[Praktijkverhalen over ondernemend onderwijs]
MARKTPLAATS najaar 2006 - nr.
8
INHOUD Het stenenproject van groep 2 -3
3/4
Ondernemende activiteit: Werken in schooltuinen
5/8
Talent-ontwikkeling en Meesterschap op een songfestival Samen op wereldreis
10
Talenten: voor mij, voor de school, voor AGORA, voor de samenleving
11
Buitenlandse gasten in onze school
Marktplaats is een periodieke uitgave van:
Ontwerpbureau De Educatieve Stad
12/13
Talent, Ondernemend, Project, TOP Onderneming! 14/15 Colofon
Stichting voor Bijzonder Primair Onderwijs in de Zaanstreek
9
16
Een Marktplaats barstensvol talent Een nieuwe herfst, alweer bijna voorbij. Een nieuwe Marktplaats, eindelijk klaar. De voorbereiding op deze Marktplaats heeft wat langer geduurd dan anders. Dit heeft alles te maken met de inhoud. Er zijn weer een aantal enthousiaste collega’s gevonden die hun ervaringen op het gebied van ondernemend leren willen delen met anderen. Deze keer zijn er heel veel scholen die een bijdrage geleverd hebben.Er is een groot artikel over schooltuinen bij verschillende scholen. De Piramide, De Rank, De Roos, De Korenaar en de Bijenkorf vertellen hoe zij omgaan met ‘schooltuinen’. Ook vertellen een aantal kinderen wat zij ervan vinden. Jitske Wijngaarden en Barbara Sparreboom willen ons warm maken voor ‘De Wereldreis’. Een festival dat in het voorjaar van 2007 in Zaanstad gaat plaatsvinden. Nog steeds is inschrijving mogelijk. Anja Geuke en Hélène Bosman verhalen over hun buitenlandse gasten in De Regenboog en hoe dat verder gaat. Zij gaan namelijk een project opzetten met scholen in het buitenland. Eindelijk is het stenenproject van de Paus Joannesschool opgenomen in deze Marktplaats. Margeeth Timmerman schrijft dit verhaal in het voorjaar en het gaat over ervaringen met een groep 2/3. Alie Zwaagstra-van Harten van De Windroos heeft een verslag van hun kunstproject geschreven. Er heeft daar een echte kunstveiling plaatsgevonden. Atie Visser van de Vuurvogel vertelt haar verhaal over het organiseren van een songfestival door kinderen. Juist hier laten kinderen hun ‘andere’ talenten zien. De redactie heeft contact gezocht met Hubert de Waard. We hebben een gesprek gehad over talentontwikkeling. Een weerslag van dit gesprek staat in deze Marktplaats. Talent: kwaliteit, creativiteit, meesterschap, toewijding, resultaat, plezier. Het zijn woorden, die we herkennen, woorden die iets oproepen. En in deze Marktplaats gaan deze woorden leven door de artikelen die geschreven zijn door onze collega’s. Veel leesplezier. De redactie.
2
Het stenenproject van groep 2-3 Margeeth Timmerman Basisschool Paus Joannes Zaandam Hier start groep 2/3 met het thema “stenenmuseum”. In groepjes bespreken de kinderen de kenmerken van de stenen. In de kring verwoorden ze dit aan de gehele groep. Om de doorgaande lijn in de onderbouw te stimuleren hebben we twee groepen 2/3 geformeerd. Zo willen we er voor zorgen dat er geen grote overgang tussen groep 2 en groep 3 ontstaat. We werken met thema’s. Dit is er één van. Het prentenboek ‘Max en de toverstenen’ gebruiken we als leidraad. We halen hier de woorden uit. Deze bieden we aan. Het verhaal gebruiken we ook voor het rollenspel. Tevens maken we naar aanleiding van dit boek de taalwerkbladen. De groep drie kinderen maken eigen teksten bij de platen van het boek. De kinderen die nog niet schrijven, kleuren de platen en stempelen de woorden. Het boek heeft een goede en een slechte afloop en dat nodigt uit tot gesprekken: “ hoe gaan we met elkaar om”? De groep drie kinderen maken op deze foto hun eigen teksten. Als het boek klaar is, lezen ze het voor in de kring. Ook lezen ze veel samen met de kleuters. Het stimuleert de 3tjes om te lezen. De 2tjes vinden het fijn om naar de verhalen te luisteren. Daarnaast geeft het de 3tjes zelfvertrouwen. Het maakt de 2tjes nieuwsgierig en ze proberen dan ook om zelf letters te herkennen. Deze kleuter bestudeert aandachtig de verschillende soorten stenen. De betrokkenheid is groot en hij laat zich niet afleiden door de leerkrachtgebonden les die verderop plaatsvindt. Ouders maken zich soms ongerust dat kinderen zich laten afleiden maar als het aanbod goed is dan hebben de kinderen hier geen problemen mee. De kleuter mag daarna de naam van zijn steen nastempelen en in zijn speciale stenendoos tentoonstellen. In deze winkelruimte op de gang stellen we de stenen ten toon. Ons einddoel is om rondleidingen te geven aan de ouders en leerlingen van onze school. Natuurlijk maken we daar reclame voor en dit nodigt uit om veel soorten teksten te schrijven. Ook zullen we moeten oefenen hoe je eigenlijk een rondleiding geeft. Stenen zijn altijd aantrekkelijk voor kinderen, de kinderen uit de andere groepen komen regelmatig kijken wat er te zien is. Ze lezen de zelfgemaakte teksten. Een stimulans voor onze kinderen!
