DE KOUDE OORLOG (1945 - 1989) Koude oorlog ? Wat is dat nou weer ? Met "de Koude Oorlog" bedoelen we de spanningen tussen de 2 grootste landen van de wereld. Die 2 landen waren de Sovjet-Unie en Amerika. Na de tweede Wereldoorlog kwamen die 2 landen als grootste overwinnaars uit de bus. Amerika had geen schade in eigen land, omdat er niet was gevochten in eigen land. Bovendien hadden de Amerikanen veel verdiend aan de oorlog en hadden West-Europa bevrijd. De Sovjet-Unie had Duitsland in het oosten verslagen en hadden miljoenen slachtoffers. De Russische soldaten kwamen helemaal tot aan de Duitse hoofdstad Berlijn. Ze veroverden dus ook andere landen en wilden daar niet weg. Het grootste land ter wereld werd dus nog groter. Het rode land is de Sovjet-Unie. Na de tweede Wereldoorlog bleven de Russen (communisten) min of meer de baas in de volgende landen : Polen Oost-Duitsland Tsjecho-Slowakije Hongarije Roemenië Bulgarije 3 Andere landen waren door de Russen gewoon ingepikt. dat waren : Estland Letland Litouwen Deze landen liggen bij elkaar, rechts boven Polen in het rode gebied. Amerika en de Sovjet-Unie hadden allebei eigen ideeën over hoe men moest leven in een maatschappij. Amerika is kapitalistisch. (Kapitaal = geld) Dat betekent dat er een verschil is tussen rijke mensen en arme mensen. In een kapitalistisch land wordt geprobeerd om winst te maken. De arbeiders verdienen minder dan de fabrieksbazen. De regering bemoeit zich weinig met de economie. Niet iedereen in Amerika was gelijkwaardig. Zo waren de blanke mensen nog steeds meer waard dan zwarte mensen. (Pas rond het jaar 1960 werden zwarte mensen volgens de wet gelijkwaardig gesteld in Amerika)
In de Sovjet-Unie was men niet kapitalistisch, maar communistisch. Het communisme komt van het woord "commune". dat betekent "gemeenschap of samenleving". In een communistisch land is alles van elkaar. Je hebt dus geen eigen bezit. Alles is van de regering en die probeert dan alle producten eerlijk te verdelen onder de bevolking. De communisten geloofden dat een kapitalistisch land vanzelf ten onder ging, omdat de arbeiders en de boeren in hun ogen werden uitgebuit. De communist wilde dat in ieder land er een opstand uitbrak tegen de rijken. Dit kaartje geeft aan dat er rond 1950 twee ideeën tegen elkaar aan kwamen te liggen. De SovjetUnie en China en Oost-Europa waren communistisch. De VS (Amerika) en West-Europa waren kapitalistisch. De landen in West-Europa, zoals Frankrijk, Nederland en België, waren door de Tweede Wereldoorlog erg verzwakt. De landen waren zwaar beschadigd door de oorlog en de handel was stil komen te liggen. In een armer land hebben meer mensen armoede. Daarom was Amerika bang dat er ook in West-Europa communisme zou ontstaan. Want arme en ontevreden mensen willen vaak dat alles eerlijk verdeeld wordt onder de gehele bevolking.
Amerika besloot West-Europa te gaan helpen met geld en goederen (producten) De Amerikaanse minister Marshall bedacht daarvoor een plan. Het werd het Marshall-Plan genoemd. Dit schema geeft aan hoeveel miljoen ieder land van Amerika kreeg. (De landen kregen het geld niet echt, maar ze kregen dit vooral als lening. De landen waren verplicht om veel producten uit Amerika te kopen als dank. Daardoor ging het nog beter met de Amerikaanse economie) Zoals je ziet kregen communistische landen geen geld. Je kunt dus zien dat de Marshall-hulp vooral gericht was tegen het communisme en voor de eigen Amerikaanse economie.
De Amerikanen hadden de Tweede Wereldoorlog laten stoppen door het gooien van 2 atoombommen. Dit machtige nieuwe wapen was in alle andere landen onbekend. De Sovjet-Unie was het grootste land en wilde deze technologie (hoe je zo'n bom moest maken) ook weten. Daarom stuurde de Sovjet-Unie spionnen naar Amerika toe om te ontdekken hoe zo'n atoombom gemaakt moest worden. Toen de Russen weigerden Oost-Europa echt te verlaten, waren er veel spanningen tussen Amerika en de Sovjet-Unie. Het was een soort oorlog met woorden en zonder wapens.
