5355

juli < augustus < september 2011

11

België-Belgique P.B. 8500 Kortrijk 3/5355

Verschijnt driemaandelijks - Jaargang 17, nummer 3 - juli/augustus/september 2011 Afgiftekantoor 8500 Kortrijk Mail / P408061 Afzender: Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw, Doorniksewijk 168, 8500 Kortrijk Tel. 056 63 69 50 - fax 056 25 70 84 - e-mail: [email protected] - website: www.pzwvl.be

Inhoud

pag.

Voorwoord

3

EAPC-congres in Lissabon 2011: ervaringen, belevenissen en mijmeringen

4

Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen: een kennismaking Websites palliatieve zorg

5-8 9-13

Vooraankondiging achtste Vlaams Congres Palliatieve zorg

14

Uw bijdrage maakt wel degelijk het verschil!

15

Colofon

16

2

< voorwoord > Joost Vermeersch

Voorzitter Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw

Geachte lezer Beste sympathisant Vaderdag is net gepasseerd en de vakantie staat voor de deur. Sta me toe dit fijn te vinden. Genieten van familiale gezelligheid en prettige vooruitzichten hebben, stemt iedereen toch goed gehumeurd. Niet? Wat nieuws is er vanwege ons Netwerk Palliatieve Zorg? We zijn fier om u te kunnen meedelen dat ons team verpleegkundige experts is versterkt. We wensen Claire veel arbeidsvreugde en vanwege het Netwerk garanderen we veel collegiale ondersteuning in deze toch wel emotioneel belastende sector. Vanuit de Vlaamse overheid is er een en ander aan het bewegen: minister Vandeurzen belooft te werken aan ‘erkenning en subsidiëring van partnerorganisaties met regionale expertise in palliatieve zorg’. We kunnen dit alleen maar toejuichen. Tenslotte wordt er serieus gewerkt aan een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen de netwerken en de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen. Onze bestuurder Ken Wagner heeft hier al veel tijd in gestoken en het ziet er veelbelovend uit. Wij zullen graag meewerken. In deze EHEC-komkommer-sojatijd houd ik eraan u veel leesgenot te wensen en een prettige vakantie voor straks!

“De tien geboden zijn daarom zo kort en duidelijk omdat ze zonder commissie van deskundigen tot stand zijn gekomen.” Charles de Gaulle

3

< EAPC-congres in Lissabon 2011: ervaringen, belevenissen en mijmeringen > Isabel De Lille Palliatief deskundige Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw Ervaringen: te veel om op te noemen. Als onervaren deelnemer met een grote congrestas (de volgende dagen herkenbaar in heel Lissabon) liep ik verloren in de enorme mensenmassa. Ik had moeite met het kiezen tussen de vele simultane lezingen en workshops, maar langzaamaan begon ik de organisatie te begrijpen en de verschillende soorten voordrachten te onderscheiden, de ene al interessanter dan de andere. Zoals de lezing over de filosofie van palliatieve zorg door M. Kearney, een Amerikaan die nog samengewerkt heeft met dame Cecily Saunders, de Engelse grondlegster van palliatieve zorg. Hij had het over de relatie van mens tot mens: echte aanwezigheid. Wat we meebrengen aan het ziekbed, wie we zijn, de kwaliteit van onze aanwezigheid, de kwaliteit van ons leven … bepalen de zorg die we bieden. Of de lezing van de Duitser R.J. Jox, The Art of Letting Die - een prachtige titel trouwens - die over beslissingen rond het levenseinde ging. Of hoe voer je een slechtnieuwsgesprek met mensen met een mentale beperking? Wat zijn de nieuwste evoluties op gebied van behandeling van kortademigheid, nausea, braken? Dan had je ook nog de wetenschappelijke postertentoonstelling waar allerlei soorten studies met hun resultaten aan het publiek kenbaar gemaakt worden. Bij de standen van de sponsors, die de laatste nieuwigheden (bijvoorbeeld nieuwe soorten pijnmedicatie) voorstelden, kon je kennismaken met collega’s uit andere landen en horen hoe daar palliatieve zorg georganiseerd wordt. Belevenissen: Lissabon is een prachtige stad. Gezien vanuit een open tourbus kregen we in enkele uurtjes de mooiste plekjes te zien. Een mooie, groene, oude stad met blauwbloeiende, welriekende, grote bomen (waarvan ik de naam nog altijd niet weet). Met Rosemie als stadsgids, de Trotter in de hand, zagen we de Torre de Belem en het prachtige klooster van Jerónimos, wandelden we langs de Taag en - niet onbelangrijk - genoten we van de lekkere vinho verde en de heerlijke Portugese keuken. Mijmeringen: naarmate de dagen verstrijken, ontdek ik hoe langer hoe meer het effect van dit congres. Veel van wat ik gehoord heb, blijft nazinderen en dringt dieper door. Het was een unieke ervaring, zowel intellectueel, cultureel, intermenselijk en gastronomisch een opsteker. Bedankt voor deze kans! Isabel

