Als woorden snoepjes waren

Jaargang 21 • nr. 3 • juli - augustus - september 2011

Als woorden snoepjes waren BiblioWaas Poëzieproject

Archeologische vondsten in Vrasene Rik Daelman, nieuwe voorzitter Interwaas

België-Belgique P.B. - PP 91O0 Sint-Niklaas Driekoningen 3/5022 Driemaandelijks tijdschrift, P206173 V.U.: Rik Daelman, voorzitter Interwaas, p.a. Lamstraat 113, 9100 Sint-Niklaas

Een tijdschrift van

Edito - Om van te snoepen Als woorden snoepjes waren … dan was dit editoriaal een blanco blad. Maar zo gemakkelijk kom ik er niet van af, ook niet in een regio die het adjectief ‘Soet’ hoog in het vaandel draagt. Woorden om van te snoepen, het is maar één element van wat de hedendaagse bib ons biedt. Blader even door dit nummer en u zal aan de hand van korte getuigenissen merken wat de bib vandaag allemaal betekent. In tijden van een overvloed aan informatie is het de taak van de bib om de burger multimediaal houvast te bieden. Een taak die de Wase bibliotheken ten volle opnemen, hierin ondersteund door de regionale samenwerking BiblioWaas. Najaar. Dus wordt er al aan volgend jaar gedacht met de opmaak van een programma en de begroting voor 2012. Dit document wordt – na bespreking in het Directiecomité en de Raad van Bestuur – voorgelegd aan de Algemene Vergadering van eind november. Zonder op de besluitvorming vooruit te willen lopen, is het goed om te wijzen op enkele belangrijke punten. Bij het begin van deze gemeentelijke legislatuur werd een strategisch plan voor de periode 2007 – 2012 goedgekeurd. Het strategisch plan legt de krachtlijnen vast voor de werking van Interwaas en biedt meteen ook een toetsingskader voor de jaarlijkse actieplannen en het daaraan gekoppelde jaarlijkse budget. In 2012 loopt het eerste strategisch plan op zijn einde en is een evaluatie aan de orde: welke acties en werkdomeinen zijn de afgelopen jaren onvoldoende aan bod gekomen in onze werking en waar moeten we het komende jaar een extra tandje bijsteken? Voor de legislatuur 2013 – 2018 moet er een nieuw strategisch plan gemaakt worden. Het is goed om dit ten gronde voor te bereiden en alle elementen van de intergemeentelijke samenwerking in het Waasland mee af te wegen. Het Witboek van de Vlaamse regering kan hiervoor een inspiratiebron zijn. En verder staan er mogelijk grote investeringen of aankopen op stapel. Eén van die dossiers is het militair domein Westakkers, dat eind dit jaar door de militairen verlaten wordt. In overleg met de stad en het Vlaamse Gewest worden de mogelijkheden en de haalbaarheid ervan onderzocht. Het zijn en blijven boeiende tijden … Dat vindt ook onze voorzitter. Rik Daelman is inmiddels drie maanden voorzitter van Interwaas. In dit nummer leert u hem en zijn visie op de Wase samenwerking beter kennen. Veel leesplezier.

et juiste …vond ik h mijn r o o v geluid rk. e rw e e d u afst

erhouven, 21

Benjamin V

jaar

BiblioWaas Poëzieproject In september ging het BiblioWaas Poëzieproject ‘Als woorden snoepjes waren’ van start in 110 klassen van het vierde leerjaar basisonderwijs in het Waasland. Het initiatief wil kinderen vaker in aanraking laten komen met (kinder)poëzie. De deelnemende leerkrachten ontvingen een gedichtenkalender waarmee ze gedurende tien weken telkens één gedicht aan bod kunnen laten komen in de klas. In december kiezen de kinderen dan hun favoriete top 3. Een optelsom over alle Wase bibliotheken heen resulteert in het mooiste gedicht, dat omstreeks gedichtendag, op 26 januari 2012, wordt bekendgemaakt in de bibliotheken tijdens een veertiendaagse poëtische voorstellingenreeks met Karin Jacobs, actrice en moeder van Jelle en Clara Cleymans.

