ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 4 De Economische Monitor geeft een beeld van de economie van de gemeente Ede in de afgelopen periode van 2008 tot 2011. De Economische Monitor is verdeeld in twee delen: • Het thermo deel dat elk kwartaal informatie geeft over de stand van zaken met betrekking tot de economie en arbeidsmarkt. Hierbij wordt een aantal relevante parameters in de tijd gevolgd: bedrijfsresultaten maar ook de ontwikkeling van de arbeidsmarkt: WW- en bijstandsuitkeringen en het aantal werklozen. • Het thematisch deel waarin de pendel naar Ede aan bod komt.
BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN Thermometer 4e kwartaal 2011 Economie • De resultaten van de bedrijven in de regio FoodValley waren relatief gunstig in het derde kwartaal, zeker in vergelijking met de resultaten voor Nederland. • De omzet ontwikkeling van de bedrijven in de regio FoodValley was licht positief. • De exportresultaten vertoonden een toename, voor het zevende kwartaal op rij, maar de toename is wel heel gering. • De werkgelegenheidsindicator is nog steeds licht negatief: ook het afgelopen kwartaal waren er net iets meer bedrijven waar de personeelssterkte van is afgenomen dan bedrijven waar de personeelssterkte van is toegenomen. Arbeidsmarkt • De arbeidsmarkt laat een stabiel beeld zien voor het afgelopen kwartaal. Het aantal Niet Werkende Werkzoekenden is ongeveer gelijk gebleven, dit geldt ook voor de bijstandsuitkeringen en de WW uitkeringen. Er was een lichte toename in de instroom in de WW uitkeringen en een lichte afname van de uitstroom. • Het aantal Niet Werkende Werkzoekenden bleef stabiel met ongeveer 1880 Niet Werkende Werkzoekenden. e • Aan het einde van het 3 kwartaal waren er in Ede 1350 bijstandsuitkeringen. • Het aantal WW uitkeringen was aan het einde van het derde kwartaal op hetzelfde niveau als in het tweede kwartaal: 1160 WW uitkeringen. De instroom bedroeg 430 WW uitkeringen in het derde kwartaal, de uitstroom was minder met maar 420 in het laatste kwartaal
Thema: Pendel 12
• In Ede zijn in 2010 ongeveer 55.900 arbeidsplaatsen . Het merendeel van deze arbeidsplaatsen (32.370) wordt ingevuld door Edenaren. Er komen ongeveer 20.890 forensen naar Ede. Uit de dichtbijgelegen grotere steden van de FoodValley komen de meeste forensen: uit Veenendaal 3050, uit Wageningen 2230 en uit Barneveld 2220. • Ook uit de grotere omringende steden komen veel forensen: uit Arnhem 1640, uit Apeldoorn 610 en uit Utrecht 500, maar ook uit andere gemeenten als Renkum (1260) en de Overbetuwe (670). • Op het bedrijventerrein in het westen van Ede is het percentage arbeidsplaatsen dat wordt ingevuld door Edenaren 51%. Hier werken dan ook veel inwoners uit andere gemeenten. Naast de 6200 Edenaren, werken hier ook 6060 forensen, afkomstig uit Veenendaal (940), Wageningen (310) Barneveld (470), en vele andere gemeenten. • In de wijken de Rietkampen en ook in Ede-Oudzuid is het percentage werkenden afkomstig uit de gemeente Ede relatief klein met 53% en 55%. • In de buitendorpen worden de arbeidsplaatsen meer ingevuld door Edenaren, bijvoorbeeld in Bennekom 63% oplopend tot 73% in Otterlo. Ook naar de buitendorpen vindt pendel plaats, in Bennekom worden bijvoorbeeld zo’n 1790 arbeidsplaatsen ingevuld door forensen: 37%. • In 2010 is ook de uitgaande pendel bepaald naar gemeenten in Gelderland, Utrecht en Overijssel. Barneveld is de gemeente waar de meeste forensen uit de gemeente Ede werken: 2840, gevolgd door Veenendaal (2520) en Wageningen (1830).
