van der Wateren (PO, VO, MBO)
Jan Bisschops (PO,VO, SO, MBO)
worden uitgenodigd en geen commerciële activiteiten worden ontplooid.
Een interactieve workshop over de
In deze workshop komen de
Deelnemers bepalen zelf het programma. Een Edcamp is echt van, voor en door
laatste informatie rondom creativiteit.
richtlijnen voor goed onderwijs in
het onderwijs. Op Het Lerarencongres wordt uitgelegd hoe Edcamp werkt (stand
Uw eigen inbreng is belangrijk. Dick
luisteren en lezen met begrip aan de
in de festivaltent) en is er mogelijkheid om mee te doen. Bent u geïnteresseerd
stelt vragen en geeft antwoorden uit
orde. Wat moeten de leerkracht en de
om daar een activiteit te verzorgen dan kunt u dit op dag zelf aanmelden!
zijn eigen praktijk.
kinderen doen om de resultaten te
Zaal 1 (workshops)
verbeteren?
Doceren in de 21ste eeuw
W&T onderwijs met de ontwerpcyclus
Omgaan met een moeilijk werkbare klas
Rust in je hoofd
Simon Verwer en Eke Rebergen (VO)
Cindy Raaijmakers (PO)
Annelies Kort Sector: VO, MBO
Douwe Kerkstra (VO, MBO)
Hoe veranderen hedendaagse
Afgelopen jaar heeft basisschool
Begeleide intervisie met SVIB (video
Uitgangspunten, inzichten en
ontwikkelingen op het gebied van
St. Trudo in Helmond de app
interactie begeleiding ) blijkt een
technieken om rust in je hoofd te
leren en doceren het beroep van de
TOI ontwikkeld om kinderen te
krachtig middel te zijn omdat de
krijgen, op ieder gewenst moment
leraar? In deze bijeenkomst staan De
observeren tijdens de wetenschap-
docenten met elkaar naar oplossingen
toe te passen. Hou zelf de regie bij
Denkfiguren met u stil bij deze vraag.
en technieklessen. In de workshop
zoeken voor een gezamenlijk
communicatie met individuen en
Zij zijn ervan overtuigd dat de praktijk
komen de ontwerpcyclus, placemat en
probleem. Wat houdt het in en hoe
groepen, ook bij het lesgeven.
van leren en doceren in de 21e eeuw
praktische tips en ideeën aan bod.
kunt u het op uw school toepassen?
radicaal verandert.
Rekenen, de rekenles en de (CITO) rekentoets
Zaal 2 (workshops)
Van eiland naar WIJland Martine Creemers (PO,VO, SO, MBO)
Debatteren als lesmethode
Kwaliteit in het onderwijs doet
Liesbeth van der Plas en Cecile
Rob Honig (PO, SO, VO, MBO)
een persoonlijk beroep op de
Heesterman (PO, VO)
Spreek- en argumentatievaardigheden
leraar en de leidinggevende. ‘Doe
Hoe leer je kinderen goed rekenen?
zijn belangrijke onderdelen van
ik de goede dingen?’ en ‘Doe ik de
En hoe je zorg je ervoor dat ze de
het vak Nederlands en andere
dingen ook goed?’. Inclusief enkele
rekentoets niet alleen in het PO, maar
schoolvakken. Hoe kun je als docent
reflectieoefeningen uit Van eiland
nu ook in het VO goed maken?
deze vaardigheden zorgvuldig en
naar WIJland.
kwalitatief onderwijzen en toetsen?
17
Programma boekje-DRUK.indd 17-18
18
30-09-13 12:04
Zaal 3 (lezingen)
Ga naar huis en vind wat u zoekt!
