4

DE PRAATPAAL Najaar en winter

Vogelwerkgroep Zoetermeer 32e jaargang, 2014 no. 3/4

Bestuur Voorzitter/Publiciteit

Winfried v. Meerendonk 079-3165270 [email protected]

Koningstraat 31 2713 EP Zoetermeer

Secretaris

Hanneke Hoogvliet Koningstraat 31  079-3165270 2713 EP Zoetermeer [email protected]

Penningmeester/ Ledenadministratie

Jos Raadschelders Radijsakker 7  079-3410296 2723TJ Zoetermeer [email protected]

Jeugdzaken

Jane Strous  079-3211249 [email protected]

Kennemerland 25 2716 BR Zoetermeer

Excursiecommissie

Els Luijkx  079-3417900 [email protected]

Weidedreef 188 2727 EP Zoetermeer

PRAATPAAL Redactie: Ria van Egmond, Yvette Rensen en Leon van den Berg. De Praatpaal verschijnt per kwartaal. Kopij voor Praatpaal nr. 1/2015 uiterlijk 15 februari bij: Ria van Egmond ([email protected]). Foto’s inzenden in overleg. CONTRIBUTIE Contributie:

Girorekening:

leden € 15,00 per jaar gezinslidmaatschap € 25,00 per jaar jeugdleden € 7,50 per jaar 5883932 t.n.v. Vogelwerkgroep Zoetermeer

HOMEPAGE http://www.vwgzoetermeer.nl Fotoverantwoording praatpaal 2014-3/4 Cover: Grote Zilvereiger (Ardea alba), Winfried van Meerendonk Overige: Leon van den Berg: 5, Birdlife International: 22, Euro Birdwatch: 19, Fanny Fekkes: 10, 13-18, Gemeente Zoetermeer 5 (Aptroot), Internet: 4, 6, 20, IVN: 8, Riet Kraan: 11 (boven), Lannoo: 20, Sietske Los: 11 (onder), Els Luijkx: 12, 19, Kees Luijkx: 9, Winfried van Meerendonk: 1, 7, Milieufederatie: 21, Jan Peeraer: 23-27,

2

INHOUDSOPGAVE 2014-3/4 FOTOVERANTWOORDING VAN DE REDACTIE VAN DE PENNINGMEESTER VAN DE VOORZITTER: VOGELS EN NETWERKEN WIJSVOGELAVOND 20 NOVEMBER VAN HET BESTUUR DWAALGASTEN IN NEDERLAND IVN NATUURGIDSENCURSUS LEDENEXCURSIE SOLLEVELD, 27 SEPTEMBER LEDENEXCURSIE PIER VAN IJMUIDEN 25 OKTOBER PUBLIEKSEXCURSIE BENTHUIZERPLAS 15 NOVEMBER EXCURSIE HELGOLAND 8-12 OKTOBER VOGELREIS PORTUGAL 2015 VEERTIENDE EURO BIRDWATCH: RESULTATEN SEPP - NOZEMAN NEDERLANDSCHE VOGELEN 1770-1829 WEIDEVOGELMANIFEST SOVON VOGELBALANS 2014 DREIGENDE ONDERGANG IBA’S DE PANTANAL – DEEL 2 PROGRAMMA 1E KWARTAAL 2015

2 4 4 5 4 6 7 8 9 10 12 13 19 19 20 21 21 22 23 28

AANWIJZINGEN VOOR AUTEURS Wilt u ook voor de Praatpaal schrijven? Graag, maar we zijn beperkt in wat we kunnen plaatsen. Vuistregel: 1/2 pagina + foto = 180 woorden, 1 pagina + foto = 375 woorden, 2 pagina’s + twee/ drie foto’s = 750 woorden. Drie pagina’s + drie tot vier foto’s = 1125 woorden. Dit is de maximale omvang. Heeft u meer te vertellen, maak dan twee artikelen over het onderwerp, die los van elkaar of als vervolgverhaal kunnen worden gelezen. Woorden telt u in Word door in de taakbalk ‘woorden tellen’ te activeren. In fotobenaming graag uw naam invoegen (bijvoorbeeld: DSC2110-JanJansen.jpg) U bent zelf verantwoordelijk voor de inhoud en het geleverde illustratiemateriaal. De redactie wijst elke aansprakelijkheid af. Zij behoudt zich het recht voor bijdragen taalkundig te redigeren, in te korten of bij plaatsgebrek naar een volgend nummer te verplaatsen. Hierover pleegt de redactie geen overleg. Dat doen we wel bij inhoudelijke onduidelijkheden.

3

VAN DE REDACTIE Het zal jullie beslist al zijn opgevallen: nummer 3 van jullie lijfblad is niet in het najaar verschenen. De reden daarvoor is simpel. Er was vanwege de rustige vakantieperiode onvoldoende te melden en daarom hebben we besloten om nummer 3 en 4 te combineren. Dit keer voldoende informatie om onder jullie aandacht te brengen. Lest best in dit blad en dus om mee te beginnen de prachtige foto’s van vogels en andere dieren die Jan Peeraer schoot in de Pantanal in Brazilië. We hebber er tijdens de voorbereiding van dit blad echt van genoten en dat moeten jullie ook maar doen. Er zijn ook minder leuke dingen te melden over de vogelstand en het voortbestaan van natuurgebieden. Zowel de weide- als de watervogels hebben het - deels door andere oorzaken – op z’n zachtst gezegd niet zo gemakkelijk. Vogelbescherming luidt daarover de noodklok. De Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland heeft er zelfs een weidevogelmanifest tegenaan gegooid (http://milieufederatie.nl/themas/natuur/weidevogelmanifest). Onderteken de online-petitie om de weidevogels beter te beschermen. Er is gelukkig ook goed nieuws, want de Euro Birdwatch nummer 14 was een groot succes. Nederland droeg met de voorlopige stand van 1.420.905 exemplaren bijna de helft van de teltotalen bij. Er werden recordaantallen spreeuw, vink, zanglijster en veldleeuweriken geteld. De afgelopen tijd waren we als vogelwerkgroep weer heel actief met excursies. Zowel met ledenexcursies als publieksexcursies. Er waren ook leden die gezamenlijk op stap gingen en daarvan verslag doen in deze praatpaal. De beeldende beschrijving van zeeziekte is leuker dan het verschijnsel zelf. Ten slotte doet Bob de Lange verslag van de herdruk van Sepp en Nozeman’s kostelijke boek NEDERLANDSCHE VOGELEN 17701829. Een lijvig - oorspronkelijk uit vijf delen bestaand – meesterwerk met prachtige gravures. Misschien een leuk cadeau voor onder de kerstboom! De redactie

VAN DE PENNINGMEESTER Aangemeld en opgezegd Na de vorige editie van de Praatpaal hebben Clementine Holleboom, Sietse Los en Piet van Wijgerden zich als nieuw lid aangemeld. We heten hen hartelijk welkom. Opgezegd hebben Joke en Frits Bakker, mw. W. Begemann-Scheer en Joke Westerhof-Goedvolk. Contributie 2015. De contributie voor 2015 zal worden vastgesteld in de komende Algemene Ledenvergadering, die in maart 2015 zal worden gehouden. Daarna krijgen de leden een contributienota. Het lidmaatschap wordt telkens automatisch met een jaar verlengd. Wilt u dat niet, dan kunt u voor 1 januari 2015 opzeggen, schriftelijk of per email.

