5

museum NIEUWS www.persmuseum.nl

Column G.J. Laan

Museumnacht Jongeren vol voetbal naar museum

pagina 3

pagina 3

4 OKTOBER 2003

Succes op Uitmarkt

In december Fokke & Sukke

pagina 6

pagina 7

pagina 4/5

Het eeuwige plonzen door

Niels Beugeling

Wat doet een afgedankte schrijfmachine tussen het vuil met een toevallige voorbijganger? Hoogstwaarschijnlijk niets, maar als deze voorbijganger H.J.A. Hofland heet en de schrijfmachine bevindt zich op de hoek Charles Lane en Weststreet op Manhattan dan gebeurt er iets bijzonders. Hofland beschreef het voorval in zijn Memoires van een journalist. Hij fotografeerde de vondst zelfs tegen de achtergrond van het World Trade Center. De machine ontroerde hem, heel even viel zijn eigen leven samen met dat van de schrijfmachine op straat in New York. Als journalist en schrijver heeft Hofland zich door de jaren heen een unieke positie verworven. In 1999 is hij door collega’s uitgeroepen tot ‘Journalist van de twintigste eeuw’. Al ruim vijftig jaar houdt Hofland zich in talloze artikelen en columns bezig met het wereldgebeuren. Zijn reisverhalen uit Oost-Europa en de Verenigde Staten zijn inmiddels legendarisch. In 1993 verscheen De draagbare Hofland, een selectie van zijn beste stukken. Inmiddels heeft deze bundeling uit 1993 een prachtige opvolger gekregen in het in 2002 verschenen boek Op zoek naar de pool, het beste van H.J.A. Hofland. Hoflands werkterrein strekt zich uit van de schrijvende journalistiek, columns en romans tot radio en televisie. Minder bekend, maar niet minder belangwekkend, is zijn artistieke werk. Met Rederij Hofland toonde hij in 2000 voor het eerst zijn fascinatie voor karretjes, bootjes en machines aan het grote publiek. Het inmiddels uitverkochte boekje bestaat voor het grootste deel uit de stukken die Hofland eerder

voor de kinderpagina van NRC Handelsblad schreef. Toch zijn de karretjes en andere ingenieuze bouwsels zeker niet uitsluitend voor kinderen bedoeld. Het zijn stuk voor stuk kleine kunstwerkjes gemaakt van hoofdzakelijk afval. Hierin schuilt een belangrijk element van de filosofie die Hofland de afgelopen jaren heeft ontwikkeld: laten we nooit ons vermogen tot uitvinden, tot ‘zelf maken’ verliezen, want dan zijn we pas echt verloren. Een van zijn meest interessante uitvindingen is ongetwijfeld de door de wind aangedreven Sisyphusmachine, in een later stadium ook wel Plonsmachine genoemd. Deze machine is geïnspireerd op de Griekse held Sisyphus die Thanatos, de Dood, gevangen neemt, maar daarvoor zwaar gestraft wordt. Hij moet tot in de eeuwigheid een rotsblok tegen een berg oprollen, maar eenmaal boven aangekomen rolt de steen weer bergafwaarts en begint de kwelling opnieuw. De machine die Hofland op het Sisyphusverhaal baseerde, brengt door middel van een simpel, maar doeltreffend mechaniek een steen naar het hoogste punt van het apparaat om deze daar los te laten en in het water te laten plonzen. Deze handeling wordt eindeloos herhaald door de Sisyphusmachine. De les die de beschouwer eruit zou moeten trekken, is dat al deze ogenschijnlijke vergeefsheid juist een bijzondere vorm van schoonheid genereert. Met deze machine wordt Sisyphus om met de woorden van Hofland te spreken ‘geëerd als een onversaagde optimist die van geen opgeven weet’.

Vervolg op pagina 2

Foto: Vincent Mentzel (2001)

De wereld van H.J.A. Hofland H.J.A. Hofland, Rotterdam 1927, werd in 1999 door collega-journalisten uitgeroepen tot Journalist van de twintigste eeuw. Hofland begon zijn carrière in 1953 als verslaggever bij het Algemeen Handelsblad. Tussen 1970 en 1972 bekleedde hij kortstondig, samen met André Spoor, het hoofdredacteurschap van NRC Handelsblad, maar keerde uiteindelijk weer terug naar de algemene verslaggeving. Daarnaast maakte hij radio- en televisieprogramma’s met onder anderen Hans Keller en Hans Verhagen. Ook als romanschrijver heeft Hofland door de jaren heen naam gemaakt, een van zijn bekendste boeken is De alibicentrale uit 1989. H.J.A. Hofland viert in 2003 zijn vijftigjarig schrijverschap. Nog steeds beoefent hij uiteenlopende journalistieke genres. Op dit moment verschijnen zijn journalistieke essays en columns onder meer in NRC Handelsblad en De Groene Amsterdammer.

