6148. afgiftekantoor GENT X NIEUWS. foto: Laura Hudepohl. Deaf History

België - Belgique P.B. 9000 Gent X P702024 3/6148 afgiftekantoor GENT X

NIEUWS

© foto: Laura Hudepohl

Deaf History

jaargang 87 - nummer 5 tweemaandelijks sept. - okt. 2012 KAFT 5 2012.indd 1

5 30/08/12 08:46

DOVENNIEUWS - Tijdschrift van Fevlado vzw Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties - Jaargang 87 - 2012

NATIONAAL SECRETARIAAT Fevlado vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224.46.76 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected] www.fevlado.be Fevlado-Diversus vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel. 09/228.59.79 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected]

FEVLADO- LEDEBEWEGING: AFDELINGEN EN AANGESLOTEN ORGANISATIES:

AANGESLOTEN DOVENVERENIGINGEN AALST – ‘HOOP IN DE TOEKOMST’ Contact : Roger Van Impe – Calloystraat 32 – 1790 Teralfene, fax 053/68.20.36 ANTWERPEN – ‘MADOSA’ Lokaal en secretariaat: Haantjeslei 213 – 2018 Antwerpen – [email protected] – Tel/Fax: 03.238.56.77 - www.madosavzw.be Afdelingen: Sportafdeling ‘Dosporta’ – Jeugdclub ‘De Vlinder’ – Damesclub ‘Dodocan’ – Ontspanningsclub ‘Dovca’ – 50-plussers ‘ Dosena’ – Toneelclub ‘Andothe’ – Motoclub ‘Domocan MTC’ – Holebiworld ‘Pink’ BRUGGE – ‘NOWEDO’ Lokaal en secretariaat: Polderstraat 76a – 8310 Brugge St-Kruis – Fax: 050/67.34.31 – [email protected] – www.nowedo.be Afdelingen: Sportvereniging ‘KSKD Brugge’ – ‘Mountainbike Club’ – MV Nowedo – Kinderafdeling De Dolfijntjes & – Jeugdclub ‘De witte doordrijvers’ – Cultuuren ontspanning ‘De zeester’ – Damesclub ‘Ladies Only!? – Kompas’ – 55 plussers ‘Nowedo-senioren’ – Kon. Brugse dovenverenigingen – Brugse Gebarenkring

• Vlaamse DovenVerenigingen E-mail: [email protected]

BRUSSEL – ‘TRED’ Secretariaat: Steven Verbeeck - Goudenregenstraat 43 - 2800 Mechelen Contact: voorzitter: [email protected] of secretaris: [email protected] - www.tred.be

• Jong-Fevlado E-mail: [email protected]

EEKLO – ‘DE MEETJESLANDSE DOVENVRIENDEN’ Lokaal: Balgerhoeke 180 – 9900 Eeklo Contact: Raf Reyniers, Urseldorp 6 B2 – 9910 Ursel - [email protected]

• Fevlado-senioren E-mail: [email protected]

GENT – ‘GTG ‘ Lokaal: Stropkaai 38 – 9000 Gent – Fax: 09/343.80.04 – [email protected] – www.gtg-gent.be Secretariaat: Chantal Roose – Begonialaan 15 – 9930 Zomergem Afdelingen: Sportclub ‘KSKD Surdac Gent’ – Kinderclub ‘DoCoclub’ – Jeugdclub ‘De joker’ – Damesclub ‘Gentse damesclub ter doven’ - ‘Cultuur en Vorming’ – Manillenkaarters – Gentse Gebarenkring

• Fevlado “Helen Kellerclub” (HKC) E-mail: [email protected] [email protected] • Fevlado-Ontspanning E-mail: [email protected] Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224 46 76 Fax: 09/329 07 47 • Vlaamse Doven Sportbond vzw (VDSB) E-mail: [email protected] GSM 0478-65 36 96 Verantwoordelijke uitgever: Andre Lathouwers Eindredactie: Nick Mouton Redactie: Nick Mouton, Filip Verstraete, Ilse Wouters, Pascal Mollet, Ludwina Degryse, Natalie Lefevre Lay-out: Ludwina Degryse Administratie abonnementen: Martine Gilen Abonnement: Leden Fevlado: abonnement inbegrepen bij lidgeld. Lidgeld Fevlado is 22 Euro en 15 Euro vanaf het 2de lid van hetzelfde gezin. Niet-leden Fevlado: abonnement 15 Euro Buitenlandse abonnees krijgen Dovennieuws in pdf via mail. Verzending naar het buitenland enkel mogelijk op kosten van abonnee. Reknr: KBC 448-7656581-81 Contact: [email protected]

GENT - Ledeberg – ‘DE VRIENDEN VAN PRIESTER DE L’EPEE’ Lokaal: Van den Heckestraat 39, 9050 Gent-Ledeberg Contact: Thierry Bekaert- Stijn Streuvelslaan 63, 9800 Deinze of per mail: [email protected] - http://www.lepeetjegent.be HASSELT – ‘LIMBURGIA’ Lokaal en secretariaat: Rechterstraat 43 – 3511 Kuringen-Hasselt – Tel/Fax: 011/22.19.14 – [email protected] – www.vzw-limburgia.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Lido-sport’ – Ontspanningsclub ‘De Stille Genieters’ – 55 plussers ‘Limburgia Senioren’ KORTRIJK – ‘DE HAERNE CLUB’ Lokaal en secretariaat: Kortrijksestraat 70 – 8501 Heule – Tel/Fax: 056/36.02.32 – [email protected] – www.dehaerneclub.be Afdelingen: Sportclub – Kaartersclub - Kinderclub ‘Dobbelsteentjes’ – Jongerenwerking – Ontspanningsclub – 55+ - Toneelclub ‘Niemand Perfect’ – Kortrijkse Gebarenkring ‘KGK’ – Stil en Blij Ieper KORTRIJK – ‘DE GETROUWE VRIENDEN’ Contact : Freddy Haghebaert - Toekomststraat 31 - 8581 Avelgem - [email protected] afdelingen : De Vurige Manillers - De Levensgenieters - De Orde van den Vlaschaard NINOVE – ‘DE DENDERVRIENDEN’ Contact : Ann Baten - Affligemstraat 7 - 1742 Ternat - fax: 053/68 29 49 - [email protected] - www.dedendervrienden.be SINT-NIKLAAS – ‘DE WAASVRIENDEN’ Contact : Rony Mets, Wijnstraat 48 - 9170 Sint-Pauwels – fax: 03/777 95 13 – [email protected] TURNHOUT – ‘PIRAMIME’ Lokaal en secretariaat: H. Consciencestraat 17 – 2300 Turnhout – Tel/Fax: 014/42.80.60 – [email protected] – www.piramime.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Kedosport’ – Kaartersclub ‘Kedoka’ - Biljartclub ‘Kebildo’ – Vissersclub ‘Kedovis’ – Kinderclub ‘Kedokids’ – Jeugdclub ‘De Kempen’ – Cultuur- en ontspanningsvereniging ‘Kemados’ – Bezigheidsclub ZOTTEGEM – ‘DE EGMONTSVRIENDEN’ Lokaal: Ontmoetingscentrum Leeuwergem – Gentsesteenweg 306 – 9620 Leeuwergem – [email protected] - http://www.egmontsvrienden.be

Copyright : Overname van artikels is enkel toegestaan na toestemming van de uitgever, en met bronvermelding