3
De inrichting van het museum kost veel tijd. Wat gaan we laten zien en wat hebben we daarbij nodig? Tijdens de kringgesprekken gaan we hier uitvoerig in op de ideeën van de kinderen. Deze staan immers centraal. De taakverdeling tussen de 2tjes en 3tjes gaat soepel, de kinderen pakken vanzelf het stukje waar ze goed in zijn.
Fijne motoriek is een belangrijk aandachtspunt op onze school. En welk gericht aanbod kun je dan geven tijdens een stenenproject? Werken met speksteen. Speksteen laat zich gemakkelijk bewerken en de resultaten zijn verrassend voor de kinderen. De kinderen maken nog niet een echt beeldje maar laten zich leiden door de vorm van de steen. De één ziet opeens een walvis in de steen en de ander ontdekt een hart erin. Als de steen is geschuurd kan je er bijenwas op doen. Dan zie je de prachtige kleuren van de steen pas goed!
Het niveauverschil in de groep is groot. We hebben veel tweetalige kinderen. Deze groep 3 leerling wil de tekst nog graag eerst samen met de juf schrijven. Zo weet hij zeker dat de woorden kloppen. Het kaartje legt hij bij zijn bijzondere steen die hij mag tentoonstellen. Andere kinderen schrijven hun tekst geheel zelf. Wij vinden het belangrijk om de kinderen die ruimte te geven. Het vergt wel een stukje moed van onze leerkrachten om het klassikaal les geven los te laten. We bespreken het aanbod dan ook intensief met elkaar. Zo’n eerste keer groep 2/3 draaien kost veel tijd en overleg maar het geeft veel voldoening als je ziet wat de kinderen allemaal leren en hoe gemotiveerd ze zijn!
4 4
Deze kleuter bedenkt zelf een elfje. De tekst schrijft zij na. Ook zij mag haar werk voorlezen in kring en tentoonstellen in het museum. Ook de spekstenen plaatsen we in het museum. Als alles klaar is sluiten we het project af met een ouderavond voor de ouders waar we d.m.v. foto’s laten zien hoe we les geven in groep 2-3. De dagen daarna zullen de kinderen hun eigen ouders rondleiden in het museum. De entree is één steen. Dus: ziet u volwassenen zoeken naar steentjes, dan zijn het vast ouders van de Paus-Joannes.
Ondernemende activiteit: Werken in Schooltuinen Een schooltuin is de perfecte omgeving om leerlingen samen te leren werken. Schooltuinieren is een vrij gegeven dat door iedereen anders ingevuld zal worden. Elke schooltuin is een unicum, maak er iets unieks van. Laat alles door de kinderen uitvoeren. Wat door hun handen gaat, beklijft langer. Een schooltuin is een levend begrip. Maak het oogsten tot een feest. Enkele voorbeelden hebben we in dit artikel verzameld.
De school- ontdektuin van icbs de Piramide te Koog aan de zaan We hebben aan ons schoolplein een strook van een meter of dertig lang en 2 meter breed. We hebben het idee om er een school-, ontdektuin van te maken. Het wordt een tuin waar veel in te zien is en waar vooral veel in te doen is. Leerlingen en leerkrachten brengen zoveel ideeën in, dat we er een voetbalveld mee kunnen vullen. Voor de grote vakantie maken we een tekening van de strook grond. Daarin vullen we diverse leerdoelen in. Een rotstuin, een moestuin, een insectenhotel, een kas, een weerstation, een glasplaat om de ondergrondse wereld te laten zien en te ontdekken. We plannen een grote waterbak om de onderwaterwereld te laten zien en een steiger om het leven in de sloot te ontdekken. Natuurlijk komt er ook een composthoop en een takkenhoop waar diverse beestjes kunnen gaan wonen.
Fase 1. In de 1e fase maken we een rotstuin. We vragen hiervoor aan alle kinderen (keien) van de Piramide of ze een kei mee willen nemen uit het land of van de plaats waar ze op vakantie zijn geweest. De opbrengst is enorm. Grote en kleine keien uit Nederland en zelfs grote keien uit verre landen. Betrokkenheid is er bij vele kinderen en ouders. Groep 8b zorgt in eerste instantie voor de aanleg van de rotstuin. Ze stapelen de vele stenen op een creatieve manier. De rotstuin is klaar om rotsplantjes te gaan verzamelen en door de kinderen te laten planten
Fase 2 Het moestuinseizoen loopt op zijn eindje terwijl het schooljaar begint. We kiezen er voor om de tuin toch langzaam te laten groeien zodat volgend jaar een prachtige moes- en leertuin ontstaat. Een tuin vol groente, kruiden, bloemen en fruit. Elke plant die er nu ingezet wordt heeft een bedoeling. Voorbeelden: Sla-plantjes, aardbeienplantjes, bloemkool- en broccoliplantjes, en radijs (voor de vakantie gezaaid) zorgen voor een beeld dat moet ontstaan hoe een moestuin er uit gaat zien. We gaan denken aan heuveltjes, rijen of bedden. Bramenstruiken zorgen volgend jaar voor vruchten waar we bijvoorbeeld jam van kunnen maken. Verder is door groep 7a een perenboom en een appelboom (moes-appel) geplant. Groep 8b heeft een zelf gekweekte vijgenboom geplant.
5
Er komt een kruidentuin (pizza, soep), een theekruidentuin (idee groep 7a Marokkaanse thee), een moestuin en een bloementuin. Rozenstruiken en een vlinderplant gaan zorgen voor geuren en eten voor de insecten. Planten die voor decoratieve bloemen en bladeren zorgen voor o.a. kerststukjes
Een leer- en ontdektuin Groep 7b en 8b hebben zich gebogen over een waterprobleem. Naast de schooltuin ligt een lagergelegen sloot. Een paar prachtige ideeën en werktekeningen zijn ontstaan om dit water door simpele handkracht naar de tuin te transporteren. Eén van de criteria was dat alle kinderen van de school dit moesten kunnen doen. Van een spons aan een touw, een emmer doorgeven, een vijzel die in een pijp het water transporteert tot aan een prachtig uitgewerkt plan om een stellage te bouwen die er voor zorgt dat een emmer omhoog gaat en kantelt en vervolgens via een goot het water in een opvangbak terechtkomt.