Flipping the Classroom
Teacher on tour Ragna Woodall (VO)
Discrepanties tussen de cijfers van CE en SE
Samen werken aan een nieuw vak (IT voor de TL)
Over het belang van intercollegiale
Jos Canton (VO)
Flipping the Classroom is een vorm
consultatie en hoe je daar zelf vorm
Vereniging van Leraren in Levende
van blended learning. De basis is
Carla van den Brandt (VO)
aan kunt geven. Ragna gaat graag op
Talen heeft in mei 2013 een
dat leerlingen overal, op elk tijdstip,
Elf scholen hebben samen het nieuwe
reis om andere leraren te ontmoeten
onderzoeksrapport gepresenteerd
instructie kunnen bekijken. Hierdoor
vak Informatietechnologie voor de
en van hen te leren.
naar de effecten van sturing op
heeft de leraar meer tijd voor het
Theoretische Leerweg ontwikkeld.
beantwoorden van individuele vragen
Carla van den Brandt vertelt over de
De zaak V.
van het centraal examen en het
en voor het begeleiden van het
totstandkoming.
Marieke van Kemenade (VO)
schoolexamen bij de talen op havo en
De zaak V. is een lessenreeks,
vwo. Jos Canton neemt de conclusies
Cijfers geven helpt niet
gebaseerd op de novelle De
en aanbevelingen met u door.
De spiegel als motor
René Kneyber (VO)
burggravin van Vergi. De leerlingen
Jan Verweij (VO)
In november verschijnt een vertaling
gaan aan de slag met een cold case:
Inside the human body
Naast peer review is er nog een
van het boek ‘Embedded formative
er zijn drie doden en een vermiste
Dennis Celant en Gerda Brinkman (VO)
andere vorm om naar het eigen
assesment’ van Dylan Wiliam. René
hertog. In de lessenreeks wordt
Een IDU (Interdisciplinary Unit) is
functioneren te kijken. Aristoteles is
Kneyber vertelt over een onderdeel
historische literatuur gekoppeld aan
een vakoverstijgend project tussen
vandaag de monteur van het eigen ik!
uit het boek, namelijk hoe het best
moderne vaardigheden.
de vakken biologie en beeldende
Jelmer Evers (VO)
leerproces.
de discrepanties tussen de cijfers
feedback te geven aan leerlingen (en
Werelddocent: Oeganda
vorming. Wat kunnen de vakken
Leerlijn Vaardigheden
samen betekenen en wat is de
Claartje Uitterhoeve (MBO)
Hedi Jansen (VO)
meerwaarde voor de leerlingen?
Verslag van de reis naar Oeganda
De school van Hedi Jansen heeft een
door Werelddocent in 2013.
doorlopende leerlijn vaardigheden in
zij aan jou).
havo en vwo voor alle leerjaren. Dit
Leer online zoeken
bood haar de kans om buiten haar vak
Ramon Moorlag (VO)
op schoolniveau samen met collega’s
Een online cursus zoekstrategieën
en schoolleiding ontwikkelwerk te
die direct in de klas kunnen worden
doen en een bijdrage te leveren aan
ingezet. Met een kleine investering
de scholing van collega’s binnen en
(tijd) veel meer vinden (tijdwinst).
buiten haar team.
19
Programma boekje-DRUK.indd 19-20
20
30-09-13 12:04
Betere profielwerkstukken
Zaal 4 (Lezingen)
Maakbare kwaliteit?
Onderwijs voor een nieuwe tijd
Willem Vrouwenvelder (VO)
Lezing: Pedagogische tact
David Mulder (VO)
Janet Visser en Kim Kampman (PO)
Hoe kan de kwaliteit van het
Ellen Emonds (PO)
Hoe halen we de kwaliteit van ons
Interactieve lezing over werken in een
profielwerkstuk omhoog en
Een verhaal uit de klas over tactvol
onderwijs omhoog? En waarom doen
Steve Jobsschool.
hoe kunnen leerlingen meer
handelen
we het zo? David geeft een schets van een mogelijke andere richting van
Bring Your Own Device (BYOD)
Het klassenparlement
denken over kwaliteitsbevordering in
Peter Broens en Michel van Ast (MBO)
Transparantie als basis
Matthijs ter Bork (PO)
het onderwijs dan we tot nu gewend
Het project Bring Your Own Device
Peter Snoek en Gijs van Noort
Leerlingbetrokkenheid; het
zijn.
gaat uit van het verplicht stellen
(PO, SO, VO, MBO)
klassenparlement en de
Oprichting van een personeels-
klassenvergadering. Een verhaal uit
Een pad vol kansen leveren!