Binnenkant kaft voor DN 2012.indd 1

20/06/12 11:08

Beste lezers van Dovennieuws,

VOORWOORD

Ik ben verheugd dat ik als voorzitter van Fevlado-Diversus voor de eerste keer het voorwoord schrijf. Het belangrijkste thema van deze editie is ‘Erfgoed en archief uit onze Dovengeschiedenis’. Herinner je je nog het boek en de DVD ‘Ongehoord Verleden’? Fevlado-Diversus heeft op de Deaf History International Conference in Canada met deze documentaire de tweede prijs in de categorie ‘Sense of Place’ gewonnen van de Ontario Deaf Foundation! Deze prijs wou aandacht geven aan het interviewen van senioren. Dat is belangrijk om het erfgoed van die generatie te bewaren. Jullie kunnen in deze editie van Dovennieuws het verslag van de conferentie van Deaf History International in Toronto, Canada lezen. Maar de Dovengeschiedenis is niet alleen belangrijk voor Fevlado-Diversus, maar ook voor Fevlado, Jong-Fevlado, de dovenclubs, de dovensportclubs,…. Want de Dovengeschiedenis is belangrijk voor iedereen. Ik zal altijd de leuze van de conferentie in Zweden (2009) onthouden: ‘No History No Future!’ Als er geen geschiedenis bijgehouden wordt over de Dovenwereld, bestaat de Dovengemeenschap niet! Kijk naar de verschillende organisaties die al zovele jaren bestaan: zoals Fevlado 35 jaar, JongFevlado volgend jaar 25 jaar, jeugdclub ‘De Vlinder’ 40 jaar, Eeklo 75 jaar, enz… De Dovengemeenschap heeft een rijke geschiedenis. Naast dit thema staan er nog interessante onderwerpen in dit nummer zoals een interview met een dove doktoraatsstudent, het programma van WDD Leuven en de smurfenkrant, oei… ik bedoel de Jongerenkrant. Het WDD-programma vind je trouwens ook op de website, dus je kan het bekijken op je iPad, Smartphone, enz… Weten jullie trouwens dat het dit jaar 300 jaar geleden is dat Abbe de L’Epée geboren werd? De dovenfederatie van Frankrijk organiseert het grote feestjaar 2012 met onder meer een internationaal congres, een Dovencultuurfestival, een groot banket, enz. Meer informatie vind je op blz.9. Natuurlijk verwachten we jullie allemaal op 29 september voor WDD in Leuven! Met twee uitschieters: een lezing en panelgesprek over Deaf Cinema in samenwerking met Visual Box en de tentoonstelling van kunstkring ‘Ogenblik’. Maar er is nog veel meer. Jullie zijn allemaal meer dan welkom! Hugo Platteau, Voorzitter Fevlado-Diversus

Inhoud Thema: Deaf History........................................................................................ 2 Total Conversation en een toegankelijke 112........................................ 8 300ste verjaardag van Priester de l’Epée................................................. 9 Steeds meer dove doctoraatsstudenten: Maartje De Meulder......10 Studienamiddag: de gebarentaalgemeenschap in Adamorobe...11 Deafhood 1.3....................................................................................................12 Afgestudeerde tolken....................................................................................12 Jongerenkrant..................................................................................................13 VGT Doe Mee....................................................................................................17 Werelddovendag 2012..................................................................................18 Dove ondernemers: Dana Theys................................................................22 De allereerste bijeenkomst voor dove zelfstandigen........................23 Computercursussen.......................................................................................24 Sport....................................................................................................................24 Ledenbeweging: Fevlado-senioren viert 10 jarig bestaan..................................................25 Seniorenuitstap: bezoek aan de joodse gemeenschap in Antwerpen.........................................................................................................25 Familienieuws...................................................................................................26 Nieuw bestuur KEMADOS............................................................................26

DN 5 2012.indd 1

18

10

17 Dovennieuws 2012 nr. 5

1

30/08/12 09:46

Thema: DEAF HISTORY De achtste internationale conferentie over Dovengeschiedenis ging door in Toronto, Canada, in de laatste week van juli 2012. Het was georganiseerd door de organisatie “Deaf History International” in samenwerking met het gastland, namelijk de Canadese Culturele Dovenvereniging (Canadian Cultural Society of the Deaf ). De allereerste conferentie van DHI ging door in 1991 in de Gallaudet University in Washington DC in de Verenigde Staten. Sinds dan organiseerde DHI om de drie jaar een conferentie. Het thema van deze editie was: “Telling deaf lives : biographies and autobiographies”. Drie jaar geleden had Fevlado-Diversus twee afgevaardigden gestuurd naar de zevende internationale conferentie, die in Stockholm doorging. Dit was een leerrijke conferentie en daarom stuurde Diversus nu ook twee afgevaardigden naar Toronto: Hugo Platteau, de voorzitter van Diversus, en Filip Verstraete, de coördinator van Fevlado-Ledenbeweging. Fevlado-Diversus had tussen 2001 en 2008 enkele projecten rond geschiedenis en archief. Maar jammer genoeg werd deze werking niet verder gezet, wegens stopzetting van de subsidies. Maar het bestuur heeft nu besloten dat Fevlado-Diversus opnieuw rond Dovengeschiedenis en archivering zal werken. Daarom wilden wij na de conferentie opnieuw enkele initiatieven rond deze thema’s opstarten. Tijdens het congres wilden wij vooral zien hoe de andere dovenorganisaties in het buitenland rond het thema Dovengeschiedenis werken, zodat wij daarna een goede weg voor onszelf kunnen vinden en iets mooi kunnen opbouwen. Op dinsdagnamiddag 25 juli was er eerst een openingsceremonie in het hotel “Westin Harbour Castle”. De locatie was heel mooi, want het was hooggelegen met een prachtig uitzicht op het “Lake Ontario”. Daar leerden we heel wat nieuwe mensen uit

2

DN 5 2012.indd 2

verschillende landen kennen, heel wat nieuwe gezichten voor ons beiden. De voorzitter van de conferentie, Clifton Carbin uit Canada, verwelkomde de deelnemers uit de hele wereld. Hij was verbaasd van de snelle stijging van de inschrijvingen sinds 1991. Er waren deze keer rond de 350 deelnemers die uit 25 verschillende landen kwamen. Er waren ongeveer 60 kandidaten om een lezing te geven, maar uiteindelijk werden er 27 uitgekozen. Wat ons opviel, is dat de deelnemers hoofdzakelijk uit Europa en Noord-Amerika kwamen en daarna pas Japan, Australië en Rusland. Andere regio’s zoals Afrika, Zuid-Amerika en een deel van Azië waren bijna niet vertegenwoordigd. De conferentie zelf startte op woensdag 26 juli. De conferentie had drie keynote sprekers, 21 plenaire sessies, workshops en poster sessies en drie documentaires. Twaalf landen presenteerden op deze conferentie: Australië, België, Canada, Frankrijk, Duitsland, Japan, Nederland, Polen, Rusland, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De onderwerpen van de lezingen op de eerste dag draaiden rond de geschiedenis van poëzie en de geschiedenis door middel van fotografie. Enkele lezingen: “Het leven en het werk van

Dovennieuws 2012 nr. 5

30/08/12 09:46

INTERVIEWS “Het is belangrijk om mensen samen te brengen rond geschiedenis” Interview met John Hay, voorzitter van de British Deaf History Association

Hugo Platteau, de voorzitter van Diversus, en Filip Verstraete, de coördinator van Fevlado-Ledenbeweging. pioniers in Dove Fotografie” en “De stijlen van De ‘Via Poëten” (De’Via staat voor “Deaf View Image Art” of vrij vertaald Dovencultuur/Kunst) , daarna “Verhalen van de continenten” en “Dove pioniers: Individuen die een belangrijke historische impact hadden”. Deze twee laatste thema’s liepen ook door tijdens de andere dagen. Bij de start van de conferentie was de eerste gastspreker Harry G. Lang van de VS. Zijn lezing had als titel “Ontdekkingen in Dovengeschiedenis dankzij biografieën: reflecties over onderzoek en schrijven”. Hij is een gepensioneerde professor van het National Technical Institute for the Deaf van de Rochester Institute of Technology. Harry heeft reeds negen boeken en talrijke artikels geschreven waaronder ook biografische werken. Zijn presentatie ging over het belang van biografisch schrijven en onderzoek en hij deelde met ons zijn ontdekkingen, motiverende verhalen en een verlichtende boodschap over wat we kunnen leren uit biografieën. Het was één van de meest interessante lezingen. Hieronder vind je een paar aandachtspunten van hem: “Geschiedenis is de essentie van talrijke biografieën“ Belangrijke aandachtspunten: Heel wat doven hebben heel wat informatie over het verleden, en hieronder is heel wat waardevol. Maar ondertussen zijn al heel veel doven overleden en zij namen deze informatie mee in het graf. Iedereen moet ervan bewust zijn dat oude doven zo vlug mogelijk gecontacteerd en geïnterviewd moeten worden zodat hun kennis van het verleden behouden blijft. Het is belangrijk dat de Dovengemeenschap zoveel mogelijk informatie verzamelt over belangrijke dove personen, uitvindingen door dove personen, of dove personen die belangrijke resultaten behaald hebben, , zodat wij aan iedereen kunnen tonen dat doven ook alles kunnen, en zo dus rolmodel-