Op onze vraag naar de schooltuinen hebben een aantal scholen gereageerd:
De Korenaar Op basisschool De Korenaar uit Oostzaan doen de kinderen van groep 6 mee aan het project schooltuinen. Het tuinseizoen begint in april en eindigt om en nabij de herfstvakantie. Elke leerling krijgt een stukje tuin ter grootte van 4 vierkante meter, verdeeld over 4 langwerpige bedjes. Hierin zaait hij voornamelijk groente en bloemen. Zij wiedt het onkruid en onderhoudt de tuin. Het accent ligt op aandacht voor de natuur. Eén keer per week - ruim een uur- werken de leerlingen in de tuintjes. Ze werken onder begeleiding van de groepsleerkracht en een aantal belangstellende ouders die hand – en spandiensten verrichten. Eén maal per jaar is er een ouderavond – de zogenaamde open avond -, waar ouders en belangstellenden kunnen kijken wat de verrichtingen zijn van de kinderen. Het complex waar getuind wordt is ook tijdens de lessen van de kinderen toegankelijk.
Plannen die we nog gaan uitvoeren • Uitnodigingen schrijven om diverse tuinbezoeken af te leggen en mensen uit te nodigen. • Groep 7/8b gaat in oktober naar een schooltuin in Zaandam. Ook een uitnodiging om een moestuin van een opa te bezichtigen in Beverwijk is binnen. • Groep 7b is nu veelvuldig te zien als verzorgers van de tuin. Als de tuin iets uitgegroeid is, kan er een roulatieschema komen. • Er worden diverse lessen geschreven voor zowel boven-, midden- als onderbouw. • De leerlingen van de bovenbouw hopen we in te gaan zetten om de kleintjes te ondersteunen in de schooltuin. • Leerlingen kunnen de watertransportmiddelen bouwen en verzorgen de bouwtekeningen, de ouderhulp en de materialen. • Broeikasbakken ( geschonken door een ouder) vullen we in het voorjaar. • We gaan een weerstation opzetten. • We zoeken een multibox met een groot raam. • Hulpouders of hulpgrootouders, die groene vingers hebben, schakelen we in om pootgoed aan te leveren voor de moestuin. Johan Hoogenboom
6
Pieter Hofman Groepsleerkracht
De Roos IBS de Roos heeft in het schooljaar 2005 / 2006 schooltuinen voor de leerlingen van groep 7. Dat gaat door tot de herfstvakantie 2006. Het is een groentetuin met wat bloemen. Iedere woensdag gaat de groep met mij van 8.30 10.00 ernaar toe. De kinderen vinden het oogsten, het bloemschikken en het soep maken erg leuk. Ze hebben een enthousiaste begeleidster. Naast haar houd ik als directeur toezicht op de kinderen. Uiteraard is de verantwoordelijkheid voor mij. De pompoenen zijn op maandag 11 september voor iedereen te koop aangeboden. Het wordt een gezellig moment De ouders en andere belangstellenden kunnen de tuinen bekijken van alle kinderen. Theo Gunsing Directeur IBS de Roos
Schooltuin op De Rank, Westzaan Een prachtig plekje om met de kinderen bezig te zijn, zo langs de sloot, met een weiland aan de overkant. Een stukje tuin waarin de kinderen lekker bezig kunnen zijn. Eerst hebben de kleuters stenen en resten afval geraapt en opgeruimd. De kleuters hebben de klus geklaard en nu kunnen de grotere kinderen aan het werk. De oudere kinderen wieden het onkruid. Een ijverige vader heeft op een zaterdag de indeling van de tuin uitgezet. Het worden 3 cirkels waarvan er 2 in punten zijn verdeeld zodat er in elke punt iets anders kan worden geplant. Een cirkel heeft in het midden plaats voor de appelboom en een zitruimte om de boom. Nu kunnen we aan het sjouwen met aarde. Dit verdelen we over de tuin. We kijken waar we de plantjes zetten. We hebben immers een tuinplan.
Als dank en als herinnering aan hem mag hij de appelboom planten. Alle groepen hebben een lint aan de boom gehangen met een wens voor de school. Nu na een half jaar hard werken in de tuin, wat zon en regen kunnen we 3 appels van onze boom plukken! Het begin is er voor onze tuin. Na het oogsten, proeven en uitdelen van tomaten, uien, spinazie, enz.. moeten we verder voor onze tuin zorgen. De winter komt eraan en in het voorjaar willen we weer allemaal genieten van onze tuin. We willen de kinderen respect bij brengen voor alles wat groeit en bloeit op onze aarde. We willen ze laten ervaren dat ook het werken met je handen heel veel plezier geeft en je samen een klus kunt klaren waar je trots op kunt zijn. Patricia Fleumer
Schooltuin op de Jenaplanschool de Bijenkorf Assendelft We hebben het geluk van een schooltuin direct achter de school. Een groot stuk grond, behorende bij de school met een kas erop, een schuur voor de gereedschappen, een composthoop, fruitboompjes, bloemen en groenten.