1
PWE Gelderland 2010 In 2010 werden in totaal 55.900 banen geteld, waarvan 2640 ambulante functies, deze zijn niet meegenomen in de inkomende pendel Strategie & Onderzoek, februari 2012 1 2
ECONOMISCHE THERMOMETER 4E KWARTAAL 2011 Bedrijfsleven Ontw ikkeling omzet bedrijven in de Vallei in 2009 - 2011 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25
1e kw 09
2e kw 09
3e kw 09
4e kw 09
1e kw 10
2e kw 10
3e kw 10
4e kw 10
1e kw 11
2e kw 11
3e kw 11
Bron:COEN enquête KvK/CBS
•
3
De omzet ontwikkeling in de regio FoodValley was gunstig in het derde kwartaal van 2011. Er zijn meer bedrijven met een omzetstijging (26%) in de afgelopen 3 maanden, dan met een daling in de omzet (12%). Hierdoor wordt het saldo positief met 14%.
Ontw ikkeling export in de Vallei in 2009 - 2011 40 30 20 10 0 -10 -20 -30
1e kw 09
2e kw 09
3e kw 09
4e kw 09
1e kw 10
2e kw 10
3e kw 10
4e kw 10
1e kw 11
2e kw 11
3e kw 11
-40 -50 Bron: COEN enquête KvK/CBS
•
De export omzet in de FoodValley heeft in de afgelopen 7 kwartalen een positieve trend laten zien. e Ook in het 3 kwartaal van 2011 zijn er nog net iets meer bedrijven met een gunstiger export resultaat voor het afgelopen kwartaal (23%) dan bedrijven met een minder gunstig resultaat voor het afgelopen kwartaal (15%).
Ontw ikkeling personeelssterkte bedrijven in de Vallei in 2009 - 2011 5 0 -5 -10 -15 -20 -25 -30 -35
1e kw 09
2e kw 09
3e kw 09
4e kw 09
1e kw 10
2e kw 10
3e kw 10
4e kw 10
1e kw 11
2e kw 11
3e kw 11
Bron: COEN enquête KvK/CBS • De ontwikkeling van de personeelssterkte liet een licht negatief beeld zien; er waren net iets meer
bedrijven (13%) waarvan de personeelssterkte in de afgelopen 3 maanden was afgenomen dan bedrijven waarvan de personeelssterkte was toegenomen (9%), het saldo kwam uit op -4%.
3
De COEN vragenlijst wordt elk kwartaal uitgezet onder ondernemers. De indicatoren in de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) zijn saldi van het
percentage positieve antwoorden minus het percentage negatieve antwoorden. Zo rapporteerde in het tweede kwartaal van 2011 30% van de geënquêteerde bedrijven een stijging van de omzet en 23% een daling van de omzet. Per saldo zag (30%-23%=) -8% de omzet in het tweede kwartaal van 2011 dus dalen.
Strategie & Onderzoek, februari 2012
2
ECONOMISCHE THERMOMETER 4E KWARTAAL 2011 Arbeidsmarkt Niet W erkende W erkzoekenden Ede 2009 - 2011 2500
2000
1500
1000
500
11 g-
11
-1 1
au
ju n
1 -1
rap
fe b
0 t-1
c10
de
ok
10 g-
10
-1 0
au
ju n
0 -1
rap
fe b
9 t-0
c09
de
ok
09 g-
-0 9
au
09
ju n
9 -0
rap
fe b
be
gi
n
09
0
Bron: UWV Werkbedrijf 4
• De werkloosheid in de gemeente Ede is in het derde kwartaal van 2011 ongeveer gelijk gebleven op circa 1880. Hiermee bleef het werkloosheidspercentage van de beroepsbevolking op 4%. Midden Gelderland liet eenzelfde beeld zien, In Nederland liep de werkloosheid de afgelopen maanden iets op, het werkloosheids percentage van de beroepsbevolking bleef hierbij op het zelfde percentage van 5,8%.
Aantal bijstandsuitkeringen < 65 jaar, 2008 - 2011
1400
1300
1200
1100
0 ap 8 r08 ju n0 au 8 g0 ok 8 t be -0 8 gi n 0 fe 9 b0 ap 9 r09 ju n0 au 9 g0 ok 9 t-0 de 9 c0 fe 9 b1 ap 0 r10 ju n1 au 0 g1 ok 0 t-1 de 0 c1 fe 0 b11 ap r11 ju n1 au 1 g11
bfe
be
gi
n
08
1000
Bron: Gemeente Ede afd. WIZ
• Het aantal bijstandsuitkeringen is in de loop van het derde kwartaal stabiel gebleven met zo’n 1350.
