2

JAARVERSLAG 2007

Boek.be Te Boelaerlei 37, 2140 Borgerhout Tel: 03 230 89 23 E-mail: [email protected] ISBN: 9789077165188 Depot: D/2008/0125/2 Foto’s: Stefan Dewickere, Kris Vervaeke, Luc Tessens, Patricia De Laet en Geert Joris. Met dank aan Zaza voor de toestemming voor het gebruik van zijn schilderijen als achtergrond bij de personeelsfoto’s.

Jaarverslag 2007 Woord vooraf 1. Boek.be 1.1 1.2 1.3 1.4

7 9

Algemene werking De operationele structuur Financieel verslag Activiteiten van Boek.be

2. Het Kenniscentrum

19

2.1 Strategische doelstellingen 2.2 Juridische en bedrijfseconomische dienstverlening & advies 2.3. Opleiding 2.4 Onderzoek en Innovatie 2.5 Informatieoverdracht en standpuntbepalingen

3. IT-platformen ten behoeve van het boekenvak 3.1 3.2 3.3 3.4

Strategische doelstellingen Website Boekenbank Boekenbrief Boekencast

4. Promotie, communicatie & evenementen 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9

29

Strategische doelstellingen Herman de Coninckprijzen Acties n.a.v. Jeugdboekenweek Literaire Lente & Zogezegd in Gent Doe Mei maar een Doeboek Zomer van het Spannende Boek Debuutprijs De Boekenbeurs Communicatie

5. De Vlaamse Uitgevers Vereniging 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8

25

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur Omzetenquête Activiteiten Internationale beurzen Lobbywerk & bemiddeling Dienstverlening Thema’s voor de toekomst

41

6. RUIT 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

49

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur Financieel overzicht Belangrijkste thema’s en ontwikkelingen Aandachtspunten en projecten voor 2008

7. De Verenigde Boekenimporteurs

55

7.1. Strategische doelstellingen 7.2 Samenstelling en werking bestuur 7.3. De VBI studienamiddag

8 De Vlaamse Boekverkopersbond 8.1 8.2. 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur 2007 Boekhandels komen, gaan, veranderen Lobbywerk & bemiddeling Activiteiten De politiek en de boekhandel VBB internationaal

9. Boekenbank 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6

59

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur Boekenbank in cijfers Belangrijkste ontwikkelingen Financies Toekomstplannen

69

JOS GEYSELS, VOORZITTER BOEK.BE

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Dat Boek.be erin geslaagd is om eindelijk de officiële cijfers te verzamelen van de boekenverkoop in Vlaanderen is een serieuze stap vooruit in de professionalisering van de sector. Als bovendien ook blijkt uit die cijfers dat het met die “ontlezing” nogal meevalt, dan kan hieruit de nodige stimulans gevonden worden om in het boekenvak schroomvol de kwaliteit te blijven nastreven. Beste boek?

“Kalme chaos” van Sandro Veronesi. In tijden van vlugen vluchtigheid besluiten even halt te houden en de hersenen aan het werk te zetten lijkt effectiever en efficiënter te werken dan het permanent achterna hollen van de actualiteit. Dit schitterende boek kan je daarbij een heel eind verder helpen. Zitten en lezen dus!

WOORD VOORAF Het boek op de eerste pagina van de kranten. Met goed nieuws! Het gebeurde eind april 2008. Boek.be liet door het onderzoeksbureau TNS Media een marktonderzoek uitvoeren om een betrouwbaar inzicht te krijgen in de Vlaamse boekenmarkt, op basis van de verkoopcijfers van uitgevers en distributeurs. Uit het onderzoek bleek dat, vergeleken met het jaar 2006, er in 2007 zes procent meer boeken verkocht werden, samen goed voor een omzetstijging van 8 procent. De boekenmarkt realiseerde zo een totale jaaromzet van bijna 134 miljoen euro. De bekendmaking van deze cijfers was een primeur en een mijlpaal in de geschiedenis van Boek.be. Voortaan beschikt Vlaanderen over officiële statistieken wat het boek betreft. En ook dat is goed nieuws. Maar dat is maar mogelijk door de toenemende professionalisering die zich in de sector en ook in Boek.be verder zet. Er wordt minder gezeurd maar des te meer assertief gewerkt. Er wordt minder defensief gereageerd maar meer offensief geanticipeerd. Opvallend in 2007 was dat er meer beweging in de sector zat dan in het formatieberaad. De interventies van Jeroen Brouwers en de Vlaams Auteursvereniging verduidelijkten dat auteurs niet alleen hun boeken moeten verkopen maar ook hun rechten moeten kunnen laten gelden. Als het gaat over cultuurprijzen, over leenrecht, over hun vertegenwoordiging in organen als Reprobel. De nieuwe start van de Literaire Lente - Zogezegd in Gent - was een groot succes, en ook de Boekenbeurs bleef het goed doen. Er waren geen dramatische faillissementen of grootschalige fusies, wél meer aandacht voor digitalisering en innovatie. Er verdwenen, spijtig genoeg, boekhandels maar er kwamen er gelukkig ook bij. Vanuit Boek.be werd overlegd met verschillende ministers op de verschillende beleidsniveaus om te benadrukken dat de boekensector in het beleid niet alleen de culturele maar ook de economische plaats moet krijgen die ze verdient. Cultuur in de economie brengen hoeft niet tegengesteld zijn aan het streven om de economische waarde van een cultuurproduct juist in te schatten en haar toegevoegde waarde te honoreren. Koken kost geld ook al werden er verleden jaar honderdduizenden kookboeken verkocht. Er werd in 2007 ook meer samengewerkt. Terecht. “De sector verliest zijn koudwatervrees,” zoals Geert Joris het uitdrukte. In maart 2007 startte het boekenoverleg waar alle verenigingen uit de sector elkaar ontmoeten. Het formuleerde een gezamenlijk memorandum voor de nieuwe federale regering uit te schrijven met als prioriteiten: de uitvoering van het leenrecht, de noodzaak van een gereglementeerde boekenprijs, het fiscaal statuut van de schrijvende kunstenaar en de trekkingsrechten van de auteur. Samenwerking die loont, zeker als we zien dat het fiscaal statuut van de auteur nu in de Senaat wordt besproken. Binnen deze beweging in de sector speelt Boek.be als professionele organisatie van het boekenvak een essentiële rol. In het recente verleden werd beslist om Boek.be niet te consolideren als ‘organisator van de Boekenbeurs’ maar om de organisatie te laten uitgroeien tot een volwaardige beroepsorganisatie. De werking zou voortaan steunen op drie pijlers: Boekenbank & IT, Promotie, communicatie & evenementen en een Kenniscentrum. Drie pijlers die beantwoorden aan drie behoeften van de sector en dus drie belangrijke functies van Boek.be: dienstverlening aan de leden, expertise-ontwikkeling en deskundigheidbevordering, en maatschappelijke herkenbaarheid. Die beslissing wordt nu meer en meer gehonoreerd. Dat blijkt in elk geval uit dit jaarverslag. Wij zijn er nog niet . En alles kan beter. Zoals de interne communicatie met de leden. Zoals de financiële ondersteuning vanuit de overheid voor ons Kenniscentrum. Maar we zijn al een eind gevorderd. En er is geen weg terug. Jos Geysels Voorzitter Boek.be

1. BOEK.BE

GEERT JORIS, directeur boek.be

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Dat we er in 2007 in geslaagd zijn via evenementen een aantal van onze promotieactiviteiten meer te verdiepen en beter onder de aandacht te brengen met een betere verkoop als gevolg, vind ik een aangename vaststelling. Dat betekent ook dat er nog mogelijkheden zijn voor bestaande en nieuwe acties. Beste boek?

Ik was het afgelopen jaar het meest verrast door het boek “Beatland” van Frank Albers. Hij weet op zijn typische manier een verhaal te vertellen dat een combinatie is van literatuurgeschiedenis en -wetenschap en dat tege­lijk ook een reisverhaal en gedeeltelijk autobio­ grafisch is. Een intelligent boek dat leest als een trein.

10

BOEK.BE

1.1 ALGEMENE WERKING

Dagelijks Bestuur

Missie

Het Dagelijks Bestuur stuurt de operationele werking aan en komt maandelijks samen.

Boek.be is de confederatie van de Vlaamse Boekverkopers­ bond (VBB), de Verenigde Boekenimporteurs (VBI) en de Vlaamse Uitgeversvereniging (VUV), en treedt op als de over­koepelende belangenvereniging van het Vlaamse boeken­vak. In 2007 telde de confederatie 443 leden. Alle verenigingen zijn sinds 2006 samen gehuisvest in het Huis van het Boek in Borgerhout.

Het Dagelijks Bestuur van Boek.be bestond in 2007 uit: • Jos Geysels (voorzitter Raad van Bestuur) • Geert Joris (gedelegeerd bestuurder van Boek.be) • Jacques Germonprez (directeur VUV) • Luc Tessens (gedelegeerd bestuurder VBB) • Marc Grossen (gedelegeerd bestuurder van de VBI) • Jef Maes (projectleider van Boekenbank)

De kerntaak van Boek.be is het bevorderen van het Vlaamse boekenvak en het boek in Vlaanderen door middel van inhoudelijke en logistieke steun aan de ledenverenigingen en door het opzetten van collectieve promotieacties. Van de totale verkoop van nieuwe boeken in Vlaanderen vertegenwoordigt Boek.be zo’n 90% van de markt, en dit zowel aan producenten- als aan verkoopszijde.

Algemene Vergadering In de Algemene Vergadering van Boek.be zetelen 27 stemgerechtigde leden uit 18 bedrijven, afgevaardigd uit de Raden van Bestuur van de ledenverenigingen VUV, VBI en VBB: 12 uitgevers, 6 importeurs en 9 boekverkopers. De verhouding 1 verkoper op 2 producenten wordt hiermee gerespecteerd. Algemene vergadering Boek.be 12 Raad van bestuur VUV GEWU

6 Raad van bestuur VBI

9 Raad van bestuur VBB

GAU

De Algemene Vergadering kwam samen op 29 mei 2007.

Raad van Bestuur De Algemene Vergadering van 29 mei 2007 benoemde de volgende leden voor de Raad van Bestuur: • Nancy Derboven en Patrick Hermans namens GEWU-VUV, en Eric Willems en Rudy Vanschoonbeek namens GAUVUV • René Van Loon en Chris Boudewijns namens VBI • Koen De Meester, Rita Lissens en Iris Van Germeersch namens VBB. • Jos Geysels en Jos Vlaminckx (externe bestuurders) behouden hun functies van resp. voorzitter en penning­ meester. • Geert Joris, gedelegeerd bestuurder (algemeen directeur Boek.be; zonder stemrecht) De Raad van Bestuur van Boek.be komt vier keer per jaar samen. Door haar samenstelling besturen de leden in de eerste plaats vanuit hun positie als afgevaardigden van een van de verenigingen. Op de bestuursvergadering van 30 maart 2007 keurde de Raad van Bestuur het nieuwe huishoudelijk reglement van Boek.be goed. Dit reglement is een aanvulling op de nieuwe statuten die reeds eerder werden aangenomen.

Werkgroepen en commissies De operationele werking van Boek.be wordt verder aan­ge­ stuurd door structurele of ad hoc samengeroepen opera­ tionele werkgroepen. Deze werkgroepen komen samen om overleg te plegen over de concrete invulling van acties of om deze te bespreken. De structurele werkgroepen van Boek.be zijn: • de Boekenbeurscommissie • de Promotiecommissie • de Werkgroep Opleiding • de Werkgroep Onderzoek en Innovatie. De ad hoc werkgroepen zijn: • de stuurgroep van de Herman de Coninckprijs • de werkgroep Jeugdboekenweek • de werkgroep Literaire Lente • de werkgroep Zomer van het Spannende Boek.be • de GEWU-werkgroepen, o.a. Auteursrecht en fiscaliteit, Basisonderwijs, Secundair onderwijs, Promotie en PR • de werkgroepen Juridische zaken.

Beleidsplan 2007 Op 29 mei 2007 stelde Geert Joris het beleidsplan Boek.be 2007 voor. Het beleidsplan zette de missie van Boek.be in detail uiteen en profileerde Boek.be als facilitator om de economische en culturele draagkracht van het boekenvak te vergroten. Boek.be moet daarbij volgende doelen nastreven: • Door mediatie een consensus trachten na te streven op het vlak van belangen die de leden in hun verscheidenheid aanbelangen. • Door promotie van het boek als cultuur- en/of informatiedrager de business als geheel bevorderen. • Informatie verzamelen en verstrekken voor alle professionele deelnemers aan het boekenvak. • Professionaliseren van het boekenvak in het algemeen Om haar missie en doelstellingen te kunnen uitvoeren, heeft Boek.be zich georganiseerd rond haar 3 kerntaken: promotie, communicatie & evenementen, belangenvereniging (Kenniscentrum) en aanbieder van IT-platformen (o.a. Boekenbank). Daarnaast werkt Boek.be aan de verdere integratie en samenwerking van de verenigingen binnen het Huis van het Boek en wil zij meer leden bij de werking proberen te betrekken.

BOEK.BE

11

1.2 DE OPERATIONELE STRUCTUUR

Promotie, Communicatie en Evenementen (zie hoofdstuk 4). De afdeling Promotie staat in voor de organisatie van promotieactiviteiten en het initiëren en voorstellen van nieuwe activiteiten ter promotie van het boek. Aan het hoofd van de dienst Promotie staat Geertrui Schoeters. Zij wordt geassisteerd door Hilde Umans en Kim Janssens.

De werking van Boek.be draait rond 3 pijlers: • We voeren collectieve promotie voor het boek • We creëren IT-platformen ten behoeve van het boeken­vak • We treden op als belangenvereniging d.m.v. het Kennis­ centrum

De communicatieverantwoordelijke staat in voor het uitbouwen, uitvoeren en onderhouden van een helder en effectief intern en extern communicatiebeleid en ondersteunt de andere afdelingen bij specifieke communicatieopdrachten. Deze taken worden uitgevoerd door Patricia De Laet. De functie van projectcoördinator werd in het leven geroepen om de afdeling Promotie te ondersteunen bij de organisatie en coördinatie van projecten en evenementen als de Boekenbeurs, de Cultuurmarkt, persconferenties en prijsuitreikingen. Eind januari startte Geert Briers als de nieuwe projectcoördinator.

Logistiek & Administratie Deze afdeling verleent algemene administratieve ondersteuning aan de verschillende ledenverenigingen en aan de organisatie Boek.be. Ze staat in voor de personeels­aken van Boek.be en voor de boekhouding van de verschillende (leden)organisaties. Daarnaast levert ze ook logistieke steun bij de organisatie van activiteiten als beurzen, recepties, seminaries,…

Het Kenniscentrum (zie hoofdstuk 2). Het Kenniscentrum vormt sinds 2006 een belangrijke nieuwe pijler binnen Boek.be. Het Kenniscentrum organiseert markt­ onder­zoek, opleidingen, seminaries en studiedagen, bepaalt standpunten, volgt juridische kwesties op en begeleidt specifieke dossiers voor VUV, VBB en VBI. Isabelle Finet leidde het Kenniscentrum tot 1 oktober 2007. Op 1 januari 2008 nam Jef Maes de functie als hoofd Kennis­ centrum over. De juridische dossiers zijn in handen van Kurt Van Damme, die deze taken combineert met zijn verantwoordelijkheden voor Ruit cvba.

IT-platformen (zie hoofdstuk 3). Boek.be heeft een aantal IT-platformen gecreëerd om op een efficiënte manier ten dienste te staan van haar leden - de vak­ verenigingen - en het boekenvak in het algemeen. Boeken­ bank neemt een belangrijk aandeel voor zijn rekening met o.a. het aanbieden en onderhouden van een naadloos functionerende website waar niet alleen vakmensen maar ook particulieren boeken kunnen bestellen of ISBN-nummers aanvragen, of het verzorgen van de maandelijkse Boekenbrief. Jef Maes en Marc Nuijten namen deze taken op zich. Jef Maes is sinds de oprichting van Boekenbank projectverantwoordelijke. Marc Nuijten biedt IT-ondersteuning aan de afdeling ‘Boekenbank en IT’ en verzorgt ook de interne IT-dienstverlening in het Huis van het Boek. 12

BOEK.BE

Na het vertrek van Jenny Quermia eind januari 2007 werd de afdeling Administratie verder gereorganiseerd. Heidi Giels werd hoofd Administratie in februari 2007. Administratief medewerkster Herta Krieger werkt sinds 1 september 2007 halftijds. Wegens ziekte was administratief medewerkster Inge Poels lange tijd afwezig; zij werd vervangen door Els Maes, dochter van Jef Maes.

Directiesecretariaat Het directiesecretariaat is in handen van Nancy Reynders. Zij zorgt voor de administratieve ondersteuning van de directieleden van zowel Boek.be als VUV, VBI en VBB (organisatie van vergaderingen, doorstroming van verslagen, …). Daarnaast ondersteunt zij op uitvoerend niveau alle afdelingen in het Huis en waakt zij over onderhoud en veiligheid in het gebouw.

Hof ter Schriecklaan 19 verkocht Eind mei werd het tweede ‘oude’ Boek.be-huis in de Hof ter Schriecklaan 19 in Berchem verkocht. De nieuwe eigenaar is Challenge-MC, een bureau dat meertalige hostesses en promomensen ter beschikking stelt voor o.a. beurzen, salons, gala happenings en sales teams. Zij verzorgden ook de VIP-parking tijdens de Boekenbeurs. Met deze verkoop werd het hoofdstuk ‘Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen’ definitief afgesloten.

Boek.be team

JEF MAES, BOEKENBANK (2007) EN KENNISCENTRUM (2008)

KURT VAN DAMME, GEDELEGEERD BESTUURDER RUIT/JURIST

MARC NUIJTEN, IT-MEDEWERKER

GEERTRUI SCHOETERS, HOOFD PROMOTIE

HILDE UMANS, PROMOTIEMEDEWERKSTER

KIM JANSSENS, PROMOTIEMEDEWERKSTER

BOEK.BE

13

Boek.be team

14

PATRICIA DE LAET, COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE

GEERT BRIERS, PROJECTCOÖRDINATOR

HEIDI GIELS, Hoofd administratie

HERTA KRIEGER, Administratief medewerkster

INGE POELS, Administratief medewerkster

NANCY REYNDERS, Directiesecretaresse

BOEK.BE

1.3 FINANCIEEL VERSLAG Belangrijkste kerncijfers uit de balans Activa

Passiva

Vaste Activa

Eigen vermogen



Immateriële Activa

62.623



Terreinen en gebouwen

1.023.652



Overige materiële activa

49.993



Financiële vaste activa

500

Vlottende Activa

Fondsen van de vereniging

721.996

Schulden



Vorderingen

692.795

Schulden op meer dan 1 jaar



Geldbeleggingen

175.985

Schulden op ten hoogste 1 jaar 845.259



Liquide middelen

300.647



Overlopende rekeningen

55.604

TOTAAL ACTIVA

2.361.799

TOTAAL PASSIVA

Belangrijkste kerncijfers uit de resultatenrekening Brutomarge Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Afschrijvingen Andere bedrijfskosten Bedrijfsverlies Financiële opbrengsten Financiële kosten Verlies uit gewone bedrijfsvoering Uitzonderlijke opbrengsten Winst van het boekjaar

703.343 -613.847 -99.588 -23.140 -33.232 6.455 -59.312 -86.089 280.000 193.911

Analyse en bestemming Ook in 2007 werd de grootste omzet van de vereniging geboekt op de projectwerking. De Boekenbeurs is nog steeds de belangrijkste bron van inkomsten; de jaarwerking wordt er in hoge mate mee betaald. Daarnaast zijn aan opbrengsten­ zijde de lidmaatschapsbijdragen (in te beperkte mate) belangrijk (4,86%). De verkoop van diensten aan leden en ledenverenigingen was nieuw in 2007 en meteen goed voor 3,15% van de inkomsten. In 2007 werd, net als in 2006, een uitzonderlijke opbrengst gerealiseerd door de verkoop van het laatste huis aan de Hof Ter Schriecklaan in Berchem. De opbrengsten die Boek.be realiseerde werden verdeeld volgens het onderstaande schema. 22,53%

Overlopende rekeningen

764.400

30.144 2.361.799

Van de volledige omzet werd 25% besteed aan personeelskosten. Afschrijvingen en financiële kosten namen een hap van 6% uit het budget als gevolg van een aantal nood­ zakelijke investeringen die in 2006 en 2007 gerealiseerd werden. Het gerealiseerde resultaat werd toegevoegd aan de reserves en de te bestemmen fondsen.

Verslag van de commissaris VMB Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Tom Van Cleef, werd in 2007 aangesteld als commissaris van de vereniging. Voor het boekjaar 2007 resulteerde hun controleverslag in een verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud.

Toekomst De afhankelijkheid van de Boekenbeurs als belangrijkste bron van inkomsten blijft een aandachtspunt, ook in de komende jaren. De investeringen - ook in de inhoudelijke werking van de vereniging - hebben geresulteerd in een performantere organisatie en een betere dienstverlening. Daarop willen we in de toekomst blijven inzetten. De reserves die in de organisatie aanwezig zijn, zullen we daar gedeeltelijk voor kunnen aanwenden, maar tegelijk moeten we ook werken aan de rentabiliteit van een aantal projecten zodat de werking zichzelf kan financieren.

Algemene werking Boekenbank (BC) en IT Kenniscentrum Communicatie

6,78% 13,99%

6,53%

50,16%

Promotie & evenementen

BOEK.BE

15

1.4 ACTIVITEITEN VAN BOEK.BE Nieuwjaarsreceptie Boek.be & Gulden Boek De eerste nieuwjaarsreceptie van Boek.be in het nieuwe Huis van het Boek op 19 januari 2007 was een groot succes. Directeur Geert Joris ontving trots zo’n 135 gasten uit het Vlaamse boekenvak. Na de toespraken werd een aantal mensen in de bloemetjes gezet. Boek.be reikte het Gulden Boek 2007 uit aan het echtpaar Manu Manderveld en Ria Dorssemont. Het Gulden Boek is een bijzondere onderscheiding voor een persoon die speciale verdiensten heeft verworven i.v.m. het boek, maar die zich zelf buiten of in de marge van het boekenvak bevindt. Hun hele leven al investeert het echtpaar ManderveldDorssemont in ontluikende geletterdheid bij kinderen en in moeilijk lezende volwassenen. Als voorzitter van de Werkgroep Makkelijk Lezen reikt Manu Manderveld al jarenlang aan het andere uiteinde van de leescurve duizenden moeilijk lezenden een helpende hand. Ria Dorssemont was de eerste leesjuf in Vlaanderen met een grote passie om alle kinderen op hun eigen niveau en naar hun eigen belangstelling in contact te brengen met teksten in alle vormen, van strips en prentenboeken tot internet en tijdschriften. Als docent aan de Katholieke Hogeschool in Turnhout brengt ze toekomstige leerkrachten bij hoe ze kinderen in contact kunnen brengen met boeken en teksten en hoe ze dat contact kunnen ontwikkelen. De laureaten kregen een kunstobject aangeboden met hun namen gegraveerd in het Azart, een bijzonder alfabet dat ontwerper Guy Rombouts ont­ wikkelde samen met zijn vriendin, wijlen Monika Droste. Manu Manderveld en Ria Dorssemont

Nicole Swyngedouw en Hilde Lens kregen van Rudy Vanschoonbeek een Zilveren Speld uitgereikt ter afronding van hun carrières in het boekenvak. Nicole Swyngedouw was sinds 2001 algemeen directeur van Uitgeverij De Boeck. Swyngedouw begon veertien jaar geleden in de uitgeverijsector bij MIM en verhuisde mee toen deze in 1995 werd overgenomen door Standaard Uitgeverij. Hilde Lens was maar liefst 35 jaar directeur van de Uni­ver­sitaire Pers Leuven, die ze vanaf 1971 quasi-eigenhandig uit de grond stampte. Nicole Swyngedouw en Hilde Lens

16

BOEK.BE

Adresgids voor het Boekenvak De Adresgids voor het Boekenvak, een jaarlijks uitgave van Boek.be, bundelt alle contactgegevens van boekhandels, uitgeverijen en boekenimporteurs in Vlaanderen die lid zijn van Boek.be. Daarnaast verschaft de gids informatie over fondsen en imprints, vertegenwoordigers, en Belgische en buiten­landse beroeps­verenigingen. Leden van Boek.be betalen € 23, niet-leden € 37 (inclusief 6% BTW en verzendkosten). De Adresgids voor het Boekenvak 2007 werd ook te koop aangeboden op www.boek.be.