4

< Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen: een kennismaking > Anne-Marie De Lust, stafmedewerker en Paul Vanden Berghe, directeur Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Palliatieve zorg is een jonge twijg aan de eeuwenoude boom van de geneeskunde. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zagen de eerste georganiseerde initiatieven het licht, met vanaf de jaren ‘60 de oprichting van hospices in het Verenigd Koninkrijk. In België ontstonden eind jaren ’80 kernen van vrijwillige palliatieve zorgverlening door artsen en verpleegkundigen en in februari 1990 werd door een handvol enthousiaste vrijwilligers de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen opgericht. Op een ogenblik dat nog maar enkele organisaties en nauwelijks structurele financiering beschikbaar waren, klonken de doelstellingen van de Federatie behoorlijk ambitieus: op termijn alle organisaties voor palliatieve zorg samenbrengen, de belangen van palliatieve zorg behartigen bij Vlaamse en andere overheidsinstanties, vorming en opleiding aanbieden, onderzoek bevorderen en geld inzamelen.

TIJDLIJN: ONTWIKKELING PALLIATIEVE ZORG IN BELGIË

ROB-RVT’s: geen precieze startdatum. Geleidelijke introductie van één palliatief verpleegkundige per instelling vanaf de jaren ’90.

5

De gezamenlijke inspanningen van de Federatie en geëngageerde basiswerkers wierpen relatief snel vruchten af. Tussen 1995 en 1997 werden de vijftien netwerken palliatieve zorg opgericht, waaronder het Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw. Elke regio beschikte ondertussen over een palliatieve thuiszorgequipe, officieel een ‘multidisciplinaire begeleidingsequipe voor palliatieve verzorging’ (MBE). Al deze equipes werden vanaf 1998-1999 erkend en gefinancierd. In ziekenhuizen werden intussen palliatieve supportteams opgericht en in een aantal gevallen ook palliatieve zorgeenheden. Vanaf 1997 werden tenslotte enkele dagcentra opgericht en werd in een toenemend aantal woonzorgcentra een palliatief verpleegkundige aangesteld. Kenmerkend voor dit Belgische model, dat trouwens in 2008 internationaal erkenning kreeg op het congres van de European Association for Palliative Care, is de sterke regionale organisatie waarbij in principe elke inwoner een beroep kan doen op palliatieve zorg. De verschillende zorgvoorzieningen hebben elk een duidelijke doelgroep, een eigen werking en een bij wet omschreven samenstelling en financiering. Naast andere taken zorgen de netwerken voor de afstemming tussen de verschillende voorzieningen en een vlotte transfer van palliatieve patiënten van de ene naar de andere setting.