Dankzij de bib… … blijf ik bij, ook zonder tv of krantenabonnement. … studeer ik zonder afgeleid te worden. … kan ik in alle rust Nederlands leren. De Bibliotheekweek 2011, van 15 tot 23 oktober 2011, zet de veelzijdigheid van de bib in de verf, vanuit het standpunt van de gebruiker. Heel wat bibliotheken verzamelen getuigenissen van mensen over wat zij te danken hebben aan de bib. In alle bibliotheken gaan leuke activiteiten door (bibontbijt, babbelbox of cupcakewedstrijd), vooral in het verwenweekend van 15 en 16 oktober. Meer informatie is te vinden in elke openbare bibliotheek. www.bibliotheek.be

Lezingenreeks Buitenbeentjes Vanaf oktober organiseert BiblioWaas voor de vijfde keer een reeks lezingen met eigenzinnige sprekers onder de naam Buitenbeentjes. Dit jaar is het centrale thema ‘Levenskunst’. Op het programma staat o.a. Hendrik Cammu, de televisiedokter uit De laatste show. De toegang is gratis. Reserveren in de bibliotheek is wel noodzakelijk. Meer informatie in de folder Buitenbeentjes, ingesloten bij deze InfoWaas. www.interwaas.be/werkdomeinen/bibliotheken-bibliowaas/ buitenbeentjes2011 DE BIBLIOTHEEKWEEK ...vond ik m’n lief en 10000 boeken. 15 TOT 23 OKTOBER 2011 Wat heb jij te danken aan de Bib? Vertel het tijdens de Bibliotheekweek.

Infowaas

•

jaargang 21 nr.3

2|3

Rik Daelman ondernemer, burgemeester en voorzitter Interwaas

Hij is 10 jaar burgemeester van Waasmunster en leidt sinds 1983 Trapaca Papier, een agentschap van buitenlandse papierfabrieken. De agenda van Rik Daelman is goed gevuld. Toch heeft hij niet echt getwijfeld toen de vraag kwam om voorzitter van Interwaas te worden. ‘Ik heb er wel een nachtje over geslapen. Als ik iets doe, wil ik het goed doen. Ik wil me honderd procent kunnen inzetten.’

Interwaas is geen onbekend terrein. U was al lid van het Directiecomité. Het is inderdaad een leuk weerzien. Het doet deugd te zien dat een aantal leden zich nog altijd blijven inzetten, maar dat er ook nieuw bloed bijgekomen is. Ik wil de opgebouwde expertise koppelen aan die nieuwe inzichten. Zo behouden we een frisse kijk.

U volgt Freddy Willockx (SP.A) op, ex-burgemeester van Sint-Niklaas en minister van staat. Voelt u extra druk? Nee, ik zal mijn eigen accenten proberen te leggen. Uiteindelijk bepaalt het Directiecomité de koers van Interwaas. De doelstellingen van het strategisch plan zitten op het goede spoor. Dat Contract met het Waasland is een sterke basis om op verder te werken.

“Interwaas is een mooi voorbeeld van overleg tussen de gemeenten”

TELEX

Als Open VLD’er heb ik natuurlijk mijn eigen ideeën en als ondernemer ligt ook de privésector me na aan het hart. Ik ben geen doorgewinterde politicus zoals Willockx, maar we zijn wel oude bekenden. We zagen elkaar regelmatig op de bijeenkomsten van de Wase burgemeesters. Uiteraard hebben we een andere politieke kleur, maar ik denk dat we het allebei opnemen voor de belangen en de welvaart van het Waasland.

Ik was wel aangenaam verrast toen ze me vroegen om voorzitter te worden. Interwaas vergeet ook duidelijk zijn kleinste gemeente niet. Het is een uitdaging die ik graag wil aangaan.

U bent ondernemer en burgemeester van Waasmunster. Is dat te combineren met het voorzitterschap? Ik hoop het (lacht). Nee, sommige burgemeesters combineren hun ambt wel met een parlementair mandaat. En als zelfstandig ondernemer kan ik vrij mijn agenda bepalen. Ik zie dan ook geen enkel probleem. Meer nog, de functies kunnen elkaar aanvullen. Vanuit mijn achtergrond in de papierbranche heb ik bijvoorbeeld oog voor lay-out en vormgeving. De naamsverandering en de nieuwe huisstijl die Interwaas een tweetal jaar geleden

Op zondag 2 oktober kun je gratis het stadsvernieuwingsproject Hoedhaar in Lokeren bezoeken in het kader van Open Bedrijvendag. www.interwaas.be

doorgevoerd heeft, vind ik zeer geslaagd. Het visualiseert waar het intergemeentelijk samenwerkingsverband voor staat: samenwerking tussen de Wase gemeenten. Interwaas blijf een mooi voorbeeld van overleg.