Verenigd Boekenoverleg - 20 juli 2007 In 2007 groepeerde de boekensector zich in het Boekenoverleg met als doel het eisenprogramma voor de Vlaamse boekensector te bundelen. Een aantal boekgerelateerd organisaties engageert zich om twee keer per jaar samen te komen om te werken aan een overkoepelend langetermijnbeleid. De klemtoon zal daarbij liggen op gemeenschappelijke belangen, niet op onderlinge verschillen of geschillen. Deelnemers aan het Boekenoverleg zijn: Boek.be, Vlaamse Boekverkopersbond, Vlaamse Uitgeversvereniging, Verenigde Boeken Importeurs, Vlaamse Auteursvereniging, Vereniging van Educatieve en Wetenschappelijke auteurs, Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken, Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren, Stichting Lezen Vlaanderen, Letterenhuis - Archief en Museum voor Vlaams Cultuurleven, Canon Cultuurcel en Vlaams Fonds voor de Letteren. In 2007 coördineerde het VFL het Boekenoverleg. Het Boekenoverleg zorgt alvast voor dynamiek in de sector. Zo wordt de samenwerking van iedereen die bezig is met leesbevordering - de economische actoren, de bibliotheken, het onderwijs, Stichting Lezen, de auteurs - nog intenser. Daarnaast gaat het Boekenoverleg de discussie aan over het literair erfgoed en de samenstelling van de literaire canon. De Vlaamse Auteursvereniging - de nieuwe belangen­ behartiger van auteurs - is met de andere partners in een constructieve dialoog gegaan. Op vrijdag 20 juli 2007 verstuurde het Boekenoverleg een brief met vier eisen naar de formateur en de voorzitters van de Vlaamse partijen die betrokken zijn bij de regerings­ onderhandelingen. De volgende vier eisen zijn voor het Boeken­overleg prioritair en niet meer dan de invulling van een vanzelfsprekend en goed (boeken)bestuur: 1. Het leenrecht moet op korte termijn worden uitgevoerd en opgetrokken tot een faire vergoeding. De huidige vergoeding doet geen recht aan de investering van auteur en uitgeverij.

2. Het in 2004 ingevoerde sociaal statuut voor de kunstenaar moet worden aangepast aan de specificiteit van de auteur en de fiscale wetgeving voor auteursrechten dient te worden gewijzigd. 3. Een gereglementeerde boekenprijs, met bij wet vastgelegde maximale kortingen ten aanzien van de prijs die de uitgever bepaald heeft, zal meer recht doen aan de cultureel-maatschappelijke betekenis van het boek in de kennis- en informatiemaatschappij. 4. Tot slot vraagt het Boekenoverleg een verlaagd btwtarief voor elektronische cultuurproducten. Van de federale overheid verwacht het Boekenoverleg initiatieven die de komende vier jaar een fundament leggen voor een algemeen boekenbeleid. Het Boekenoverleg zal hierbij op de agenda blijven wegen.

Eerste ledenavond Boek.be Op 1 november 2007 organiseerde Boek.be op de Boekenbeurs een infomoment voor alle leden om de activiteiten voor 2008 voor te stellen. De avond werd door een 30-tal mensen bijgewoond, waaronder een aantal nieuwsgierige nieuwkomers uit het vak. Geert Joris, Geertrui Schoeters, Luc Tessens, Jacques Germonprez en Jef Maes belichtten de vele facetten van het boekenvak die in het Huis van het Boek worden uitgebouwd. Voor wie minder vertrouwd was met de werking van Boek.be bleek de veelheid van projecten en aandachtspunten echt verrassend te zijn. Hoewel de opkomst minder hoog was dan verwacht, is Boek.be van plan om het door de aanwezigen positief onthaalde initiatief tijdens de Boekenbeurs 2008 te herhalen op een voor iedereen aanvaardbaar moment.

Samenwerking met andere organisaties Onder het motto “samen doe je meer dan alleen” heeft Boek.be heel wat samenwerkingsverbanden met andere organisaties. • Boek.be haalde in 2007 de banden nauw aan met het

Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB). Eind september vond een strategisch overleg plaats op het kabinet Cultuur rond een mogelijke structurele samenwerking tussen Boek.be en de bibliotheken. Er werd overeengekomen om samen te werken op verschillende niveaus: 1. Onderzoek 2. IT: een nieuwe interface voor Boekenbank & Vlavid en een nieuwe zoekmachine voor Boekenbank (AquaBrowser). 3. Promotie: de boekenacties van Boek.be worden ook aangeboden aan de openbare bibliotheken, zodat die de actie mee kunnen uitdragen.

onderzoek gedaan met als doel het aankoop­beleid beter in kaart te brengen en advies te kunnen verlenen. Waakzaamheid is geboden om de belangen van de boekhandel te respecteren • Boek.be en InCT, het Nederlandse Vakblad voor

uitgeven, innovatie en ICT, sloegen de handen in elkaar om de Boek.be-leden een bijzondere service te verlenen. Leden konden in 2007 genieten van een uitzonderlijk abonnements­aanbod op InCT (halve prijs). Ook voor het InCT-congres over online uitgeven op 25 april 2007 kregen Boek.be-leden een flinke korting. • Sinds 1 maart 2007 is Boek.be lid van het Vlaams

Innovatiecentrum voor Grafische Communicatie (VIGC). Concreet betekent dit dat leden voortaan met al hun grafische of productietechnische vragen terecht kunnen bij Boek.be, die de vragen doorspeelt aan het VIGC. Het VIGC organiseert ook interessante opleidingen waar Boek.be-leden aan kunnen deelnemen. • In samenwerking met het Vlaams Instituut voor de

Logistiek (VIL) organiseerde Boek.be op 4 oktober 2007 een rondetafel over RFID in de boekensector. Als uit­ loper van dit symposium werd met het VIL een RFIDwerkgroep opgericht. Het VIL startte eind 2007 met een Pilootproject ‘RIFD in de Boeken Supply Chain’. Dit project bestaat uit een quickscan met daaraan gekoppeld een haalbaar­heidsanalyse voor de implementatie van RFID in het productie- en distributie­proces van boeken in Vlaanderen. (meer info: zie hoofdstuk 7, VBB)

‘Boekenbeurs der lage landen’ In maart ontmoetten Jos Geysels en Geert Joris vertegenwoordigers van de Nederlandse Boekverkopersbond (NBb) om het idee van een ‘Boekenbeurs der lage landen’ te bespreken. Dit idee werd gelanceerd op een brainstorming met Henk Kraima van de CPNB met de bedoeling te zoeken naar een manier om ook in Nederland in het najaar wat meer aandacht te genereren voor ‘het boek’. De NBb is in eerste instantie enkel voor dit idee te vinden wanneer de opbrengst ten minste voor de helft ten goede komt van de boekhandel. Tot dusver begrijpt de NBb niet dat dit de facto zo is. Boek.be ijvert immers ook voor de boekhandel maar heeft daar wel middelen voor nodig.

4. Aankoopbeleid: Volgens Boek.be dient er een strategische beslissing te worden genomen om het aankoop­ beleid van de bibliotheken te wijzigen. Er wordt aan BOEK.BE

17

2. Het Kenniscentrum

2.1 StRAtEGiScHE DoELStELLinGEn

2.3 opLEiDinG

Het doel van het Kenniscentrum van Boek.be is ‘de verdere professionalisering van het Vlaamse boekenvak stimuleren en ondersteunen’. Het Kenniscentrum wil op een proactieve, dynamische en kwaliteitsvolle manier een steunpunt zijn voor het boekenvak. Tweerichtingsverkeer is het vertrekpunt en de basis om ledengerichte en professionele ondersteuning te kunnen bieden én om de vinger aan de pols te houden van de noden in de boekensector.

Het Kenniscentrum Boek.be wil op een structurele en continue basis professionele, kwaliteitsvolle, betaalbare en ledengerichte opleidingen organiseren voor de verschillende spelers in het boekenvak. Het wil dit waar maken door zowel basismateriaal, initiatie als verdieping aan te bieden, waar zowel starters als door de wol geverfde werknemers terecht kunnen.

Om deze visie en missie te realiseren, werden vijf sporen uitgezet: • Juridische en bedrijfseconomische dienstverlening & advies • Opleiding • Onderzoek en innovatie • Informatieoverdracht en standpuntbepaling • Netwerking en lobbying

Q-for label voor Boek.be

2007 was het eerste echte werkjaar van het Kenniscentrum Boek.be. De basis werd gelegd om deze doelstellingen te realiseren.

2.2 JuRiDiScHE En BEDRiJfSEconomiScHE DiEnStVERLEninG & ADViES Het Kenniscentrum geeft enerzijds intern advies aan Boek. be en haar ledenverenigingen op structurele en projectmatige basis, en anderzijds extern advies op individuele basis voor leden (bv. een uitgeverij, een boekhandel) en voor niet-leden (bv. Vlaamse Auteursvereniging). Kurt Van Damme treedt hierbij op als juridisch adviseur van Boek.be. In 2007 is het juridisch advies van Boek.be op kruissnelheid gekomen. Uit de adviezen die Kurt Van Damme sedert de opstart van de dienstverlening aan leden en aan derden heeft verstrekt, blijkt dat in de sector een veelheid aan vragen leeft, bijvoorbeeld over: • het auteursrecht in het algemeen en in de digitale omgeving, met name op het vlak van de uitgeefovereenkomsten en de illegale kopie of terbeschikkingstelling van teksten • ISBN, wettelijk depot en andere bijzondere wettelijke verplichtingen van het boekenvak • handelshuur • de wet handelspraktijken (prijsaanduidingen, prijsverminderingen, uitverkopen en opruimingen, …) • economische mededinging en exclusiviteit • andere deontologische aspecten van het boekenvak • privacywetgeving Leden kunnen met hun vragen aankloppen bij Kurt Van Damme ([email protected]). Deze dienstverlening is betalend, maar voor de leden van de ledenverenigingen geldt een verlaagd tarief.

Om de opleidingen kwaliteitsvol maar betaalbaar te houden, heeft het Kenniscentrum van Boek.be het Qfor-label aangevraagd voor de opleidingen die ze aan het boekenvak aanbiedt. Het Qfor-label wordt toegekend als de organisatie met positief resultaat werd doorgelicht op het vlak van de klantenperceptie (ClientScan), d.w.z. dat ten minste 80% van de ondervraagde klanten tevreden is. Boek.be heeft dit resultaat met glans behaald voor het luik ‘opleidingen, seminaries & studiedagen voor het boekenvak’. Voor de leden en andere deelnemers aan de Boek.be-opleidingen en seminaries betekent het Qfor-label een belangrijke kwaliteitsgarantie. De Qfor-audit, die zich o.a. baseert op het oordeel van onze cursisten, levert daarnaast ook informatie voor een continue kwaliteitsverbetering. Dankzij het Qfor-label is Boek.be door de Vlaamse overheid erkend als advies- en opleidingsverstrekker. Dit betekent dat de deelnemers aan de opleidingen kunnen genieten van een financiële tussenkomst (35% subsidies) d.m.v. de BEAcheques. Meer informatie over deze steunmaatregel vindt u op www.beaweb.be.

opleidingen Het Kenniscentrum organiseerde in de maand oktober samen met de GEWU en de Vakopleiding Boekenbranche VOB/ Boek-academie (Nederland) de eerste twee opleidingen voor professionals uit het boekenvak: • Organisatie en projectbeheer bij multimedia-uitgaven • Auteursmanagement Beide opleidingen waren volledig volzet (2 x 16 deelnemers). De deelnemers waren grotendeels tevreden over de inhoud van de cursus en de kwaliteit van de lesgevers. In 2008 wordt bekeken of deze opleidingen opnieuw kunnen georganiseerd worden indien er voldoende belangstelling is.

Samenwerking met de universiteit Antwerpen Boek.be sloot een akkoord met Professor Pierre Delsaerdt van de Universiteit Antwerpen om een lessenreeks ‘Introductie tot het Boekenvak’ te organiseren. Vanaf februari 20

2. HEt kEnniScEntRum

2008 (in het tweede semester) zullen studenten en mensen uit het boekenvak een pakket van 13 lessen kunnen volgen. De rode draad die door deze lessen loopt, is de value chain van het boek. Dat wil zeggen dat alle aspecten van het boek aan bod komen: de auteur, de producent, de distributeur, de retail en de consument. Voor de geïnteresseerden uit het Boekenvak is een afzonderlijk certificaat verbonden met deze opleiding.

De opleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschap aan de Universiteit Antwerpen omvat het opleidingsonderdeel ‘Actuele problemen van uitgeverij en boekhandel’. Deze introductie tot het hedendaagse boekenvak geeft toe­ komstige informatieprofessionals een overzicht van alle actoren die een rol spelen in de waardeketen van het boek. Daaruit blijkt onder meer dat de wereld van uitgeverij en boekhandel en de sector van de documentaire informatie (bibliotheken, documentatiecentra, informatiediensten in profit en non-profit) voor een aantal gemeenschappelijke uitdagingen staan: de commercialisering van het informatie­ aanbod, de centrale positie die de lezer inneemt, veranderingen in het leesgedrag van consumenten, en de toe­ genomen impact van digitale ontwikkelingen. De titularis van het opleidingsonderdeel, prof. dr. Pierre Delsaerdt, werkte voor de invulling van het curriculum intensief samen met Boek.be. In 2005-2006 werd een reeks gastcolleges opgezet met vertegenwoordigers van het boekenvak in binnen- en buitenland. De reeks stond niet alleen open voor studenten van de opleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschap, maar ook voor een aantal gast­ studenten die professioneel actief waren in de Vlaamse uitgeverij en boekhandel. Het initiatief werd herhaald in academiejaar 2007-2008.

van de Universiteit Antwerpen, een overeenkomst over de oprichting van de Leerstoel Boek.be. Daarmee krijgt de spontaan gegroeide samenwerking tussen Boek.be en de Universiteit Antwerpen vaste vorm. De bedoeling is om jaarlijks een of meerdere spraakmaker(s) uit het (internationale) boekenvak uit te nodigen tot het geven van een lezing voor een algemeen publiek, in combina­tie met een workshop voor meer gespecialiseerde studenten. De samenwerking met Boek.be staat borg voor deskundige gastsprekers in het universitaire curriculum, maar beantwoordt ook aan de vraag van het Vlaamse boekenvak naar een verdere professionalisering van zijn medewerkers. Boek.be en de Universiteit Antwerpen plannen de eerste Leerstoel Boek.be voor het voorjaar van 2008.

2.4 ONDERZOEK EN INNOVATIE Werkgroep Onderzoek en Innovatie Om onderzoek en innovatie te stroomlijnen heeft het Kennis­ centrum in 2007 de werkgroep Onderzoek en Innova­tie in het leven geroepen. De werkgroep schoof een zestal onderzoeksonderwerpen naar voren, zoals de analyse van het aankoopbeleid van bibliotheken in de 13 centrum­steden, en onderzoek naar nieuwe marketingstrategieën om de markt voor jeugdliteratuur te verbreden. Verder zal in kaart worden gebracht wat de bezoekersstroom is tussen de Boeken­beurs, de boekhandel en de bibliotheek in Antwerpen. Het is de bedoeling om deze onderzoeken in 2008 op te zetten.

Profiel Boekenbeursbezoeker (14 maart)

Leerstoel Boek.be aan de UA Op 1 juni 2007 ondertekenden Geert Joris, gedelegeerd bestuurder van Boek.be, en prof. dr. Francis Van Loon, rector

Tijdens de Boekenbeurs 2006 voerden studenten van de Plantijn Hogeschool onderzoek naar het profiel van de Boekenbeursbezoeker. De studenten presenteerden hun resultaten op 14 maart in Antwerpen.

Rector Van Loon en Geert Joris © Vincent Jauniaux, UA

De Boekenbeurs heeft duidelijk trouwe bezoekers: voor bijna de helft van de Boekenbeursbezoekers is een bezoek aan de Boekenbeurs een traditie. Voor 85% van de respondenten is het niet de eerste keer dat ze de beurs bezoeken. Bijna 60% van de respondenten komt in familiekring en een derde maakt er een dagje uit met vrienden van. 2. het kenniscentrum

21

Het symposium kwam tot stand door de medewerking en steun van KBC, 3M, VIL, VCOB en de Europese Commissie.

Rondetafel RFID in de boekensector (4 oktober)

Vrouwen zijn in de meerderheid op de Boekenbeurs: twee derden van de bezoekers zijn vrouwen. Terwijl in 2002 nog 75% van de bezoekers die zich hadden voorgenomen een boek te kopen, dit ook daadwerkelijk deed, is dat percentage gestegen tot 92%. Geld uitgeven is blijkbaar verleidelijk, want slechts 10% van de mensen die vermoedden minder dan €25 uit te geven, hebben dit ook effectief gedaan. Vrijgevig is de Boekenbeursbezoeker ook: een derde van de aangekochte boeken is bedoeld als cadeau. Niet verwonderlijk is dat de overgrote meerderheid van de bezoekers naar de Boekenbeurs komt om boeken te kopen of om informatie te verzamelen.

Symposium RFID: Boeken op dezelfde golflengte? (4 mei)

In samenwerking met het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) organi­ seerde Boek.be op 4 okto­ ber 2007 een Rondetafel over RFID in de boeken­ sector. Het doel van deze bijeenkomst was om te onderzoeken in hoeverre RFID de logis­tieke keten van het boek efficiënter kan maken. De workshop vormde een unieke gelegenheid voor alle betrokkenen uit het boekenvak (producenten, boek­handels en bibliotheken) om een open gesprek te voeren over deze belangrijke logistieke kwestie. Deze Rondetafel is het vertrekpunt geworden voor een dieper onderzoek naar de kosten en baten van RFID voor elke speler in het boekenvak. Dit onderzoek o.l.v. het VIL zal in de loop van 2008 verder nagaan wat de kritische succesfactoren zijn om een pilootproject op te starten waarbij alle belanghebbenden betrokken kunnen worden.

Lees- (en koop)gedrag in Duitsland en Vlaanderen (6 december)

Op vrijdag 4 mei vond in het KBC-auditorium in Antwerpen het symposium ‘Boeken op dezelfde golflengte?’ plaats. Ruim 80 deelnemers konden op deze studiedag kennis maken met de meest recente evoluties rond RFID (Radio Frequency Identification) en kregen meer inzicht in het belang van deze nieuwe technologie voor het boekenvak.

Op donderdag 6 december 2007 organiseerde Boek.be en de VBB, in nauwe samenwerking met het VCOB (Vlaams Centrum voor Openbare Bibiotheken) een lezing met Dorothea Redecker in de Bibliotheek Permeke. Redecker coördineerde in Duitsland een vergaand onderzoek naar het profiel van het lees- en koopgedrag van mensen. Zo werd er een onderscheid gemaakt tussen een tiental boeken­ types op basis van reclameprofielen. In het tweede deel presenteerde het VCOB de voor het boekenvak meest relevante gegevens uit hun gebruikersonderzoek waaraan ruim 32.000 bezoekers van 165 Vlaamse openbare bibliotheken deelnamen. De vragenlijst peilde onder meer naar het biblio­theekgebruik, het uitleengedrag van de bezoekers en hun vrijetijdsbesteding.

Vlaams Minister Fientje Moerman (Economie, Ondernemen, Innovatie, Wetenschap en Buitenlandse Handel) liet zich in extremis excuseren. Via haar kabinetschef, de heer Rudy Van Quaquebeke, liet zij weten initiatieven en ontwikke­lingen zoals RFID zeker te willen steunen. Na een introductie door journalist Marc Reynebeau, die zijn verbeelding de vrije loop liet over RFID, kwamen zowel sprekers uit het boekenvak als de bibliotheeksector aan het woord. Dit leidde tot een interessante ervaringsuitwisse­ling maar legde tegelijkertijd de nood aan standaarden bloot. 22

2. het kenniscentrum

Dorothea Redecker

Marktonderzoek In 2003 werd de basis gelegd voor het opzetten van kwantitatief marktonderzoek. Vanaf januari 2007 werd het Gentlemen’s Agreement getekend door een meerderheid van de uitgeverijen en distributeurs. In samenspraak met TNSMedia, dat instaat voor de confidentiële verwerking van de verkoopscijfers, werd de methode besproken voor het aanleveren van de data. Het doel is om in de loop van 2008 (einde­lijk) betrouwbare cijfers beschikbaar te maken van de globale omzet van de Vlaamse boekenmarkt, onder­ verdeeld volgens genres en marktkanalen. Ondertussen heeft Boek.be ook verder onderhandeld met GfK (Growth from Knowledge) dat bezig is om een panel op te zetten van de kassaverkoop via diverse retailkanalen. Eenmaal de dekkingsgraad van het panel voldoende breed is, zal Boek.be verder onderhandelen met GfK om te zien op welke manier deze informatie ter beschikking kan gesteld worden van het boekenvak.

2.5 INFORMATIEOVERDRACHT EN STANDPUNTBEPALINGEN Het vierde spoor van het Kenniscentrum is ondersteuning bieden aan het boekenvak, er voor zorgen dat relevante informatie doorgegeven wordt en standpunten geformuleerd raken om het maatschappelijke debat te voeden, of de verschillende overheden te laten weten welke gevolgen bepaalde wetten of decreten hebben voor het boekenvak. Daarnaast worden standpuntbepalingen voorbereid vanuit het Kenniscentrum. Zijn studieboeken echt zo duur? Of is het enkel perceptie? En wat maakt die schoolboeken dan zo duur? Of hoe zit het met de BTW op gemengde producten? Boeken genieten een verlaagd BTW-tarief van 6%, CD’s en ander audiovisueel materiaal 21%. Welk tarief moet dan worden gehanteerd? Boek.be wil pleiten voor een transparante aanpak.

2. het kenniscentrum

23

3. IT-PLATFORMEN TEN BEHOEVE VAN HET BOEKENVAK

3.1 Strategische doelstellingen Boek.be heeft een aantal IT-platformen gecreëerd die ten dienste staan van de vakverenigingen en het boekenvak in het algemeen. Deze platformen zijn bedoeld om de verkoop van boeken te faciliteren door middel van de nodige ITinfrastructuur en dienen als referentiepunt voor de markt op het gebied van informatie en prijzen. Op deze manier kunnen ze een grotere professionalisering van de sector bewerkstelligen. De IT-platformen die in 2007 gebruikt en ontwikkeld werden, zijn: • Website Boekenbank • Nieuwe zoekmachine Aquabrowser • Zoek een boek-stand op de Boekenbeurs • Bestellen voor particulieren • Samenwerking met VCOB • Themapagina’s • Adverteren • Filmpje op detailpagina • Boekenbrief • BoekenCast Deze platformen hebben tot doel om zoveel mogelijk informatie over boeken te verzamelen en ter beschikking te stellen van een groot publiek. De uiteindelijke finaliteit is om aan het publiek de mogelijkheid te bieden om deze boeken ofwel te bestellen bij de boekhandel dan wel te reserveren in de bibliotheek. Hiermee willen we het koop-, leen- en lees­gedrag van het publiek stimuleren.

