284
3263. J. VAN DER BURGH.
(L. B.)
Mijn vader is den dag iia mijne aankomst gestorven. ,J’ay ordre de attendre icy la veiiiie des deputez de Liege qui doivent arriver dans quinze jours, et eapere que les aigreurs passées au regard des represailles ?) seront addoucies à Ie fin par une bonne et hoinide conference la Liegeoise; il me pese de n’estre eii ma fonction, mais encore seroit il plus fecheux et dangereux d’y estre rebus sic stantibus; je ne suis pas malheureux de poiivoir attendre la bonace ; anssy en ces conjointures je n’y scaiiroy rendre aucun service . A mon departenient j e passeray par l’armée et vous feray veoir une belle piece de le farine de Claes Cloet 3), en divers dialectes. Le 8,’ Bannius vous baise bien humblenient les mains; il est tousjours dans le mesme ravissement de sanouvelle invention de musique’’ . . . De la Haye, ce 1‘ de Juin 1643.
. . ..
.
.
3264. D. DE WILHEM”.
(L. B.)
I n den ingesloten brief verzoekt advolraat Dedel 6, u hem te helpen voor zijne benoeming; het schijnt, dat men de beide colleges wil samensmelten, maar den is er, dunkt mij, geeue benoeming n o d i g . Hierbij g a m twee brieven van Barlamachi 6 , over den toestand in Eugeland. De Staten moesten tussclien beiden komen, voordat het te laat is; de oorlog is toch tot nadeel van den handel en van de kerk. De Staten van Holland z i n bijeen; natuurlik zullen zc alleeu besluiten, wat nuttig is voor hunne stad en voor hen zelf. ,Ils s’amusent diligemment pour entasser quelque peu, mais j’ay peur que ces fourmis 2) Op 1 Juli kwamen er afgevaardigden van Luik in den Haag, om er over te klhgcn, dat het garnizoen van Maastricht dc daarheen gevluchte Luikennars liielp, oin boeren en kooplieden uit hun gebied te plunderen. 3) Klaas Kloet (1619) is de titel van drie kluchten van C. Biesikeiis; in 1GiO belecfdcn zij een vierden druk. 4) No. 32G’ia. Een brief van 3 Juni (L. B.) is geheel onbelangrijk. 5) Willein Dedei, een broer an Jolian (zie I, blz. a), geb. ie Delft, werd 12 Mei 1622 op 22-jarigen leeftijd te Leiden als student iiigesclirevcu en vestigde zich later ais advokaat in den Haag. 6) Zie I , blz. 23.
285
d’estat ne gastent le jardiu de la Hollande et de toutes nos Provinces”. Zij hebben aan de kantoren van Haarlem en Rotterdam verboden , het tractemeiit van Z. H. uit te betalen, LILI er gebrek aan fondsen is. Natuurlijk zullen zij geene kosten willen maken voor een gezantschap naar Engeland. En dan de personeiiqiiaestie daarbc ! Eenswoude I ) eu Boreel vertrouwen zij niet. Als men den heer van Sotumelsdyck zoud en een ander uit Noord-Holland ,zouden ZU niinder moeilijklieden uiaken. Zelfs de dominees komen op tegen onze handelwijze. Men moet soms ook cens gelegenheid malien en eene alliautie met Engeland s t e m t den godsdienst en liet Huis van Oranje. 2 de Juin 1U43, a la Haye.
3265. PHILIP THEODOOR, GRAAF VAN WALDECKz). (H. A.) De raadsheer Molineus zou gaarne eeu paspoort hebben, om naar Alien en Spa te gaan , waarlieen ook mijne moeder 3, reist, die zijn raad behoeft voor hare zaken. De Culenborch, ce 2” de Junius 1G43.
3266. AAN G. DE BIE4). (K. A.) J e ne responds qiie tard anx deux lettres qu’il vous a pleii ine faire, A cause du grand embaras d’affaires qui m’a accablé sur les derniers jours de nostre partemeiit de la Haye. Ce sont les incouiiiioditez que je souffre tresparticulierement de la guerre, tout ce qui la concerne ayant & passer parmes mains. J e recognoy aveq TOUS les publiques, et souhaitte esgalement de les veoir enlevées par une bonne paix, qui peut estre ne sera pas si mal aysée à concerter à Munster que vous l’iniaginez, poiirveu qu’on y aille tont de bon, comme je scay bien que plusietirs feront. Esperoiis en le rueilleur , et doiinous nous la patience de peu de moiz, à veoir quel pli ceste negociation voudra prendre. - Le Sieur Bupx 5 ) , mon allié, qui vous viendra, 011 peut estre fera rendre ce mot, en a une particuliere à Bruxelles, o u j e croy que Messieurs des finances auront à, veoiï. aiusi est, j e volis supplie de l’y gratiEer de vostre assistence, en ce qui se trouvera faisable. I1 me dit que c’est un octroy qu’il veut deinander de quelque sorte de nioulins à eau, qui peuvent estre de grand service à desseicher maraiz. Ces requestes sont considerées favorablement. J e mlestomie extremement du delay qu’on se plnist à donner à mon povre et presque superflu passeport. Le inarqiiis dlL4ytona 6, et nutres seigneurs n’avoyent pas accoustumé de nous traicter ainsi, et si ne recevoyent ils pas plus de courtoisie de pardecà que l’ou n’en faict presentement, niais den ressentoyent
si
-
2) T. a. p., biz. 307. 2 ) No. 3265 a. Met een briefje van 5 Juni (II. A,) bedankt hij voor de moeite. Zie blz. 289. 3) Anna van Baden-Durlacli (t1643), weduwe van Wolrath, vorst van Waldeck-Pyrmont. 4 ) Kopie van andere hand. - Zie No. 3247 en 3251. 5) Zie I, blz. 147. G ) T. a. p., blz. 387. III.
25
286
de meilleure grace. J e ne plains que les peines que vous y trouvex, et en attendant quelle issiie elles ponrront aroir, m’offre à vous faire cognoistre par tout service de plus d’importaiicr, daiis l’estendue de mon debvoir, que j e suis Voorn, 4” Juin lG.13.
.....
3367. J. VAN REEDE *). (H. A.) ,,De spostille is volgens godtlyck ende civile rechten, dan om dekittelige predicanteii niet te raeken , soiide niuns oordeels goet s p y ’er eene kleine verandering in aan te brengen. Op tfort Andries, 5 Juny 1843.
s.‘
326s. AAN R. DESCABTES 2).
(K. A.)