Nu kunnen we gaan zaaien en planten. In de klassen hebben we “Afrikaantjes” gezaaid en die doen het prima. Zodra het plantjes zijn, hebben de kinderen ze geplant langs de paden. Dit ziet er heel gezellig uit. Elke keer kan er wat worden geplant: voetbaluien, tomaatjes, kruiden, sla, spinazie, enz.. De tuin hebben we feestelijk in gebruik genomen door op onze meester- en juffendag. We houden een tekenwedstrijd voor alle kinderen met stoepkrijt op het plein. De mooiste tekeningen worden met verf op het plein geschilderd. Hierbij hebben we natuurlijk een jury nodig en deze bestaat uit onze oude trouwe meester Ed Speelman ( hij is al in de Vut maar komt nog regelmatig even langs ) en Han Kuntz omdat hij heel veel werk heeft gedaan i.v.m. de verbouwing van de school.
Bij de oprichting van de school is er al een stuk grond bestemd voor de schooltuin, passend binnen de pedagogische visie van Jenaplanonderwijs. Jarenlang wordt er intensief in de tuin gewerkt totdat er, midden in de jaren 90 , de klad in komt. De verwildering slaat toe, het onkruid tiert welig en binnen zeer korte tijd ziet de tuin eruit als een ware jungle. Er wordt ongeveer 4 jaar geleden, initiatief genomen om de tuin nieuw leven in te blazen en weer een plek in ons onderwijs te geven. En dat is doordat vele mensen de handen uit de mouwen steken gelukt! De praktijk ziet er nu zo uit: Iedere donderdagmiddag is het tuinmiddag. We hebben een tuincoördinator die het werken in de tuin begeleidt. (hij krijgt een vergoeding vanuit de oudergelden) Per keer werken er drie groepen in de tuin. Zes onderbouwkinderen, zes middenbouwers en zes bovenbouwers.
7
De oogst wordt verkocht in de tuinwinkel (in de zomermaanden iedere week in de wintermaanden maandelijks) De drie bovenbouwstamgroepen zijn afwisselend verantwoordelijk voor het draaien van de winkel. Zij werken samen met kinderen van de middenbouw of onderbouw. Ze bepalen de prijs, maken een prijslijst, richten de winkel in, gebruiken de kassa, etaleren en maken reclame...veel ouders kopen uit de winkel. Van de opbrengst kunnen we nieuwe zaden, fruitboompjes en gereedschap kopen. We zijn volledig “self supporting” De tuin heeft weer een belangrijke plek ingenomen binnen ons onderwijs. Een stuk ondernemersschap binnen Jenaplan. We zijn er trots op! Met de kinderen van onze bovenbouwgroep inventariseren we wat er dit jaar allemaal verkocht is. We komen tot de volgende indrukwekkende lijst: tuinbonen, sla, andijvie, sperziebonen, pronkbonen, aardbeien, pompoen, pruimen, pattison, raapstelen, bietjes, wortelen, snijbiet,boerenkool,rode kool,groene kool, rabarber, maïs, tomaten, zonnebloemen, knoflook, uien, prei, peultjes, courgette, munt, maggi, peterselie, salie, basilicum, aardappels, radijs, tuinkers, bieslook, witlof!!!
Hieronder staan een aantal tuinverhalen van de kinderen uit de bovenbouw: We hebben een tuin en dat is op donderdagmiddag. Daar kan je zaaien. Het is een grote tuin en er is veel te doen. Je kan pompoenen kweken en je kan schoffelen en je kan planten water geven. Al die groenten gaan naar de tuinwinkel. Daar verkopen ze die verse groente en als iemand die koopt dan eten ze het die avond. Iedereen zegt dan: lekker!!! Lukas Kleijn Het leuke van de tuinwinkel is dat je achter de kassa mag staan en alles voor de mensen mag inpakken. Soms vergis ik me om het bord met de prijzen bij te houden. dan vragen de mensen bijvoorbeeld om sla en dan is er geen sla meer, maar dan heb ik dat niet uitgeveegd. Je moet aan zoveel dingen denken in een winkel! Van het geld dat we vangen kopen we nieuwe scheppen en nieuwe zaadjes.
We hebben achter onze school een tuin. Elke donderdag werken we erin en Ton helpt altijd. Ik vind dat je er veel van leert. Je kan planten en zaaien en je kan sjouwen. In de winkel leer je rekenen en sorteren en verkopen en inpakken en samenwerken. Je leert het omdat het echt is. Je werkt ook in de tuin nog even fris buiten. Het is ook nog heel gezellig. Ik ben blij dat onze school een tuin heeft!
Bram Bruning
Iris Duyvendak
De Bijenkorf: Tineke Emmer
8
Talent-ontwikkeling en Meesterschap op een songfestival (door Atie Visser, leerkracht groep 6 van de “Vuurvogel”)
Op verzoek van de redactie van Marktplaats schrijf ik over een fantastische onderneming. Het speelt zich af rond mijn vijftigste verjaardag. In juni 2006 ben ik 50 jaar geworden. Ik wil daar met de klas iets bijzonders van maken.
Een goed idee. Samen komen we op het idee om een Songfestival te organiseren. Samen met de kinderen stellen we een lijst samen: wat hebben we nodig en wie hebben we nodig voor de organisatie van het Songfestival. Dat blijkt een lange lijst te zijn. We denken aan allerlei zaken: van optredens tot belichtingspersoneel, van juryleden tot podiummedewerkers aan toe. Vervolgens formuleren we reeksen van vragen: . wat voor reclame maken we, en wie verzorgt dit ? . hoe komen we aan geld voor prijzen ? . waar treden we op.... binnen of buiten....op een podium ? . wie zorgt voor de belichting en voor het geluid? Uiteindelijk heeft elk kind in de groep iets waaraan het kan gaan werken. Op de cursus “ondernemend leren” bij Marianne heb ik geleerd dat kinderen kunnen solliciteren naar ‘functies’. Ook kunnen ze dan samen met de “directie”vergaderen. Dat wil ik ook proberen in mijn groep.