Niet alleen de Russen waren schuldig aan de Koude Oorlog. De geheimen van de atoombom en het Marshall-plan zorgden voor verdere spanningen tussen de 2 grootste landen. Links: de atoombom wordt in het geheim getest in de Nevada woestijn in New-Mexico. Atoomproeven zijn nu verboden in veel landen vanwege de schade aan het milieu. Rechts: een poster over de Marshall-hulp aan West-Duitsland om de toenemende armoede tegen te gaan.
De lichtgele gebieden hadden een communistische regering die veel samenwerkten met de communisten in de Sovjet-Unie. Alle landen werden samen "Oostbloklanden" genoemd, omdat deze landen samen in Oost-Europa lagen en één groot communistisch blok vormden tegen het kapitalistische West-Europa.
Na de oorlog werd Duitsland verdeeld in 4 delen. Engeland, Frankrijk, Amerika en de Sovjet-Unie hielden een oogje in het zeil. Duitsland was in deze eeuw al 2 keer begonnen met een oorlog in Europa en dit mocht nooit meer gebeuren. De hoofdstad Berlijn lag in het gebied van de Russen, maar werd ook opgedeeld in een Amerikaans en een Russisch deel. Het rode gebied op het kaartje werd communistisch onder leiding van de Sovjet-Unie. Het land heette de DDR (Duitse Democratische Republiek) of OostDuitsland. De andere kleuren bij elkaar werd de BRD (Bondsrepubliek Duitsland) of West-Duitsland genoemd.
In Berlijn waren al snel problemen tussen Oost-Berlijn en West-Berlijn. Veel mensen uit Oost-Berlijn vluchtten naar West-Berlijn en het Russische gedeelte liep langzaam leeg. De Russen moesten hier iets tegen doen. Eerst probeerden de Russen ook West-Berlijn in te pikken. In 1948 maakten de Russen een blokkade. Ze zorgden ervoor dat er geen goederen uit West-Europa en Amerika in West-Berlijn aan kwamen. (Berlijn lag namelijk helemaal in Oost-Duitsland) Deze blokkade duurde bijna een jaar, maar Amerika gaf zich niet gewonnen. Steeds meer Oost-Duitsers vluchtten uit Oost-Duitsland. Er waren er nu al bijna 2 miljoen gevlucht. De leider van de Sovjet-Unie, Nikita Chroetsjov (spreek uit : kroetsjof), gaf in 1961 toestemming om dwars door de stad Berlijn een muur te bouwen. Deze muur moest ervoor zorgen, dat er geen inwoner kon vluchten uit Oost-Berlijn. Op 13 aug. 1961 werd begonnen met de bouw van de muur. Er werden 7 doorgangsposten in de muur gemaakt. De muur was 45 km en werd door de OostDuitse grenspolitie zwaar bewaakt. Er was prikkeldraad gebruikt en je kon als je in het oosten woonde, niet makkelijk bij de muur komen door mijnen. Toch probeerde een aantal mensen te ontsnappen. Men denkt dat er ongeveer 76 mensen werden doodgeschoten. Door de jaren heen werd de muur het symbool van de Koude Oorlog en de Duitse verdeeldheid. De muur was niet zo hoog, ongeveer 3 meter hoog. Omdat de muur plotseling gebouwd werd, was iedereen geschokt. Hoe kon een land zoiets doen ? Families konden elkaar niet meer zien door die muur. De muur werd later gezien als symbool (herkenningsteken) van de Koude Oorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie. Men wist in 1961 niet dat de muur pas in 1989 zou worden afgebroken ! Op deze foto zie je nog net een paar mensen vluchten naar WestBerlijn, terwijl de muur nog niet af is. Deze mensen hadden geluk.
In de jaren 70 namen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en Amerika langzaam af. Toen Gorbatsjov in de jaren 80 de leider werd van de Sovjet-Unie, durfden de mensen in Oost-Europa weer langzaam kritiek te geven. Gorbatsjov heeft er voor gezorgd dat beide delen van Duitsland in 1989 herenigd (opnieuw bij elkaar) konden komen. De Berlijnse muur was gevallen en daarmee was het duidelijk dat de oorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie definitief ten einde was.