Si ce n’estoit la consideration des importunitez qu’on vous donne 5 mon subject, je seroy ravi de l’erreur qui porte le pere Bierscniie 6 vous charger, comme soldat, de l’adrcsse de ines pacquets. Mais il est temps que nous ïcn detroinpioiis. Pour mos, je s p y trop bicn ce que valent les moindres momens de vostrc loisir, pour souflrir que ceux clui ne lcs considerent pas si bien, en abusent, mesmes a mon avantage. Ce mcsme respect, Moiisieur, m’a fdct veoir aveq un peu d’iiidigiiation que vous ayez prins la peine de copier mes povres defenses conlreMoiis.r de Saumaise’); et d’ailleurs j’advoué en avoir tiré tant de vaiiiti! B par[t] moy, que, malgré que vous en puissiez avoir, j’ay resolu de me garder ceste copie aveq le mesme soin et reverence que je defere 1 tout petit papier de vostre main. J’espere que YOUS aurez assez de complaisance pour aggreer l’eschange de ceste copie a une autre, qui ne sera pas moins esacle, si encore l’envie TOUS demeure de laisser place 6 cesle mauvaise piecc dans vostre cabinet. J’ay reu, tout du long des chemins que nous avons faictjiisques icy, la bonne juslice que vous rendez 6 Voeiius et a son ayde de eainp4). Ainsi fault il bien nppeller vostre eccrit, car ilsoiit doublement merit6 le fouet que vous leur donnez. Quelqu’un des plus sensez d’eiilre Messieurs les Estals d’Utrecht, qui est icy, m’en jugea de mesmc hier, et que cest homme ce sont ses paroles - commence 6 puer en leur ville, n’y ayant plus que les femmelettes et quelques iinbecillrs qui en fassent cas. Cependant j e m’asscure qu‘il remuera toute pierre, pour se revancher de ce que vous I n y fnictcs souiïrir d’une main si vigourcuse, qui, a tout prendre, ne s’est employée qu’aveq ce qu’il fault de ressenlimeiit, ei1 une tres-juste defence contre la plus noire calomnie dont un gentilhomme Chreslieii puisse estre entaché. Vous disputez sagement contre l’impertinence des predicateurs, deserians sans retenue les pecliez du peuple ou du magistrat en chaire, mais cela en alarmera beaucoup d’autres aveq Voetius contre vous. Un homme estourdi me fit un jour une plaisniite comparaison, disant que les tlieologiens estoyaiit semblables aux porceaux, que, quand on en tire un par la queue, tous crient. Cela vous arrivera de la part de gens de mesine farine, mais les discrets vous scauront gré, ou de los avoir confirmez en leur opinion, ou de les avoir obligez d’une leçon d’importance. Quoy quiadvienne,
-
1) Zie i, blz. 307. Kopie van andere hand. Uitgegeven in Oeuwes de Desca,*les, III, blz. 676. Zie No. 3261. 3) Saiimaise had Huygens aaugevallen (zie lilz. -lez) en deze scliijut geantwoord te liebben met een stuk, dat niet gedrukt is. De hier genoemde kopie is in 1825 bij de auctie Sotheby verkoch t. 4) Martinus Schoockius had een werk tegen Descartes gcschrcven, getiteld Admiranda Melhodus novae Plrilosopliiae Renali des Carles, maar liet het voorkomen, alsof Voetius d e schrijver was, wat met diens voorkennis geschiedde. Descartes had daarop geantwoord met eene Epkiola a d celeberrinturn Voelium. 2)
287
Monsieur, soit icy la fin de ces ordures, et n e prodiguez plus voz lionnes heures 6 respondre aux mauvais en leur folie. Vous avez, comme vous dites, employe tout ce qui est en vostre pouvoir pour tirer raison de leurs accusitions, et la posterité le spura. C‘est Ia saiisíaction pleniere q u e vous rous debviez. Si pergunt ialiwre, rejettez tout aveq douceur et modestir, et vous ofirez 6 tout honest’ homme h l’esclaircir de ce qu’il ne peut avouer ou comprendre en vostre philosophie. Je vous rends graces tres-liurnliles de ce que vous avez prins la peine de me raisonner sur les mouvemens de l’ayniaiit, et ce qui en depend I). Tout cela ne faict que ni’agxcer I’apetit davantage a voir toute vostre Phisique *) en corps, sans qiioy nous ílottoiis dans des inceriitiides facheuses, et cnsuitte vous attriluons tous les jours des posilions, qui ne sont rien inoins que vostres, coinme vous l‘avez desja trop esprouvb. Sur ce propos de i’aymant, et le moiiremerit du rellus qui nous y a porté, j’adjouste icy, par ordre d u pere lIerseniie, un estraicl de ca lettre, portant qcelques nouvelles pariicularitez du mouvement du filet perpendiculaire:’), dont I’erperience est si ngsbc ti faire, i la longueur de cinq ou sis pieds, au travcrs de quelque serbacane, o u autre tuyau, aveq quelque piece dc mauvais verre en bas, pour exclurre tout mouvement exterieur, que j e m’asseure que vous y voudrez porier la main, pour pliilosoplicr dessus aveq plus dasseurance; dont il me tardera extrcrnement de reoir p r o n z ~ n c i a ~comme n, tousjours de rencontrer les occasions de vous pouvoir tesinoigner coml>ieii veritallcinent j e suis.. . . Voorn, Ci J i i i i i ,IG43.
32GO. REVIXIT VAN NAERSSEN4). (L. B.) Met briere vail den 5 schryven uit Gendt, dat aldaer groote alterscie door t heele lant was, doordien de Fransse tot ontrent 3 niyle [van] Bruisse1 brande ende veel cleyne platcen uptplonderde ende verdistruywerde ; schryveii , dat haer leeger, dat van de slach vergadert was met Bes 5 ) , onder Bergen [in] Henegouwe was ende har roetvolcl- ontrent samen 9000 mau ende GOO0 perde , mner sy waeren niet bestant de Frausse het hooft te biede. Andere schrijve, sy sterck syn 5000 perden, 7000 te voet, doch sij schryve in de leste slacli van Rocroix e ) 175 vendels verloore te hebbe en 18 cornette, doch meest a1 de brieven van 7000 doot en 7000 gevoiige, alle srnonitse en wageii[s] wech ende meest alle de beste officieren; wyder waeren door Gendt twee dage uaer den andre 6 companye doorgetrocken m e r t laut van Waes, Selsnten ende 8.t Jau ten Steen, als oul- van Antwerpe, soodat SJT dner 2000 soldaten met 2 a 3000 boeren mende te hebben , omdat tot Bergen eeiiige scliepe vergaderde. Ofte nu den dach ei1 de tijt niet gebooren is, om een eijnde van de oorloge te maken, laet ick wyser oordele. Schïyve wijder, daer suo weijnich water is, dat de beeste qualyck conneu driucken, ende geen gedachten om iii de cartieren itwes te doen; daerotu stelle ick vast, in gevnlle sun Hooch? daer nu toetast, het spel is uit, alsoo volck noch ordre daer is, eiide wij so0 seeker conneu gaen, dat ick sonder rom, met Godt, siju Hooch.t de s h t , ofte passacie sal doen hebbe voor sij[n] leeger, ofte SU bereijt daer te sterven; ende alsoo ider goet patriot van eetswege gehoude is, het beste suns Prins eiide vaterlnnts bij te 1) III No. 32G1. 2) Descartes liad daarop gezinspeeld in dieil brief. 3) Ook daarover wordt in dien brief gesproken. 4) Zie blz. 131. 5) Zie II, blz. 4G1. G) Den 19den Mei waren de Spanj:tardeii bij Rocroy verslagen door Condé.