De voorbereiding. Ik regel een open sollicitatie in de klas. De kinderen schrijven een briefje met hun wens voor een bepaalde functie en hun motivatie. Maar ook de andere groepen in school voelen zich betrokken bij het komende songfestival. Op maandagmorgen, wanneer we de sollicitatiebriefjes openen, blijken er ook sollicitaties uit groep 8 bij te zitten! Deze kunnen we goed gebruiken als juryleden. En zo staan er de volgende ochtend zes leerlingen uit groep 8b en achttien uit groep 8a voor in de klas om te solliciteren naar een plaats in de jury. Bibberend van de spanning! We kiezen zes juryleden en een presentator. Deze laatste moet goed samenwerken met de presentator uit mijn groep 6 die wij al uitgekozen hebben. Dat resulteert in een mooi samenwerkingsverband. Ondertussen oefenen en zingen de kinderen. Een danspedagoge wil de ‘sterren’ begeleiden in de dans, een muziekpedagoge bij het zingen. De afdeling”bewaking” maakt hun activiteit levensecht voor de hele groep door iemand van een echte bewaking uit te nodigen als gast in de klas. In een vraaggesprek komen we aan de weet waar zij op moeten letten. Ook krijgen ze echte badges.
En dan gaat het hard: . Van groep 8 mogen we de decorstukken van de musical gebruiken. . De verslaggever benadert de krant. . Er komt een verslag in de krant en er komt een fotograaf op bezoek. . Op de televisie komt een verslag van de voorbereiding van dit Songfestival. . de reclamegroep hangt de school en de wijk vol posters. . De kaartverkoop bij familieleden loopt goed. De kinderen weten waaraan ze werken en blijken in staat om van alles zelf te regelen. De voorbereiding neemt zes weken in beslag. Tussendoor voert de directie regelmatig overleg met alle medewerkers van het songfestival. Alles loopt volgens plan. Alle kinderen doen hun best en zetten hun rol goed neer. De generale repetitie van het songfestival houden we op mijn verjaardag in de eigen groep met de juryleden van de groepen 8. Van de zes optredens gaan er vier door naar de finale. Deze houden we twee dagen later.
De uitvoering. Eindelijk!.het is zover. Nu komt het er op aan. Op het podium voor echt publiek. De bewakingsdienst controleert de plaatsen ... geen kaartje, geen toegang. Tijdens de optredens houdt zij de sterren goed in de gaten en zij observeert de zaal. Zij signaleert een reporter van de televisie. De officiële Jury ( juryleden uit groep acht, aangevuld met een zangpedagoge, een danspedagoge en iemand die speciaal let op de presentatie) zit er helemaal voor klaar. De spanning is voelbaar, het optreden prachtig! Het winnende groepje bestaat uit drie meisjes. En daar staat ze dan.........stralend te midden van haar vriendinnen. Dat meisje dat in de klas niet uitblinkt in leerprestaties... eigenlijk heel onzeker. Maar dit is haar meesterwerk, hierin is zij meesterlijk. Dit is haar succes!
De effecten. Voor mij is dit Ondernemend Leren op zijn best. Probeer in ieder datgene te vinden waarin hij of zij het talent bezit en probeer dat te stimuleren. Laat kinderen groeien! Ook voor mijzelf is dit ondernemend leren een succes. Ik besef nu dat het er niet alleen om gaat dat de groep de dingen zelf voor elkaar brengt. Het gaat er vooral om daardoor de persoonlijke talenten van kinderen te herkennen en te stimuleren. Mijn Songfestival, georganiseerd door de kinderen, maakt dit optimaal mogelijk. Het laat mij en de kinderen zien dat je, ook al lukt het je niet zo lekker in het leren, je ergens meester in kunt voelen. Ik heb er veel van geleerd en ben blij met de ervaring.
9
Samen op wereldreis een initiatief van Jitske Wijngaarden en Barbara Sparreboom.
“Het is toch te gek dat wij als school daar niet aan deelnemen!” Zo ongeveer denkt Jitske, leerkracht van de Willibrordschool, als ze privé betrokken raakt bij het Festival van de Stichting Wereldreis door de Zaanstreek. Het festival richt zich op goed burgerschap, antidiscriminatie, onderling begrip. Allemaal zaken die de Willibrordschool ook ter harte gaan. Bovendien als school voor talentontwikkeling is zo’n festival een geweldige uitdaging om met iets groots en moois voor de dag te komen. “Hier moet iets gebeuren”. Jitske en collega Barbara arrangeren een gesprek met Olivier Rijcken ( een van de organisatoren van het festival en tevens werkzaam bij Fluxus) en al snel besluiten ze samen op te trekken. Jitske en Barbara koppelen dit besluit aan de wens binnen Agora ‘om te leren van elkaars talenten’. Hun plan is om samen met leerkrachten van andere scholen mee te werken aan “een reis door de Zaanstreek”. Ze bespreken het plan met Hubert de Waard. En ook met Hans Kroes in verband met een eventuele website en digitale contacten. Ze maken een begroting die gehonoreerd wordt deels door Agora, deels door Fluxus. Deze wil ook meewerken. En dan kunnen we beginnen aan de reis door de Zaanstreek.
Waar gaan we naar toe? Op de eerste werkbijeenkomst zijn er negen reisleiders van zes verschillende scholen. Aan de hand van allerlei voorwerpen brainstormen ze over de mogelijkheden van “hun reis”. Vervolgens staan ze stil bij de vraag: “welk einddoel streef je na?”. Het achterliggende idee is om op 24 tot 26 maart 2007, tijdens het festival een gezamenlijke opening te realiseren met tentoonstelling, voordrachten ed. De eerste ideeën zijn al in de reiskoffer gestopt. Waar de reis precies heen gaat is op dit moment nog niet geheel duidelijk; dat bepalen de reisleiders in overleg met elkaar.