Naast (technische) randvoorwaarden
platform met als onderlegger
de praktijk.
Daniël Koelink (VO)
en facilitaire zaken is de grootste
Daniel Koelink staat pas enkele jaren
uitdaging de didactische inbedding
onderzoekskennis opdoen?
het Professioneel Statuut. Deze
van een device voor studenten.
presentatie gaat in op de doelstelling
Lesgeven, leren en leveren!
voor de klas. Hij werkte als trainer bij
van het gebruik van e-didaktiek /
vanuit de schoolleiding, de werkwijze
Bart Giethoorn (VO)
een softwarebedrijf, maakte na een
devices in het primaire proces.
die is gehanteerd en wat de huidige
Eerst de Klas (www.eerstdeklas.nl)
jaar de overstap naar het onderwijs en
resultaten zijn.
is een traineeship voor excellente
ontdekte welke kansen er als docent
De Nederlandse School
academici waarin onderwijs en
op je pad komen en hoe je deze kan
Thieu Besselink , Jelmer Evers en
Register in de praktijk
bedrijfsleven gecombineerd wordt.
pakken.
Emer Beamer (VO)
Jennie de Witte en Janneke Nijhof (VO)
Maar wat houdt het eigenlijk in? En
Het Noordik organiseert een pilot
wat voor meerwaarde hebben deze
Vierslag leren
lerarenopleiding en een herontwerp
in het kader van het lerarenregister.
mensen?
Angélica Boetting en Gijselien Grosman
van de rol van de docent. De leraren
(PO, SO, VO, MBO)
presenteren in een co-creatie-sessie
Deze pilot is gericht op de bege-
Een initiatief voor een nieuwe
leiding van beginnende docenten
Differentiëren naar de leerling
Vierslag leren is een project waarbij
hun ideeën en lichten een tipje van
in de vorm van een meester-gezel
Jos Koot (PO)
jonge leraren de ruimte krijgen om
de sluier op van de Pilot Challenge
relatie tussen een beginnende en een
Toelichting op het pilotproject om
werkervaring op te doen en zittende
die net voor het congres heeft
ervaren leraar.
elementen van teamgewijs leren
leraren de mogelijkheid krijgen een
plaatsgevonden.
gevalideerd op te nemen in het
master te behalen.
lerarenregister.
21
Programma boekje-DRUK.indd 21-22
22
30-09-13 12:04
De Nederlandse School
Observeren met tablet Cindy Raaijmakers (PO)
Idee, Ambitie, Stop, ParelPassie. nl, Kans
Wind van verandering
Arnoud Evers, Wendy Kicken, Andrea Klaeijsen (PO, SO, VO, MBO)
Techniekonderwijs gaat vooral over
Lenie van Emmerik (MBO)
Veranderen is vaak nodig of gewenst,
Hoe is professionele ruimte te
het proces. Om dit proces te volgen
Het ontwikkelen van een
maar niet altijd gemakkelijk. Wat
stimuleren en hoe kan peer review
gebruikt basisschool St. Trudo in
lesprogramma waarin de leerling
voor competenties heb je nodig als
worden ingezet?
Helmond het Techniek Observatie
leert omgaan met alle uitdagingen
leerkracht en welke als directeur? Een
Instrument (TOI): observeren in de
van een webshop. Hierbij is
persoonlijk verhaal uit de praktijk.
klas met een tablet.
uiteindelijk het doel dat de leerling
Zaal 5 (Lezingen) Power to the Crowd
Ed Booms (PO)
een eigen webshop heeft en draait.