,-
,
.....i i
. : i :
288
brengen, hebbe ick niet willen naerlaten U EE t selve te helpe recomandere ende dese inclose siju Hooch: te wille behaiidige ende voorsekere, in gevalle Sijn Houch.t belieft ilibn geloof te geveu, het lniidt is oils, want Syn Hooch.’ selver heeft gesien , geeu p[e]rickel ter weerelt is on^ daer te comen ; oudertusse sal ick machte, wat Uodt ende Syn sal believeii te doen, in wiens beschermiiige zyt bevoolen naer cordiaele groeteiiisse valet. U EE dienaer en vrindt . . . . 8 Jiiuij 1643, Rotterdam.
.
3270. GEORGE FREDERIK VAN NASSAU
Ik hoor, dat Z. H. mij een togenhosch, den 9 Janij 1643.
I).
(A. B.)
extrnordiuaris wagen” zal toestaan, S’Bar-
3271. D. DE WILHEM 2).
(L. B.)
Ik heb aau Dr. Cnoffelius 3, geschreven en lioop, dat mij biunen twee maanden antwoord krbgeii en het geneesmiddel. Maar het is de vraag, of hij het laatste zal zenden , als %. H. niet belooft zijn voorschrift precies te volgen , en daarin heeft h i geen ongelijk, mant hij eischt niets, als hij %. H. niet binnen deil bepaalden tijd geneest. De Ia Haye, ce 10 de Juin 1613. 3272. AAN D. DE WILHEM. (L. B.)* J’avois fort apprehendé que S. A. ne se fiist reschauffe‘e, counie l’autre fois, de tant de façon qu’il fault porter, à persuader un medecin de gaigner de son argent. E n effect, elle s’estonna d’abord, de ce que son acte si authentique ne pourroit suffire; mais enfin en In menant doucement j e l’ay induicte 5 escrire la lettre qui va c y joincte, telle que vais la trouverez par sa copie, sans doubtc assez courtoise et obligeante pour couper broche à tout delay. En quoy j e vous supplie de vous souvenir que j e n’agis. que comme le marteau dans la main du forgeron , sans m’ingerer à conseiller riy le prou n y le contre à I’endroict d’uiie personne de si haulte cotisideration. S. A. me cornniandede presser la prompte adresse du tout. C’est de quoy j e me remets à vostre soin et vigilance . A Buren, le 12” de J u i n 1643. S. A. va se remettant de jour à autre, graces ii Dieu, car elle a esté fort bas.
. ...
3273. R. VAN NAERSSEN. (L. B.) Den 8 deser hebbe ick aen UEE geschreven ”); hope UEE denselven wel sult ontfange hebbe, die ick alsnoch confirmere. Daerbij compt, mun uit 1) Zie II, blz. 98. 21 No. 3271 a. III een brief v.in deuzelfdeii datum (L.II.) zcgt hij, dat de Prins zelf zal dienen te sciirijvcii. 3) Zic blz. 390. 4) No. 3369.
289
Gendt va11 den 12 deser wert geschreven : Alhier is groote onenicheyt , doordien de Fraiisse nieester sijii in campmie; men moet alle stede tegen haer met groot garnisoen besette, te meer s i j niet 20000 1l1011 versterclrt werden. Meii vreest, s i j Namen ofte een platse vaii importaiice stillen belegge; de Spaniaerts vertrouwe geeii Nederlanders ende d’ander haer niet; souiina de groote I ) onenicliheijt; meii is doende om te resolveren huerlinge ofte soldaten aeil te neeinen door Vlaiidereii oiu t laut te defenderen, alsoo onse wachten qoalijclr connen beset werden; geen vau alle bijgelege forten suii niet vijuvris ofte amoiiitcie versien, ende liet coiiipt ons wel, de Priusse ons niet moeyt. Men begint te roupe, dat [liet] statenleeger hier sal comiiieii , soodat in t lant van Waes eenige soldaten eiide boeren sulleii oppasse, inaer hier is t alsofte vrede mere. Eude in gevalle de Priiisse itwes T ~ Uimportauce quam te neemen, nien sonde een vremdt spel sieii, alsoo hier vrij stout geqgrokeii wert. - Noch vrij iiieerder particlreliereteijte, soodat iclr voor vast stelle , dat in gemlle syn H o o ~ l i .caii ~ resolveren , ons niet iiiogelyck is, dat te conneii missclie met Godeshulpe, ende sij alsnocb van opiiiie, iiiet meer d s 200 run11 vaii doen te hehbe 0111 t werck te doen; doch nlsoo t Godt Almaclitich ende s i n Ko0ch.t moet blieven , cal desselves wille wachten. Meer ofte het mogelyclr was, dat inen mijn vertroiide, wat hey1 soiide ons t e goede couien; maer couipt van een coopman , ergo geeu geloof, iiiettegeiistaeiide iclr t dier genoiicli t voor mijn persoon stelle om gelooft Rotterdam, 15 Junij 1643. te werde .
. ...
3274. G. DE BIE
“.
(L. B.)
U w paspoort is iiiij toegezonden, maar is slechts voor één jaar geldig. Uadelijk heb ik er werk van gemaakt, om d a t veranderd te krijgen, iuaar nlleeii de verzekeriug ontvangen, dat liet verlengd zal worden, voordat .de termijn rerstrekeii is. ,Vous dictes sur mes sentimens des affaires publiques tine censure elegante et lnconiq~ie;cependant j e coiitinue tonsjours a me figurer si peu de disposition a l’uccoiiimodeiiient general , quoyque les deputez pleiiipotentiaires hastent tons leur partemeilt vers Munster, qu’il uie semble, que le particulier se poiirroit bien embrasser provisionellemeiit; il est encores temps d’y penser. Si le S.r Buycx vient n Bruxelles, ou bien quelqu’uii de sa part pour p entendre ntix affaires dont vous faictes mention ezdites vostres, je n’espargneray ni paine ni diligence dans la ponrsuitte et bonne issue d’icelles. Commandez moy plusieurs autres choses de vostrc service, qui soyent dans l’estendue de mon pouvoir, et au dehors d’icelle, si VOIIS jngez que j’y puisse attaindre, et ne doiibtez a l’execution non plus qu’a ce que vous devez esperer de l’obeissauce de celluy qiii se signe a tousjours , . De mon chateau a Ophenlen, ce 16 de Juiiig 1643.