3.2 WEBSITE BOEKENBANK Sinds de facelift die Boekenbank in 2006 onderging, ontwikkelde de website een bijzonder interactief en actueel karakter, waardoor Boekenbank een trouwe groep gebruikers opgebouwd heeft. Boekenbank-bezoekers komen vaak dagelijks terug om het aanbod van nieuwe titels te bekijken en boeken te bestellen. Dat maakt van Boekenbank een druk bezocht boekenportaal met meer dan 1.500 unieke be­zoekers en 15.000 paginaweergaves per dag en gemiddeld meer dan 30.000 unieke bezoekers per maand. Naast de bestaande faciliteiten zoals het zoeken en bestellen, werkte Boekenbank in 2007 ook nieuwe initiatieven uit voor de publieke website.

Nieuwe zoekmachine Aquabrowser Eén van de doelstellingen voor 2007 was het verbeteren van de zoekfunctie voor het zoeken naar boeken op de publieke website van Boekenbank. Tot voor kort was het immers zo dat via het snelzoeken enkel op auteur, titel en ISBN gezocht kon worden. Een uitbreiding naar allerlei trefwoorden was daarom gewenst. Na enig onderzoek werd besloten om voor het zoek­gedeelte samen te werken met de Nederlandse firma Medialab. Zij ontwikkelden de zoekmachine Aquabrowser, die ook al door het VCOB wordt gebruikt op de website zoeken. bibliotheek.be 26

3. IT-PLATFORMEN TEN BEHOEVE VAN HET BOEKENVAK

(zie verder). De zoek­resultaten zijn verbluffend. In de woorden­wolk links van het scherm krijgt de (be)zoeker allerlei termen te zien die een verband hebben met de vraag die werd ingebracht. Rechts van het scherm wordt dan de mogelijkheid geboden om die zoekresultaten te verfijnen. Deze stap was mogelijk dankzij een akkoord dat is gesloten tussen Boeken­bank en het VCOB, met steun van het Kabinet van de Vlaamse Minister van Cultuur. (zie verder)

Zoek een boek-stand op de Boekenbeurs In 2007 kon ook het Boeken­beurs­ publiek genieten van de ver­bete­ ringen in Boekenbank. Op de Zoek een boek-stand van Boek.be aan Ingang 2 van de Boeken­beurs kon het beurs­publiek de nieuwe zoek­ machine, Aquabrowser zelf uitproberen (zie boven). Boek.be stelde 7 com­puters ter beschikking waar­op het publiek vrij naar een boek of een auteur kon zoeken. Nieuw daar­ bij was dat Boeken­bank onmiddellijk toonde op welke stand op de beurs het boek te vinden was.

Bestellen voor particulieren Al sinds 2005 kan het publiek via Boekenbank bestellingen plaatsen bij zijn favoriete boekhandel. In 2007 werd deze dienst voor de bezoeker nog eenvoudiger gemaakt. Na een eerste bestelling via Boekenbank verschijnt nu ook bij alle volgende bestellingen de boekhandel waarbij de vorige keer besteld werd. Op die manier hoeft de besteller niet opnieuw op zoek te gaan naar de boekhandel in zijn buurt.

Samenwerking met VCOB Boekenbank sloot in 2007 een samenwerkingsverband af met VCOB, het Vlaams Centrum voor Openbare Biblio­theken. Deze samenwerking zorgde ervoor dat via een webservice de beschikbaarheid van titels bij de boek­handel weer­ gegeven wordt binnen de zoekmachine van het VCOB (http://zoeken.bibliotheek.be). Hierdoor kunnen mensen die via deze website zoeken naar boeken ook zien of deze boeken in de boekhandel verkrijgbaar zijn. Door een klik op de link ‘Beschikbaar in de boekhandel via Boekenbank’ komen de zoekers op een detailpagina van Boekenbank terecht waar men via de bestelknop een bestelling kan plaatsen.

Vanuit het VCOB werd de vraag aan Boekenbank gesteld om ook op Boekenbank een gelijkaardige link te plaatsen naar de website van het VCOB ‘zoeken.bibliotheek.be’.

Themapagina’s In 2007 ontwikkelde Boekenbank de mogelijkheid om een bepaalde actie van Boek.be in de kijker te zetten via een themapagina. Rond de actietitels van de Literaire Lente, de Zomer van het Spannende Boek en de Doeboeken werd op Boekenbank een extra overzichtspagina gecreëerd. Door te klikken op een banner op de homepage kwamen de bezoekers op de themapagina terecht waar ze een overzicht kregen van alle boeken die deelnamen aan de actie.

Adverteren Ook lanceerde Boekenbank in 2007 de mogelijkheid om advertentiebanners op de website te plaatsen. Door het hoge aantal bezoekers vormt de website daar immers een ideaal platform voor.

Filmpje op detailpagina boek Alle leden die dat wensen, kunnen sinds mei 2007 aan een detailpagina van een boek een filmpje koppelen. De leden plaatsen het filmpje eerst op YouTube en bezorgen vervolgens de code aan Boekenbank om het filmpje op de boekenpagina te embedden.

3.3 BOEKENBRIEF Elke maand stuurt Boekenbank een nieuwsbrief naar alle geregistreerde bezoekers van Boekenbank. In deze maan­ de­lijkse nieuwsbrief wordt de lezer geïnformeerd over de boeken die recent in zijn interessegebieden verschenen zijn. Naast de specifieke boekeninformatie bevat de Boekenbrief ook de laatste nieuwtjes uit het boekenvak, met bijzondere aandacht voor de lopende acties van Boek.be. Op 31 december 2007 waren er 26.222 lezers op deze service ingeschreven.

3.4 BOEKENCAST Via Boekenbank kan de bezoeker rechtstreeks doorklikken naar BoekenCast, de literaire podcast die mede door Boek.be is opgestart en als bedoeling heeft om zoveel mogelijk podcast-initiatieven rond boeken te groeperen om de gezamenlijke promotie te optimaliseren. In 2007 werden 47 nieuwe podcast afleveringen op deze website geplaatst, waaronder Charles Ducal, Els Moors, Joke van Leeuwen, Erwin Mortier, Arthur Japin, Connie Palmen, Radio Olympique, Geert Mak en Guy Verhofstadt, Gaston Berghmans, Jef Geeraerts, Wim Helsen, Annelies Verbeke en Johanna Spaey.

Geert Mak en Guy Verhofstadt op de Boekenbeurs én op www.boekencast.be

3. IT-PLATFORMEN TEN BEHOEVE VAN HET BOEKENVAK

27

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

GEERTRUI SCHOETERS, HOOFD PROMOTIE

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Het nieuwe Boek.be-initiatief “Herman de Coninckprijs” was meteen een schot in de roos. De Provincie Antwerpen verleende haar steun en de mediapartners zetten er meteen hun schouders onder. De leden waren enthousiast en noteerden een stijging van de omzet, wat in dit segment geen evidentie is. Beste boek?

Ik heb in 2007 genoten van “Calamiteitenleer voor gevor­ der­­den” van Marisha Pessl. Het is een verrassend frisse debuutroman van een jonge, intelligente vrouw. Bij wijlen erg geestig en geschreven met een naturel dat je dwingt om verder te lezen. Een aanrader!

30

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

dichtkunst in Vlaanderen.

4.1 Strategische doelstellingen De promotieacties van Boek.be zijn een belangrijke motor om het boek het hele jaar onder de aandacht te brengen. Boek.be wil een zo breed mogelijk publiek motiveren om boeken te lezen en te kopen en wil daarbij de non-users overtuigen, de light-users motiveren en de heavy-users bedienen. Al deze verschillende doelgroepen hebben hun specifieke interesses en behoeftes. Daarom zet Boek.be verschillende soorten acties in: • De evenementen spreken een breed en gelaagd publiek

aan. De Boekenbeurs is het meest bekende: hét grootste Boekenevenement van de Lage Landen. • De boekenprijzen zijn een middel om lezers op een spannende manier te enthousiasmeren, te vermaken en te fideliseren. • De maandcampagnes zijn jaarlijks weerkerende acties voor specifieke doelgroepen (kinderen, volwassenen, liefhebbers van spannende boeken, …) waarin verschillende boekengenres gespreid over het jaar onder de aandacht worden gebracht. In 2007 werden de bestaande acties verfijnd en nam Boek.be ook een aantal nieuwe initiatieven. De collectieve promotie­ acties van 2007 waren: 4.2 Herman de Coninckprijs 4.3 Jeugdboekenweek: Boekenleeuw & Boekenpauw en Boekenbeesten 4.4 Literaire Lente & Zogezegd in Gent 4.5 Doeboekenactie 4.6 Zomer van het Spannende Boek 4.7 Debuutprijs 4.8 De Boekenbeurs De collectieve boekenacties van Boek.be worden steeds ‘in het veld’ uitgedragen door de leden van Boek.be die voor iedere actie aangepast actie- en promotiemateriaal ontvangen (affiches, stickers, pancartes, …). Op die manier krijgen de acties een brede uitstraling op stedelijk en landelijk niveau. Daarnaast kan Boek.be zoals steeds rekenen op uitgebreide free publicity vanwege de media, die het als een belangrijke opdracht zien om het boek onder de aandacht te brengen. Het succes van de acties was dan ook zeker te danken aan een intensieve samenwerking met (media)partners en pers.

4.2 HERMAN DE CONINCKPRIJZEN • Genre: poëzie • Type: prijs • Deelnemers: 12 uitgevers / 257 boekhandels • Partners: Provincie Antwerpen, Behoud de Begeerte,

Poëzie­centrum, De Standaard, Canvas en Radio 1

Ter gelegenheid van Gedichtendag reikte Boek.be op 24 januari 2007 een gloednieuwe Vlaamse Poëzieprijs uit: de Herman de Coninckprijs. Door de prijs op te splitsen in een professioneel luik (erkenning door vakjury) en een publiek luik (publieksprijs) wil Boek.be een dubbele injectie van appreciatie en promotie toe­dienen aan de

De eerste editie van de Herman de Coninckprijs bleek een schot in de roos te zijn. De bundels kregen heel wat aandacht via de media en ook het publiek, dat in grote getale zijn stem uitbracht, was duidelijk gecharmeerd door de actie.

Jury De prijzen werden toegekend door een onafhankelijke jury, samengesteld door Boek.be. De juryleden waren Lieve Coppens (voorzitter), Guido De Bruyn (Canvas), Pat Donnez (Radio 1), Marc Reynebeau (De Standaard) en Piet Piryns (De Morgen). Zij lazen 82 dichtbundels (de oogst van 2 jaar, vanwege de opsplitsing in 2005 van de Debuutprijs in een aparte poëzie- en prozaprijs), waarvan ze er 10 nomineerden.

Uitreiking Op woensdag 24 januari 2007 - de vooravond van Gedichtendag 2007 - maakte Boek.be de winnaars van de Herman de Coninckprijs bekend in de Bourla in Antwerpen. De organisatie van de avond was in handen van Behoud de Begeerte. De 10 genomineerden werden allemaal voorgesteld in het licht van de figuur en het werk van Herman de Coninck.

Laureaten

Charles Ducal © Filip Claus

Els Moors © Bob Bronshoff

Joke van Leeuwen © A. Koeleman

• De vakjury riep de bundel In inkt gewassen van Charles

Ducal uit tot winnaar van de Herman de Coninckprijs voor de beste dichtbundel 2007 (€ 6.000). “Deze bundel getuigt van het eerste tot het laatste gedicht van een gerijpt literair meesterschap, waarin de dichter geen enkele concessie doet, noch aan de wereld, noch aan zichzelf,” aldus de jury. • Daarnaast had de jury de mogelijkheid om een opmerkelijk debuut te lauweren. Dat werd de bundel Er hangt een hoge lucht boven ons van Els Moors,”een droomdebuut” vond de jury dit. • Het publiek kon on-line zijn stem uitbrengen op het beste gedicht. Joke van Leeuwen was duidelijk de publieks­ lieveling: zij kreeg de Herman de Coninckprijs voor het beste gedicht voor het gedicht ‘Andermans hond’.

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

31

Mediacampagne

4.3 ACTIES N.A.V. JEUGDBOEKENWEEK

De Herman de Coninckprijs voor het beste gedicht werd door het publiek uit een shortlist van 10 gedichten gekozen. De Standaard, Radio 1 en Canvas bundelden hun krachten in een intensieve mediacampagne om zo veel mogelijk mensen warm te maken voor poëzie en hen te overtuigen om actief hun stem op een gedicht uit te brengen.

De Jeugdboekenweek 2008, een organisatie van Stichting Lezen, liep van 3 tot 18 maart 2007 met als thema ‘Avontuur’. Naar aanleiding van deze Jeugdboekenweek zet Boek.be traditiegetrouw 2 acties op het getouw: de uitreiking van de Boekenleeuw en de Boekenpauw en de Boekenbeestenactie.

Van 15 tot en met 19 januari werden dagelijks 2 gedichten in de media gelanceerd. De Standaard publiceerde er dagelijks 2 in de krant, en Matthias Schoenaerts las iedere dag 2 genomineerde gedichten voor op Radio 1 en Canvas. In de aanloopperiode van 10 tot 19 januari waren er op Radio 1 spotjes te horen met een oproep tot stemmen. Het publiek kon stemmen op een speciale stempagina waar iedereen de gedichten rustig kon nalezen en een keuze maken. Wie deelnam aan de publiekspoll maakte kans op een boekencheque. Het resultaat: bijna 5400 mensen brachten via het internet hun stem uit op hun favoriete gedicht. Canvas en Radio 1 besteedden op Gedichtendag ook ruime aandacht aan het uitverkoren gedicht.

BOEKENLEEUW EN BOEKENPAUW • Genre: jeugdboeken • Type: prijs • Deelnemers: 13 uitgevers / 255 boekhandels

De Boekenleeuw en de Boekenpauw zijn de prijzen voor de beste Vlaamse auteur en illustrator van kinder- en jeugd­ boeken van het voorbije jaar. Ze worden traditioneel vlak voor de start van de Jeugdboekenweek uit­gereikt. De feestelijke uitreiking vond plaats op 22 februari 2007 in boekhandel Infodok/Davidsfonds in Leuven.

Promotiecampagne • Om de dichtbundels in de boekhandel zichtbaarheid te

geven, werden kartonnen showkaarten aangeboden met als opschrift “Laureaat beste dichtbundel”, “Genomineerd” en “Eervolle vermelding beste debuut”. • Op 25 januari werd het winnende gedicht als gratis poster verspreid in de deelnemende boekhandels (oplage: 23.500). Ook 70 bibliotheken in de Provincie Antwerpen kregen de posters toegezonden.

Jury De juryleden waren Koen Driessens (Het Belang van Limburg), Joke Guns (Woeste Willem), Edward van de Vendel (auteur), Liesbet Vreys (Stichting Lezen) en Marina Waterschoot (onderwijzeres; voorzitter). Er werden 108 boeken aangemeld voor de Boekenleeuw, waarvan de jury er 18 nomineerde.

Laureaten De Boekenleeuw 2007 ging naar Marita de Sterck voor Kwaad bloed (Querido). “De auteur voert ons op een bijzondere over­tuigende en originele manier vijftig jaar terug in de tijd. Een verhaal dat generaties bij elkaar brengt: grootmoeder, moeder dochter en kleindochter zullen herkenningen en verbazingen delen,” aldus de jury. De auteur ontving € 2.500 en een gouden speld. Drie auteurs kregen een Boekenwelp (eervolle vermelding) en ontvingen een zilveren speld: Joke van Leeuwen voor Heb je mijn zusje gezien? (Querido), Do van Ranst voor Dun (Davidsfonds/Infodok) en Hilde Vandermeeren voor Van een kind dat tikkertje speelt met de wind (De Eenhoorn). De Boekenwelp voor het beste kinder- of jeugdboek in vertaling was voor Maaike Lahaise voor haar vertaling van Raak van Mats Wahl (Davidsfonds/Infodok).

32

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

De twee Boekenpluimen waren voor Pieter Gaudesaboos voor Pistache (Lannoo) en Tom Schamp voor De buidelbaby, tekst Elisabeth Brami (De Eenhoorn). Zij kregen allebei een zilveren speld.

Promotiecampagne • Om de genomineerden en de winnaars in de boek­handel

V.l.n.r.: Joke van Leeuwen, Hilde Vandermeeren, Marita de Sterck, Do van Ranst en Rebecca Van Rechem (voor Maaike Lahaise)

zichtbaarheid te geven, kregen de winnende uitgeverijen stickers aangeboden met “Bekroond met de Boeken­ leeuw” en “Bekroond met de Boekenpauw”. • Er werd een affiche gemaakt met de namen en covers van alle winnaars - ook de welpen en de pluimen - met een korte tekst. Deze affiche werd naar boekhandels, uitgevers en bibliotheken verspreid op 2500 exemplaren.

Boekenbeesten • Genre: jeugdboeken • Type: maandactie • Deelnemers: 12 uitgevers / 255 boekhandels • Partner: Libelle

Jury De jury voor de Boekenpauw bestond uit Renate Beernaert (Fnac Gent), Majo de Saedeleer (Stichting Lezen), Isabelle Vandenabeele (laureaat Boeken­pauw 2006), Luk Duflou (Sint-Lucas Antwerpen) en Kristin Verboven (Ketnet; voorzitter). Deze jury beoordeelde 48 boeken, waarvan ze er 6 nomineerde.

Laureaten De Boekenpauw 2007 werd uitgereikt aan Gerda Dendooven voor haar illustraties in Het verhaal van Slimme Krol (Querido), wat ze ook zelf schreef. “Het boek lijkt als het ware een theater­ stuk: de lezer/kijker stapt in het verhaal, het gordijn gaat op, hij participeert op scène en beleeft zelf de emoties. Daarom steekt dit boek met kop en schouders boven alles uit,” oordeel­de de jury. Dendooven ontving € 2.500 en een gouden speld.

Naar aanleiding van de Jeugdboekenweek van 3 tot 18 maart, voerden de 9 Boekenbeesten de hele maand maart actie om 50 boeiende kinder- en jeugdboeken te promoten.

Promotiecampagne • Libelle presenteerde op 1 maart de 50 boeken in een kleur­

rijke Boekenbeesten­bijlage van 24 pagina’s (oplage Libelle: 266.000 ex., doordruk voor boekhandels: 41.500 ex.). De 9 Boekenbeesten leidden de kinderen doorheen het grote aanbod en 9 BV’s, waaronder Dimitri Leue en Ilse Van Hoecke, verklapten hun ware Boekenbeestenaard. Libelle organiseerde ook een wedstrijd met als inzet alle 50 titels van de bijlage oftewel 1000 exemplaren. • De boekhandels gaven het Boekenbeesten-stickerboek

V.l.n.r.: Tom Schamp, Pieter Gaudesaboos en Gerda Dendooven

(oplage: 44.000 ex.) cadeau aan wie in maart kinder- of jeugdboeken kocht voor een minimum bedrag van € 10. 4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

33

4.4 LITERAIRE LENTE & ZOGEZEGD IN GENT • Genre: literaire romans • Type: maandactie & evenement • Deelnemers: 5 uitgevers / 219 boekhandels • Partners: Radio 1, Knack, Stad Gent, De Lijn

De Literaire Lente wil het publiek laten genieten van de literaire voorjaarsoogst. Van 4 tot 30 april richtte de Literaire Lente de schijnwerpers op 24 nieuwe, eigentijdse romans die een rijkgeschakeerd overzicht bieden van het aanbod. De lijst vormt steevast een boeiende mix van binnen- en buitenlandse literatuur, en van bekende en nieuw te ontdekken auteurs. Naast affiches en pancartes konden boekhandels de Boeken­beesten ook levensgroot inhuren als publieks­ trekker.

De Literaire Lente-actie loopt op drie sporen: de promotie van 24 nieuwe titels in Knack en bij de boekhandel, de feeste­lijke opening op Zogezegd in Gent en het auteurs­ programma in Vlaanderen.

Literaire Lente-bijlage

• Ook nu had de actie weer een eigen website: op www.boekenbeesten.be kwamen kinderen midden in de wereld van de negen Boekenbeesten terecht. Ze kregen er meer info over de 50 actieboeken en via allerlei leuke spelletjes leerden ze spelenderwijs de Boekenbeesten beter kennen. Er was ook een test om uit te vissen welk Boekenbeest het beste bij je past. De website lokte bijna 15.000 unieke bezoekers in de maand maart.

Ketnet-wrapster Britt Van Marsenille out zich als Histor-fan op de persco

34

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

Op 4 april verscheen de speciale Literaire Lente-bijlage in Knack (32 blz.) waarin de 24 titels uitgebreid werden voorgesteld (oplage: 143.000 ex. + 64.000 doordrukken). D.m.v. kortings­ bonnen in de bijlage waren de boeken tegen lanceer­prijs in de deelnemende boekhandels ver­ krijg­baar.

Zogezegd in Gent Op vrijdag 6 april ging de Literaire Lente feestelijk van start op Zogezegd in Gent, een gloednieuw evenement in de Gentse Vooruit dat georganiseerd werd door Radio 1. De artistieke lijn van Zogezegd in Gent werd uitgestippeld door curator Tom Lanoye. Het evenement vond plaats met de steun van de Stad Gent en Knack. De eerste Zogezegd in Gent was een groot succes met 1750 bezoekers die in bijna alle zalen van de Vooruit een indrukwekkend programma vol grote namen, verrassende spektakels en verleidelijke boeken ontdekten - het lente­gekletter der letteren, aldus curator Lanoye. Maar liefst 15 van de 24 Literaire Lente-auteurs stonden live op het podium, waar­onder Johan de Boose, Arthur Japin, John Lanchester, Paul Mennes, Connie Palmen, Koen Peeters, Anne Provoost, Johanna Spaey, A.F.Th., David Van Reybrouck, Ingrid Vander Veken en Vendela Vida.

4.5 DOE MEI MAAR EEN DOEBOEK • Genre: doeboeken • Type: maandactie • Deelnemers: 6 uitgevers / 198 boekhandels • Partner: De Zondag

De filmpjes over de 24 boeken van de Literaire Lente, waarin Stefaan Van Brabandt de boeken in één minuut samenvat en de auteurs de eerste pagina van hun boek voorlezen, kregen letterlijk en figuurlijk een tweede leven: ze kwamen online te staan in de virtuele wereld van Second Life en waren ook op YouTube te zien.

Mei is een echte doe-maand om in huis, in de tuin of bij jezelf aan de slag te gaan. Boek.be lanceerde een speciale boekenbijlage rond 15 leuke ‘Doeboeken’ - boeken vol inspirerende tips om meteen in actie te schieten. Door onvoorziene omstandigheden ging Boek.be niet in zee met Libelle maar wel met de gratis krant De Zondag. Met een knipoog naar Moederdag (op 13 mei) kreeg de actie als titel “Zet haar in de boeken”. In De Zondag zat op 29 april een uitneembare bijlage van 4 pagina’s (oplage 588.000 ex., doordruk 33.500 ex.) waarin de 15 doeboeken werden voorgesteld met voor elk boek een interessante kortingsbon (van € 2,5 tot € 5 korting). De deel­nemende boekhandels konden ook stickers bestellen om op de doeboeken te plakken.

Zogezegd in Gent was een spraakmakend evenement dat de Literaire Lente duidelijk op de kaart heeft gezet. Het ving ook heel wat positieve media-aandacht, getuige koppen als “Voor herhaling vatbaar” (De Standaard), “ ‘Zogezegd in Gent’ doet Literaire Lente openbloeien in Gentse Vooruit” (De Morgen), “Lezen van bed tot toilet in Gent. Eerste editie Zogezegd in Gent groot succes” (Het Belang van Limburg), “Bruisende Vooruit wordt lust voor het literaire oog” (Metro).

Auteursprogramma in Vlaanderen Tijdens de hele maand april orga­ni­seerden boekhandels en literaire cafés in heel Vlaan­deren ontmoetingen en gesprekken met de Literaire Lente-auteurs. De meeste acti­viteiten werden gratis aangeboden. Er werden in het totaal 30 programma’s georganiseerd. Speciaal voor dit luik van de Lite­raire Lente werd een programmafolder verspreid (4.500 ex.) naar o.a. literaire cafés, Gentse bibliotheken en culturele centra.

