7
Voorstel aansluiting Scouting Nederland bij tuchtrecht Het landelijk bestuur vraagt de landelijke raad te besluiten tot deelname aan een gezamenlijke registratielijst en invoering van een tuchtrechtsysteem met betrekking tot seksueel grensoverschrijdend gedrag. In 2013 is dit onderwerp al meningsvormend besproken, waarbij de algemene teneur was aan te sluiten. De wijze waarop was mede afhankelijk van de financiële consequenties, die nog niet bekend waren op dat moment.
Achtergrond Scouting Nederland vindt het belangrijk dat kinderen en jongeren in een veilige omgeving hun activiteiten kunnen uitvoeren en zich optimaal kunnen ontwikkelen. Het gaat hierbij niet alleen om een fysiek veilige omgeving en aandacht voor veiligheid bij het organiseren van activiteiten, maar ook om een veilige sociale omgeving. Binnen Scouting willen we een groepsklimaat creëren waarin iedereen tot zijn recht komt en we onze leden in hun waarde laten. Maatregelen nemen om omgangsvormen en gewenst gedrag bespreekbaar maken, horen daarbij. Scouting Nederland loopt daarbij voorop binnen het jeugd- en vrijwilligerswerk in Nederland en wil dat voortouw blijven nemen. De afgelopen jaren heeft Scouting Nederland een aantal maatregelen genomen om die veilige omgeving te creëren, zoals het opstellen van het Protocol ongewenst gedrag, het invoeren van de VOG en de implementatie van de gedragscode. Een veilige omgeving is vrijwilligerswerkbreed een belangrijk thema. Scouting ziet zichzelf als een autoriteit op het gebied van jeugd en ziet het als haar taak samen met andere organisaties het jeugdwerk te versterken. Door samen te werken aan dit onderwerp, is het mogelijk dat alle organisaties die met vrijwilligers werken ook gebruik kunnen maken van hetzelfde scala aan middelen. Een gezamenlijke aanpak leidt bovendien tot een mate van openheid en transparantie die je niet bereikt als iedereen zijn zaken zelf regelt. Al geruime tijd werkt Scouting Nederland samen met diverse organisaties in het project ‘In Veilige Handen’ van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV) om misbruik binnen vrijwilligerswerk te voorkomen. Scouting Nederland is lid van deze vereniging. Het project richt zich specifiek op het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Vanuit het project is onder andere de gedragscode beschikbaar gesteld, die Scouting Nederland heeft ingevoerd. Gezamenlijke registratie en gezamenlijk tuchtrecht Toen Scouting deel ging nemen aan ‘In Veilige Handen’ was één van de belangrijkste beweegredenen het voorkomen dat plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag van de ene naar de andere organisatie konden gaan. Binnen het project is een voor het vrijwilligerswerk gezamenlijke registratielijst tot stand gekomen. Hiermee kan een belangrijke stap genomen worden om te voorkomen dat daders die door de ene organisatie op basis van tuchtrecht bestraft zijn, bij een andere zomaar aan de slag kunnen gaan. Scouting Nederland vindt het belangrijk die stap te zetten. De gezamenlijke registratielijst bestaat bij de gratie van het aansluiten van een zo groot mogelijk aantal organisaties. Anders is de werking beperkt en vergelijkbaar met onze huidige eigen lijst. Voor het goed functioneren van de registratielijst is het nodig dat zo uniform en objectief mogelijk beoordeeld wordt welke sancties worden vastgelegd op de lijst. Waarborgen en zorgvuldigheid zijn vereist om de lijst te kunnen handhaven volgens de regels van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), waar de lijst is geregistreerd. Er zijn daartoe modellen ontwikkeld voor een gedragscode, sanctiebeleid en tuchtrecht. Een aangesloten organisatie dient deze als blauwdrukken te nemen voor intern beleid en regelgeving. Om aan te kunnen sluiten bij de gezamenlijke registratielijst, is het nodig dat een organisatie een gedragscode hanteert en een systeem van tuchtrecht heeft op basis van de ontwikkelde blauwdruk.
