Burgerschap KBS De Vlieger
2/4
Inhoudsopgave
Blz 2
Visie burgerschapsvorming
Blz 3
Hoofdstuk 1: Kenmerken van de leerlingen, de ouders en de omgeving.
Blz.4
Hoofdstuk 2: Visie op burgerschap
Blz.7
Hoofdstuk 3: Risicofactoren voor burgerschap op KBS De Vlieger 2/4
Blz.8
Hoofdstuk 4: Aanbod per onderdeel van burgerschap
Blz. 9
Hoofdstuk 5: Kwaliteitszorg
Visiestuk Burgerschapsvorming Inleiding Burgerschapsvorming brengt leerlingen de basiskennis, vaardigheden en houding bij die nodig zijn om een actieve rol te kunnen spelen in de eigen leefomgeving en de samenleving/ maatschappij. Leerlingen maken kennis met begrippen als democratie, grond- en mensenrechten, duurzaamheid, conflicthantering, sociale verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid en het omgaan met maatschappelijke diversiteit. Die kennis leren ze niet uit een boekje, maar leren ze door oefening : de school als oefenplaats.
KBS De Vlieger 2/4 heeft burgerschapsvorming uitgewerkt in vijf deelvisies: -‐
De visie op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling;
-‐
De visie op de democratische leerling;
-‐
De visie op de participerende leerling;
-‐
De ontwikkeling van de godsdienstige/ levensbeschouwelijke identiteit van de leerling;
-‐
De visie op de culturele ontwikkeling van de leerling.
Hoofdstuk 1, Kenmerken van de leerlingen, de ouders en de “omgeving” Leerlingen
01/10/2015: 534
Ouders
Het percentage hoog opgeleide ouders is op KBS De Vlieger 2/4 57% Gemiddeld is in Nederland 28% van de bevolking hoger opgeleid ( bron CBS 2012) Het percentage laag opgeleide ouders is binnen KBS De Vlieger 2/4 (10%) Dit percentage is lager dan het landelijke gemiddelde van laag opgeleide mensen ( in 2012: 30% bron CBS). Met laag opgeleid wordt lager dan MBO bedoeld.
Omgeving
Stadshagen is een nieuwbouwwijk. De woonduur ligt logischerwijs lager dan gemiddeld. De sociale cohesie en participatie liggen lager dan gemiddeld( site gemeente Zwolle).
Hoofdstuk 2, Visie op burgerschap Leerlingen groeien op in een steeds complexere, pluriforme maatschappij. Onze school vindt het van belang om haar leerlingen op een goede manier hierop voor te bereiden. Leerlingen maken ook nu al deel uit van de samenleving. Allereerst is kennis van belang, maar daar blijft het wat ons betreft niet bij. Vanuit onze Katholiek - Christelijke identiteit vinden wij het belangrijk dat leerlingen op een bewuste manier in het leven staan, waarbij ze niet alleen respect hebben voor anderen, maar ook naar anderen omzien en daarnaast hun eigen identiteit ontwikkelen. In de school leren wij leerlingen daarom goed samen te leven en samen te werken met anderen. Wij willen leerlingen brede kennis over en verantwoordelijkheidsbesef meegeven voor de samenleving.
Visie op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling: We vinden het nodig dat onze school een bijdrage levert aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen, omdat het leerlingen helpt zich staande te houden in de huidige maatschappij. Bovendien draagt een positieve sociaal-emotionele ontwikkeling bij aan betere prestaties. KBS De Vlieger 2/4 is een KiVa-school in wording ( schooljaar 2014-2015). KiVa is een schoolbreed, preventief antipestprogramma. KiVa is ontwikkeld aan de Universiteit van Turku, Finland. Het MT van KBS De Vlieger 2/4 heeft in 2013 in Finland kennis gemaakt met het programma en heeft besloten om een KiVa- school te willen worden. KiVa gelooft in de kracht van de groep. Pesten is een groepsproces. De pester heeft een belangrijke rol, maar alleen komt hij nergens. Er zijn naast de pesters en slachtoffers, ook meelopers, aanmoedigers, verdedigers en buitenstaanders. Pesten los je daarom op in de groep. Er worden geen leerlingen uit de groep gelicht, omdat er vanuit wordt gegaan dat iedereen in de groep een bepaalde rol heeft. KiVa geeft leerkrachten en onderwijs ondersteunend personeel kennis en vaardigheden om positieve groepsvorming te stimuleren. Visie op de democratische leerling We vinden het nodig dat onze school een bijdrage levert aan het leren kennen van democratische principes. Democratisering heeft niet alleen te maken met de stem van de leerling laten vormen en horen in de school ( meningsvorming), maar ook met de manier waarop leerlingen met elkaar omgaan: het erkennen dat iedere leerling een bijdrage kan leveren aan een school/maatschappij. Het gaat hierbij om het vreedzaam oplossen van conflicten, maar ook om het respect en de tolerantie van een meerderheid voor de minderheid en andersom. Bij de visie op de democratische leerling, maken we een onderscheid tussen de (gewenste) houding van de leerling en de kennis van de leerling.