Instappen kan nog. Hoewel de voorpret van het op reis gaan al begonnen is, kunnen nieuwe reisleiders nog wel instappen. Begint bij jou de avontuurlijke onderwijsreislust al te kriebelen en wil je actief met jouw groep (of jouw school) meedoen aan een “wereldreis door de Zaanstreek”, geef je dan snel op. Het kan nog.
Reisleiders gezocht. Tijdens een directeurenoverleg vertellen Jitske en Barbara over hun plannen. “Als leerkrachten zijn we reisleiders, samen met de kinderen gaan we op reis. De kinderen zijn de echte reizigers. En daarbij geldt: Jong geleerd is oud gedaan.. In een maatschappij waarin zoveel culturen samen komen is wederzijds respect misschien wel de belangrijkste bouwsteen voor een goede harmonie. Om respect te kunnen kweken heb je een aantal elementen nodig: ontmoeting, kennis, begrip en waardering. Als je dan samen iets tot stand brengt en daar met genoegen op terug kijkt, heb je iets wat we met wereldreis willen bereiken. Geheel in de sfeer van het “op reis gaan” presenteren ze vol enthousiasme een PowerPoint presentatie en vragen om reisleiders: • die het een uitdaging vinden om ontmoetingen mogelijk te maken. • die willen meewerken aan de mogelijkheden om bestaande schooldoelen te integreren in het grote geheel. • die het leuk vinden om te organiseren en te coördineren. • die hun talenten willen inzetten om ze bij anderen in het reisgezelschap te ontwikkelen. • die ondernemend willen zijn.
Vraag aan Jitske en Barbara. Aan welke onderwijsactiviteiten denken jullie bij een wereldreis door de Zaanstreek? “Het gaat er natuurlijk niet om wat wij verzinnen. Iedere leerkracht is zijn eigen reisleider en bepaalt zelf wat hij of zij wil doen. Maar wij denken bijvoorbeeld aan: - echte reizen: kinderen uit Zaandam komen in een geheel andere wereld als ze in Krommenie op een school zouden komen; en omgekeerd. Daar kunnen we iets mee doen. - een prachtige bijdrage aan de activiteiten van het festival; bv een tentoonstelling van kinderkunst, opgenomen in de ‘route’van het festival (er gaat een boot varen tussen Zaandam en Wormer en er kunnen bezoeken gebracht worden aan verschillende plekken waar iets gebeurt). - iets dergelijks maar dan met een muziekoptreden op een strategisch punt. - als school met een grote ‘carnavalswagen’ door de straten, waarin we iets van de ‘veelkleurigheid’van de Zaanstreek laten zien. Zo kunnen we nog wel even doorgaan; ideeën genoeg. Maar de vraag is... welke creatieve ideeën heb jij om bij te dragen aan wederzijds begrip in een maatschappij waarin zoveel culturen samen komen”?
10
Talenten: voor mij, voor de school, voor AGORA, voor de samenleving een verslag van een gesprek tussen de redactie en Hubert de Waard Op de conferentie van Agora spoort de bovenschools manager Koos Breur de genodigden aan om de talenten die je bezit kenbaar te maken. En dit met het doel om talenten breder - ook op andere scholen - in te zetten. En zowaar! Een zesentwintigtal personen reageert positief. Een flink aantal beweert dat zij eerst haar talenten in de eigen school wil inzetten.
We zien het dit schooljaar ook terug in een aantal activiteiten. Leerkrachten geven cursussen voor onderdelen van het digitaal rijbewijs. Binnen AGORA weten nu begeesterde collega’s zelf de motivatie, de inspiratie en de mogelijke activiteiten voor het ondernemend leren over te brengen op leerkrachten van de AGORAscholen. Een veelbelovend initiatief is ook de wereldreis. Zo geven mensen schoorvoetend gehoor aan de oproep om hun kwaliteiten, om hun talenten te benutten binnen AGORA.
Is deze oproep een brug te ver? Moeten we niet eerst leerkrachten uitdagen om hun talenten binnen de eigen school in te zetten? Misschien. Maar het is ook heel goed mogelijk om dit zowel op schoolniveau, als op AGORA-niveau te stimuleren.
11
Leerkrachten die zich uitgedaagd voelen, krijgen een enorme stimulans om te leren. We moeten leerkrachten dus bemoedigen niet te schromen om hun talenten te benutten. Zij moeten niet alleen hun talenten aanspreken, maar ook ontwikkelen. Het ontwikkelen van talenten geschiedt door ze te gebruiken, door het uiterste te vragen van wat je kan. En daarmee leg je de grens van het kunnen telkens iets verder. Waar je aanvankelijk niet toe in staat bent, lukt later wel. Zo ontstaat er een ontwikkelingsproces binnen de persoon, met als gevolg een bijdrage aan de omgeving waarbinnen hij zich bevindt.
Een talent: • een kwaliteit die je hebt meegekregen. Nog ingepakt, of reeds ontvouwen. • de uitdaging, de vonk van je omgeving, geeft ontwik kelingsenergie • het resultaat is zichtbaar in meesterschap. • het leidt tot toewijding, creativiteit, zelfvertrouwen •je kunt het - met plezier - delen met anderen. Daarmee is de oproep een uitdaging om, op welk niveau dan ook, je talenten in te zetten. De samenleving, de AGORA-organisatie, de scholen, hebben behoefte aan mensen die zich willen inzetten voor anderen, die zich willen inzetten voor vernieuwing, ontwikkeling, beschaving, solidariteit en rechtvaardigheid.