COÖRDINERENDE ROL VAN DE NETWERKEN

Legende: DC = dagcentra, MBE = multidisciplinaire begeleidingsequipe voor palliatieve verzorging, PST = palliatief supportteam, PZE = palliatieve zorgeenheid, ZH = ziekenhuis

Op het terrein is het duidelijk: de nodige palliatieve voorzieningen bestaan, de rollen zijn duidelijk verdeeld. Heeft een koepelorganisatie als de Federatie dan nog bestaansrecht? Waar past zij in het plaatje en waar ligt haar meerwaarde?

6

DE FEDERATIE EN HAAR PARTNERS/CLIËNTEN

Op bovenstaand schema zien we als het ware twee spinnenwebben met als ene kern de netwerken en als andere de Federatie. Het lijkt misschien verwarrend en toch vullen beide structuren elkaar mooi aan. Zoals al aangegeven zijn netwerken in eigen regio in de weer voor onder meer informatie en sensibilisatie van het grote publiek, overleg tussen palliatieve basiswerkers en voorzieningen, vorming en opleiding van professionele en vrijwillige hulpverleners, verslaggeving en registratie naar de overheid toe. De Federatie daarentegen is vooral actief op terreinen die het netwerkniveau overstijgen. Met andere woorden: als koepelorganisatie houdt zij zich niet bezig met de interne keuken van de netwerken en de zorgvoorzieningen, maar neemt en ondersteunt zij allerlei initiatieven die de netwerken, de zorgvoorzieningen, de hulpverleners, het grote publiek, de overheid en onrechtstreeks uiteraard ook de patiënt en zijn familie ten goede komen. De Federatie hanteert vijf beleidsprioriteiten: de Federatie ontwikkelen tot een expertise- en kenniscentrum, een breed maatschappelijk draagvlak voor palliatieve zorg creëren door sensibilisatie en informatie, bijdragen tot de permanente ontwikkeling van hulpverleners via vorming, training en opleiding, beleidsmatig bijdragen tot een betere financiering en inbedding van palliatieve zorg en overleg organiseren tussen alle betrokken actoren zodat informatie naar en van de basis vlot kan doorstromen. Ter verduidelijking geven we hieronder een aantal voorbeelden van recente, lopende of toekomstige initiatieven. • Alle professionele zorgverstrekkers: de Federatie stuurt een tiental keer per jaar een elektronische nieuwsflash naar wie geïnteresseerd is in recente onderzoeksresultaten, boeken of artikels over research, interessante congressen, enz. Wie geïnteresseerd is, kan zich inschrijven voor de nieuwsflash en/of het jaarlijkse tijdschrift via de link op de homepage van www. palliatief.be. De Federatie stelt een gespecialiseerd opleidingsaanbod samen dat voortbouwt op de basiscursussen die door de netwerken gegeven worden. Concrete voorbeelden zijn opleidingen rond coaching van leidinggevenden en intervisie voor artsen. Deze en andere opleidingen worden in de gebouwen van de Federatie in Wemmel of regionaal georganiseerd.