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
40
Scouting Nederland heeft, anticiperend op de gezamenlijke registratielijst, in 2012 de gedragscode al ingevoerd. Het merendeel van de organisaties is door hun schaalgrootte of organisatiegraad niet in staat zelf tuchtrecht te organiseren. Dit is de belangrijkste reden van Vereniging NOV om een onafhankelijke vorm van gezamenlijk tuchtrecht te organiseren en daarin de benodigde kennis en middelen te bijeen te brengen. In maart 2013 is de stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk in het leven geroepen. Vanuit deze stichting gaat een onafhankelijke tuchtcommissie opereren die klachten over seksueel grensoverschrijdend gedrag beoordeelt en daarin een uitspraak doet. Die uitspraak resulteert in een registratie op de gezamenlijke registratielijst, behalve bij vrijspraak. Organisaties zonder eigen tuchtrecht kunnen aansluiten bij deze stichting en daardoor bij de gezamenlijke registratielijst. De basiskosten worden over de organisaties verdeeld, er wordt expertise opgebouwd en geborgd en ingewikkelde interne processen blijven organisaties bespaard. Bij de voorbereidingen van het gezamenlijk tuchtrecht en gezamenlijke registratielijst en de totstandkoming van deze stichting is Scouting Nederland, via het project ‘In Veilige Handen’, nauw betrokken. Niet alleen vinden we belangrijk dat een gezamenlijke registratielijst tot stand komt, maar omdat we een grote organisatie zijn en voorop lopen bij dit onderwerp, kunnen we daarin een waardevolle bijdrage leveren. Door deelname van Scouting Nederland, met ruim 25.000 vrijwilligers verreweg de grootste jeugd- en jongerenorganisatie, ontstaat er een groot draagvlak voor de gezamenlijke registratie. De volgende fase voor Scouting 1. De gezamenlijke registratielijst Scouting Nederland heeft een eigen registratielijst. Personen van wie wij vinden dat zij (wegens grensoverschrijdend gedrag) geen lid meer kunnen zijn, worden op deze lijst geregistreerd. Daarmee kunnen wij waarborgen dat deze personen niet op een andere plek binnen Scouting weer vrijwilliger worden. Deze interne lijst kan en mag echter niet buiten Scouting worden geraadpleegd. Een vrijwilliger die bij ons geregistreerd staat, wordt daarom niet gehinderd om bij een andere organisatie aan de slag te gaan. Nu de gezamenlijke registratielijst een feit is, is aansluiten een logische volgende stap. De gezamenlijke registratielijst is ondergebracht bij Vereniging NOV. Organisaties kunnen zich aansluiten, personen laten registreren en de lijst raadplegen. Hiervoor gelden wel de nodige voorwaarden om de privacy van geregistreerde personen te beschermen. De lijst is goedgekeurd door het CBP (College Bescherming Persoonsgegevens). Om aan te kunnen sluiten zal een organisatie een audit krijgen om na te gaan of aan de noodzakelijke randvoorwaarden voldaan is. Deze randvoorwaarden zijn: Ingevoerd hebben van preventieve maatregelen, waaronder een gedragscode. Gebruik van een systeem van sancties en tuchtrecht dat voldoet aan de ontwikkelde blauwdruk. Aan aansluiting zijn kosten verbonden. Onlangs is bekend geworden hoe deze berekend gaan worden. De kosten zijn gebaseerd op het aantal vrijwilligers van een organisatie, met een maximumbedrag voor de grotere organisaties. Er wordt onderscheid gemaakt tussen organisaties die wel en geen lid zijn van Vereniging NOV.