4

VAN DE VOORZITTER: VOGELS EN NETWERKEN Na een rondje op de racefiets op zondagochtend even uitblazen in de tuin. Net verdiept in de biologie van het hooibeestje, een vlinder die we eerder veel zagen tijdens de excursie naar Solleveld, galmt het gemiauw van een buizerd van bovenaf. Die ene buizerd wordt gevolgd door een tweede en een derde buizerd. Binnen no time cirkelen er 5 buizerds door elkaar heen en volg ik ademloos het schouwspel tegen een helblauwe lucht met vliegtuigstrepen. Zou het leisurevolk op de Geuzendag hier ook aandacht voor hebben? Niets mis met sportieve vrijetijdsbesteding, ik doe er graag aan mee, maar er is meer, veel meer om van te genieten. Leisure was ook flink verweven in de openingsspeech van burgemeester Aptroot. Ik mocht aanwezig zijn namens de Vogelwerkgroep bij de 10e Statenontmoeting van Provinciale en Gedeputeerde staten. Een kans om te netwerken en die gebruikt om met een aantal politici, waaronder onze burgemeester, op afspraak eens het veld in te gaan om te laten zien dat er meer is dan de “big five”. De agenda’s zaten nog bomvol, maar we gaan hier zeker tijd voor inruimen. Waar ik als voorzitter enorm trots op ben is de tomeloze inzet van onze vrijwilligers die de atlasblokken 30-57 en 30-58 hebben geinventariseerd op broedvogels en wintervogels. We hebben nog één jaar te gaan om de waarnemingen een boost te geven met hogere broedcodes en soorten die eerder verborgen bleven. Nu al is het zeer de moeite waard om eens naar de tussenbalans te kijken op www.vogelatlas.nl Inmiddels is de herfst naadloos in de winter over gegaan. Tot ver in november zag je vlinders, libellen en andere insecten rondvliegen. De dagen zijn korter geworden en het regenachtige, grijze weer nodigt uit tot huiselijke gezelligheid. Iedereen een goede Kerst en bovenal een gezond en gelukkig 2015 toegewenst. De vogels zijn dan de krenten in de pap. Winfried van Meerendonk

WIJSVOGELAVOND 20 NOVEMBER

De wijsvogelavond was weer spannend en uitdagend. Met dank aan Rob Bolle die met hulp van Marja Kreike de quiz in elkaar heeft gezet.Rob houdt hier de originele Wijsvogeltrofee op die ooit door wijlen Hans Hartemink gemaakt is. De winnaars van dit jaar zijn Hanneke Hoogvliet als nieuwe winnaar en Winfried van Meerendonk als winnaar die de prijs al eerder in de wacht sleepte.

5

VAN HET BESTUUR Nieuwjaarsbijeenkomst De Nieuwjaarsbijeenkomst van de natuurverenigingen VWZ, IVN en KNNV zal op donderdagavond 8 januari in de Weidemolen plaatsvinden. Tenminste, als de vogelgriep geen roet in het eten gooit, want de stadsboerderijen waren tijdelijk gesloten. We hopen jullie allemaal te zien om het nieuwe jaar, 2015 alweer, te vieren met een hapje en een drankje. Donatie Fonds 1818 voor beamer, laptop en projectiescherm We hebben inmiddels een nieuwe beamer, laptop en een diascherm aangeschaft. De apparatuur is al in gebruik genomen en voldoet prima. Het diascherm bevalt beter dan projectie op de muur, de foto’s komen mooier over. Nieuwe Driemanspolder Jos en Winfried hebben overleg gehad met het Hoogheemraadschap van Rijnland over de inrichting van de Nieuwe Driemanspolder. Zij hebben advies gegeven over de natuurlijke inrichting van het gebied en een aantal wensen kenbaar gemaakt. Onder andere het aanleggen van ondiepe sloten en rietpartijen om verlandingsstadia te bewerkstelligen. Ook de tip wordt meegenomen om krabbescheer te introduceren zodat het leefgebied van de groene glazenmaker wordt uitgebreid. Er wordt een wisselend waterpeil ingesteld, zodat er eilandjes droogvallen waarop vogels kunnen broeden. Een vogelkijkhut/scherm en een eilandje met basaltblokken voor steltlopers staan ook op de wensenlijst. Afhankelijk van het beschikbare budget zullen deze wensen gerealiseerd worden. Nestkast stadhuis voor slechtvalk Stadsecoloog Hendrik Baas heeft toegezegd dat er in januari een slechtvalkkast met webcam wordt geplaatst op de stadhuistoren. Het zou erg leuk zijn als het paartje slechtvalk, dat zich dit jaar zo vaak liet zien op de toren, daar tot broeden komt. Website Sophia Stams is door Marcel ingewerkt, zodat zij de website kan actualiseren. Inmiddels zijn er al een aantal zaken aangepast. Stadsvogeladviseurs We hebben nu niet één stadsvogeladviseur in Zoetermeer, maar twéé! Dit zijn onze leden Els Luijkx en Lia Koomen. We wensen hen veel succes met hun werk. Kwaliteitsteam Buytenpark (KB) Het KB is nog volop actief. Helaas is de tuinenvereniging er toch gekomen en iedereen kan zien wat een verrommeling dit geeft. Het team is bezig met een eigen website www.kwaliteitsteambuytenpark.nl . Hierop kan worden doorgelinkt naar het blog van Winfried, die zich met de natuur in het Buytenpark bezig houdt. Winfried heeft een stuk opgesteld over de biodiversiteit in het Buytenpark: “Van puinstort tot hotspot van biodiversiteit”.

HET BESTUUR WENST JULLIE ALLEN FIJNE FEESTDAGEN!!