. ..
3275. D. DE WILHEM
”.
(L. B.)
Den brief van 8. H. heb ik aan den dokter 4 ) opgezonden. De candidant 1) Waarsch ijiiiij I< voor: de gi*oolste
3) Zie No. 3272.
2) Zie
4) Ni. Cnoffelius.
5,
No. 3266. 5 ) NI. Engelhart; zie blz. 347.
290
denkt, dat hij zelf zal overkomen. Op de verkooping van den heer Wits 1) heb ik de boeken gekocht; één er van, Eduardus Herbertus, De z7aitate pout distinguz’tur a reuelatioize “), eaet. behoorde II al toe; gij hadt het hem dus zeker geleend. .I1 y avoit quelques livres curieux de la milice, entre autres deux qui sont rares, a scavoir Paralleli militari del Patricio et siia Militia Romana 9, desquels M. Stevin s’est fort servi dans son livre 4, que j’ay presente de le part de son fils e S. A.; si ces livres ne sont point dans la bibliotheqne de S. A., on les debvoit avoir acheytes”. Niet lang geleden vond ik bU Le Xaire s, boeken, die den Prins toebehooreu. Er moest een man van kennis z i n aangesteld, om voor die bibliotheek te zorgen. 16 Juin 1643, Haye.
3276. D. DE WILHEM.
(L. B.)
De heeren van deil Grooten Raad 6 , hebben op de nominatie voor president geplaatst de Iieeren Cats, Bicker, nu Gecommitteerde Raad 9,en Van Beveren, ontvanger va11 Zuid-Holland 8 ) i eu voor griffier den broer van Dedel D), den oudsten PersCu lo), advocaat van den Graeve en nog drie anderen. Uit die zes zullen de Staten eene nominatie voor Z. H. maken. 17 Juin 1643, en haste.
3277. MACHAUT
I).
(H. A.)
Als Z. H. de acte met betrekking tot eeue schuit geteekend heeft? die ik u verzocht hem aan te bieden, wilt gij haar dan aan mijn kwartiermeester overhandigen? Is z;j nog niet geteekend, wilt gij er dan uw best voor doei13 A Demen, ce Jeudy matin, 18 de Juin 1643. 1 ) Jacques Wyts (zie I, blz. 199) was iii de ecrste helft van Januari te Utrcclitgestorven. 2) Edward Herbert (1583-1648) is eenige jsreii Engelscli gezant geweest te Parijs, maar heeft overigens een avontuurlik leven geleid. 114 heeft eeiiigc boeken geschreven o. a. De Ver ilafe prout ùistinpiiur u Reveìalione, vcrisiniili, possibili, c l a falso (2684). 3) Francesco l’atrizzi (1529-1597) was professor in de wijsbegeerte te Padua en later te Rame. Hij schreef o. a. La Miliria ronmna di Polibio, di Livio e di Dionisio Aìicarnasseo, Ferrara, 1583, en Paralloli naiZifari, Rome, 1594-4595. 4) Waarschijnlak is bedoeld De stcrc~enbovwing,bcschreven door SimonStevin van B~uqgIie, Leiden, 1594, herdrukt in 1634. 5) Hij was boekverkooper t e Leiden. G ) Bedoeld is de IIooge Raad, die sedert 4633, toen Regnout van Brederode stierf,zoiider president was gebleven. Eerst in 1645 werd hij opgevolgd door Cornelis Haga (zie I, blz. 368). 7) NI. Andries Bicker (1586-1652), die in 1 G G gecommitteerde raad was. 8) N1. Coriielis van Beveren; zie I, blz. 334. 9) Zie biz. 384. Wiliem Dedel en Iman Cau hebben beiden op 9 Juli1644deiieedgedaan als griffier; de eerste is in 1650 gestorven. 10) Zie II, biz. 89. 11) No. 3277a. Een brief van 12 Dec. (H. A.) is even onbelangrijk. Zie II, blz. 480.
-
291
3278. H. BRUNO
I).
(L. B.)
De jongelui gaan goed vooruit met Griekscli en Fraiisch, maar vali Fransch spreken onder elkaar koiiit nog niet veel. Lodewijli holt dadelijk na de les naar zijne kippeii en Cliristiaaii is veel bezig iiiet zijiie ineclianica eii het maken ran allerlei werktuigeii. Hngae Coni., XIV Kal. Jalias (= 18 Juni) CI313CXLIII.
3279. AAN UTRICIA OGLE ?).
(K. A.)
Nadani.le ma tres-digne et tres-docte escoliere. J e lie vous demande qu’un peu de croyance an tesmoigiiage que vous rendra M. le clievalier Haine 3, de ce que dans les preparatiolis de la descente de l’armée, qui nie vieiient toutes ii charge, il ne 111’3 esté possible de mettre la main ii la plume pour TOUS faire tenir rl’icy les tablatures doiit j e vous cuis redevable, pour comble de si grandes obligatioiis que j’ay B TOUS reconnoistre. S’il TOUS plaist (Ie recevoir ceste assigiintioii ii terme de quelque payement, ,je reiioiivelle icy In prouiesse de fournir au capital, areq tout ce qui se pourra de promptitude iuiaginable parnii les embaras OU j e vay doiiiier, obligé niecuie de passer la moitié du jour de demain ti considerer nia uiaison et depeiidances ti Xiiijliclieni et tine si j e puis obtenir la licence de passer devant autre terre que j’ay 1U :uipres aveq moi1 bateau, p o i i r employer si peu d’lieures à ln consideration de aion petit particnlier . Voorn, 19 Jiinij 1643.
.. ..
3250. D. DE TVILHEJl. (L. B.) J e vous uiaiiday Diuinuclie au soir les nouvelles de la blessure dii Roy d’Angleterre ”. Icelles viennent tl’estre confirmees par le recit de quelques passagers que j e ne cogiioy point. Si elles sont vrayes, la cour et toutleroyaume changera de face et les affaires prendront nouveau ply. Vous entendrez le tout au vray de M.r le resident Boswel leqnel eat party stibiteuieiit d’ici pour aller trouver 8. A. et lny siguifier les fiiiiestes iio~ivelles,a ce qnej’atteiis ”. Gelukkig, dat %. H. weer wat beter is. ,,Du coste de Prance nous appreheiidons aussi un abandon des alliez, une pnix particuliere avec l’Espnigne, ilne rlivisioii datis le royaoiiie et uiie perseciition de 110s eglises outre In disette de ble et de viri cette aniiee”. Aan Dr. Ciioffelius zal ik schrijven. De heer Wicquefort schrijft 11 over de overwiniiing VBU Torsteiison G, eu liet iuuernen van de voorstad ~ aPraag. ~ i 19 J u t i c 1643, Hegac Colil., raptim. 1) Uitgegeven i i i Ocuu~*cscompIL‘les de Clirisliaan Ihygcns, I, blz. 552. 2) De brief heeft geen opschrift. Ecii eiikele zin cr van is afgedrukt bij Jonclcbloet en Laiid, t. a.p., biz. 1.1. Zie over Utricia Ogle, blz. 325. 3) Zie beneden. 4 ) NI. Monickeland. 5) Het gerucht was valscli. 6) Zie blz. 220.