museum Het eeuwige plonzen Vervolg van pagina 1 In 2002 verzorgde Hofland een reeks gastcolleges aan de TU Delft waarin juist deze machine centraal stond. De gastcolleges hadden een onverwacht effect: Hofland kwam in contact met enkele studenten die zijn tot dan toe slechts op papier bestaande ontwerp voor een Sisyphusmachine naar de realiteit wisten te vertalen. Inmiddels bestaan er verschillende varianten, op de tentoonstelling in het Persmuseum is zelfs een functionerend exemplaar, getiteld ’t Spinnewiel, te bewonderen. De kracht van Hofland ligt voor een groot deel in zijn niet aflatende zoektocht naar de verwondering. Hij wil

pagina 2

doorgronden hoe de wereld in elkaar zit en dat maakt hem zowel op journalistiek terrein als op het uitvindtechnische vlak tot de perfecte beschouwer. Hij beperkt zich daarbij niet uitsluitend tot de wereldpolitiek, ook het meer alledaagse heeft zijn aandacht. Met verve en overgave schrijft hij over de prachtige, ruim dertig meter hoge iep bij het Museumplein in Amsterdam. De boom werd onlangs gerooid omdat zijn wortels de trambaan in de weg zouden zitten. Het is typerend voor Hofland die heel letterlijk de wereld tot zijn werkterrein rekent. Waar bij anderen na vijftig jaar schrijverschap het cynisme misschien zou zijn binnengeslopen, is Hofland zich blijven verwonderen. Er blijkt bij nader

inzien eigenlijk weinig verschil tussen Hoflands journalistieke werk en de machinebouw. Op beide werkterreinen bezit hij het vermogen om ons op een andere manier te laten kijken. Van een beschouwing over Bush en Blair, de vondst van een afgedankte schrijfmachine in Manhattan of het bedenken van een geweldige machine: het zijn allemaal bewijzen van Hoflands grote veelzijdigheid en vindingrijkheid. De plons van de steen in het water kent zijn equivalent in het stof dat het goede journalistieke essay doet opwaaien. In beide gevallen worden toeschouwers en lezers weer even wakker geschud. Zij worden door Hofland op een spoor gezet dat zij zelf allang uit het oog hadden verloren.

Karretje voortbewogen door gewichten H.J.A. Hofland

Tekening: Tom Janssen

Foto: Remko Scheepens

Tentoonstellingsagenda Vaste expositie: Start de persen! 400 jaar nieuws in Nederland

Wisseltentoonstellingen

12 december 2003 – 22 februari 2004

12 oktober – 30 november 2003

10 jaar Fokke & Sukke

De wereld van H.J.A. Hofland Beleef vier eeuwen nieuws in het Persmuseum! Het Persmuseum in Amsterdam neemt de bezoeker mee in een sprankelend overzicht van vier eeuwen kranten en tijdschriften in Nederland. De opstelling laat zien hoe de pers is ontstaan en hoe zij zich heeft ontwikkeld tot het massamedium dat zij nu is. Via diverse interactieve programma’s kan de bezoeker zelf figureren in de wereld van de krant door bijvoorbeeld hoofdredacteuren te interviewen.

In 1953 betrad de jonge journalist H.J.A. Hofland voor het eerst de burelen van het Algemeen Handelsblad in Amsterdam, de krant die in 1970 met de Nieuwe Rotterdamse Courant fuseerde tot NRC Handelsblad. Ter gelegenheid van dit bijzondere jubileum van vijftig jaar schrijverschap organiseert het Persmuseum in samenwerking met NRC Handelsblad de tentoonstelling ‘De wereld van H.J.A. Hofland’.

Het Persmuseum viert in december het tienjarig jubileum van de beroemdste eend en kanarie van Nederland, Fokke & Sukke, omdat het duo dan officieel tien jaar oud is. Fokke & Sukke werden in december 1993 geboren. Zij debuteerden in het studentenblad Propria Cures en sindsdien hebben ze Nederland veroverd. Nu, tien jaar later, mogen de makers, John Reid, Bastiaan Geleijnse en Jean-Marc van Tol, zich in een enorme populariteit verheugen.

