6148. afgiftekantoor GENT X NIEUWS. Afstandstolken

België - Belgique P.B. 9000 Gent X P702024 3/6148 afgiftekantoor GENT X

NIEUWS

Afstandstolken

jaargang 88 - nummer 1 tweemaandelijks januari-februari 2013 KAFT DN 1 2013.indd 1

1 13/12/12 11:02

DOVENNIEUWS - Tijdschrift van Fevlado vzw Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties - Jaargang 88 - 2013

NATIONAAL SECRETARIAAT Fevlado vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224.46.76 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected] www.fevlado.be Fevlado-Diversus vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel. 09/228.59.79 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected]

FEVLADO- LEDEBEWEGING: AFDELINGEN EN AANGESLOTEN ORGANISATIES:

AANGESLOTEN DOVENVERENIGINGEN AALST – ‘HOOP IN DE TOEKOMST’ Contact : Roger Van Impe – Calloystraat 32 – 1790 Teralfene, fax 053/68.20.36 ANTWERPEN – ‘MADOSA’ Lokaal en secretariaat: Haantjeslei 213 – 2018 Antwerpen – [email protected] – Tel/Fax: 03.238.56.77 - www.madosavzw.be Afdelingen: Sportafdeling ‘Dosporta’ – Jeugdclub ‘De Vlinder’ – Damesclub ‘Dodocan’ – Ontspanningsclub ‘Dovca’ – 50-plussers ‘ Dosena’ – Toneelclub ‘Andothe’ – Motoclub ‘Domocan MTC’ – Holebiworld ‘Pink’ BRUGGE – ‘NOWEDO’ Lokaal en secretariaat: Polderstraat 76a – 8310 Brugge St-Kruis – Fax: 050/67.34.31 – [email protected] – www.nowedo.be Afdelingen: Sportvereniging ‘KSKD Brugge’ – ‘Mountainbike Club’ – MV Nowedo – Kinderafdeling De Dolfijntjes & – Jeugdclub ‘De witte doordrijvers’ – Cultuuren ontspanning ‘De zeester’ – Damesclub ‘Ladies Only!? – Kompas’ – 55 plussers ‘Nowedo-senioren’ – Kon. Brugse dovenverenigingen – Brugse Gebarenkring

• Vlaamse DovenVerenigingen E-mail: [email protected]

BRUSSEL – ‘TRED’ Secretariaat: Steven Verbeeck - Goudenregenstraat 43 - 2800 Mechelen Contact: voorzitter: [email protected] of secretaris: [email protected] - www.tred.be

• Jong-Fevlado E-mail: [email protected]

EEKLO – ‘DE MEETJESLANDSE DOVENVRIENDEN’ Lokaal: Balgerhoeke 180 – 9900 Eeklo Contact: Raf Reyniers, Urseldorp 6 B2 – 9910 Ursel - [email protected]

• Fevlado-senioren E-mail: [email protected]

GENT – ‘GTG ‘ Lokaal: Stropkaai 38 – 9000 Gent – Fax: 09/343.80.04 – [email protected] – www.gtg-gent.be Secretariaat: Chantal Roose – Begonialaan 15 – 9930 Zomergem Afdelingen: Sportclub ‘KSKD Surdac Gent’ – Kinderclub ‘DoCoclub’ – Jeugdclub ‘De joker’ – Damesclub ‘Gentse damesclub ter doven’ - ‘Cultuur en Vorming’ – Manillenkaarters – Gentse Gebarenkring

• Fevlado “Helen Kellerclub” (HKC) E-mail: [email protected] [email protected] • Fevlado-Ontspanning E-mail: [email protected] Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224 46 76 Fax: 09/329 07 47 • Vlaamse Doven Sportbond vzw (VDSB) E-mail: [email protected] GSM 0478-65 36 96 Verantwoordelijke uitgever: Andre Lathouwers Eindredactie: Nick Mouton Redactie: Nick Mouton, Filip Verstraete, Ilse Wouters, Pascal Mollet, Ludwina Degryse, Natalie Lefevre Lay-out: Ludwina Degryse Administratie abonnementen: Martine Gilen Abonnement: Leden Fevlado: abonnement inbegrepen bij lidgeld. Lidgeld Fevlado is 22 Euro en 15 Euro vanaf het 2de lid van hetzelfde gezin. Niet-leden Fevlado: abonnement 15 Euro Buitenlandse abonnees krijgen Dovennieuws in pdf via mail. Verzending naar het buitenland enkel mogelijk op kosten van abonnee. Reknr: KBC 448-7656581-81 Contact: [email protected]

GENT - Ledeberg – ‘DE VRIENDEN VAN PRIESTER DE L’EPEE’ Lokaal: Van den Heckestraat 39, 9050 Gent-Ledeberg Contact: Thierry Bekaert- Stijn Streuvelslaan 63, 9800 Deinze of per mail: [email protected] - http://www.lepeetjegent.be HASSELT – ‘LIMBURGIA’ Lokaal en secretariaat: Rechterstraat 43 – 3511 Kuringen-Hasselt – Tel/Fax: 011/22.19.14 – [email protected] – www.vzw-limburgia.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Lido-sport’ – Ontspanningsclub ‘De Stille Genieters’ – 55 plussers ‘Limburgia Senioren’ KORTRIJK – ‘DE HAERNE CLUB’ Lokaal en secretariaat: Kortrijksestraat 70 – 8501 Heule – Tel/Fax: 056/36.02.32 – [email protected] – www.dehaerneclub.be Afdelingen: Sportclub – Kaartersclub - Kinderclub ‘Dobbelsteentjes’ – Jongerenwerking – Ontspanningsclub – 55+ - Toneelclub ‘Niemand Perfect’ – Kortrijkse Gebarenkring ‘KGK’ – Stil en Blij Ieper KORTRIJK – ‘DE GETROUWE VRIENDEN’ Contact : Freddy Haghebaert - Toekomststraat 31 - 8581 Avelgem - [email protected] afdelingen : De Vurige Manillers - De Levensgenieters - De Orde van den Vlaschaard NINOVE – ‘DE DENDERVRIENDEN’ Contact : Ann Baten - Affligemstraat 7 - 1742 Ternat - fax: 053/68 29 49 - [email protected] - www.dedendervrienden.be SINT-NIKLAAS – ‘DE WAASVRIENDEN’ Contact : Rony Mets, Wijnstraat 48 - 9170 Sint-Pauwels – fax: 03/777 95 13 – [email protected] TURNHOUT – ‘PIRAMIME’ Lokaal en secretariaat: H. Consciencestraat 17 – 2300 Turnhout – Tel/Fax: 014/42.80.60 – [email protected] – www.piramime.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Kedosport’ – Kaartersclub ‘Kedoka’ - Biljartclub ‘Kebildo’ – Vissersclub ‘Kedovis’ – Kinderclub ‘Kedokids’ – Jeugdclub ‘De Kempen’ – Cultuur- en ontspanningsvereniging ‘Kemados’ – Bezigheidsclub ZOTTEGEM – ‘DE EGMONTSVRIENDEN’ Lokaal: Ontmoetingscentrum Leeuwergem – Gentsesteenweg 306 – 9620 Leeuwergem – [email protected] - http://www.egmontsvrienden.be

Copyright : Overname van artikels is enkel toegestaan na toestemming van de uitgever, en met bronvermelding