-
292
3281. AAN DEN HERTOG VBN BOUILLON
I).
(K. A.)
Van den baron de Viellas zult gij hooren, hoe hij geslaagd is in de onderhandeling, hem door u opgedragen ’). Zooals mij paste, heb ik er ook mijn best voor gedaan. Voorn, le 19” de Join 1643. 3282. J. D E HNUIJT
”.
(H. A.)
Wij zijn gisteren niet de meeste schepen voor Dordrecht gekomen en er tot mijii spijt blijven liggen. De orders van Z. H. zal ik opvolgen. De viceadmiraal Jan Evertsen * ) recommandeert zijn zwager Pieter Gorcum, zoon van deu bekenden kapitein, voor den post van kapitein ran een fregat en ik heb beloofd hem te helpen. Gorciim is ,een gansch bequnein jonckmau”; wilt gij ook iets voor hem doen? De schipper Corn. Reinst, door Zierikzee ,genomineerd”, verdient tegenover Gorcum niet in aanmerking te komen. Outrent de Kille, deii 20“ Junij 1643, s’morgens ordrent 10 uijren. 3283. D. TULDENü8 5 ) . (L. A.) Op m i n laatsteu brief en het verzoek om verlenging van het vrijgeleide heb ik geen antwoord gekregen. Hierbi gaat het boek, dat ik LI beloofd heb, De jurkprtidentia cztemporali ‘j). LovCanii] , 20 Jim. 1G43.
3254. AAN PRINSES -4MALIA VAN ORANJE. (H. A.)* Gisteren beu ik iiaar Builichem en Monickeland geweest en lieb daardoor heden Z. H. nog niet gezien, daar ik bij andere schepen ben. Maar ik hoor, dat Z. H. heden morgen zonder eenige moeite geloopen heeft en scheep is gegaan. De verandering van lucht zal hem zeker geheel doen herstellen. Uit Frankrijk komen betere berichten dan WU dachten. Kardinaal Mazarin ’) heeft onzen gezant 8, verzekerd, dat de heer d’Augoulesnie !)) zou optrekken I j Kopie van andere hand. 2) Den 8*ten Juli was de hertog van Bouillon, op aandringen van den Franschen gezant, uit al zGne ambten hier te lande door de St.-Gen. ontslagen. Aan deze zond hij den hnron de Viela, om te betoogen, dat hij nooit iets ten nadeele van dezen Staat had bedreven, en om te . verzoeken het besluit in le trekken. Daaraan is echter geen gevolg gegeven. 3) No. 3288 a. Een brieîje van 3 Aug. (11. A,) is geheel onbelangrijk. 4) Zie 11, blz 18G. 5) Zie No. 3259. 6) seu de ~.cyuZisjuvis. Het was de tweede uitgave van liet werk. 7) Hij was Richelieu opgevolgd. 8) NI. Willem van Liere, heer van Oosterwijk. 9) Charles de Valois, hertog van Angoulême (1573-1650), een natuurlijke zoon van Icare1 IX, was generaal. Hij heeft Mimoires geschreven.
293
met 9000 voetknechten en 5000 ruiters, om deil vijand bij Cambray in het oog te houden, en dat d’Angoien I ) de eene of andere belangrijke plnats zou aantasten. De Koningin moet zeer tegen de Spanjaarden zijn. Au sortir de la Kille, le 21” de Juin 1643.
3285. AAN J. A.
BANNIUSQ). (K. A).
Hierbij gant het stuk, dat ik juist heb ontvangen; gij kunt cr nit zien, lioe de zaak tusscheii u eii uw tegenstander staat. I n arce Vornnna, prid. solstitij nestivi (= 21 Juni) CIDIDCXLIII.
33SG.
ANNA V A N MAUUUSs). (L. B.)
Zoudt gij uw best willen doen, dat Z. H. myn acte van resingnasie van mijrieii staet” teekent? Wt Breda, deu 21 Juni 1G43.
3287. CLAUDE RIVET DE MONTDEVIS4). (L. B). Je suis arrivé icy ce matin, ou M0ns.r de hloii!aut~) ei moy nous soinmes reiicontrez, pour iious en aller ensemble a Rotterdam, ou est Mgr le duc de Guize 6) du passage daquel nous iious servirons; il partira apresdemain pour Zeelant et nous aussy. Cependaiil il faict estat d’aller dcinain voir Iloiislaerdicli, ou Martinaye 7) l’est allé atlendre ce soir. Je vous diray que depuis que j’eus l’honneur de prendre congé de vous, l’homme que scawz a tousjours est6 dans ses opinions ordinaires, jusques a ce que je l u y aye faict voir et cognoistre que jamais homme envoyé avec une instruction ne h communiquoit a personne qu’a 1uy mesme, et que je l’avois aiiisy pracliqué par plus de cinquante qiie j h y eiies de Mgr. d’Aiigoulesmes). Icy il ne m’en a point par18 du tout. Mais bien a il tesrnoigné qu’il estoit iiecessaire que j’eusse la copie des leltres; je [les] l u y avois oíîcrt dez I’armCe, car Son Altesse m’avoit fdict I’lioiineiir de me le dire, mais alors il n’insista point du lout, et ne tesinoigiia point le desirer. C’est ce qui ine îaict vous suplier trrs humblement d’en parler a S. A., et s’il le commande que je les puisseavoirdemain au soir a Rolerdam, ou vos messagers me troureroiit chez Monsieur Hugo du Bois, logé op de LoniDeslraet. Quaiid j’auray lesdites copies, en !es faisant voir a Mgr. de Buillon, je pense qu’il ne peut rien desirer d’advaiitage, car en ces aíîaires la il faut dire peccavi, et jetter le passé derriere ie dos et se rccominaiider a un suplicc Ires IiumLlement. Pour ce qui regarde les commandements de S. A., je vous suplie de I’asseurer que je tasclieray a m’en acquiter avec telle fidelit6 et diligence qu’elle aura subject de satisfaction, et pour ces gens icy qni croyeiit trouver la pierre philosophale, et tirer d’un homme ce qu’il a sur le coeur, je m’en desmeslcroy bien, en prenant leur mesme methode. J’ay suplié iI1oiis.r de Van der Leit de VOIIS donner ce mot. Je ne rnanqueray dc VOIIS adresser mes lettres pour S. A. dez que je seray a Paris, et cependant
1) Louis II de Bourbon (IG22-lG86), hertog van Enghien, na den dood van zijn rader, Henri II de Bourbon (t164G), prins van Condb, is de beroemde Fransche veldheer. 2) Kopie. 3) Zie II, Mz. 3%2. 4) Uitgegeven door E. Prarond, Claude Rivet de Non6 Devis, Paris, 1886, blz. 16. -
Zie blz. 188. 5) Zie biz. 217. 7) Zie II, blz. 800.