Dovennieuws: Kan je jezelf eens kort voorstellen? Ik kom uit Edinburgh (Schotland) maar werk in Engeland, in Wolverhampton. Ik werk daar als docent aan de universiteit en geef zowel les aan doven als horenden (Deaf Studies) en aan tolken in opleiding (BSL/Engels). DN: Van waar komt je interesse in Dovengeschiedenis? JH: Ik ben zelf al ongeveer 40 jaar erg geïnteresseerd in Dovengeschiedenis. Mijn job als architect combineerde ik met het lesgeven aan de Dovengemeenschap over Dovengeschiedenis. In 1992 heb ik dan de Britse Deaf History Association (BDHA) opgericht (volgens mij de eerste soortgelijke vereniging in de wereld). We kregen veel documentatie toegezonden uit allerlei hoeken en zo is onze collectie stelselmatig gegroeid. Ik ben zelf mede-oprichter en intussen al 25 jaar voorzitter van de BDHA. Onze vereniging telt 285 leden; uit het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada, Noorwegen, België, Australië. We brengen 4 keer per jaar een publicatie (boekje) uit met bijdragen van verschillende auteurs - onze redactie bestaat uit 4 leden. We organiseren ook 2 tot 3 workshops per jaar. DN: Wat vind je van de Dovengeschiedenis in België? JH: In 2006 ben ik zelf in Gent geweest bij Fevlado en heb daar contact gehad met de archivaris. Ik vind de digitale werkmethode zeer goed want het kan niet meer dat men alles voor zichzelf houdt; informatie moet gedeeld en verspreid worden. Het is belangrijk om mensen samen te brengen over dit thema en om de materialen in eigen taal te laten vertalen want teksten op academisch niveau zijn niet voor iedereen weggelegd. In België is het bijvoorbeeld opvallend dat men weinig op de hoogte is van mekaars geschiedenis; in de dovenschool van Woluwe was er bijvoorbeeld veel materiaal maar dat was niet geordend of op een gepaste manier

Dovennieuws 2012 nr. 5

DN 5 2012.indd 3

3

30/08/12 09:46

bewaard (het is natuurlijk een school en die focust vooral op onderwijs). Documenten worden gewoon op een zolderkamer bewaard. DN: Heb je tips voor ons? JH: Het zou goed zijn als er in België een nationale vereniging zou komen die zich zou kunnen bezig houden met de inventarisatie van wat er allemaal bestaat. Het is bijvoorbeeld erg interessant en uniek dat er in het onderwijs linken zijn tussen doven en blinden en autisten. Ook de verhoudingen met het katholieke onderwijs zijn erg interessant. Er zijn in Belgie bijvoorbeeld 4 dove nonnen - het zou interessant zijn om met hen interviews af te nemen. Ook de situatie van horende nonnen die lesgaven, maar geen gebarentaal kenden. België neemt een speciale positie in omdat het een land is waarin 3 talen gesproken worden; het loont de moeite om daarin de plaats van de doven te vinden. Dit is ook interessant in Europees perspectief.

len creëren. Dat is heel belangrijk bij de educatie van dove kinderen en hun horende ouders, en ook voor publicaties. Niet alle boeken van dove schrijvers zijn positief, er zijn enkele slechte voorbeelden, zoals bijvoorbeeld een dove schrijver uit de VS die radicaal tegen Joden, Engelsen en katholieken was. Zijn boeken waren wijd verspreid en werden zelfs door Hitler gelezen, die hem bewonderde. Toen hij informatie verzamelde, was Harry er zelf over verbaasd dat er al zo veel boeken van vroeger hierover bestaan en dat er al zoveel bekwame dove onderzoekers waren. Hij gaf het voorbeeld van een dove onderzoekster die in 1923 bijna een Nobelprijs had gewonnen. Maar zij overleed jammer genoeg op dat moment aan kanker. Haar echtgenoot won uiteindelijk de Nobelprijs. Harry wou deze dove personen eren tijdens zijn lezing. Harry Lang waarschuwde de aanwezigen wel dat men zeker voorzichtig moet omgaan met informatie over het verleden. Het gebeurt heel vaak dat de informatie niet klopt. Hij gaf het voorbeeld van het standbeeld van Abraham Lincoln in Washington DC. Velen zien vingerspellen in de vorm van zijn hand (zie foto) maar dat klopt niet, het heeft niets te maken met vingerspelling of doven. Heel wat informatie klopt niet wegens opeenvolgende mondelinge overdracht. Daarom is het belangrijk dat er via verschillende documenten onderzoek moet gebeuren, dan kan men misschien correcte informatie vinden.

“Gooi oude documenten nooit weg!” Interview met Tomas Hedberg, voorzitter van de Zweedse Deaf History Society

Het standbeeld van Abraham Lincoln in Washington DC. Velen menen er de initialen van zijn naam in ASL in te herkennen. De onderwerpen van de plenaire lezingen op de tweede dag waren : “De geschiedenis van De’Via” en “Een historische roman schrijven”. Op de derde dag konden aanwezigen de volgende lezingen volgen: “Het verband vinden: Onderzoek van het leven van 17de-eeuwse doven” en “Archieven” – “Digitale persoonlijke documenten: de uitdagingen van het bewaren“ en “Verborgen schatten vinden: Hulp bij onderzoek in de bibliotheek en in archieven”.

Dovennieuws: Kan je jezelf eens kort voorstellen? Ik kom uit Zweden en ben voorzitter van de Swedish Deaf History Society (SDHS). SDHS is opgericht in 1993 en bestaat dus 19 jaar. Ik ben zelf van in het begin lid, vanaf 1997 bestuurslid en sinds 2001 voorzitter, dus momenteel 11 jaar voorzitter. Ons doel is om de grote groep van dove personen beter te informeren over het bestaan van dovenscholen, geschiedenis, privéleven, werk, dovenclubs etc. SDHS werkt onafhankelijk van de Zweedse Dovenfederatie SDR, maar beide verenigingen steunen elkaar wel. SDHS heeft een goed contact met de Deense en Noorse Deaf History Societies. Finland heeft wel een museum maar geen eigen vereniging. Er wordt aan informatie-uitwisseling gedaan en we zijn aanwezig op internationale congressen zoals bijvoorbeeld in Canada. DN: Heb je tips voor ons? TH: Het zou goed zijn om ook een Deaf History Society in België op te richten, met als bedoeling om meer geïnteresseerden aan te trekken die dan bijvoorbeeld mee onderzoek kunnen verrichten en expertise uitwisselen. Het is ook belangrijk om een oproep te doen

4

DN 5 2012.indd 4

Op het eind van elke conferentiedag werden er mooie documentaires getoond. Er waren verschillende kandidaturen ingediend, en dus moest er een selectie gebeuren door DHI. Er werden ook een paar prijzen uitgereikt door de organisatie “Ontario Deaf Foundation Documentary Award”. Zo had Fevlado-Diversus ook een documentaire ingediend. We werden geselecteerd en we wonnen zelfs een prijs voor de tweede plaats! Het gaat om onze documentaire “Doofbewustzijn in een historisch perspectief”. Deze documentaire is een montage van interviews over onderwijs, naamgebaren, dovenclubs, dove leiders in sport en lobbywerk en de rol van de broeders in het dovenonderwijs en het sociale leven. Het bevat ook een interview over de dove

Dovennieuws 2012 nr. 5

30/08/12 09:46

naar verschillende clubs en personen dat zij hun oude documenten niet zouden weggooien maar wel zouden overdragen aan het archief van dergelijke vereniging.

“Ook vroeger waren doven geen hulpeloze wezens” Interview met Corrie Tijsseling, een Nederlands bestuurslid van DHI