KAFT DN 1 2013.indd 2

13/12/12 11:02

Beste lezers, Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf kent Fevlado vzw een heel drukke periode, zowel binnen de dagdagelijkse werking van Fevlado (wat positief is) maar ook op bestuursniveau (wat minder positief is). Interne tegenstellingen, wantrouwen en foute informatie die wordt verspreid binnen de dovengemeenschap zorgt voor veel energieverspilling. Die energie zou naar de goede werking van Fevlado moeten gaan, naar onze missie voor de Dovengemeenschap, onze doelstellingen, … Nu echter kruipt die energie in persoonlijke discussies. Hopelijk zal dit in het belang van Fevlado en de Dovengemeenschap snel achter de rug zijn. Maar ondanks de stormachtige tijden wordt er ook hard gewerkt en kan Fevlado toch terugkijken op een vruchtbaar jaar 2012. Door de niet aflatende druk van onze cel Belangenbehartiging, van de ouders, van de dovengemeenschap zelf (dank zij de sociale media !) konden we verkrijgen dat het pakket tolkuren in het onderwijs een héél grote sprong vooruit heeft gemaakt – nu moeten we dit nog decretaal vastleggen. Ook in de media is VGT door onze volgehouden druk steeds meer aanwezig. Karrewiet op Ketnet wordt nu getolkt door een dove tolk en de nieuwsuitzendingen op de VRT worden sinds 3 december ook getolkt. Dit zijn slechts enkele resultaten maar er zijn er nog veel meer. Daarnaast werden in 2012 diverse projecten opgestart zoals bewustmaking van de doven rond het afstandstolken met de steun van CERA, het project rond informatie voor ouders van dove baby’s met de steun van de minister van Gelijke Kansen, het project Gemeenschapsmedia van Visual Box in samenwerking met Fevlado dat gesponsord werd door de minister van Media en waarvan u het mooie resultaat ongetwijfeld al gezien hebt, … Rond de hervorming van de wet van 1987 (tegemoetkomingen personen met een handicap) kon Fevlado samen met veel andere organisaties ook een belangrijke inbreng doen en we hopen dat er met onze wensen rekening zal gehouden als de nieuwe wet geschreven wordt. Nu de medewerkers van Fevlado-Passage overgedragen zijn aan het Algemeen Welzijnswerk (CAW) zal Fevlado dit jaar ook meer aandacht besteden aan het luik “Welzijn en Zorg” voor onze Dovengemeenschap. En ook de activiteiten van de zuster-vzw Fevlado-Diversus zoals “VGT Doe mee” en de Werelddovendag te Leuven waren telkens een schot in de roos en kenden zeer veel belangstelling. Voor het jaar 2013 ligt er weer een pak werk op de plank maar we zullen er klaar voor zijn. We hebben al een stevige begroting opgesteld voor 2013 en ook weer een begroting in evenwicht! Ook het jaarplan 2013 bevat veel prioriteiten maar ditmaal op een duidelijke, overzichtelijke wijze. En goed nieuws ook – Fevlado krijgt voor de jaren 2013, 2014 en 2015 een extra personeelslid doordat de minister van Cultuur ons aanvraagdossier voor een startsubsidie als erkende ‘vereniging’ goedkeurde. Zo willen we het verenigingsleven verder uitbouwen, zowel qua aanbod als qua kwaliteit. We willen ook meer advies geven aan de clubs voor een betere werking. Samen staan we sterk. Op 30 december 2012 werden alle aangesloten dovenclubs hierover ingelicht en werden er afspraken gemaakt om van het jaar 2013 een prima werkjaar te maken. Onze nieuwe website is nu ook al een tijdje online – we gaan dit kanaal ook meer gebruiken om verder met onze leden en onze partners in contact te blijven. Fevlado evolueert mee met de nieuwe tijden en misschien hebben we nog een paar leuke verrassingen in petto voor het jaar 2013. Namens het bestuur en ons personeel : het allerbeste voor het jaar 2013 – we zullen ons blijven inspannen voor de Vlaamse Dovengemeenschap en rekenen op jullie steun en medewerking.

VOORWOORD

Andre Lathouwers Voorzitter Fevlado vzw

Inhoud Thema: afstandstolken .......................................................................... 2 Het belang van VGT in de opvoeding van dove kinderen ........ 9 Project: “Gelijke kansen voor dove baby’s: recht op volledige informatie voor de ouders “ ................................................................10 Studievoormiddag: leren visueel communiceren in vgt met dove baby’s en peuters........................................................................ 10 Toegankelijke computercursussen.................................................. 15 Lezing Christine ‘Coco’ Roschaert - 01/12/2012 ..........................15 Vgt Doe Mee ............................................................................................16 Dove senioren .........................................................................................17 Ledenbeweging ......................................................................................18 Familienieuws ..........................................................................................22

2 15 Dovennieuws 2013 nr.1

DN 1 2013.indd 1

1

13/12/12 11:01

Thema: AFSTANDSTOLKEN Voor Fevlado vzw is afstandstolken Vlaamse Gebarentaal al enkele jaren een prioriteit. Dankzij de financiële steun van Cera kon Fevlado in 2011 een vooronderzoek uitvoeren en ook vele instanties sensibiliseren over het bestaan van afstandstolken. Dat leidde in 2012 tot de oprichting van een experimentele afstandstolkendienst en een tweede Cera-project voor Fevlado. Zo kan Fevlado de gebruikers van het afstandstolken informeren en ook de afstandstolken trainen. Nu is binnen het afstandstolken het informeren en bewust maken van de dove gebruikers de prioriteit. Gebruikers kunnen er zelf voor zorgen dat de kwaliteit van hun ervaring met afstandstolken verbetert, door enkele aandachtspunten te volgen. De belangrijkste worden hieronder beschreven. Dovennieuws sprak ook met enkele personen die belangrijk zijn voor het afstandstolken in Vlaanderen. Een interview met hen kan je in deze Dovennieuws lezen.

Aandachtspunten voor gebruikers Om ervoor te zorgen dat je de best mogelijke dienstverlening krijgt, houd je rekening met de volgende aandachtspunten als je gebruik maakt van het afstandstolken:

Verlichting

Positie

• De dove persoon zit recht (frontaal) voor het scherm. Indien de gebaarder niet frontaal in beeld komt, is het aflezen voor de tolk moeilijker. • De horende persoon zit best achter het beeldscherm zodat de dove persoon zowel de tolk als de spreker tegelijk kan zien. • Als je een smartphone gebruikt, zorg dan dat je gebaren op het scherm passen.

Achtergrond

Zorg ervoor dat de achtergrond niet afleidt: • Ga voor een muur of scherm staan (een effen achtergrond). • De muur of het scherm heeft het best een effen kleur want sommige kleurpatronen kunnen het moeilijk maken voor de afstandstolk om je goed te zien. • Zorg ervoor dat er niemand achter je in beeld loopt of zit, ook geen huisdier. • Zorg ervoor dat er geen televisie of lamp achter je aanstaat. • Als de afstandstolk je vraagt om ergens anders te gaan voor het gesprek omdat de achtergrond storend is, volg haar raad dan op.

2

DN 1 2013.indd 2

• Als je buiten gebruik maakt van het afstandstolken, zorg dat er geen vlag, boom of plant achter jou staat als er veel wind is.

De belichting moet goed zijn om de gebaren vlot te kunnen aflezen: • Zorg ervoor dat er genoeg licht is. Steek de lichten in de kamer aan als het nodig is, zodat de afstandstolk je duidelijk kan zien. • Vermijd sterk tegenlicht (dus licht die van achter de gebaarder komt). Sluit de gordijnen als er een venster achter jou is. • Als je een licht aansteekt, is dat best een licht dat zich voor en zeker niet achter de gebaarder bevindt.

Gebaren

• Het tolken kan iets trager verlopen bij het afstandstolken in vergelijking met het live tolken door het vertragend karakter van de technologie. Gebruikers moeten hier bewust van zijn en hun tempo aanpassen. • Vingerspel trager en dichter bij het lichaam om een wazig beeld bij de afstandstolk te vermijden. • Draai je hand zodat de handvorm beter zichtbaar is voor de camera en het dus gemakkelijker af te lezen is voor de afstandstolk. • Als je meerdere gebaren voor hetzelfde begrip hebt, kies voor

Dovennieuws 2013 nr.1

13/12/12 11:01

het gebaar dat best binnen het scherm past. Een voorbeeld hiervan is het gebaar voor ‘wie’. Het gebaar met de wijsvinger naast de mond is duidelijker in 2D dan de horizontale W- hand. • Als je een reeks letters of nummers gebaart, doe dat dan traag en duidelijk zodat de afstandstolk zeker niets mist. Indien de reeks heel lang of ingewikkeld is, herhaal alles. • De (vaak lokale, soms zelfs persoonlijke) gebaren die je gebruikt voor zaken zoals winkels, snelwegen, steden, personen, enzoverder kunnen voor de afstandstolk onbekend zijn. Vingerspel deze gebaren de eerste keer dat je ze gebruikt in een gesprek. • Als de tolk jou toch nog niet kan begrijpen, dan kan je typen via de tekstfunctie.