Mediacampagne • Boek.be verspreidde 4.000 affiches van de Literaire

Lente naar o.a. boekhandels, literaire cafés en bibliotheken alsook stickers voor op de deelnemende boeken in de boekhandel. • Op Eén en op Canvas werden in maart bijna 40 televisiespotjes uitgezonden om Zogezegd in Gent aan te kondigen. Op Radio 1 werden in dezelfde periode frequent radiospots uitgezonden. • Radio 1 zorgde voor affiches en flyers ter promotie van Zogezegd in Gent, die ook naar de deelnemende boekhandels en literaire cafés werden gestuurd. • Op 150 tram- en busflanken van De Lijn in Antwerpen, Leuven, Hasselt, Gent, Brugge was een banner van de Literaire Lente te zien.

4.6 ZOMER VAN HET SPANNENDE BOEK • Genre: spannende boek • Type: maandactie • Deelnemers: 9 uitgevers / 223 boekhandels • Partner: Humo

De Zomer van het Spannende Boek is de langstlopende actie van Boek.be: van 12 juni tot 6 augustus. De Vlaamse uitgeverijen en importeurs selecteerden 48 nieuwe spannende boeken om de hele zomer lang te lezen: zowel Nederlandstalige als internationale auteurs en alle mogelijke genres, van psychologische thrillers en politieromans tot historische misdaadromans en whodunits.

Promotiecampagne • Op 12 juni verscheen in Humo een speciale Misdaad­

bijlage (oplage: 270.000 ex.; doordruk: 75.500 ex.) waarin de 48 geselecteerde titels werden voorgesteld. Deze bijlage lag de hele zomer in de deelnemende boek­handels, waar de boeken tegen lanceerprijzen konden worden gekocht met de kortingsbonnen in de bijlage ter waarde van € 2,50 of € 3. • Ter promotie van de 48 boeken kon de boekhandel ook nog gebruik maken van affiches (9.000 ex.), streamers (250 ex.), een leuke gadget (opblaasbare strandbal, 250 ex.) en stickervellen met stickers voor op de deelnemende boeken (2550 vellen). 4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

35

• Op Boekenbank werd de volledige oogst van spannende boeken (zo’n 200!) in de kijker gezet via een aparte thema­pagina waar boekenliefhebbers konden zoeken volgens subgenre, volgens de tijd waarin het verhaal zich afspeelt of volgens de nationaliteit van de auteur. Wie zelf een recensie aan een boek toevoegde, maakte bovendien kans om één van de 48 titels van de Zomer van het Spannende Boek te winnen.

4.7 DEBUUTPRIJS • Genre: literatuur • Type: prijs • Deelnemers: 8 uitgevers / 330 boekhandels • Partner: Provincie Antwerpen

Na een jaar zonder Debuutprijs wegens te weinig aanmeldingen, werd in 2007 de gebundelde oogst van 2 jaren bijeen­ gebracht. Aan de prijs is een bedrag verbonden van € 6.200 dankzij de genereuze steun van de Provincie Antwerpen.

4.8 DE BOEKENBEURS • Genre: alle genres • Type: evenement • Partners: Provincie Antwerpen, Vlaamse Overheid,

Stad Antwerpen, Knack, Radio 1, Canvas, KBC, B-Dagtrips, De Lijn, Cronos en Jaguar

De 71ste Boekenbeurs in Antwerp Expo opende voor het grote publiek op woensdag 31 oktober en sloot haar deuren weer op zondag 11 november 2007. Er waren 115 standhouders, waaronder 3 nieuwe: het Europees Parlement, Gent Cultuur en Imapress. De feestelijke officiële opening vond plaats op 30 oktober, met speeches door Geert Joris, Jos Geysels (voorzitter Boek.be), Erik Vlaminck (Vlaamse Auteursvereniging), Philip Heylen (Schepen van Cultuur Stad Antwerpen), Bert Anciaux (Vlaams Minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel). Ludo Helsen (Bestendig Afgevaardigde voor Cultuur van de Provincie Antwerpen) reikte de Debuutprijs uit aan Ruth Lasters (zie 4.7).

Jury De juryleden waren Sigrid Bousset (Het Beschrijf - voorzitter), Jeroen de Preter (De Morgen), Lisbeth Imbo (Radio 1), Geert Lernout (Universiteit Antwerpen) en Anna Luyten (Knack). De jury beoordeelde 11 literaire debuten die in 2005-2006 gepubliceerd werden.

Laureaat De jonge Ruth Lasters (°1979) sleepte met Poolijs (Meulenhoff/Manteau) de Debuutprijs 2007 in de wacht. Zij ontving de prijs uit handen van Ludo Helsen, gedeputeerde van de Provincie Antwerpen, op de officiële opening van de Boeken­beurs op dinsdag 30 oktober 2007.

Erik Vlaminck (VAV)

Poolijs is, aldus de jury, “een treffend boek dat opvalt en raakt omwille van de inhoudelijke, compositorische en stilistische durf en eigengereidheid.”

Promotiecampagne • Om de Debuutprijs een nieuw elan te geven, werd een

nieuw logo ontworpen - het oude werd al geruime tijd niet meer gebruikt. • De stap van de ronde vorm van het nieuwe logo naar stickers voor op het winnende boek was vervolgens snel gemaakt. De winnende uitgeverij kreeg sticker­s aangeboden met het logo van de Debuutprijs. • De deelnemende boekhandels en de Antwerpse bibliotheken kregen promotieaffiches aangeboden (1500 ex.). • Er werden advertenties gepubliceerd in De Standaard, Gazet van Antwerpen en Knack.

36

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

Geert Joris, Jos Geysels en Philip Heylen

Cijfers

Masters of ceremony

• De Boekenbeurs kreeg zo’n 160.000 bezoekers over de

vloer. Het was te verwachten dat het aantal iets lager zou liggen dan in 2006 aangezien er tijdens de beurs maar één brugdag was en bijna geen vakantiedagen (11 november viel op een zondag). De absolute topdag van de Boekenbeurs was donderdag 1 november met 21.200 bezoekers. • De online tickets werden sterk gepromoot, maar waren

dit jaar even duur als de andere tickets. Er werden 5.359 tickets via de website verkocht. • De 115 standhouders bleken tevreden tot zeer tevreden

met hun verkoopcijfers - een vijfde was zelfs meer tevreden dan in 2006. Bijna 30% van de standhouders boekte een vergelijkbare omzet als in 2006. Bijna 40% van de standhouders noteerde een omzetstijging: bij 38% daarvan steeg de omzet met 0 tot 5%; bij 12% steeg de omzet met 5 tot 10%, bij 19% steeg de omzet met 10 tot 15%. Enkele standhouders noteerden een opvallende stijging van 40% of meer. Donderdag 1 en vrijdag 2 november waren de beste dagen qua omzet.

De gastheren van de Boekenbeurs waren de 4 acteurs van Olympique Dramatique: Tom Dewispelaere, Stijn Van Opstal, Ben Segers en Geert Van Rampelberg. In verschillende gedaanten doken ze op in de tv spot, de themafilmpjes en op de affiche. Ook de openingsceremonie namen zij voor hun rekening. Op 31 oktober lanceerden ze Radio Olympique: iedere dag van 18 tot 22u (op de nocturnes van 22u tot 24u) maakten de heren internetradio met de laatste Boekenbeurs­ berichten, studiogasten, een vooruitblik op de volgende dagen en een flinke dosis improvisatie vanuit de kassa aan ingang 2 van Antwerp Expo. Thuis kon iedereen meegenieten op www.radio-olympique.be.

• De best verkopende boeken waren (per categorie):

Fictie • Pieter Aspe, Op drift • Khaled Hosseini, De Vliegeraar • Deflo, Angst Non-fictie • Piet Huysentruyt, SOS Piet • Jan Leyers, De weg naar Mekka • Goedele Liekens, Ons seksboek

Radio Olympique met Friedl’ Lesage

Boeksurfen op de stand van Boek.be

Kinder- en jeugd • Antony Horowitz, Stormbreker en Ark Angel • Geronimo Stilton, Reis door de tijd 2 • Patrick Lagrou, Dolfijnenkind en Red de Dolfijnen Strips • Merho, Kiekeboe 114 • Willy Leemans, FC De Kampioenen 49 • In het totaal waren er 820 signerende auteurs op de

beurs, waarmee het record van 2006 (700) verpletterd werd. Het publiek kon kiezen uit 1958 individuele signeer­sessies. Donderdag 1 november telde het hoogste aantal signerende auteurs met maar liefst 273 auteurs.

De nieuwe Zoek een Boek-stand van Boek.be in Ingang 2 was een groot succes. Op 7 computers kon het publiek zelf op zoek gaan naar titels en auteurs op de site van Boekenbank, waar de gloednieuwe zoekmachine Aqua­Browser live kon worden uitgeprobeerd. Als het boek in kwestie op de Boeken­beurs aanwezig was, verscheen automatisch het juiste stand­nummer op het scherm. Het publiek maakte hier dankbaar gebruik van.

Boekenverdieping & Themadagen

Jeroen Brouwers

Bart Moeyaert

Stefan Brijs

Onder de nieuwe naam “Boekenverdieping” waren er meer dan 260 (een absoluut record!) gesprekken, boekpresentaties, debatten en workshops mee te maken op de 1ste en 2de verdieping van Antwerp Expo. De nieuwe naam van het boekenprogramma speelt vrolijk met de letterlijke en figuurlijke betekenis van ‘verdieping’: het programma vindt immers letterlijk plaats in de zalen op de eerste en tweede verdieping van Antwerp Expo, en figuurlijk gezien biedt het de Boekenbeursbezoeker de gelegenheid om zich even rustig in een boek, een auteur of een thema te verdiepen. 4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

37

Het programma van de Boekenverdieping belichtte zes bijzondere thema’s die in verschillende sessies en door diverse standhouders werden uitgediept. • Do 1/11 Op zoek naar geluk • Za 3/11 Passie voor sport • Zo 4/11 Spannende boeken • Do 8/11 De Graphic Novel • Za 10/11 Straffe Madammen • Zo 11/11 De verleiding van Europa Er waren ook 2 speciale leerkrachtendagen: op 31/10 voor leraren kleuter- en lager onderwijs en op 2/11 voor leraren secundair onderwijs.

De programma’s van de Boekenverdieping konden zoals steeds rekenen op een ruime belangstelling, vooral tijdens de themadagen. Opvallend was de grote opkomst op de Leerkrachtendag voor het kleuter- en lager onderwijs op 31 oktober met 1465 belangstellenden; d.w.z. dat meer dan 20% van de bezoekers die dag de Boekenverdieping bezochten! Ook de themadagen rond geluk (1/11), sport (3/11) en straffe madammen (10/11) lokten heel wat volk naar boven. Op ’t Kidsverdiep viel er iedere dag wel iets leuks te beleven voor kinderen van alle leeftijden. Nieuw waren de knutseluurtjes en workshops kalligrafie waar heel wat kinderen op af kwamen.

Om het publiek in de traditioneel rustigere 2e week van de beurs ook een interessant programma te kunnen aanbieden, zorgde Boek.be voor een aantrekkelijke programmainvulling die extra gepromoot werden. Zo organiseerde De Standaard een “Dag van de polemiek”, er was een “Dag Allemaal”-dag rond BV’s, een Plus-dag met sessies voor 50-plussers, en een middag voor mensen met “Een neus voor business”. Ook de Provincie Antwerpen vulde een middag rond Taaltovenaars.

Via een twintigtal gidspunten op de Boekenbeurs werden kinderen en jongeren op een speelse en verrassende wijze door de boekenwereld geloodst. Als de jongeren goed zochten, vonden ze op de Boekenbeurs aanwijzingen die hen naar een spannende speurtocht leidden. De tocht eindigde met een opdracht die in de klas afgewerkt kon worden.

Prijs voor de Mooiste Stand Ieder jaar worden de stands van de Boekenbeurs mooier. Boek.be wil deze positieve evolutie extra stimuleren en reikte daarom voor de tweede keer de Prijs voor de Mooiste Stand uit. Het publiek kon stemmen voor de Publieksprijs. De jury nomineerde 5 stands waaruit zij en het publiek een keuze konden maken: Clavis, Cosmox, Lannoo, De Geus en In den Olifant De jury, bestaande uit Adinda Van Gestelen (architecte), Michael De Cock (journalist en auteur) en Iris Vanspauwen (project manager Antwerp Expo), besliste na rijp beraad om de Prijs voor de Mooiste Stand 2007 toe te kennen aan Uit­ geverij De Geus. Deze stand viel op door zijn bijzondere aankleding en bouw, die een uitnodigende sfeer creëert. Een stand die uitnodigt om te lezen en rond te snuisteren, en op die manier dicht aansluit bij het gevoel van een boekhandel. Ook het publiek kon zijn stem uitbrengen voor de Mooiste Stand via het stemformulier met de 5 genomineerde stands op de achterkant van de gratis dagflyer. Boekhandel In den Olifant stal de harten van het publiek en kreeg de Publieks-

Mooiste stand: DeGeus

Vernieuwd scholenprogramma 7737 leerlingen en leerkrachten bezochten de Boekenbeurs in schoolverband. Voor deze doelgroep van 10 tot 14-jarigen werkte Boek.be een tof én zinvol Boekenbeursspel uit in samenwerking met het Centrum voor Informatieve Spelen (C.I.S.). De organisatie heeft jarenlange ervaring in het ontwikkelen, produceren en begeleiden van informatieve spelen.

38

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

Nellie Verboven, Raymond van Litsenburg en André Van Halewyck

prijs. Het publiek bracht 2275 stemmen uit, waarvan er bijna 1000 naar de gezellige kinderboekhandel gingen. De aanmoedigingsprijs - “goed bezig maar het mag iets meer” - was voor de stand van uitgeverij Van Halewyck.

Partners • Op de topdagen van de Boekenbeurs werden de auteurs

die signeerden of optraden op de Boekenbeurs als heuse sterren in een comfortabele Jaguar met chauffeur naar de Boekenbeurs geshuttled (aankomst bij Ingang 2). Een originele samenwerking met partner Jaguar! • Ter gelegenheid van de lancering van de nieuwe Tramlijn 6 creëerden Boek.be, Metropolis en De Lijn een bijzonder aanbod: een combiticket voor € 13,50 per persoon voor vervoer heen-en-terug met De Lijn, toegang tot de Boekenbeurs én een film in Metropolis. Dit Dagarrangement was alleen online te koop en kende een bescheiden succes. • Het evenement De Nachten besliste om te verhuizen naar het najaar van 2008. Om de sprong in de tijd te over­ bruggen vond De Avonden plaats op 31 oktober, 1, 2 en 3 november in deSingel en in Petrol. Bezoekers van De Avonden kregen korting op hun Boekenbeurs­ticket.

• Partner Knack zorgde opnieuw voor een handige

Boekenbeursgids van 48 pagina’s met alle info over de Boekenbeurs, het volledige programma van de Boekenverdieping en redactionele artikels. Eind oktober verscheen deze speciale Boekenbeursbijlage bij Knack (oplage: 140.000 ex.). Daarnaast werd de gids gratis op de beurs uitgedeeld en verspreid naar culturele centra en horeca (80.000 ex.). • De dagflyers bevatten het overzicht van de signeersessies, het grondplan van de Boekenbeurs en een stemformulier voor de mooiste stand. Ze werden dagelijks verspreid op de beursvloer (totaal: 72.000 ex.). • Het tv team van Beeldrepubliek maakte opnieuw dagelijks interviews en reportages op de beursvloer die te zien waren op diverse schermen in Antwerp Expo en op de nieuwe website Boekenbeurs.tv, die heel wat nieuwsgierigen trok (met dank aan Cronos). Gemiddeld kwamen er 3000 mensen per dag langs om naar de Boekenbeursreportages van Beeldrepubliek te kijken. • Voor Radio Olympique werd ook een aparte site opgezet waar de dagelijkse uitzendingen te beluisteren waren. Deze lokte een 1000-tal luisteraars per dag.

Promotiecampagne • In augustus onthulde Boek.be de affiche van de Boeken­

beurs 2007 op de Cultuurmarkt in Antwerpen. Het theater­gezelschap Olympique Dramatique maakte maskers van vier literaire kopstukken en poseerde als Beckett, Sartre, Claes en Hemingway. Koen Broos fotografeerde, James & Co tekende voor de vorm­geving. Op de Cultuurmarkt werden zowat 4000 flyers verdeeld met de affiche en de wedstrijd “Breek je hoofd over de koppen”. Wie de 4 literaire kopstukken kon identifi­ceren, maakte kans op een gratis ticket voor de Boeken­beurs.

• De VRT radio zond bijna dagelijks live uit vanop haar

• De vernieuwde Boekenbeurswebsite werd weer zeer

druk bezocht, met opvallend veel bezoekers in de maand oktober (99.604). Het is duidelijk dat de Boeken­ beurs­bezoeker zich graag goed informeert voor hij naar de beurs trekt. Tijdens de 12 dagen van de Boeken­ beurs zelf lokte de website bijna 94.000 bezoekers.

eigen stand in hal 4. Alle 5 radiozenders - Radio 1, Radio 2, Klara, Donna, StuBru - presenteerden 1 of 2 programma’s vanop de beursvloer, in totaal 23 uur. • De Boekenbeurs is steevast een grote trekpleister voor de pers die het gebeuren heel wat free publicity geeft. Bijna 300 journalisten bezochten de Boekenbeurs, van de grote kranten tot de damesbladen en de gespecialiseerde pers. Een greep uit de koppen: “Hallen vol papier. Waarom de Boekenbeurs een typisch Vlaams fenomeen is” (De Standaard), “Allemaal Boek. Over de koppen lopen op de Boekenbeurs” (Zone 03), “Boekenbeurskoorts” (Flair), “Boekenfeest van het jaar” (Het Belang van Limburg), “Boekenbeurs leeft door op internet en in de buurt” (Boekblad).

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

39

4.9 COMMUNICATIE Brainstorm communicatie Boek.be Begin maart trokken Geert Joris, Geertrui Schoeters, Isabelle Finet, Patricia De Laet en Geert Briers naar Oostende om twee dagen te brainstormen rond alles wat met interne en externe communicatie van Boek.be te maken heeft. De groep maakte een SWOT-analyse, evalueerde de verschillende vormen van communicatie en stelde een actieplan naar de toekomst op.

Website Boek.be Na de vernieuwing van de website van Boek.be in 2006 bleven de bezoekersaantallen in 2007 stijgen. We ontvingen op www.boek.be in he totaal 191.564 unieke bezoekers, oftewel bijna 17.000 per maand. Opvallend was de impact van de Boekenbeurs in oktober en november: die maanden bezochten resp. 28.105 en 25.134 mensen de Boek.be-website. De Zomer van het Spannende Boek blijkt al bij al de populairste actie te zijn met net geen 14.000 bezoekers. De sectie “Activiteiten” op de Boek.be-website kreeg in 2007 112.505 unieke bezoekers. 69.065 bezoekers bekeken pagina’s in de sectie “Huis van het Boek”, met bijzondere interesse in Boek.be en in de VUV. Dankzij die cijfers is onze site niet enkel een informatief portaal naar het boekenvak maar kan hij ook prima als promotie-instrument worden ingezet. Boek.be bood haar leden in 2007 dan ook de mogelijkheid om op www.boek.be te adverteren door middel van bannering. Er kan daarbij ge­ko­ zen worden uit drie formules (drie verschillende groottes).

Boek.be is een complexe organisatie en haar activiteiten en acties zijn sterk gediversifieerd. Daardoor bestrijkt de communicatie een bijzonder breed veld en is ze gericht op vele verschillende doelgroepen, gaande van verslagen voor leden, aanbiedingsmails voor uitgevers en boekhandels, oproepen voor literaire prijzen tot uitnodigingen voor evenementen, persberichten en nieuwsbrieven voor o.a. leden, boekenjuffen, boekenwurmen (Boekenbank) en standhouders van de Boekenbeurs. Ondanks een aantal zeer positieve elementen (herstructure­ ring, personeelsaanwerving, verhuizing, sterk merk, …) maakte de SWOT-analyse duidelijk dat er nog tal van punten zijn die voor verbetering vatbaar zijn. De missie op het vlak van communicatie werd als volgt geformuleerd: Boek.be streeft een open en effectieve communicatie na met al haar stakeholders - zowel intern (personeelsleden) als extern naar leden, relaties (leveranciers, partners, overheden), pers en publiek. Boek.be wil dat vertalen in een transparant communicatiebeleid waarbij de nadruk ligt op een coherente en efficiënte interne en externe communicatie die open en servicegericht is, een dynamische uitstraling heeft en gestructureerd verloopt. De ultieme doelstelling daarbij is dat iedereen op de hoogte is van de activiteiten van Boek.be op het juiste moment en op de juiste manier, en dat de informatiedoorstroming via het juiste kanaal plaatsvindt. Om deze missie uit te voeren, werd een aantal belangrijke doelstellingen vastgelegd, zoals het evalueren, definiëren, structureren en vereenvoudigen van de communicatietools en het verbeteren van de externe communicatie naar de leden, het publiek, de pers en de relaties. Op basis van de doelstellingen, ten slotte, werd een concreet actieplan uitgetekend.

40

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

5. DE VLAAMSE UITGEVERS VERENIGING

RUDY VANSCHOONBEEK, VOORZITTER

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Hartmut Ostrowski die Gunther Thielen opvolgt als grote baas van Bertelsmann, en het vertrek van Ewald Walgenbach als CEO van de Direct Group (= alle boekenclubs van Bertelsmann). Omdat de wereld een dorp is, hebben dergelijke belangrijke wijzigingen op inter­ nationaal vlak vroeg of laat impact op je eigen bedrijvig­ heden. Ik heb Ewald Walgenbach diverse malen gesproken en tweemaal ontvangen in Antwerpen, de laatste keer toen we als ECI-directie afscheid namen van hem als onze baas. Ik heb veel achting voor hem en vond het altijd een genoegen om met hem van gedachten te wisselen over de trends en evoluties in onze sector, en de wijze waarop we er als ondernemers kunnen en moeten op inspelen. Beste boek?

Ik kan amper kiezen tussen tussen de fraaie poëzie van Pat Donnez of het proza van Nathan Englander maar opteer uiteindelijk met veel overtuiging voor Belgicum. Na de expo biedt deze prachtige uitgave met de foto’s van Stephan Vanfleteren en het essay van David Van Reybrouck een meedogenloze ervaring voor de lezer die kijkt en de kijker die leest. Meer mededogen is amper mogelijk...

42

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

5.1 Strategische doelstellingen De Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) is de belangen­ organisatie voor de uitgevers van boeken in Vlaanderen. VUV volgt het reilen en zeilen in de branche, representeert de branche naar de overheid en andere instanties, verzorgt dienstverlening, informatie en collectieve promotie voor zijn leden in nauwe samenwerking met de overkoepelende organisatie Boek.be. De leden van VUV zijn uitgevers van zowel algemene boeken (fictie en non-fictie) als van educatieve, wetenschappelijke en informatieve uitgaven.