In 1989 werd Duitsland weer 1 land. Hier 2 foto's van de juichende Duitsers. De Berlijnse muur staat nu niet meer in Berlijn. De meeste stukken zijn verkocht en een aantal delen staan in musea.
Toen de Berlijnse muur gebouwd werd, was de Koude Oorlog op z'n heetst. (1961) Er dreigde bijna weer een wereldoorlog, maar nu tussen de 2 grootste landen ter wereld. Maar niet alleen in Berlijn kwamen de 2 landen elkaar tegen.
Ook in Korea was er al van alles aan de hand geweest. Korea was na de Tweede Wereldoorlog verdeeld in 2 gebieden. Noord-Korea was communistisch en Zuid-Korea kapitalistisch. In 1950 viel Noord-Korea het zuiden aan. De Amerikanen steunden natuurlijk Zuid-Korea, omdat Amerika niet wilde dat het communisme zich nog verder uitbreidde. De oorlog duurde 3 jaar en leverde niets op voor beide landen. Noord-Korea werd gesteund door 2 andere communistische landen (China en de Sovjet-Unie) Na 3 jaar oorlog eindigde de strijd onbeslist. De Verenigde Naties (VN) had zich er ook mee bemoeit, maar zonder succes. Het land bleef verdeeld en hadden veel slachtoffers gekost. Je zou kunnen zeggen dat de Koreaoorlog een echte oorlog was tussen communisten en kapitalisten.
De Koude oorlog werd niet alleen "uitgevochten" met woorden, een muur en dreigementen... Er was ook een soort race gaande welk land de beste technologie en de beste wapens had. De Amerikanen hadden eerst een voorsprong met de atoombom, maar al snel hadden de Russen dit dodelijke wapen ook. Nu liep de wereld groot gevaar, want atoomwapens en kernwapens kunnen de hele aarde vernietigen ! De Russen hadden als eerste satellieten. In september 1957 ging de eerste Russische spionage satelliet de ruimte in. De Russen konden vanuit de ruimte goed zien waar de Amerikanen wapens hadden en waar ze mee bezig waren. De eerste satelliet heette de Spoetnik en die zie je hier. Na 1957 was er een soort wedstrijd wie als eerste land een mens de ruimte in kon sturen. De Amerikanen waren weer verrast toen in 1961 de Rus Joeri Gagarin als eerste mens in de ruimte was. De Russen hadden de Amerikanen opnieuw verslagen. Joeri Gagarin was een Russisch militair vlieger en op 12 april 1961 ging hij met een satelliet (de Wostok I) een heel rondje om de aarde. De gehele tocht duurde 1 uur en 48 minuten, waarvan 1 uur en 29 minuten voor het afleggen van de baan om de aarde, die als hoogste punt 327 km boven de aarde had. Hij vond in 1968 de dood bij een vliegtuigongeval. Toen de Amerikanen hoorden dat de Russen de techniekrace weer gewonnen hadden, beloofden ze als eerste land iemand op de maan te brengen.
In 1962 lukte het de Amerikanen ook om een mens de ruimte in te sturen. John Glenn was de eerste Amerikaan die rond de aarde vloog in de ruimte. In 1967 probeerden de Russen en de Amerikanen het in het geheim weer, maar dit keer mislukte er van alles. Zo kwam een Russische astronaut (iemand die in de ruimte is) om het leven toen zijn parachute niet open ging. Ook de Amerikaanse raket, de Apollo I, vloog in brand en 3 Amerikaanse astronauten kwamen om. In 1968 lukte het de Apollo 7 om 163 keer rond de aarde te vliegen. en de Apollo 8 vloog al rond de maan. Toen dit gelukt was, dachten de Amerikanen dat het nu wel zou lukken om een mens op de maan te krijgen. Dat werd geprobeerd op 16 juli 1969. 3 Amerikaanse astronauten zaten in de Apollo 11. De poging was live te zien op de tv. Ruim 1 miljard mensen keken er naar ! Het was misschien wel het mooiste moment uit deze eeuw. Het was een tocht van meer dan 300.000 km. De heen- en terugreis duurde 8 dagen en slaagde.