museum

pagina 3

Gastcolumn Geert-Jan Laan De sportredactie Wat er ook verandert in krantenland, de sportredactie blijft een eiland binnen het afkalvende eiland dat redactie heet. Grofweg gezegd is de gemiddelde sportredactie verdeeld in drie groeperingen. Jonge sportredacteuren zijn net jonge honden. Al kwispelend en blaffend rennen ze van klus naar klus. Omdat de sporters zelf ongeveer van hun eigen leeftijd zijn, kunnen ze het goed vinden met vooral de aanstormende talenten op sportgebied. Dat wordt al moeilijker wanneer het gaat om gevestigde sporters en zeker hun bestuurders. De bekende sportlieden denken de media al helemaal niet meer nodig te hebben. Soms hebben ze nog een lijntje met een gevestigde sportjournalist, die inmiddels de middelbare leeftijd heeft bereikt. Deze tweede groepering vraagt zich ’s avonds in bed soms vertwijfeld af of hij toch niet een

andere deelredactie moet gaan opzoeken. Maar het eiland beschermt ook. Sportredacties zijn bovenal solidair met elkaar, ongeacht de hoeveelheid gal die zij bijvoorbeeld over hun chef in de kroeg kunnen spuien. Daarom gebeurt het uiterst zelden dat een sportredacteur een ander deel van het metier gaat beoefenen, hoewel dat vaak betekent dat minder hard en minder tijdens weekends gewerkt hoeft te worden. Bovenin de piramide verblijven de veteranen op de sportredactie. Soms zijn ze nog chef, soms net niet meer, maar van een enkele ster of streep voorzien als speciale verslaggever of speciale columnist. Wanneer ze inmiddels geen alcoholist zijn - het komt voor - trekken ze vaak nog de aandacht door het organiseren van grote evenementen, waarbij ze narrig reageren wanneer ze aan dezelfde kritiek worden onderworpen als de sportbestuurders en managers die zij gedurende vele jaren gekapitteld

hebben. Maar naar buiten toe blijft de sportredactie als een blok achter ze staan. Ik heb een chef sport gekend die redelijk bezopen ‘s nachts zijn dagelijkse column tikte en de volgende middag verbaasd in de krant zag hoe snedig hij opnieuw uit de hoek kwam. Hij wist niet dat enkele jongere collega’s ‘s morgens extra vroeg kwamen om zijn stukje nog even te fatsoeneren. Diezelfde chef sport verliet op een middag woedend zijn kroeg in de Rotterdamse binnenstad toen een parkeerwachter een bon op zijn auto had geplakt. ,,Zit ik hier net de aanvoerder van Feyenoord te interviewen, komt zo’n hulppet dit weer verzieken.’’ De parkeerwachter was niet onder indruk. ,,Dat zal wel, maar schrijf je daarmee voor die krant....’’ De chef sport had de biljartkeu nog in zijn hand. Dan helpt geen jongere collega meer. Gelukkig werd hij kort daarna adjunct-hoofdredacteur. Dat kan altijd nog.

Museumnacht 2003: Sport in de journalistiek Het Persmuseum staat tijdens de Museumnacht – op zaterdag 8 november van 19.00 tot 02.00 uur - in het teken van “Sport in de Journalistiek”. De sportjournalistiek is een niet weg te denken, voor velen onmisbaar onderdeel van de pers. Het Persmuseum acht het meer dan tijd om deze ‘tak van sport’ op inspirerende wijze voor het voetlicht te halen. Daarom staat de volkssport bij uitstek – voetbal – centraal tijdens de Museumnacht 2003.

Zeeburgia en een team van bekende sportjournalisten spelen tegen elkaar en tegen het publiek een toernooi. Dit gebeurt op een klein voetbalveld aan de Zeeburgerkade voor het museum en binnen aan de tafelvoetbaltafel. Het beste team wint een grootse Perscup! Middels een subsidie van de Stichting Doen zullen er ook pannawedstrijden, een vorm van straatvoetbal, worden gespeeld. Het doel van deze subsidie is het vergroten van de multiculturele samenstelling van de bezoekers.

In samenwerking met de ABN AMRO Bank, hoofdsponsor van de Museumnacht en van Ajax, heeft het Persmuseum daarom een voetbaltoernooi opgezet. Oude bekende voetbalhelden van Ajax, het voetbalteam Suriprofs,

Naast de voetbalwedstrijden kan het publiek participeren in een sportnieuwsquiz, een cursus sportfotografie door een bekende sportfotograaf en luisteren naar een debat waar tal van vooraanstaande sportjournalisten zijn uitgenodigd. In het debat gaat het vooral om de positie en status van de sportjournalistiek binnen de algehele journalistiek. Gedurende de hele avond zijn er bij de activiteiten prijzen te winnen variërend van een door Ajax gesigneerde voetbal tot een VIP-bezoek in de Arena tijdens een Ajax-wedstrijd. Het definitieve programma zal eind oktober op de website van het Persmuseum te vinden zijn.