6) Zie blz. 355. 8) Zie biz. 392.
,
_
... .. . . . . ,
1
<
.
, .
"
294
vous demande la continuatiou de vos bonnes graces, et ùc vos bons oflices pres de noslre Loii maistre. Car vous ne ie[s] pourez jamais despartir a personne qui soit pliis que moy . . . A la Haye, en grande haste, le 22 Juin 1GC3. J'obmeltois a vous dire qu'en me disant qu'il falloit avoir copie des lettres, j e luy ay dit qu'on [les] luy a offert a l'arinee, et que j e scay Iiieii que c'est I'ordiiiaire eu pareil cas, mais que si S. A. ne l'a faict envers M p d e I3uilloi1, c'est a cause qu'il l u g est si proche, ces copies ne ce tirans que pour des gens qui n'ont aucune alliance ensemlilc, pour plus de scurté. - Par vostre permission je baise tres humblement les mains u M.ra le Maistre 1 ) [)CS champs 2) et Pollolli et Moire 4).
.
3288. AAN PRINSES AMALTA VAN ORANJE. (H. A.)
*
Z. H. gevoelt zich beter dan ooit iii de laatste jaren. Eergisteren zijn w;j van Dordrecht tot liet eiland de Plaat gekomen ,maar moesten daar blijven door tegenwind; gisteren morgen zeilden wij uit, eerst naar de Zijp, daarna naar de Schelde; ran morgen hebben wij voor deze stad het anker laten vallen, waar '-I3 der ruiterij reeds ingescheept was, terwijl de rest onder den graaf van Stirum nog op schepen wacht. Ptlorgeii hopen mi de meest nabij zinde kust van Vlaanderen te bereiken. De vijaud zendt troepen over eune brug te Antwerpen. - In Zeeland loopt het gerucht, dat 8.* Omer belegerd wordt; liet zal eerder Thionville zijn. - Uit Engeland wordt liet bericht van de gevangenneming van den heer Goring 5, bevestigd. De schipper, die kolonel Herbert 'j) bracht, heeft eergisteren door den hevigen wind eene schuit van de compagnie van den heer Vane ') in den grond geboord; er zgn acht meiischen bij verdronken. A la rade de Berghe sur le Zoom, le 2.1" de Jiiiu 1G43.
Z289. H. BRUNO. (L. B.)
, Semeinius noster, se judice heros citra controversiam, habet ill tid commune cum ultimo Romanoruui M.Bruto, quod ciipit vehernenfer cupit. Loquiintiir hoc et plaustra epictolarum, qiias alias ad me scripsit, et haec novissima, quam cum apyendicibus , de voluntrtte hominis , mitto. Sperareram, eum protelare et diictare in reditum celsissimi Principis , sed impatieiiti desiderio nihil satis festinatiir. Si Henriciis essen] Fridericus quoque, et Bruno Auriaeus, jam dudum jussissein esse Pwh@opou Zu%pa!, titcunqoe inconsultuin, u t absolverer I ) Waarschijnlijk Arend van Dorp; zie I, Llz. 03. 2) Zie II, blz. 63. 3 ) T.a. p., Liz. 167. 4 ) T.a.p., LIZ. 192. 5) Zie blz. 329. G) Zie II, biz. 277. 7) Zie blz. 945. 8) Simon Semeins, een bewoner van Enkhuizen, had, evenals zijne drie zoons, aan Willem van Oranje belangrijke diensten bewezen en geld voorgeschoten De Prins gaf in 1579 aan Meyndert Semeins, één der zoons, ecne akte, waarbij hem de titel r a n raad des Prinsen nerdverleend en de belofte gedaan, dat ai zijne nakomelingen eii die van zijn broeder Pieter Jacob voor alle ambten zouden worden voorgetrokken. Er is hier dus sprake van een der nakomelingen van Simon Semeins.
295
seniel ab hoc”. Al zijne papieren moeteii bewijzen auipliim illiiui titulurn consiliarij amplissimis Semeinijs ab aeternae menioriae Principe Guilielmo fuisse delatum. I n epistola hac ad me dat rationem Seineinius noster, cur, amisso diplomate , novum exemplar a Maiiritio petitum non fuerit l’. Constantijii heeft eeu Latijusch vers geschreveii voor de disputatie van zijn vriend Evert van Weede ’). Hagae, 25 Jiinij 1643.
3300. AAN PRINSES AMAL18 VAN ORBNJE ’).
(H. A.) *
Gisteren z i n wij voor liet fort St. Auna in den Polder van Namen anngekomen. Z. H. is aau land gegaan, maar het leger niet. Wat heel gelukkig was, want het is ’snachts zulk een vreeselijk weer geweest, dat de soldateu er erg onder geleden zouden hebben. Heden lieeft de ontscheping plaats gehad en zijn wij in drie afdeelingen laiigs verschillende wegen opgerukt. ,Le desseiu a esté, d’essayer s’il y auroit moyen d’attaquer eu mesuie t e u p s les forts du Moervaert et de Nassau, d’an et d’autre costé de la ville de Hulst. A cest effect il avoit esté tiré jusques à environ six cens hommes de part et d’antre, soubs divers officiers, qui eoubs M. de Brederode eussent attenté au Moervaert, et soubs M. de Haulterive 3, à, Nassau. Mais, comme S. A. avancée 5 la teste de ces deruiers, a veu de ses yeiilx que les rapports qu’on luy avoit faicts du passage de Cantelnio 4, au p a k de Wues n’est que trop Teritable, beaucoup de inonde paroissant dessus et autour de ce fort de Nassau, et de grosses troupes tant ii cheval qu’A pied derriere et du long des digues , niille prudence hiiinaiiie ne pouvant dicter qu’oc les entreprinst en telle assiette, OU dix hommes sont bous contre cent et plus, on a tenu la bride haute, et eiifiii s’eu est on revenu en ce quartier, sans donner aucune matiere de gloire à Cautelmo, q u i devoit bien souhaitter qu’une si belle armée luy fist l’honiienr de l’attaquer eu ce grand avantage. Car eu somme il y est aveq toute son armée de Brnbsnt, qiii avoit passé le pont d’Anvers j à depuis dimanclie et lundy dernier. Entre icy et Nassau une redoutte de pierre fut sommée en niarcliant, et dix 011 douze hommes , qui y faisoyent garde , demanderent qiinrtier d’abord. Qui leur estant accordé, ils voulurent pretendre de plus de pouvoir rentrer dans la ville, mais S. A. les vouliit avoir prisonniers, et ainsy eu sortireiit, n’ayant tiré que quelque peu de coups de mousquet. - Apresdemain M.” les deputez, qui se sont retirez au fort S.l” Anue, reviendront disner icy, et sera deliberé de ce qui reste & faire. Qiii appnreuiment sera de busquer fortune ailleurs”. - Z. H. wordt van dag tot dag sterker en ziet er goed tiit. Au camp à CuGtaert, à une heure de Hulst, le 26” de J u i n 1643. 1) Ererard van Weede, hcer van Dijkseld (162G-1702), was de zoon van Johaii van Wcede, burgemeester van Utrecht. Hij is de later beroemde diplomaat. In het Leidsche album liet hij zich op 7 Oct. 1644 inschrijven als jurist eii gaf als Iceílijd 20 jaar op. 2) NO. 3290a. Een briefje van 27 Juni (H. A.) is zonder eenigc beteekenis. 3) Zie I, blz. 295. 4) Zie II, blz. 273.