6

DWAALGASTEN IN NEDERLAND Hoewel geen twitcher kan het toch gaan kriebelen wanneer een zeer zeldzame dwaalgast zich vertoont aan een toenemende schare vogelspotters. Dat was het geval met de witkruintapuit (Oenanthe leucopyga), een soort die van nature in onder meer noordelijk Afrika is te vinden en nooit eerder in ons land was waargenomen. Dat de vogel verwant is aan de vliegenvangers bleek uit het gedrag. Regelmatig werd vanaf het dak een fladderende vlucht naar de okergele muren ondernomen om een insect weg te snaaien. De kleur van de muren in deze wijk van Oegstgeest deed denken aan het rotsachtige woestijnlandschap waar de soort thuis hoort. De wijk met biologennamen en een natuurvriendelijke gemeenschappelijke tuin vormde wel een heel plezierige omgeving voor zowel vogelaar als vogel. http://www.hartvannederland.nl/top-nieuws/2014/vogelaars-lopen-massaal-uit-voor-witkruintapuit/. Ik heb er een kort filmpje van gemaakt https://www.youtube.com/watch?v=Ww2_2d7CJmw Onze Marokkaanse conciërge van school, die twee keer per jaar naar zijn geboorteland afreist, herkende de vogel meteen. “Die broedt in de cactus naast ons huis” was zijn commentaar. De cactus was ongetwijfeld een Opuntia of schijfcactus. De vogel is als zodanig onmiskenbaar, het mannetje is grotendeels zwart met opvallend witte pet, onderbuik en staartveren. De Bonte tapuit (Oenanthe pleschanka) ben ik misgelopen na een eenmalige poging. De speld was net verdwenen uit de “hooiberg” waar hij te vinden was. Naar de Afrikaanse Woestijngrasmus ((Sylvia deserti) zijn we niet eens gaan zoeken, hoewel deze soort maar liefst 1000 vogelaars uit heel Europa trok, maar de arendbuizerd op de Maasvlakte vormde voor een roofvogelaar een doel op zich. Bekend van onder meer het eiland Lesbos waar deze buizerdsoort in rotsachtig terrein met lage vegetatie is te vinden gingen we op pad en niet zonder resultaat. Op de Maasvlakte is een afgesloten terrein dat kennelijk een prima vervanging is voor de natuurlijke habitat, want deze verdwaalde vogel verblijft hier al een jaar. De muizenaantallen die dit jaar geëxplodeerd zijn zullen er mede debet aan zijn dat de arendbuizerd het hier zo lang weet uit te houden. Ook van de arendbuizerd lukte het om een kort filmpje te maken: https://www.youtube.com/watch?v=aUcM-JvBTjw Winfried van Meerendonk

7

IVN NATUURGIDSENCURSUS Er komt weer een IVN NATUURGIDSENCURSUS in Zoetermeer! Als lid van de Vogelwerkgroep heb je hart voor de natuur en misschien vind je het leuk om je nog actiever in te zetten voor de natuur. Is dan misschien de NATUURGIDSENCURUS iets voor jou ? De natuurgidsencursus is een cursus door en voor vrijwilligers. Het diploma “IVN natuurgids” is landelijk erkend. Cursusperiode Februari 2015 tot en met juni 2016. Aantal avonden, excursies en weekenden: Circa 25 maandagavonden van 19.30 – 22 uur en circa 25 excursies op de zaterdagochtend of -middag van ongeveer 2.5 uur plus één weekend (in april 2015). Er wordt rekening gehouden met de schoolvakanties. Lesmateriaal en inhoud van de cursus We maken gebruik van het landelijke IVN-cursusboek en dit wordt aangevuld met door de docenten gekozen materiaal. Wat komt er zoal aan de orde:  Bodem, Flora en Fauna.  Kennis van natuur en milieu van de eigen streek en landschap (veldbiologie, ecologie, cultuurhistorie) en de daarin voorkomende milieuproblematiek.  De eigen visie, en het werken aan een bewuste houding, ten opzichte van mens, milieu, maatschappij en duurzaamheid.  Kennis verwerven die nodig is om natuureducatieve activiteiten te ontwikkelen.  Communicatieve- en educatieve vaardigheden. Kosten van de cursus De kosten zullen rond de 350 euro gaan bedragen voor de hele cursus. Dit is inclusief alle lesmaterialen en de kosten van het weekend. Het aantal deelnemers is minimaal 15 en maximaal 25.

   

Voorwaarden voor deelname  Een vooropleiding is niet vereist, enige “groene basiskennis” is wel gewenst of voldoende belangstelling en motivatie om die kennis bij te spijkeren. Van elke deelnemer wordt een flinke tijdsinvestering verlangd. Bereidheid om de opgedane kennis ook daadwerkelijk in te zetten. Aanwezig zijn bij minimaal 80% van de cursusbijeenkomsten. Lid zijn (of worden) van IVN Zoetermeer e.o.

Meer informatie is te vinden op de website: www.ivnzoetermeer.nl

8

LEDENEXCURSIE SOLLEVELD, 27 SEPTEMBER Van de fietsexcursie door de Zoetermeerse parken van 30 augustus j.l. heeft niemand meer iets gehoord. Dat is ook niet zo verwonderlijk, want de excursie heeft ongeveer 20 minuten geduurd! Was het bij het vertrek van de verzamelplaats nog droog, nog geen paar minuten later vielen de eerste druppels al, die helaas al snel in miezer veranderden en ter hoogte van de Voorweg in een slagregen! Onmiddellijk werden de regenpakken aangetrokken en besloten we richting Snowworld te gaan in de hoop dat het tegen die tijd weer droog werd en we alsnog het park konden doorfietsen. Die hoop ging niet zozeer in róók op, maar in een voortdurende regenbui, en zo stonden we bij de ingang samen met de loslopende kippen hoopvol naar de hemel te staren. Het werd helaas niets, dus dronken we binnen onze koffie maar op en gingen we allen weer huiswaarts. Drijfnat hing ik mijn kleren te drogen. Maar vandaag was alles gelukkig anders! Een excursie naar Solleveld, het afgesloten terrein achter Ockenburg (Kijkduin), waar wij met een vergunning wél binnen mochten. Een strakblauwe lucht, windstil en heerlijk rustig, op ons eigen gebabbel na, want we waren met 14 personen, waarvan enkele nieuwe leden. We liepen over en door bos, heide- en duinlandschap en zagen heel veel gaaien die met eten/nootjes voorbij vlogen en duidelijk al aan het hamsteren waren voor de komende winter.

9

Gelukkig ook roodborsttapuitjes en moeilijk te zien maar voor kenners onmiskenbaar een stel baardmannetjes en heel even wat staartmeesjes. Ach, lees de waarnemingslijst van Johan hier onder maar. Er staan ook vogels op die ik zeker niet heb gezien, maar aan Johan's oor en oog twijfelt niemand. Op de terugweg kwamen we langs wat duinmeertjes waar vanuit de verte de aalscholvers te zien waren in de kale takken waar ook hun slaapplaats is. Ondertussen spraken we elkaar weer bij en besloten terug in Meerzicht bij Zinn een ijsje te kopen, waar we het gesprek weer gezellig voortzetten. Fanny Fekkes

Waarnemingen: 51 soorten (Johan Idema) aalscholver, baardman, blauwe reiger, boerenzwaluw, boomkruiper, bruine kiekendief, buizerd, ekster, fuut, gaai, goudhaan, graspieper, grauwe gans, groene specht, groenling, grote bonte specht, grote lijster, halsbandparkiet, havik, heggenmus, houtduif, kauw, keep, kleine mantelmeeuw, kneu, koolmees, koperwiek, krakeend, kuifeend, meerkoet, merel, pimpelmees, putter, roodborst, roodborsttapuit, spreeuw, staartmees, sijs, tapuit, tjiftjaf, torenvalk, vink, waterral, watersnip, wilde eend, winterkoning, witte kwikstaart, ijsvogel, zanglijster, zwarte kraai.