“Door samen te werken kunnen we de belangen van het Waasland beter verdedigen” Wat zijn voor u de grootste voordelen van een intergemeentelijk samenwerkingsverband? Dat we de belangen van het Waasland beter kunnen verdedigen. Door samen te werken hebben we meer slagkracht, zeker in belangrijke dossiers. Neem nu de havenuitbreiding. Die gebeurt vooral op Waas grondgebied. Omdat de haven zorgt voor tewerkstelling en welvaart in onze regio, moet Interwaas een belangrijke gesprekspartner zijn in de discussies over de havenuitbreiding, zeker in die over de ontwikkeling van een Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan. Ook mobiliteit is zo’n cruciaal thema. Het verkeer is vaak een bron van ergernis. Door de krachten te bundelen kunnen we meer druk uitoefenen bij hogere instanties. Interwaas kon bijvoorbeeld de besluitvorming van de Vlaamse regering beïnvloeden in het kader van het Masterplan Antwerpen en de Oosterweelverbinding. Interwaas kan dus wel degelijk een verschil maken en soms zelfs een grote impact hebben. Als voorzitter zal ik me inzetten om de broodnodige inspraak en betrokkenheid te blijven garanderen.

Wie is Rik Daelman? • • • • • •

sinds 1983: ondernemer, als fabrieksagent in de papier- en kartonbranche 1995: stapt in de politiek 1995-2000 : lid Directiecomité Interwaas 1995-2000: eerste schepen Waasmunster 2001 – heden: burgemeester Waasmunster 2011: voorzitter Interwaas

ijd de …heb ik alt k in huis e juiste muzi gasessies. o y n voor mij ar

euster, 43 ja

Hervé De C

Infowaas

•

jaargang 21 nr.3

4|5

Archeologische vondsten in Vrasene Thierry Van Neste en Jean-Pierre Van Roeyen

IJzertijd De kans dat er interessante sporen aangetroffen zouden worden in het onderzoeksgebied was groot. In 1985 kwam M. Gysseling, op basis van taalkundig onderzoek, immers tot de theorie dat de naam ‘Vrasene’ een oorsprong zou hebben in de periode vóór de 2e eeuw v.C. Bij het aanleggen van de Sleutelhoflaan – ten oosten van de zone – werden al in 1963 enkele scherven gevonden. Die konden gedateerd worden in de ijzertijd, de periode tussen 800 v.C en 50 n.C. Ook het onderzoek van de HeiligKruiskerk in 1979-1980 leverde interessante informatie op. Hoewel de oudste herkenbare fase van de kerk zelf pas uit de 12e eeuw stamt, werden veel oudere vondsten aangetroffen. De meeste van die artefacten konden in de late ijzertijd (± 450 v.C. – 50 n.C.) geplaatst worden. Andere materialen leken te verwijzen naar Gallo-Romeinse bewoning in de omgeving.

Proefsleuvenonderzoek (archieffoto)

Interwaas wil aan de Daalstraat in Vrasene een nieuwe woonzone ontwikkelen. Naar aanleiding daarvan voerde de Archeologische Dienst Waasland (ADW) alvast een verkennend onderzoek uit. Hierbij werden sporen teruggevonden die erop wijzen dat de zone tussen de Daalstraat, Sleutelhoflaan, Kerkstraat en Vrasenebeek vroeger gebruikt werd als begraafplaats en woonplaats.

TELEX

Bij grotere ruimtelijke ontwikkelingen worden de terreinen vooraf gecontroleerd op de eventuele aanwezigheid van archeologische sporen, ook in het Waasland. De regio kent immers een lange bewoningsgeschiedenis waarvan zowat overal resten teruggevonden kunnen worden. De sporen vormen als het ware het geheugen van het landschap en vertellen ons hoe en wanneer onze voorouders leefden op de plaats waar binnenkort nieuwe woningen gebouwd worden.