5.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR Bestuur Het bestuur van de VUV was per 1 januari 2007 samen­ gesteld uit de volgende leden: • Rudy Vanschoonbeek (The House of Books - GAU), Voorzitter • Erik Tamboryn (Wolters Plantyn - GEWU), Vicevoorzitter • Matthias Lannoo (Lannoo - GAU), Penningmeester • Eric Willems (Standaard Uitgeverij - GAU) • Isi De Vries (C. De Vries Brouwers - GAU) • Bart Desmyter (De Eenhoorn - GAU) • Jan Berghmans (Berghmans Uitgevers - GAU) • Peter Van Achteren (Cego - GEWU) • Nancy Derboven (Acco - GEWU) • Patrick Hermans (Altiora Averbode - GEWU) • Franck Libeer (Die Keure - GEWU) • Hilde Van Laere (Uitgeverij De Boeck - GEWU) Het dagelijks bestuur is in handen van een directeur bijgestaan door een assistent. Op 18 december 2007 werd afscheid genomen van Jacques Germonprez als directeur van VUV en werd een vacature voor een beleidscoördinator uitgeschreven. Els De Ridder, die instond voor de organisatie en het beheer van projecten en werkgroepen, besloot na haar zwangerschapsverlof in de zomer van 2007 in te gaan op een andere professionele uitdaging. Annemie Verheeke neemt sindsdien haar taken over. Annemie Verheeke, projectleider

Vertegenwoordigingen • Raad van Bestuur Boek.be: Rudy Vanschoonbeek,

Eric Willems, Nancy Derboven en Patrick Hermans. • Promotiecommissie Boek.be: Philippe Werck (Clavis),

Mieke Deprez (Lannoo) en Leen Lever (Standaard Uitgeverij) • Boekenbank: Frank Dewulf (Lannoo) • ONUB: Rudy Vanschoonbeek (Nancy Derboven als plaatsvervanger) • FEP/FEE: Rudy Vanschoonbeek (The House of Books)

Evolutie ledenbestand Op de Algemene Vergadering van 8 mei 2007 werden volgende uitgeverijen, al dan niet op eigen verzoek, geschrapt: Alamire, Cultura, Vroumvroum, Wereldmediahuis en Zuid&Noord. Het lidmaatschap van volgende nieuwe uitgevers werd aan­ vaard: ASP, Bekking & Blitz, Story Publishers en Wever&Bergh. Op 31 december 2007 telde de vereniging in totaal 87 leden.

5.3 OMZETENQUÊTE Uit de jaarlijkse omzetenquête die VUV in samenwerking met VBI hield over 2006, blijkt dat 2485 werknemers tewerkgesteld zijn in de uitgeefsector. Dat zijn 31 fte meer dan in 2005. De uitgevers behaalden in totaal een netto omzet van 314,759 miljoen euro - d.i. een stijging van 11,5% ten opzichte van het jaar daarvoor. De uitgevers verkochten 52,003 miljoen exemplaren. Vooral de omzet in kinderboeken, algemene boeken en wetenschappelijke uitgaven steeg. De educatieve uitgaven hielden gelijke tred met het voorgaande jaar. De achteruitgang bij strips is voornamelijk toe te schrijven aan minder verkoop in eigen land. De wetenschappelijke uitgaven zijn goed voor 40,6% van de totale omzet. 47,5% van de omzet loopt via de boekhandel. De geïmporteerde titels zorgen voor een omzet van 56,552 miljoen euro. Bijna 90% van die omzet komt van import uit Nederland. Bijna 70% van die omzet betreft algemene uitgaven. 77,5% van die omzet wordt gerealiseerd in het boekhandelskanaal. In 2006 verschenen 16.411 nieuwe titels, haast de helft hiervan zijn algemene uitgaven. De netto omzet van uitgevers en importeurs in Vlaanderen was in 2006 in totaal goed voor 371,311 miljoen euro, een stijging met 5,6% ten opzichte van 2005. Het volledige verslag van de omzetenquête kan ingekeken worden op www.boek.be.

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

43

5.4 ACTIVITEITEN Lang zullen we lezen De Groep Kinderboekenuitgevers van de VUV (GroKi) lanceerde de vernieuwde actie ‘Lang zullen we lezen’ voor het basisonderwijs. Als onderdeel van deze actie zal de nieuwe Karel Verleyenprijs jaarlijks door schoolkinderen worden toegekend. Uit een selectie van 48 titels (4 leeftijdscategorieën met elk 12 titels) kunnen kinderen hun favoriete boek kiezen. Ze geven hun keuze door via een website, met een quotering en een vermelding waarom ze net dat boek kiezen. De kinderen kunnen in schoolverband deelnemen. Uit de stemmen voor het winnende boek wordt één persoon gekozen die zijn/haar gewicht in boeken krijgt; de klas van deze winnaar krijgt de auteur op bezoek. De veelbekroonde jeugdauteur Karel Verleyen, naar wie de prijs werd genoemd, overleed op 18 november 2006 na een lange strijd tegen kanker. De eerste Karel Verleyenprijs wordt in juni 2008 uitgereikt. Een tweede luik in de actie bestaat uit het stimuleren van jarige kinderen door, in plaats van te trakteren met snoep, een van de 48 geselecteerde boeken cadeau te geven aan de klasbibliotheek. Verder wordt elke basisschool aangesproken om een boeken­ ambassadeur af te vaardigen. Dit hoeft geen leerkracht te zijn, maar het kan ook bv. een (voor)leesmoeder of -vader zijn. Deze boekenambassadeur promoot en stimuleert de actie op de school. Ter ondersteuning van de actie kregen alle deelnemende scholen een krantje met informatie over de actietitels, leuke artikels over lezen en kortingsbonnen voor de 48 titels die meedingen naar de Karel Verleyenprijs. Zo konden de scholen de deelnemende boeken met een mooie korting aankopen. De uitgeverijen die deelnamen aan de actie 2007 waren: Abimo, Baeckens Books, Casterman, CEGO Publishers, Davidsfonds/Infodok, De Eenhoorn, C. De Vries-Brouwers, Lannoo en Manteau.

Beste Boekenjuf of -meester De GroKi reikte op 14 maart de prijs voor de Beste Boekenjuf van 2007 uit aan Annemie Rombaut van basisschool De Schatkist in Berchem. Behalve de eer kreeg ze een mand gevuld met 100 boeken cadeau voor de schoolbibliotheek. De tweede prijs werd gedeeld door 2 juffen: Caroline Verbruggen van de Nieuwen Bosch Basisschool in Gent en Kristel Dhaenens van het Sint-Pietersinstituut in Gent. Een speciale eervolle vermelding ging naar Miche Impens van de Salvator­school in Oostakker voor haar inspanningen voor kinderen in het Bijzonder Onderwijs. 44

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

Juf Annemie Rombaut met enthousiaste leerlingen

BTW op gemengde producten Boeken worden steeds meer in pakket aangeboden met een elektronisch bijproduct (bv. een cd-rom of een link naar een website waarop aanvullende informatie wordt aan­ geboden). In het juridisch jargon spreekt men van “BTW op gemengde producten”. Tot op vandaag weigert de BTW-administratie het gezamen­ lijk aangeboden elektronisch (bij)product als een toebehoren te zien bij het boek. Hierdoor kan het totale pakket niet aan een verlaagd BTW-tarief van 6% worden aangeboden. Dit heeft tot - onaangenaam - gevolg dat een opsplitsing van de zgn. “heffinggrondslag” zich opdringt in een deel dat aan 21% wordt belast (voor het elektronisch product) en een deel dat aan het verlaagde tarief van 6% wordt belast. Als er geen opsplitsing gebeurt, moet het volledige product aan het tarief van 21% worden belast. Aangezien er geen richtlijnen zijn, is er in de praktijk een grote verscheidenheid en heerst er dus rechtsonzekerheid. De ene marktspeler splitst consequent uit, de andere doet dit niet. Sommige marktspelers hebben een akkoord met hun BTW-controleur, andere niet. Bovendien bestaat onduidelijkheid over de te hanteren uitsplitsingswijze (forfaitair of op basis van een werkelijk kostprijscriterium). Bij de forfaitaire uitsplitsing - niet zelden met instemming van de BTW-controleur - variëren de percentages sterk, van 50-50 tot 95-5. De Groep Educatieve en Wetenschappelijke Uitgevers (GEWU) heeft inmiddels juridisch uitvoerig in kaart gebracht wat de problematiek inhoudt, terwijl informele contacten werden gelegd met de bevoegde ministers en staatssecretaris, de heer Jamart en mevrouw Moerman en hun kabinetten. De bedoeling is om, op middellange termijn (2008-2009), een sluitend akkoord met de centrale BTW-admini­stratie te bewerkstelligen.

Fiscaal statuut van de auteur Op woensdag 9 mei hielden de Vlaamse Auteursvereniging (VAV) en de VUV een persconferentie waarin ze een oproep deden aan de politici en aan de (volgende) regering om een passend fiscaal statuut uit te werken voor inkomsten uit auteursrechten, naburige rechten en wettelijke licenties via een wetgevend initiatief (wijziging van het WIB).

Prof. Roger Blanpain (voorzitter VEWA - Vereniging van Educatieve en Wetenschappelijke Auteurs) lichtte de huidige rechtsonzekerheid in deze materie toe. Vervolgens stelde Kurt Van Damme (jurist VUV/Boek.be) een voorstel voor regeling voor. Tot slot schetste Erik Vlaminck (voorzitter VAV) een voorbeeld uit de realiteit. Het nieuws werd opgenomen in de belangrijkste Vlaamse kranten en ook een aantal politieke partijen werden hierover ingelicht. De VAV en de VUV zullen samen verder werken om dit item op de politieke agenda te plaatsen.

Auteurscontracten Er werd gestart met de opmaak van ontwerpteksten voor een auteurscontract voor educatieve, wetenschappelijke en algemene uitgaven. Het is de bedoeling dat dit contract na onderhandelingen in de loop van 2008 met de Vereniging van Wetenschappelijke Auteurs (VEWA), de Vlaamse Auteursvereniging (VAV) en SABAM zal leiden tot nieuwe modelcontracten die aan de leden zullen bezorgd en toegelicht worden.

Dyslexie Met de vzw Die-’s-Lekti-kus zijn onderhandelingen gestart met het oog op het opstellen van een memorandum dat moet toelaten dat leermiddelen digitaal ter beschikking worden gesteld ten behoeve van dyslectici.

GEWU Dankzij het kwalitatief en kwantitatief onderzoek bij leerkrachten in het secundair onderwijs over de (gewenste) wijze van informatieverzameling over uitgaven, kon GEWU haar uitgevers informeren hoe zij hun communicatiemiddelen efficiënter kunnen inzetten. Met de dienst Curriculum van het Ministerie van Onderwijs werd een convenant getekend voor het opstarten van systematisch en regelmatig overleg. Drie van deze overlegmomenten zijn inmiddels voor 2008 afgesproken. Op deze manier kunnen uitgevers hun uitgavenplanning beter afstemmen op geplande wijzigingen, en bijgevolg efficiënter werken.

ADEB en FEP Met onze Franstalige collegae van ADEB verzorgt VUV nu reeds sinds enkele jaren in goede harmonie een gezamenlijk jaarrapport ten behoeve van de algemene vergadering van de Europese Uitgevers Vereniging (FEP). Het jaarrapport bevat een overzicht van de activiteiten en dossiers in de sector in België.

Plantin Moretusprijzen Op woensdag 26 september werden in de Permeke Bibliotheek in Antwerpen de Plantin Moretusprijzen 2007 voor de bestverzorgde boeken van 2006 uitgereikt. De Vlaamse Uitgevers Vereniging organiseert deze prijzen i.s.m. het Plantin Genootschap. Een gezelschap van zes deskundigen uit de boekenbranche heeft in zeven verschillende categorieën een aantal boeken beoordeeld die zich onderscheiden door hun verzorgde vormgeving, illustraties en grafisch-technische productie. De zeskoppige jury bestond uit Danny Dobbelaere (voorzitter), Marc Mombaerts, Louis Van Den Eede, Nicolaas De Schryver, Jan Darthet en Nej De Doncker. Ze bekroonden de volgende vijf werken: Collectie Vlaamse Gemeenschap aanwinsten Koen Brams en Dirk Pültau (Vlaams Ministerie van Cultuur) Grafisch ontwerp: Jurgen Persijn (N.N.) Les Ballets C de la B Hildegard De Vuyst en Alain Platel (Lannoo) Grafisch ontwerp: Betty Reyniers en Peter De Roy (Signbox) Reinaart de Vos (de felle met de rode baard) Henri van Daele (Manteau) Grafisch ontwerp: Peer De Maeyer & Klaas Verplancke (illustrator) Craigie Horsfield. Relation. Catherine De Zegher (Jeu de Paume, Paris; Fundação Calouste Gulbenkian, Lisboa en Museum of Contemporary Art, Sydney) Grafisch ontwerp: Luc Derycke Steinway 170 en Mozart 06 Jan Christiaens / Elise Simoens en Pieter Bergé / Ignace Bossuyt (Concertgebouw Brugge vzw) Grafisch ontwerp: Jurgen Maelfeyt Daarnaast bedacht de jury vijf werken met een nominatie of eervolle vermelding. De bekroonde en genomineerde werken werden tentoongesteld op de Frankfurter Buchmesse, in het Concertgebouw van Brugge en tijdens de Boekenbeurs op de stand van de Provincie Antwerpen. Naar aanleiding van de uitreiking werd er een prachtig vorm­ gegeven brochure aangeboden met het gedetailleerde juryverslag en foto’s van de bekroonde werken.

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

45

De winnaars werden tentoongesteld in het Concertgebouw in Brugge

De Groep Algemene Uitgevers (GAU) startte in het najaar met de eerste voorbereidingen om de Plantin Moretus­ prijzen in 2008 in het voorjaar uit te reiken en om ze nog meer weerklank te doen vinden bij het publiek en in de media, o.a. door de organisatie van een publieksprijs voor het mooiste boekomslag. De GAU werkt eveneens aan een specifieke actie voor kleine uitgevers.

5.5 INTERNATIONALE BEURZEN De London Book Fair vond plaats van 16 tot en met 18 april in de nieuwe locatie Earls Court. De VUV-stand bood plaats aan 11 Vlaamse uitgeverijen: De Krijger, Exhibitions International, Lannoo, Universitaire Pers Leuven, Ludion, Ons Erfdeel, Roularta Books, Standaard Uitgeverij, Stichting Kunstboek, Yoyo Books en The House of Books. Beta-plus, Casterman en Hemma beschikten over een eigen stand. Zowel de locatie als de stand bleken een succes voor de aanwezige leden. De VUV-stand op de Fiera del Libro per Ragazzi in Bologna van 24 tot en met 27 april bood ruimte aan 8 uitgevers: Abimo, Cego, Clavis, Davidsfonds/Infodok, De Eenhoorn, Lannoo, Standaard Uitgeverij/Manteau en The House of Books. Ook het Vlaams Fonds voor de Letteren had een plaats op de collectieve stand. Averbode, Baeckens Books, Balloon Books, Caramel, Casterman, Hemma en ZNU beschikten over een eigen stand.

De VUV-stand in Bologna 46

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

De internationale Buchmesse in Frankfurt vond plaats van 15 tot 19 oktober. Nieuwe markten werden ontgonnen en interessante contracten afgesloten. Er is bij de Vlaamse uitgevers duidelijk een nieuwe aanpak merkbaar die resultaten afwerpt. Steeds meer uitgevers hebben ook een gespecialiseerd personeelslid in dienst om over de verkoop van rechten te onderhandelen. En dat werpt vruchten af. Het aangekondigde bezoek van Fientje Moerman, Vlaams minister van Economie, op donderdag kon vanwege haar ontslag uit de regering daags voordien niet doorgaan. Wel ontving de VUV in het najaar nog goed nieuws vanwege Flanders Investment & Trade (FIT) dat de ondersteunende bijdrage aan de organisatie van de internationale beurzen voor 2008 wordt verhoogd.

VUV-receptie op de Buchmesse

5.6 LOBBYWERK & BEMIDDELING

ISBN-kantoor

De VUV heeft contact met diverse instanties en organisaties met het oog op de verdediging van de belangen van de Vlaamse uitgevers en de uitwisseling van informatie.

Door een akkoord met het ISBN-kantoor van het Nederlandse taalgebied in Culemborg vervult de VUV deze functie voor alle titels die in Vlaanderen verschijnen. De VUV doet daarvoor een beroep op de administratieve diensten van Boek.be en Boekenbank. De doorstroming van de Vlaamse ISBN’s naar Nederland gebeurt dagelijks via een onix-protocol. Deze afspraken maken het de Vlaamse uitgevers heel wat makkelijker om hun ISBN-registratie en administratie te voeren.

Nationaal Met: Administratie Cultuur van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap; het kabinet van de minister van Cultuur; het kabinet van de minister van Economie en het kabinet van de federale staatssecretaris voor Financiën Doel: Overleg over dossiers en mogelijke projecten ter ondersteuning van de leescultuur en de boekverspreiding Met: Vlaams Fonds voor de Letteren Doel: Evalueren en bijsturen van de bestaande subsidie­ regelingen, samenwerking bij internationale projecten. Medewerking aan de masterclass voor literaire vertalers aan de Lessius Hogeschool Met: Stichting Lezen Doel: Overleg over de samenwerking. Met: ADEB (vakvereniging van de Franstalige uitgevers) Doel: Overleg over gezamenlijke standpunten inzake dossiers op federaal niveau, uitwisseling van informatie. Met: Departement Onderwijs Doel: Verdedigen van standpunten inzake onderwijs­ politiek en leermiddelen, uitwisselen van informatie.

Internationaal: Met: Nederlandse Taalunie/ONUB Doel: Overleg over Vlaams-Nederlandse samenwerking omtrent thema’s die het boekenvak aanbelangen zoals vakopleiding, vaste boekenprijs, NUR-codering, markt­ gegevens. Met: Federatie van Europese uitgevers (FEP/FEE) Doel: Informatie-uitwisseling met Europese uitgevers­ verenigingen omtrent dossiers die op nationaal of Europees niveau van belang zijn (copyright, piraterij, e-commerce, fiscaliteit, nieuwe media,…). Ook gezamen­ lijke standpuntbepaling in Europese dossiers is hier van belang. Actueel zijn de Europese dossiers omtrent Digital Library, Copyright Directive en Cultural Diversity.

5.7 DIENSTVERLENING De VUV verzorgt specifieke dienstverlening voor haar leden, zowel juridisch advies op velerlei vlak als service via participatie in of samenwerking met Boekenbank, het ISBN-kantoor en Ruit.

Boekenbank Voor informatie over de samenwerking met Boekenbank, zie hoofdstuk 9.

Ruit Ruit cvba is de beheersvennootschap die instaat voor het beheer en de verdeling van alle binnen- en buitenlandse vergoedingen uit wettelijke licenties (reprografie, leenrecht en, in de toekomst, thuiskopie en digitale onderwijsuitzondering) onder de Vlaamse uitgevers die lid zijn van de vennootschap. Voor informatie over de samenwerking met Ruit, zie hoofdstuk 6.

5.8 THEMA’S VOOR DE TOEKOMST • Inwerking van de nieuwe beleidscoördinator die medio

2008 zal aantreden. • Verdere opvolging of finalisering van dossiers omtrent

fiscaliteit van de auteur, BTW op gemengde producten, modelcontracten, dyslexie. • Sensibilisering rond kopieergedrag van en in scholen: voeren van een driesporenbeleid: [1] contact met de onderwijskoepels; [2] aanstelling van een beëdigd controleur; [3] informatiecampagne in de scholen en via een website. • De GEWU werkt aan de lancering in 2008 van Knooppunt, de digitale portaalsite voor leermiddelen. Met Sabam, Sofam e.d.m. zal overleg worden gevoerd om afspraken te maken en tarieven te onderhandelen inzake audiovisuele rechten wat moet leiden tot een duidelijke handleiding met richtlijnen voor de uitgevers. • Voor de Plantin-Moretusprijzen wordt in 2008 een nieuwe aanpak gelanceerd: meer media-aandacht en een commercieel effect voor de bekroonde titels. • Voor de Boekenjuf komt er een intensieve benadering van de geïnteresseerde scholen gedurende het hele jaar. • De collectieve stand op de buitenlandse beurzen wordt in een nieuw concept gelanceerd. • Nieuwe aanvraag voor uitbreiding van middelen ter ondersteuning van de werking wordt in samenspraak met Boek.be ingediend bij Flanders Invest & Trade. • Contacten met de overheid zullen worden geïntensifieerd, gebruik makend van de lobbykracht van Boek.be. • VUV volgt de ontwikkelingen met betrekking tot CultuurInvest. • Verdere intensifiëring en optimalisering van de samenwerking met Boek.be

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

47

6. RUIT

Kurt Van Damme

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

De roep om meer transparantie in de werking van beheers­vennootschappen. Daarbij aansluitend: het nieuwe verdeelreglement van Ruit en het wegwerken van de achterstand in de binnenlandse repro­grafie­ vergoedingen. Beste boek?

“A short history of tractors in Ukranian” van Marina Lewycka. Omdat het op een erg grappige wijze illustreert dat, ondanks de Europese eenmaking, de verschillen tussen West- en Oost Europa toch nog niet geheel weggewerkt zijn. En omdat de titel tegelijk misleidend is en toch de rode draad van het verhaal vormt. Maar… Bill Bryson blijft de meester als het op grappig en Engels aankomt.

50

6. ruit

6.1 Strategische doelstellingen

6.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR

Ruit staat voor “Rechten Uitgevers” en is de beheers­vennoot­ schap van de Vlaamse Uitgevers. Zij staat in voor de inning en verdeling van vergoedingen uit zgn. “wettelijke licenties” (reprografie, thuiskopie, leenrecht, …).

Op 21 december 2006 nam Nicole Swyngedouw ontslag als bestuurder van Ruit (niet meer opgenomen in bovenstaande lijst), met ingang van 1 januari 2007. Op de Algemene Vergadering van 8 mei 2007 werden Guy Claessens en Wim Verheijje benoemd tot bestuurders, voor de gebruikelijke mandaattermijn van vier jaar. De mandaten van Nancy Derboven en Peter Vanachteren werden verlengd voor een termijn van vier jaar.

Ruit wil in de periode 2008-2010 verder uitgroeien tot een dynamische, transparante en moderne beheersvennootschap, aangepast aan de noden van zijn tijd. Zij wil - gelet op de steeds complexer wordende juridische en technische omgeving waarin zij handelt - haar werking in grote mate automatiseren, van de bron (de titel- en omzetgegevens van de leden) tot de monding (de uiteindelijke factureringsverzoeken aan de leden). Om deze reden zal in 2008-2009 een nieuwe module in Boekenbank worden ontworpen én een koppeling met Navision tot stand worden gebracht. Uiteraard zal er nog steeds een deel manueel werk blijven, maar de bedoeling is om zoveel mogelijk kostenefficiënt te werken. Bovendien wil Ruit de complexiteit van haar werking waar mogelijk inperken en de in het verleden vastgestelde tekortkomingen of onbillijkheden in het verdeelsysteem weg­ werken. Om die reden zal vanaf het verbruiksjaar 2010 (met de verbruiksjaren 2008 en 2009 als transitieperiode) met een geheel nieuw verdeelsysteem worden gewerkt, met minder kopieercategorieën, andere en billijkere kopieer­ coëfficiënten en een beperkte omzetweging. Ruit heeft geen ander doel dan het belang van zijn leden. Om die reden wil zij alle achterstand in uitkeringen in 2008 al wegwerken - het gaat overigens maar om een beperkt bedrag aan buitenlandse vergoedingen meer - en wil zij de doorlooptijd tussen ontvangst van de fondsen van Reprobel en uitkering aan de leden zo kort mogelijk houden. Om dezelfde reden wil Ruit werken met heldere regels en principes, die door alle leden gekend zijn. In de loop van 20082009 zal dan ook een grondige statutenwijziging worden doorgevoerd en zullen de overeenkomsten met de leden worden aangepast, om uitvoering te geven aan het nieuwe verdeelsysteem. Ruit houdt ook haar blik op de wereld open. Het auteursrecht wordt immers met de dag meer grensoverschrijdend. Zij werkt daarom intensief samen met andere nationale en internationale spelers in het veld: Reprobel, FEP, IFFRO en haar binnen- en buitenlandse zusterorganisaties. Tot slot wil Ruit meer dan ooit een onderdeel van het Huis van het Boek zijn, en geen eiland. Uiteraard met respect voor haar bijzonder statuut als beheersvennootschap.

Erik Tamboryn nam op 4 september 2007 ontslag als bestuurder. Op 5 november 2007 nam Guy Claessens ontslag als bestuurder. Op het einde van het boekjaar 2007 was de Raad van Bestuur van de vennootschap RUIT CVBA als volgt samengesteld: • Rudy Vanschoonbeek, voorzitter • Matthias Lannoo (Uitgeverij Lannoo), penningmeester • Isi De Vries (C. De Vries-Brouwers) • Bart Desmyter (De Eenhoorn) • Nancy Derboven (Acco) • Peter Vanachteren (Cego) • Wim Verheije (Standaard Uitgeverij)

De Raad van Bestuur vergaderde vier maal in de loop van 2007.