ervaring tijdens Wereldoorlog II. We zijn heel vereerd met deze prijs! Hugo Platteau, de voorzitter van Fevlado-Diversus, mocht daar de documentaire voor een publiek van meer dan 300 personen voorstellen. Er waren veel enthousiaste, positieve reacties. Deaf History International (DHI) had onze documentaire uit veel kandidaten uitgekozen. Maar het is de organisatie Ontario Deaf Foundation Documentary Award die onze documentaire de prijs gaf voor 2e plaats. Diversus, via voorzitter Hugo, werd op vrijdag 27 juli in Toronto gehuldigd door de heer John Hemingway van deze organisatie. Het bestuur van Fevlado-Diversus is heel fier hierop en wij willen het vroegere team, dat tijdens het project geschiedenis, gesubsidieerd door de Provincie Oost-Vlaanderen, daaraan gewerkt had, nogmaals bedanken voor de mooie resultaten! Op zaterdagavond 28 juli was er nog het afsluitend gala-banket. Tijdens dit feestbanket konden we met anderen nog informatie uitwisselen en bespreken hoe wij in de toekomst verder kunnen samenwerken, en zo dus een netwerk opbouwen. Het bestuur van Deaf History International vertelde tijdens het feestbanket dat de volgende conferentie over drie jaar, dus in 2015, in Edinburgh, Schotland zal doorgaan met als thema “Deaf sporting heritage”. Dit zal georganiseerd worden door DHI in samenwerking met de organisatie BDHS, Britain Deaf History Society. De affiche zie je hieronder. Ook de locatie voor de conferentie in 2018 werd al gekozen; ze gaat door in Australië. Ook vernamen wij daar dat er een Europese werkgroep opgericht zou worden, met als doel om alle informatie over het leven van dove mensen tijdens de tweede wereldoorlog, met zoveel mogelijk interviews, te verzamelen. In Vlaanderen hebben wij al enkele verhalen hierover, zo kunnen wij hier ook aan meewerken. Tot slot zijn wij over het algemeen tevreden over onze deelname aan de conferentie in Toronto. Wij hebben in Toronto ook geleerd over de werking van de bestaande verenigingen rond “dovengeschiedenis” die in een paar andere landen actief zijn. We beseffen dat Fevlado-Diversus en Fevlado hiervoor wel zeer weinig middelen hebben, maar wij hebben wel gezien dat deze verenigingen allemaal alleen met vrijwilligers werken. Verschillende Vlaamse doven hadden ons al gemeld dat zij interesse hebben om rond geschiedenis als vrijwilliger mee te werken. Dat is goed nieuws. Fevlado-Diversus zal samen met het bestuur van Fevlado nadenken hoe ze dit het best gaan aanpakken. verslag: Filip Verstraete en Hugo Platteau Heb je ook interesse om hierrond mee te werken? Reageer dan op de oproep naar vrijwilligers toe op pagina 7.

Dovennieuws: Kan je jezelf en je taak binnen DHI kort voorstellen? Ik kom uit Nederland en ben docent aan de Universiteit van Utrecht en tevens bestuurslid van DHI. Het bestuur van DHI is geen praatbarak, maar is eerder een uitvoerend orgaan. Mijn taak is het bijvoorbeeld om de website te ontwikkelen, want die was er voorheen niet (en dat kan eigenlijk niet meer in deze tijden). DHI wil een stimulans zijn voor de interesse in Dovengeschiedenis, voor het organiseren van congressen en om aan internationale uitwisseling te doen. Het hoofddoel van DHI is dus bewustmaking over Dovengeschiedenis en om hierover informatie te verspreiden. DN: Bestaat er een vereniging in Nederland die bezig is met Dovengeschiedenis? CT: In Nederland heb je wel lokale groeperingen, bijvoorbeeld in Amsterdam en Groningen, maar die focussen veeleer op de eigen regio (dus op de respectievelijke dovenscholen). Echt landelijk wordt er nog niet gewerkt; er is momenteel wel een onderzoeksproject rond de dovenshoah bezig (het elimineren van dove joden); dus een onderzoek naar de situatie van dove joden tijdens de oorlog. Drie lokale clubs (Amsterdam, Rotterdam en Groningen) werken hieraan mee, omdat er in de scholen in die drie steden vroeger joodse leerlingen zaten. Vrijwilligers worden opgeleid over hoe ze interviews moeten afnemen; zij interviewen de overlevenden over hun ervaringen en doen ook aan archiefonderzoek, zowel van algemene archieven als van de archieven van de dovenscholen. Bedoeling is om zoveel mogelijk informatie te verzamelen. We weten dat er 180 slachtoffers zijn gevallen; het onderzoek poogt onder meer om een gezicht te kleven op de namen op die lijst, zodat de slachtoffers geen anoniem nummer blijven. We hopen in ieder geval dat dit project een stimulans kan zijn om breder samen te werken.

Dovennieuws 2012 nr. 5

DN 5 2012.indd 5

5

30/08/12 09:46

DN: Zie je een evolutie op het vlak van de interesse in Dovengeschiedenis? CT: Het is nu het vierde DHI-congres dat ik meemaak; vroeger lag de focus zeer sterk op de VS, Europa en Australië maar nu zie je langzamerhand ook de aanwezigheid van andere landen uit het Oosten en uit Afrika. Ik hoop echt dat we een internationaler bereik zullen kennen, en dus niet enkel het westen. Via internet kunnen ook andere landen volgen - daarom is een website zo belangrijk! Er wordt ook gelinkt aan Facebook en aan Twitter, we mailen en we proberen te informeren via WFD om zo ook die andere landen te kunnen bereiken en naar hun geschiedenis te vragen. We willen hen motiveren dat ze bijvoorbeeld niet enkel opkijken naar Amerika, maar zich ook bewust worden van het belang van hun eigen geschiedenis. Een mooi voorbeeld is de Deaf President Nowbeweging in Amerika, waar iedereen al over heeft gehoord; gisteren bleek echter dat er in Japan rond 1800 al 3 dove rectoren zijn geweest. De Japanners zelf minimaliseerden dit. Het is daarom belangrijk dat men niet te sterk focust op de VS, maar zich ook bewust wordt van het belang van de eigen geschiedenis. DN: Heb je tips voor ons? CT: Vlaanderen kende met Ongehoord Verleden al een heel mooi project, waarvan ik sterk onder de indruk was. Er is al ervaring, er is al een project. Mijn tip is om gewoon door te doen! Archief en beelden van ouderen veilig stellen. Jongeren denken al te vaak dat geschiedenis saai is en zijn sterk bezig met Empowerment. Ze vergeten daarbij vaak dat dove mensen ook vroeger helemaal geen hulpeloze, onderdanige wezens waren, maar dat zij ook vanalles hebben bereikt. Oudere mensen zijn sowieso geïnteresseerd in geschiedenis maar we moeten ook bij de jongeren de nodige interesse opwekken. Het hoeft dan niet te gaan om het negatieve slachtofferverhaal, maar wel over de belangrijke zaken die dove mensen hebben kunnen meemaken.

“Onze leden zijn zowel doof als horend” Interview met Annegrethe Pedersen, voorzitter van de Deense Deaf History Society

Dovennieuws: Kan je jezelf eens kort voorstellen? AP: Ik ben voorzitter van de Deense Deaf History Society, die werd opgericht in 1981.

6

DN 5 2012.indd 6

Hugo Platteau en Filip Verstraete samen met de Belgische Bernard Lemaire, Bernard werd tijdens deze conferentie verkozen als bestuurslid van DHI.

“Mijn ervaringen op de conferentie Internationale Dovengeschiedenis” Reactie door Hugo Platteau Voor mij was de conferentie echt leerrijk en ik bewonder vooral de presentatoren. De verschillende lezingen toonden veel archiefdocumenten uit de 19de, 18de en zelfs de 17de eeuw over het leven van de doven. Dat was allemaal heel interessant! Wat opvallend was voor mij was dat vele doven zelf de archieven aanleggen, onderzoeken, zoeken naar informatie over de oorsprong van het leven van de doven, de oprichting van dovenverenigingen, enz… Maar dit gebeurt niet alleen door onderzoekers van de universiteiten, maar vooral door vrijwilligers. Een belangrijke boodschap voor iedereen die ik onthouden heb uit deze conferentie: Doe veel video-opnamen en interviews met de dove senioren, dove vrouwen en ook bij activiteiten van de dovenclubs of sportclubs zoals barbecue, eetfestijn of zaalvoetbal want het is daar dat de gebarentaal leeft! Heb ook aandacht voor de oude doventijdschriften, flyers, affiches over doven enz. Gooi deze zeker niet weg! Bewaar deze zelf of geef ze aan een organisatie zoals Fevlado-Diversus of je dovenclub. Na mijn ervaring op dit congres geloof ik nog sterker dat de aandacht voor het archief en erfgoed in Vlaanderen moet herleven, want het ligt nu al stil sinds 2009 toen de subsidies wegvielen. Ik ben ook heel fier op het team die het project van ‘Ongehoord verleden’ heeft gerealiseerd want we hebben er een mooie prijs voor gekregen. Ik ben heel dankbaar!