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
41
Voor Scouting Nederland kost aansluiting bij de registratielijst € 10.250,- per jaar. Dit is een gemaximeerd bedrag. Om grote organisaties als Scouting Nederland tegemoet te komen, stelt Vereniging NOV een maximum bijdrage die vele malen lager is dan een bijdrage op basis van het basisbedrag x het aantal vrijwilligers 1. De berekening is gebaseerd op de te verwachten deelname. Als meer organisaties dan nu berekend aansluiten, kunnen de daadwerkelijk berekende kosten lager zijn. Gezien het belang van een veilige omgeving voor kinderen en jongeren ligt aansluiten ondanks de kosten voor de hand. Deelname door Scouting aan deze gezamenlijke registratielijst zorgt voor een stevige basis en daarmee voor een belangrijke bijdrage aan een sociaal veilige omgeving voor kinderen in Nederland. Het vergroot zowel de veiligheid bij Scouting als bij andere organisaties. Het landelijk bestuur is van mening dat Scouting Nederland deze stap zou moeten zetten. Overigens blijft bij aansluiting onze eigen registratielijst bestaan voor reeds bestaande gevallen en die gevallen van grensoverschrijdend gedrag die niet seksueel gerelateerd zijn. Wij spreken ook over ongewenst gedrag bij bijvoorbeeld geweld of verduistering. De gezamenlijke registratielijst betreft alleen seksueel grensoverschrijdend gedrag. 2. Tuchtrecht Een systeem van tuchtrecht gebaseerd op de ontwikkelde modellen is een voorwaarde voor het aansluiten bij de gezamenlijke registratielijst. Tuchtrecht is van toepassing op het gedrag van een vrijwilliger en ziet toe op het stellen van sancties bij grensoverschrijdend gedrag. In het vrijwilligerswerk betreft het overtredingen van de gedragscode. Scouting Nederland kent op dit moment geen tuchtrecht. In het huishoudelijk reglement zijn wel maatregelen opgenomen die een bestuur kan nemen wanneer (het gedrag van) een lid een risico vormt voor de vereniging. Ook kennen wij een eigen geschillencommissie en een commissie van beroep. Deze commissies doen uitspraak bij geschillen tussen leden en organen van Scouting onderling, waarbij de geschillencommissie tijdens de behandeling eventueel als tuchtcommissie kan optreden Zowel de bestuurlijke maatregelen als de commissies hebben hun grondslag in het verenigingsrecht en beperken zich tot de interne rechten en plichten van leden en organen binnen Scouting. Op dit moment worden meldingen van ongewenst gedrag binnen Scouting behandeld door het bestuur. Bij tuchtrecht behandelt een tuchtcommissie de meldingen over het gedrag van een vrijwilliger en legt eventueel een sanctie op. Het gaat om gedrag dat afgekeurd wordt op grond van de regels binnen een organisatie. De sanctie is niet zozeer bedoeld als straf, maar is gericht op het herstellen van de veiligheid en preventie. Tuchtrecht staat los van het juridisch strafrecht, dat zich richt op vergelding en bestraffen van strafbaar gedrag. De procedures staan los van elkaar, maar de rechter en tuchtcommissie kunnen wel met elkaars uitspraken rekening houden. Om aan te kunnen sluiten bij de gezamenlijke registratielijst is het nodig dat Scouting Nederland het tuchtrecht gaat regelen. Regelen van tuchtrecht kan ofwel door dit zelf in de organisatie onder te brengen, ofwel door aan te sluiten bij de Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk. Voor beide opties geldt dat de inbedding in de organisatie moet voldoen aan de gestelde voorwaarden.
1
Een overzicht van de kosten vindt u als bijlage.