4
Het betreft hier de Niet Werkende Werkzoekenden die geregistreerd staan bij het UWV Werkbedrijf.
Strategie & Onderzoek, februari 2012
3
ECONOMISCHE THERMOMETER 4E KWARTAAL 2011 Arbeidsmarkt WW uitkeringen 2008 - 2011 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500
WW
se p11
ju n11
m rt11
de c10
se p10
ju n10
m rt10
de c09
se p09
ju n09
se p08 be gi n 09 m rt09
ju n08
m rt08
be gi n
08
400
deeltijd WW
Bron: UWV Werkbedrijf
• Het totaal aantal WW uitkeringen is in het derde kwartaal van 2011 iets opgelopen, na een lichte daling in juli is het aantal uitkeringen eind september op hetzelfde niveau als in het tweede kwartaal met 1160 WW uitkeringen.
Instroom en Uitstroom WW 2008-2011
700 600 500 400 300 200 100
1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw 2008 2008 2008 2008 2009 2009 2009 2009 2010 2010 2010 2010 2011 2011 2011 Instroom
Uitstroom
Bron: UWV Werkbedrijf • In de afgelopen maanden nam de instroom van WW- uitkeringen toe en de uitstroom nam iets af .
De instroom was met 430 hoger dan in het tweede kwartaal met 390, maar minder dan in de kwartalen daarvoor. De uitstroom nam iets af: in juli, augustus en september was de uitstroom 420, minder dan in het tweede kwartaal toen de uitstroom 480 was.
Strategie & Onderzoek, februari 2012
4
THEMA Pendel In 2010 is aan bedrijven bij de Provinciale Werkgelegenheids Enquête gevraagd waar de werknemers 5 van Edese bedrijven wonen. Deze pendelgegevens geven inzicht in de inkomende pendel: de forensen naar de gemeente Ede en wijk of dorp, en geven daarnaast een grove indicatie van de 6 uitgaande pendel : de Edenaren die elders werken.
Inkomende pendel Voor de inkomende pendel is gebruik gemaakt van gegevens van de werkenden in Ede naar 7 woonplaats. Van de 55.900 arbeidsplaatsen in Ede zijn er 2.640 die betrekking hebben op ambulante functies, deze zijn niet meegenomen in het onderzoek. 32.380 banen worden ingevuld door inwoners van Ede, dit is 61% (zie tabel 1 en bijlage 1 voor een uitgebreide lijst), met andere woorden 61% van de banen in Ede wordt ingevuld door inwoners uit Ede. 14% van de banen wordt bezet door inwoners uit Veenendaal Wageningen en Barneveld. Daarnaast komen veel forensen uit grotere gemeenten in de buurt als Arnhem en Amersfoort, kleinere FoodValley gemeenten en dorpen uit de Betuwe, maar ook kleinere nabijgelegen buurgemeenten als Renkum. Tabel 1: Inkomende pendel in de Gemeente Ede, 2010.
Herkomst gemeente:
Aantallen
Ede Veenendaal Wageningen Barneveld Arnhem Renkum Overbetuwe Apeldoorn Rhenen Utrecht Nijmegen Amersfoort Lingewaard Neder-Betuwe Utrechtse Heuvelrug Renswoude Scherpenzeel Rheden Nijkerk Duiven Zevenaar Putten Buren Harderwijk Deventer
32.380 3.050 2.230 2.220 1.640 1.260 670 610 510 500 490 390 380 310 300 270 270 220 210 200 190 170 160 140 130
Percentage van werkenden in Ede 60,8% 5,7% 4,2% 4,2% 3,1% 2,4% 1,3% 1,2% 1,0% 0,9% 0,9% 0,7% 0,7% 0,6% 0,6% 0,5% 0,5% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,3% 0,3% 0,3% 0,2%
Bron: PWE 2010. Provincie Gelderland
5
De pendel heeft betrekking op kleine en grote banen (minder en meer dan 12 uur, doch exclusief uitzendkrachten) in de gemeente Ede. De aantallen zijn niet helemaal te vergelijken met de gegevens over arbeidsplaatsen hier zijn de uitzendkrachten wel opgenomen. 6 Uitgaande pendel: inwoners van Ede die elders werken: de pendel gegevens zijn afkomstig van provinciale werkgelegenheids enquêtes. Niet in alle provincies zijn vragen over pendel in de enquêtes opgenomen. Zo kan niets gezegd worden over hoeveel inwoners uit Ede in de provincie Nood Holland werken, maar wel zijn er gegevens van de provincie Gelderland, Utrecht en Overijssel. 7 In 2010 werden in totaal 55.900 banen geteld, hiervan waren er ongeveer 2640 niet direct naar woonplaats traceerbaar, de pendel gegevens hebben betrekking op 53.260 banen. Strategie & Onderzoek, februari 2012 5
Arbeidsplaatsen en pendel in de wijken en dorpen Arbeidsplaatsen en pendel in de wijken en de dorpen Het aantal arbeidsplaatsen verschilt per wijk en/of dorp in de gemeente Ede. De meeste bedrijvigheid: 13.190 arbeidsplaatsen is te vinden op de bedrijventerreinen in het westen van Ede. Ook in Ede-Oost is er veel werkgelegenheid met 6660 arbeidsplaatsen evenals in Ede-Oudzuid. Daarnaast is in Bennekom en Lunteren het aantal arbeidsplaatsen hoog.