LEDENEXCURSIE PIER VAN IJMUIDEN 25 OKTOBER Om 8.00u vertrokken we met twaalf personen naar IJmuiden waar we om 9.15u aankwamen. Over het strand liepen we naar de pier. Het strand lag bezaaid met honderden aangespoelde zeesterren, grote schelpen compleet met weekdier, duizenden scheermessen en heel veel krabbetjes en kreeften. Het was een waar kerkhof, triest om te zien! Dit was waarschijnlijk het gevolg van de storm van de woensdag ervoor. Op het strand liepen veel zilvermeeuwen, maar ook wulpen, een rosse grutto en scholeksters. We troffen het enorm met het weer. Het was absoluut niet koud en we hadden zelfs zon. Vanaf de pier hebben we bijna alle meeuwensoorten kunnen spotten. Er kwamen veel aalscholvers en oeverpiepers voorbij vliegen, twee zwarte zee-eenden héél ver weg en een paartje eidereenden mooi dichtbij. Op de basaltblokken liepen talloze steenlopers en ook wat paarse strandlopers. Aan het einde van de pier stond een andere vogelwerkgroep. Via hen kregen we door dat er 250 meter terug een rosse franjepoot was gezien. En masse gingen we terug en genoten van de fraaie rosse franjepoot in winterkleed. Op de terugweg over het strand zagen we nog een zeehond, niet ver uit de kust. Bij een strandtent gebruikten we nog even een consumptie. Bij de parkeerplaats was een stukje binnenwater, waar we onder andere heel veel tafeleenden en kuifeenden zagen en twee vrouwtjes brilduiker in winterkleed. Daarna was het echt de hoogste tijd om te gaan en reden we weer terug naar Zoetermeer. Els en Kees, bedankt weer voor het organiseren van deze leuke excursie! Yvette Rensen

10

Waarnemingen: 51 soorten (Johan Idema) aalscholver, blauwe reiger, bontbekplevier, brilduiker, buizerd (onderweg), Canadese Gans (onderweg), drieteenmeeuw, dwergmeeuw, eider, ekster, fazant (onderweg), fuut, gaai, graspieper, grauwe gans, groenling, grote mantelmeeuw, grote stern, grote zee-eend, grote zilverreiger (onderweg), halsbandparkiet (onderweg), heggenmus, houtduif, huismus, kauw, kievit (onderweg), kleine mantelmeeuw, knobbelzwaan, kokmeeuw, koolmees, koperwiek, krakeend, kuifeend, meerkoet, merel, nijlgans (onderweg), oeverpieper, ooievaar (onderweg, paarse strandloper, pimpelmees, roodborst, roodkeelduiker, rosse franjepoot, rosse grutto, scholekster, slechtvalk (onderweg), sperwer, spreeuw, steenloper, stormmeeuw (onderweg), tafeleend, torenvalk (onderweg), Turkse tortel (onderweg), veldleeuwerik, vink, waterhoen (onderweg), waterral, wilde eend, witte kwikstaart, wulp, zilvermeeuw, zwarte kraai.

11

PUBLIEKSEXCURSIE BENTHUIZERPLAS 15 NOVEMBER Miezer, mistig en grauw, echt een dag voor Sinterklaas om te arriveren. Dit alles had ook zijn weerslag op de publieksexcursie rond de Benthuizerplas. Armand, Jane en ik wachtten tot 10.00u en besloten het net op te geven, toen op het laatste moment twee nieuwe leden (Wilco en Leo) tóch nog op de fiets arriveerden. Daar we niet voor een kleintje vervaard waren, liepen we soppend over het pad richting de eilandjes. Een buurtbewoner was geïnteresseerd en liep met ons mee. Met de telescoop van Armand waren de watersnippen goed te zien en verder eigenlijk alleen de normale watervogels die er altijd te zien zijn. Hieronder het door Jane bijgehouden waarnemingenlijstje. Leuk dat we nog een torenvalkje hoog in een kale boom zagen zitten! Wilco, Jane en ik gingen op de terugweg langs bij Kees en Els waar we onze natte jassen en schoenen konden uitdoen en werden getrakteerd op koffie/thee en speculaas. Fanny Fekkes

Waarnemingen: 24 soorten (Jane Strous) blauwe reiger, dodaars, ekster, fuut, kievit, knobbelzwaan, kokmeeuw, koolmees, kauw, kokmeeuw, krakeend, kuifeend, meerkoet, pimpelmees, roodborst, scholekster, slobeend, tafeleend, torenvalk, vink, waterhoen, watersnip, wilde eend, wintertaling, zwarte kraai.

12

EXCURSIE HELGOLAND 8-12 OKTOBER Onze leden Lia Koomen, Fanny Fekkes, Kees en Els Luijkx maakten in oktober een mooie reis naar Helgoland en het eiland Düne dat daarvan deel uitmaakt. Hier hun verslag. Het was toch zeker ruim zes uur hard rijden om, met een stop onderweg, rond 19.30u in de avond in Cuxhaven, Noord-Duitsland te arriveren. De overnachting was in een prachtige statige oude villa met ruime kamers. Het avondmaal werd in een visrestaurant aan de dijk gebruikt.

Op vrijdagochtend vertrok de catamaran om 11.30u en was het een drukte van belang op de kade op deze zonnige dag. Els probeerde mijn angsten voor de overtocht van anderhalf uur te verdoezelen door te wijzen op een gladde zee en zei dat ik echt niet zeeziek zou worden. Natuurlijk nam ik uit voorzorg toch een pil in. We kregen plaatsen binnen op het bovendek en keken (of misschien alleen ik) naar de bedrijvigheid van de "stewardessen" die langskwamen met prijslijsten voor versnaperingen en blauwe zakjes die op onze tafel werden gelegd.