296
3291. R. VAN NAERSSEN
I).
(L. B.)
Met brieven van den 27 nit Gendt wert mijn geadviseert, dat Cantelmo als geen 4500 man te perdt ende te roet ceil bijeenbrengen; daermede moet hij van Blanckeuhorch tot Sluis, van Rriigge tot Geudt, van Gendt tot t Sas, van t Sas tot Hulst ende dan tot Autwerpe de besettiiige mede doen, except hy noch bij de 4000 boeren heeft; die coo t i t (P) siju Hooch.t over de Leij ofte in t lant van Waes is, ofte eenige platse heeft genomen, datlijck haer geweer s d e n needersmijt,eii, gelijck sij diversche male hebbe gedaen, en ider loopt naer hiiijs on1 s i j u faniile ende goet te berge, al waer t niaer 3 guld. weert, want sij niet gehoiide sijn te blijven, alsser eenige troupe over siju, dit is seeker , ende brenge alsoo soldaten ende a1 in confusie. Ick weete van seeker persoon van die binnen 4 dage daer noch was, s y ran haer principaele platse so0 hebbe ontbloot by iiacht, gevende uit, s i j nioste conroij doen ,dien sy niet connen half besetten, ende U Edel gelieve in coiisideracie te neemen , in gevalle Sin Hooch.' tot Fliipsina 2, gnet legge, wat dat den viant can doeu met 4 a 5 dnisent man. Want de boeren acht ik meer schadig dan profytlijck voor den viant. Hoe is t mogelijck, hy de Leij, de vart vau t Sas, Hulst ende het lant van Beveren can hesetten, dat wy niet soude intrecken sonder pryckel; het geliefde Sijn Hooch.' mön seer hardt Toor te stelle , dat deil viant coride volck brenge om ons dereyn te belette, daer ick van advis SU om t e conuen ofte intrecken, ofte de gewenste platse neemen. Hiertegen hebbe ick, dat wij in tien reyse daer geweest te sun, s i n leeven geen gedachten en sij geweest noch commen sullen, menselijcker wijse gesprokeu, ende ick soude, waer t mogelijck, sun Hooch.t versekeren, niaer moste tot Fliipina legge, anders conde gebeuren, dat den viant, om die Leije [te] versekren , volck daernaer toesondt , die ons in sulcken gevalle soude in t doortrecken bedriegenen, maer anders oninogelijck, dat wcl te voorcomen is. Voortaeii sal ick van post tot post nader advijse kryge. Vooral dient wel gelet, den viant was met weijnich volck te Selzaten, ende wij conde over de schorre ende ostriese g, polder daer comen, dat wij tusse 3 forties moeten, die malcandre met musket connen beschieten, als S.' Steven, S.' Loij en Barnart, ende dat dicht bij [t] cartier van Selzaten. Ick hebbe eens bij gelegentheyt Een persoon gesproken, die daer wadt voorliactde, maer gaet vrij los par advijs, ende die platse, die ick suii Hooch.' voorstelle, connen wij sonder prijckel voor Hulst t Sas comen, mits den v i m t hem sal moeten separeren, [als] wu tot Fhlupia 2 ) maer legge, d i t gnet seker. Hierop sal wachten, wadt Godt Almachtich ende Syn Hooch.' sal wille doen . . . . 27 Junio 1643, Rotterd. Dese inclose gelieft aen Sijii Hooch.t te behendige. iii
i I
.
3292. H. BRUNO. (L. B.)
Ik heb met den Franscheii meester gesproken ; hij vindt nwe m-ethode om d t i d Frensch te spreken heel goed. Maar hij meent, dat er ook Fransch gelezen moet worden, b.v. de gesprekken van Garnier , wat mij ook een geschikt Boek likt. Hagae-Com., IV Kal. Quintil. (= 28 J u n i ) 3113CXLIII. 1) Zie blz. 132.
2)
= Philippine?
3) = Oostenrijksche?
297
:;293. J. W. BODECHER
I).
(L. B.)
Het spijt mij, dat u w zoon niet op de brniloft van m i n e dochter zal komen, en ik dnnlr II voor het fraaie geaclienlï, vooral omdat er thans geen wild te krijgeii is. H e t is ,,een verciersell vau ouse cleene maeltijtt”. (Juni 1G43) “.
3204. AAN PRINSES AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)*
.
. . . ,,Tout ce qiii eat arrivé depuis mn derniere d’avnnthier, consiste en quelques traverses et autres petits ouvrages qiie nous voyons que l’eiieniy va levant entre nous et le fort de Nassau, faisant paroistre d’ailleiirs jusques à huict et neuf compagnies de cnrallerie pour iine garde, et force monde à pied dii long de ces digues, auxquelles il n’y a auc~ineappareuce liiiuiaine de mordre, selon ce que j’ay eu l’honneur d’en dire à V. A. par cy devant. -La coiir de France va produisant des uoiiveautez de jour à autre. Par ce dernier ordinaire nous apprenons comme c’a esté le toiir de Mouo.’ de Cliaviguy 8 , de desloger. II a demaiidé son congé, dc peur, dit, on, d’estre sacrifié aussi bien à la venue de Madame de Chevreuse *), qui en fern bien dancer d’antres. M. de Chasteameuf 5 , est aiissi arrivé à Paris, saus toutefois obtenir ce qu’il semble pretendre de droict; le cliaiicelier d’ii present se voyant coiifirmé en sa charge et nppiiyéde Messieurs le duq d’Orleans G, et le prince de Contlé ’), dont le deruier se ressent tousjoiirs du jiigement de M. de Monuioreiicy s), où M. de Clincteaiineiif n ei1 sa part. M. de Chavigny a eu 100 mil escus da comte de Brienne qui occiipe sa charge de secretaire. Nostre Estat va perdre des amis eii cestecoiir, qni mnlnysement se verront reiïiplacez par d’iiussi bons. Mais les Frauqoiz n e serogeiit plus Franqoiz, si le dessous iie toiiriioit dessus tous les jours. Ils assiegent Tlieonville, et iuandent , que les Espagnols seroyent veiiuz tard à la secourrir, niais à Bruxelles ou dit que 700 hommes auroyent estéjettez dedans ci1 conibattaiit. I). Francisco de Mellolo) y est fort bas, et attend son coiigé, ee croid o n , d’Espagne, au preuiier courrier. - On escrit encor de France, qiie le commaiicieur dii Havre de Grace, ayaiit scen que le niarqiiis de Poiit ”.