7

• Artsen en verpleegkundigen kunnen terecht op de nieuwe website www.pallialine.be voor uitgewerkte medische richtlijnen palliatieve zorg, bijvoorbeeld over hik, nausea en braken of sedatie. Wie op de hoogte gebracht wil worden van nieuwe richtlijnen kan via deze website zijn gegevens naar de Federatie doorsturen ([email protected]). • Overheid: dankzij haar overkoepelende rol wordt de Federatie door de Federale Evaluatiecommissie Palliatieve Zorg om de twee jaar gevraagd om mee te werken aan een evaluatie van de palliatieve zorg in Vlaanderen. • Netwerken: de Federatie is eind 2009 gestart met een campagne over vroegtijdige zorgplanning waarvoor zij een brochure voor hulpverleners, een brochure voor de bevolking en een aparte website www.delaatstereis.be in het leven riep. Ook het document Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde wordt door de Federatie verdeeld. Dit materiaal kan via de netwerken bekomen worden. • Woonzorgcentra: vanuit de werkgroep ROB-RVT beleid werd in 2010 een Leidraad voor de implementatie van palliatieve zorg in woonzorgcentra samengesteld. Verkrijgbaar bij de netwerken. • Het grote publiek vindt op www.palliatief.be informatie over palliatieve zorg in het algemeen. Op www.palliatieve-zorg-en-kinderen.be vindt men uitleg over hoe kinderen te informeren over en te betrekken bij palliatieve zorg en op www.delaatstereis.be staat informatie over vroegtijdige zorgplanning en vindt men het document Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde. Via de netwerken wordt de brochure Balans in evenwicht. Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon verspreid. Deze brochure is het werk van de overleggroep Sociaal werk van de Federatie. • MBE’s: de Federatie faciliteert momenteel de samenstelling van een lastenboek met het oog op de ontwikkeling van een nieuw softwareprogramma voor de patiëntenregistratie van MBE’s, het zogenaamde ‘e-Dossier’. • PST-teams: de werkgroep PST vergadert tweemaandelijks op de Federatie en organiseert jaarlijks een studiedag voor PST-medewerkers. De eerstvolgende studiedag vindt plaats in Leuven op 3 februari 2012 met als thema Palliatieve zorg en de geriatrische patiënt. Het is tot slot belangrijk dat een koepelorganisatie representatief is voor de organisaties die ze vertegenwoordigt. In het geval van de Federatie wordt die representativiteit verzekerd door haar ongeveer 225 leden. Dat zijn onder andere veertien netwerken, 165 woonzorgcentra en een veertigtal ziekenhuizen. Daarnaast telt de Federatie meer dan twintig werkgroepen waar tientallen professionele hulpverleners uit het palliatieve werkveld op vrijwillige basis aan deelnemen. Zij vertegenwoordigen een kapitaal aan kennis en ervaring waar de Federatie alleen maar dankbaar voor kan zijn! Bron: van Iersel, T. (2003). Palliatieve zorg in Vlaanderen: evaluatie van een geografisch model. Kan gedownload worden op www.palliatief.be / Publicaties / Studies.

8

< Websites palliatieve zorg > Katrien Vanhauwaert Psycholoog Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw In dit digitale tijdperk, waar voor (bijna) alle vragen gegoogeld of gegoocheld wordt op het internet, is het niet altijd gemakkelijk om door het bos de bomen nog te zien. Voor een hulpverlener betrokken bij de zorg voor patiënten op het einde van hun leven is tijd een kostbaar goed. Met deze rubriek, de voorstelling van websites, willen we hulpverleners die op zoek zijn naar betrouwbare en degelijk onderbouwde informatie over palliatieve zorg, gidsen doorheen het digitale landschap. In deze eerste bijdrage worden de sites van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen vzw en de eigen provinciale website belicht.