Gedurende de middeleeuwen vonden er enkele veranderingen plaats in de nabije omgeving van het gebied. Ten vroegste vanaf het midden van de 11de eeuw werd de Brugstraat aangelegd. Omstreeks het midden van de 12de eeuw volgde de bouw van de Heilig-Kruiskerk. In de 17e eeuw werd een deel van de vallei van de Vrasenebeek opgevuld. Iets later kwam er bovenop die vulling een weg: de Kerkstraat.

Paalsporen In juli en augustus voerde de ADW een verkennend onderzoek uit. Systematisch gespreide proefsleuven geven een inzicht in het archeologische belang van het terrein. Bij het onderzoek werden verschillende paalkuilen uit de ijzertijd aangetroffen. Die zijn herkenbaar als verkleuringen in de bodem en verwijzen naar plaatsen waar vroeger palen in de bodem gestaan hebben. Soms is het mogelijk om gebouwplattegronden te herkennen op basis van de positie van verschillende paalkuilen samen. Omdat het onderzoek in deze fase beperkt bleef tot proefsleuven, zijn op de site tot nog toe geen gebouwen herkend uit de ijzertijd. De paalsporen wijzen er wel op dat er tijdens die periode al activiteit was binnen het gebied. Of het gaat om bewoning moet verder onderzoek uitwijzen.

Tom Houtman volgt Carolien Van Loon op als Projectcoördinator Mercator 2012.

Houtskoolpakket in de Gallo-Romeinse brandrestengraven (50-275 na Chr.)

Crematiegraven Uit de Gallo-Romeinse periode (50 - 275 n.C.) zijn een achttal brandrestengraven gevonden. In de Romeinse tijd had men immers de gewoonte om de overledene te cremeren op een brandstapel. De resten werden nadien in een kuil gedeponeerd. Op de brandstapel werden regelmatig enkele giften meegegeven met de overledene. Dat was meestal aardewerk, maar ook fibulae (mantelspelden) of andere gebruiksvoorwerpen komen voor. In de brandrestengraven te Vrasene werd tot nu toe enkel verbrand aardewerk gevonden. De acht graven maken vermoedelijk deel uit van een omvangrijker grafveld, dat wellicht op korte afstand van de nederzetting lag. Toch werden er in de proefsleuven nog geen duidelijke sporen van bewoning aangetroffen. Na de Romeinse tijd werd het gebied voor een hele tijd verlaten. De eerstvolgende sporen kunnen pas gedateerd worden in de middeleeuwen (12e – 13e eeuw). Verschillende paalsporen maken duidelijk deel uit van een gebouwplattegrond. Het gebouw is nog niet volledig blootgelegd, waardoor de precieze functie momenteel nog niet gekend is.

In memoriam Rudiger Van Hove In augustus overleed Rudiger Van Hove (19522011), directeur van de Archeologische Dienst Waasland (ADW). Rudi was een gedreven en uiterst nauwgezet veldarcheoloog. Hij bouwde de ADW uit tot de eerste intergemeentelijke archeologische dienst, die later als voorbeeld zou gelden voor de oprichting van gelijkaardige organen in Vlaanderen. Onder zijn leiding werden in het Waasland heel wat belangrijke opgravingen uitgevoerd. Hij lag aan de basis van de professionalisering van de archeologische erfgoedzorg in het Waasland.

Archeologische waarde Het proefsleuvenonderzoek toont aan dat het terrein een belangrijke archeologische waarde heeft. Heel wat vragen blijven echter onbeantwoord. Was er bewoning tijdens de ijzertijd of de Gallo-Romeinse periode? Hoeveel graven zijn er nog te vinden? Hoe zag het middeleeuwse gebouw eruit en wat was de functie ervan? Een verder vlakdekkend archeologisch onderzoek zal hopelijk antwoord kunnen geven. Na de opgraving kan het terrein dan voor bewoning worden ingericht.

Infowaas

•

jaargang 21 nr.3

6|7

Kort nieuws Meer uitgebreid nieuws vindt u op www.interwaas.be Prijsuitreiking essaywedstrijd Wase Identiteit!?