Dagelijkse leiding De dagelijkse leiding van Ruit was het grootste deel van 2007 in handen van Jacques Germonprez (directeur). Hij werd daarin bijgestaan door Kurt Van Damme als jurist/ secretaris, door Heidi Giels voor de boekhoudkundige verwerking en door Annemie Verheeke voor de titelcontrole en verwerking. Eind 2007 werd afscheid genomen van Jacques Germonprez als directeur van de vennootschap. Sinds 1 februari 2008 is Kurt van Damme de nieuwe verantwoordelijke / gedelegeerd bestuurder van Ruit.

Ledenbestand Eind 2007 telde Ruit 43 vennoten en 73 aangesloten leden. Wever & Bergh trad toe als lid, terwijl Vita en Alamire hun lidmaatschap beëindigden per 31 december 2007.

Nieuw verdeelreglement In zijn vergadering van 4 september 2007 keurde de Raad van Bestuur van Ruit het nieuwe verdeelreglement (waarvan de grote lijnen reeds werden geschetst in het jaarverslag van 2006), evenals het bijhorende nieuwe aanmeldingsformulier - dat al werd gebruikt voor de titelverwerking voor het jaar 2006 - formeel goed. Het reglement werd vervolgens ter kennisgeving overgemaakt aan de Controledienst van de FOD Economie, maar Ruit ontving hierop nog geen formele reactie. Veiligheidshalve wordt deze reactie afgewacht alvorens de statutenwijziging wordt doorgevoerd.

6. ruit

51

6.3 FINANCIEEL OVERZICHT A. Tijdens het boekjaar 2007 heeft Ruit 4.436.346,15 EUR bruto repro­grafievergoedingen ontvangen van Reprobel. Het betrof uitgesplitst: (1) vrijgekomen bedragen in afwachting voor het verbruiks­jaar 2002 (218.339,81 EUR); (2) definitieve terbeschikkingstellingen 2005 en 2006 drager boeken - verbruiksjaren 2004 en 2005 (2.358.678,67 EUR) (3) voorlopige terbeschikkingstelling van oktober 2006 verbruiksjaren 1998 tot 2006 (1.221.238,21 EUR) (4) definitieve terbeschikkingstelling van juni 2007 verbruiksjaren 1998 tot 2004 (46.168,98 EUR) (5) definitieve terbeschikkingstelling van juni 2007 verbruiksjaren 2005 en 2006 (555.137,03 EUR) (6) definitie terbeschikkingstelling van juni 2007 - verbruiks­ jaren 2000 tot 2004 - buitenland (36.783,45 EUR) (7) restbedrag (saldo werkelijk te verrekenen kosten) over 2007 (167.588,99 EUR). Het bedrag van de door Ruit in de loop van 2007 ontvangen rechten ligt substantieel hoger dan in het boekjaar 2006 (ong. 725.000 EUR). Dat is te verklaren door het feit dat Ruit eind 2006 een langdurig - tot en met het verbruiksjaar 2012 - akkoord heeft gesloten met Copiebel omtrent de taalgebonden verdeling voor de drager boeken. Daardoor konden in de eerste jaarhelft van 2007 de eerder door Reprobel geblokkeerde bedragen voor de verbruiksjaren 2004 en volgende worden vrijgegeven en verdeeld (zie vooral (2)). Dat betekent dat 2007 moet worden beschouwd als een uitzonder­ lijk jaar wat inkomsten en verdelingen betreft, omwille van de eenmalige inhaaloperatie waarvan sprake. In een normaal boekjaar worden de inkomsten van Ruit doorgaans geraamd op om en bij de twee miljoen euro bruto. Van het bedrag van 4.436.346,15 EUR werd in de loop van het boekjaar 2007, na voorafname van de reserve en de provisie voor de werkingskosten van Ruit, 3.777.302,51 EUR netto verdeeld onder de leden (ter vergelijking: in 2006 was dat ong. 320.000 EUR netto).

B. Het voorgaande betekent dat Ruit geen enkele achterstand meer heeft wat de binnenlandse reprografievergoedingen betreft. Het nog openstaande saldo van inkomsten en uitkeringen ligt volledig op het terrein van de buitenlandse reprografievergoedingen. Die vergoedingen - voor een cumulatief bedrag op heden van 358.429,23 EUR - zullen in de loop van het boekjaar 2008 integraal worden verdeeld onder de Ruit leden.

C. Ruit heeft twee openstaande gedingen met één van zijn gewezen leden. In een eerste procedure, die uiteindelijk in 2007 heeft geleid tot een arrest van het Hof van Beroep te 52

6. ruit

Antwerpen, vorderde Ruit een bedrag terug van om en bij de 52.000 EUR, dat door een administratieve vergissing in 2003 onverschuldigd werd betaald aan het betreffende lid. De vordering van Ruit werd, bij arrest van 30 april 2007, afgewezen door het Hof, op grond van de overweging dat de betaling niet onverschuldigd was, want gestoeld op een factuur. Tegen dit arrest werd een cassatievoorziening in­gesteld door Ruit. De cassatieprocedure was op het einde van het boekjaar 2007 nog steeds hangende. Omgekeerd vordert het betreffende lid, in een geding voor de Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen, een bedrag van inmiddels meer dan 300.000 EUR aan reprografie­ vergoedingen van Ruit, op grond van een eigen en sterk overdreven berekening (“geleend” bij een andere beheersvennootschap). Om de continuïteit van de werking van de beheersvennootschap niet in het gedrang te brengen, werd in 2007 een eenmalige en uitzonderlijke provisie voor risico’s en kosten aangelegd van 197.500 EUR (totale provisie op heden: 200.000 EUR). De lidmaatschapsovereenkomst van het betreffende lid werd overigens opgezegd in de loop van 2006.

6.4 BELANGRIJKSTE THEMA’S EN ONTWIKKELINGEN A. Op het niveau van Reprobel

Raad van Bestuur Op 13 juni 2007 werd prof. dr. Roger Blanpain (Vewa) verkozen tot nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur van Reprobel. Ondervoorzitter is Christian De Boeck (Copiebel) namens de uitgevers. Penningmeesters zijn Christian Cherdon (Assucopie) namens de auteurs en Alain Lambrechts (Repropress) namens de uitgevers. Hun mandaat eindigt in juni 2010. Het mandaat van Alex Fordyn (Reprocopy) als voorzitter van het Uitgeverscollege werd door dit college verlengd tot juni 2009. Martine Loos (Sabam) werd in de loop van 2007 benoemd tot voorzitter van het Auteurscollege. Jacques Germonprez en Kurt Van Damme hielden namens Ruit zitting in de Raad van Bestuur van Reprobel, als bestuurder resp. plaatsvervangend bestuurder. Zij namen ook deel aan alle vergaderingen van het Uitgeverscollege.

Dagelijkse leiding In 2006 werd Francis De Brakeleer ontslagen als DirecteurGeneraal. Wim De Mont nam deze functie in de loop van 2007 een tijdlang ad interim waar. Met ingang van 1 juli 2007 werd Benoit Proot door de Raad van Bestuur van Reprobel aangesteld als nieuwe Algemeen Directeur. Philippe Dekerckheer blijft financieel directeur.

Statuten

Externe relaties

In de loop van 2007 werd een ad hoc werkgroep Statuten opgericht in de schoot van de Raad van Bestuur van Reprobel, die tot opdracht heeft een statutenwijziging voor te bereiden. Deze wijziging moet de statuten van Reprobel aanpassen aan de gewijzigde wetgevende en technologische evolutie (bv. op het stuk van de thuiskopie en het openbaar leenrecht). Kurt Van Damme zetelde in de onderwerkgroep Statuten op het niveau van het Uitgeverscollege.

Eerdere voorstellen om een fusie te realiseren tussen Auvibel en Reprobel werden, vooral onder impuls van het Uitgevers­college, afgewezen. Hetzelfde geldt voor een vergaande verstrengeling van de structuren en/of van de operationele werking van de beide centrale beheers­vennoot­ schappen. Wel liggen plannen op tafel voor een permanente ver­tegen­woordiging van de algemene directeurs van Reprobel en Auvibel in de raad van bestuur van de andere beheersvennootschap, evenals voor een meer gerationaliseerde inning. Deze punten dienen evenwel nog te worden beslist, vermoedelijk in 2008.

Andere werkgroepen In 2007 speelden Jacques Germonprez (werkgroepen strategie en leenrecht) en Kurt Van Damme (werkgroepen reprografie, thuiskopie (voorzitter), digitale onderwijsuitzondering en verdeling naar het buitenland) een actieve rol in de diverse werkgroepen van Reprobel. Kurt Van Damme was ook lid van de Ministeriële Adviescommissie Thuiskopie en nam in die hoedanigheid deel aan de - moeizame onderhandelingen met industrie, distributie en consumentenorganisaties over de heffingen op toestellen en dragers die kennelijk voor thuiskopie worden gebruikt.

Uitgeverscollege Voor de verbruiksjaren 2005 en volgende wordt voorlopig nog steeds (cf. boekjaar 2006) slechts een voorschot van 70 % ter beschikking gesteld, in afwachting van de resultaten van de lopende studie over het kopieergedrag in opdracht van het Uitgeverscollege. De resultaten van deze studie (onderzoeksbureau ASK) zijn normalerwijze te verwachten tegen medio 2008. Eventuele wijzigingen in de verhouding tussen de verschillende dragers (boeken, tijdschriften, kranten, bladmuziek) zullen op de ingehouden 30 % worden toegerekend. In het Uitgeverscollege lag ook in 2007 het punt van de percentages toegewezen aan buitenlandse beheers­ vennootschappen ter tafel. Voor de drager boeken werd (door Ruit en Copiebel) voorgesteld om het huidige percentage van 20 % te herleiden tot 14 %, ten einde het door Reprobel gehanteerde percentage beter te laten aansluiten bij dat gehanteerd door de onderscheiden buiten­landse centrale beheers­vennootschappen. Op vraag van de Controledienst werd aanvullende informatie op dit punt verstrekt. De vermindering van het bedoelde percentage moet nog de zegen krijgen van de Controledienst, maar dat zal vermoedelijk geen probleem meer zijn. Zij zou dan gelden voor alle vergoedingen vanaf het verbruiksjaar 2006. Tot slot werd in het najaar van 2007 in de schoot van het Uitgeverscollege een akkoord bereikt tussen alle beheersvennootschappen over zowel het verdeelbarema als de verdeelpercentages per drager en per beheersvennootschap met betrekking tot het leenrecht. Dit akkoord geldt tot en met het verbruiksjaar 2007. De eerste vergoedingen aan de leden van Ruit - voor het verbruiksjaar 2004 - zijn evenwel pas in 2008 te verwachten.

B. Op het niveau van de verhouding met Copiebel (ADEB) De relaties tussen Ruit en Copiebel waren in 2007 zeer goed. Zo namen beide beheersvennootschappen onder meer een gezamenlijk standpunt in over de gefaseerde invoering van de resultaten van de nieuwe studie over het kopieer­gedrag (zie hierboven, 6.4, A, Uitgeverscollege) en deden ze samen nieuwe voorstellen tot hervorming van het verdeelsysteem voor de drager tijdschriften (i.e. invoeging van een nieuw criterium met betrekking tot het type van werk en herziening van de coëfficiënten betreffende de verkoopprijs).

C. Wetgevende ontwikkelingen (binnenland) Reprografie en thuiskopie De uitvoeringsbesluiten van de wet van 22 mei 2005 (omzetting richtlijn 22 mei 2001) lieten ook in 2007 op zich wachten, mede in het licht van de federale verkiezingen en de erg moeilijke regeringsformatie. Het betreft, ter herinnering, de verruiming van de reprografieregeling met de prints van elektronische letterkundige publicaties, en de verruiming van de thuiskopieregeling (zeg maar: de elektronische kopie) met de letterkundige en fotografische werken. De uitvoeringsbesluiten inzake tarifering vergen, zoals bekend, een voorafgaand advies van een Ministeriële Advies­ commissie, waarin naast de betreffende beheersvennootschappen (Reprobel wat de reprografie betreft, Auvibel en Reprobel wat de thuiskopie betreft) ook vertegenwoordigers van de industrie, de distributie en de consumenten aanwezig 6. ruit

53

zijn. Kurt Van Damme zetelde namens Reprobel als waarnemer in de Adviescommissie Thuiskopie en nam ook deel aan de onderhandelingen met industrie, distributie en consumenten (zie hierboven, 6.4, A, Andere werkgroepen). De onderhandelingen verliepen en verlopen in beide gevallen echter erg stroef, zodat de Minister van Economie mogelijk finaal zal moeten beslissen. De publicatie van de Koninklijke Besluiten - vereist voor de inwerkingtreding van de nieuwe wettelijke regeling - is ook voor 2008 evenwel niet geheel zeker.

Digitale onderwijsuitzondering (d.i. digitale kopie en gesloten intranettransmissie voor onder­ wijs en wetenschappelijk onderzoek) Ook op dit punt was het in 2007 wachten op een uitvoerings­ regeling die de vergoeding aan de rechthebbenden regelt. Binnen Reprobel is hierover een werkgroep actief. Een ontwerp­tekst van Koninklijk Besluit werd in de schoot van Reprobel reeds voorbereid, maar de onderhandelingen met de onderwijskoepels, de hogescholen en de universiteiten moeten nog worden opgestart.

Openbaar leenrecht Zie jaarverslag Ruit 2006 en hierboven, 6.4, A, Uitgevers­ college, in fine.

D. Buitenlandse ontwikkelingen De relevante ontwikkelingen op Europees en internationaal niveau (o.a. de problematiek van de levies, digitalisering en archivering, handhaving, user generated content en transformative use, enz.) worden opgevolgd, in het bijzonder door de betrokkenheid van Ruit/VUV in de Federation of European Publishers (FEP, Brussel). Jacques Germonprez en Kurt van Damme namen in 2007 regelmatig deel aan de vergaderingen en consultatie­rondes van deze organisatie. Kurt Van Damme nam ook op regelmatige basis deel aan het informele juristenoverleg van FEP en aan diverse telefoonconferenties, om de vinger aan de pols te houden van belangwekkende ontwikkelingen op het gebied van (Europese en internationale) wetgeving, rechtspraak en doctrine. Daarnaast worden ook de werkzaam­ heden van de IFRRO opgevolgd, zij het in mindere mate.

54

6. ruit

6.5 AANDACHTSPUNTEN EN PROJECTEN VOOR 2008 In 2008 zullen de volgende projecten en aandachtspunten prioritair worden afgehandeld: 1. Het wegwerken van de achterstand in de buitenlandse

reprografievergoedingen: zoals gezegd werd de aanzienlijke - achterstand in de uitkering van de binnenlandse reprografievergoedingen in de loop van 2007 volledig weggewerkt voor alle dragers (boeken, tijdschriften en andere). Het cumulatief bedrag aan uit te keren buitenlandse reprografievergoedingen bedraagt, zoals gezegd, om en bij de 360.000 EUR bruto. De interne verdeling daarvan onder de Ruit leden is voorzien voor medio 2008. 2. De eerste interne verdeling onder de Ruit leden van de van Reprobel te ontvangen vergoedingen voor het openbaar leenrecht (verbruiksjaren 2004 en 2005). Het nieuwe verdeelreglement van Ruit laat toe om de interne verdeling onder de leden spoedig te verrichten. 3. De formele en volledige implementatie van het nieuwe verdeelreglement van Ruit aan de hand van een statutenwijziging en de wijziging en hernieuwing van de overdrachtovereenkomsten met de leden; 4. De partiële toepassing van de nieuwe verdeelregels voor het verbruiksjaar 2008, waarin voor het eerst - zij het binnen de onderscheiden kopieercategorieën - met een beperkt omzetcriterium zal worden gewerkt, naast het bestaande titelcriterium. Voor het verbruiksjaar 2008 wordt nog voor twee derden met het bestaande verdeelsysteem gewerkt, voor één derde met de nieuwe verdeelregels. 5. De vergaande automatisering van zowel titelverwerking en -controle, berekening van de vergoedingen als uitzending van de factureringsverzoeken, door een nieuwe module in Boekenbank én door een koppeling met Navision. Hiervoor werd voor 2008 een investering voorzien van 100.000 EUR; 6. De verdere inbedding van Ruit in het Huis van het Boek, met volle respect voor haar bijzonder statuut als beheers­vennootschap.

7. DE VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS

RENÉ VAN LOON

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Wat mij enorme voldoening heeft geschonken was de quasi-zekerheid dat er juist cijfermateriaal over het boekenvak in de maak was. En inmiddels is deze wensdroom gerealiseerd! Beste boek?

Ik ben het meest onder de indruk geweest van “De Kathe­draal van de Zee” van de Spaanse auteur Idelfonso Falcones. Het boek speelt zich af in het Barcelona van de veertiende eeuw - de tijd van de Inquisitie - maar gaat eigenlijk evengoed over het leven anno nu.

56

7. DE VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS

7.1 Strategische doelstellingen De vzw VBI (Verenigde Boekenimporteurs) heeft tot doel de beroepsbelangen te behartigen van alle in Vlaanderen gevestigde importeurs van buitenlandse boeken of andere types informatiedragers. Qua types import is er een onderscheid waar te nemen tussen importeurs die in hoofdzaak Nederlandstalig werk of die in hoofdzaak anderstalig werk, vaak/meestal Engels, werk importeren. Daarnaast is er een wezenlijk onderscheid tussen importeurs die zelf instaan voor hun fysieke distributie en de administratieve verwerking en importeurs die de logistieke en administratieve afhandeling hebben overgedragen aan derden. Toch zijn er voldoende dossiers waarbij het van belang is om samen op te trekken. • promotie van het boek (Boekenbeurs, collectieve acties

rond verschillende types boek); • uitwerking van een digitaal platform dat de boekhandel (ergo de consument) in staat stelt om op een eenvoudige manier informatie in te winnen over boeken en ze vervolgens te bestellen, professioneel en particulier (Boekenbank en Boekenbrief); inclusief de bijzondere aandacht voor de informatie over niet-exclusieve fondsen (Open Markt Module) • mee zoeken naar logistieke oplossingen (VIL, RFID); • inzicht verschaffen in de ontwikkelingen van de markt (verzameling cijfers op professionele manier - TNS, GfK) In deze dossiers is er een gemeenschappelijk belang. Een aantal van deze dossiers heeft er belang bij om in een groter kader te worden opgevolgd. Vandaar dat we als VBI vertegen­ woordigd zijn in de grotere koepel van Boek.be om er mee op toe te zien dat de specifieke belangen van importeurs goed behartigd worden en dat er rond het boek een professionele structuur is die in staat is om op al deze terreinen, en niet in het minst ook op politiek vlak, zijn stem te laten horen.

Vertegenwoordigingen • Raad van Bestuur Boek.be: René Van Loon (VBK) en Chris Boudewijns (WPG-Uitgevers) • Boekenbank: Marc Grossen (Denis) en Nees Zwaan (Zwaan) • ONUB: René Van Loon (VBK) Het secretariaat werd gevoerd door Nancy Reynders (Boek.be). In december 2007 telde de vzw VBI 37 leden.

7.3. DE VBI STUDIENAMIDDAG N.a.v. de hervormingen en benoemingen binnen de structuur van Boek.be en de ledenverenigingen VBB, VBI en VUV in 2006 nam het VBI bestuur, onder impuls van gedelegeerd bestuurder Marc Grossen, het initiatief een studiedag te organiseren waar de denkoefening zou gemaakt worden over hoe VBI meer toegevoegde waarde kan leveren speci­ fiek voor de importeurs en over de veranderende rol van de importeurs. De studiedag vond plaats op 15 maart 2007 onder het motto “Alles wat u altijd al wilde weten over de Verenigde Boeken­importeurs maar nooit durfde vragen”. De VBI wilde de impor­teurs meer professionele impulsen geven en wapenen voor de veranderende wereld van globalisering en digitalisering. Daarom vond het bestuur het belangrijk dat zoveel mogelijk leden op de studiedag aanwezig waren. De resultaten van deze studiedag vormden ook de basis van het nieuwe beleidsplan.

7.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR Een bestuur van 10 leden, geassisteerd door een secretariaatsmedewerker, zorgt ervoor dat de stem van de importeur gehoord wordt op alle plekken waar het er toe doet.

Bestuur Het bestuur bestond in 2007 (benoemingen dd. 22/5/’07) uit • René Van Loon, voorzitter (VBK) • Chris Boudewijns, vice-voorzitter (WPG Uitgevers België) • Marc Grossen, secretaris / gedelegeerd bestuurder

(Denis) • Nees Zwaan, penningmeester • André Van Halewyck (Van Halewyck) • Jacques Van Mello (Agora) • Frank Libeer (Lannoo Uitgeverij) • Johan De Koning (Standaard Uitgeverij) • Jan Ingelbeen (Roularta Books) • Frits Linssen (CB Vlaanderen) 7. DE VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS

57

De presentaties en het debat werden geleid door Marc Grossen (Denis), gedelegeerd bestuurder en René Van Loon (VBK), voorzitter. Volgende VBI-leden namen deel: Koen David voor Abimo, Jacques Van Mello voor Agora, Michel Dewaele voor Audivox, Hans Willem Cortenraad en Frits Linssen voor CB Vlaanderen, Martine Uytterhoeven voor Epo, Hans Kluwer voor Intersentia, Frank Libeer voor Lannoo, Jan Ingelbeen voor Roularta Books, Johan De Koning voor Standaard Uitgeverij en Nees Zwaan voor Zwaan. Zaten ook mee aan tafel: Isabelle Finet, Geert Joris, Geertrui Schoeters en Nancy Reynders namens Boek.be, Luc Tessens namens VBB, Jacques Germonprez namens VUV, Jef Maes namens Boekenbank en Isabelle Schoepen namens VAV.

58

7. DE VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

KOEN DE MEESTER

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Voor mij persoonlijk was het belangrijkste gebeuren de beslissing om onze boekhandel - de Brugse Boekhandel - om te vormen tot een BVBA. Nu krijgen mijn echt­ genote en ik na 14 jaar eindelijk ook een echt loon uit­ betaald, wat toch wel een comfortabel gevoel geeft. Beste boek?

Dat was ongetwijfeld “De overgave” van Arthur Japin. Een prachtig geschreven boek dat zowel het standpunt van de blanke kolonisten als van de Indianen weergeeft tijdens de kolonisatie van Amerika in de 19de eeuw.

60

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

8.1 INLEIDING + STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN

Algemene Vergadering

De Vlaamse Boekverkopersbond (VBB) behartigt de belangen van haar leden op verschillende vlakken. Ze laat de stem van de boekhandel klinken in acties waarbij andere partners (bv. overheidsinstanties) betrokken zijn, en lobbyt op politiek vlak. Ze verstrekt bibliografische informatie, geeft een antwoord op o.a. juridische vragen, verzamelt actueel nieuws uit het boekenvak, zoekt partnerships met andere spelers uit het culturele veld, participeert aan collectieve promotie­ acties van Boek.be, creëert ontmoetingskansen en ontwikkelt in samenwerking met het Kenniscentrum een vakopleiding.

Op maandag 7 mei 2007 vond de jaarlijkse gewone Algemene Vergadering plaats. Volgende boekhandels werden door de Raad van Bestuur van VBB het afgelopen jaar voorlopig aanvaard: Bontebaai Kinderboeken (Boom), Het Paard van Troje (Leuven/Gent), IPB (Westerlo), BookPlus (82 winkels), Cook & Book (Brussel), ECI Boekenclub, Romanneke (Essen) en Tijgerkat (Mechelen). Allen werden door de Algemene Vergadering definitief aanvaard.