1 ) IIuygciis wordt tocgcsprolicii als: ,,Mijn ílccre ciidc Neef 2) De brief inkt plants, datum cn jaartal, maar íiuygens teckendc cr op aan: Il. 1 lui. 43. 3) Zie II, blz. 410. - In 1Gi3 legde hij zijn ambt v;in secretaris van Slaat, wat de buitenlniidsche zaken betreft , necr. 4 ) Zie II, blz. 317. 5) iiij was uit zijn ambt van zegelbesvaarder, dat hij scdcrt 1631 bekleedde, oiitzct en een tijd lang gevangen gclioudcii. 6) Zie 1, blz. 390. ‘ 7) T. a. p., biz. 413. 8) Henri, hertog van Montrnorcncy (15%-1632), maarschalk van Frniirijli, is ontlioofd, omdat liij deelgeiionmi liad aan dc intrigues van Gricton van Orleans. 9) Henri Auguste dc Loinéiiic, graaf de Brienne (1595-1GGG), werd in 1623 secretaris van Staat voor buiteiilandsche zaiien. Hij liccft Mimoires gesclireseii. 10) Zie blz. 287.
298
I:’
.
Courlay /) e t le duq de Richelieu 2, y veiioyent prendre possession du gou vernement, avoit envoyé deuiander à la Reine comment il s’y comporteroit; sur quoy ayaiit eu ordre de les laisser entrer dans la ville, et non pas dans la citadelle, Madame d’Esguillon s, manda audit commandeur de se rendre promptement à Paris, pour affaires d’importance. En suitte de quoy il estoit veiia, arrest6 tost apres de par la Reine, comme sorti de 1s place sans ordre de Sa Ma:6, les deux autres s’estant emparez de la citadelle. Les mareschaux de la Mesleraye ‘) et de Brezé 6, nvoyent esté mandez, sur le bruict qui courroit qu’ils aiiroyeiit jetté des soldats au chasteaii de Nantes et Angers, et an fort de Blavet.” Van hier is niets te berichten, behalve dat Z. H. heel gezond is. Au camp de Cnitaert, le 29” de Jiiiu 1642.
3295.
AAN G. DE BIE
”.
(9. A.)
Vriendelijk dank voor het paspoort; ik hoop u eens een wederdienst t e kuiiiien bewijzen. ,, J e vous supplie d’en vouloir par o~casioufaire sçavoir autant ii Monsieur Tereijclren ’), et que j e suis fort sensible du souvenir qu’il tesmoigne s’estre conservé de feu mon pere, que j’ay vei1 regalé en sa maison à Bruxelles aveq splendeur e t tesmoignage de beaucoup de bonne volonté”. Cuytaert, 20 de Juin 1643.
.. . .
3296. R. VAN NAERR8EN. (L. B.)
Wilt gij den ingesloten brief a m Z. H. geven? ,Wyders schryven mui1 van den 27 uit Gendt en van den 28 uit Antwerpen, daer groote vreese voor syn Hooch.’ is, ende is seker, den viant geen 5000 man heeft behalve de boeren, die goet sun, so0 lang WU niet over s i n , ende, so0 t mogelUck is , Syn Hooch.’ gelievende de bewuste plats sen te doen, het is seeker met Godt almachtich , sijn Hoocht heeft het landt, ende ten minste connen wij voor Hulst ofte Antwerpen trecken, als hebbende het vastelaiit en campanie geen water dan een uertkeii (?), daer men inet gelode wagens doorrijdt. Maer vooral soude 4)
François de Vignerot, Sieur de Pont de Courlay, was een neef ran Richelieu.
2) Armand de Vignerot, zoon van François, erfde van den Icardinaal den titel van hertog de Richelieu en een groot deel van liet vermogen. De hertogin van Aiguillon was de andere erfgenaam 3) Zie 11, blz 185, 317. 4) T. a. p., blz. 05. 5 ) T. a. p., biz. 67. 6) Kopie v m andere hand. - Zie No. 3274. 7) Louis Vereycken was geheiinschriJver van de Aartshertogiii Isabelia, later eerste secretaris van den Koning in de Spaansclie Nederlanden. 8) Den 2 W e n Nov. 1611 was Christiaan IIuygens naar Brussel gereisd met eene opdracht van Prins Yaurits, om op te komen Toor zijne belaugen in de zouimijnen ran Bourgondië, waarin ook de Aarlshertogen deel kindden. Hij Iiad zijn 25-jarigen zoon Constantijn mccgeiioinen (vgl. I, Inleiciing, bli. XXXIII) en reisde 30 Jau. 2F12 terug.
299
ick m e r mui1 geringe verstmt Iioorh noodich nchteii tot Flupina te legge , omdat den viant hem te beeter verdeelt ende gesepareert sal hebbe” . . . . . Rotterdam, 30 Juni0 1G43.
3207. AAN P R I N S S AMALIA VAN ORANJE. (H. A.)
*
Le seul comuiaudeuient que .j’ay de faire tenir ces pacquets à V. A. me peut dispenser d’y adjouster nuciiiie iioiivelle, parce que Moiiseigii.’ le Prince Guillaume, qui doreunvaut assiste areq S. 9.S toutes deliberatious, ei1 peut doniier de plus seiirea que inoy, qui iie doibt nroir l’honneur que d’entretenir V. A. des actioiis passées. Eii un inot ,je puis dire, que nous nous preparons an depart, pour mieux faire ailleurs, Dou Francisco de Mello estant venu eu personiie à Hulst, assisté, ii ce qu’oii veut dire, de bonne recreuë de gens, qui n e me semble chose estrange, si Tliionville est assiegé, et hors d’apparence de secoiirs. Moins, s’il ne l’est pas, Beck pouvaiit tousjours suppleer au default de la pereoiine d u geiieral, qui entend bien que Holst Faalt plus .i, son Roy qiie trois Tliionvilles. An camp de Cnijtnert, le dern.’ de Juin 1643.