De ALPO, praktijk en onderzoek op de universitaire PABO
Joyce van der Hoorn en Lydia Vonk (PO)
Mijn promotiebeurs
Theo Wubbels; Lieke Kamsma e.a. (PO)
Dit pioniersproject draait om het zo
Martijn Wijngaards (VO)
Theo Wubbels is dé man achter de
professionele ontwikkeling volledig
effectief mogelijk inzetten van de
Martijn Wijngaards is bezig met
universitaire PABO. Hij vertelt over
naar eigen inzicht vorm te geven. In
aanwezige talenten van collega’s. Dit
een promotieonderzoek aan de
het nut van universitair geschoolde
deze sessie deelt hij wat The Crowd
wordt gedaan met korte interactieve
Universiteit Leiden, naast zijn baan als
leraren in de klas en school en over
hem brengt en waarom hij deelnemer
filmpjes die ingezet worden als start
docent Nederlands aan het Canisius
het opleidingsprogramma. Vier pas
van het eerste uur is.
van de les.
College te Nijmegen. Zijn eerste
afgestudeerde ALPO-studenten
ervaringen komt hij met u delen.
vertellen over hun onderzoek en over
Patrick Vaanhold (VO)
Zoek het uit!
Patrick Vaanhold slaagt er in om als deelnemer van The Crowd zijn
De iPad-juf
Professionele ruimte kan!
Femke Gerritsen (PO)
Jeroen Fisser en Theo Zeinstra (VO)
Teach and Learn
In haar presentatie deelt Femke
Op het Roelof van Echten is een
Dionne Zeldenrijk, Jaap Meulstee ,
Van student naar jonge docent
Gerritsen haar learning journey
nieuwe structuur ingevoerd. Doel is
Anne Hess, Anouk Kiers (VO)
Diederik de Graaf (PO,VO, SO, MBO)
om de tablet in te zetten als een
om de docent de regie in handen te
School aan Zet is in juni gestart met
De studenten van de Hogeschool
krachtig leerinstrument. In haar
geven. Jeroen Fisser en Theo Zeinstra
het leernetwerk Teach and Learn. 140
Van Amsterdam brachten een advies
ideale wereld leren docenten via
(Onderwijspioniers 2012) vertellen
ambitieuze VO-docenten gaan aan
uit over het junior leraarschap aan
analyse, ontwerp en evaluatie, ict-rijke
iets over de achtergronden van deze
de slag met een eigen interventie
de minister van OCW. In deze sessie
onderwijsarrangementen maken. Doe
structuur en hun ervaringen tijdens
om in hun school een stap te zetten
stellen de studenten de vraag: Hoe
mee!
het proces.
als het gaat om opbrengstgericht
zou het junior-leraarschap eruit
werken. Docenten vertellen waarom
moeten zien?
hun ervaringen in de klas.
zij meedoen aan dit traject.
23
Programma boekje-DRUK.indd 23-24
24
30-09-13 12:04
Zaal 6 (Lezingen)
met organisaties buiten de school. Leerlingen in de bovenbouw krijgen
Studieteksten in het voortgezet onderwijs
schoolleiding. Een cultuur van ‘elke
Niveau 2, wat kunnen we ermee Renske Postuma (MBO)
een aanbod van extra modules.
Gerdineke van Silfhout (VO)
uw school?
Wat vinden niveau 2 studenten
dag samen een beetje beter’. Iets voor
Aan de hand van oogbewegings-
belangrijk op school? Welke factoren
Netwerkleren in het PO
onderzoeken en praktijkvoorbeelden
De Noordwijkse Methode
bepalen hoe de school wordt ervaren?