“Mijn ervaringen op de conferentie Internationale Dovengeschiedenis” Reactie van Filip Verstraete Voor mijn job nam ik al aan veel verschillende internationale conferenties deel maar het was de eerste keer dat ik deelnam aan de internationale conferentie van DHI. Het was zeker interessant en waardevol om deze ervaring te mogen meemaken. Mijn verwachtingen werden voor een deel ingelost en voor een deel niet. Het thema van de conferentie was: “Biografieën en autobiografieën”. De meeste lezingen gingen dus over dit thema. Er werd sterk gefocust op de inhoud zelf en minder op praktische zaken zoals hoe men het het best aanpakt, verslagen van onderzoeken, hoe men in de toekomst aandacht voor geschiedenis kan aanmoedigen, hoe men het best zaken bewaart en ontwikkelt. Het viel me op dat er weinig jongeren aanwezig waren. Blijkbaar was er weinig interesse hiervoor bij hen. In het buitenland bestaan er al geschiedenisverenigingen en hun bestuursleden zijn vrijwel allemaal senioren of 50+. Ik denk dat het in het algemeen, ook bij horenden, zo is dat jongeren weinig interesse in geschiedenis tonen. Of is de oorzaak dat veel dove mensen niet bewust zijn van het belang van dovengeschiedenis?

Dovennieuws 2012 nr. 5

30/08/12 09:46

Wel maakte de conferentie mij bewust dat geschiedenis heel belangrijk is. Om meer te weten waarom de Dovengemeenschap er vandaag uitziet zoals het is, moet je kijken naar vroeger. Velen denken dat doven nu sterker, meer ‘empowered’ zijn, maar vroeger waren er ook heel sterke en actieve doven. Zij vochten ook vaak voor hun rechten. Het zou heel erg jammer zijn dat velen dit niet weten en als de dovengeschiedennis verdwijnt. Dus het is heel interessant om verhalen van vroeger te kennen. Niet alleen de inhoud ervan is interessant, maar ook de gebarentaal die gebruikt wordt, want de huidige Vlaamse Gebarentaal is heel anders dan vroeger. Vroeger werd heel ‘zuivere’ gebarentaal gebruikt en nu zijn onze gebaren meer beïnvloed door het Nederlands. Dus het is zeer interessant voor VGT-onderzoekers en VGT-geïnteresseerden om te leren welke verschillen er zijn en te zien welke evolutie er is. Binnen enkele jaren zullen sommige dove senioren er niet meer zijn, dus we wachten best niet zo lang om nog meer informatie en interviews te verzamelen bijvoorbeeld van dove senioren van wie hun dove ouders Wereldoorlog I nog meegemaakt hebben. Wat ook leuk was om te zien was dat verschillende sprekers na hun lezingen een oproep deden dat zij nog meer informatie kunnen gebruiken en dat personen die meer weten hen zeker moeten contacteren. Na hun lezingen kwamen verschillende aanwezigen direct bij hen. Dus een conferentie met een specifiek thema is een heel goed moment om te netwerken. Het was dus heel belangrijk dat Diversus, en zo de Vlaamse Dovengemeenschap, daar aanwezig was.

VLAAMSE GEBARENTAAL IS WAARDEVOL ERFGOED Sinds 2008 staat de Vlaamse Gebarentaal op de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed (zie www.kunstenerfgoed.be). Deze opname op de lijst is waardevol naar de samenleving toe. Door de erkenning is FevladoDiversus hier ook continu bewust mee bezig en ook de komende jaren willen we projecten opzetten rond de Vlaamse Gebarentaal als erfgoedelement. De erfgoedwereld in het algemeen heeft ook veel interesse voor de Vlaamse Gebarentaal als erfgoed. FARO is het erkend Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed. Mark Jacobs, directeur van FARO, heeft al verschillende artikels geschreven en zich verdiept in de Vlaamse Gebarentaal als erfgoed. In juli vond er een bespreking plaats met FARO. Er werd nagegaan hoe FevladoDiversus verder een rol kan spelen op het vlak van erfgoed. Zo zullen we deelnemen aan de databank immaterieel erfgoed, een nieuw project van de Vlaamse overheid. Zo wil Fevlado-Diversus de samenleving nog meer bewust maken van de bijzondere waarde van de Vlaamse Gebarentaal als erfgoedelement en de erfgoedwerking rond VGT nog verder aanzwengelen. Een nieuw langdurig project zou kunnen streven naar erkenning op wereldvlak (door de UNESCO) van gebarentalen als bedreigd immaterieel erfgoed. Dit betekent veel voorbereidend werk, misschien zelfs met verschillende landen samen, en de procedure duurt al snel 3 jaar. Maar de erkenning zou van grote waarde kunnen zijn. Na de interessante studiereis naar Canada en de bespreking met Faro zullen we alle pistes de komende maanden onderzoeken en zien wat nuttig en haalbaar is. Nick Mouton, algemeen directeur

OPROEP VRIJWILLIGERS Fevlado-Diversus en Fevlado willen samen met vrijwilligers werken rond de archieven van de Dovengemeenschap. Dat kunnen archieven zijn van individuen of van instellingen zoals scholen die een band hebben met de Dovengemeenschap. Hebt u interesse in archieven en erfgoed? Wil u op vrijwillige basis meedenken en meewerken? Alle geïnteresseerde dove en horende gebarentaligen zijn welkom. Stuur vrijblijvend een mailtje naar [email protected]. We nodigen u dan eind 2012 uit op een open vergadering om te bespreken wat de mogelijkheden zijn. Na de ervaring in Canada staan alle mogelijkheden open. We kunnen samen opzoekingswerk verrichten, archieven en archiefstukken invoegen in een databank, de geschiedenis bestuderen… Misschien richten we zelfs een eigen erfgoedvereniging op waarmee we twee keer per jaar een tijdschriftje uitgeven of een activiteit organiseren, … Het hangt allemaal af van u. Dus aarzel niet en mail meteen naar [email protected].

In het begin waren veel horenden betrokken (medicus, archivaris) en slechts 1 dove, maar later wijzigde dit; nu is er slechts 1 horende en is de rest doof. Wij hebben lokalen in de dovenschool: 1 lokaal met boeken/onderzoeksmateriaal en daarnaast een tentoonstellingsruimte. Onze collectie telt zo’n 30.000 boeken, veelal materiaal dat door Castberggard verzameld werd, maar ook documenten die we zelf verzamelden. DN: Wie is jullie publiek en hoe houden jullie hen op de hoogte? AP: Ons publiek bestaat uit doven, tolken, dove kinderen/dovenscholen, horende familie van doven die allen de collectie komen bekijken of dingen komen opzoeken. Vroeger hadden we een nieuwsbrief, maar nu verspreiden we onze informatie via het internet. We krijgen minieme financiële ondersteuning van de Deense Dovenfederatie en wijzelf werken op vrijwillige basis. Onze vereniging telt 120 leden, waaronder ook horenden. Onze start was zeer sterk gelinkt aan de dovenschool, later ontvingen we ook materiaal van dovenclubs etc.

“Ook de interesse van jongeren in geschiedenis opwekken” Reactie van de voorzitter van Deaf History International: Peter Jackson

Positief aan deze conferentie is dat er meer (internationale) deelnemers zijn, maar een negatief punt blijft de zwakke aanwezigheid van derdewereldlanden. We willen hen echt aansporen om hierbij aanwezig te zijn! Het eerste congres vond in 1991 plaats in Gallaudet, in de Verenigde Staten, het tweede congres was in Berlijn in 2001 en het derde in Stockholm in 2009. Wij willen informatie verspreiden en mensen mobiliseren; niet enkel de ouderen, maar vooral de jongeren. WFD heeft een veel breder perspectief; zij houden zich bezig met het medische luik, met juridische zaken, met campagne voeren, terwijl DHI enkel interesse heeft in geschiedenis. We hebben een website, we gebruiken Facebook en Twitter. We willen de jeugd bewust maken dat zij deel uitmaken van een geschiedenis en hen hierin trainen en hun interesse opwekken. De oprichting van een dergelijke organisatie in België zou heel interessant zijn gezien het verleden van onderdrukking (door de Fransen en door de Duitsers) - dove mensen moeten zich bewust worden van hun eigen geschiedenis.

Dovennieuws 2012 nr. 5

DN 5 2012.indd 7

7

30/08/12 09:46

Total Conversation en een toegankelijke 112 Op 28 en 29 juni vond de afsluitende conferentie van het Reach 112 project plaats in Santiago de Compostella in Spanje. De cel belangenbehartiging van Fevlado vzw woonde deze conferentie bij en deelt met de lezers van Dovennieuws graag enkele conclusies.