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
42
Optie 1: Eigen tuchtrecht Scouting Nederland kan er voor kiezen het tuchtrecht zelf te organiseren. Er dient in dat geval een tuchtreglement te worden opgesteld volgens de ontwikkelde blauwdruk, tezamen met een sanctiebeleid. Ook dient er volgens de blauwdruk een tuchtcommissie en commissie van beroep te worden ingesteld en een procedure voor melden en uitvoeren van de sancties. De commissies baseren zich bij dat oordeel op gezamenlijk sanctiebeleid, op basis waarvan zij sancties op kunnen leggen. De sancties worden vastgelegd op de registratielijst. Het tuchtrecht moet ook verankerd zijn in het huishoudelijk reglement. Optie 2: Aansluiten bij gezamenlijk tuchtrecht Het is ook mogelijk om voor de behandeling van seksueel grensoverschrijdend gedrag aan te sluiten bij gezamenlijk tuchtrecht. Een bestaand sanctiebeleid en tuchtreglement is dan van toepassing. In de eigen organisatie is het dan nog wel nodig om toepassing van sanctiebeleid en tuchtrecht vast te leggen in de eigen regelgeving en te verankeren in het huishoudelijk reglement. De Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk (STV) is voor het gezamenlijk tuchtrecht in het leven geroepen. Zij kunnen gevallen waarbij de gedragscode is overtreden en er sprake is van seksueel overschrijdend gedrag laten beoordelen door een onpartijdige commissie. De commissies baseren zich bij dat oordeel op een notitie sanctiebeleid, op basis waarvan zij sancties op kunnen leggen. De sancties worden vastgelegd op de gezamenlijke registratielijst. Aan deelname aan het gezamenlijke tuchtrecht zijn ook kosten verbonden. Deze kosten bestaan uit basiskosten voor het in stand houden van de stichting en kosten die per zaak gemaakt worden. De basiskosten worden doorberekend in een vaste bijdrage, berekend op een bedrag per vrijwilliger. De zaakkosten worden per zaak berekend. Voor Scouting Nederland zouden de kosten bestaan uit twee delen: Een structureel deel van € 5.500,- basiskosten per jaar. Dit is een maximum en daardoor slechts een deel van wat het zou kosten wanneer dit per vrijwilliger berekend zou zijn. Ook hier geldt dat hoe meer organisaties aansluiten, hoe lager de daadwerkelijk berekende kosten zullen zijn. Een variabel deel afhankelijk van het aantal zaken en de kosten per zaak. Hier geldt een maximum per zaak van € 4.052,- bij de tuchtcommissie en € 2.063,- bij de commissie van beroep2. Voor beide opties geldt dat melding van zaken via de vereniging loopt en de vereniging een rol in de triage heeft. Afweging Scouting Nederland is als vrijwilligersorganisatie gewend zaken zelf te regelen. Ook rondom het tuchtrecht is daar wat voor te zeggen: De kosten zijn over het algemeen gering, omdat er gebruik wordt gemaakt van kennis en kunde van vrijwilligers en de bestaande beroepsorganisatie. Hoe die kosten precies zijn, is niet makkelijk te zeggen. Er moet in ieder geval rekening gehouden worden met de opleiding en begeleiding van tuchtrechters, reis- en vergaderkosten, administratie- en communicatiekosten en ambtelijke ondersteuning. Er bestaan al commissies waarbij mogelijk aangesloten kan worden. 2
Een overzicht van de kosten vind je als bijlage.
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
43
Scouts kennen zelf de situaties binnen Scouting het beste, zodat bij beoordeling de omstandigheden van het geval op waarde kunnen worden geschat. We hebben de controle over inhoud en proces in eigen hand.
Daartegenover staan de voordelen van aansluiten bij het gezamenlijk tuchtrecht: De STV is verantwoordelijk voor de samenstelling van de commissies. Aansluiten betekent dat Scouting niet zelf hoeft te zorgen dat de huidige commissies of nieuwe commissies op niveau blijven. Scouting hoeft niet zelf tuchtrechtelijke procedures op te stellen en bij te houden, maar kan de behandeling van klachten overlaten aan de ervaring en procedures van de onafhankelijke stichting en haar commissies. De commissies bouwen ervaring op, doordat ze zaken behandelen uit alle aangesloten organisaties. Een klacht wordt uniform behandeld, onafhankelijk van de organisatie waaruit de vrijwilliger komt. De commissies gebruiken hun opgebouwde ervaring vrijwilligerswerkbreed, wat een transparante en uniforme behandeling ten goede komt. Transparantie is een belangrijke factor bij de te maken keuze. Een gezamenlijke registratielijst is gebaat bij een transparante en uniforme behandeling van grensoverschrijdend gedrag. Er zijn verschillen tussen de organisaties die aan gaan sluiten bij de lijst. Er worden andersoortige activiteiten gedaan, er zijn andere gebruiken. Een interne tuchtcommissie heeft kennis van die