8.2. SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR 2007 Bestuur • Koen De Meester (Brugse Boekhandel) - Voorzitter • Rita Lissens (Fnac) - Vice-voorzitter • Daniël Cool (De Striep) • Karla De Ceulener (Salvator) • Manuella De Deckker (Eci) • Marjan Mertens (Acco) • Katelijne Ryssaert (Etiket) • Yvonne Steinberger (De Reyghere) - Penningmeester • Isabel Top (Club/Proxis) (tot eind november 2007) • Stijn Vanermen (Forum) • Iris Van Germeersch (I*Boeks) • Luc Tessens (VBB) - Secretaris en gedelegeerd

bestuurder • Katrien Noblesse (BookPlus) - gecoöpteerd - zonder

stemrecht

Vertegenwoordigingen • Raad van Bestuur Boek.be: Koen De Meester, Rita

Lissens, Iris Van Germeersch • Algemene Vergadering Boek.be: Werkelijke leden: Daniël Cool, Karla De Ceulener, Koen De Meester, Rita Lissens, Marjan Mertens, Katelijne Ryssaert, Yvonne Steinberger, Isabel Top (tot eind november 2007), Iris Van Germeersch. Toegetreden leden: Manuella De Deckker, Stijn Van Ermen, Katrien Noblesse • ONUB: Yvonne Steinberger, Luc Tessens • Promotiecommissie Boek.be: Iris Van Germeersch, Daniël Dullers (Standaard Boekhandel), Rita Lissens, Marjan Mertens, Luc Vander Velpen • Boekenbank: Koen De Meester, Roger Somers (Standaard Boekhandel), Isabel Top (Club/Proxis) (tot november 2007), Karla De Ceulener (vanaf november 2007) • Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO: Luc Tessens en Yvonne Steinberger • EBF/IBF: Luc Tessens en Yvonne Steinberger • Unizo: Luc Tessens • Bureau Boek.be: Luc Tessens • Werkgroep strips: Daniël Cool, Rita Lissens

Volgende boekhandels werden als lid definitief geschrapt: Christiana (Borsbeek), Levet Scone (Ieper), Baudoin (Kasterlee), De Blauwe Planeet (Antwerpen), het Huis der Zinnen (Hoeilaart), Krokodil (Schilde). Verder toonde de VBB-resultaatrekening een positief resultaat van €10.772,35.

Aanvaarding nieuwe werkelijke leden schrapping werkelijke leden Volgende boekhandels werden in 2007 door de Raad van Bestuur van VBB voorlopig aanvaard: Liber Mundi (Lier), Toeteloet (Waregem), Book & Co (Geel). Volgende boekhandels werden tijdens het afgelopen werkjaar voorlopig als lid geschrapt: Taxandria (Turnhout), Labyrint (Merksem), Bredero (Mol).

8.3 BOEKHANDELS KOMEN, GAAN, VERANDEREN Eind 2007 vertegenwoordigde de Vlaamse Boekverkopersbond 335 boekhandels. In 2007 moest een aantal boekhandels helaas de deuren sluiten maar gingen er ook nieuwe winkels open.

Club Club werkte aan een restyling van zijn winkels, vooral in Brussel en Wallonië.

ECI Boekhandel ECI vierde in 2007 zijn veertigste verjaardag en maakte meteen van de gelegenheid gebruik om te starten met een restyling van de winkels naar ‘echte’ boekenzaken. Verder wil het bedrijf zich herpositioneren als een multi­ channel-verdeler van multimediaproducten. De restyling ging o.a. gepaard met de lancering van een nieuw logo.

Reisboekhandel De Blauwe Planeet stopt Op 1 mei 2007 hield Hilde Verduyn het voor gezien. Zes jaar lang bestierde ze op de Italiëlei in Antwerpen de reisboekhandel De Blauwe Planeet. De moeilijke bereikbaarheid van Antwerpen Centrum, de concurrentie van internet en andere reisboekhandels leidden tot een gevoelige omzetdaling die haar tot dit besluit dwong.

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

61

Sterling Books Deze boekhandel in Brussel die enkel Engelstalige werken te koop aanbiedt, hertekende en vertimmerde zijn interieur.

filosofie en klassiek werk. Zaakvoerders zijn Bart Van Aken en Bart Meyskens.

Boekhandel ’t Oneindige Verhaal verhuist Ondanks enkele moeilijke jaren door de opening van het Waas­land Shopping Center en de aanslepende werken aan de Grote Markt ging ex-VBB-voorzitter Herwig Staes de uitdaging aan en verkaste naar een ruim pand in de Stations­ straat in Sint-Niklaas. In totaal zijn de drie verdiepingen goed voor een verkoopvloeroppervlak van ‘ruim 300 vierkante meter’ - bijna drie keer zo veel als de vorige winkel. Op 23 augustus zwaaide de boekhandel zijn deuren open.

Incontri - Boeken en beelden met zin Op donderdag 24 mei opende bisschop Jozef De Kesel in het centrum van Brussel - Kolenmarktstraat 61-63 - een nieuwe boekhandel van Licap. Het project kreeg de naam Incontri, Italiaans voor ‘ontmoet’. Deze winkel wil tegemoet komen aan de stijgende behoefte aan spiritualiteit en zingeving. De winkel biedt een breed gamma aan, van eenvoudige wenskaarten, over boeken, cd’s en dvd’s tot kunst die oproept tot nadenken.

De Boekuil opent derde winkel in Turnhout Op maandag 17 september opende De Boekuil (CoLibro) een derde winkel in het oude pand van Boekhandel Taxandria Turnhout.

Lier is een zelfstandige boekhandel rijker In oktober 2007 opende Liber Mundi zijn deuren. Een boekhandel met ruime aandacht voor literatuur en het betere kinder­boek. Een assortiment modern antiquariaat vervolledigt het aanbod.

Boekhandel Taxandria en Bredero leggen de boeken neer De handelsrechter in Turnhout verklaarde op dinsdag 26 juni Boekhandel Taxandria aan de Victoriestraat in Turnhout failliet. Zaakvoerder Mark Verstraelen had zelf de boeken neergelegd. Boekhandel Bredero legde op 5 november 2007 de boeken neer nadat hij na herhaald indienen van zijn dossier bot ving bij CultuurInvest.

Paard van Troje opent tweede zaak in Gent Op vrijdag 13 juli opende het Paard van Troje zijn tweede zaak in de Volderstraat in Gent. Deze nieuwe boekhandel biedt een persoonlijke selectie aan van vooral Nederlandstalige en in het Nederlands vertaalde literatuur, naast 62

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

Standaard Boekhandel opende 6 nieuwe winkels Standaard Boekhandel opende naast de shops in Fun-winkels nog 6 nieuwe winkels: in Nieuwpoort, Kalmthout, Beringen, Stekene, Antwerpen (Stadsfeestzaal), Tessenderlo, Landen en in Schelle. Deze laatste is een buitenbeentje. Hij is gelegen aan de A12 en daarmee de eerste baanwinkel van Standaard Boekhandel met een eigen winkelformule. Dit

112e filiaal is meer dan 600 vierkante meter groot, met zo’n 8.500 producten. Er is ook meer te vinden dan de gebruike­ lijke combinatie van boeken, kranten en tijdschriften: er zijn nl. ook dvd’s, games en gezelschapsspellen. In verschil­len­ ­de corners wordt rond elke product­categorie een eigen sfeer gecreëerd. Zo is er een koffiehoek met een leestafel en een zitkuil in het achterste deel van de winkel waar kinderen de baas zijn. Standaard Boekhandel Schelle

FNAC heeft uitbreidingsplannen De Franse boeken-, platen- en elektronicaketen Fnac gaat zijn aanwezigheid op de Belgische markt flink uitbreiden. Er komen nieuwe winkels in Brugge, Brussel en Louvain-laNeuve. De winkel in Brugge komt op de Grote Markt. De nieuwe winkel in Brussel, aan de Gulden Vlieslaan, moet eind 2009 klaar zijn en zal voor 90 jobs zorgen.

Een groeiende trend: uitgevers openen boekhandels Opmerkelijk feit in 2007 was de opening van diverse boekhandels door uitgevers. Jos Baeckens (Baeckens Books NV) opende een winkel in het shopping center van Maasmechelen, Bart Desmytter (De Eenhoorn) stak van wal met Toeteloet in Waregem en Jo Dupré (Yoyo Books) startte de boekhandel annex koffieshop Book & Co in Geel.

Book Plus In 2007 stapte AMP over op het computersoftware­programma SAP wat leidde tot technische problemen en vertragingen in de orderverwerking. De BookPlus-winkels waren het slacht­ offer en zagen hun vertrouwen in AMP ernstig geschaad. Bij een aantal BookPlus boekhandels gingen stemmen op om te kiezen voor een samenwerking met CoLibro. Tijdens de vakbeurs Kiosk begin november waren de BookPlus boekhandels uitgenodigd voor een ultiem overleg.

Aanvraag lidmaatschap Carrefour Enkele vertegenwoordigers van Carrefour, de heer Van Bossuyt (aankoper boeken), Tom Van Heesen (winkel­directeur Schoten) en Sonny van Gassen (cultuurmanager winkel Schoten) motiveerden op de VBB-bestuursvergadering op 19 maart 2007 de aanvraag van Carrefour om lid te worden van VBB. Maar de prijzenpolitiek ligt erg gevoelig. Zo hanteerde Carrefour bij de lancering van de vorige Harry Potter steevast de bodem­ prijs. Ook de servicegraad was volgens het VBB-bestuur niet dezelfde als die in een zelfstandige boekhandel.

Verder was er de vrees dat de marketingtools die Boek.be ontwikkeld heeft en waarmee de klassieke boekhandel zich kan onderscheiden van andere spelers op de boekenmarkt nu te grabbel worden gegooid. Aan Carrefour werd een vragenlijst overgemaakt. De antwoorden konden het VBB-bestuur niet overtuigen en de aanvraag tot aansluiting werd geweigerd.

8.4 LOBBYWERK & BEMIDDELING Ontwikkelen van een deontologische code Meermaals wordt de Vlaamse Boekverkopersbond geconfronteerd met vragen van leden in verband met commerciële acties die boekhandels of andere spelers uit de branche ondernemen en waar boeken het voorwerp van uit maken. Dit leidt soms tot vragen of discussies die in eerste instantie gebaat zijn met een antwoord of richtlijnen vanuit het boeken­vak zelf. Daarom besloot het bestuur van de Vlaamse Boekverkopersbond in nauwe samenwerking met de juridische dienst van Boek.be een deontologische code uit te werken. De code is bindend voor alle leden van de VBB. Het doel van deze code is in de eerste plaats een vorm van zelfregulering - ook wel soft law genoemd. Het is een code die, naar men mag hopen, zal gedragen worden door de volledige boekverkoperssector. Hierdoor kan de sector, zonodig door “peer pressure”, zelf gemakkelijker tegen bepaalde praktijken optreden en kunnen onnodige - en vaak dure en tijdrovende - stappen naar de rechtbank vermeden worden. De code heeft dus tegelijk een (zelf)regu­lerend en een preventief karakter. Daarnaast wil de code een opsomming zijn van best practices, zodat aan de hand hiervan kan worden bepaald wat zorgvuldig en professioneel handelen in het moderne boekenvak is. Uiteraard kunnen ook de Wet op de Handelspraktijken en de Mededingingswet soelaas bieden indien de inbreuken ernstig of schadelijk zijn, of herhaald worden, of indien de sectordruk niet blijkt te helpen. Deze deontologische code kan tot slot als basis en/of criterium dienen voor een nieuwe vorm van kwaliteitslabel voor die boekhandels die de code ten volle onderschrijven en toepassen. Het boekenvak is een sector in volle beweging. Het spreekt voor zich dat de code permanent zal worden getoetst en zonodig aangepast aan de sectorale, professionele en juridi­sche ontwikkelingen. Deze code kwam mede tot stand via een werkgroep bestaande uit Stijn Vanermen (Forum), Isabelle Top (Club/ Proxis), Marjan Mertens (Acco) die in samenspraak met Kurt Van Damme de oorspronkelijke deontologische code heeft herbekeken en herleid tot de essentie.

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

63

De code is enkel bindend voor de leden maar geldt voor álle leden. Een inbreuk op de code is per definitie een inbreuk op de wet. Er kan dan opgetreden worden via de klassieke kanalen, nl. klacht indienen bij de economische inspectie. Een eigen sanctie kan enkel op niveau van de vereniging, bijv. schrappen als lid, weigeren op de Boekenbeurs,… Een geldelijke sanctie opleggen is niet aangewezen en kan beter afgedwongen worden via de wettelijke kanalen. Via mail (met ontvangstbevestiging) werd de gedragscode ter kennisgeving doorgestuurd naar de VBB leden, en er werd ook melding van gemaakt in Boek.Bericht.

Overleg VBB - Groep Algemene Uitgevers (GAU) Op verzoek van de GAU was vanuit VBB een nota opgesteld. Deze nota werd op 6 maart tijdens een bestuurs­vergadering van de GAU samen met Luc Tessens over­lopen. Volgende punten kwamen aan bod: consolidatie van vervoer, het contacteren van personeel bij de uitgeverijen tijdens de Boekenbeurs, auteursbezoeken, het verschil educatief boek / algemeen boek, de promotie in de boekhandel, NUR, vlottere werking van de bonnenclearing, vaste boekenprijs/ goed gereglementeerde boekenprijs, elektronische aanbiedingsfolders.

Aandacht voor strips Een aantal stripwinkels stelde in 2007 steeds meer het nut van hun lidmaatschap in vraag. In het verleden hebben een aantal stripwinkels ook al afgehaakt. Bij Boek.be werd altijd geoordeeld dat acties rond strips niet ‘collectief’ genoeg zijn; stripwinkels vertegenwoordigen een te klein aandeel. Mede daarom werd in het jaarplan 2008 van de promotiecommissie de nieuwe actie de ‘zomer van de spannende strip’ ingepland.

Overleg VBB - Die Keure In oktober en november 2007 vonden er verdere gesprekken plaats met uitgeverij Die Keure om de relatie tussen boekhandel en uitgeverij te verbeteren. Agendapunten die aan bod kwamen: het informatieaanbod, onvolledige titelaanmelding op Boekenbank, meer flexibele leverings­ter­ mijnen, retours, (rechtstreekse) relaties met scholen. Ondanks het feit dat niet op alle punten een vergelijk kon gevonden worden, was de teneur van het gesprek positief. Afgesproken werd elkaar op regelmatige basis te contacteren.

8.5 ACTIVITEITEN Samenwerking met het Kenniscentrum Met het Kenniscentrum van Boek.be werd een samenwerking met de Nederlandse Vakopleiding Boekenbranche (VOB) opgezet. Bedoeling is om ook VOB-cursussen aan te bieden in Vlaanderen. Voor de boekhandels werd gestart met de organisatie van de tweedaagse cursus ‘Sturen op cijfers’. 64

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

Ook werden gesprekken gevoerd met Syntra in verband met hun aanbod op het vlak van opleidingen zoals ‘filiaalleider’. Het Kenniscentrum kreeg in december het Q*for-label voor opleidingen toegekend, waardoor deelnemers kunnen gebruik maken van BEA-cheques.

Opstart NUR-werkgroep In april 2001 werd de nieuwe rubrieksindeling NUR geïntro­ du­ceerd om de oude NUGI te vervangen. Het in­voeren ervan is goed verlopen - mede door de omNUR-operatie van het Centraal Boekhuis en de inspanning van alle andere organisaties in het boekenvak. De NUR vormt een belangrijk instrument in de verschillende geautomatiseerde systemen zoals Boekenbank en Boekbalie maar ook bijvoorbeeld binnen het onderzoek van Stichting Marktonderzoek Boekenvak dat door GfK wordt uitgevoerd. Ook voor het Vlaamse marktonderzoek via TNS-Media is een correcte NUR onontbeerlijk. Bij de introductie is afgesproken dat regelmatig zou worden gekeken of de NUR nog voldoet aan de eisen van de tijd en of het gebruik ervan deugdelijk geschiedt. Dit laatste is niet altijd het geval. Daarom is beslist opnieuw van start te gaan met een NUR-werkgroep. Deze werkgroep met zowel vertegenwoordigers uit het Nederlandse als Vlaamse boeken­vak en Centraal Boekhuis heeft in 2007 een tweetal vergaderingen belegd: op 19 februari en op 19 oktober. Tijdens deze ontmoetingen werden de resultaten van een rondvraag zowel bij uitgevers als bij boekverkopers grondig onder de loep genomen. Hamvraag was of er behoefte was aan uitbreiding of inkrimping van de huidige NUR-codes. Na een uitgebreide discussie kwam de werkgroep tot het besluit dat in de eerste plaats niet voor een uitbreiding gekozen moet worden, maar wel voor stabilisatie of een bescheiden inkrimping van het aantal subrubrieken, eenvoudigweg om de werkbaarheid van de NUR-code niet te ondermijnen. De werkgroep stelde een lijst van de voornaamste wijzigingen op die eind 2007 aan de diverse betrokkenen in het boekenvak gecommuniceerd werden. Bedoeling was dat deze wijzigingen door de diverse beroepsorganisaties goedgekeurd werden. De werkgroep deed verder een expliciete oproep naar uitgevers om consequent de correcte NUR-codes te hanteren. Er werd een verzoek bij ONUB ingediend om ondersteuning te bieden aan uitgevers en boekverkopers in de vorm van een website, een vernieuwde online handleiding en een papieren handleiding ‘NUR voor Dummies’.

Samenwerking met Stichting Lezen In het teken van de Jeugdboekenweek stelde Stichting Lezen voor 6 leeftijdsgroepen een pakket van telkens 6 boeken samen. Deze pakketten konden tegen aantrekkelijke voorwaarden (22,5% korting op de adviesprijs) door scholen en bibliotheken worden aangekocht. De bijhorende

lessuggesties, een keuzelijst en een affiche van Jeugd­boeken­week kregen ze er bovenop. Wat kreeg de boekhandel in ruil? Uitgevers boden hun titels aan met een korting van 47% waardoor de boekhandel op een marge van 24,5% kon aanspraak maken. Door een duidelijke vermelding van ‘Jeugdboekenweekpakketten’ werd de fouten­ last en de verwarring gereduceerd. De boekhandels verdeelden in 2007 1.649 Boekenpakketten Jeugdboekenweek naar scholen en bibliotheken.

BookPlus op bezoek in het Huis van het Boek Op zondag 4 maart 2007 brachten een 50-tal BookPlussers een bezoek aan het Huis van het Boek. Na een inleiding door Katrien Noblesse, commercial manager Boek/AMP, gaf Boek.be-directeur Geert Joris tekst en uitleg over de structuur van Boek.be, de verschillende verenigingen en promotionele acties. Luc Tessens, secretaris van de Vlaamse Boekverkopersbond (VBB), wees vervolgens op de pluspunten van een VBB-lidmaatschap. Tot slot zette Jef Maes als projectleider nog eens alle mogelijkheden en voordelen van Boekenbank op een rijtje.

tuut voor Logistiek (VIL) een RFID-werkgroep opgericht. Daarin zitten naast vertegenwoordigers van het boekenvak ook delegaties uit de bibliotheekwereld. Uitdaging is RFIDtags aan te brengen bij de productie van het boek zodat de boeken individueel getraceerd kunnen worden tot in de boekhandel en/of bibliotheek. Het VIL startte eind 2007 met een Pilootproject ‘RIFD in de Boeken Supply Chain’. Dit project bestaat uit een quickscan met daaraan gekoppeld een haalbaarheidsanalyse voor de implementatie van RFID in het productie- en distribu­tie­­proces van boeken in Vlaanderen. Tegelijkertijd ving men aan met het voorbereiden van een dossier bij IWT (Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen) om de nodige subsidies te verwerven.

Samenwerking met Vlieg (cultuurnet Vlaanderen) Vlieg werkte in het verleden reeds samen met Standaard Boekhandel. In oktober kwam van VBB de vraag of een dergelijke samenwerking uitgebreid zou kunnen worden naar alle leden van de bond. VBB wilde graag alle boekhandels de kans geven om in een samenwerking met Vlieg te stappen. Bedoeling is een samenwerkingsverband tussen CultuurNet Vlaanderen en VBB in het kader van de zomeractie 2008 uit te werken.

Lezingen in Permeke-bibliotheek Samen met het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB) organiseerde Boek.be en VBB op 6 december twee lezingen in de Permeke-bibliotheek in Antwerpen met als onderwerp: “Boekenlezer, -leners, - kopers. Hoe krijg je ze over de vloer?”

Samenwerking met Bozar (Paleis voor Schone Kunsten te Brussel) VBB startte een structurele samenwerking met Bozar. VBB-leden krijgen op vertoon van hun lidkaart een korting van 50% op uw toegangsticket voor bepaalde tentoonstellingen in Bozar. Boekhandels die zich engageerden kregen een pakket bladwijzers met een afscheurstrook waarmee zij hun klanten een korting van 10% konden aanbieden op de toegangsprijs van de desbetreffende tentoonstellingen. Verder kregen ze een infopakket dat bestond uit een display met folders, affiches. Op 21 april werden de VBB-leden uitgenodigd in BOZAR voor een concert van deFilharmonie o.l.v. Philippe Herreweghe.

RFID in het boekenvak Op 4 mei 2007 organiseerde Boek.be in samenwerking met VBB het symposium ‘Boeken op dezelfde golflengte?’ waarin RIFD centraal stond. Het symposium belichtte de uitdagingen en de mogelijkheden van RFID binnen het boeken­vak (zie ook 2.4). Als uitloper van dit symposium werd met het Vlaams Insti-

Maja Coltura, Project Manager VCOB, lichtte ‘Het gebruikers­onder­ zoek bij de Vlaamse bibliotheken’ toe terwijl Dr. Dorothea Redeker vroeger werkzaam bij het Duitse Börsenverein - de studie, ‘Buch­ käufer und Leser 2005. Profile, Motive, Wünsche.’ uit de doeken deed. Er kwamen zowat 60 deel­ nemers op af, zowel uit het boekenvak, de bibliotheekwereld als de academische wereld.

Werkgroep Zelfstandige Boekhandels Het kabinet Cultuur prefereert één gesprekspartner met het vak, m.n. Boek.be. In die optiek heeft de overheid geadviseerd een werkgroep Zelfstandige Boekhandels op te richten die de noden en verwachtingen van deze groep formuleert en via Boek.be aan het kabinet overmaakt. Wat kunnen goede steunmaatregelen zijn voor zelfstandige boekhandels? Hoe een halt toeroepen aan de kortingslag voor leveringen aan bibliotheken en scholen? Hoe de wet op de handelspraktijken doen respecteren bij prijsverge­lijkingen? Dit zijn maar enkele items die aan bod zijn gekomen binnen deze werkgroep. 8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

65

Commerciële activiteiten A. Verkoop verpakkingsmateriaal Het verpakkingsmateriaal kreeg een grondige facelift. Samen met het nieuwe VBB-logo siert nu een tekening van Zaza, cartoonist bij De Standaard, de nieuwe zakken. Ook de productie werd aan een nieuwe leverancier, Corne uit Wevelgem, uitbesteed waardoor het verpakkingsmateriaal op tijd en keurig bij de boekhandels geleverd werd. In totaal werden van het verpakkingsmateriaal 682.550 stuks besteld en verspreid. Zoals de vorige jaren werd dit materiaal ook aangeboden aan de stand­houders op de Boe­ken­beurs Nieuwe VBB-verpakking, vers van de pers

B. Verkoop schoolkalender De schoolkalender kreeg in 2007 een nieuwe vormgeving. Johan Devrome smukte de kalender op die ook op groter A3-formaat verscheen. De oplage bedroeg ruim 30.000 exemplaren. C. Bonnenclearing Via de boekenactie ‘De Literaire Lente’ vonden 9.728 kortings­ bonnen van € 2.50 hun weg naar de boekhandel. Vanaf 15 juni tot 31 augustus werd de ‘Zomer van het SpannendeBoek’geor­ga­ni­ seerd waarbij het cheque­ boekje in Humo het belang­ rijkste actiemiddel blijft. In totaal werden van deze actie 42.918 bonnen ingeruild. Een absoluut record. Voor de fysieke verwerking van de bonnen schakelde VBB deels ATEL (Antwerps Telematicacentrum) en deels LEVANTO in. Een financiële tegenvaller was het wegvallen van de Doeboekenactie in 2007. Libelle bleek voor dezelfde periode een samenwerking te zijn aangegaan met Standaard Boekhandel rond kookboeken. Het valt te betreuren dat noch Standaard Boekhandel, noch Libelle een stap terug hebben gezet zodra de verregaande consequenties duidelijk waren. Vanuit het VBB-bestuur werd een formele reactie gestuurd dmv een brief naar Standaard Uitgeverij en Standaard Boekhandel, met Libelle in kopie. D. Bonnencheque De boekencheque is (te) weinig succesvol binnen de boekhandelsketen. Iedere keten of boekhandel werkt het liefst met zijn eigen boekenbon. Ook bij Sodexho is dit duidelijk uit de cijfers naar voren gekomen. De boekencheque wordt te weinig door de boekhandel zelf verkocht. Eind 2007 kwam Sodexho bij monde van Thierry Van Noppen en Caroline Noyons de nieuwe plannen ontvouwen waarin een nauwere samenwerking (affiliate strategie) centraal 66

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

stond. Sodexho gaat zich meer en meer richten naar de bedrijvenmarkt om langs deze weg boekencheques in de markt te zetten. Tijdens het onderhoud met Sodexho kwamen enkele knelpunten aan het licht zoals: • de vervaldatum: vervallen cheques kunnen wel terug­

gestuurd worden (tot 3 maanden na de vervaldatum), maar dit vraagt een enorme administratie • het is niet altijd duidelijk dat de cheques overal inruil­baar zijn omdat de naam van de boekhandel die hem verkocht heeft op de cheque staat • de voorfinanciering • 3% commissie • concurrentiestrijd met cheques van boekhandelsketens • de onmogelijkheid om korting te geven aan institutionele klanten Sodexho uitte zijn bereidheid om mee te zoeken naar oplossingen om van de Boekencheque een interessanter product te maken. Via Boek.Bericht werd een lijst verspreid van de contacten bij Sodexho waarbij de boekhandelaars terecht kunnen voor vragen.