www.palliatief.be Wie op zoek gaat naar informatie over palliatieve zorg, komt met één woord of één klik vanzelf op de website van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen terecht. De homepagina laat al meteen zien waar de Federatie voor staat: de belangen behartigen van de palliatieve patiënt in Vlaanderen en de wegen waarlangs men dit concreet maakt: als gids in het palliatieve landschap door de verwijzing naar de netwerken palliatieve zorg, als expertise- en kenniscentrum palliatieve zorg, als centrum voor vorming, training en opleiding, als ondersteunend overlegorgaan met alle betrokken actoren in palliatieve zorg, als auteur en redacteur van publicaties zowel voor professionelen als voor het grote publiek. Doorklikken op de Federatie PZV biedt meer uitleg over ondermeer de historiek, de opdrachten en het beleidsplan. Men kan het organigram en de vergadermatrix raadplegen en kennismaken met de veelheid aan projecten en werkgroepen waarbij de Federatie fungeert als denktank, uitvalsbasis, platform, facilitator en inspirator. Onder kennis- en expertisecentrum kan men een veelheid aan teksten, artikels, verwijzingen en leidraden vinden waarbij quasi alle aspecten en dimensies van palliatieve zorg aan bod komen. Onder complementaire zorg kan men informatie over bijvoorbeeld muziektherapie terugvinden, bij levenseindezorg is de brochure Medisch begeleid sterven: een begrippenkader downloadbaar. Zoekt men informatie specifiek voor één doelgroep of een zorgsetting, dan is deze mits een klik beschikbaar. Ontwikkelde meet- en registratie-instrumenten alsook richtlijnen, bijvoorbeeld de richtlijn palliatieve sedatie, worden onder kennis- en expertisecentrum aangeboden. Wil men meer weten over pijn- en symptoomcontrole dan kan men hier a ctuele wetenschappelijke artikels en presentaties doornemen. Kortom, zowel de hulpverlener met een specifieke palliatieve zorgvraag als de collega die zijn kennis wil bijschaven, vindt hier zeker zijn gading.

9

Is men geïnteresseerd in opleiding palliatieve zorg, dan wordt men op deze webplek wegwijs gemaakt in het verpleegkundig competentieprofiel palliatieve zorg en in het opleidingsaanbod van de Federatie, van de netwerken palliatieve zorg, binnen het hoger onderwijs en bij andere organisaties. Onder agenda krijgt men een overzicht van toekomstige en voorbije symposia en andere interessante evenementen palliatieve zorg. Bij publicaties kan men bladeren in de tijdschriften van de Federatie en zich desgewenst online inschrijven voor de elektronische nieuwsflash en opleidingsnieuws. Uiteraard kan men hier de gepubliceerde brochures inkijken en afhalen. Alle in de pers verschenen artikels kan men terugvinden. Artikels en nieuwigheden in de wetgeving palliatieve zorg worden hier gebundeld aangeboden. De website bevat tenslotte nog links naar andere eigen websites (www.delaatstereis.be, www.palliatieve-zorg-en-kinderen.be en www.pallialine.be) en aanbevolen nationale en internationale sites gelinkt aan palliatieve zorg. www.pallialine.be Deze website van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen wil zorgverleners in de palliatieve zorg ondersteunen door het aanbieden van richtlijnen. Ze zijn gebaseerd op de richtlijnen die ontwikkeld werden bij onze noorderburen (www.pallialine.nl). Bij de opmaak en de bewerking van de richtlijnen palliatieve zorg wordt zowel vertrokken vanuit een wetenschappelijke stand van zaken als vanuit de multidisciplinaire praktijkervaringen in Vlaanderen. Bij het samenstellen van nieuwe adviezen wordt een welomschreven methodiek gevolgd, met inbegrip van een projectfase en een praktijktoets. Men kan er als zorgverlener van op aan dat men bij het volgen van dergelijk advies op een wetenschappelijk onderbouwde en beproefde manier goede palliatieve zorg verstrekt. Deze ontwikkeling kan de deskundigheid en kwaliteit in de palliatieve zorg enkel maar ten goede komen. Om de behandeling en de zorg voor specifieke symptomen in de palliatieve zorg te optimaliseren, werden al een aantal aanbevelingen gepubliceerd zoals Koorts, Hoesten, Dyspnoe, Nausea en braken en Hik. Ze bieden ondersteuning en houvast bij de symptoomcontrole. De meest recente richtlijn omvat een helder stappenplan en aandachtspunten betreffende een complexere procedure in palliatieve zorg namelijk palliatieve sedatie. Als arts, als zorgverlener in de palliatieve zorg geconfronteerd met een palliatieve patiënt met refractaire symptomen, kan men in dit advies uitgebreide informatie en praktische aanbevelingen vinden. Dit kan echt een ruggensteun betekenen bij de zorgvuldige, zorgzame en deskundige uitvoering van deze voor de patiënt en zijn omgeving toch ingrijpende procedure. Het uitwerken van richtlijnen voor de behandeling van pijn, hartdecompensatie, delirium en maligne obstructie is volop aan de gang. Men kan zich op de website laten registreren als men graag op de hoogte wenst te blijven van deze nieuwe en nog te verschijnen adviezen. Wie zich aangesproken voelt om actief mee te werken aan het ontwikkelen van een richtlijn, kan zich eveneens op de website aanmelden. De website biedt tenslotte mogelijkheden om online contact te nemen met vragen of bemerkingen. Deze website www.pallialine.be zou bij geen enkele zorgverlener in de palliatieve zorg mogen ontbreken op de favorietenlijst!