eigen gebruiken en heeft het voordeel dat zij daardoor de omstandigheden van een zaak goed in kan schatten. Die verschillen zouden echter niet het gevolg moeten hebben dat grensoverschrijdend gedrag bij organisaties verschillend wordt beoordeeld. Of dat het beeld ontstaat dat de slager zijn eigen vlees keurt. In deze situatie kan ‘scouts kennen scouts’ ook nadelen opleveren. Gelukkig is het aantal zaken omtrent ongewenst gedrag binnen Scouting gering. De keerzijde is dat daardoor weinig ervaring wordt opgebouwd. De waardevolle expertise die de commissie van STV kan opbouwen op basis van zaken uit diverse organisaties is aanzienlijk groter dan die van een eigen tuchtcommissie. Daarnaast is er ook de druk op de eigen organisatie als Scouting het zelf gaat regelen. Het in eigen hand houden van het tuchtrecht vraagt ook om de ontwikkeling en instandhouding van een gedegen en grotendeels nieuw proces in de vereniging. Ons doel is het (ondersteunen van) het Scoutingspel. Nu er een gespecialiseerd alternatief is, willen we onze energie dan steken in het onderhouden van een eigen tuchtrechtsysteem? Een derde belangrijke overweging is de rol en invloed van onze vereniging. We willen een autoriteit zijn op het gebied van jeugd en voorop blijven lopen. Bij deze voortrekkersrol past een solidaire opstelling en een teamuitstraling. Door deelname van Scouting aan de STV blijft gezamenlijk tuchtrecht voor kleine organisaties betaalbaar. Mocht Scouting Nederland niet deelnemen aan STV, dan zullen de kosten dusdanig hoog worden dat veel organisaties niet aan zullen sluiten. Deze organisaties zullen zeer waarschijnlijk geen eigen tuchtrecht kunnen ontwikkelen dat aan de eisen voldoet, waardoor deelname aan de gezamenlijke registratielijst beperkt zal blijven tot een klein aantal organisaties. De mogelijkheid bestaat dat met de lijst niet het beoogde doel wordt bereikt. Omdat het aansluiten van grote organisaties als Scouting van belang is, komt Vereniging NOV deze tegemoet door een maximumbedrag te stellen. Moeten we het zelf willen doen, terwijl er een alternatief beschikbaar is waarbij wij een belangrijke bijdrage mee kunnen leveren aan het slagen van de gezamenlijke registratielijst?
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
44
Het landelijk bestuur is van mening dat de overwegingen die spreken voor aansluiten bij de STV doorslaggevend zijn en de voordelen en belangen opwegen tegen de kosten die daarmee gepaard gaan. Het bestuur stelt voor om aan te sluiten bij de STV en het tuchtrecht aan deze stichting op te dragen. Overigens blijven de huidige bestuurlijke maatregelen en commissies bestaan. De bestuurlijke maatregel blijft een middel om zorg te dragen voor het goed functioneren van de vereniging. De commissies blijven geschillen tussen leden en/of organen behandelen en genomen besluiten toetsen. Alleen de behandeling van gevallen omtrent seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt ondergebracht bij een tuchtcommissie. Implementatie Als de landelijke raad tot deelname besluit, gelden er voor zowel de registratielijst als de STV een aantal voorwaarden. Zo moet het tuchtrecht in het huishoudelijk reglement worden vastgelegd. Ook moet een procedure worden opgesteld (of bijgesteld) voor het behandelen en doorgeven van meldingen ongewenst gedrag. Voor de tekst in het huishoudelijk reglement volgt hierna een voorstel als bijlage. Financieel gezien moet er rekening worden gehouden met de kosten voor de gezamenlijke registratielijst en het tuchtrecht. Voor de variabele zaakkosten dient een bedrag gereserveerd te worden. De eventuele initiële kosten in 2015 zullen incidenteel in de begroting moeten worden opgevangen. Vanaf 2016 zal voor de kosten structureel ruimte in de reguliere begroting gevonden moeten worden. Voor de besluitvorming en implementatie geldt het volgende tijdspad: In december 2014 neemt de landelijke raad een besluit over deelname en de daarbij horende aanpassingen in het huishoudelijk reglement. Na een positief besluit wordt Scouting Nederland aangemeld bij de auditcommissie van Vereniging NOV en wordt (eventueel) aangesloten bij Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk. In de loop van 2015 – na toelating – wordt de implementatie afgerond. Besluitvorming Het landelijk bestuur vraagt de landelijke raad om te besluiten tot: Het aansluiten bij de gezamenlijke registratielijst van Vereniging NOV. Het invoeren van tuchtrecht en het aansluiten bij de Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk voor de behandeling van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Goedkeuring van het voorstel voor de nieuwe tekst in het huishoudelijk reglement.