Neil Armstrong was de eerste mens die in 1969 op de maan stond. Hij was samen met Aldrin en Collins. Toen hij de eerste stap op de maan zette, zei hij : "Dit is een kleine stap voor mij, maar een grote voor de mensheid." Daarmee bedoelde hij dat het een enorme prestatie van de mensheid was om voet te zetten op een maan. Amerika had de race naar de maan gewonnen.
In 1962, dus 7 jaar eerder, was er bijna echt een Derde Wereldoorlog uitgebroken... 3 Jaar eerder was er in Cuba een nieuwe leider aan de macht gekomen. Die man heette Fidel Castro. Cuba werd nu communistisch en hadden goede contacten met de Sovjet-Unie.
Zoals je ziet ligt Cuba vlakbij Amerika. Het communisme was nu ineens gevaarlijk dichtbij de Verenigde Staten gekomen. De Amerikaanse president Kennedy was er helemaal niet blij mee. Amerika probeerde in het geheim Castro af te zetten. Stiekem werden Cubaanse mensen getraind in Amerika als soldaat om Castro aan te vallen. Kennedy beloofde de Cubaanse veroveraars te zullen helpen als ze het alleen niet konden. Op 17 april werd de geheime aanval op Cuba uitgevoerd. De aanval werd "operatie Varkensbaai" genoemd. De door Amerika getrainde opstandelingen kwamen met 1700 man aan wal. Maar de opstandelingen waren vooral doktoren, kunstenaars e.d. en ze waren kansloos tegen het Cubaanse leger o.l.v. (onder leiding van) Castro. Toen de aanval mislukte, dachten de opstandelingen dat ze gesteund zouden worden door Amerika. Dat had president Kennedy toch beloofd ! Maar er gebeurde niets.... President Kennedy was bang dat de wereld er achter zou komen dat de Amerikanen achter deze aanval zaten. Bovendien kon dit een oorlogsverklaring aan Rusland betekenen. Want Rusland steunde Castro. Een Derde Wereldoorlog dreigde nu ! Na 3 dagen had het leger van Castro de opstandelingen verslagen. Vele opstandelingen werden gevangen genomen. Zij vertelden dat Amerika hen had opgeleid tot soldaat ! Toen dit uit kwam, wist de hele wereld dat Amerika probeerde Castro af te zetten ! Castro werd nog populairder dan hij al was ! Hij had de Amerikanen een lesje geleerd ! Links zie je Fidel Castro, de leider van het communistisch geworden Cuba. Rechts zie je de leider van de Sovjet-Unie, Nikita Chroetsjov. De Sovjet-Unie beloofde Cuba te zullen helpen als Amerika nog eens zou aanvallen. Dat kon wel eens een wereldoorlog betekenen. In het geheim plaatsten de Russen op Cuba kernwapens. Deze kernwapens stond en dus maar een paar honderd km van Amerika en waren gericht op Amerikaanse steden. Er hoefde maar iets te gebeuren en het ging misschien fout.
In 1961 praatten de leiders van Amerika en de Sovjet-Unie met elkaar over de vele problemen. Hoewel dit een ontspannend gesprek lijkt, was dit het niet. Beide leiders wilden niets toegeven aan de ander en de problemen werden niet opgelost. Een jaar later, in oktober 1962, ontdekte Amerika uit geheime satellietfoto's dat er in Cuba kernraketten stonden gericht op Amerika. Toen ze de foto's goed bekeken, zagen ze dat het aanvalsraketten waren ! Was Cuba misschien van plan om samen met Rusland Amerika aan te vallen ? Of was Castro bang dat Amerika hem nog een keer zou proberen af te zetten ? President Kennedy had er weer een probleem bij ! Wat moest hij doen ? Moest hij de raketbasis gewoon bombarderen ? Zou er dan een Derde Wereldoorlog uitbreken ? De spanning was enorm. Al snel bleken de raketten van de Russen te zijn. De wereld stond inderdaad aan de rand van een wereldoorlog ! Ook ontdekte Kennedy dat de raketten gebracht werden met Russische schepen. Nu had hij (samen met zijn adviseurs) een beter idee. Hij legde zijn Amerikaanse schepen voor de kust van Cuba, zodat er geen enkel Russisch schip met wapens meer door kon. We noemen een blokkade van schepen ook wel een quarantaine (Spreek uit: kwarantene) Zo konden de schepen allemaal gecontroleerd worden door de Amerikanen. De scheepsblokkade van de Amerikanen was een flinke gok. Wat zouden de Russische schepen doen ? Zouden ze gewoon doorvaren of schieten ? Zonder dat de wereld het wist, was er bijna een Derde Wereldoorlog. Pas op het laatste nippertje, 9 dagen later, draaiden de Russische schepen weer om. Kennedy had het blufpokerspelletje gewonnen ! Hij eiste nu, dat alle raketten op Cuba binnen een paar dagen weg moesten zijn. En op de dertiende dag in de "Cuba - Crisis" maakten Amerika en Rusland een afspraak met elkaar: Alle raketten op Cuba gingen weg, als Amerika beloofde om Cuba niet binnen te vallen.