10

www.palliatieve-zorg-en-kinderen.be Deze website is een realisatie van de projectgroep Kinderen en Palliatie van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen. Zowel ouders, grootouders, leerkrachten als hulpverleners kunnen er terecht voor informatie, advies en desgewenst antwoord op hun vragen. Het luik Kinderen en palliatieve zorg bevat informatie om kinderen en jongeren zorgzaam te betrekken als een ouder of een andere naaste palliatief is: hoe kinderen de kans geven om afscheid te nemen, hoe denken zij over de dood, hoe reageren ze, welke vragen stellen ze, wat helpt hen bij het afscheid nemen en het verwerken van het verlies. De website bevat ook links naar andere sites voor de kinderen en jongeren zelf of voor betrokken volwassenen. Onder Informatie bevinden zich lijstjes met boeken, geordend in leeftijdscategorieën en hulpmiddelen zoals educatieve pakketten. Een interessante mogelijkheid die deze website biedt, is de kans om een vraag te stellen. Dit kan in forumvorm of aan een deskundige. Tenslotte kan men op de website een kijkje nemen in het kinderboek Een bed bij het raam. Deze website biedt ongetwijfeld een meerwaarde voor jong en ouder in confrontatie met naderend sterven en rouw. www.pzwvl.be Sinds enkele jaren worden er in het Westvlaamse digitale landschap kleurrijke sporen palliatieve zorg getrokken. De vier netwerken palliatieve zorg werkzaam in West-Vlaanderen bundelen hun websitekrachten, met ondersteuning van de Provincie, in een informatieve en overzichtelijke website waar zowel betrokkenen in palliatieve zorg, hulpverleners als geïnteresseerde burgers terechtkunnen. In een oogopslag en één klik komt men bij het netwerk terecht waarbij men verder kan worden geholpen: op het vlak van palliatieve zorg thuis, in het woonzorgcentrum, in het ziekenhuis, een palliatieve zorgeenheid of dagcentrum, op het vlak van rouwzorg, op het vlak van informatie maar ook met vormingsvragen of vragen over vrijwilligerswerk palliatieve zorg. De website bevat meerdere luiken. Men kan online de agenda en het adresboek van het netwerk palliatieve zorg raadplegen. Men ziet meteen wat er op stapel staat aan vormingen, overlegmomenten en vergaderingen. Men vindt gemakkelijk de adres- en contactgegevens van hulpverleners palliatieve zorg in de verschillende zorgsettings. De links in het adresboek maken de verbinding met andere organisaties palliatieve zorg dichtbij (de naburige netwerken) of iets verderaf (ondermeer de site van de Europese Associatie Palliatieve zorg EAPC). Het luik Informatie bevat een uitgebreide verzameling aan teksten, wetteksten, artikels, formulieren en brochures, zorgvuldig gerangschikt volgens onderwerp zodat wie op zoek is naar uitleg of een document, snel kan worden geholpen. In de map Financiële tegemoetkomingen bijvoorbeeld, kan men informatie en formulieren terugvinden in verband met de palliatieve thuiszorgpremie, statuut palliatieve patiënt, palliatief verlof, nomenclatuur palliatieve patiënt ... In de map Vroegtijdige zorgplanning kan men als betrokkene de brochure Ook de laatste reis wil je samen bespreken ... over vroegtijdige planning van je zorg en meteen ook de betreffende formulieren inkijken en downloaden. Als hulpverlener kan men hier de brochure Het levenseinde teruggeven aan de mensen ... over vroegtijdige planning van de zorg inkijken en downloaden.