Buitenlandse gasten in onze school Anja en Hélène, twee leerkrachten in onze school, gaan met een aantal buitenlandse leerkrachten een gezamenlijk project opzetten. Daarbij bezoeken de deelnemers de scholen van elkaar. Onze school is de eerste in de rij. Op donderdag 5 oktober stappen twee Spanjaarden, twee Deense leerkrachten en een leerkracht uit Letland De Regenboog binnen. De voertaal is Engels. We ontvangen onze gasten in de koffiekamer en al snel ontstaat een aftastend gesprek over onderwijs. Na deze introductie nemen we de gasten mee om onze school te bezoeken. Ze zijn onder de indruk van het werken in de onderbouw. Een leerkracht van de middenbouw, Hetty, laat ze ervaren hoe het werk in deze bouw er aan toegaat. De kinderen vertellen over hun verhalend ontwerp ‘Opapa’. Een opa uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Hetty vertaalt het en we zingen liedjes, waarbij ook de buitenlandse gasten hun inbreng hebben. Dan is de bovenbouw aan de beurt. De kinderen hebben hun presentatie goed voorbereid. In het Engels vertellen ze onze gasten waar ze mee bezig zijn. De Oudheid is het onderwerp. Op de vragen wordt ook weer keurig in het Engels antwoord gegeven. De gasten zijn erg onder de indruk en genieten van de rustige sfeer in de verschillende stamgroepen. En ik? “For that morning I was a very proud principal”. Jos van Dort
En kijk eens hoe leuk het is om, op volwassen niveau, binnen je school, binnen AGORA, te werken. Het is spannend en het geeft een stroom energie. Binnen de werkgroepen en binnen de netwerkbijeenkomsten ervaren leerkrachten en directeuren dit. Laten we dit verder uitbreiden binnen Agora. Agora, een groep scholen, die vanuit een visie werkt aan de ontwikkeling van kinderen. We hebben de plicht om onze talenten in te zetten en anderen mee te laten delen. En ...... het is toch ook een uitdaging om met anderen te delen wat jou aardig lukt ?!
Geef je op voor de talentenbank. Ieder die zijn/haar kennis, vaardigheden en ervaringen wil delen, kan zich opgeven bij Hubert de Waard!
Een eerste kennismaking in de koffiekamer.
12
De Regenboog verlegt zijn grenzen! Nadat we met trots onze school in actie hebben laten zien gaan we voor een heerlijke Hollandse lunch naar Zaandam. Daarna vertrekken we naar de Agora vestiging waar we hartelijk worden onthaald.
De presentatie. Wij, Anja en Hélène, geven een presentatie van ons project ”Rembrandt”. De verhaallijn en het bijbehorende verhaal is voor de buitenlandse gasten vertaald in het Engels. Zodat zij het in hun eigen school, na vertaling in hun eigen taal zo kunnen geven. We laten ook nog een film zien van het hele project en de feestelijke afsluiting. Ze zijn zeer onder de indruk en geven aan dat het bij hun op school nog niet zo ver is. En dat ze graag willen weten hoe je zo iets brengt in school.
onze buitenlandse collega’s beter leren kennen. Na afloop zijn wij naar Zaandam teruggegaan en onze buitenlandse gasten zijn Amsterdam ’s avonds gaan verkennen! Vrijdag 6 oktober worden we bij Agora verrast met een kopie van ons artikel in de krant en een mooie “werkfoto” van de vorige dag, via de laptop afgebeeld op het scherm. We gaan heel hard werken en onderbreken het even voor een Hollands broodje kroket. Daarna proberen we de tijd in de gaten te houden want we hebben alleen nog vandaag en er moest heel veel “op papier” gezet worden. Maar om 16.30 uur is het dan zover en zijn alle stukken af en verwerkt op de laptop. Ieder krijgt zijn of haar huiswerk en als dat een ieder dat afgewerkt heeft kan ons project ingediend worden bij Comenius. We raken steeds enthousiaster en stimuleren elkaar met alles en we zijn blij met het tot nu toe behaalde resultaat. We hopen dan ook op een ondernemende, inspirerende samenwerking tussen scholen, kinderen en collega’s. Zo kun je in 2 dagen, 4 seizoenen doen! Wordt vervolgd! Anja Geuke, Hélène Bosman
Internationale samenwerking. Dan gaan we over naar waar ze eigenlijk voor gekomen zijn; het opzetten van een nieuw gezamenlijk project. Het project krijgt als thema; de 4 jaargetijden. Het is de bedoeling dat we een plan gaan opzetten voor de komende 3 jaar. Het eerste jaar moet in zijn geheel uitgewerkt worden; alle doelen en activiteiten moeten tot in details worden beschreven. We komen tot 6 activiteiten in het schooljaar 2007/2008. We doen op iedere school dezelfde activiteiten op hetzelfde tijdstip en informeren elkaar via email en een website, die er gaat komen. Ook sturen we de door de leerlingen gemaakte werkstukjes, zoals tekeningen naar elkaar. Op deze wijze krijgen de kinderen een band met de kinderen in Spanje, Denemarken en Letland. Het werk van de leerlingen van onze partnerscholen is bij ons op school te bekijken en het werk van onze leerlingen op de partnerscholen. De activiteiten die plaatsvinden in de klas zijn van korte duur en passen prima in het lesprogramma. Wij willen de activiteiten in verschillende groepen laten gebeuren, in hoofdzaak zal de bovenbouw (6/7/8) zich er mee bezig gaan houden. Dit omdat de voertaal toch Engels zal zijn.
De kinderen geven in het Engels uitleg van hun activiteiten rondom ‘De Oudheid’
Eerste opzet. Aan het eind van de eerste dag vertrekken we naar Amsterdam om geheel in Gouden Eeuw sfeer te eten in een 17de eeuws restaurant. We hebben Een werkbespreking.