Femke Nijland, Debbie Haring en
laat Gerdineke zien hoe aanpassingen
Emmy de Wal en Wil van Dijk (PO)
Irma Smits (PO)
in stijl, structuur en presentatie zowel
Aandacht is een belangrijke
Carrière in het onderwijs
22 scholen werken samen met
het leesproces als het tekstbegrip
sleutelfactor in het optimaal
José van Welij (MBO)
wetenschappers om een bijzonder
beïnvloeden.
begeleiden van de ontwikkeling van
Een stagiair, een beroepspraktijk-
project vorm te geven: netwerkleren.
docent en een collega in opleiding
Een leraar en een wetenschapper
Lesson study in de praktijk
Methode. Twee docenten laten
vertellen over hun loopbaan bij ROC
vertellen hoe ze dat aanpakken en
Daan van Smaalen (PO, SO, VO, MBO)
zien hoe zij samen met kinderen
A12. Wat waren hun verwachtingen en
wat ze van elkaar leren.
Een professionaliseringsstrategie
ontwikkeldoelen vaststellen en
waarbij docenten met elkaar
uitvoeren.
zijn die uitgekomen?
kinderen volgens De Noordwijkse
Denken in niveaus
onderzoek doen in de eigen
Contextrijk lesgeven
Nellie Verhoef (PO, SO, VO, MBO)
lespraktijk naar leren en doceren.
Zaal 7 (Lezingen)
Robert Zibret (MBO)
Docenten gaan zelf aan de slag met
Bij lesson study ligt de focus niet op
Kijk bij mijn les!
Programma’s zoals How it’s made;
allerlei soorten problemen. In de
het functioneren van een individuele
Ingrid Krooshof, Arnout Goeree en
what happens next? zijn een
reflectie worden de verschillende
docent, maar op het verkrijgen van
Marco de Bouter (VO)
uitstekend uitgangspunt om lessen te
denkniveaus benoemd. Vervolgens
inzicht in het leren van leerlingen.
Kijkbijmijnles.nl is een digitaal
voorzien van een mooie context. Hoe
wordt er een vertaalslag gemaakt
gebruik je dit in de les?
naar de lespraktijk.
hulpmiddel voor leraren die elkaar
Informatiebijeenkomst LeerKRACHT
willen observeren in de les om van
Niet zo maar economie
Stichting LeerKRACHT wil in de
eigen ervaring met het gebruik van
Joyce Dost (VO)
komende jaren op veel scholen
dit instrument.
Op een VECON Business school
en lerarenopleidingen een cultuur
maken alle leerlingen van de school
helpen creëren waarbij leerkrachten
kennis met een aantal belangrijke
de verantwoordelijkheid nemen voor
economische aspecten in de
hun professionele ontwikkeling en
maatschappij en komen in contact
hierbij worden ondersteund door de
25
Programma boekje-DRUK.indd 25-26
elkaar te leren. Ze vertellen over hun
26
30-09-13 12:04
Collega kijkt mee!
van collega’s. Daarnaast kijkt zij vooruit
De Rode Roos
Werken in het speciaal onderwijs
Dieke Havinga, Carla Pollen, Bjorn
naar de peer review met De Kiem in
Bart Schoen en Martijn Beentjes
Rijan van Geene (SO)
Schouten (VO)
Dordrecht.
(VSO ZML)
Voorbeelden van good practice door
Verhaal over de interne leerwerk
een van de genomineerden voor de titel Leraar van het Jaar 2013.
Twee jaar lesgeven, leren en leveren: het verhaal van een Eerst de
LeerKRACHT in de praktijk
plek restaurant de Rode Roos voor
Klasser. Een korte presentatie over
Sander Vos en Jasmin Sivro (PO)
leerlingen van praktijkonderwijs
de interscolaire peer review waar
Sander Vos en Jasmin Sivro delen
Heliomare Onderwijs cluster 3,
de Waldheim-mavo en de Dijk aan
hun ervaringen met het project
uitstroom dagbesteding.
deelnemen.