Publikaties Een overzicht van publikaties die verkrijgbaar zijn in het Persmuseum. De publikaties zijn ook te bestellen via de website www.persmuseum.nl en via [email protected]. De prijs tussen haakjes geldt voor Vrienden van het Persmuseum. De publikatie met * is alleen tegen de normale winkelprijs verkrijgbaar. Politieke baasjes. Politieke tekeningen van Peter van Straaten (2002)

Angelie Sens en Hans IJsselstein Mulder (samenst.) € 14,95 (€ 13,45) Het Aanzien van het Nieuws (2001) € 5,75 (€ 5,16) Albert Hahn (1993) Marien van der Heijden € 18,- (€ 16,20) Het Nederlands Persmuseum, Liefdewerk Oud Papier (1992) Mariëtte Wolf € 12,50 (€ 11,25) Satirische tijdschriften 1848-1940 (1996, tweede herz. druk) René Vegt € 5,75 (€ 5,16)

Paljassen van de pers. Satirische tijdschriften 1848-1940 (1990) Susanne Gabriëls e.a. € 5,75 (€ 5,16) Vrijheid onder druk, een beeld van de persvrijheid in Nederland (1989) Mariëtte Wolf € 7,95 (€ 7,15) Lex Metz, een vrij tekenaar (1988) L. Doedens € 3,40 (€ 3,06) Joodse Pers in de Nederlanden en in Duitsland (1969) € 2,25 (€ 2,03) * Israel tussen Sjalom en Jihad (2002) Fritz Behrendt € 14,95,-

museum

pagina 4

’Verjaardagsfeestje bindt bezoeker-van-de-toekomst’ door

Servaas Smulders

Educatie is één van de belangrijkste doelen, waarop het beleid van het Persmuseum zich komende jaren richt. Het museum beoogt daarmee vooral jongeren te boeien. Het Persmuseum wil die groep in de leeftijd van globaal acht tot achttien jaar bereiken via het onderwijs. Maar er zijn ook andere mogelijkheden om jongeren binnen de muren van het museum te halen. Zoals een passend verjaardagsfeestje van een kind. Educatief medewerker Anouk Custers is er op haar wijze best trots op dat dezer dagen een elfjarig meisje in het Persmuseum haar verjaardagsfeestje vierde. Een feestje met het thema ’Jij, een ontwerper’. Leuker kan bijna niet: met z’n allen lekker uitgelaten zelf een

Kinderen tijdens de workshop ‘Jij, een ontwerper’

Educatie speelt hoofdrol in het Persmuseum krantenvoorpagina ontwerpen. In de passende ambiance. Waar je ook kijkt, je blik komt altijd wel uit op iets van een krant. Een keer per maand op een woensdag wordt een kinderworkshop georganiseerd. Voor € 2,50 per persoon krijgen kinderen in de leeftijd van acht tot twaalf jaar een leuk programma voorgeschoteld waarbij ze kunnen kiezen uit twee thema’s: ’Jij een ontwerper’ of ’De spotprent, jouw zelfportret’. Custers: ”Het zijn vanwege de leeftijd lichte programma’s. Maar iedereen kan er wel iets van opsteken en daar gaat het om. Neem het programma van de spotprent. De kinderen leren wat een karikatuur is en hoe ze er zelf een kunnen maken. Gaat

het om ontwerpen, dan leren ze zelf een voorpagina van een krant te maken, wat daar zoal op moet staan en hoe je het kunt indelen. Zie het als semi-educatief. Het is leuk om te doen en ze steken er iets van op.” De kinderprogramma’s zijn dus vooral leuk en gezellig en slaan in de wijk Zeeburg goed aan. Voor de buurt heb je als culturele instelling iets te bieden. Het zijn volgens Custers ook erg goede programma’s voor kinderen van de naschoolse opvang. Hier wordt dan ook de nodige aandacht aan geschonken. Met de kinderprogramma’s, die passen in het totale educatieve beleid, beoogt het Persmuseum de ’bezoeker-van-detoekomst’ aan zich te binden.

Leerprojecten Dat geldt eveneens voor andere onderdelen uit het educatief beleid die op de

Foto: Remko Scheepens

museum

pagina 5

Van tekenlerares naar educatief medewerker Vanaf 1 februari werkt Anouk Custers (29) als educatief medewerker bij het Persmuseum. Haar komst naar het Persmuseum is niet helemaal toevallig. De in Tegelen geboren Custers ontwikkelde zich oorspronkelijk tot docent handvaardigheid en tekenen. Vanuit het onderwijs kwam zij in contact met het Van Gogh Museum in Amsterdam en het Cobra Museum in Amstelveen. In beide musea verzorgde zij rondleidingen ten behoeve van het onderwijs en organiseerde er workshops. Gedurende een periode van zeven maanden coördineerde zij ook het zogenoemde G.R.A.S.- project voor het VMBOonderwijs en was betrokken bij docentendagen. Een advertentie voor educatief medewerker van het Persmuseum bracht haar begin dit jaar naar de Zeeburgerkade.