Telefoneren

Tot nu toe was telefoneren onmogelijk voor dove personen, zij hebben dus geen ‘telefooncultuur’ en zijn dan ook niet vertrouwd met de gebruiken als men telefoneert: • Als je iemand opbelt, stel jezelf eerst voor (voornaam en familienaam), en als het de eerste keer is dat je deze persoon opbelt, zeg dat je doof bent en via een afstandstolkendienst Vlaamse Gebarentaal belt (horende personen begrijpen anders niet waarom een mannennaam een vrouwenstem heeft). • Vraag met wie je spreekt voordat je begint uit te leggen waarvoor je belt. Als de opnemer zijn of haar naam niet meteen noemt, vraag met wie je spreekt. Houd pen en papier

• • • • • • • • •

bij de hand en schrijf de naam van de persoon op. Zeg wie je belt en waarom je belt: Jij wilt weten met wie je spreekt, maar de ander wil natuurlijk weten wie je bent en waarom je belt. Vertel de reden en wacht daar niet mee totdat de ander erom vraagt. Zorg ervoor alle noodzakelijke gegevens bij de hand te hebben. Denk ook aan een pen en papier. Anders is de kans groot dat je namen, datum, modelnummers, telefoonnummers, adressen en dergelijke niet meer uit elkaar kunt houden als je alles probeert te onthouden. Zorg dat je weet wie je waarvoor moet hebben. Informeer of het uitkomt: Begin een gesprek altijd met de vraag of het past dat je belt. Als dat niet het geval is, bied dan aan om later terug te bellen. Houd de gesprekken zo kort als de relatie en de omstandigheden het toelaten. Het moet duidelijk zijn voor je gesprekspartner wanneer je het gesprek wil afsluiten. Sluit het gesprek goed af: bedank de ander voor het gesprek, neem afscheid en hang op. Als je zelf opgebeld wordt, neem dan zo vlug mogelijk de telefoon op en antwoord met: “Goedemiddag, u spreekt met …”. De horende persoon kan je immers niet zien. Als je een bericht op een antwoordapparaat achterlaat, vergeet dan niet om ook je naam en telefoonnummer te geven zodat ze je eventueel kunnen terugbellen.

Meer aandachtspunten, video’s ter illustratie en de vertaling in VGT vind je terug op de website: www.afstandstolkenvgt.be

NIEUWE WEBSITE OVER AFSTANDSTOLKEN www.afstandstolkenvgt.be Op deze website vind je meer uitleg over de nood aan afstandstolken, over hoe afstandstolken nu precies werkt, maar ook de volledige aandachtspunten voor gebruikers en aandachtspunten voor afstandstolken. Deze informatie wordt voor een groot deel ook in VGT aangeboden en er staan veel video’s op ter illustratie. Dovennieuws 2013 nr.1

DN 1 2013.indd 3

3

13/12/12 11:01

Interview met Filip Verstraete, cel Belangenbehartiging Fevlado Dovennieuws: Filip, jij volgt als medewerker van Fevlado het dossier “Afstandstolken” op. Nu is er ondertussen al een experiment gestart. Ben je tot nu tevreden over de evolutie en de stand van zaken? Filip: Jazeker, ik vind dat Fevlado mooie resultaten behaald heeft, dit ook dankzij een goede samenwerking met veel verschillende partners. Ik denk bijvoorbeeld aan Johan Verstraete: hij maakte na zijn studies in de VS Fevlado ervan bewust dat afstandstolken belangrijk is voor de integratie van dove mensen in de horende maatschappij. Hij bracht ons ervan op de hoogte dat de kansen van dove mensen hierdoor verbeterd konden worden en dat wij niet mochten wachten om te lobbyen bij de overheid. Een partner waaraan we ongelofelijk veel te danken hebben is Cera. Cera keurde twee projecten van Fevlado goed. Het eerste project was een vooronderzoek naar de mogelijkheden van afstandstolken in Vlaanderen. Daardoor konden wij een goed dossier met duidelijke aanbevelingen aan de Vlaamse overheid overhandigen. Dankzij dit dossier en de inspanningen van de VDAB, het VAPH, het Kabinet Welzijn en het CAB is er nu een subsidie voorzien voor 2 jaar voor een experimentele afstandstolkendienst. Enkele maanden geleden startte de afstandstolkendienst bij het CAB. De afstandstolkendienst wordt mee gecoördineerd door een stuurgroep met vertegenwoordigers van het CAB, Fevlado, de VDAB, het VAPH en het KOC. We werken allemaal goed samen! Dus ik kan besluiten dat er een goede evolutie is tot nu en dat in deze tijden van economische crisis. DN: Wat moeten volgens jou de prioriteiten omtrent afstandstolken zijn voor Fevlado in de volgende jaren? Filip: Er is nog heel veel werk te doen. Het bestuur heeft beslist dat dit één van de prioriteiten van Fevlado blijft voor 2013. Ik geef een paar aspecten: Nadenken op lange termijn 1. Het experiment duurt maar twee jaar, hé. Een afstandstolkendienst is zeker niet goedkoop, wat zal er na die 2 jaar gebeuren? Ik wil dat de Dovengemeenschap hier niet hetzelfde moet ervaren als in Canada. Daar was er ook een proefperiode. De Canadese Dovengemeenschap was heel tevreden hierover. Maar toen de proefperiode voorbij was, werd het niet verdergezet omdat men blijkbaar geen oplossing vond. Canadese doven zijn nu heel geërgerd. Dus wij moeten nu reeds goed voorbereiden voor later na het experiment … Financiële tussenkomst voor de gebruiker 2. Onderhandelen met de overheid over een tussenkomst voor de aankoop van een beeldtelefoon, software,… De Vlaamse overheid is nu bereid een tussenkomst te subsidiëren alleen voor de software. Maar een gemiddelde dove persoon heeft een beeldtelefoon, software, een mobiele beeldtelefoon (zoals bv ipad), een smartphone,… nodig. Ik begrijp wel dat de overheid liever afwacht tot na het experiment en daarna kunnen wij samen zien met welke tussenkomst de overheid dove personen kan steunen. Fevlado stelt het voorzien van een forfaitair bedrag voor. Sociaal tarief internet 3. We moeten ook bekijken of doven beter een sociaal tarief voor het internet krijgen. Om via afstandstolken vlot te kunnen communiceren, heb je een goede internetverbinding (dus hoge kwaliteit en voldoende snelheid) nodig. Als blijkt dat de goedkoopste internetverbinding onvoldoende is en dat doven dus duurdere internetabonnementen moeten nemen, dan zal Fevlado ervoor pleiten dat doven net zoals horende burgers een internetabonnement betalen maar dat ze geen duurder abonnement moeten betalen voor een betere internetverbinding. Dus

4

DN 1 2013.indd 4

hierover zullen we ook moeten onderhandelen met de overheid. Doven bewust maken 4. Voor veel doven is afstandstolken uiteraard totaal nieuw, daarom is er nog veel sensibilisering nodig. Dankzij het 2e project via Cera-subsidie geven wij lezingen bij dovenclubs en wij hebben ook een nieuwe website gelanceerd, nl. www.afstandstolkenvgt.be Het is heel belangrijk dat de doven effectief gebruik maken van het afstandstolken en dat zoveel mogelijk. Als na het experiment blijkt dat de doven er heel weinig gebruik van maken en hiervoor geen goede reden is, dan zal de overheid wellicht bedenkingen hebben of zij dit verder wil subsidiëren. DN: Vanaf 2013 is er een nieuw project in ziekenhuizen. Kan je hierover meer vertellen? Filip: Ik ben heel blij dat de FOD Volksgezondheid en het UZ Gent veel inspanningen doen om in ziekenhuizen een afstandstolkendienst voor dove patiënten te installeren. Doven kunnen naast live tolken nu ook op een afstandstolkendienst rekenen wanneer het nodig is. Sinds deze maand is er een tolk VGT gevestigd bij het UZ Gent, en een tiental Vlaamse ziekenhuizen en huisartspraktijken kunnen via afstandstolken ook beroep doen op deze tolk. De FOD, de ziekenhuiskoepel Zorgnet Vlaanderen, Fevlado,… moeten alle andere ziekenhuizen aanmoedigen om hierbij ook aan te sluiten. Dus het systeem en de apparatuur moet daar ook geïnstalleerd worden, zodat men toegankelijker wordt voor dove patiënten of bezoekers. Er is nog veel sensibilisering nodig. DN: Zijn er nog andere toekomstwensen? Filip: Jazeker, er zijn er nog veel. Hier een paar voorbeelden - De afstandstolkendienst bij het CAB, bij Directeye en bij de ziekenhuizen hebben allemaal een verschillend systeem en zij zijn niet allemaal compatibel. Dat kan toch niet! Horende mensen kunnen elkaar bellen via verschillende telefoonmaatschappijen, verschillende merken van toestellen,… Het maakt niet uit. Het wordt hoog tijd dat doven elkaar kunnen bellen met gelijk welk softwareprogramma of toestel … Afstandstolkendiensten in het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten werken af en toe samen, bijvoorbeeld als er een wachtrij is. Dan wordt automatisch doorverbonden en doorgeschakeld naar een ander afstandstolkendienst. Dus het zou mogelijk zijn dat bijvoorbeeld CAB en Directeye gaan samenwerken zodat er een minder lange wachtrij is. Ik weet wel dat dit nu momenteel bij de EUD besproken wordt en dat er nieuwe richtlijnen worden gemaakt en voorgesteld aan de Europese Unie.