LeerKRACHT. Hierbij is een aanpak
Onze klas, een replica van een zeilschip (workshop) Marlon Lynch (SO)
ontwikkeld waarbij een cultuur van
Videolessen in de klas
Workshop over het gebruik van een
Binnen schoolse effecten van Lesson study
continue verbetering de sleutel is
Pieter Buma (SO, Cluster 2)
metafoor bij het leren van sociale
voor goede leerlingresultaten en om
Hoe kun je zelf beeldmateriaal
vaardigheden: van gewenst naar
Ronnie Kolenbrander (VO)
leerlingen goed voor te bereiden op de
ontwikkelen, ondertitelen en online
ongewenst. Met aandacht voor
Verslag van ervaringen met lesson
maatschappij.
zetten. De leerling kan het materiaal
hulpmiddelen om als begeleider in te
thuis bekijken. In de klas is het
zetten en het belang van verzamelen
gebruiken voor Flipping the classroom.
van data. Ook Marlon Lynch is
study, het effect dat het heeft gehad op de leraren persoonlijk, binnen de
Lessenstudie
sectie, op leerlingen en binnen de
Eleen Gentle (PO)
organisatie. Vragen staat vrij.
Lessenstudie is een professional-
Thematisch werken in het SO
iseringsstrategie waarbij docenten met
Helma de Hoog en Mirjam de Jong
Ervaringen met LeerKRACHT
elkaar onderzoek doen in de eigen
(SO ZML)
Arjan van der Meij (VO)
lespraktijk naar leren en doceren. Zo
In de praktijk: schoolbreed thematisch
Docenten van De Populier laten zien
wordt er doelgericht samen gewerkt
werken aan de hand van een schema
hoe gewerkt wordt aan de kwaliteit
aan verbetering van het onderwijs.
met kernactiviteiten, met daarin
Kijk bij mijn les Wat je van ver haalt….
Claartje Uitterhoeve (VO)
Marie-Louise Vroemen (SO, cluster 3)
Uitleg over nut en werking van de
Marie-Louise Vroemen vertelt
toepassing Kijkbijmijnles.nl: een
over haar ervaringen in binnen- en
internetapplicatie waarmee kijkwijzers
buitenland met kijken in de keuken
op maat kunnen worden gemaakt voor
Programma boekje-DRUK.indd 27-28
het Jaar 2013.
verwerkt de doelen vanuit de CED
van het leraarschap.
27
genomineerd voor de titel Leraar van
lesobservaties en collegiale feedback.
leerlijnen.
28
30-09-13 12:04
Zaal 8 (workshops)
Zaal 9 (workshops)
review en een teamgerichte aanpak
Professionaliseren over en met ict
Alle leerlingen mediawijs?!
LEFtips!
wordt de docent eigenaar van de
Mirjam Brand (Kennisnet) en
Ragna Woodall (VO)
professionalisering.
Kennisnet Wilfred Rubens en Mirjam
Brigitte Theeuwes (Mijn Kind Online)
Leraren inspireren elkaar met hun
Brand (PO, SO, VO, MBO)
(PO, SO, VO, MBO)
LEFtips!
De meerwaarde van ict als middel in
Het online podium waarop jongeren
het onderwijsleerproces wordt veel
zich bevinden is niet meer weg te
Help de jonge docent!
Een sterke positie in de klas, in de
genoemd. Maar wat werkt nu echt
denken. Hoe kan je de leerlingen
Jan Willem Hengeveld (PO)
school en daarbuiten. Hoe doe je dat?
met ict? En wat betekent dit voor (de
helpen om op een ‘wijze’ manier
De eerste jaren van een startende
Lotte Hidding vertelt een aantal ‘good
professionalisering van) de leraar?
dit podium te betreden? Welke
leerkracht zijn intensieve jaren. Goede
practices’ en laat een intervisievorm
competenties moeten leerlingen en
begeleiding is hierin essentieel!
zien die snel, makkelijk en door
Teacher in the lead
leraren hebben om zich ‘mediawijs’ te
Vanuit het perspectief van een
alle teams is in te bedden is in de
Cees Beeke (MBO)
kunnen noemen?
jonge leerkracht krijgt u een aantal
dagelijkse werkzaamheden.