11

Om de hulpverlener en de medemens te behoeden voor zorgplanningshardnekkigheid kan men het kritische artikel met reflecties vanuit het presentieperspectief lezen. Het artikel Wegwijs in het web van wilsverklaring biedt dan weer een helder perspectief en voorkomt begripsverwarring. Onder het luik Rouwzorg kan men ondermeer lezen wat helpt bij rouw en wat het Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw kan bieden voor nabestaanden en voor hulpverleners. Ook de mogelijkheid om als leerkracht of begeleider een educatief pakket te ontlenen (Afscheid Nemen voor kleuters en lagere schoolkinderen, Troost in wanhoop voor jongeren), wordt hier vermeld. Het luik Netwerk laat de bezoeker kennis maken met het engagement en de opdrachten van het Netwerk. Men vindt er ook voor welke gemeenten (en hun inwoners) het Netwerk zich dienstbaar opstelt. Als men niet goed weet tot welk netwerk men behoort, kan men simpelweg de eigen gemeente intikken waardoor men automatisch bij het eigen netwerk terechtkomt. Onder het luik Thuis wordt het palliatief thuiszorgteam voorgesteld. De vragen ‘wat?’ en ‘wie?’ krijgen hier een antwoord. Er wordt vervolgens concreet toegelicht hoe de palliatieve verzorging thuis wordt ondersteund, bijvoorbeeld door extra psychosociale ondersteuning of door de inzet van vrijwilligers palliatieve zorg. Hoe men een beroep kan doen op de palliatieve thuiszorg, kan men hier ook terugvinden. Palliatieve zorg is niet beperkt tot de thuissituatie. Ook als het thuis niet langer kan, als men kiest om niet thuis te sterven of als een ander huis ondertussen meer ‘thuis’ is geworden: in alle zorgsettings wordt palliatieve zorg geboden. Onder Woonzorgcentra kan men lezen hoe de palliatieve zorg gestalte krijgt in de voorzieningen voor ouderenzorg en hoe men daar de betrokken hulpverleners van het huis kan contacteren. Uitleg over de palliatieve supportteams in het ziekenhuis en de contactgegevens vindt men onder het betreffende luik. De palliatieve zorgeenheid wordt in een aparte rubriek voorgesteld met uiteraard de contactgegevens maar ook informatie over de eigenheid, de opnamecriteria en de zorgvisie. Men kan een aanvraagformulier tot opname hier downloaden. Is men nieuwsgierig en geïnteresseerd in alles wat in de gewone en de vakpers verschenen is over palliatieve zorg, dan moet men zeker even klikken op Actualiteit. Zowel artikels uit De Artsenkrant als interviews in kranten en tijdschriften zijn daar te raadplegen. Is men op zoek naar een goed boek, een kinderboek, een handboek, een themafilm, een brochure, een tijdschrift palliatieve zorg ... dan is men bij het Documentatiecentrum aan het goede adres. Ook om kennis te maken met een educatief pakket en dit desgewenst te ontlenen, is men hier welkom. Wil men zijn kennis over palliatieve zorg scherp stellen, verfijnen of bijschaven, dan kan men onder Vorming nagaan wat er op de agenda staat of desgewenst een vraag op maat stellen. Ook recente casussen en recente topics kan men hier nalezen. Is men eerder op zoek naar betekenisvol vrijwilligerswerk, dan vindt men in de map Vrijwilligerswerk heel wat informatie over vrijwilligerswerk palliatieve zorg. Wat houdt vrijwilligerswerk precies in, wat wordt van een vrijwilliger verwacht, kan men zich zomaar aanmelden of wordt men geselecteerd, hoe zit het met opleiding en ondersteuning ... Op al deze vragen vindt men uitgebreid antwoord in dit luik. Men kan er de informatiebrochure en het inlichtingenformulier voor kandidaat-vrijwilligers downloaden. Wie zich geroepen voelt, een warm hart, luisterend oor en een beetje vrije tijd heeft, kan zich ook online aanmelden.