13
Talent, Ondernemend, Project, TOP Onderneming! Groot Kunstproject op icbs de Windroos. Verslag door: Alie Zwaagstra- van Harten “De allermooiste toonzaal van de stad bevindt zich op de Windroos, wist je dat? Het hangt daar vol met kunst, het lijkt wel een .....museum! Voor elke smaak is er wel wat. Er werd gedrukt, geschreven en gedicht, er werd geschetst met donker en met licht. Kunst is er dus echt in elke vorm, dit museum is door de kind’ren opgericht”.
Rembrandt van Rijn opent samen met juf Netty ons project Kunst.
Dit is een couplet uit het lied dat we zingen op de slotdag. Het is veelzeggend, en tevens tekenend voor het enthousiasme en de betrokkenheid van alle collega’s en de kinderen. Dit alles begint na de studiedag. Alle leerkrachten zijn getooid in kleding uit de zeventiende eeuw. Tijdens de opening en de afsluiting zingen we prachtige liederen. Daar zijn we goed in, iets wat we erin moeten houden. Het is een enorm feest. Ik zie enkel blije kinderen. Het is echt hét feest van de kinderen. In de klas verkopen ze de werkjes.
Tijdens de studiedag met Piet Conijn, moet eerst de nodige weerstand overwonnen worden. Later krijgt hij het team zo betrokken, dat er een gezamenlijk werkstuk ontstaat, getiteld: “de alternatieve Nachtwacht”. Het uiteindelijke meesterstuk van ons museum. De projectcommissie en Piet zorgen samen voor een motiverende start. We mogen nog even nadenken, voor het serieuze werk echt begint. Iedereen is keihard aan het werk gegaan tijdens ons kunstproject. Wekenlang is er een enorm enthousiasme bij de kinderen en de leerkrachten te bespeuren. Verschillende kunstenaars laten ons zien hoe zij werken. Sommige groepen mogen het ook zelf uitproberen. Er worden zelfs excursies georganiseerd naar het Rijksmuseum en het Rembrandthuis.
14
In de aula vindt de veiling van groepswerkstukken plaats. Ook daar kan je allerlei lekkers kopen. “Een werkelijk ontspannen sfeer”. Het gidsje met de te veilen werkstukken is drie dagen voor de veiling meegegeven naar huis. Op deze manier kan iedereen in alle rust vast een eerste indruk krijgen van de te veilen stukken. Ook stellen we de werkstukken ten toon in de lange gang. Zo zijn ze live in kleur te bekijken.
Gebruikte kunstvormen zijn o.a.: graffiti, schilderen, tekenen, fotograferen en grimeren. Ook schetsen, knippen en plakken. Dansen, filmen, en daar uiteindelijk een van dvd maken. De kinderen verzorgen en verkopen het eten en drinken. Per klas verkopen ze drankjes, snoep, chips, kaas en worst. Ook zelf gebakken lekkernijen zijn in de aula te verkrijgen. Gedurende de afsluiting verkopen de kinderen kleine werkjes van zichzelf. Ze treden op, met als kopstuk de veiling. De opbrengst van de veiling gebruiken we om de muur op de speelplaats te bespuiten met graffiti. Wat een talent hebben we in huis, wat een geweldige ouders, wat kunnen we goed samenwerken, wat een betrokkenheid van iedereen.
Een groot compliment aan iedereen!!
Twee vaders maken zich sterk om de groepswerkstukken als echte veilingmeesters te veilen. Als echte professionals gaan ze te werk. Het werkstuk van de groepen 4 brengt zelfs 157 euro op!
15
Wil jij met jouw onderneming ook in Marktplaats?
Dat kan! • Stuur een berichtje naar de redactie zodat ruimte gereserveerd kan worden. • Zorg voor een artikel van maximaal 2 pagina’s • Schrijf in de tegenwoordige tijd • Voeg foto’s bij van leerlingactiviteiten en liefst ook een foto van jezelf.
Colofon Marktplaats – najaar 2006 In dit nummer bijdragen van Johan Hoogenboom (De Piramide) Pieter Hofman (De Korenaar) Theo Gunsing (De Roos) Patricia Fleumer (De Rank) Tineke Emmer (De Bijenkorf) Jitske Wijngaarden (Willibrordschool) Barbara Sparreboom (Willibrordschool) Anja Geuke (De Regenboog) Hélène Bosman (De Regenboog) Margeeth Timmerman (Paus Joannesschool) Alie Zwaagstra (De Windroos) Atie Visser (De Vuurvogel) Alexandrien van der Burgt
Redactie Ton Kroon, directeur De Hoeksteen Jos van Dort, directeur De Regenboog Marianne Schuurmans, De Educatieve Stad
Marktplaats wordt geschreven door en voor onderwijsgevenden, ter inspiratie en ondersteuning bij het ontwikkelen van ondernemend onderwijs. Verschijnt driemaal per schooljaar en wordt verstuurd naar alle scholen van Agora.
Vo r m g e v i n g & o p m a a k Studio Welgraven, Limmen Druk & afwerking Aranea Offset, Zaandam Informatie Agora De Weer 10 1504 AG Zaandam tel 075 616 86 30 of De Educatieve Stad Zwanenbloemlaan 20b 1562 SC Krommenie tel 075 622 67 22 Inzenden van kopij: E-mail:
[email protected] met vermelding: kopy marktplaats
De foto’s bij de artikelen zijn gemaakt door de leerkrachten van de verschillende scholen. Marktplaats is een periodieke uitgave van Agora, ondernemende scholen, i.s.m. Ontwerpbureau De Educatieve Stad.