Na deze crisis raakte Amerika opnieuw betrokken in een oorlog tussen het kapitalisme en het communisme. Vietnam was voor de Tweede Wereldoorlog een kolonie van Frankrijk. Na de oorlog werd Vietnam verdeeld in 2 landen. Noord-Vietnam (communistisch) en Zuid-Vietnam (niet communistisch) Noord-Vietnam werd gesteund door de Sovjet-Unie en China. In 1959 begon er een oorlog tussen Noord-Vietnam en Zuid-Vietnam. De Amerikanen hielpen de mensen in Zuid-Vietnam. President Kennedy stuurde 550.000 soldaten er naar toe. Ook zette hij chemische wapens in (zoals gasbommen) Toen de oorlog erg lang duurde, gooide Amerika in 1 jaar meer bommen op NoordVietnam dan in de hele Tweede Wereldoorlog ! Op de Amerikaanse televisie werd verteld dat de Amerikanen veel sterker waren en de oorlog bijna voorbij was. Maar de Amerikanen vergisten zich behoorlijk....
De Noord-Vietnamezen waren sterker dan gedacht. Ze verscholen zich vaak in dichtbegroeide bossen, zodat er man-tegen-man-gevechten moesten komen. De Amerikanen waren hierop niet goed voorbereid. Ook zaten er communisten in Zuid-Vietnam. In het geheim heette die groep de "Vietcong". Het was dus erg moeilijk voor de Amerikanen. Je kon aan iemands gezicht niet zien of iemand nou voor of tegen de Amerikanen was. Iedere dag werden er 200 Amerikanen gedood. Veel Amerikanen hadden helemaal geen zin in om te vechten in zo'n ver land. Studenten en getrouwde mannen hoefden niet in het Amerikaanse leger. Zij protesteerden tegen deze "zinloze" oorlog aan de andere kant van de wereld. De ontevredenheid in Amerika was ook te danken aan de tv. De Vietnamoorlog was soms "live" te zien op de Amerikaanse tv. Alle mensen konden zien welke verschrikkelijke dingen er gebeurden. het was een guerrilla-oorlog. (Een oorlog in de jungle tegen een onzichtbare vijand.) In 1968 werd Zuid-Vietnam plotseling opnieuw aangevallen. Dat gebeurde op een feestdag, het Chinese nieuwjaar (Tet). We noemen die aanval daarom het "Tet-offensief" Het zuiden werd nu aangevallen, terwijl de Amerikanen juist vertelden dat de oorlog bijna gewonnen was ! In het begin stonden veel Amerikanen achter de oorlog, maar nu veranderden de mensen hun gedachten. 10 Miljoen Amerikanen zagen op de tv het Tet-offensief. 70.000 Vietcongsoldaten vielen die nacht 36 steden, 44 kleine steden en 64 dorpen aan. Het hoofddoel van de aanval was de Zuid Vietnamese hoofdstad, Saigon. President Lyndon Johnson, die president geworden was nadat Kennedy vermoord was, was geschokt. Zijn eigen volk steunde hem niet meer in zijn oorlog tegen de communisten. Daarom stelde de president zich niet meer herkiesbaar en ging hij praten over vrede met de Noord Vietnamezen. Nixon werd nu president van Amerika. In 1973 haalde deze president alle Amerikaanse soldaten terug naar huis. In 1975 gaf Zuid-Vietnam zich over en een jaar later werd Vietnam weer 1 land. Bijna 3 miljoen mensen waren gestorven, waaronder 55.000 Amerikanen.
Bron: “Geschiedenis voor Kinderen” door Ricardo Driedijk Deze website bestaat inmiddels niet meer. De tekst en afbeeldingen zijn met toestemming integraal overgenomen.