Arbeidsplaatsen in de w ijken en de dorpe n 990
Otterlo
1990
Wekerom
1680
Harskamp
320
De Klomp
1120
Ederveen
5050
Lunteren
4450
Bennekom
1090
Buitengebied Ede
13190
Bedrijventerrein
4170
Rietkampen
1170
Maandereng
6190
Ede-Oudzuid
290
Kernhem
3510
Ede-Veldhuizen
2920
Ede-West
6660
Ede-Oost incl Ede Centrum
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
Bron: PWE Gelderland 2010
Het percentage van de werkenden dat uit de gemeente Ede afkomstig is varieert nogal per wijk of dorp. Van alle werkenden die een arbeidsplaats bezetten in geheel Ede komt 61% uit Ede. Percentage arbeidsplaatsen ingevuld door Edenaren
02
01
Ed eO 03 Ed ost eEd W ees Ve t ld hu iz 04 en 10 Ker n Ed he m eO 11 ud zu M aa id 12 n de de re R ng ie 13 tk am Be dr 20 pe n Bu ijve nt it e e r re ng eb in ie d 30 Be Ede nn ek om 40 Lu nt er 50 en Ed er 60 ve en D e Kl 70 om H p ar sk am 80 p W ek er om 90 O tte rlo
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Bron: PWE Gelderland 2010 Strategie & Onderzoek, februari 2012
6
Op het bedrijventerrein is het percentage uit Ede het kleinst, maar nog altijd net iets meer dan de helft is afkomstig uit Ede: 51%. In de Rietkampen komt 53% uit Ede en in Ede-Oudzuid 55%. In de buitendorpen is op zijn minst 60% afkomstig uit de gemeente Ede: in Bennekom is 63% van de werkenden afkomstig uit Ede, oplopend tot 73% in Otterlo. Het hoogste percentage werkenden dat uit de gemeente Ede komt is te vinden in de wijk Kernhem, hier is 80% van de werkenden afkomstig uit Ede. In alle wijken en dorpen is het merendeel van de arbeidsplaatsen ingevuld door inwoners van Ede. Meestal wordt dit gevolgd door inwoners van Veenendaal, Wageningen en Barneveld. Er zijn echter ook een aantal wijken en dorpen die hiervan afwijken. Tabel 2 geeft het aantal werkenden weer in wijken en dorpen, afkomstig uit de gemeente Ede en de top drie plaatsen waar de meeste forensen van afkomstig zijn. Tabel 2: Werkenden in de wijken en dorpen, Gemeente Ede, 2010. Werkenden afkomstig uit: Veenen- Wage- BarneEde daal ningen veld Arnhem In: 01 Ede-Oost 4.360 270 250 280 02 Ede-West 1.970 130 90 100 03 Ede-Veldhuizen 2.190 180 160 120 04 Kernhem 240 10 10 10 10 Ede-Oudzuid 3.150 280 380 11 Maandereng 560 50 20 30 12 de Rietkampen 2.290 440 310 13 Bedrijventerrein 6.200 940 520 470 20 Buitengebied Ede 790 60 30 30 30 Bennekom 40 Lunteren 50 Ederveen 60 De Klomp 70 Harskamp 80 Wekerom 90 Otterlo
Gemeente
3.030 3.490 730 230 1.140 1.320 690
210 200 90 30 50 90
32.370
3.050
240 90 10 30 60
2.230
Renkum
Apeldoorn
270 150
180 340 50 10 120 180 30
30
30
2.220
Bron: PWE Gelderland 2010
De verdeling van het aantal werkenden afkomstig uit Ede en forensen is ook gerelateerd aan de soort bedrijvigheid in de wijken en dorpen. In de buitendorpen staan in de top drie van de werkgelegenheidssectoren de gezondheidszorg, landbouw en detailhandel. In de laatste twee sectoren zijn veel werkenden vanuit Ede.