12

Wie de palliatieve zorg wil steunen, niet zozeer door medewerking als vrijwilliger, maar in de letterlijke/financiële zin van het woord, vindt op de homepage hierover de nodige uitleg. Heeft men bedenkingen, commentaar of vragen met betrekking tot de palliatieve zorg of deze website, dan kan men het daartoe voorziene contactformulier gebruiken. Het Netwerk engageert zich om zo snel als mogelijk een antwoord te geven. Heeft u een dringende vraag of stelt u liever uw vraag rechtstreeks en mondeling, dan kan men de coördinator of een medewerker van het Netwerk contacteren op het vertrouwde telefoonnummer, eveneens vermeld op de site. Palliatieve zorg in West-Vlaanderen ... ook online duidelijk aanwezig!

www. 13

Kantelmomenten in palliatieve zorg Dinsdag 15 november 2011 / 13.30 u - 19.00 u UFO Gent

Tijdens dit congres willen we op pad gaan met palliatieve patiënten en enkele kantelmomenten binnen dit proces nader belichten. We hebben het dan over die momenten waarbij patiënten, maar ook zorgverleners voor keuzes worden geplaatst, keuzes die het verdere verloop van de zorg bepalen. We laten zorgverleners aan het woord om vanuit hun ervaringen en expertise te getuigen over deze kantelmomenten. Over hoe mogelijkheden en knelpunten de weg, die wordt gegaan, bepalen. Uitgebreid programma en mogelijkheid tot inschrijven vanaf 1 augustus 2011 op www.palliatief.be Heb je vragen, dan kan je terecht bij Elke: [email protected] of tel. 09 218 94 06

14

Uw bijdrage maakt wel degelijk het verschil! De overheidssubsidies volstaan helemaal niet om de kosten van het personeel en de werking van het Netwerk te betalen. Daarom is het Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw afhankelijk van de steun van anderen om haar werking te realiseren. Door uw bijdrage slagen we daar gelukkig wel in. Daarom gaat, namens het bestuur, de medewerkers en de vrijwilligers van het Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw een oprecht woord van dank naar iedereen die wil steunen. Indien u palliatieve zorg in Zuid-West-Vlaanderen wilt steunen en in aanmerking wilt komen voor een fiscaal attest, dan kan u uw gift overmaken op rekeningnummer BE04 7765 9217 8431 met de mededeling ‘gift 2011 + naam en voornaam’. Elke gift van minimum 40 euro (of de som van minimum 40 euro op jaarbasis) komt in aanmerking voor een fiscaal attest. In het voorjaar 2012 bezorgen wij u dat.

15

Redactie: Sofie Caus, Linda Demuynck, Kate Vrielynck Eindredactie: Rosemie Van Bellingen Verantwoordelijke uitgever: Joost Vermeersch Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw, Doorniksewijk 168, 8500 Kortrijk Grafische vormgeving: druk Hautekiet, Gullegem

Secretariaat: Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-West-Vlaanderen vzw, Doorniksewijk 168, 8500 Kortrijk Tel. 056 63 69 50 Fax 056 25 70 84 E-mail [email protected] Website www.pzwvl.be De redactie behoudt zich het recht om ingezonden teksten aan te passen en eventueel in te korten in het belang van het tijdschrift. De redactie kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van externe bijdragen. Gehele of gedeeltelijke reproductie van artikels is toegelaten mits vermelding van de bron.