Anouk Custers

rol staan. Het gaat om een project voor de bovenbouw van het basisonderwijs, Nieuwsflits!’ en een digitale les rondom de politieke tekeningen van Peter van Straaten voor de bovenbouw HAVO/ VWO.

landelijke project het Geheugen van Nederland. Voor dit project zijn een aantal historische collecties uit Nederland gedigitaliseerd waaronder de volledige collectie politieke tekeningen van Peter van Straaten. De collectie leent zich uitstekend voor vakken als CKV (cultureel

‘Nieuwsflits!’ Voor ‘Nieuwsflits!’ bestaat reeds een zeer goed lopend museumprogramma waar afgelopen schooljaar zo’n 950 leerlingen aan mee hebben gedaan. Dit project wordt in samenwerking met de Waag Society momenteel uitgebreid met een educatieve applicatie. Eind 2003 zal de applicatie klaar zijn. De belangrijkste doelstelling van de applicatie is dat leerlingen inzicht krijgen in verschillende manieren van nieuwsweergave, zodat ze mogelijkerwijs geprikkeld worden om nog eens na te denken over wat ze in de krant of op internet lezen of op tv zien. ‘Wat is waarheid? Is alles wat je leest of hoort ook daadwerkelijk zo gebeurd?’, zijn vragen die hierbij centraal staan. Custers: ‘We proberen kinderen kritisch te laten kijken naar nieuws. We willen dat ze zich bewust worden van de subjectiviteit van de verschillende vormen van nieuwsweergave’.

Plannen Voor het gehele voortgezet onderwijs wordt gewerkt aan interactieve programma’s. Custers: ‘Leerlingen krijgen meer doe-opdrachten. Het is niet meer alleen een kwestie van luisteren. We willen in het museum in gesprek komen met de scholier. We willen ze helpen zelf de ontdekte kennis aan elkaar te presenteren. De rondleider wordt op deze manier in de toekomst meer begeleider’. Het VMBO-onderwijs is gekozen als speerpunt. Een van de redenen hiervoor is dat binnen dat onderwijs CKV een verplicht vak is geworden. De scholieren moeten een volledig cultureel programma volgen. Daarin is naast theater en film plaats voor een museum. Daar wil het Persmuseum nu op in spelen.

De politieke tekeningen van Peter van Straaten, een digitale les voor de bovenbouw HAVO/VWO Rondom de politieke tekeningen van Peter van Straaten is een digitale les ontwikkeld. Dit is een onderdeel van het

kunstzinnige vorming), geschiedenis en maatschappijleer. Ook voor dit programma geldt dat het eind 2003 beschikbaar zal zijn voor scholen.

Workshop ‘De spotprent, jouw zelfportret’ Foto: Remko Scheepens

Gedacht wordt ook om de belangstellingssfeer buiten de Randstad voor het museum uit te breiden. Custers: ‘Een bezoek aan het Persmuseum moet vanwege de reistijd gaan passen in een compleet dagprogramma. Als een school van ver komt moet het namelijk de moeite waard worden om een gehele dag, waarvoor dus alle andere lessen uitvallen, naar Amsterdam te komen. Hier moet je als instelling rekening mee houden.’

museum

pagina 6

Korte berichten Uitmarkt groot succes Op 29, 30 en 31 augustus werd de inmiddels 26ste editie van de Uitmarkt gehouden in en om het Museumplein in Amsterdam. Met de Uitmarkt, de opening van het culturele seizoen, wil men het publiek kennis laten maken met de grote variëteit die Nederland te bieden heeft op het gebied van de podiumkunsten, literatuur en musea. Het Persmuseum mocht hier dus niet ontbreken! De informatiemarkt, waar de culturele instellingen zich presenteren, was dit jaar prachtig ‘aangekleed’. De Museumkaart heeft in samenwerking met de Uitmarkt gezorgd dat musea hun aanbod konden uitstallen in een luxe tent in plaats van de gewone marktkraam. Het zag er prachtig uit.

De stand van het Persmuseum op de Uitmarkt

Het Parool Voor het Persmuseum was de Uitmarkt een groot succes. Mooi weer, veel belangstelling en drie signerende politiek tekenaars: Fritz Behrendt, Peter van Straaten en Stefan Verwey. Het was voor het eerst dat het Persmuseum zich op de Uitmarkt profileerde en het staat vanaf nu ieder jaar vast op de agenda!

In een tweedelige documentaire voor VPRO’s Dokwerk volgde programmamaker Frans Bromet de verzelfstandiging van Het Parool vanaf 13 november 2002 en de verhuizing naar het nieuwe onderkomen op het voormalige Storkterrein. Uitzendingen: 13 en 20 oktober 2003, Ned. 3 om 21.00 uur.