Dovennieuws 2013 nr.1

13/12/12 11:01

- Johan Verstraete, een dove ondernemer, heeft veel inspanning gedaan voor zijn bedrijf. Ik hoop dat dit bedrijf verder blijft groeien. Hij is zoals andere dove zelfstandigen een rolmodel voor jonge doven, die interesse hebben om als zelfstandige aan de slag te gaan. - Momenteel gebruiken ongeveer 750 unieke dove gebruikers Teletolk en 1500 unieke doven tolken. Ik hoop dat deze 1500 doven allen ook de afstandstolkendienst gaan gebruiken. Dus

zij moeten zeker eerst bewust gemaakt worden van het belang en de voordelen van afstandstolken. Dove mensen zijn ook niet gewoon om te telefoneren, dus ze moeten eerst nog ‘telefoonbewust’ gemaakt worden. - Via Teletolk kunnen horende mensen niet bellen naar doven, dus er is maar communicatie in één richting. Ik hoop dat horende mensen later ook weten dat ze zelf naar dove mensen kunnen bellen via afstandstolken!

Interview met Johan Verstraete, DirectEye DN: Wat vond je zo fantastisch aan afstandstolken? Johan: Het gaf me eindelijk de vrijheid om zelf te communiceren via telecommunicatie. Altijd en overal, wat vroeger onmogelijk was.

Johan Verstraete was de eerste persoon die met het idee van afstandstolken in Vlaanderen kwam aanzetten. Nu is hij zaakvoerder van DirectEye, een sociale onderneming die afstandstolken in VGT (DirecTolk) en LSFB (DirectInterprète) aanbiedt. Dovennieuws: Johan, hoe kwam je voor het eerst in aanraking met afstandstolken? Johan: Ik leerde het systeem kennen toen ik in de Verenigde Staten studeerde. Daar hebben dove en slechthorende mensen meer recht op videotolkminuten voor toegankelijke telecommunicatie. Dit alles wordt gefinancierd door de telecombedrijven. Dus zonder overheidssubsidies. Dat is toch een mooi voorbeeld hoe bedrijven en diensten zichzelf toegankelijk maken uit respect voor personen met een handicap.

DN: Hoe kwam je op het idee om ook werkelijk een afstandstolkendienst op te richten in Vlaanderen? Johan: Toen ik terug kwam van de Verenigde Staten miste ik die vrijheid die ik kende. En dus wou ik het zelf proberen en gelukkig heb ik een goed team die me al lang steunt zoals Glen Gross die ons al bijna 3 jaar belangeloos adviseert, meedenkt, meewerkt aan het project. En ook niet te vergeten Benoit Seutin en Jeremy Miesse die me ondersteunen voor Wallonië. We zijn allemaal doven. En ja, DirectEye opereert nationaal. Het AWIPH in Wallonië heeft onze beeldtelefoon “VidEye” en onze “DirectWork” videotolk minuten abonnement goedgekeurd omdat we in Wallonië hiervoor wel een erkenning gekregen hebben. In Vlaanderen gaat het wat moeilijker, want alle ogen staan nu gericht op het CAB die dankzij Europese en Vlaamse subsidies gratis kan werken tijdens een testperiode van 2 jaar. Ik vraag me enkel af wat er gaat gebeuren na 2 jaar? Moeten de doven en slechthorenden dan toch zelf betalen? DirectEye kiest voor een ander systeem, namelijk dat de bedrijven en openbare diensten zelf verantwoordelijk moeten zijn voor toegankelijkheid zodat doven niet uitgesloten worden van deze dienstverlening (zoals het gevraagd wordt in het VN Verdrag inzake rechten van personen met een handicap) DN: Hoe ben je er dan aan begonnen? Johan: Ik deed eerst onderzoek in het buitenland waar deze diensten al bestonden zoals in de Verenigde Staten, Zweden, Frankrijk en Engeland. Na lang onderzoeken beslisten we om samen te werken met een kwaliteitsvolle en bekende provider

Meer info kan je vinden op www.directeye.be DirecTolk (VGT) callcenter is open : Dinsdag : 9:00 - 12:00 Woensdag : 9:00 - 12:00 Donderdag : 9:00 - 12:00 Naargelang er klanten bijkomen zullen die uren uitgebreid worden. We voorzien binnenkort een verhoging naar 20 uren per week. Hoe meer klanten er intekenen – hoe meer uren bereikbaarheid we kunnen inzetten van onze dienst DirecTolk. Je moet je niet inschrijven voor DirectWeb, je kan bedrijven “bellen” via een hyperlink. De bedrijven moet dan wel klant zijn bij ons. Vraag je bank, telecomprovider, verzekeringsmaatschappij, gemeente, ziekenhuis, openbare dienst, dokter, enz. om toegankelijk te zijn via DirectWeb. Voor DirectWork moet je werkgever bij ons inschrijven. Je kan het inschrijvingsformulier bij www.directeye.be downloaden.

Dovennieuws 2013 nr.1

DN 1 2013.indd 5

5

13/12/12 11:01

in Frankrijk – het was wel niet de goedkoopste maar we kozen bewust voor kwaliteit omdat de doven daar veel beter mee geholpen zijn. Die provider werkt met veel bekende callcenters over heel Europa en de Verenigde Staten. Zij werken volgens de goedgekeurde standaard van ITU en EC namelijk de ETSIstandaard. Bij DirecTolk hanteren we zeer hoge standaarden en verzekeren we dat we enkel en alleen met de beste afstandstolken werken. DN: Gebruik je zelf vaak afstandstolken? Johan: Zoveel als ik kan, maar nog niet zoveel als ik zou willen. Ons budget is zeer beperkt want we krijgen geen financiële steun van de Europese of Vlaamse overheden zoals het CAB. DN: Met welke aandachtspunten moeten dove gebruikers zeker rekening houden zodat het afstandstolken zo vlot mogelijk verloopt?

Johan: Ze moeten de tolk informeren, ze moeten duidelijk vertellen wie ze gaan opbellen en uiteraard vertellen wie ze zijn. Kijk ook naar het licht, de lichtbron mag niet schijnen in de camera. En je draagt best een neutraal T-shirt, hemd, trui of jurk. Iets met een druk bloemenmotief zou alleen maar storend zijn. Heel belangrijk is dat je je moet voorbereiden op het gesprek, schrijf even op wat je zeker wilt weten of zeggen. DN: Wat zijn de grootste fouten die dove gebruikers maken als ze beroep doen op een afstandstolk? Johan: Zichzelf niet voorstellen, zo weet de andere kant niet met wie ze te maken hebben. De dove persoon moet eraan denken dat de horende persoon aan de telefoon hem niet kan zien (de tolk kan hem wel zien) … dus de dove persoon moet meer informatie geven aan de “telefoon” via de tolk. DN: Bedankt voor dit interview Johan: Graag gedaan!

Interview met Dennis Deschildre, CAB afstandstolkendienst Het CAB begon in oktober een afstandstolkendienst Vlaamse Gebarentaal. Met de steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Departement Welzijn, kan het CAB tijdens bepaalde uren enkele afstandstolken ter beschikking stellen van de Vlaamse doven. Deze afstandstolkendienst is ‘experimenteel’, wat betekent dat dit project na 2 of 3 jaren geëvalueerd zal worden en dat de overheid dan hopelijk gestructureerde financiering zal voorzien. Het CAB kon binnen dit project ook een dove medewerker aanstellen. Dennis Deschildre is de contactpersoon voor de afstandstolkendienst. Hij is nu al enkele maanden aan het werk, dus wou Dovennieuws hem graag enkele vragen stellen. Dovennieuws: Dennis, wat is precies jouw taak bij de afstandstolkendienst van het CAB? Dennis: Ik ben aangeworven als ICT medewerker en coördinator van de afstandstolkendienst. Mijn jobinhoud is dus het opvolgen van deze dienst. Ik zorg voor de inschrijving van de gebruikers: ze krijgen een login en wachtwoord, zodat ze gebruik kunnen maken van de afstandstolkendienst. Wanneer de gebruiker problemen ondervindt, bied ik ook de nodige support. Dit kan via e-mail en ooVoo. Voor sommige problemen, moet ik ter plaatse gaan, bv. bij moeilijkheden met de firewall van grote instellingen. De financiële coördinatie tenslotte gebeurt door de directie van het CAB. DN: Wat zijn de vaakst voorkomende vragen die je van dove klanten krijgt? Dennis: Er is niet echt 1 vraag die er uitspringt. De enige vraag die ik dagelijks hoor, is de vraag om deel te kunnen nemen aan het project. DN: Is het een voordeel voor deze job dat je ook doof en gebarentalig bent? Appreciëren de mensen dit? Dennis: Dit is een groot voordeel! Op het CAB werkten tot nu toe enkel horende personeelsleden en een slechthorend personeelslid. Dirk De Witte, de directeur, kent wel Vlaamse Gebarentaal. Door mijn aanwerving maakt het CAB zijn dienstverlening ook toegankelijker voor de dovengemeenschap. Ik heb dagelijks contact met de gebruikers van de afstandstolkendienst. Omdat ze met mij kunnen communiceren in Vlaamse Gebarentaal, zijn er ook voor hen geen communicatiebarrières.