We voeren eerst langs zandbanken. Els, Kees en Lia vertrokken al vrij vlug naar buiten op de achterplecht. Ik bleef zitten met de blik op de horizon gericht en registreerde elke schommeling. Toen we de zandbanken voorbij waren en de Noordzee op voeren, werd het al snel anders. Mijn camera lag op tafel en op het moment dat de stewardess mij erop wees dat de camera opgeborgen moest worden omdat er hoge golven zouden komen, sloeg de eerste stress toe. Toen ook iedereen op de achterplecht naar zijn plaats werd gestuurd en je moest blijven zitten, konden we er op wachten! Mede door containerschepen die ons passeerden en de wind van 4-5 bf waren we overgeleverd aan de kapitein om zijn catamaran op of over de golven te loodsen. Lia en ik hielden de tafel stevig vast, Kees keek neutraal en Els mankeerde niets! Maar zij was wel een van de weinigen, want hoe langer de tocht duurde, hoe drukker de stewardessen het kregen. Alras bleek dat het blauwe zakje op tafel, waar eerst nog lacherig over was gedaan, hard nodig was. Er vielen dingen om, de vloer werd gedweild, de stewardessen probeerden met grote moeite hun evenwicht te houden om overal de blauwe zakjes op te halen en

13

nieuwe uit te delen. Dit alles ging gepaard met nare geluiden en nog erger, met vieze geuren! De buurman van Lia was zo ontzettend ziek dat Kees, die er schuin tegenover zat, ongeveer gelijktijdig met mij, toch ook het blauwe zakje aan de mond moest zetten. Eindelijk, na een uur kwamen we in rustiger water terecht en hingen velen lusteloos in hun stoel. Een vader kwam voorbij met een klein bloot kind met de moeder er achteraan met zijn (vieze) kleertjes. Opgelucht verlieten we allen de catamaran op Helgoland, zochten onze koffers op en liepen in een lange rij richting hotels.

Ons hotel/appartement lag vlak achter de boulevard en al vlug wilden we het eiland verkennen. De straatjes achter de boulevard hadden winkels (duty free) en veel eetgelegenheden. Eerst maar eens een nieuwe bodem leggen voordat we op pad gingen.

We namen de wandeling hoog bovenop het eiland langs de kliffen waar we onze eerste (en enige) Jan van Gent zagen die haar jongen in een uitsparing tussen de kliffen aan het voeren was. Het gesteente van de kliffen was prachtig oranjekleurig en in de diepte zagen we de eerste eidereenden dobberen. 's Avonds heerlijk gegeten en op tijd naar bed.

14

Zaterdag Op zaterdag vertrokken we naar het nog kleinere eilandje Düne op tien minuten varen (piepklein bootje maar het ging goed!) waar we pas de laatste boot terug namen nadat we het hele eiland hadden rondgelopen.

Zomers warm weer en brede stranden met duin en op veel plekken zonnende zeehonden waar ik geen genoeg van kon krijgen. Maar we kwamen voor de vogels en door de telescopen van Els en Lia hebben we die drie dagen toch 78 soorten gezien waarbij de sneeuwgors, zilver- en goudplevieren, de strandleeuwerik, alk, zeekoet en de middelste jager wel de bijzondere soorten waren. Ik had zo gehoopt dat ik heel misschien een papegaaiduiker zou zien. We lunchten naast een zeehondengroep en zagen later dat een van hen door een heftractor werd opgeschept en dood bleek te zijn. Dat was een naar gezicht. Pas in Nederland las ik dat er op het ogenblik veel dode zeehonden in de Duitse Wadden en op Helgoland zijn aangetroffen. Er wordt nog uitgezocht wat de oorzaak daarvan is.

15

Sneeuwgors (snow bunting)► Zondag Op zondag hadden we nog tot 16.00u voordat we ons bij de catamaran moesten melden. Els, Kees en Lia besloten nog een paar uurtjes naar Düne te gaan en ik bleef ik op Helgoland en nam nu de beneden route en wandelde langs de winkeltjes. Om 12.30u haalde ik de anderen weer bij de aanlegplaats op. Na de lunch was er nog tijd over en werden de telescopen nog vaak neergezet om vogels te spotten. Natuurlijk bleef de angst voor de terugtocht in mijn hoofd hangen maar wat een verschil! We gleden door een spiegelgladde zee, iedereen kon rondlopen en/of eten en we arriveerden twintig minuten eerder dan was aangegeven. Van daaruit zochten we de auto op en met weer een stop onderweg kwamen we met een mooie lijst waarnemingen (zie hieronder) rond middernacht thuis. Fanny Fekkes

Het strandeiland Düne behoort toe aan de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. Achter de zeestraat Reede, die in Noord en Zuid-Reede verdeeld is, ligt Düne ongeveer 1,5 kilometer oostelijker dan het hoofdeiland Helgoland. Düne ligt in het natuurgebied Helgoländer Felssockel. Het eiland is in zijn maximale grootte 1,25 kilometer lang en 850 meter breed. Tot de 17e eeuw was Düne met Helgoland verbonden. In nieuwjaarsnacht 1721 werd door een grote stormvloed de duinen van Helgoland 'afgerukt'. Het eiland dat toen ontstaan is werd daarom Düne (Nederlands: Duin) genoemd.

16

Nederlandse naam aalscholver alk blauwe reiger bokje bonte kraai buizerd dodaars drieteenmeeuw dwergmeeuw eider ekster fitis fuut gaai gele kwikstaart goudhaan goudplevier graspieper grauwe gans groenling grote gele kwikstaart grote lijster grote mantelmeeuw heggenmus holenduif houtduif huismus ijslandse grutto jan van gent kauw keep kievit kleine mantelmeeuw kneu knobbelzwaan kokmeeuw koolmees koperwiek krakeend meerkoet merel middelste jager oeverloper pimpelmees putter regenwulp ringmus roodborst roodborsttapuit rotgans scholekster

English name great cormorant razorbill grey heron jack snipe hooded crow common buzzard little grebe kittiwake little gull eider magpie willow warbler great crested grebe eurasian jay yellow wagtail goldcrest european golden plover meadow pipit greylag goose greenfinch grey wagtail mistle trush greater black-backed gull hedge accentor stock pigeon wood pigeon house sparrow icelandic black-tailed godwit gannet eurasian jackdaw brambling northern lapwing lesser black-backed gull linnet mute swan black-headed gull great tit redwing gadwall common coot blackbird pomarina skua common sandpiper blue tit goldfinch whimbrel tree sparrow robin common stonechat brent goose oystercatcher

17

Wetenschappelijke naam Phalacrocorax carbo Alca torda Ardea cinerea Lymnocryptes minimus Corvus cornix Buteo buteo Tachybaptus ruficollis Rissa tridactyla Hydrocoloeus minutus Somateria mollissima Pica pica Phylloscopus trochilus Podiceps cristatus Garrulus glandarius Motacilla flava Regulus regulus Pluvialis apricaria Anthus pratensis Anser anser Chloris chloris Motacilla cinerea Turdus viscivorus Larus marinus Prunella modularis Columba oenas Columba palumbus Passer domesticus Limosa limosa islandica Morus bassanus Corvus monedula Fringilla montifringilla Vanellus vanellus Larus fuscus Carduelis cannabina Cygnus olor Croicocephalus ridibundus Parus major Turdus iliacus Anas strepera Fulica atra Turdus merula Stercorarius pomarinus Actitis hypoleucos Cyanistes caeruleus Carduelis carduelis Numenius phaeopus Passer montanus Erithacus rubecula Saxicola rubicola Branta bernicla Haematopus ostralegus