Nieuws

Vrienden

Het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS) heeft in al zijn wijsheid (?) besloten de subsidie voor Migranten & Media te staken. Dit succesvolle projectbureau van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) zet zich al bijna twintig jaar in voor het bevorderen van een evenwichtige beeldvorming in de media. Het Persmuseum vindt het een onwijs besluit van het ministerie. Migranten & Media moet zijn werk kunnen blijven doen. (zie ook onder ‘Aanwinsten’)

Gebleken is dat de jaarlijkse Vriendendag matig bezocht wordt. Om Vrienden toch meer te betrekken bij de activiteiten van het Persmuseum krijgt u voor openingen van wisselexposities voortaan standaard een uitnodiging. Uiteraard organiseert het Persmuseum regelmatig activiteiten die ook of vooral door de Vrienden bezocht kunnen worden. De Stichting Vrienden van het Persmuseum wil onderzoeken of er onder de Vrienden behoefte bestaat aan een

Aanwinsten Vrouw & Media In augustus verwierf het Persmuseum het archief van de Stichting Vrouw & Media. Opgericht in 1982 zet Vrouw & Media zich al meer dan twintig jaar in voor de positie van vrouwen in de media in het algemeen en de dag- en weekbladjournalistiek in het bijzonder. Het archief beslaat de jaren 1982-1990 en wordt momenteel ontsloten. Ook de stukken van na 1990 zullen hun weg naar het Persmuseum vinden. Het archief is na toestemming van de Stichting Vrouw & Media toegankelijk voor raadpleging en onderzoek.

Migranten & Media Recent werd het Persmuseum/IISG verblijd met het archief Migranten & Media,

een NVJ-bureau dat in 2003 twintig jaar bestaat en dat tot doel heeft een evenwichtige beeldvorming in de media te bevorderen. Het archief dat de periode 1983-1995 beslaat, maakt formeel onderdeel uit van het in het Persmuseum/IISG berustende NVJ-archief, maar zal afzonderlijk beschreven en ontsloten worden. Ook hier geldt dat het archief in de komende jaren wordt aangevuld met stukken uit de periode na 1995 en dat het te raadplegen is na toestemming van, in dit geval, de NVJ. Vele schenkers en bruikleengevers hebben de weg naar het Persmuseum gevonden. De collecties zijn verrijkt met kranten, tijdschriften, persgrafiek en objecten gerelateerd aan de Nederlandse pers.

elektronische nieuwsbrief met actuele informatie. Binnenkort krijgen alle Vrienden een brief waarin hun gevraagd wordt of die behoefte bestaat. Ook zal u toestemming worden gevraagd voor het gebruik van uw e-mailadres. Als u actuele informatie over tentoonstellingen, collectienieuws en activiteiten zoekt, kunt u uiteraard altijd terecht op de website, www.persmuseum.nl.

Educatie Het Persmuseum breidt de contacten met hogescholen en universiteiten uit. Het museum biedt studenten diverse lesprogrammaonderdelen aan. Met de journalistieke opleidingen is een begin gemaakt: de Christelijke Hogeschool Ede, Hogeschool Windesheim en Fontys Hogescholen Tilburg. Het Persmuseum richt zich in eerste instantie op vakken als informatievaardigheden, onderzoek/ research en persgeschiedenis. Het programma varieert van rondleidingen door het Persmuseum en de studiezaal en magazijnen van het IISG/Persmuseum tot het oplossen van onderzoeksvragen. Masterstudenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam verrichten onder het toeziend oog van het Persmuseum (pers)historisch onderzoek. In de nabije toekomst zal het Persmuseum tevens de contacten met opleidingen communicatie, media en informatiemanagement en de lerarenopleidingen uitbouwen.

Feestjes in en om Persmuseum! Vanaf eind oktober organiseert het Persmuseum feestelijke arrangementen voor groepen. Een rondleiding op maat door het museum? Een lunch op het Borneo-eiland of juist midden in de Indische buurt? Een architectuurwandeling door het prachtige Oostelijk Havengebied? Vraag de folder aan bij het Persmuseum.