Wat is Reach 112? De twee speerpunten van Reach 112 zijn ‘total conversation’ en ‘112 voor iedereen’. Total Conversation is een gestandaardiseerd concept waarbij in de communicatie gelijktijdig gebruik kan worden gemaakt van beeld, tekst en spraak. Total Conversation kan door iedereen worden gebruikt maar is bij uitstek geschikt voor doven, slechthorenden, doof geworden en doofblinde personen doordat met dit systeem combinaties van gebarentaal, spraak en typen kunnen worden afgestemd op de behoeften van de deelnemers aan de communicatie. Total Conversation kan onder andere gebruikt worden om het noodnummer 112 toegankelijk te maken voor dove, slechthorende en doofblinde personen. Het Reach 112 project dat gecofinancierd werd door de Europese Commissie bracht 22 partners uit 7 landen samen en organiseerde een experimentele Total Conversation 112 in 5 landen. In totaal registreerden 7500 gebruikers, werden er 970 000 Total Conversation oproepen gedaan en werden er 124 000 relais oproepen (via een afstandstolk) verwerkt tijdens het éénjarig experiment. Er werden verschillende werkvormen uitgetest tijdens de experimentele fase. In het Verenigd Koninkrijk moest de gebruiker de afstandstolkendienst opbellen die dan de nooddiensten opriep. In Zweden belde de gebruiker rechtstreeks naar het noodnummer en werd de afstandstolkendienst automatisch aan dit gesprek toegevoegd. In Frankrijk verliep het nog anders. Daar belt de gebruiker het noodnummer waar een operator met kennis van gebarentaal antwoordt.

8

DN 5 2012.indd 8

Total Conversation = Telecommunicatie voor dove personen Reach 112 volgt het principe dat Total Conversation er niet enkel voor dove personen is, maar dat het de horende maatschappij toelaat om de rechten van dove personen te vervullen. Zo had het Reach 112 project ook een impact op 100 000 horende personen. Een vergelijkende studie in het Verenigd Koninkrijk bij dove personen die toegang hadden tot Total Conversation en in Ierland bij dove personen die daar geen toegang tot hadden, toonde aan dat de kwaliteit van bestaan (Quality of Life) van dove personen en de gelijkheid tussen dove en horende burgers gevoelig verbeterde door het gebruik van Total Conversation. De voordelen van Total Conversation zijn niet beperkt tot toegankelijkheid, maar ook betere sociale relaties door direct contact met familie en vrienden, minder stress door betere informatie en minder verplaatsingen en in het algemeen meer onafhankelijkheid wat ook het initiatief van de dove burger bevordert. Total Conversation verschilt van programma’s als Oovoo, Skype of Facetime omdat het interoperabel is. Dit betekent dat je met bijvoorbeeld Facetime (een Apple programma) enkel naar andere personen met Facetime kan bellen en niet naar een persoon met alleen maar een Skype account. Met Total Conversation heb je dat probleem niet.

Dovennieuws 2012 nr. 5

30/08/12 09:46

Toegankelijke 112 door Total Conversation

Knelpunten

Een Total Conversation 112 komt niet enkel dove personen ten goede. In sommige situaties kan ook een horende persoon zijn gehoor (tijdelijk) verliezen of om veiligheidsredenen zijn stem niet gebruiken, omdat er bijvoorbeeld een inbreker in huis is. Voor dove personen is Total Conversation 112 van levensbelang: noodoproepen via Total Conversation worden 4 keer vlugger afgewerkt dan via het systeem van noodsms.

Het belangrijkste (technische) knelpunt van dit systeem is dat de exacte locatie van de noodoproep via Total Conversation nog niet achterhaald kan worden. Het thuisadres van de gebruiker is geregistreerd maar als hij zich ergens anders bevindt, dan weten de nooddiensten niet automatisch waar ze naartoe moeten. Om dit wel mogelijk te maken is Next Generation 112 (NG112) nodig. De volgende generatie 112 moet de recentere technologische evoluties in het systeem opnemen en het dus mogelijk maken om ook via video en tekst de nooddiensten te bereiken en via deze media ook een precieze locatie mee te geven. Dit geldt niet enkel voor dove personen, maar voor alle burgers die nu al elke dag gebruik maken van deze technologieën en dan ook verwachten dat ze die kunnen inzetten om de nooddiensten te bereiken.

Het systeem dat in Frankrijk wordt toegepast is interessant. Een dove operator werkt samen met een horende operator in het callcenter. De dove operator communiceert met de dove gebruiker en geeft de informatie door aan zijn horende collega die rechtstreeks de verschillende nooddiensten contacteert. Zowel de dove als horende operator volgen een officiële, specifieke opleiding waar ze leren gebaren voor de camera, kalm te blijven wanneer ze onaangename beelden te zien krijgen, de persoon aan de andere kant van de lijn gerust te stellen, vanop afstand eerste hulpbijstand te geven, en ze worden getraind in het geschreven Frans van dove personen en hoe ze zich zelf het best verstaanbaar maken. In de andere pilootprojecten stonden de noodnummeroperatoren aan het begin van het project twijfelachtig tegenover hun nieuwe taken en ze wilden liever niet met een camera werken, maar na verloop van tijd werden deze operatoren meer en meer enthousiast en begrepen ze het belang ervan voor hun dove medeburgers. Uit bevraging door Reach 112 bleek dat de overgrote meerderheid van de operatoren dit project wou verderzetten.

Het Reach 112 project liep eind juni af. In sommige landen is er al een vervolg gepland, maar helaas is Total Conversation voor het 112 noodnummer in de meeste EU-landen nog altijd niet beschikbaar, hoewel het al in de Europese Richtlijnen rond Universele Dienstverlening van 2009 vermeld stond. Het zijn de nationale wetgevingen in het bijzonder die verdere evoluties tegenhouden. De Europese richtlijnen zijn er al maar moeten nog in nationale wetten omgezet worden. En dat verloopt heel traag in vele Europese landen, waaronder België, waar binnenkort eindelijk de nood-sms van start gaat. Maar na het bijwonen van deze conferentie moet duidelijk geconcludeerd worden dat Total Conversation niet enkel voor doven maar voor alle Europeanen de noodzakelijke en onvermijdbare toekomst is. De cel belangenbehartiging van Fevlado volgt dit dossier verder op.

300ste verjaardag van Priester de l’Epee in Frankrijk Overal in de wereld bestaan er doveninstituten die als doel hebben om aangepast onderwijs te geven aan kinderen die weinig of niets kunnen horen. Het begon allemaal met een initiatief van Abbé Charles Michel de l’Epée, priester: in 1760 begon hij in Parijs dove mensen te onderwijzen en richtte hij een school voor hen op.. Voordat hij met zijn klassikaal onderwijs begon, waren deze mensen meestal van de samenleving afgesloten. De l’Epée maakte in zijn onderwijs gebruik van handgebaren en het eenhandige vingeralfabet. De invloed van De l’Epée kan als immens worden beschouwd, want er volgde een stormachtige ontwikkeling van het internationale dovenonderwijs. Hij gaf openbare demonstratielessen en ook les aan horende personen; deze richtten dan dovenscholen in hun eigen land in Europa op. In 2012 is het de 300ste verjaardag van Abbé de l’Epée. De 300ste verjaardag van Priester de l’Epee is een kans om de geschiedenis van deze belangrijke man en zijn opvolgers opnieuw te ontdekken, maar ook om zich onder te dompelen in de evolutie van gebarentaal door de eeuwen heen. De Franse Dovengemeenschap plant daarom vele activiteiten. Hieronder een overzicht: 1. WDD in Parijs (dus een Franse WDD) – 29/9/2012 2. Kunsttentoonstelling + feest in Reims op 10/11/2012 3. Driedaags internationaal congres in Parijs – 21, 22 en 23/11/2012 4. Een heel groot, prachtig avondfeest op 24/11/2012 : Meer informatie over deze activiteiten vind je (in het Frans) op: http://www.fnsf.org/300ans/