Nederlandse naam sneeuwgors sperwer spreeuw staartmees steenloper stormmeeuw strandleeuwerik tapuit tjiftjaf torenvalk tureluur turkse tortel veldleeuwerik vink visdief wilde eend winterkoning wintertaling witte kwikstaart wulp zanglijster zilvermeeuw zilverplevier zwarte kraai zwarte roodstaart zwarte zeekoet zwartkop

English name snow bunting eurasian sparrowhawk common starling long-tailed tit turnstone common gull shorelark northern wheatear chiffchaff common kestrel common redshank collard dove sky lark chaffinch common tern mallard wren common teal white wagtail eurasian curlew song trush herring gull grey plover carrion crow black redstart black guillemot blackcap

totaal aantal soorten Andere waarnemingen:  verschillende zeehonden  vlinders

18

Wetenschappelijke naam Plectrophenax nivalis Accipiter nisus Sturnus vulgaris Aegithalos caudatus Arenaria interpres Larus canus Eremophila alpestris Oenanthte oenanthe Phylloscopus collybita Falco tinnunculus Tringa totanus Streptopelia decaocto Alauda arvensis Fringilla coelebs Sterna hirundo Anas platyrhynchos Troglodytes troglodytes Anas crecca Motacilla alba Numenius arquata Turdus philomelos Larus argentatus Pluvialis squatarola Corvus corone Phoenicurus ochruros Cepphus grylle Sylvia atricapilla

78

VOGELREIS PORTUGAL 2015 De eerste 8 daagse vogelreis 2015 naar de mooiste provincie van Portugal de Alentejo, staat gepland van 11 april tot 18 april 2015. Hieronder de link naar het fotoboek “Vogels kijken in Portugal” door Fanny gemaakt. http://www.albelli.nl/onlinefotoboek-bekijken/fee31435-1c37-48e1-bc451e7d761b90fd Veel lees en kijk plezier. De nog ongerepte westkust van de Alentejo biedt de echte vogelliefhebber veel. De zandstranden, lagunes en duinen van het natuurreservaat van Lagoa de Santo André zijn het belangrijkste doel van deze reis. Verder komen tevens de kliffen van Sines en de slikken van het estuarium van de Rio Sado aan bod. Ook het zacht glooiende achterland, bedekt met steeneiken, kurkeiken en geurige kruidenvegetaties is bijzonder rijk aan vogelsoorten. Bent u geïnteresseerd in deze reis vraag het programma en het inschrijfformulier aan via email: [email protected] onder vermelding van ’Portugal’.

VEERTIENDE EURO BIRDWATCH: RESULTATEN Het was een super-Birdwatch! Record na record sneuvelde, onder perfecte (weers)omstandigheden en dankzij ieders tomeloze inzet! Dat het een goede dag was bleek al gauw toen de eerste aantallen binnenkwamen. Naarmate er meer werd ingevoerd, kwamen verschillende records in beeld, die dan ook meteen weer werden verbroken. vooral spreeuw, vink en zanglijster gingen helemaal los, maar ook veldleeuweriken. Het (voorlopige; want er wordt nog ingevoerd) definitieve aantal staat momenteel op 1.420.905 vogels, verdeeld over 163 telposten (209 soorten; incl. pleisterende vogels). Dit is duidelijk meer dan in ons persbericht van zaterdagavond werd vermeld. Dat komt omdat veel telposten in de namiddag/vroege avond nog gewoon doortelden en de aantallen pas later invoerden. Het totaal aantal vogels is zelfs bijna meer dan de totalen van 2010-2013 opgeteld! Gemiddeld werden per telpost 8.760 vogels geteld, om nog maar eens aan te geven dat het echt om enorme aantallen ging. Hier de laatste getallen (worden nog bijgewerkt): http://www.vogelbescherming.nl/vogels_kijken/euro_birdwatch/birdwatch_2014. Ook werden de nodige bijzonderheden vastgesteld, waaronder minimaal vijf soorten die nog niet eerder tijdens een Birdwatch zijn gezien (waaronder Bosgors, Middelste Bonte Specht en Mandarijneend). En wat te denken van twee Steppekieken, een Grote Kruisbek, 13 Roodkeelpiepers, 12 Grote Piepers, een Roze Spreeuw, 11 Europese Kanaries en 4 Siberische Boompiepers? Uniek voor de Euro Birdwatch waren verder maar liefst 1.482 Grote Zilverreigers. De eerste resultaten uit overig Europa duiden op een totaal van bijna drie miljoen vogels. Daarvan hebben we in Nederland dus bijna de helft op ons genomen! (http://eurobirdwatch.eu/stranka/124Detailed-results-from-EuroBirdwatch-2014.html) Let wel dat men hier nog de Nederlandse aantallen van zaterdag 18:00 uur noemt. De definitieve getallen worden nog doorgeven aan BirdLife en een uitgebreid verslag van de Euro Birdwatch volgt nog. Gert Ottens

19

SEPP - NOZEMAN NEDERLANDSCHE VOGELEN 1770-1829 Met veel publiciteit is een heruitgave uitgebracht van de rijkste Nederlandse vogelgids ooit, die van Sepp - Nozemann NEDERLANDSCHE VOGELEN 1770-1829. In mijn kast staat een eerdere, beperkte herdruk met een uitvoerige ( en nogal warrige) inleiding van Dr A. Schierbeek. Christiaan Andreas Sepp (1710-1775), geboren in Duitsland, was graveur in Amsterdam en maakte land- en zeekaarten. Zijn zoon Jan Christiaan (1739-1811, zie afbeelding) begon met het graveren van insecten en is ook de graveur die de naamgever van het vogelboek is. Volgens de toen geldende regels kreeg het werk veel steun, maar er moest eerst een boekverkoper worden aangewezen. Jan besloot toen zelf boekverkoper/uitgever te worden, als eerste van een reeks geslachten. Hij is ook de uitgever van de Nederlandse Vogelen. Hij hield van het gezellige leven en werd mede-oprichter van Felix Meritis. Ook werd hij, geheel belangeloos, tot leraar van de Doopsgezinde kerk (1781) benoemd. De Doopsgezinde overtuiging is gebleven in zijn vele opvolgers. Aan zijn werk over insecten is door vier generaties Sepp gewerkt en het is tot 1860 door hen uitgegeven. Cornelis Nozeman ( geb. 1720-1786 ) was predikant en werd soms bespot om zijn passie voor de natuurlijke historie, maar publiceerde ook veel op theologisch gebied. Zijn platen werden naar de natuur getekend, wat betekende dat hij naar museum exemplaren werkte. Bij welgestelde heren was het toen gewoonte een kabinet in te richten met een eigen verzameling van allerhande bijzondere zaken. Maar ook had hij een knaap in dienst die het meesterlijk verstond om broedende vogels op het nest te vangen. Van prinses Anna kreeg hij vergunning overal in Holland het hele jaar vogels te schieten en te vangen. Het werk van Nozeman is voortgezet door Martinus Houttuyn en daarna door C.J. Temminck. Die naam kennen we nu nog van de plevier, maar destijds ( 1820) werd hij de eerste directeur van het Rijksmuseum Natuurlijke Historie in Leiden, nu Naturalis. In de vele tientallen jaren die aan het vogelboek is gewerkt, waren vele veranderingen opgetreden in de namen van soorten en geslachten. Temminck heeft het geheel gerangschikt volgens de laatste gegevens. De platen in mijn beperkte uitgave zijn nog steeds zeer fraai. Wel valt vaak op dat zij gemaakt zijn naar de natuur van museum exemplaren. Ook in de prachtige advertenties van de huidige uitgave zie je dan ook dat de Purperreiger is afgebeeld zonder de typische knik in de hals, zeker een gevolg van deze werkwijze. De huidige prijs is niet gering, maar valt in het niet bij de 525 gulden die de eerste druk heeft gekost. Bob de Lange