Een sterke positie van de leraar? Lotte Hidding (PO, SO, VO, MBO)
handreikingen hoe dit vorm te geven.
Wat heb ik nodig om als docent weer de regie over mijn eigen onderwijs
In gesprek met startende leraren
terug te krijgen? Deze workshop
De Lerarenkamer (PO, SO, VO, MBO)
maakt de docent bewust van de
Pesten volgens het protocol? Sarina Hoogendam (PO)
De helft van het aantal studenten dat
Motiveren voor het lerarenregister
kwaliteiten die daarvoor nodig zijn
begint aan een lerarenopleiding haalt
Marleen Pasmans (MBO)
in op het fenomeen ‘pesten’. Hoe
en van de faciliteiten die dit mogelijk
de eindstreep niet, daarna zegt de
Focusgesprek over de motivatie van
kunnen we groepen zo begeleiden
maken.
helft het onderwijs binnen twee jaren
de leraar voor het lerarenregister.
dat er verbondenheid ontstaat en
vaarwel. Aan beginnende docenten
In deze workshop gaan we dieper
pestgedrag niet wordt geaccepteerd?
Power to the Crowd
vertellen oudere docenten in korte
Samen professionaliseren
Patrick Vaanhold (PO, SO, VO, MBO)
zap-gesprekken wat werken op hun
Theo de Wit (MBO)
Taal in alle vakken
The Crowd is een vereniging voor
school boeiend maakt.
Zes Gelderse ROC’s hebben besloten
Fouke Jansen (VO)
docenten die hun professionalisering
om de professionalisering samen
Taalontwikkelend lesgeven, daarover
in eigen hand willen nemen. In deze
op te pakken. Er worden ateliers
gaat het project Docenten aan zet bij
sessie ervaart u de kracht van The
ontwikkeld en uitgevoerd rond
taal in alle vakken (2012-2013). Hoe
Crowd en ontdekt u wat het voor u
thema’s als didactiek, SLB, intake,
is de taalontwikkeling van leerlingen
kan betekenen.
curriculumontwikkeling, toetsing.
te stimuleren?
Leraren registreren zich. Door peer
29
Programma boekje-DRUK.indd 29-30
30
30-09-13 12:04
Kunsteducatie: Niet voor de winst!
Het festivalcafé
Kalipofoon
presentatie. Uiteraard worden goede
Zoveel informatie - u wilt vast
Deze mobiele DJ-set genaamd ‘De
daden beloond en mag een verrassing
Tineke Ubbels (VO)
tussendoor ook wel even ontspannen.
Kalipofoon’ probeert de techniek
uit de broodtrommel gegrabbeld
Een sessie voor docenten
Dat kan in het festivalcafé, met Koffie
achter ‘Het ouderwets plaatjes
worden of wordt er een vrolijk liedje
kunstonderwijs en iedere docent die
Piaccono (thee is er ook), de tostikraam,
draaien’ inzichtelijk te maken en op
voor hen gezongen.
over het belang van kunstonderwijs
aangenaam gezelschap en bijzonder
een sprekende manier vorm te geven.
wil nadenken en/of zich wil bezig
entertainment. Tussendoor kunt u een
Het resultaat: een handige, intieme,
Overzichtelijk gesprek
houden met de vormgeving van het
kijkje nemen bij de boekenkraam en
mobiele DJ- en VJ-set in een antiek,
Vier bijzondere stoelen waar leer-
kunstonderwijs.
diverse stands. En wilt u een bericht
maar ook zeker modern jasje….
krachten met elkaar een gesprek
Festivalmarkt
kwijt? Gooi het in de Dagboeken of maak een bijzondere Flessenpost.