6

DN 1 2013.indd 6

DN: Wist je voordat je aan deze job begon al iets over afstandstolken? Dennis: Ik had vernomen dat deze dienst in Vlaanderen zou opgericht worden en volgde alle ontwikkelingen hierover op de voet, via Fevlado en tolken. Ik wist dat men in de Scandinavische landen al langer bezig waren met afstandstolken en dat deze dienst veel meer voordelen bood dan bijvoorbeeld Teletolk. DN: Wat vind je zelf het grootste voordeel aan afstandstolken? Dennis: Het grootste voordeel is natuurlijk de toegankelijkheid van informatie. Alle horende mensen kunnen via de telefoon op een vlotte en efficiënte manier informatie inwinnen. Voor het bestaan van de afstandstolkendienst, moesten wij beroep doen op Teltolk of op e-mailverkeer. Deze manier van communicatie is voor ons niet zo efficiënt, omdat ze via geschreven communicatie gebeurt. Je moet ook via e-mail vaak langer wachten op een antwoord. Via de afstandstolkendienst kunnen wij nu ook communiceren in onze moedertaal, via een tolk VGT. Een bijkomend voordeel is natuurlijk ook dat je voor een gesprek van 10 tot 30 minuten niet meer op zoek moet gaan naar een live-tolk, maar dat je gewoon gebruik kan maken van de afstandstolken dienst. DN: Gebruik je zelf vaak een afstandstolk?

Dovennieuws 2013 nr.1

13/12/12 11:01

Dennis: Ik maak dagelijks gebruik van een afstandstolk. Vroeger gebruikte ik sporadisch de dienst Teletolk, maar de afstandstolkendienst biedt een grote meerwaarde ten opzicht van Teletolk. Ik besef ook heel goed dat alle informatie nu voor ons Doven toegankelijk wordt. We kunnen net als alle andere burgers gewoon telefonisch contact opnemen met bedrijven, privé personen, een helpdesk, … DN: Wat vind je de belangrijkste aandachtspunten waarop dove gebruikers zeker moeten letten? Dennis: Er zijn een aantal aandachtspunten. Ten eerste moet de gebruiker zorgen voor een webcam van goede kwaliteit en een goede internetverbinding. Hij moet ervoor zorgen dat hij goed in beeld zit wanneer hij gebaren maakt, zodat hij goed zichtbaar is voor de tolk. Om deze zichtbaarheid te verzekeren is ook voldoende belichting nodig. Dit zijn aandachtspunten voor de technische kant van de zaak. Daarnaast is het ook heel belangrijk om de horende persoon waarmee je contact opneemt bewust te maken van het feit dat je gebruik maakt van een afstandstolk om te telefoneren. Wanneer je een gesprek start, stel je je dus best even voor en zeg je dat je belt via een tolk Vlaamse Gebarentaal. Op die manier creëer je een groter bewustzijn bij je horende contactpersoon en zal de communicatie enkel verbeteren, aangezien hij dan meer begrip heeft voor de situatie en dus geduldiger zal zijn. Hij zal begrijpen dat er een tolkproces aan de gang is.

DN: Er is momenteel een grote vraag naar tolken VGT in het onderwijs, hoe kunnen tolken overtuigd worden om met afstandstolken te beginnen? Wat zijn de voordelen om aan de slag te gaan als afstandstolk? Dennis: Een afstandstolk komt dagelijks in contact met de gebruikers. Dat betekent dat de tolk op korte tijd heel wat ervaring kan opbouwen. Dit houdt in dat de tolkvaardigheid zal stijgen, zowel wat betreft gebaren-als stemtolken. Een afstandstolk heeft ook als voordeel dat hij geen tijd meer verliest door zich te moeten verplaatsen van de ene naar de andere opdracht. Bovendien hebben afstandtolken een flexibel werkschema. DN: Wat kan er volgens jou nog verbeteren aan de huidige afstandstolkendienst? Dennis: De afstandstolkendienst in Vlaanderen staat nog in zijn kinderschoenen. We moeten nog door een leer-en groeiproces en al de kinderziektes overwinnen. We moeten ervoor zorgen dat we nu een mooie basis leggen om de dienst in de toekomst verder te kunnen uitbouwen. Voor mij persoonlijk is het natuurlijk een streefdoel om de openingsuren uit te breiden. Zorgen dat er een verhoogde permanentie is van de tolken, zodat de dienst van maandag tot vrijdag geopend kan zijn en naar de toekomst toe ook ’s avonds en in het weekend. DN: Bedankt voor het interview!

Interview met afstandtolken Zowel het CAB als DirectEye kan beroep doen op een aantal afstandstolken Vlaamse Gebarentaal. Deze tolken zijn nu al een aantal maanden aan de slag als afstandstolken en ze hebben er ook een opleiding door buitenlandse experten opzitten. Reden genoeg om hen enkele vragen voor te schotelen.

Interview met Ann Smets, afstandstolk Dovennieuws: Sinds wanneer ben je actief als afstandstolk? Ann: In april 2011 ben ik gestart in het eerste project rond afstandstolken van Fevlado en Cera. Het project voorzag een testgroep met een 10-tal dove gebruikers. Iedere donderdagnamiddag was ik beschikbaar in het callcenter zodat de Dove gebruikers gebruik konden maken van de service. DN: Waarom heb je besloten om ook als afstandstolk te werken? Ann: In eerste instantie was het een samenwerking tussen Fevlado, het CAB en DirectEye. Ik werd als instanttolk ingeschakeld om mee te werken als afstandstolk. In april 2012 startte het CAB een testgroep op voor een tweetal weken. Ik heb mij onmiddellijk kandidaat gesteld om aan dit project mee te werken omdat ik al een positieve ervaring had bij het eerste project. DN: Wat vind je zelf de voordelen van het afstandstolken voor een tolk VGT? Ann: Een van de voordelen is dat je je niet moet verplaatsen. Een ander voordeel is dat je een hele dag andere gezichten ziet en verschillende onderwerpen mag tolken. In tegenstelling tot het live-tolken tolk je hier ook af en toe gezellige familiepraatjes. Als afstandstolk heb je vaste uren, wat zeer aantrekkelijk is. Je bent zeker dat je maandelijks kan rekenen op een vast inkomen. DN: Wat raad je andere tolken VGT aan die erover twijfelen om als afstandstolk te werken? Ann: Een leuke job met veel afwisseling en een vast inkomen zijn zeer aantrekkelijk. Er is veel meer interactie tussen de klant

en de horende partij, terwijl je bij het live tolken vaak in de situatie komt dat het bijna enkel gebarentolken is. Bij het afstandstolken komen ook de vaardigheden van stemtolken aan bod. Ook alle kleine aspecten zoals kleine geluiden die de horende partij maakt in je mimiek weergeven zijn belangrijk. DN: Wat zijn de nadelen voor de tolk bij het afstandstolken? Ann: Dat de dove gebruikers nog niet goed weten hoe ze moeten omgaan met het afstandstolken: Bijvoorbeeld eerst zichzelf voorstellen, korte info doorgeven over wat het gesprek zal gaan en bij het effectieve telefoongesprek hun naam vermelden. Als tolk mag je je enkel toespitsen tot het vertalen, terwijl er eigenlijk nog veel feedback gegeven moet worden aan de dove gebruiker hoe het werkt. Dit is niet echt een nadeel, maar het vergt toch een zekere extra inspanning. DN: Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten waarop een dove gebruiker zeker moet letten om de kwaliteit van het afstandstolken te verbeteren? Ann: Zich niet in een drukke plaats begeven. Achtergrondlawaai is zeer hinderlijk om kwalitatief te kunnen vertalen. Drukke achtergronden (flikkerlichten, tv op de achtergrond,…) kunnen ook best vermeden worden. Een dove gebruiker moet zelf eerst zijn naam vermelden als hij in contact komt met de horende partij en erbij vermelden dat hij via een tolk VGT belt. DN: Onlangs volgden jullie een training georganiseerd door Fevlado en gegeven door Deense experts. Wat zijn de belangrijkste punten die je voor jezelf hebt onthouden? Ann: Dat we goed bezig zijn in Vlaanderen!!! We hebben er wel veel van bijgeleerd. Bijvoorbeeld onze houding, hoe je concentratie verbeteren, stemgebruik, standaardzinnen gebruiken, …

Dovennieuws 2013 nr.1

DN 1 2013.indd 7

7

13/12/12 11:01

DN: Er is momenteel een grote vraag naar tolken VGT in het onderwijs, hoe kunnen tolken overtuigd worden om met afstandstolken te beginnen? Ann: Tolken in het onderwijs is natuurlijk ook zeer belangrijk, maar enkele tolken meer bij het afstandstolken zou ook zeer nuttig zijn. We streven naar een goede dienstverlening die toegankelijk is op alle werkdagen tijdens de kantooruren. Een avond per week is de dienst van het CAB ook geopend. Later kan dit nog uitgebreid worden.