museum

pagina 7

Gelauwerde Fokke & Sukke straks in het Persmuseum door

Bert Steinmetz

Zij bestaan in december tien jaar, hun drie geestelijk vaders worden deze maand onderscheiden met de Stripschapprijs, dus het jaar zou niet volmaakt zijn zonder apotheose aan de wanden van het Persmuseum. Fokke, de eend met hoofddeksel, en Sukke, de kanarie die herkenbaar is aan zijn pet achterstevoren, hebben het helemaal gemaakt. Dat hadden de makers niet gedacht, toen studentenblad Propria Cures hun vroeg een tekening te leveren voor het kerstnummer van 1993. John Reid (nu 35), Bastiaan Geleijnse (36) en JeanMarie van Tol (36) studeerden toen alledrie aan de Universiteit van Amsterdam, Reid rechten, de anderen Nederlands. Reid en Geleijnse hadden bovendien bij elkaar op de lagere school gezeten. Het resultaat van hun denkwerk, door Van Tol getekend, mag zonder meer studentikoos worden genoemd. De dubbelzinnige namen van het gevederde duo, de aanstootgevende presentatie in blote piemels – het had iets onmiskenbaar ballerigs. Hoewel die eerste cartoon niet leuk genoeg werd gevonden, wilde Propria Cures (dat zijn vergissing bijtijds inzag) er elke week wel een. Dat gebeurde, en van het een kwam het ander, zoals dat heet. Andere studentenbladen wilden ook tekeningen van Fokke & Sukke, en sinds 1999 figureren ze dagelijks in NRC Handelsblad. Elke dag! En elke dag leuk! Dat is echt topsport. De drie heren kunnen er intussen van leven. Alleen John Reid is zijn studie trouw gebleven; hij werkt bij een rechtbank. Maar Bastiaan Geleijnse heeft zijn baan als communicatiemedewerker bij

De tentoonstelling De wereld van H.J.A. Hofland is nog maar net begonnen, of het Persmuseum maakt zich al op voor de volgende expositie. Vanaf 11 december is het de beurt aan de beroemdste eend en kanarie in de Nederlandse media, Fokke & Sukke. McKinsey maar opgezegd; behalve de grappen voor Fokke & Sukke levert hij teksten aan het tv-programma Dit was het nieuws en schrijft hij eens in de twee weken een column in NRC Handelsblad. Zij zien zich alledrie als schepper van de dagelijkse strip, hoewel Reid en Geleijnse alleen maar ideeën en teksten aandragen. Jean-Marie van Tol is de enige die tekent, maar hij signeert cate-

gorisch met RGvT, om de drieëenheid te canoniseren. Van Tol is ook de enige die na zijn studie meteen van zijn hobby is gaan leven. Elke maandagavond komen de drie bij elkaar om een voorraadje Fokke en Sukke-prenten te bedenken. En elke ochtend nemen ze de actuele situatie door, telefonisch of per e-mail, zodat hun werk er altijd ontzettend snel uitziet. Het zou natuurlijk interessant zijn te bestuderen of in de loop der jaren dat studentikoze van het begin van de eend en kanarie af is gesleten. ,,Het zijn blanke heteromannen van middelbare leeftijd’’, omschreef stand-up comedian Micha Wertheim, collega van Geleijnse, in NRC Handelsblad de Fokke en Sukke van nu. De makers hebben een uniek concept waarmee ze nog jaren vooruit kunnen, zegt collega-tekenaar Gerrit de Jager jaloers. Andere stripmakers betitelen Van Tol, de woordvoerder en belangenbehartiger van de drie, bovendien als een slimme en innemende zakenman. Ze zijn inderdaad gearriveerd. Sinds 1997 heeft uitgeverij De Harmonie al negen bundels Fokke & Sukke-tekeningen op de markt gebracht. Een optreden in de Utrechtse Museumnacht leidde in juni dit jaar meteen tot een eerste expositie in het Centraal Museum. Met Ronald Giphart, die bij Van Tol (en kroonprins Willem-Alexander) in de klas zat op het Baarns Lyceum, maken ze een Fokke & Sukke-programma op tv voor BNN. En in december dus, als klapstuk, de tentoonstelling in het Persmuseum. Tot 22 februari volgend jaar.

museum

pagina 8

Bezoekersinformatie

Routebeschrijving

Persmuseum

Centraal Station naar de C. van Eesterenlaan / Borneolaan. NB: door werkzaamheden kunnen de busroutes tijdelijk veranderd zijn! Voor meer informatie zie: www.gvb.nl of www.9292ov.nl Tram: Tram 7 en 10 naar het Javaplein (5-10 minuten lopen) of tram 14 naar de Molukkenstraat (10 minuten lopen) Trein: Vanaf Centraal Station een van de hierboven genoemde bussen. Vanaf station Muiderpoort: lopend (ca 15 minuten), met bus 39, 43 of 59 naar de C. van Eesterenlaan / Borneolaan. Auto: Vanaf de rondweg (A10) afslag Zeeburg (S114). De borden Zeeburg volgen. Voor de Piet Heintunnel linksaf, richting Indische Buurt. Bij de eerste stoplichten na de brug rechtsaf. Vervolgens de tweede rechts. Bij de rotonde de tweede afslag nemen (= doodlopend) om op de Zeeburgerkade te komen. Deze geheel uitrijden (ca. 200 m.), aan het einde bevindt zich het Persmuseum Naar het IISG: Vanaf de rondweg (A10) afslag Zeeburg (S114). De borden Zeeburg volgen tot in de Piet Heintunnel. Aan het eind van de tunnel bij de stoplichten naar links. Eerste straat links, met de bocht mee naar links en vervolgens rechtdoor. NB: door werkzaamheden kunnen er omleidingen zijn!