kunnen voeren. Een goed gesprek
De wasmannen
voeren is een kunst op zich. Het
In de gangen van ROC A12 lopen
Overzichtelijk Gesprek kan hierbij
Het OC-plein: bekwaamheid, professionele ruimte, status en imago
De Experttipi en Ervaringstipi
enkele mannen in pak die u vriendelijk
helpen. Op een hoge, ijle constructie
Alle genomineerde leraren van
vragen of ze de handen mogen wassen.
ontmoet je je gesprekspartner in
Ervaren leraren, ambassadeurs van
het jaar 2013 zijn verzameld in de
Met warm water, zeep en lotion is
openheid. De plek dwingt je als het
de Onderwijscoöperatie, gaan in een
Experttipi op het festivalterrein. Vraag
het een verwennerij die men meestal
ware je kwetsbaar op te stellen,
ontspannen setting met u in gesprek
naar hun ‘geheim’ of deel uw geheim
alleen als kind heeft gekend. Laat u
afstand te nemen van je meer aardse
over de thema’s van de OC. Wat
met hen. Ook andere ervaren leraren
verwennen door De Wasman!
gevoelens en je volledig te focussen
heeft u aan het register? Hoe staat
staan in de Ervaringstipi klaar om
het met de bekwaamheidseisen?
hun tips en ideeën met u te delen.
De zingende conciërges
automatisch verhevener. Daarbij kan
Wat heb ik aan peer review en
En heeft u zelf een goed idee? Aarzel
De Theo’s (zo heten de meeste
je bovendien kiezen voor een face-
hoe kan ik intervisie organiseren?
niet om het woord te nemen en uw
conciërges) zorgen ervoor dat
to-face opstelling of de krukken zo
Waarom organiseert de OC de
collega’s te verrassen met goede tips.
ieder evenement ‘ordelijk’ verloopt.
draaien dat beide gesprekspartners de
verkiezing Leraar van het Jaar en Het
De docenten worden - uitgerust
‘neuzen in dezelfde richting’ hebben
Lerarencongres? Hoe kan ik actief
met o.a. koffiemok, thermoskan en
en direct oogcontact vermijden.
meedoen, in het echt en via de diverse
broodtrommel – geholpen als ze
media (wo Leraar24)?
op zoek naar een workshop zijn,
op de ander. Dat maakt het gesprek
teruggefloten als ze in de gangen rondhangen, een deur open laten staan of te laat zijn bij de lunch of
31
Programma boekje-DRUK.indd 31-32
32
30-09-13 12:04
Ar tw o st rk: ud Z en efe r t RO ‘M ino C ulti de A1 m F 2 ed r et ia es ’ ,
EF.NL
WWW.BEZ
PRATEN TIJDENS DE LES SLAPEN TIJDENS DE LES
FILMPJES KIJKEN TIJDENS DE LES AFKIJKEN TIJDENS TOETSEN SPIJBELEN VAN SCHOOL
Programma boekje-DRUK.indd 33-34
30-09-13 12:04
AR T H LU NC Programma boekje-DRUK.indd 35-36
30-09-13 12:04
Notities
37
Programma boekje-DRUK.indd 37-38
38
30-09-13 12:04
leraren congres Het congres bouwt voort op de Internationale Summit on the Teaching Profession (ISTP) en levert tegelijkertijd input voor de ISTP van 2014. In de organisatie wordt nauw samengewerkt met vele partijen zoals ROC A12, Kennisnet, School aan Zet en het ministerie van OCW.
8 Oktober 2013 ROC A12 Ede TOegang is gratis Meld je aan
!! School is niet saai !!
Programma boekje-DRUK.indd 39
st
ud Art en wo t r RO ‘M k: T C ulti im A1 m , 2 ed ia ’
Meer informatie: www.onderwijscooperatie.nl/activiteiten/status-en-imago/lerarencongres
30-09-13 12:04