DN: Wat zijn de nadelen voor de tolk bij het afstandstolken? Afstandstolk: Ik zie het niet echt als een nadeel maar het is wel belangrijk dat je als tolk ook de live settings blijft tolken, dit om meer ervaring op te doen en als extra oefening want afstandstolken is toch iets helemaal anders dan live tolken. Doordat de gebruikersgroep erg divers is kan het gebeuren dat je niet iedereen kent. Dit vraagt dan ook even wat inwerktijd en kan in het begin wat onduidelijkheden geven maar dat loopt meestal snel los.

DN: Bedankt voor dit interview!

DN: Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten waarop een dove gebruiker zeker moet letten om de kwaliteit van het afstandstolken te verbeteren? Afstandstolk: De website die reeds voorzien is is zeer duidelijk en omvattend. Het is dus belangrijk dat de gebruikers op de hoogte zijn van alle zaken die hierop vermeld staan. Daarnaast gebeurt het wel vaker dan de gebruiker zich vergeet voor te stellen of vergeet te vermelen dat het gesprek via een afstandstolk loopt. Dit kan problemen geven die vermeden kunnen worden. Het is wel een begrijpelijke fout aangezien dit allemaal nieuw is, werken met het systeem, een tolk op het scherm, telefoneren, …

Interview met enkele afstandstolken DN: Waarom hebben jullie besloten om ook als afstandstolk te werken? Afstandstolk: Toen het CAB op zoek ging naar tolken voor dit project was ik vrij om me hiervoor te engageren. Daar bovenop vond ik het ook zeer interessant om mee te werken aan een nieuw project. Het idee om te kunnen tolken voor verschillende mensen in verschillende settings vond ik zeker een pluspunt. Het biedt de mogelijkheid om veel te groeien als tolk op een korte tijd. Het is dus op hetzelfde moment een mooie kans en een uitdaging. DN: Wat vind je zelf de voordelen van het afstandstolken voor een tolk VGT? Afstandstolk: Het feit dat de verplaatsing zich beperkt tot het heen en weer rijden naar de afstandstolkendienst is positief, geen files, geen stress om op tijd op de volgende opdracht te geraken, … Daarnaast ben je ook zeker van een vast maandelijks inkomen. Geen annulaties of wisselende uren. Je hebt contact met een zeer diverse groep gebruikers en je komt ook in aanraking met een ruime setting. DN: Wat raad je andere tolken VGT aan die erover twijfelen om als afstandstolk te werken? Afstandstolk: we denken dat het belangrijk is dat de tolken de kans krijgen om het eens te proberen. Dit al dan niet onder begeleiding zodat men iemand heeft om op terug te vallen. Sla niet in paniek als het niet van de eerste keer lukt, uiteindelijk is er een reden waarom men in Denemarken eerst een opleiding van 1 week heeft voordat men start met afstandstolken.

DN: Onlangs volgden jullie een training georganiseerd door Fevlado en gegeven door Deense experts. Wat zijn de belangrijkste punten die je voor jezelf hebt onthouden? Afstandstolk: Zij wisten ons er vooral op te wijzen dat dit helemaal niet gemakkelijk is en gaven ons enkele tips om dit op lange termijn vol te kunnen houden. Of je nu de ene oproep na de andere hebt of een rustige dag, beide zijn erg vermoeiend want je moet er wel zijn en je moet alert blijven. Men gaf ons ook de tip om niet in te gaan op persoonlijke gesprekken tijdens wachttijden om zo niet te vermoeid te geraken voor de opdracht nog moet beginnen. Algemene tip: denk aan je gezondheid! DN: Er is momenteel een grote vraag naar tolken VGT in het onderwijs, hoe kunnen tolken overtuigd worden om met afstandstolken te beginnen? Afstandstolk: we denken dat iedere tolk dit voor zichzelf moet uitmaken maar ik zou zeggen probeer het gewoon eens. We merken dat alle tolken die hier werken het wel erg graag doen en dat is voor mij de beste referentie aangezien het gaat om een diverse groep tolken. DN: Bedankt voor dit interview!

Vanaf januari afstandstolken VGT beschikbaar in een aantal ziekenhuizen en huisartspraktijken Vanaf januari 2013 zal een tolk Vlaamse Gebarentaal aan de slag gaan in het UZ Gent. Deze tolk zal via afstandstolken ook ter beschikking staan van bepaalde andere ziekenhuizen en huisartspraktijken in Vlaanderen. De deelnemende ziekenhuizen zijn UZ Gent; ZNA Antwerpen; Sint Lucas, Gent; AZ Groeninge, Kortrijk; AZ Sint Jan, Brugge; CHU Brugmann, Brussel; CHU Saint-Pierre, Brussel; UZ Gasthuisberg, Leuven. De deelnemende huisartspraktijken zijn Huisartsenpraktijk Heirnis, Gent; Medikuregem, Brussel; MH Colin, Antwerpen; PC Sint Jozef, Kortenberg; UG Nieuw Gent; WGC De Sleep, Gent. De bedoeling is dat later ook andere ziekenhuizen uit heel Vlaanderen en Brussel bij deze afstandstolkendienst zullen aansluiten. Fevlado juicht dit initiatief, gesubsidieerd door de FOD Volksgezondheid, en ook de inspanningen van het UZ Gent toe. Deze instanties en Fevlado zullen nu samen verder overleggen over de aanpak van de sensibilisatie van dove mensen en ook van andere ziekenhuizen. Binnenkort staat er meer informatie over de procedure voor de tolkaanvraag en andere interessante informatie op de website van Fevlado en de website van de ziekenhuizen die toegankelijk zullen zijn via afstandstolken VGT.

8

DN 1 2013.indd 8

Dovennieuws 2013 nr.1

13/12/12 11:01

Het belang van VGT in de opvoeding van dove kinderen De cel belangenbehartiging van Fevlado start dit jaar met een project rond informatie voor ouders van dove kinderen. In januari heeft een studiedag plaats rond visuele communicatie met dove baby’s. Meer hierover vind je elders op deze pagina’s. In 2012 publiceerden we al 2 gesprekken met onderzoekers die rond dit thema werken tijdens hun doctoraat – Stefan Hardonk en Liesbeth Matthijs - en in deze editie vind je het derde in de reeks. Kimberley Mouvet presenteerde haar onderzoek al tijdens de workshop die de Taalgroep VGT van de Lessius hogeschool in Antwerpen in 2012 organiseerde rond bilingualisme en ook tijdens de studiedag van Fevlado-Diversus vorig jaar over dove ouders met horende kinderen en VGT als thuistaal. Haar doctoraatsonderzoek is nog niet afgewerkt, maar de cel belangenbehartiging vroeg toch al naar haar bevindingen tot nu toe.