Doelstellingen voor de houding van de leerling: -
De leerling wil weten wat de ander wil;
-
De leerling wil rekening houden met wat de ander wil;
-
De leerling erkent dat de ander evenveel recht heeft op eigen opvattingen als hijzelf;
-
De leerling kan eigen meningen verwoorden en onderbouwen met argumenten;
-
De leerling kan goed luisteren naar meningen en opvattingen van anderen en een reactie geven.
Doelstellingen voor de kennis van de leerling: -
De leerling is bekend met enkele hoofdzaken van de Nederlandse staatsinrichting. Het gaat hier vooral om hoe Nederland op landelijk en gemeentelijk niveau wordt bestuurd. Een kernbegrip is hier parlementaire democratie.
-
De leerling is bekend met enkele hoofdzaken van de Europese staatsinrichting. Te denken valt aan de rol van de Europese Commissie en het Europees parlement. Het sleutelbegrip is hier: de Europese Umie.
-
De leerling is bekend met enkele passages uit de Nederlandse grondwet. Het sleutelbegrip is hier grondwettelijke vrijheden.
-
De leerling is bekend met enkele passages uit het kinderrechtenverdrag. De sleutelbegrippen zijn hier beschermen tegen geweld en discriminatie en het recht op een vrije mening en sociale zekerheid.
-
De leerling is bekend met de rol van de mensen zelf in een democratische samenleving. De sleutelbegrippen hierbij zijn rechten en plichten.
-
Kennis over de democratie komt vooral aan bod in de bovenbouw, gezien het abstracte niveau van de te beheersen stof.
Visie op de participerende leerling We vinden het nodig dat onze school een bijdrage levert aan het leren deelnemen aan de maatschappij. Wij bereiden leerlingen voor op de maatschappij waarin ze naarmate ze ouder worden steeds zelfstandiger moeten gaan functioneren. Een maatschappij waarin ze deelnemen maar ook worden geacht te kunnen samenwerken en samenleven. De school is een oefenplaats voor dit leren samenwerken en samenleven. Het oefenen vindt niet alleen plaats in de groep van de leerling, maar bijvoorbeeld ook op het schoolplein en in de leerlingenraad. Vanuit onze identiteit benadrukken wij de deelnemende leerling die iets belangeloos voor een ander of de omgeving (milieu) overheeft. Wij verwachten van de basisschoolleerling dat hij een positieve bijdrage levert aan een goed schoolklimaat.
Visie op godsdienst en levensovertuiging door de leerling We vinden het nodig dat onze school een bijdrage levert aan het ontwikkelen van kennis over en respect voor de diverse godsdiensten en levensbeschouwingen waar we in onze maatschappij (dichtbij, maar ook verder weg) mee te maken krijgen, omdat het belangrijk is dat leerlingen empathie ontwikkelen voor andere overtuigingen en meningen zonder te (ver)oordelen. De school werkt in de dagelijkse praktijk vanuit haar katholieke identiteit, waarin met respect en zorgvuldig wordt omgegaan met andersdenkenden.
Visie op de culturele ontwikkeling door de leerling We vinden het nodig dat onze school een bijdrage levert aan de culturele ontwikkeling van de leerlingen. Cultuureducatie op school is van belang voor de ontwikkeling van de leerlingen: het stimuleert de creativiteit van kinderen. Creativiteit is “Het vermogen om vrij en dwars te denken vanuit een open, nieuwsgierige geest. In staat zijn steeds nieuwe invalshoeken te zien en vandaaruit ook nieuwe en onverwachte oplossingen voor vraagstukken te bedenken en uit te voeren.”1 Het is belangrijk dat kinderen leren oplossingen te bedenken voor vraagstukken, niet alleen gedurende de basisschoolperiode, maar ook in de rest van hun leven. Overal zullen ze tegen vraagstukken aan lopen en wordt er verwacht dat er een oplossing voor gevonden wordt. Creativiteit is hierbij essentieel. Cultuureducatie leert kinderen te experimenteren, te zoeken naar oplossingen, waarbij het niet draait om goed of fout. Pablo Picasso zei: "Every child is an artist. The problem is how to remain an artist once we grow up” Oftewel: Ieder kind is een kunstenaar. Het is de kunst dit te blijven wanneer je eenmaal volwassen bent.”2 Waarom leren wij kinderen binnen de lijntjes kleuren? Door een meer open houding en het bieden van ruimte voor ontplooiing wordt de fantasie van kinderen gestimuleerd. Wanneer er aandacht is voor verbeeldingskracht, creativiteit en diversiteit in leren, kunnen de kinderen hun talenten ontdekken en ontwikkelen. Kinderen zitten vol talenten en creativiteit; het is (ook) aan de school, kinderen te stimuleren deze talenten te ontdekken en ontwikkelen.3 Daarnaast zorgt cultuureducatie voor de ontwikkeling van de hersenen. Vaardigheden die getraind worden met cultuureducatie komen van pas bij andere vakgebieden. Door te luisteren naar muziek, te dansen en te tekenen wordt het geheugen getraind, de hersenen ontwikkeld. Kinderen leren experimenteren, ze ontwikkelen creatieve capaciteiten die ze kunnen gebruiken in de rest van hun leven.4 Door kinderen te laten kijken naar en nadenken over kunst leren ze kunst te beschouwen en waarderen.