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
45
Bijlage 1: Voorstel tekst huishoudelijk reglement De wijzigingen ten opzichte van huidige tekst zijn in kleur weergegeven. Hoofdstuk 11 ONGEWENST GEDRAG artikel 170 Algemene bepalingen Leden van Scouting Nederland gedragen zich respectvol ten opzichte van elkaar. Seksueel grensoverschrijdend gedrag en elke andere vorm van ongewenst gedrag zijn binnen Scouting Nederland onaanvaardbaar. artikel 171 Protocol Door het landelijk bestuur is een Protocol ongewenst gedrag vastgesteld. Alle leden van Scouting Nederland worden geacht kennis te hebben van dit protocol en hiernaar te handelen. Het protocol is te vinden op de website van Scouting Nederland.
1. 2.
artikel 172 Hoe te handelen bij ongewenst gedrag Elk (vermoeden van) ongewenst gedrag moet gemeld worden bij het landelijk servicecentrum. In voorkomende gevallen dient te worden gehandeld overeenkomstig het bepaalde in het Protocol ongewenst gedrag.
artikel 173 Gedragscode Door de landelijke raad is een gedragscode ten aanzien van seksueel grensoverschrijdend gedrag vastgesteld. Alle leden en vrijwilligers van Scouting Nederland worden geacht kennis te hebben van deze gedragscode en hiernaar te handelen. De gedragscode is opgenomen in een appendix.
1. 2.
3.
4. 5.
6.
7.
artikel 174 Tuchtrecht Indien een lid handelt in strijd met het bepaalde in de gedragscode zoals beschreven in artikel 173, is tuchtrecht van toepassing. Een melding omtrent gedrag waarbij een lid handelt in strijd met het bepaalde in de gedragscode wordt behandeld volgens een tuchtreglement en ter behandeling gesteld van een tuchtcommissie. De uitoefening van het tuchtrecht wordt opgedragen aan de Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk en de tuchtcommissie en de commissie van beroep van deze stichting, krachtens een tussen de stichting en Scouting Nederland te sluiten overeenkomst. De uitoefening door de stichting geschiedt vanaf de in de overeenkomst bepaalde datum. Het tuchtreglement van de Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk is van toepassing op alle voorkomende gevallen omtrent gedrag zoals beschreven in lid 1. De commissies van Stichting Tuchtrecht Vrijwilligerswerk kunnen in voorkomende gevallen het betrokken lid sancties opleggen, zoals beschreven in het tuchtreglement van Stichting Tuchtreglement Vrijwilligerswerk. De uitspraken van de commissies zijn bindend voor alle leden en organen van Scouting Nederland. Zij zijn gehouden mee te werken aan de tenuitvoerlegging van de door de commissies opgelegde sancties. Een door de commissie opgelegde sanctie ten aanzien van het uitoefenen van een functie of ten aanzien van het lidmaatschap leidt tot toepassing van functieontheffing of opzegging van het lidmaatschap zoals beschreven in artikel 107 en 113.
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
46
Bijlage 2: Kostenoverzicht Deelname registratielijst
Per jaar:
€ 10.250,-
Deelname STV
Per jaar basiskosten: Per zaak tuchtcommissie maximaal: Per zaak commissie van beroep maximaal:
€ 5.500,€ 4.052,€ 2.063,-
Agenda landelijke raad – 13 december 2014
47