Dovennieuws 2012 nr. 5

DN 5 2012.indd 9

9

30/08/12 09:46

STEEDS MEER DOVE DOCTORAATSSTUDENTEN: Maartje De Meulder Meer en meer jonge dove Vlamingen kiezen voor een doctoraatsstudie. Dovennieuws wil hier graag meer over weten en interviewt dit jaar in elke editie een dove doctoraatsstudent. In deze editie komt Maartje De Meulder aan het woord. DN: Waar doe je je doctoraat? M: Ik ben doctoraatsstudent aan de Universiteit van Jyväskylä in Finland, in het departement Talen van de faculteit Humane Wetenschappen. Maar ik woon en werk voornamelijk in België. DN: Wanneer ben je aan je doctoraat begonnen? M: In september 2011, dus ik ben nu ongeveer één jaar bezig. Ik heb een doctoraatsbeurs voor vier jaar. DN: Kan je ons eens heel eenvoudig uitleggen waarover je doctoraat gaat? M: Mijn onderzoek gaat over de “taalagenda” van Dovengemeenschappen, met specifieke focus op gebarentaalerkenningswetgeving. Ik bekijk die wetgeving vanuit verschillende hoeken: Waarom is die wetgeving nodig? Op welke principes moet ze gebaseerd zijn? Wat moet er best in die wetten staan? Op welke manier kunnen Dovengemeenschappen die wetgeving bereiken, en wat zijn de typische problemen die hierbij opduiken? Wat zijn de eventuele overeenkomsten en verschillen met bestaande andere wetgeving op lokaal, Europees en internationaal niveau? Ik focus daarbij specifiek op aparte (soms nog te ontwikkelen) taalwetgeving zoals de Finnish Sign Language Act en de Scottish BSL Act waar op dit moment voor gepleit wordt, en ook de New Zealand Sign Language Act die in 2006 gestemd werd en vorig jaar geëvalueerd werd. Hoewel wij geen aparte taalwet hebben, wil ik in mijn onderzoek ook de erkenning van VGT bekijken. DN: Waarom koos je ervoor om een doctoraat te doen? M: Ik heb Deaf Studies gestudeerd aan de Universiteit van Bristol, en daar ben ik geïnteresseerd geraakt in onderzoek. Ik heb toen een doctoraatsbeurs aangeboden gekregen maar heb ervoor gekozen om eerst te gaan werken want ik was het studeren een beetje beu. Ik ben heel blij dat ik die keuze gemaakt heb. Door mijn werkervaring bij de belangenbehartiging van Fevlado kwam ik in contact met verschillende thema’s waarover ik meer wilde weten, zoals bijvoorbeeld de erkenning van gebarentalen. Na een aantal jaar had ik het gevoel dat ik klaar was voor een doctoraat. Ik had een thema waarin ik mij kon vastbijten en waar ik ook al heel wat praktische ervaring mee opgedaan had (o.a. met DAF en door het lobbywerk bij Fevlado). Toen moest ik nog op zoek naar een beurs en dat bleek niet makkelijk, daar ben ik twee jaar mee bezig geweest op verschillende plaatsen in Europa. Uiteindelijk was er dan de kans aan de Universiteit van Jyväskylä. DN: Wat zijn volgens jou de positieve en negatieve punten van een doctoraat? M: Positief is dat je mag bezig zijn met een thema waarin je heel geïnteresseerd bent – althans als je zelf je thema kan kiezen, dat is niet bij alle doctoraatsstudenten zo. Maar bij mij is dat wel zo en dat is fantastisch. Ik kan bovendien voltijds bezig zijn met mijn onderzoek, ik heb geen andere verplichte opdrachten zoals lesgeven. Ik ben dus baas over mijn eigen tijd en beslis zelf

10

DN 5 2012.indd 10

wanneer, hoe en waar ik werk. Dat is meteen ook een moeilijker punt: een doctoraat vraagt veel zelfdiscipline. Je moet echt voor jezelf regels en doelen stellen en heel zelfstandig kunnen werken, anders kom je er niet. Het is soms ook eenzaam werk, al heb ik tot nu toe een goede afwisseling gehad van schrijven en meer actieve fases zoals bijvoorbeeld interviews afnemen. DN: Ondervond je moeilijkheden die horende doctoraatstudenten niet hebben? M: Ik denk dat doctoreren voor geen enkele student gemakkelijk is. Er zijn meer mensen die een doctoraat beginnen dan die het afmaken, doof én horend. Het enige dat voor een dove doctoraatsstudent misschien minder makkelijk is, zijn academische activiteiten die voor horende studenten vaak vanzelfsprekender zijn zoals lessen volgen of geven, naar congressen gaan, ... Net die dingen die een doctoraat extra interessant maken. Als dove student kan dit wel maar je moet hiervoor extra inspanning doen: je moet geschikte tolken vinden, en zeker als buitenlandse student in een ander land (met onderzoek in verschillende landen) is dat niet altijd gemakkelijk. Het is vooral veel tijdsverlies om dat allemaal in orde te brengen, en dat werkt soms ontmoedigend. DN: Past de universiteit zich aan om jou specifiek hierin te ondersteunen? M: Ik kan als ik wil gratis gebruik maken van de tolken Finse Gebarentaal die werken op het departement waar ik doctoreer. Maar ik ben de Finse Gebarentaal nog niet genoeg machtig en ik

Dovennieuws 2012 nr. 5

30/08/12 09:46

ben ook niet vaak genoeg in Finland om daar echt gebruik van te kunnen maken. Ik krijg wel arbeidstolkuren via de VDAB en daarmee kan ik ook tolken VGT meenemen naar het buitenland. DN: Wat zou je graag na je doctoraat doen? M: Dat weet ik nog niet precies. Ik dénk dat ik na vier jaar academisch onderzoek wel zin zal hebben om terug te keren naar het beleidswerk, de politiek. Als lobbyist, als medewerker ergens ... Maar dat zien we dan wel. Eerst dit doctoraat afwerken. DN: Hoe ziet een typische dag als doctoraatsstudent er voor jou uit? M: Dat hangt ervan af waar ik mee bezig ben op dat moment. Dat kan zijn een interview afnemen, schrijven, lezen, naar een congres gaan, ... Ik vind het ook belangrijk om niet in een ivoren toren te zitten, om ook buiten mijn doctoraat actief te blijven en

dingen te doen (zoals artikels en teksten schrijven over andere onderwerpen, mij inzetten voor Fevlado, het VGTC, ...), dus daar ben ik soms ook mee bezig, al moet ik oppassen dat ik genoeg tijd overhoud voor mijn eigen onderzoek. DN: Raad je andere dove personen aan om een doctoraat te doen? M: Ja, maar enkel als je een thema hebt waarin je echt geïnteresseerd bent. Dat is heel belangrijk, anders houd je het geen vier jaar of langer uit. Het is ook belangrijk dat je een doctoraat ziet als een leerproces, niet als je grote levenswerk. Een doctoraat is uiteindelijk ook maar een diploma, en dat bereik je met vallen en opstaan. Je moet ook zelfstandig kunnen werken en plannen, en niet opgeven als je tegenslag hebt. Maar als je dat er voor over hebt is het heel leuk om te doen.

STUDIENAMIDDAG:

“De gebarentaalgemeenschap in Adamorobe” door Annelies Kusters - 10 november 2012 ceren, het leven in een gebarentaalgemeenschap, gebarentaal in Adamorobe (AdaSL) en Ghanese Gebarentaal (GSL), leuke en minder leuke anekdotes en gebeurtenissen, enzovoort. Meer leren over het leven in een gebarentaalgemeenschap, en over het leven van Annelies tussen al die dove mensen, is zeker interessant! Daarom organiseren wij een studiedag op 10 november 2012. Tijdens haar lezing zal Annelies veel beeldmateriaal tonen (filmpjes, foto’s) en zal er ook veel tijd voorzien worden om vragen te stellen. Waarschijnlijk willen wij na een interessante en boeiende studiedag zoals altijd graag met elkaar napraten. De cafetaria blijft daarom open. We voorzien ook de mogelijkheid om iets te eten. Meer informatie volgt via onze website, facebook en de volgende Dovennieuws.

Op 15 oktober 2008 begon Annelies Kusters, een dove vrouw uit Kuringen (Limburg), haar doctoraatsonderzoek in een gebarentaalgemeenschap. Gebarentaalgemeenschappen komen voor in dorpen of stadjes waar veel dove mensen worden geboren door de verspreiding van een “doof gen”. Zulke gemeenschappen bestaan bijvoorbeeld in Mexico, Bali, Israël en Ghana. Om te communiceren, gebruiken dove en horende mensen er een plaatselijke gebarentaal met elkaar. Annelies koos Adamorobe uit, een dorp in Ghana, West-Afrika, waar meer dan 40 dove mensen in één dorp wonen, in verschillende families met zowel dove als horende ouders, broers en zussen. Dove en horende mensen gebruiken er Adamorobe Gebarentaal met elkaar, een taal die al ongeveer 200 jaar oud is, ongeveer even oud als de Amerikaanse gebarentaal. Om haar integratie en onderzoek in het dorp mogelijk te maken hebben de dove mensen in Adamorobe aan Annelies intensief les gegeven in hun gebarentaal. Haar onderzoek speelde zich af in 2008 en 2009. Daarna schreef ze haar doctoraatsthesis en in januari 2012 behaalde ze haar doctoraat. In april 2012 is ze nog eens terug geweest op bezoek en om nieuws uit te wisselen. Het resultaat van haar verblijf is indrukwekkend. Heel veel beeldmateriaal (filmpjes, foto’s) en verhalen over het leven in Adamorobe, hoe doven en horenden in Adamorobe met elkaar communi-