8.6 DE POLITIEK EN DE BOEKHANDEL CultuurInvest - Boekhandel Bredero Eind 2006 trad CultuurInvest in werking en in 2007 werden de eerste aanvraagdossiers behandeld. Eén van de dossiers was dat van boekhandel Bredero maar na enkele overleg­ rondes kreeg het project in oktober geen groen licht van de overheid. Deze beslissing leidde tot een stevige polemiek in de krantencommentaren.

Fond voor het Fonds Op 29 maart vond het vierde Fond voor het Fonds plaats, een initiatief van het Vlaamse Fonds voor de Letteren. De Vlaamse Boekverkopersbond diende een aantal amendementen in bij twee van de tien thema’s die geformuleerd werden Bij het thema ‘Beleidsondersteunend onderzoek’ beklemtoonde VBB vooral ‘professionalisering en opleiding’ & ‘digitalisering: kansen en bedreigingen voor de sector’. Om het hoofd te bieden aan andere retailkanalen die boeken aan de man brengen moet de boekhandel immers zijn service­ graad verhogen. Dit kan via: a) beter opgeleid personeel. b) steunmaatregelen vanuit de overheid ‘op maat’ zoals in Frankrijk c) steunmaatregelen voor informatisering d) het anticiperen op uitdagingen/gevolgen/kansen van digitalisering. e) het beter in kaart brengen van lees- en koopgedrag Thema 9 was de Vaste Boekenprijs. Dit onderwerp blijft de gemoederen beroeren. Het voorstel voor een ‘Goed Gereglementeerde Boekenprijs’ dat in 2004 in de schoot van Boek.be ontwikkeld werd, kan echter nog op steun rekenen.

In het amendement werd tevens gewezen op de noodzaak van een aanpassing van de openbare aanbestedingen voor leveringen aan scholen en bibliotheken. Een plafonnering van de kortingen vastleggen is noodzakelijk waardoor de concurrentie weer op het vlak van kwaliteit van dienstverlening kan gebeuren. In Frankrijk is de wet Lang (VBP) bij wet van 18 juni 2003 aangepast. Leveranciers aan bibliotheken leveren met een maximum korting van 15%. Daarvan wordt 6% doorgestort aan de instantie die de gelden van leenrecht uitkeert. Het Centre National du Livre (CNL) voorzag een compensatie om de koopkracht van de bibliotheken op peil te houden.

Vaste Boekenprijs Op 6 maart 2007 kwam de mededeling dat de regering van de Franse gemeenschap voorstander is van de reglementering van de boekenprijs, zoals voorzien door twee wetsvoorstellen in de kamercommissie Economische Zaken. De boekenprijs zou niet meer dan 5 tot 10 procent mogen schommelen. De Franse gemeenschap pleit er ook voor om het systeem af te schaffen waarbij ingevoerde boeken tegen een hogere prijs worden verkocht dat in het land van uitgave.

Wetsontwerp hervorming Wet Handelspraktijken neergelegd Op 26 januari 2007 keurde de Ministerraad in tweede lezing een voorontwerp van wet goed dat de Wet Handelspraktijken van 14 juli 1991 ingrijpend wijzigt. Dit voorontwerp zet de Europese Richtlijn over oneerlijke handelspraktijken om in het Belgisch recht. Op 9 maart 2007 werd het betreffende wetsontwerp (2983/001) ingediend in de Kamer. Kort geschetst wordt een algemeen verbod ingevoerd op oneerlijke handelspraktijken die het economisch gedrag van de consument wezenlijk verstoren (waaronder misleidende en agressieve praktijken) en wordt een zwarte lijst van verboden handelingen uitdrukkelijk in de wet ingeschreven. Aan de basispijlers van de wet, zoals het principiële verbod van verkoop met verlies, wordt evenwel niets veranderd. De behandeling van dit wetsontwerp - dat de voorloper is van een diepgaande evaluatie en hervorming van de WHP - werd uiteraard van dichtbij gevolgd door de juridische dienst van het Kenniscentrum van Boek.be.

8.7 VBB INTERNATIONAAL London Book Fair Omdat de VBB lid is van de European Booksellers Association kon het zijn leden een belangrijk voordeel aanbieden: gratis toegang tot de London Book Fair plus de officiële beursgids - een mooi voorstel dat meer dan € 70 waard was.

International Congress of Young Booksellers in Finland Van 10 tot 16 juni 2007 vond in Suvikunta, Finland, het Internationaal Congres voor Jonge Boekhandelaren plaats. Het congres spitste zich toe op ‘De boekhandel in 2017’. Is er nog toekomst voor jonge boekhandelaren? En hoe ziet die er dan uit? Isabelle Finet van het Kenniscentrum en Hilde Claerhoudt van Sterling Books namen hieraan deel.

Tim Godfray op bezoek Tim Godfray, CEO van de Britse Booksellers Association (vele malen groter dan de VBB) kwam op maandag 17 september naar het Huis van het Boek om een uiteenzetting te geven over de werking van zijn vereniging. Hij had het concreet over het aanbod naar zijn leden toe op het vlak van acties e.d.m., en over de toetreding van de supermarktketen Tesco tot hun associatie (reacties, gevolgen, oprichting werkgroep zelfstandige boekhandels).

100 jaar Nederlandse Boekverkopersbond Op 24 september 2007 bestond de Nederlandse Boek­ verkopersbond exact 100 jaar. Dit werd feestelijk én op z’n Hollands gevierd in het Amsterdamse Muziekgebouw aan ’t IJ. Naast soep met ballen en worst met zuurkool stond ook nog een show op het programma waarin met een knipoog werd teruggeblikt op de rijke geschiedenis van de NBb. Hoogtepunt van de avond was het moment dat de burgermeester van Amsterdam namens de Koningin mocht bekend maken dat de Nederlandse Boekverkoperbond het predicaat ‘Koninklijk’ kreeg toegewezen.

Geertrui Schoeters, Geert Joris, Jef Maes, Dick Anbeek en Yvonne Steinberger

Een delegatie van Boek.be en VBB vierde mee en overhandigde enkele passende geschenken.

Frankfurter Buchmesse Minister Moerman zou in oktober een bezoek aan de Frankfurter Buchmesse brengen waar een ontmoeting met een delegatie van de Europese Boekverkopersbond op het programma stond. Bedoeling was enerzijds om de werking van deze federatie toe te lichten, anderzijds om mogelijke steun te krijgen om de lidmaatschapsbijdragen zoals voor EBF te laten betalen door de overheid. Zo mag de Spaanse boekverkopersbond op zo’n overheidssteun rekenen. Helaas … op de vooravond van het vertrek naar Frankfurt bood mevr. Moerman haar ontslag aan en vielen alle mooie overlegplannen in het water.

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

67

LUC TESSENS

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

Naast de finalisering van de deontologische code was de start van het Boekenoverleg een belangrijke stap. Alle spelers uit het boekenvak brachten eindelijk gezamen­lijk een aantal standpunten naar voor, waar­ onder de vraag voor een goed gereglementeerde boeken­prijs. Afwachten of de politieke wereld oren heeft voor deze eisen. Opmerkelijk was tevens de lance­ ring van het concept ‘baanwinkel’ door Standaard Boekhandel - zonder de inspanningen van andere boekhandels uit het oog te verliezen. En dat meerdere uit­ gevers nu zelf boekhandels openen, is op zijn minst een interessant fenomeen. Tot slot, de ernstige ziekte van een collega - ondertussen beter - zorgde voor relativiteit en levenswijsheid. Beste boek?

“Het jaar van magisch denken” van Joan Didion gaat over het plotse verlies van een naaste, maar biedt tegelijker­tijd troost zonder kleffe sentimentaliteit. Als lezer krijg je inzicht in eigen verdriet en dat van anderen. “Rouw komt in golven, in uitbarstingen, in plotselinge angst die je knieën doet knikken, je ogen verblindt en het dagelijkse van je leven wegvaagt.” Niet meteen strand­ lectuur maar een beklijvende zoektocht naar houvast.

68

8. DE VLAAMSE BOEKENVERKOPERS

9. BOEKENBANK

JEF MAES, PROJECTLEIDER

Belangrijkste boekgebeuren in 2007?

‘Zogezegd in Gent’ was het meest verfrissende literaire evenement van het voorbije jaar. De creativiteit waarmee curator Tom Lanoye de literatuur naar een breed publiek wist te vertalen is volgens mij nog nooit vertoond geweest in Vlaanderen. Hopelijk kunnen de curatoren de komende jaren dezelfde creativiteit aan de dag leggen voor de nieuwe oogst van elk voorjaar. Beste boek?

Dimitri Verhulst weet mij telkens te boeien en te verrassen. Na de indringendheid en de harde realiteit die hij schetste in de “De helaasheid der dingen,” was ik aangenaam verrast door het poëtische gehalte van “Mevrouw Verona daalt de heuvel af”. Als hij op dit niveau blijft schrijven en telkens opnieuw zichzelf weet te vernieuwen, dan wordt Verhulst een heel groot schrijver, als hij het nu al niet is.

70

9. BOEKENbank

9.1 Strategische doelstellingen De missie van Boekenbank concentreert zich op een centrale pijler, namelijk de titeldatabase. Boekenbank wil zoveel moge­lijk informatie over boeken verzamelen en ter beschikking stellen van zowel de professionelen uit het vak (boekhandels, bibliotheken, uitgevers…) als van het publiek.

9.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR Het bestuur van Boekenbank is samengesteld uit vertegenwoordigers van zowel de boekverkopers- (VBB), de uit­ gevers- (VUV) als de importeursvereniging (VBI). Samenstelling van het bestuur (situatie december 2007): • Koen De Meester, voorzitter (VBB) • Philippe Majersdorf (VUV) • Frank de Wulf, secretaris (VUV) • Roger Somers (VBB) • Karla De Ceulener (VBB) • Nees Zwaan (VBI) • Marc Grossen (VBI) In de loop van 2007 besloot Isabel Top (VBB) een andere wending te geven aan haar carrière. Zij werd vervangen door Karla De Ceulener (boekhandel Salvator Mechelen). Dit creëerde een vacature binnen de Algemene Vergadering, aangezien Karla De Ceulener daar deel van uitmaakte. Boekenbank vroeg aan de VBB om tegen de eerste Algemene Vergadering van 2008 een vervanger aan te stellen binnen de Algemene Vergadering van Boekenbank. De dagelijkse leiding was in 2007 in handen van Jef Maes. Vanaf 1 januari 2008 zal de functie van projectleider overgenomen worden door Annika Buysse. In 2007 werd Jef Maes door de Raad van Bestuur aangesteld als Afgevaardigd Bestuurder ter vervanging van Nees Zwaan en Roger Somers. Marc Nuijten wordt door Boek.be halftijds vrijgesteld om mee te werken aan  Boekenbank. Hij is verantwoordelijk voor het publieke luik van Boekenbank.

9.3 BOEKENBANK IN CIJFERS (REFERTEDATUM 31/12/2007) • Aantal titels in het actuele bestand: 222.451. Aangezien

Boekenbank nu 8 jaar constant zijn database uitbreidt en uitzuivert, werd er al een waardevol historisch bestand opgebouwd (278.043 titels). • Er waren 379 boekhandels (verkooppunten) aangesloten, 25 meer dan het jaar voordien. Deze groei was voornamelijk te danken aan de nieuwe Standaard Boekhandels. Ook de 82 BookPlus-winkels die in 2006 aansloten bij Boekenbank, hebben in 2007 gebruik gemaakt van Boekenbank. • Er waren 240 verschillende uitgevers en distributeurs aangesloten, 3 meer dan eind 2006. • Er waren 93 bibliotheken aangesloten, een stijging van 7 aansluitingen. Bij de instellingen bleef het aantal gelijk met 25 aansluitingen. Samen is dat dus goed voor 118 aansluitingen.

• Het gemiddeld aantal orderlijnen per maand steeg van

79.942 (in 2006) naar 83.761, een stijging met 5 %. In totaal werden in 2007 niet minder dan 1.005.126 orderlijnen verwerkt. Hiermee overschrijden we de kaap van één miljoen orderlijnen per jaar. • Boekenbank beschikte eind 2007 over 93.193 covers, een stijging met 44% t.o.v. 2006 Het aantal beschrijvingen steeg met 17% naar 34.954 stuks.

9.4 BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN A. Herbouwen Boekenbank In de loop van 2007 rezen er diverse problemen in Boekenbank. Op basis van grondige besprekingen met ABSI kwamen we tot de conclusie dat de kernprocessen van Boeken­bank aan hernieuwing toe waren. De Raad van Bestuur van Boeken­bank nam met diverse partijen contact op om te bepalen bij welk IT-bedrijf de toekomst van Boekenbank het best verzekerd was. Op basis van diverse prijsoffertes en na onderzoek van de gebruikte technologie en methodiek besloot de Raad van Bestuur in november 2007 om Boekenbank volledig vanaf nul te laten herschrijven door Cronos. De nieuwe applicatie zal alle bestaande functionaliteiten bevatten, samen met diverse functionaliteiten die in de loop van 2007 als wenselijk naar voren werden geschoven. De data­base zal xmlgebaseerd zijn en wordt opgebouwd op basis van Onix, de internationale standaard voor het uitwisselen van titel­ informatie. De nieuwe applicatie van Boeken­bank zal in dienst genomen worden in juni 2008.

B. Overgang naar csv47 Boekenbank schakelde begin 2007 over naar een uitge­breider bestandsformaat voor het aanleveren van titelgegevens: csv47. Daarin zijn 47 velden opgenomen in plaats van 33, zoals vroeger. De leveranciers kunnen op die manier meer informatie aan Boekenbank aanleveren, wat in het voordeel van de boekhandel is. Op de website wordt een aantal van deze extra velden ook aan het grote publiek getoond. • Alleen het veld hoofdtitel is te zien, niet de verkorte titel.

Hiermee willen we de titel tonen zoals die op de cover staat. • Als een boek niet bestelbaar is, verdwijnt de bestelknop. • De reeksomschrijving, de taal van het boek en de imprint­code worden getoond. Voor de leden van Boekenbank veranderde er nog veel meer: in de zoekresultaten wordt eerst de verkorte titel getoond, maar op de detailpagina van elk boek staat de informatie van elk veld dat in de uitgebreide csv-file aanwezig is.

9. BOEKENbank

71

C. Boekenbank Plus breidt uit Boekenbank en Centraal Boekhuis hebben in 2007 een overeenkomst gesloten om hun samenwerking verder uit te breiden. Deze samenwerking verloopt binnen het kader van Boekenbank Plus. Boekenbank Plus was de voorbije twee jaar reeds tot stand gebracht. Daardoor is het mogelijk dat boekhandelaars die lid zijn van Boekenbank kunnen doorklikken naar CB Online, het informatiesysteem van Centraal Boekhuis. Op CB Online kunnen de boekhandels informatie vinden over openstaande bestellingen bij CB. Ze kunnen zien welke bestellingen de volgende dag worden geleverd. Ze kunnen facturen en verzendnota’s opzoeken en raadplegen en retour­aan­vragen invullen. Hierdoor wordt de boekhandel nog beter geïn­ formeerd over zijn bestellingen, waardoor hij op zijn beurt de klanten beter kan informeren. Deze dienstverlening was tot 2007 betalend. Midden 2007 werd een nieuwe overeenkomst afgesloten waardoor de diensten van Boekenbank Plus gratis aangeboden worden aan alle leden boekhandelaars van Boekenbank. Boekenbank treedt op als “derde betaler” en neemt de kost van deze service voor zijn rekening.

illustraties uit de aanbiedingsfolders over te nemen op de website of te gebruiken voor andere publicitaire doeleinden. Door de folders digitaal ter beschikking te stellen willen we een bijkomend kanaal creëren waarlangs de promotie van het boek nog kan verbeteren.

F. Controle op dubbele orderlijnen Er werd een bijkomende controle geïnstalleerd op dubbele orderlijnen. Enerzijds met de bedoeling een extra controle uit te oefenen op de werking van ons eigen systeem en mogelijke fouten of problemen daar te ondervangen. Maar ook met de bedoeling om een extra controle te hebben op de orders die de boekhandels doorsturen naar Boekenbank. Op die manier proberen we zoveel mogelijk dubbele orders (met retourvragen tot gevolg) te voorkomen.

D. Standaard e-facturatie Certipost Op 29 juni startte Boekenbank met de eerste elektronische facturen in de boekensector. Uitgeverij Lannoo beet de spits af. Andere leveranciers zullen hopelijk dit initiatief volgen. Boekhandels kunnen vanuit de eigen ledenpagina doorklikken naar een eigen webstek op Certipost. Certipost is in België een toonaangevende dienstverlener voor wat betreft elektronische facturatie. Dankzij hun elektronisch transactieplatform CertiONE kan Boekenbank een gebruiksvriendelijke oplossing aanbieden die bovendien volledig gratis is. Boekenbank hoopt dat de boekensector massaal gebruik zal maken van de voordelen die de e-facturatie met zich meebrengt voor onze sector.

E. Digitale aanbiedingsfolders In mei 2007 lanceerde Boekenbank een nieuwe module waar­mee uitgevers de digitale aanbiedingsfolders in pdfformaat op Boekenbank kunnen plaatsen. De aanbiedingsfolders kunnen geconsulteerd worden op distributeur, op uitgever, op periode (voorjaar, zomer, najaar) en op jaartal. De boekhandels kunnen via hun ledenmodule van Boekenbank de aanbiedingsfolders raadplegen of downloaden. Het is echter niet de bedoeling dat de digitale versie van de aanbiedingsfolders de papieren versie gaat vervangen. Leveranciers blijven aan de boekhandelaren de mooie, vaak in vierkleurendruk gemaakte folders aanbieden, maar daarnaast bieden ze de digitale versie aan. Een digitale versie kan voor de boekhandel immers erg handig zijn als bv. de papieren versie zoek is geraakt of om informatie of 72

9. BOEKENbank

G. Titels uit historisch bestand op FTP Nieuw in 2007 was dat elke maand, naast het titelbestand en het uitgeversbestand, een derde bestand werd klaargezet: “titels_historiek.zip”. In dit bestand zitten alle titels die de maand voordien naar het historische bestand werden verstuurd. Op die manier kunnen boekhandelaars hun eigen database uitzuiveren en titels die niet meer bestelbaar zijn, verwijderen of op non-actief plaatsen.

H. Meerdere druknummers Sommige leveranciers hadden in 2007 te kampen met problemen als ze op Boekenbank een hogere druk van een titel aanmeldden. Als er van deze titel een lagere druk in Boeken­ bank aanwezig was, dan moest die immers eerst op nonactief geplaatst worden voor de hogere druk kon worden aangemeld. Vooral voor uitgevers en distributeurs die titelmutaties via FTP doorstuurden, zorgde dat voor problemen. Daarom besloot Boekenbank om dit proces automatisch te laten verlopen vanaf 26 november 2007. Vanaf die datum werd een lagere druk automatisch op uitverkocht gezet en naar het historische bestand gestuurd als er een hogere druk van hetzelfde ISBN werd aangemeld. De hogere druk werd dan automatisch in Boekenbank opgenomen.

I. Spamfilter op de e-mailadressen van Boekenbank

9.6 TOEKOMSTPLANNEN

In 2007 kregen heel wat gebruikers van de Boekenbank e-mailadressen te maken met een overdosis spam. Daarom besloot Boekenbank samen met technische partner Absi om in een spamfilter te investeren. Eind januari 2007 werd deze filter geïnstalleerd.

In 2008 zal Boekenbank zich in de eerste plaats toeleggen om de projecten die in 2007 werden opgestart, daadwerkelijk te realiseren.

J. Onix-werkgroep Nederland-Vlaanderen Op 24 augustus 2006 werd mede onder impuls van Boekenbank de Regionale Onix-werkgroep Vlaanderen-Nederland opgestart. Onix is de XML-standaard die uitgewerkt werd door Editeur, de internationale organisatie van het boekenvak die de uitwisseling van informatie via digitale weg in de sector wil optimaliseren. In de loop van 2007 heeft Boekenbank verder een rol gespeeld in het opmaken van een Onix-standaard die voor alle leveranciers bruikbaar is in Vlaanderen en Nederland. Deze ontwikkeling kwam tot stand met de steun van ONUB.

9.5 FINANCIES In tegenstelling tot een licht begroot positief saldo, komen we in 2007 uit op een negatief resultaat van € 36.670. Het overgrote deel hiervan is toe te schrijven aan het feit dat de belangrijkste investeringen die in 2007 werden gedaan volledig in kosten zijn genomen. Door dit negatieve resultaat zag Boekenbank zich genoodzaakt de tarieven aan te passen aan de gezondheidsindex. Ondertussen wordt ook nagedacht over mogelijkheden om extra inkomsten te genereren via de publieke website.

Professioneel luik Op het vlak van B2B zijn de belangrijkste aandachtspunten: • Optimale ingebruikname van de nieuwe Boekenbankapplicatie • Verbetering van de titeldatabase, onder andere door de samenwerking met het VCOB voor een maximale integratie van de titelbestanden • De invoering van de Onix-standaard voor titeluitwisseling • De invoering van FTP voor de uitwisseling van ordergegevens en titelinformatie • Opzetten van een auteursdatabase, zodat het mogelijk wordt om de juiste bibliografie van de belangrijkste auteurs op te zoeken • Integratie van de bibliotheekmodule van Boekenbank in de Provinciale Bibliotheeksystemen • Uitbouw van een Digitaal Depot • Nastreven van een maximale digitalisering van pakbons, facturen, payment, …

Publiek luik Op het vlak van B2C plant Boekenbank volgende ontwikke­ lingen in 2008: • Optimale ingebruikname van de nieuwe Boekenbankapplicatie • Invoering van themapagina’s voor commerciële doeleinden • Uitwisseling van adresbestanden om Boekenbank een grotere bekendheid te geven bij het grote publiek • Maximale input van het publiek mogelijk maken door het plaatsen van recensies en het plaatsen van filmpjes • Uitwerken van een digitale boekenbon en rss feeds

9. BOEKENbank

73