20

WEIDEVOGELMANIFEST Op 25 november heeft Alex Ouwehand, directeur van de Natuur- en Milieufederatie ZuidHolland, namens 54 natuur- en milieuorganisaties het weidevogelmanifest overhandigd aan Gedeputeerde Han Weber. Met onze online petitie roepen wij inwoners van Zuid-Holland op om mee te helpen de weidevogels te redden, door het weidevogelmanifest te ondersteunen. De petitie is te vinden op de website van de NMZH (http://milieufederatie.nl/themas/natuur/weidevogelmanifest/petitie/) en kan tot 15 januari ondertekend worden. Wilt u de online petitie tekenen zodat wij zoveel mogelijk handtekeningen kunnen verzamelen? Alvast hartelijk dank voor uw hulp! Sonja Raaijmakers (Marketing - en Communicatieadviseur, Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland)

SOVON VOGELBALANS 2014 Niet alleen weidevogels hebben het moeilijk maar ook watervogels. Dat blijkt uit een reactie van Vogelbescherming op de Sovon Vogelbalans 2014. Dat het met boerenlandvogels pijlsnel achteruit gaat was bekend. Dat ook veel watervogels het slechter doen dan verwacht is zorgwekkend. Nederland is internationaal van groot belang voor veel watervogels. Maar in veel wetlands en watergebieden blijkt de natuurkwaliteit lang niet op orde. Vogelbescherming Nederland pleit daarom voor betere bescherming van natuurgebieden en watervogels. Waterkwaliteit ondermaats Voor vogels zoals de krakeend, kolgans, smient, lepelaar en kleine zwaan is Nederland van levensbelang. Een groot deel van de Europese populatie is van ons land afhankelijk. Veel Nederlandse wateren en wetlands voldoen echter nog niet aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water. De kwaliteit is ondermaats door verstoring, te veel voedingsstoffen en gifstoffen in het water, verdroging of een onnatuurlijke inrichting. Dat eist zijn tol. Robert Kwak, hoofd afdeling bescherming bij Vogelbescherming: “De Vogelbalans laat duidelijk zien dat het met onze watervogels de laatste tien jaar niet goed gaat. Dat gaat linea recta in tegen het gevoel van veel mensen dat het met watervogels in Nederland best goed gaat. We zien immers steeds meer ganzen en zoveel grote zilverreigers! Vooral de afgelopen jaren zien we flink wat soorten in aantal terugvallen. Hoe wij met onze belangrijke watervogelgebieden omgaan is daaraan zeker debet. Bescherming van watervogels blijft keihard nodig. Vogelbescherming zet daarom extra in op bescherming van wetlands en grote wateren zoals de Delta en de Waddenzee. Met onze WetlandWachten houden we de vinger aan de pols en wijzen de overheden op hun verplichting belangrijke vogelgebieden goed te beheren en beschermen. Maar we proberen ook zelf actief de omstandigheden voor watervogels te verbeteren. Bijvoorbeeld, door ecologisch duurzaam gebruik te promoten en bijvoorbeeld door ons veelomvattende programma Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen in het waddengebied. Daarbij leggen we actief nieuwe broed- en hoogwatervluchtplaatsen aan en wordt broodnodige rust voor vogels gerealiseerd.”

21

DREIGENDE ONDERGANG IBA’S Meer dan 350 belangrijke natuurgebieden dreigen voor altijd verloren te gaan. Dat is de uitkomst van een groot onderzoek door BirdLife International. IBA (Important Bird Area) is oorspronkelijk een term voor belangrijke vogelgebieden. Tegenwoordig is biodiversiteit ook een reden om een gebied als IBA aan te merken. Wereldwijd zijn er meer dan 12.000. Het onderzoek van BirdLife bracht aan het licht dat 365 IBA’s, verspreid over 122 landen, ten onder dreigen te gaan, voornamelijk door menselijke activiteit. In Nederland gaat het om IJsselmeer, Markermeer, Waddenzee en Westerschelde en Saeftinghe. De helft van de zwaar bedreigde IBA’s is formeel beschermd natuurgebied. Oorzaak bedreigingen De bedreigingen waaraan de natuur in de 365 IBA’s blootstaat zijn onder meer boskap ten behoeve van enorme plantages, de bouw van waterkrachtdammen, het inpolderen van grote waddengebieden, maar ook jacht en de beruchte plasticsoep. Ook zeegebieden zijn belangrijk als voedselbron voor vogels en andere dieren. Verdere aftakeling van biodiversiteit IBA’s vormen met elkaar een enorm wereldwijd netwerk van cruciale gebieden voor de bescherming van vogels en hun omgeving. Ze zijn bovendien belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van de bevolking. Zo voorzien wetlands de omgeving van schoon water en beschermen ze mensen tegen vloedgolven. Van de internationaal belangrijke wetlands staan er niet minder dan 56 op de lijst van bedreigde IBA’s. Het aanwijzen van een gebied als IBA heeft vaak geleid tot een formele beschermingsstatus. IBA’s die nu niet van de ondergang gered worden, zullen die status dus nooit meer halen. Het betekent een verdere aftakeling van de biodiversiteit. In Europa verloopt het proces van IBA naar beschermd gebied redelijk goed. De grootste bedreiging van IBA’s hier vormt de grootschalige landbouw. Het rapport Important Bird and Biodiversity Areas: a global network for conserving nature and benefiting people, waarin de bedreigde IBA’s worden genoemd, is gepresenteerd op het IUCN World Parks Congress in Sydney, Australië. Voor meer informatie zie de website van BirdLife (http://www.birdlife.org/worldwide/news/hundreds-important-sites-nature-threatened-destruction). Nadja Jansma, Vogelbescherming Nederland