DN : Hoe ga je te werk? Kimberley: 14 jonge dove kinderen worden op de leeftijd van 6, 9, 12, 18 en 24 maanden gefilmd in interactie met hun moeder. Daarnaast wordt ook op elk van die momenten een interview afgenomen van de moeder. Vanaf 9 maanden krijgt die ook een lijst waarop ze zelf de vooruitgang van het taalgebruik – Nederlands en VGT - moet invullen. Zo probeer ik na te gaan wat de rol van visuele communicatie nu exact is voor jonge dove kinderen met een cochleaire inplant. De groep is zeer divers samengesteld : er zijn kinderen met weinig en veel gehoorverlies, met en zonder CI, ouders die geen VGT willen gebruiken, ouders die een cursus VGT hebben gevolgd,…

DN: En hoe ver staat je onderzoek? Kimberley: Er zijn al 3 deelonderzoeken klaar waarvan de resultaten binnenkort worden gepubliceerd. Een eerste betreft een casestudie: Een mama communiceert met haar doof kind zowel in het Nederlands als met visuele elementen, tot het kind 10 maanden oud is en geïmplanteerd wordt. Vanaf dan spreekt de mama haar kind veel meer toe en vermindert ze het gebruik DN: Hoe kwam je in aanraking met VGT en hoe leidde dit tot van visuele elementen drastisch. Op de leeftijd van 18 maanden je onderzoek? blijkt uit de testen dat de taalontwikkeling sterk vertraagt, maar Kimberley: Ik kwam tijdens mijn studies Taal- en Letterkunde dat de VGT toch sneller doorgroeit en groter wordt dan het aan de universiteit van Gent in contact met VGT via de introducNederlands. In de casestudie gaat de mama dus van bimodale tielessen van Mieke Van Herreweghe. Na mijn studies startte communicatie naar monomodale communicatie. Maar dan ik mijn doctoraat waarin ik meewerk aan het onderzoek ‘Wat merkt ze dat de interactie met haar kind vermindert, er weinig met gebarentaal? Een longitudinaal dialoog en connectie meer is, en ze onderzoek naar de intersubjectieve schakelt opnieuw over op bimodale “Nederlands en VGT zijn gelijkwaardige talen, ontwikkeling en taalontwikkeling bij communicatie. We zien dus dat er maar er is een verschil in hoe ze gewaardeerd jonge dove kinderen met een CI’. In rond het tijdstip van implantatie een worden, welke status ze hebben. Dat verklaart dit onderzoek wordt bekeken hoe verandering optreedt in communiook waarom meertaligheid bij gesproken talen de communicatie tussen moeder en catiepatronen. Maar die lijken zich gewaardeerd wordt en geen probleem vormt, kind verloopt. Ook Liesbeth Matthijs wel te herstellen na verloop van tijd. en meertaligheid gesproken taal/gebarentaal werkt hier aan mee: zij richt zich op Toch blijkt dat het kind daardoor een steeds opnieuw in vraag wordt gesteld.” de kwaliteit van de interactie tussen achterstand oploopt in woordenmoeder en kind en de rol van visuele schatontwikkeling (zowel voor VGT communicatiestrategieën hierin, ik als voor Nederlands). bestudeer de invloed van communicatie op de taalontwikkeling van het kind. Ik plan het einde van DN: Wat houdt het tweede deelonderzoek in? mijn doctoraat in oktober 2013. Kimberley: Dat is een vergelijking tussen 2 ouders, één van de 2 is de mama uit de net besproken casestudie. De 2e ouder DN: Wat onderzoek je dan precies? heeft geen communicatie met haar doof kind tot het moment Kimberley: Ik bestudeer de taalontwikkeling, zowel van het van implantatie. Ze verwacht dat haar kind met een CI horend is Nederlands als van VGT, van jonge dove kinderen met (meestal) en gebruikt vanaf de implantatie enkel Nederlands. De comeen CI. Ik bekijk die taalontwikkeling als een wederzijds proces municatie verloopt zeer slecht en de moeder verlaat het kind op tussen moeder en kind; de taal ontwikkelt zich in en door het moment dat dat 18 maanden oud is. Wanneer de interacinteractie tussen die 2. En dan is het dus belangrijk te kijken welk tiepatronen werden vergeleken met wat deze mama’s vertelden taalaanbod een doof kind krijgt en welke invloed dat heeft op tijdens het interview, bleek dat de verandering in de interactie zijn of haar taalontwikkeling. Ik ging er in het begin van uit dat (1ste mama naar meer monomodale interactie; 2de mama moeders kozen voor Nederlands óf VGT in de communicatie met naar interactie) samen voorkwam met een sterkere nadruk van hun dove kind. Maar tijdens het onderzoek bleek al snel dat de het medische discours in hun eigen verhaal. Deze studie toont horende moeders een soort tussentaal hanteren omdat ze ofwel duidelijk aan dat artsen goed moeten beseffen welke invloed ze onvoldoende VGT beheersen ofwel niet helemaal overtuigd zijn hebben op de manier waarop ouders hun kind bekijken, er mee hoe VGT te gebruiken in interactie met een doof kind. Die ‘tuscommuniceren en dus op de taalontwikkeling van het doof kind. sentaal’ noemen we ‘communicatie met visuele elementen’. DN: Dus de manier waarop de moeder denkt over VGT beDN: En wat wil je met dit onderzoek aantonen? paalt mee de communicatiewijze met haar kind? Kimberley: Ik wil bekijken of visuele communicatie een positieKimberley: Ja, uit de interviews, waarin onder andere gepeild ve invloed heeft op taalontwikkeling, zowel van het Nederlands wordt naar hoe de moeder de doofheid van haar kind beleeft, als van VGT. Visuele communicatie wordt daarbij heel breed kan je afleiden wat de status van VGT is in dat gezin. Een moeder bekeken: het gaat over communicatie waar in een zekere mate die zegt dat ze verwacht dat haar kind zal horen na de implegebruik wordt gemaakt van visueel-gestuele modaliteiten. mentatie, herhaalt wat de arts haar verteld heeft, en ziet dus ook absoluut het nut niet in van het gebruik van VGT. Moeders

Dovennieuws 2013 nr.1

DN 1 2013.indd 9

9

13/12/12 11:01

DN: En wat houdt het derde deelonderzoek in? Kimberley: Dat zijn video-analyses; in de filmopnames wordt gekeken hoe moeder en kind om de beurt communiceren en hoeveel keer na elkaar. Het blijkt dat moeders die geen visuele elementen gebruiken kortere periodes van beurtwisseling hebben met hun kind. Moeders die wel visuele elementen gebruiken, slagen er in om de periodes van beurtwisseling langer aan te houden; de communicatie lijkt daar dus intenser. Dus het lijkt er op dat, als je communicatie met visuele elementen gebruikt,

DN: Wat zijn tot nu toe voor jou de belangrijkste conclusies uit je onderzoek? Kimberley: Wel, we weten dat taalontwikkeling een wederzijds proces is en dat een vlotte band ontwikkelen met je kind een vlotte taalontwikkeling in de hand werkt: ouder en kind werken samen aan die band. We weten ook dat taalontwikkeling een lang proces is, maar dat een goede basis verdere taalontwikkeling echt wel in de hand werkt. Kinderen leren in verschillende situaties, dus is die basis en de goede band van belang, niet zozeer het altijd 100% perfecte voorbeeld geven. Maar we weten ook dat taalontwikkeling vrij complex is als de gehoorstatus van moeder en kind niet overeenkomt. Toch kunnen we nu al wel besluiten dat communicatie met een visueel element gedeelde aandacht én communicatieve productie in zowel gesproken als gebarentaal in de hand werkt en ze zeker niet belemmert. Een goede interactie is dus zeer belangrijk om de taalontwikkeling in goede banen te leiden.

Tunhout - JC De Kempen email: [email protected]

DN: En merk je soms een evolutie binnen die houding ten aanzien van VGT? Kimberley: Vanaf 9 maanden krijgen de moeders een lijst waarop ze zelf de vooruitgang van het taalgebruik – Nederlands en VGT - moeten invullen. Voor het Nederlands vullen alle ouders die in, het gedeelte dat te maken heeft met VGT wordt door de moeders die geen VGT gebruiken opengelaten of soms zelfs doorstreept. Bij sommigen zie je daar een evolutie in en vullen ze ook na verloop van tijd toch het gedeelte met betrekking tot VGT in. Je kunt je afvragen waarom ze dat doen. Merken de moeders dat ‘gebaren’ toch bijdragen aan een betere interactie met hun doof kind? Nederlands en VGT zijn gelijkwaardige talen, maar er is een verschil in hoe ze gewaardeerd worden, welke status ze hebben. Dat verklaart ook waarom meertaligheid bij gesproken talen gewaardeerd wordt en geen probleem vormt, en meertaligheid gesproken taal/gebarentaal steeds opnieuw in vraag wordt gesteld.

dat positief is voor de duur van de gezamenlijke betrokkenheid en voor de totale communicatieproductie van het kind. Dus meer visueel communiceren levert langere dialogen op, meer communicatie en dus meer interactie tussen moeder en kind.

Kortrijk - JW De Haerne email:

die in de gesprekken aangeven geen VGT te willen gebruiken, gebruiken wel communicatie met visuele elementen. Je kan je afvragen waarom? Is het Nederlands dan toch niet voldoende?