Prijzen inkom: leden Fevlado: 7 euro niet-leden: 9 euro Wegens praktische redenen is inschrijven voor de studiedag verplicht. Gelieve uw inschrijving te mailen naar [email protected]. Inschrijving enkel geldig na betaling. Betalen kan op rekeningnummer van Fevlado Diversus: BE07 7330 0708 4666 met vermelding van “studiedag Annelies”. Deze studiedag gaat door in De Schakel, het lokaal van dovenclub Limburgia. Het adres is Centrum ‘De Schakel’ Rechterstraat 43, 3511 Kuringen – Hasselt Indien u wenst te carpoolen of als u vrije plaatsen in de auto heeft kan u dit melden bij de inschrijving via [email protected]. Programma: 13:30u: deuren van De Schakel gaan open 14:00u: aanvang studiedag 15:00u: pauze 15:30u: deel 2 studiedag 17:00u: einde 17:30u: gezellig samenzijn

Dovennieuws 2012 nr. 5

DN 5 2012.indd 11

Studiedagnamiddag « De gebarentaalgemeenschap in Adamorobe » door Annelies Kusters - 10 november 2012

11

30/08/12 09:46

DEAFHOOD 1.3

Tunhout - JC De Kempen email: [email protected]

Wegens het grote succes en zeker voor mensen die de opleiding gemist hebben, wil Fevlado-Diversus opnieuw de cursus aanbieden. Dus voor de derde en misschien laatste keer organiseren we het eerste jaar Deafhood. We gaan ons 10 vrijdagen verspreid over 10 maanden onderdompelen in: • Wat is Deafhood? Dovencultuur? Deaf Space? • De internationale Dovengeschiedenis en in Vlaanderen/België (bv. het ontstaan van de dovenscholen, belangenverdedigingen,…) • Grammaticale aspecten van de Vlaamse Gebarentaal, tweetaligheid, meertaligheid, taalidentiteit,… • Wat heeft een taal nodig om te blijven leven: taalplanning en taalrechten. • Wat is de toekomst van de Vlaamse Dovengemeenschap? (bv. invloed van CI en genetica: vooren nadelen,…?) Interessant blijft dat elke les door een dove gastdocent wordt geleid wat betekent dat er geen barrière is en de lessen vlot te volgen zijn.

Kortrijk - JW De Haerne email:

De lessen gaan door in het VSPW te Gent. Werk je op vrijdagen? Geen nood, je kan altijd educatief verlof aanvragen bij jouw baas! De kostprijs bedraagt 250 euro voor werknemers en 200 euro voor studenten/werklozen. Als werknemer kan je de helft van dat bedrag terugkrijgen via opleidingscheques. Inschrijven kan via [email protected], ook voor meer informatie of vragen kan je bij hem terecht. Fevlado-Diversus hoopt jullie op 21 september te mogen verwelkomen tijdens de eerste les van Deafhood 1.3!

AFGESTUDEERDE TOLKEN Het was een vruchtbaar jaar voor de tolkenopleidingen.

Gent

vlnr.: Jessie De Laender, Liesbeth Smans en Maaike Vandenbussche

Antwerpen - JC De Vlinder Email: [email protected]

Brugge - JW Dewitte’s Doordrijvers

In VSPW Gent studeerden 12 nieuwe tolken VGT af. In februari 2012 studeerden Jessie De Laender, Liesbeth Smans en Maaike Vandenbussche af. In juni 2012 studeerden Tanja Gervoyse, Vicky De Muynck, Dafné Beaumont, Ilse De Cooman, Karen Defrancq, Sarah De Meester, Eva Gossye en Prisca Van Durme af .

vlnr.: Tanja Gervoyse, Vicky De Muynck, Dafné Beaumont, Ilse De Cooman, Karen Defrancq, Sarah De Meester, Eva Gossye en Prisca Van Durme

Mechelen

Hasselt - Kajong email: [email protected]

In Mechelen studeerden 4 tolken VGT en 2 schrijftolken af: Lore Vanuytsel (Tolk VGT), Ayesha Compernol (Tolk VGT), Evelien Autrique (Tolk VGT), Carine Depreter (Schrijftolk), Leen Maes (Schrijftolk), niet op de foto : Karolien Gebruers (Tolk VGT).

vlnr.: Lore Vanuytsel, Ayesha Compernol, Evelien Autrique, Carine Depreter, Leen Maes

12

DN 5 2012.indd 12

Dovennieuws 2012 nr. 5

30/08/12 09:46

Tunhout - JC De Kempen email: [email protected] website: www.piramime.be/jcdk Lokaal: ‘Sociaal - Cultureel Centrum Piramime’ Hendrik Consciencestraat 17 2300 Turnhout Kortrijk - JW De Haerne email: [email protected] website: www.jwdhc.be lokaa: ‘Clubhuis De Haerne’ Kortrijksestraat 70 8501 Kortrijk - Heule Gent - JC De Joker email: [email protected] website: www.jcdejoker.be Lokaal: ‘Dovenclub Gent ’ Stropkaai 38 9000 Gent Brugge - JW Dewitte’s Doordrijvers Email: [email protected] website: www.jwdwd.be Lokaal: DOC Effeta Polderstraat 76a 8310 St Kruis Brugge Antwerpen - JC De Vlinder Email: [email protected] website: www.jcdevlinder.be Lokaal: ‘Madosa’ Haantjeslei 213 2018 Antwerpen. Hasselt - Kajong email: [email protected] website: www.kajong.be DN 5 2012.indd 13

Beste jongeren, De vakantie is alweer voorbij. Het nieuwe schooljaar gaat weer van start. We hopen natuurlijk dat jullie een leuke vakantie en een leuke reis hebben gehad. Het weer in België viel nog wel mee. Er was ook wat zon aanwezig J In de vorige jongerenkrant werd al verteld dat we bezig zijn met Snowcamp, meer informatie zullen jullie binnenkort wel krijgen. Er is ook wat te lezen op de volgende pagina. We wensen jullie een goed nieuw schooljaar en voor de anderen die nieuw werk gevonden hebben of nog op zoek zijn. Heel veel succes! Jeugdige groeten, Team Jong Fevlado

In deze jongerenkrant:

• Nieuws van Jong-Fevlado • Nieuws van de aangesloten clubs • Estaffette: Stephanie Wijnants Nieuws vanuit Jong Fevlado Zoals jullie weten hebben we Dora en Annelies gestuurd naar het EUDY Camp in Bosnië. Ook hebben we Daan en Leroy naar EUDY JR Camp in Albanië gestuurd. Verslag hiervan is te lezen in de volgende jongerenkrant. De leden hebben eind juni een mail gekregen van Jong Fevlado zelf en van de jeugdclubs i.v.m. Snowcamp. In de brief werd vermeld dat je moet terug mailen als je geïnteresseerd bent om mee te gaan. Meer informatie zullen jullie nog via mail en via de jongerenkrant krijgen. Nu kunnen we nog niets zeggen.

WIE ZIJN WE? Voorzitter Hannes De Durpel - verantwoordelijk voor leiding op vergaderingen, contact met binnen- en buitenland - Ondervoorzitter Sammy Van Landuyt - verantwoordelijk voor inventarisatie en neemt voorzitter zijn taken over wanneer nodig - Secretaris Dennis Deschildre - verantwoordelijk voor administratie, opvolgen en contact houden met binnen- en buitenland - Schatbewaarder Yves Van Acker - verantwoordelijk voor financiën en sensiblisatie (website) - Verslaggever Dora Moens - verslaggeving op vergaderingen en verantwoordelijk voor sensibilisatie (Jongerenkrant) - Bestuurslid Marieke Kusters mede verantwoordelijk voor activiteiten en afgevaardigde Jong-Fevlado in AV Fevlado - Adviseurs Stefaan Breemersch & Geert Dirickx - verantwoordelijk voor advies over jeugdclubs & jongerenwerkingen en zorgen voor een goede communicatie

Dovennieuws 2012 nr.5 Jongerenkrant

13

30/08/12 09:46

NIEUWS VAN DE AANGESLOTEN CLUBS JWDWD:

Camp Z cebook is te zien op de fa n ro Ja n va g la rs Ve D pagina van JWDW

JWDHC:

lub et ontspanningsc m ng ki er w en m Sa bal d en avondje voet Spel Leven en Doo kijken.

14

DN 5 2012.indd 14

Dovennieuws 2012 nr.5 Jongerenkrant

30/08/12 09:46