22

DE PANTANAL – DEEL 2 Sinds het Wereldkampioenschap voetbal in Brazilië en de prestaties van het Nederlandse elftal staat het land Brazilië plotseling in het centrum van de belangstelling en herontdekken we ‘onze Braziliaanse roots’. De Pantanal is daarin een belangrijk natuurgebied. Nu deel 2. Hoewel de Pantanal een ideaal gebied is voor het bekijken van de verschillende ijsvogels, zijn zij zeker niet de enige bewoners van dit waterrijke gebied. Ook de rijkdom aan reigers is bijzonder, met de rode lepelaar als een opvallende verschijning

Rosse-tijgerroerdomp (Tigrisoma lineatum)

Mangrovereiger (Butorides striatus)

Kwak (Nycticorax nycticorax)

Leljacana (Jacana jacana)

Rosse-Tijgerroerdomp

De Zonneral

23

Rode lepelaar (Ajaia ajaja)

Roofvogels Ook voor roofvogels is het een mooi gebied. Door de grote diversiteit aan landschappen en fauna zijn er veel gespecialiseerde roofvogels te vinden.

Savanne Buizerd (Buteogallus meridionalis)

De veel voorkomende Moerasbuizerd (Busarellus nigricollis)

Visarend (Pandion haliaetus)

Wegbuizerd (Buteo magnirostris)

24

Zwarte gieren (Coragyps atratus)

Roodkopgier (kalkoengier, Cathartes aura)

Zwarte Arend-buizerd (Buteogallus urubitinga)

Overdag jagende Holenuiltjes (Athene cunicularia)

Andere dieren Naast vogels zijn er natuurlijk ook andere interessante dieren te vinden in de Pantanal. De meest zeldzame en dus het moeilijkst te spotten is de jaguar. Minder moeilijk te spotten want in grote getalen aanwezig zijn de kaaimannen. Ze liggen later op de dag vaak te zonnen op de strandjes maar ook tijdens de kano tochtjes kom je ze regelmatig tegen, half verscholen tussen de waterplanten. Volgens de inheemse gidsen waren ze niet gevaarlijk omdat er genoeg voedsel was in deze zeer visrijke wateren, maar het leek me gezien de indrukwekkende tandenrijen toch verstandig een respectvolle afstand te bewaren. Ook zwemmen in de rivier leek me ondanks de hitte geen echte optie… In de bosrijke gebieden is het ook mogelijk apen tegen te komen. De Bugio (brulaap), een vrij veel voorkomende aap in Midden- en Zuid-Amerika. Natuurlijk kom je de in veel ZuidAmerikaanse rivieren en meertjes voorkomende capibara’s ook in de Pantanal regelmatig 25

Kaaimannen op de loer

Cowboy Pantanero: naast de boot is het paard een ideaal vervoermiddel in de Pantanal vooral in de droge tijd.

gen, zeldzamer zijn ontmoetingen met de tamelijk schuwe tapir. Een opvallende verschijning laag over het water scherend met de onderkant van de snavel in het water is de Amerikaanse schaarbek. Een fascinerende vogel om tijdens zijn zoektocht naar voedsel te volgen.

Bugio (brulaap, Alouatta spec.)

Midden-Amerikaanse of Bairds tapir (Tapirus bairdii)

Caipivara (capybara, Hydrochoerus hydrochaeris)

26

Blu de Blauwe Ara Iedereen kent natuurlijk de prachtige Blauwe ara ‘Blu’ uit de animatiefilm Rio waarvan ter gelegenheid van de Wereldkampioenschappen in Brazilië net het tweede deel is uitgebracht. Deze schitterende ara’s, Hyacynth Macaw (hyancint ara, Anadorhynchus hyacinthinus), broeden in de Pantanal. Ook andere papegaaien en toekans zijn in dit prachtige gebied te ontdekken.

Bruinoor assari, Pteroglossus spec.

Geelnekara (Primolius auricollis) op zoek naar een slokje water

Zonsopkomst boven de lagune Onvergetelijke zonsopkomsten en zonsondergangen terwijl de reigers hun slaapbomen voor de nacht opzoeken. Ook al worden we geen Wereldkampioen dit jaar Brazilië is een land dat het hart van iedere vogelliefhebber sneller doet kloppen en zeker een bezoek waard. Er zijn meerdere bekende vogelgebieden in het immense land maar de Pantanal is zeker een van de mooiste voor de vogelliefhebber en vogelfotografen. De meeste Pousadas bieden excursie programma’s special toegesneden op de vogelliefhebber die in toenemende aantallen dit prachtige gebied opzoeken. En zoals Brazilianen zouden zeggen: EU AMO O PANTANAL! Jan Peeraer 27

PROGRAMMA 1E KWARTAAL 2015  Donderdag 8 januari: NIEUWJAARSBIJEENKOMST NATUURVERENIGINGEN Stadsboerderij De Weidemolen, Burg. Middelberglaan 2. Aanvang: 20.00 uur.  Zaterdag 24 januari: Ledenexcursie ‘t Weegje Gouda/Waddinxveen  Donderdag 5 februari: thema-avond Bovenzaal Uiterwaard 31 Meerzicht. Aanvang: 20.00 uur.  Zaterdag 21 februari: Ledenexcursie Ganzen Zeeland  Donderdag 5 maart: ALGEMENE LEDENVERGADERING Bovenzaal Uiterwaard 31 Meerzicht. Aanvang: 20.00 uur  Zaterdag 21 maart: Ledenexcursie Leersumse Veld

Excursiewerkgroep: Kees en Els Luijkx: 079-3417900, Fanny Fekkes: 079-3521589, Monique Touwslager: 079-3603361 AANMELDEN EXCURSIES: [email protected] LEDENEXCURSIES vertrekken - tenzij anders vermeld - vanaf winkelcentrum Meerzicht (Eesterwaart) bij poelier Ank vd Burg om 8.00 uur.

Vogelwerkgroep Zoetermeer        

Gezellige vereniging voor jong en oud; Houdt zich bezig met vogels in de vrije natuur; Verricht activiteiten zoals tellingen en waarnemingen; Verstrekt informatie aan derden; Organiseert excursies en lezingen; Organiseert meerdaagse (buitenlandse) excursies (low-budget); Organiseert met regelmaat een cursus voor vogelherkenning: Levert inspraak bij de gemeente aangaande natuuraangelegenheden.

Nieuwsgierig geworden? Voor informatie bel, schrijf of e-mail naar de bestuursleden die vermeld staan op pagina 2. Hier kunt u zich direct aanmelden. Meer weten? Bezoek ook eens onze internetpagina.

www.vwgzoetermeer.nl

28