Bus: Bus 39 en 43 rijden twee en bus 59 vier keer per uur van het

A Zeeburgerkade 10, 1019 HA Amsterdam T 020-692 88 10 F 020-468 05 05 E [email protected] W www.persmuseum.nl

Studiezaal / Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis A Cruquiusweg 31, 1019 AT Amsterdam T 020-668 58 66 F studiezaal: 020-663 03 49 E studiezaal: [email protected] Online publiekscatalogus: www.iisg.nl/opcnl.html

Openingstijden Persmuseum dinsdag-vrijdag 10.00 - 17.00 uur zondag 12.00 - 17.00 uur Het museum is gesloten op zaterdag, maandag en tijdens de feestdagen.

Openingstijden studiezaal/ Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis: maandag - vrijdag 09.00 - 17.00 uur De studiezaal is gesloten op zaterdag, zon- en feestdagen.

Toegangsprijzen Persmuseum volwassenen

€

3,50

6-18 jaar, 65+, CJP, Stadspas, groepen vanaf 10 personen

€

2,50

NS- of Rabobankpas met MJK, studenten met collegekaart

€

0 - 6 jaar, MJK, Vrienden

1,75 gratis

onderwijs

basisonderwijs € 40,- per klas, inclusief lesmateriaal voortgezet onderwijs € 30,- per groep combinatie Persmuseum / bezoek Telegraaf op aanvraag rondleidingen

€ 22,50

Word Vriend

Colofon

De Stichting Vrienden van het Persmuseum stelt zich ten doel de bloei en de naamsbekendheid van het Persmuseum te bevorderen en extra inkomsten te verwerven ten behoeve van collectieaankopen en activiteiten.

De uitgave van PersmuseumNieuws wordt mogelijk gemaakt door de Stichting Vrienden van het Persmuseum

U wordt al Vriend met een bijdrage van minimaal € 22,75 per jaar!

Redactie:

Persmuseum

Als vriend van het Persmuseum krijgt u: - gratis toegang tot de vaste opstelling en de wisselexposities van het Persmuseum - 10 % korting op uitgaven van het Persmuseum - een uitnodiging voor de jaarlijkse Vriendendag en overige speciale activiteiten - twee tot drie keer per jaar het Persmuseumnieuws.

Redactieadres:

Zeeburgerkade 10 1019 HA Amsterdam

Oplage:

2.000 verschijnt tenminste twee maal per jaar

Druk:

Drukkerij Bakker, Roelofarendsveen

Voor minimaal € 50,- per jaar krijgt u tevens: - een gratis publicatie/catalogus - een originele historische krant

Copyright:

Persmuseum Amsterdam

ISSN nummer:

1569-0318

Ja, ik word Vriend van het Persmuseum

Het Persmuseum is mede mogelijk gemaakt door:

❏ voor minimaal € 22,75 per jaar ❏ voor minimaal € 50,- per jaar Naam Adres Postcode en woonplaats E-mail U kunt deze bon ingevuld retourneren via ons antwoordnummer (Antwoordnummer 9364, 1000XH Amsterdam. Een postzegel is niet nodig). Wacht met betalen tot u een acceptgirokaart heeft ontvangen.

Aegon, ANWB-media, BASF Drukinkt, Bedrijfsfonds voor de Pers, Boekhandel Scheltema Holkema Vermeulen, Boom, Buhrmann, Central National Company, Dagblad De Telegraaf, de Volkskrant, Euronext, Gemeente Amsterdam, Getronics, Groep publieks- en opinietijdschriften, GTI Installatietechniek, R. Hazewinkel, S.S.F. Hazewinkel, Holdingmaatschappij De Telegraaf, Hollandse Dagbladcombinatie, Hooge Huys Verzekeringen, ING Groep, Joh. Enschedé, Koninklijke Ahold, Koninklijke BDU Uitgeverij, Koninklijke Philips Electronics, Lucas Ooms Fonds, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, Mondriaan Stichting, Nederlands Uitgevers Verbond, Nederlandse Nieuwsblad Pers, Nederlandse Vereniging van Journalisten, Nieuwsblad van het Noorden, Noordelijke Dagblad Combinatie, Parenco, PCM Uitgevers, Prins Bernhard Cultuurfonds, Rotterdams Dagblad, Siemens, F.W. Sijthoff, SNS Reaal Fonds, Stadsdeel Zeeburg, Stichting Het Parool, Trouw, Veen Magazines, Vereniging de Nederlandse Dagbladpers, VNU, VSB Fonds, Weekbladpers, Wegener.