UITGAANDE PENDEL In 2010 zijn door de provincie Gelderland gegevens verzameld over de pendel in Gelderland op basis van enquêtes bij bedrijven in Gelderland. In meer provincies zijn bedrijven geënquêteerd over de pendel, maar niet in alle provincies. Van Overijssel, Utrecht en Zuid-Holland zijn wel pendelgegevens, 8 waardoor er een vrij compleet beeld ontstaat van de uitgaande pendel . Zoals in tabel 2 is te zien, is Barneveld de plaats waar de meeste forensen uit Ede werken: 2840, gevolgd door Veenendaal (2520) en Wageningen (1830). Ook in Arnhem(1490) en Utrecht (1380) en Amersfoort(820) werken veel Edenaren. Er is meer inkomende pendel (3050) uit Veenendaal dan uitgaande (2520), en dat geldt ook voor Wageningen. Dit is niet het geval bij Barneveld, er is meer uitgaande pendel (2840) naar Barneveld 8
Hierdoor zijn er wel gegevens over de uitgaande pendel van Edenaren naar Gelderse, Utrechtse en Overijsselse gemeenten, maar bijvoorbeeld niet naar Amsterdam.
Strategie & Onderzoek, februari 2012
7
dan inkomende (2220), dit geeft een saldo van – 620. Ook voor Utrecht en Amersfoort geldt dat de uitgaande pendel veel groter is dan de inkomende pendel. Tabel 2: Inkomende en uitgaande pendel voor de Gemeente Ede, 2010.
Herkomst gemeente: Ede Veenendaal Wageningen Barneveld Arnhem Renkum Overbetuwe Apeldoorn Rhenen Utrecht Nijmegen Amersfoort Lingewaard Neder-Betuwe Utrechtse Heuvelrug Renswoude Scherpenzeel Rheden Nijkerk Duiven Zevenaar Putten Buren Harderwijk
Inkomende pendel 32380 3050 2230 2220 1640 1260 670 610 510 500 490 390 380 310 300 270 270 220 210 200 190 170 160 140
Uitgaande pendel 32380 2520 1830 2840 1490 510 220 710 230 1380 340 820 40 160 330 290 280 150 350 90 30 100 40 170
Saldo inkomendeuitgaande pendel 530 400 -620 150 750 460 -90 280 -870 150 -430 340 150 -30 -30 -10 70 -140 110 160 70 120 -40
Bron: PWE Gelderland 2010
VERANTWOORDING In deze thermometer worden relevante cijfers over economie en arbeidsmarkt per kwartaal weergegeven om ontwikkelingen op deze terreinen te signaleren en te volgen. Voor de onderwerpen zijn de volgende indicatoren gebruikt:
Economie
Arbeidsmarkt
Indicator omzet afgelopen 3 maanden bij bedrijven export afgelopen 3 maanden personeelssterkte afgelopen 3 maanden
Schaal Vallei
Bron COEN enquête, KvK/CBS
Vallei Vallei
COEN enquête, KvK,CBS COEN enquête, KvK,CBS
Aantal WW uitkeringen per kwartaal Deeltijd WW uitkeringen Aantal NWW’ers Aantal bijstandsgerechtigden
Gemeente Ede
UWV Werkbedrijf
Gemeente Ede Gemeente Ede Gemeente Ede
UWV Werkbedrijf UWV Werkbedrijf WIZ
Gebruikte gebiedsindelingen: Regio FoodValley 2011: bestaat uit de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen. Gemeente Ede, Afdeling Strategie & Onderzoek, Karin Vermeij. Strategie & Onderzoek, februari 2012
8