Workshop auteursrecht

Eerder dit jaar maakte de Erfgoedcel Waasland al de vier winnaars bekend van de essaywedstrijd ‘Wase Identiteit!?’. Op zaterdag 26 november worden in het stadhuis van SintNiklaas de prijzen uitgereikt. Jurylid Leen Huet verzorgt een gelegenheidspresentatie en Alain Debbaut stelt de editie 2011 voor van de “Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas”, waarin de winnende teksten gebundeld worden. De voorstelling en receptie vinden plaats van 14 tot 16 uur in de Ontvangstzaal van het stadhuis.

Op 24 juni 2011 organiseerde de Erfgoedcel Waasland een opleiding over de toepassing van het auteursrecht. Dirk Vervenne, medewerker van de juridische dienst van SABAM, verzorgde de workshop en beantwoordde o.a. vragen over de privacywetgeving en het online gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken.

Maand van de Energiebesparing Oktober is de Maand van de Energiebesparing. Ook Interwaas draagt zijn steentje bij om woningen energiezuinig te maken. Sinds vorig jaar kunnen inwoners van het Waasland tegen een zeer lage interestvoet een lening van maximaal 10.000 euro afsluiten om energiebesparende investeringen aan hun woning te doen. Tot nu toe zijn er 158 aanvragen voor een goedkope energielening. De plaatsing van dubbele beglazing (39.1%), condensatieketels (23.1%) en dakisolatie (15.5%) zijn de meest voorkomende werken, gevolgd door de plaatsing van warmteregeling op centrale verwarming, muurisolatie, zonneboilers en vloerisolatie. Van de 158 aanvraagdossiers zijn er 17 doelgroepdossiers (10.8%). Deze kredietnemers worden extra opgevolgd en krijgen begeleiding bij het aanvragen van premies.

Wase water In 2012 zetten de Erfgoedcel Waasland en haar partners het leven op en rond het ‘Wase water’ in de kijker aan de hand van oude foto’s en documenten die op de Erfgoedbank Waasland doorbladerd kunnen worden. Omdat veel mooi materiaal soms in dozen op zolder belandt, roept de Erfgoedcel alle Waaslanders op om eens te snuisteren in hun eigen collectie. Heb je oude foto’s, documenten, kaarten of ander materiaal liggen rond de overstromingen, het polderleven of de beroepen op en rond het water? En wil je die delen op de website van de Erfgoedbank? Neem dan zeker contact op met [email protected].

www.interwaas.be/projecten/energieleningen

Groepsaankoop apparatuur energiemonitoring In 2010 bood Interwaas in samenwerking met de POM Oost-Vlaanderen een gratis opleiding aan over de Europese norm voor energiemanagement EN 16001. Dit jaar wil Interwaas energiebesparing in de praktijk aanpakken. Een eerste stap is inzicht krijgen in de besparingspotentie en dit op basis van een analyse van het reële verbruik. Om de initiële kosten voor de aankoop van monitoringsapparatuur te beperken, bieden de POM en Interwaas aan Wase bedrijven en openbare besturen de kans om in te stappen in een gezamenlijk inkoopproces. Voor de deelnemers aan het project willen ze op een gestructureerde wijze komen tot een groepsaankoop van meet- en registratieapparatuur, inclusief de installatie hiervan. Hierdoor kunnen financiële schaalvoordelen verkregen worden. Bovendien kan de ervaringsuitwisseling en onderlinge ondersteuning van de bedrijven een meerwaarde zijn. Het project wordt begeleid door de energie-experten van Grontmij. Een infosessie vindt plaats op dinsdag 25 oktober om 14 uur in de kantoren van Interwaas. De deelname is gratis. Voor meer informatie en inschrijving: [email protected] of tel. 03 780 52 07 Het project wordt gefinancierd dankzij het project Answer, een onderdeel van het Europese Interreg IVB programma.

Interwaas is het samenwerkingsverband voor streekontwikkeling van de Wase steden en gemeenten Beveren, Kruibeke, Lokeren, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Stekene, Temse en Waasmunster.

Intergemeentelijk Samenwerkingsverband van het Land van Waas Lamstraat 113 Tel. + 32 (0)3/780 52 00 [email protected] www.erfgoedcelwaasland.be

• • • •

9100-Sint-Niklaas Fax. + 32 (0)3/780 52 09 www.interwaas.be www.waaserfgoed.be

Vormgeving en realisatie: Graffito