DN: Bedankt voor dit gesprek Kimberley! En ook nog… Kimberley Mouvet werkt nu samen met Stefan Hardonk aan een nieuw deelonderzoek: ze willen nagaan of de manier waarop ouders over doofheid denken, zich weerspiegelt in de manier waarop ze communiceren met hun dove kind. Later daarover meer.

Gent - JC De Joker email: [email protected]

Project: “Gelijke kansen voor dove baby’s: recht op volledige informatie voor de ouders “

Brugge - JW Dewitte’s Doordrijvers

De cel belangenbehartiging van Fevlado start een nieuw project rond het recht op volledige informatie voor horende ouders van dove baby’s. Dit project wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid, cel Gelijke Kansen in Vlaanderen, en zal zes maanden duren (december 2012 – mei 2013). De VUB onderzoeksgroep Interpersoonlijke, Discursieve en Narratieve Studies in Psychologie en Educatiewetenschappen (IDNS-PE) zal als partner de wetenschappelijke omkadering voorzien. Het doel van het project is het sensibiliseren en bewust maken van horende ouders en professionelen over de voordelen van het vroeg aanleren van Vlaamse Gebarentaal en het tweetalig en bi-cultureel opvoeden van dove baby’s. Ouders baseren hun opvoedingskeuze vaak op de eenzijdige informatie die ze vanuit de medische wereld krijgen, en die zich voornamelijk op het gehoorverlies focust. Ze krijgen echter weinig of geen informatie over de meerwaarde van Vlaamse Gebarentaal en de Dovengemeenschap in de opvoeding van hun dove kind. Fevlado wil via dit project het belang van het geven van volledige informatie over doofheid vanuit een sociale, culturele en linguïstische dimensie aankaarten. Via getuigenissen van dove jongeren en ouders van dove kinderen over de waarde van Vlaamse Gebarentaal en Dovencultuur in hun leven zal die informatie op een toegankelijke manier verspreid worden. Meer informatie over dit project vind je op www.fevlado.be .

Antwerpen - JC De Vlinder Email: [email protected]

Studievoormiddag: Leren Visueel Communiceren in VGT met Dove Baby’s en Peuters Wat? Deze studievoormiddag wordt georganiseerd naar aanleiding van de publicatie van de nieuwe cursus ‘Leren Visueel Communiceren in VGT met Dove Baby’s en Peuters’. Het boek en de materiaalkoffer die bij de cursus horen worden gepresenteerd.

Waar? Vrije Universiteit Brussel

Wanneer? 25 januari 2013

Wie? Georganiseerd door de Vrije Universiteit Brussel, vzw ‘t Signaal en Fevlado

Programma? Naast de voorstelling van het boek en de materiaalkoffers, zal dr. Margaret Harris (UK) een overzicht geven van het wetenschappelijk onderzoek naar het gebruik van visuele communicatiestrategieën en gebarentaal in de vroegtijdige moeder-kindinteractie. Meer over deze studiedag en hoe je je kan inschrijven vind je op www.fevlado.be

10

DN 1 2013.indd 10

Dovennieuws 2013 nr.1

13/12/12 11:01

Tunhout - JC De Kempen email: [email protected] website: www.piramime.be/jcdk Lokaal: ‘Sociaal - Cultureel Centrum Piramime’ Hendrik Consciencestraat 17 2300 Turnhout Kortrijk - JW De Haerne email: [email protected] website: www.jwdhc.be lokaa: ‘Clubhuis De Haerne’ Kortrijksestraat 70 8501 Kortrijk - Heule Gent - JC De Joker email: [email protected] website: www.jcdejoker.be Lokaal: ‘Dovenclub Gent ’ Stropkaai 38 9000 Gent Brugge - JW Dewitte’s Doordrijvers Email: [email protected] website: www.jwdwd.be Lokaal: DOC Effeta Polderstraat 76a 8310 St Kruis Brugge Antwerpen - JC De Vlinder Email: [email protected] website: www.jcdevlinder.be Lokaal: ‘Madosa’ Haantjeslei 213 2018 Antwerpen.

Bestuur Jong-Fevlado 2013: Er zijn 2 nieuwe kandidaten bijgekomen, het bestuur ziet er als volgt uit: • Voorzitter: Hannes De Durpel • Ondervoorzitter: Sammy Van Landuyt • Secretaris: Dennis Deschildre • Schatbewaarder: Yves Van Acker • Verslaggever: Dora Moens • Bestuursleden: Marieke Kusters, Sara Van Leuven en Davy Van Landuyt.

In deze jongerenkrant:

• Actieplan 2013 • 25 jaar Jong-Fevlado • Sfeerbeelden

WIE ZIJN WE? Voorzitter Hannes De Durpel - verantwoordelijk voor leiden van vergaderingen, contacten met binnen- en buitenland - Ondervoorzitter Sammy Van Landuyt - verantwoordelijk voor overname van afwezigheid voorzitter - Secretaris Dennis Deschildre - verantwoordelijk voor back-up administratie, opvolgen en contacten met binnen- en buitenland - Schatbewaarder Yves Van Acker - verantwoordelijk voor financiën en sensibilisatie (website) - Verslaggever Dora Moens - verantwoordelijk voor verslaggeving van vergaderingen - Bestuursleden Marieke Kusters - Sara Van Leuven Davy Van Landuyt - verantwoordelijk voor activiteiten e.a.

Dovennieuws 2013 nr.1 Jongerenkrant

DN 1 2013.indd 11

11

13/12/12 11:01

Actieplan 2013 Interne activiteiten Jaarlijks organiseren we 10 bestuursvergaderingen. Daarnaast wonen wij ook de General Assembly van EUDY in Berlijn in de maand mei bij. Zoals elk jaar betalen we een vergoeding aan WFDYS en EUDY voor ons lidmaatschap. Met het oude bestuur van 2012 gaan we jaarlijks uit eten. Daarnaast zal er ook een teambuildingsweekend georganiseerd worden voor het bestuur. In 2012 hebben we een nieuwe koepel, WGDY (West-German Deaf Youth), opgericht in samenwerking met de Nederlandse, Waalse en Ierse jongerenfederatie en deze is ook van toepassing voor Duitsland, Engeland, Oostenrijk,… In 2013 is er voorzien dat we een seminarie zullen organiseren in Gent in de zomervakantie. Dit is nog niet 100% zeker maar deze seminarie is bedoeld om de doelen van WGDY meer uit te werken en is ook bedoeld voor netwerking tussen de verschillende internationale jongerenfederaties.

Tussenactiviteiten Met tussenactiviteiten bedoelen we enkel de activiteiten in samenwerking met de lokale jongerenwerkingen/jeugdclubs. We zullen begin 2013 een teambuildingsweekend organiseren met alle bestuursleden van de jeugdclubs. Dit zorgt voor meer samenwerking en overleg. Tijdens deze teambuilding zal er ook nagedacht worden over het aantal tornooien georganiseerd door de jeugdclubs, een betere reclameverspreiding via Jong-Fevlado, een geïntegreerde kalender op de website van JongFevlado,… Uiteraard worden er ook 2 jeugdraden voor de jeugdclubs alleen en een AV voor alle leden georganiseerd. De AV zal in 2013 in Brugge doorgaan in samenwerking met JWDWD. Daarnaast zal er een avond georganiseerd worden waarbij alle kinderclubs worden uitgenodigd zodat Jong-Fevlado kan bekijken wat wij als organisatie voor deze groepen kunnen doen. Dit is vrijblijvend: het is aan de kinderclubs om te beslissen of ze bij ons willen aansluiten. Dit zal vermoedelijk al in januari/februari 2013 gebeuren.

Externe activiteiten Jaarlijks organiseren we aan het einde van de zomer een kamp en dat is voor 2013 van toepassing. Aldus zullen we ook tijdens de WereldDovenDag in Oostende meer actief zijn, op vraag van de jeugdclubs. We hebben vorig jaar ons kandidaat gesteld om in 2014 een EUDY Junior (van 13 tot 17 jaar) Camp te organiseren, in samenwerking met FFSB-Jeunes. Tegen eind december 2012 moet er een COC (Camp Organising Comitee) opgericht worden die deze kamp intens en specifiek zal voorbereiden. 2 mensen van het bestuur zullen leidinggevende functies krijgen binnen de COC. Dora Moens is namens Jong-Fevlado verantwoordelijk voor deze COC. 12

DN 1 2013.indd 12

Dovennieuws 2013 nr.1 Jongerenkrant

13/12/12 11:01