1
Papma, A. (2014) Gezocht: creativiteit in het onderwijs. Educare 2014-‐1, 6-‐9. Citaat van Pablo Picasso 3 Ken Robinson (2006) Scholen doden de creativiteit. 4 Mark Mieras (2012) Kunsteducatie: Broodnodig voor het kinderbrein. 2
Ook leren kinderen de wereld om hen heen beter te begrijpen, omdat ze bijvoorbeeld leren vanuit welke achterliggende gedachte gehandeld is. Dit geldt zowel voor de geschiedenis (erfgoed) als voor andere culturen. Vooral in de multiculturele samenleving waarin we leven is het belangrijk kennis te hebben van andere religies en gebruiken.
Hoofdstuk 3, Risicofactoren voor burgerschap op KBS De Vlieger 2/4 vanuit de leerlingenpopulatie
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Problematiek vanuit gebroken gezinnen 6 % van de gezinnen is gescheiden op KBS De Vlieger 2/4.
Democratie
Geen kennis als het niet vanuit huis komt. Andere normen en waarden thuis. Geen vaste plek in het rooster voor kennis ten aanzien van dit onderdeel.
Participatie Identiteit
Slechts 9.7% van de ouders geeft aan katholiek te zijn.
Culturele ontwikkeling
Door relatief grote aandacht voor taal en rekenen in het rooster is er relatief weinig tijd voor de creatieve (kanten van) vakken.
Hoofdstuk 4, Aanbod per onderdeel van burgerschap sociaal-emotionele ontwikkeling
KiVa ( lessen en werkgroep)
( zie ook vragenlijsten KiVa)
Trefwoord
Democratie
Weekjournaal Geschiedenis ( vanaf groep 5) Leerlingenraad/ klassenvergaderingen (vanaf groep 5) Aandacht voor prinsjesdag
Participatie
Leerlingenraad (vanaf groep 5) Vliegershows ROVA project ( groep 7) en soortgelijke projecten zoals inzamelingsacties Toernooien (vanaf groep 3) Koningsdag Nieuwsbegrip ( vanaf groep 4) Kinderpostzegelactie ( groep 8) Jaarlijkse voorleeswedstrijd ( vanaf groep 4)
Identiteit
Trefwoord
( zie ook identiteitskaart van De Vlieger)
Vieringen Kringgesprek Vastenactie Bezoek klooster ( groep 6)
Cultuur
Crea-lessen bovenbouw
( zie ook cultuurplan van De Vlieger)
Teken/handvaardigheidslessen middenbouw Vliegershows
Bezoek bibliotheek Kinderboekenweek als project Boekbespreking (vanaf groep 4) Spreekbeurt ( vanaf groep 5) Muzieklessen ( groep 1 en 2) Historisch museum ( groep 5) Museumbezoek ( groep 6) Mediamasters ( groep 7) Fotografie/ maken van film ( groep 7) Dansen en of dansvoorstelling ( groep 7) Bezoeken museum of tentoonstelling oorlog ( groep 8) Eindmusical ( groep 8)
Hoofdstuk 5, Kwaliteitszorg De kwaliteit van het aspect Actief Burgerschap & Sociale Integratie evalueren wij vierjaarlijks met behulp van WMK-PO. Eén keer per vier jaar (conform planning) wordt dit beleidsterrein door zowel de directie als het team beoordeeld. De directie diagnosticeert Burgerschap en het team scoort de Quick Scan. Op basis van de uitslagen borgen we onze sterke punten en stellen we verbeterpunten vast. De directie communiceert de uitslagen en de gekozen verbeterpunten met de algemeen directeur en de MR van de school. De ouders worden op de hoogte gebracht via de nieuwsbrief en de website
